OPIS KONCEPCJI URBANISTYCZNO-ARCHITEKTONICZNEJ. ZAGOSPODAROWANIA l ZABUDOWY CENTRUM GORZOWA WIELKOPOLSKIEGO

Transkrypt

1 Stowarzyszenie Archl^k.^ -" Oddzia ł w ul. Wełniany Rynsk s \ -.fi OPIS KONCEPCJI URBANISTYCZNO-ARCHITEKTONICZNEJ ZAGOSPODAROWANIA l ZABUDOWY CENTRUM GORZOWA WIELKOPOLSKIEGO

2 KONKURS NA OPRACOWANIE PROJEKTU KONCEPCYJNEGO ZAGOSPODAROWANIA l ZABUDOWY CENTRUM GORZOWA WIELKOPOLSKIEGO 1. IDEA PROJEKTU Gorzów Wielkopolski jest miastem, które na skutek dużych zniszczeń wojennych i niespójnej rozbudowy powojennej zmaga się z typowymi problemami miast o podobnym doświadczeniu historycznym, takimi jak: brak czytelnego centrum miasta, dominacja ruchu kołowego nad ruchem pieszym, odcięcie miasta od rzeki, ale które również dysponuje sporym potencjałem przestrzennym takim jak: duży obszar terenów zielonych w mieście, duża ilość niezagospodarowanych terenów w ścisłym centrum będących potencjalnym obszarem rozwojowym, obecność rzeki i pasa bulwarów nadrzecznych. Gorzów stoi obecnie przed dużą szansą wyraźnej poprawy przestrzeni miejskiej i jakości życia w mieście, lecz wymaga to sformułowania spójnego pomysłu na kształtowania przestrzeni i funkcjonowanie centrum miasta. Projekt zagospodarowania i zabudowy centrum Gorzowa Wielkopolskiego oparto na następujących założeniach wyjściowych: wyodrębnienie czytelnego, przyjaznego centrum miasta; otwarcie miasta na rzekę; uporządkowanie systemu komunikacji w mieście i przesunięcie akcentu z ruchu kołowego w centrum na transport miejski i ruch pieszo-rowerowy; wytworzenie przestrzeni miejskich o znaczeniu lokalnym, integrujących społeczność danego fragmentu miasta; wzmocnienie istniejących i stworzenie nowych miejsc kulturotwórczych miasta; połączenie istniejących i nowoprojektowanych terenów zielonych w spójny system zielonych korytarzy, obszarów sportu i rekreacji; wzmocnienie znaczenia wartościowych elementów historycznych miasta przy jednoczesnym, otwartym na przyszłość, nowoczesnym kształcie miasta; realność proponowanych rozwiązań urbanistycznych oraz możliwość etapowania realizacji inwestycji. 2. ANALIZA STANU ISTNIEJĄCEGO ZABUDOWA Niemal całkowite zniszczenie centrum Gorzowa Wielkopolskiego w wyniku działań wojennych przyczyniło się do znacznego przekształcenia układu historycznego Starego Miasta. Wpływ na to miała również jego odbudowa w latach 60-tych XX wieku, nienawiązująca do historycznego układu miasta. Zachowany został jedynie zewnętrzny obrys Starego Miasta, z fragmentami murów obronnych oraz podstawowy układ ulic. Najwierniej historyczny układ przestrzenny oraz wartościową istniejącą zabudowę zachowało Nowe Miasto. Jednak powojenna chaotyczna zabudowa podwórzy oraz stan techniczny budynków wymagają uporządkowania i odnowienia. Na południe od Warty znajdują się głównie tereny przemysłowe. Występują w tym rejonie pojedyncze wartościowe obiekty architektonicznie, jednak w przeważającej części są to obiekty przemysłowe o niskiej wartości architektonicznej, niewpisujące się w krajobraz miejski. Zakłady przemysłowe należy wyprowadzić z tego rejonu a budynki wartościowe włączyć w nową zabudowę dzielnicy. KOMUNIKACJA Centrum miasta przecina rzeka Warta. W obszarze opracowania znajduje się Most Staromiejski łączący kołowy układ komunikacyjny i przenoszący ruch lokalny i tranzytowy z południa na północ przez Śródmieście. Intensywny ruch kołowy przecinający Stare Miasto to główny problem tego rejonu. Konieczne jest jego wyraźne ograniczenie oraz stworzenie spójnego, uzupełniającego rozwiązania komunikacyjne, systemu parkowania. Sąsiadujące ze sobą dworzec kolejowy oraz autobusowy zlokalizowane są w niedalekiej odległości od

3 Starego Miasta. Przestrzeń miejska wokół dworców wymaga kompleksowej przebudowy, wskazane jest także bardziej wyraźne połączenie obu dworców z centrum miasta. KONKURS NA OPRACOWANIE PROJEKTU KONCEPCYJNEGO ZAGOSPODAROWANIA l ZABUDOWY CENTRUM GORZOWA WIELKOPOLSKIEGO Komunikacja miejska oparta jest na komunikacji autobusowej i tramwajowej. Sieć tramwajowa ograniczona jest tylko do północnej części miasta. Przy zakładanej ekspansji miasta na stronę południową, wskazana byłaby kontynuacja linii tramwajowej na tą stronę, która spięłaby obie części miasta. Rzeka Warta stanowi drogę wodną łączącą Odrę z Wisłą poprzez Noteć i Kanał Bydgoski, co umożliwia komunikację wodną Poznania i Konina z zespołem portowym Szczecin - Świnoujście. Gorzów Wlkp. korzysta z niej jedynie w ograniczonym zakresie, dlatego wskazane jest włączenie rzeki w system komunikacji zarówno międzymiastowej jak i lokalnej. Istniejące ścieżki rowerowe są fragmentaryczne i nie tworzą spójnej sieci. Należy przewidzieć budowę kompleksowego systemu ścieżek rowerowych w oparciu o istniejące odcinki. ZIELEŃ Gorzów zasługuje na nazwę zielonego miasta" i tak duża ilość obszarów zielonych, w tym również w bezpośrednim sąsiedztwie Starego Miasta, jest jednym z jego największych atutów. Istotną wartość w kompozycji miasta odgrywa też rzeka Warta ze swoimi bulwarami oraz kanał Kłodawka, która wytycza naturalny klin zieleni w centrum. Jednym z wyjściowych założeń projektowych było utrzymanie zielonego charakteru miasta a także stworzenie połączonego systemu zieleni miejskiej poprzez zielone korytarze". Istniejąca zieleń, zwłaszcza wewnątrzosiedlowa, w wielu miejscach wymaga uporządkowania i nowych nasadzeń. Wewnątrz kwartałów zabudowy, zajętych obecnie przez parkingi, wskazane jest stworzenie zielonych podwórek dla mieszkańców. Stopień zadrzewienia przyulicznego jest bardzo nierówny, dlatego wiele alei należy odbudować i uzupełnić. Skromną zieleń północnych bulwarów należy rozbudować. Wskazane jest, by naturalna zieleń na południowym nabrzeżu zachowała swój naturalny charakter. PRZESTRZENIE MIEJSKIE W istniejącej strukturze miasta widoczny jest brak wystarczającej ilości miejsc o charakterze miejskim, przyjaznych pieszemu przestrzeni spacerowych. Te istniejące, jak rynek lub bulwary nabrzeżne zdominowane zostały przez ruch samochodowy. Wskazane jest wytyczenie nowych, zorientowanych na pieszego, przestrzeni miejskich w postaci placów, bulwarów i pasaży, które staną się nie tylko elementami komunikacji pieszo - rowerowej, ale przede wszystkim miejscem interakcji mieszkańców. UKŁAD FUNKCJONALNO - PRZESTRZENNY Usługi komercyjne koncentrują się przede wszystkim w Śródmieściu. Istniejące centra handlowe zlokalizowane są przy al. Konstytucji 3 Maja i ul. Sikorskiego. Zasadna jest kontynuacja funkcji handlowo -usługowych. Gorzów nie dysponuje rozbudowaną bazą noclegową, dlatego w wybranych częściach miasta należy uwzględnić zabudowę o takiej funkcji. Istniejące obiekty sportowe zlokalizowane są głównie przy szkołach, a większość z nich wymaga modernizacji. Na terenie nadwarciańskich bulwarów południowych znajduje się klub wioślarski. Wskazany jest rozwój sportów wodnych oraz budowa nowych obiektów sportowych, równolegle z rozbudową miasta i zwiększaniem powierzchni mieszkaniowej.

4 W obszarze ścisłego centrum dominuje funkcja mieszkaniowa. Zalecana jest rozbudowa funkcji kulturalnych i usługowych na tym obszarze. Południowa część to w większości teren o charakterze przemysłowym. Funkcja ta powinna zostać wyprowadzona z centrum na obrzeża miasta, natomiast atrakcyjny teren w centrum, przekształcony w KONKURS NA OPRACOWANIE PROJEKTU KONCEPCYJNEGO ZAGOSPODAROWANIA l ZABUDOWY CENTRUM GORZOWA WIELKOPOLSKIEGO nowoczesną dzielnicę zawierającą różnorakie funkcje miejskie: mieszkalną z towarzyszącymi jej usługami, biurową, handlową, oświatową, sportowo rekreacyjną. Ulice Grobla i Przemysłowa, dzielące teren południowy na trzy części, są ruchliwymi trasami, wzdłuż których nie należy rozbudowywać funkcji mieszkaniowych a raczej funkcje biurowe lub inne. 3. PRZYJĘTE ROZWIĄZANIA RYNEK l STARE MIASTO Proponowane jest wyłączenie obszaru Starego Rynku z ruchu kołowego, poprzez poprowadzenie ul. B. Chrobrego tunelem podziemnym biegnącym pod rynkiem oraz zamknięcie staromiejskiego odcinka ul. Sikorskiego. Założono znaczne ograniczenie ruchu kołowego w obrębie Starego Miasta, wyłącznie dla dojazdu mieszkańców i dostaw towarów. Proponowana jest lokalizacja buforowych parkingów wielopoziomowych na obrzeżach Starego Miasta. Projektowane jest otwarcie Katedry na rzekę poprzez ukształtowanie szerokiego, pieszego traktu, prowadzącego z rynku nad rzekę i wyeksponowanie katedry jako dominanty przestrzennej zamykającej oś widokową Mostu Staromiejskiego. Domknięto brakujące pierzeje Starego Rynku, co pozwoliło na jednoznaczne wyznaczenie głównego placu miasta. W obszarze rynku i Starego Miasta, o dominującej do tej pory funkcji mieszkalnej, wprowadzono obiekty kulturalne, zmieniające dotychczasowy charakter i podnoszące atrakcyjność miejsca. Planowana jest budowa nowej Filharmonii, siedziby Centrum Kultur oraz Galerii Sztuki BWA z kawiarnią na zielonym dachu budynku, a także nowego gmachu Biblioteki przy ulicy Łazienki. W ramach nowego zagospodarowania Starego Rynku zaprojektowano nową nawierzchnię i elementy małej architektury oraz iluminację wspomagającą scenografię katedry. Istniejąca zabudowa o niskich walorach architektonicznych otrzyma nowe elewacje - współczesne a jednocześnie wpisujące się w kontekst historyczny miejsca a w parterach zlokalizowane zostaną funkcje gastronomiczne i kulturalno - rozrywkowe. Wschodnią część rynku przeznaczono na organizację imprez masowych oraz jako miejsce zewnętrznych wystaw plenerowych organizowanych przez BWA. W tej części wyznaczono miejsce usytuowania tymczasowej sceny plenerowej. UKŁAD KOMUNIKACYJNY Reorganizacja komunikacji polegać będzie przede wszystkim na budowie nowego mostu i eliminacji ruchu kołowego z obszaru Śródmieścia. Poszerzono fragment ulicy Kosynierów Gdyńskich a nowy odcinek drogi połączono z projektowanym mostem. Po stronie południowej, kontynuację trasy stanowić będzie nowoprojektowana droga, biegnąca równolegle do torów kolejowych, która poprzez poszerzoną ulicę Kolejową dochodzić będzie do ul. Przemysłowej. Nowym mostem poprowadzona zostanie na południe linia tramwajowa, co usprawni uciążliwą do tej pory komunikację pomiędzy brzegami Warty. Wyłączenie części ulic Sikorskiego i Spichrzowej z ruchu kołowego oraz budowa tunelu pod płytą Rynku, mają na celu uwolnienie obszaru Starego Miasta od komunikacji samochodowej. Pozostawienie tam zmodernizowanej linii tramwajowej zapewni alternatywną i bardziej ekologiczną formę transportu

5 miejskiego. Ulice Nabrzeżna i Fabryczna, oddzielające dotychczas miasto od rzeki, zostaną przekształcone w piesze bulwary, będące przedłużeniem Starego Miasta, łącząc brzegi rzeki z miastem. Projektowane jest stworzenie sieci lokalnych parkingów podziemnych dla mieszkańców. W miejsce chaotycznych przestrzeni wewnątrz kwartałów, powstaną zielone podwórka i place zabaw. Zakłada się, iż w obrębie ścisłego centrum parkować będą wyłącznie mieszkańcy i dostawcy towarów, goście natomiast będą mieli do dyspozycji buforowe parkingi wielopoziomowe, zlokalizowane po obu stronach Śródmieścia, których KONKURS NA OPRACOWANIE PROJEKTU KONCEPCYJNEGO ZAGOSPODAROWANIA l ZABUDOWY CENTRUM GORZOWA WIELKOPOLSKIEGO nadziemne budynki przykryte zostaną zielonymi stropodachami. Dodatkowo zakłada się stworzenie linii tramwaju wodnego, który zapewni komunikację między obu brzegami Warty oraz stanie się atrakcją turystyczna miasta. PLACE MIEJSKIE W kluczowych punktach miasta wyodrębniono i wytworzono zespół placów miejskich, z których główną rolę odgrywa nowo zagospodarowany Stary Rynek. Oprócz niego utworzono też place: Mały Rynek - plac naprzeciwko Urzędu Miasta będący lokalnym poszerzeniem ul. Sikorskiego, pod którego płytą zlokalizowano parking podziemny. Plac Teatralny - przestrzeń przed Teatrem im. Osterwy wytworzona przez domknięcie od strony wschodniej i zachodniej budynkami użyteczności publicznej, ze szczególnym wskazaniem na rozbudowę teatru, a od południa przez prześwity arkad wiaduktu, schodząc następnie do rzeki. Na rzece na platformie zlokalizowano scenę letnią z lekkim zadaszeniem - miejsce wieczornych koncertów i wydarzeń artystycznych. Plac Teatralny połączony został pieszą kładką z południowym brzegiem Warty. Plac Na Zawarciu będący uzupełnieniem Placu Teatralnego na przeciwległym brzegu Warty. Będzie to główny plac nowoprojektowanego osiedla Na Zawarciu, zapewniający otwarcie się" osiedla na rzekę. Plac Południowy - drugi plac na osiedlu Na Zawarciu, stanowiący przestrzeń publiczną dla mieszkańców osiedla. Plac Targowy przy kompleksie budynków Targów Gorzowskich, pełniący podwójną funkcję: przestrzeni publicznej w centrum biurowo - usługowym oraz przestrzeni wystawienniczej w okresie targowym. Plac Dworcowy tworzący nową przestrzeń miejską przed dworcem kolejowym i autobusowym, będący pierwszą wizytówką miasta dla odwiedzających gości. Plac nad Zatoką przestrzeń publiczna na Osiedlu Nad Zatoką łącząca się pieszą kładką z przeciwległym brzegiem zatoki i pieszym bulwarem. BRZEGI WARTY Założono zróżnicowanie charakteru brzegów Warty. Istniejący bulwar o charakterze miejskim na północnym brzegu Warty, wydłużono w stronę wschodnią do placu Teatralnego i na zachód do wysokości parkingu buforowego. Założono połączenie bulwaru z miastem, poprzez otwarcie zabudowanych obecnie arkad wiaduktu kolejowego. Dopuszczono lokalizację w wybranych arkadach w pełni przeszklonych kawiarni obsługujących bulwar, tak by optycznie nie zakłócić powiązania miasta z rzeką. Na południowym brzegu utrzymany zostanie naturalny charakter nabrzeża. Wytyczona tam trasa pieszorowerowa prowadzona będzie w otoczeniu zieleni i terenów sportowych. Przy trasie nadrzecznej, na zachód od ronda, powstanie plaża miejska z miejscem przeznaczonym na kino letnie oraz dalej, przystań dla barek mieszkalnych. Po stronie wschodniej zaprojektowano przystanie żeglarskie i obiekty dla sportów wodnych oraz rozbudowę istniejącego klubu wioślarskiego. Założono wykorzystanie położenia Gorzowa nad Wartą i uczestnictwo miasta w programie Łączą nas rzeki"

6 do rozbudowy transportu rzecznego a także turystyki i komunikacji miejskiej, w postaci sieci tramwaju wodnego. CENTRUM TARGOWO - BIUROWE Na południowym brzegu Warty przy ul. Przemysłowej, naprzeciw będącego w budowie nowego centrum handlowego i terenu Targów Gorzowskich zaprojektowano kompleks budynków biurowych. Będą to trzy czterokondygnacyjne budynki z parkingami podziemnymi. Każdy z nich zwrócony będzie do wewnętrznego patio, którego zieleń łączyć się będzie z zielenią Parku Południowego. Planowana jest rozbudowa Targów Gorzowskich o halę wystawienniczą i budynek centrum konferencyjnego, które wraz z wytworzonym od frontu Placem Targowym podniosą rangę tej instytucji. KONKURS NA OPRACOWANIE PROJEKTU KONCEPCYJNEGO ZAGOSPODAROWANIA l ZABUDOWY CENTRUM GORZOWA WIELKOPOLSKIEGO OSIEDLA POŁUDNIOWE Tereny po południowej stronie Warty, w części wschodniej i zachodniej, zaprojektowane zostały głównie jako osiedla mieszkaniowe z usługami towarzyszącymi. Osiedle Nad Zatoką w rejonie ul. Wawrzyniaka i ul. Fabrycznej zorganizowano wokół nowoprojektowanej zatoki, która oprócz walorów estetyczno - widokowych wykorzystana będzie również jako przystań dla motorówek i małych łódek. Osiedle Na Zawarciu, na wschód od ul. Grobla, zaprojektowano jako osiedle 4-kondygnacyjnych budynków biurowo- mieszkaniowych, uformowanych w zespół kwartałów miejskich. Od zachodu uzupełniło ono istniejącą zabudowę, tam z uwagi na intensywny ruch kołowy ulokowano głównie funkcje biurowe. Osiedle wyposażono we wszystkie podstawowe usługi, takie jak szkoła, przedszkole czy przychodnia. Oba osiedla skomunikowane są z resztą miasta linią tramwajową z pętlą na osiedlu Na Zawarciu. Atrakcyjność osiedli podnosi sąsiedztwo zielonych bulwarów nadwarciańskich jako miejsca spacerów, sportu i rekreacji. ZIELEŃ Wzdłuż rzeki Kłodawki zaplanowano zielony korytarz z towarzyszącą mu nowoprojektowaną ścieżką pieszorowerową jako kontynuację parku miejskiego w kierunku południowym w stronę rzeki. Na południowym brzegu Warty kompleks zieleni poniżej zabytkowego spichlerza, został poszerzony o zielony klin, biegnący na południe, tworząc razem nowopowstały Park Południowy. Zielony klin oddziela kwartały budynków mieszkalnych po strony zachodniej i budynków centrum biurowo - targowego od strony ul. Przemysłowej. Istniejące schody prowadzące do amfiteatru w Parku im. H. Siemiradzkiego, zastąpiono organicznie wijącą się między drzewami pochylnią. Planowane jest konsekwentne wprowadzanie zieleni wewnątrz kwartałów miejskiej zabudowy, jako efekt przeniesienia parkowania samochodów do parkingów podziemnych. PROPONOWANE ETAPY REALIZACJI Dla realizacji zmian w przestrzeni miasta punktem wyjściowym jest udrożnienie komunikacji. Dlatego w pierwszym etapie założono realizację nowego mostu i drogi, która w dużej części przejmie ruch przebiegający do tej pory przez Stary Rynek oraz realizację buforowych parkingów wielopoziomowych na obrzeżach ścisłego centrum. W tym etapie założono również rozpoczęcie procesu czyszczenia" miejskich kwartałów z bezwartościowej zabudowy oficynowej i magazynowej, budowania lokalnych, podziemnych

7 parkingów i realizacji zielonych podwórek. W drugim etapie założono ograniczenie ruchu kołowego na Starówce i wybudowanie tunelu pod płytą rynku, połączenie obszaru Starego Miasta z rzeką, poprzez wyłączenie z ruchu części ulicy Spichrzowej i zagospodarowanie bulwarów nadwarciańskich po obu stronach rzeki, w tym realizację przystani wodnych oraz linii tramwaju wodnego. W drugim etapie założono także rozbudowę i modernizację Centrum Targowego na Zawarciu, a w parku im. Henryka Siemiradzkiego realizację nowego dojście do amfiteatru, przystosowanego do potrzeb niepełnosprawnych i matek z dziećmi. W następnym, trzecim etapie, uwzględnia się sukcesywną realizację nowoprojektowanej zabudowy, uzupełnianie pierzei, renowację zabudowy historycznej oraz wymianę starych elewacji w budynkach o niskiej wartości architektonicznej. W etapie tym należy również podjąć realizację placów miejskich, przebudowę dworca autobusowego oraz terenu wokół obu dworców a także budowę placu przy Teatrze im. Osterwy ze sceną plenerową oraz kładki pieszej, łączącej okolice teatru z przeciwległym brzegiem. W czwartym etapie założono realizację osiedla Na Zawarciu wraz z infrastrukturą towarzyszącą.