Europejskie obszary ochrony - przewodnik po zagadnieniach prawnych

Transkrypt

1 Natura 2000 po zagadnieniach prawnych 2. Test "możliwego istotnego oddziaływania" oraz odpowiednia ocena (art. 6 ust. 3 dyrektywy siedliskowej)

2 O przewodniku 1. To drugi z serii przewodników ClientEarth " po zagadnieniach prawnych", które przedstawiają szeroką gamę zagadnień związanych z art. 6 dyrektywy siedliskowej zarówno od strony teoretycznej, jak i praktyki sądów. 2. Seria dostarcza kluczowych informacji z zakresu prawa, które są potrzebne, by móc rzeczowo dyskutować na temat przedsięwzięć lub planowanych przedsięwzięć w obrębie albo w sąsiedztwie obszarów Natura Sieć Natura 2000 składa się z obszarów specjalnej ochrony ptaków wyznaczanych na mocy dyrektywy ptasiej 1 oraz specjalnych obszarów ochrony siedlisk, dla tworzenia których podstawą jest dyrektywa siedliskowa. Seria składa się z 8 przewodników: 1. Przedstawienie sieci Natura Test "możliwego istotnego oddziaływania" oraz odpowiednia ocena (art.6 ust. 3) 3. Ochrona integralności terenu na podstawie art. 6 ust. 3 dyrektywy siedliskowej 4. Artykuł 6 ust. 3: zasady ostrożności i proporcjonalności 5. Artykuł 6 ust. 4: zasady ostrożności, proporcjonalności i pomocniczości 6. Artykuł 6 ust. 3: co oznacza "plan lub przedsięwzięcie"? 7. Artykuł 6: środki kompensujące oraz środki zapobiegawcze 8. Artykuł 6 ust. 4: brak rozwiązań alternatywnych oraz powody o charakterze zasadniczym wynikające z nadrzędnego interesu publicznego 3. Choć sieć Natura 2000 jest jednym z najskuteczniejszych narzędzi prawnych, które chronią europejską przyrodę, społeczna świadomość na jej temat jest niska. Wzrost wiedzy Europejczyków na temat prawnych podstaw działania sieci Natura 2000 oraz ochrony, jaką zapewnia, jest kluczowy, by dalej poszerzać sieć zgodnie z prawem i bez wzbudzania konfliktów. 4. W niniejszym przewodniku zamieszczamy krótki opis prawnych podstaw sieci Natura 2000 oraz badamy kluczowy art. 6 dyrektywy siedliskowej 2, który wyznacza zasady zarządzania siecią. 1 Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/147/WE z dnia 30 listopada 2009 r. w sprawie ochrony dzikiego ptactwa OJ L 20/ ) ("Dyrektywa ptasia"). 2 Dyrektywa Rady 92/43/EWG z dnia 21 maja 1992 r. w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory (OJ L 206/ ) ("Dyrektywa siedliskowa"). 2

3 5. W celu uzyskania dostępu do pozostałych przewodników dotyczących dyrektywy siedliskowej oraz innych dokumentów, które mogą być pomocne w wykorzystywaniu art. 6 dyrektywy siedliskowej, zapraszamy do odwiedzenia strony internetowej ClientEarth Prawnicy dla Ziemi. W razie jakichkolwiek sugestii dotyczących tematu, który nie został jeszcze udostępniony na prosimy o kontakt na adres mailowy wildlife@clientearth.org. 3

4 Próg testu "możliwego istotnego oddziaływania" 7. Test "możliwego istotnego oddziaływania" oraz przeprowadzenie odpowiedniej oceny są fundamentalne dla sieci Natura Słowa "mogą" oraz "istotny" sprawiają trudności decydentom, a parokrotnie doprowadziły do podjęcia niewłaściwych decyzji. Zwiększenie powszechnej świadomości dotyczącej prawidłowego stosowania tego testu i postępowania pozwoli na stosowanie tych podstawowych zasad w sposób otwarty i prawidłowy przez decydentów zarządzających siecią Natura Jak zostało ukazane w pierwszym z przewodników tej serii "Przedstawienie sieci Natura 2000", art. 6 ust. 3 dyrektywy siedliskowej ustanawia materialne i proceduralne normy zarządzania siecią. Pierwszą normą jest swego rodzaju przegląd, mający na celu ustalenie, które spośród planów i przedsięwzięć wymagają "odpowiedniej oceny skutków". Art. 6 ust. 3 stanowi: "Każdy plan lub przedsięwzięcie, które nie jest bezpośrednio związane lub konieczne do zagospodarowania terenu, ale które może na nie w istotny sposób oddziaływać, zarówno oddzielnie, jak i w połączeniu z innymi planami lub przedsięwzięciami, podlega odpowiedniej ocenie jego skutków dla danego terenu z punktu widzienia założeń jego ochrony" 3 9. Przewodnik ten zbada, kiedy dany plan lub przedsięwzięcie można uznać za "mogący w istotny sposób oddziaływać" na obszar Natura 2000 i kiedy w związku z tym będzie przedmiotem "odpowiedniej oceny skutków". Zbadane również zostanie, jaką formę powinna przyjąć "odpowiednia ocena". 10. Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) rozpatrywał sprawę Waddenzee 4, w której rzecznik generalna 5 rozważała znaczenie słowa "może" w kontekście art. 6 ust. 3. Stwierdziła ona, że: ''kryterium ocennym powinno być w tym zakresie pytanie, czy istnieją racjonalne wątpliwości co do niewystąpienia istotnych oddziaływań.'' Rzecznik generalna stwierdziła, że przy ocenie "wątpliwości" należy uwzględnić z jednej strony prawdopodobieństwo wystąpienia szkody oraz z drugiej strony również rozmiar i rodzaj tej szkody. Oznaczałoby to ocenę, czy szkoda byłaby nieodwracalna czy przejściowa, a także które z siedlisk i gatunków byłyby tym dotknięte. Doszła do wniosku, że 3 Art. 6 ust. 3 dyrektywy siedliskowej. 4 Wyrok TSUE z dnia 7 września 2004 r., Landelijke Vereniging tot Behoud van de Waddenzee and Nederlandse Vereniging tot Bescherming van Vogels przeciwko Staatssecretaris van Landbouw, Natuurbeheer en Visserij, sygn. C-127/02. 5 Rzecznik generalny to wysoki urzędnik sądowy, który doradza TSUE w zakresie potencjalnych rozwiązań w sprawie. Opinia rzecznika generalnego nie jest wiążąca dla TSUE, a stanowi poradę na temat potencjalnego rozstrzygnięcia danej sprawy. Opinia rzecznika generalnego jest zatem pomocna, ale TSUE nie jest zobligowany do zastosowania się do niej. Jest tu cytowana z uwagi na przekonujące wytyczne co do sposobu interpretacji zagadnienia prawnego przez TSUE. 6 Op. cit. 6, opinia rzecznika generalnego, para

5 przeprowadzenie odpowiedniej oceny skutków jest "konieczne zawsze wówczas, gdy istnieją racjonalne wątpliwości co do niewystąpienia istotnych oddziaływań." TSUE w wyroku w sprawie Waddenzee, przyjął podobne podejście do tego zaprezentowanego przez rzecznik generalną. Uznał, że mając w szczególności na uwadze zasadę ostrożności 8, odpowiednia ocena skutków musi zostać przeprowadzona, jeżeli istnieje ryzyko, że przedmiotowy plan lub przedsięwzięcie będzie oddziaływać na dany teren w istotny sposób, a ryzyka tego nie można wykluczyć na podstawie obiektywnych informacji. Istotne oddziaływanie planu lub przedsięwzięcia odnosi się do każdego planu lub przedsięwzięcia zarówno oddzielnie, jak i w połączeniu z innymi planami lub przedsięwzięciami W sprawie Waddenzee wyraźnie zaznaczony został niezbędny poziom pewności co do braku możliwego istotnego oddziaływania na dany teren, zanim możliwe będzie uznanie, że odpowiednia ocena skutków nie będzie konieczna. Tym samym, odpowiednia ocena skutków musi zostać przeprowadzona, chyba że nie występuje żadne ryzyko, że plan lub przedsięwzięcie może w istotny sposób oddziaływać na dany teren. 14. Próg wymagany na początkowym etapie przeglądu z art. 6 ust. 3 dyrektywy został również podniesiony przez Rzecznik Generalną w sprawie Sweetman 10. Stwierdziła, że wymóg, dotyczący oddziaływania na teren "w istotny sposób" został przewidziany, aby "określić próg minimalny. Plany lub przedsięwzięcia, które nie mają znaczącego wpływu na teren, zostały tym samym wykluczone." 11 Następnie stwierdziła: "Zatem na pierwszym etapie stosowania art. 6 ust. 3 próg ustalony jest na niewysokim poziomie. Funkcjonuje on jedynie po to, aby możliwe było ustalenie, czy zrodził się obowiązek przeprowadzenia odpowiedniej oceny skutków planu lub przedsięwzięcia dla danego terenu z punktu widzenia założeń jego ochrony. Celem tej oceny jest dokładne rozważenie danego planu lub przedsięwzięcia zgodnie z najlepszą wiedzą naukową w tej dziedzinie, jak sformułował to Trybunał." Argumentacja przedstawiona w sprawie Waddenzee była również zastosowana w sprawach w Wielkiej Brytanii, w których badano znaczenie "możliwego istotnego oddziaływania" 13. Sprawy te potwierdziły, że słowo "może" powinno być interpretowane raczej jako możliwość, niż jako prawdopodobieństwo istotnego oddziaływania. Interpretacja ta jest równoznaczna z posługiwaniem się sformułowaniem, że istnieje ryzyko istotnego oddziaływania. W konsekwencji, zgodnie z orzecznictwem sądów europejskich oraz brytyjskich, jeżeli 7 Op. cit., 6, para Zasada ostrożności oznacza, że działania zapobiegające mogą być podjęte w razie braku rozstrzygających naukowych dowodów co do istnienia lub zakresu zagrożenia dla środowiska, gdy takie ryzyko nie może zostać wykluczone. Więcej informacji o zasadzie ostrożności można odnaleźć w przewodniku nr 4 i 5 tej serii. 9 Op. cit. 6, para Wyrok TSUE z dnia 11 kwietnia 2013 r., Peter Sweetman i inni przeciwko An Bord Pleanála, sygn.c-258/ Ibid., opinia rzecznik generalnej, para Ibid., opinia rzecznik generalnej, para.49; Por. także wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 4 lutego 2014 r., II OSK 2918/ Wyrok High Court of Justice of England and Wales z 2013 r. w sprawie Feeney v Secretary of State for Transport & Ors, para ; zob. również wyrok Court of Session Inner House z 2012 r. w sprawie Bagmoor Wind Ltd v The Scottish Ministers, para.45. 5

6 możliwość istotnego oddziaływania planu lub przedsięwzięcia (zarówno oddzielnie, jak i w połączeniu z innymi planami lub przedsięwzięciami) nie może być wykluczona na podstawie obiektywnych informacji, odpowiednia ocena skutków jest konieczna. 16. Orzecznictwo sądów Wielkiej Brytanii wskazuje również, że jeżeli zachodzi konieczność dokładnego badania lub przeprowadzenia eksperckiej oceny, aby ustalić, czy zachodzi ryzyko istotnego oddziaływania, to ta konieczność sama w sobie jest przesłanką uznania, że takie ryzyko zachodzi. W takiej sytuacji odpowiedni organ jest zobowiązany do przeprowadzenia odpowiedniej oceny skutków. 14 Sprawy te potwierdzają zastosowanie w takich przypadkach zasady ostrożności, która wymaga, aby w razie wątpliwości przeprowadzić odpowiednią ocenę skutków. Odpowiednia ocena skutków 17. Jak wskazano powyżej, odpowiednia ocena skutków jest niezbędna, gdy plan lub przedsięwzięcie może w istotny sposób oddziaływać na dany teren. Dyrektywa siedliskowa nie zawiera definicji legalnej "odpowiedniej oceny skutków", ani nie zawiera wytycznych co do metody jej przeprowadzenia. 15 Odpowiednia ocena skutków umożliwia państwu członkowskiemu stwierdzenie, czy plan lub przedsięwzięcie wpłynie niekorzystnie na integralność danego terenu. 16 Wyznaczenie właściwych procedur i metod przeprowadzania oceny pozostawione zostało organom państwa członkowskiego. Pewne wskazówki odnośnie do odpowiedniej oceny skutków zostały zawarte w orzecznictwie. 18. W sprawie Komisja przeciwko Włochom 17 TSUE uznał, że dyrektywa siedliskowa nie określa żadnej szczególnej metody dla przeprowadzenia takiej oceny. Stwierdził, że musi być zorganizowana w taki sposób, aby "właściwe władze krajowe mogły uzyskać pewność, że plan lub przedsięwzięcie nie będzie miało negatywnych skutków na integralność danego terenu, a jeżeli nie ma pewności co do braku takich skutków, władze te są zobowiązane do odmówienia wnioskowanego pozwolenia". 18 Nie ma tym samym żadnego szczególnego sposobu, w jaki odpowiednia ocena skutków powinna być przeprowadzana. 19. Ponadto, w niedawno rozstrzygniętej sprawie przed sądem w Wielkiej Brytanii 19 uznano, że: "Słowo odpowiednia nie jest słowem technicznym. Wskazuje ono tylko tyle, że ocena powinna być odpowiednia do celu przedmiotowej sprawy, którym jest zapewnienie odpowiedniego organu, że plan nie wpłynie niekorzystnie na integralność danego obszaru ( ). Nie funkcjonuje żadna szczególna procedura przeprowadzenia oceny, zostało to pozostawione ocenie właściwych organów, z zastrzeżeniem, że dochodzenie powinno spełniać wysoki standard." Ibid., para Op. cit. 6, para Tak też Wojewódzki Sąd Administracyjny w Lublinie w wyroku z dnia 23 marca 2016 r., sygn. II SA/Lu 312/ Wyrok TSUE z dnia 20 września 2007 r., Komisja przeciwko Włochom, sygn. C-304/ Ibid., para Wyrok Supreme Court of the United Kingdom z 2015 r. w sprawie R (Champion) v North Norfolk District Council. 20 Ibid., para.41. 6

7 20. Pewna elastyczność co do formy przeprowadzenia odpowiedniej oceny skutków nie oznacza jednak, że ograny państwa członkowskiego mają pełną swobodę co do treści takiej oceny. W sprawie Komisja przeciwko Hiszpanii, TSUE stwierdził, że ocena przeprowadzona na podstawie art. 6 ust. 3 nie może być uznana za odpowiednią, "jeśli występują w niej braki i jeśli nie zawiera ona całościowych, precyzyjnych i ostatecznych spostrzeżeń i wniosków, które mogłyby rozwiać z naukowego punktu widzenia wszelkie rozsądne wątpliwości w odniesieniu do skutków zamierzonych robót dla OSO, którego dotyczy."' 21 Podobnie w sprawie Sweetman, TSUE stwierdził, że w odpowiedniej ocenie skutków "nie mogą występować braki i że powinna ona zawierać całościowe, precyzyjne i ostateczne spostrzeżenia i wnioski, które pozwalają rozwiać z naukowego punktu widzenia wszelkie rozsądne wątpliwości w odniesieniu do skutków zamierzonych robót dla danego terenu chronionego" 22 Sprawy te pokazują, że ocena nie będzie uznana za odpowiednią, jeśli brak w niej precyzji, jest niepełna lub zawiera nieprecyzyjne spostrzeżenia i wnioski. 21. Wskazówki odnośnie formy odpowiedniej oceny skutków zostały również przedstawione przez Komisję Europejską. 23 Mimo braku prawnej mocy wiążącej tych wytycznych, są one pomocne przy interpretowaniu regulacji prawnych. Komisja wskazuje, że w sytuacji, gdy odpowiednia ocena przyjmuje formę oceny na podstawie Dyrektywy ws. oceny skutków środowiskowych 24, zapewnia to pewne gwarancje dotyczące zasady przejrzystości i zgromadzenia właściwej dokumentacji. 25 W sytuacji, gdy nie przyjmuje takiej formy, zbliżone gwarancje powinny być zapewnione. Tym samym, odpowiednia ocena musi być właściwie udokumentowana oraz musi być przeprowadzona przed wyrażeniem zgody na dany plan lub przedsięwzięcie. Musi również zawierać uzasadnioną podstawę podjętej w konsekwencji decyzji. Komisja uznaje, że bez tych elementów, ocena nie spełnia wymogów z art. 6 ust W odniesieniu do zakresu i treści odpowiedniej oceny skutków, wytyczne Komisji potwierdzają, że powinna ona odnosić się w szczególności do celów ochrony obszaru. Komisja przyznaje, że trudnym jest przeprowadzenie odpowiedniej oceny planu lub przedsięwzięcia bez uwzględnenia innych środowiskowych elementów, takich jak wymienione w art. 3 dyrektywy EIA (np. gleba, woda, krajobraz). 27 Odpowiednia ocena skutków może również analizować możliwe rozwiązania alternatywne i środki łagodzące, które mogą zapobiegać niekorzystnemu wpływowi na integralność danego terenu. Nie jest to jednak wymóg prawny Wyrok TSUE z dnia 24 listopada 2011 r., Komisja przeciwko Hiszpanii, sygn. C-404/09, para.100. Zobacz również op. cit.12, para Op. cit. 12, para Komisja Europejska, Zarządzanie obszarami Natura 2000: postanowienia art. 6 Dyrektywy siedliskowej 92/43/EWG (2007), dostęp: 24 Dyrektywa Rady z dnia 27 czerwca 1985 r. w sprawie oceny skutków wywieranych przez niektóre przedsięwzięcia publiczne i prywatne na środowisko naturalne 85/337/EWG ("Dyrektywa EIA"). 25 Op. cit. 24, punkt Ibid., punkt Ibid., punkt Ibid., punkt

8 23. Dalsze wskazówki odnośnie do formy i treści odpowiedniej oceny skutków odnaleźć można w opinii rzecznik generalnej w sprawie Waddenzee. Stwierdza ona, że "już z brzmienia art. 6 ust. 3 dyrektywy siedliskowej wynika, że przed wydaniem zgody na plan lub przedsięwzięcie musi nastąpić ocena skutków, która powinna uwzględnić skutki skumulowane, wynikające z połączenia z innymi planami lub przedsięwzięciami." 29 Innymi słowy: "w trakcie dokonywania oceny konieczna jest konfrontacja wszystkich oddziaływań wywołanych przez plan lub przedsięwzięcie z założeniami ochrony terenu. W tym celu należy określić zarówno oddziaływania, jak również założenia ochrony." Ostatecznie po wykonaniu odpowiedniej oceny skutków nie powinno być żadnych uzasadnionych wątpliwości naukowych co do wyciągniętych wniosków. Ostatnie orzecznictwo sądów Wielkiej Brytanii dostarcza kolejnych wskazówek dotyczących przeprowadzania odpowiedniej oceny skutków. Warto zaznaczyć, że wyroki odnoszą się tylko do brytyjskiej interpretacji dyrektywy siedliskowej. (a) R (Devon Wildlife Trust) przeciwko Teignbridge District Council 31 Nie istnieje ogólny obowiązek przeprowadzenia konsultacji publicznych w ramach odpowiedniej oceny skutków, ale zasięgnięcie opinii społeczeństwa powinno nastąpić, jeżeli właściwy organ uzna to za stosowne. 32 (b) No Adastral New Town Ltd (NANT Ltd) przeciwko Suffolk Coastal District Council Nie istnieje prawny obowiązek przeprowadzenia "przeglądowej oceny" 34, a także brak jest regulacji dotyczącej czasu, w jakim powinna zostać dokonana. 35 Jednak w sytuacji, gdy "nie jest oczywistym, czy plan lub przedsięwzięcie może w istotny sposób oddziaływać na OSO, konieczne może być przeprowadzenie takiej przeglądowej oceny w celu upewnienia się, że materialne wymogi dyrektywy siedliskowej są ostatecznie spełnione (...). Nie istnieje jednak taki prawny obowiązek. 36 Tym samym, jeżeli istotne oddziaływanie planu lub przedsięwzięcia jest oczywiste dla decydenta, możliwe jest bezpośrednie przejście do przeprowadzenia odpowiedniej oceny skutków, z pominięciem wstępnego przeglądu. 2. Odpowiednia ocena skutków Council's Core Strategy 37 może pozostawić szczególne zagadnienia związane z środkami łagodzącymi do rozstrzygnięcia na późniejszym etapie: "najważniejszą kwestią w takich sprawach nie jest to, czy środki łagodzące były rozważane na wstępnym etapie w dokładny sposób, ale posiadanie wystarczających informacji umożliwiających podjęcie decyzji o możliwości wprowadzenia zaproponowanych środków 29 Op. cit. 6, para Op. cit. 6, para Wyrok High Court of Justice of England and Wales z 2015 r. w sprawie R (Devon Wildlife Trust) v Teignbridge District Council. 32 Ibid., para Wyrok Court of Appeal of England and Wales z 2015 r. w sprawie No Adastral New Town Ltd (NANT Ltd) v Suffolk Coastal District Council. 34 Celem takiej przeglądowej oceny jest wstępne ustalenie, czy dany plan może w istotny sposób oddziaływać na cele ochrony terenu. 35 Op. cit. 34, para Ibid. 37 Brytyjski odpowiednik miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. 8

9 łagodzących w praktyce." 38 (c) Cairngorms Campaign przeciwko Cairngorms National Park Authority 39 Udzielenie wyczerpujących i rozstrzygających odpowiedzi na pytania dotyczące możliwości niekorzystnego wpływu planu na integralność obszaru na etapie uchwalania lokalnego planu zagospodarowania nie jest konieczne. Wystarczające jest, że odpowiednia ocena skutków gwarantuje brak niekorzystnego wpływu na integralność terenu przedmiotowego planu. Wyznaczenie pewnych zasad dotyczących każdego lokalnego planu zagospodarowania (np. zasad dotyczących ochrony środowiska) zostało uznane przez sąd za efektywną procedurę zapewniającą, że plan nie wpłynie niekorzystnie na dany teren zgodnie z art. 6 ust. 3. Oddziaływanie "w połączeniu" 25. Art. 6 ust. 3 wymaga oceny każdego planu lub przedsięwzięcia również w połączeniu z innymi planami lub przedsięwzięciami. Tym samym, musi zostać przeprowadzona odpowiednia ocena skutków połączonych planów lub przedsięwzięć na terenie chronionym. W sprawie Waddenzee, TSUE stwierdził: "zgodnie z brzmieniem tego przepisu, odpowiednia ocena skutków planu lub przedsięwzięcia dla danego terenu powinna być dokonana przed udzieleniem na nie pozwolenia i powinna brać pod uwagę skutek łączny, wynikający z kombinacji tego planu lub przedsięwzięcia z innymi planami lub przedsięwzięciami z punktu widzenia założeń ochrony terenu." W swoich wytycznych, Komisja podaje przykład rozbudowy drogi przebiegającej w pewnej odległości od terenu chronionego. Zakłócenia wywołane przez hałas uliczny same w sobie mogą pozostać bez wpływu na gatunki ptaków, które są istotne z punktu widzenia integralności obszaru. Może to się jednak zmienić, jeśli istnieją lub będą zaproponowane plany lub przedsięwzięcia, które również będą oddziaływać na przedmiotowy teren, jak np. rozbudowa innej drogi po drugiej stronie terenu chronionego. W takim przypadku, łączny poziom hałasu generowany przez te plany może oddziaływać w sposób istotny na występujące tam gatunki ptaków W orzecznictwie brytyjskim niedawna sprawa Smyth przeciwko Secretary of State for Communities and Local Government 42 rozstrzygnęła, że w sytuacji, gdy dany plan ma "w połączeniu" z przyszłym planem lub przedsięwzięciem potencjał oddziaływania, oznaczone środki łagodzące powinny przeciwdziałać tym skumulowanym oddziaływaniom. W sprawie 38 Op. cit. 34, para.72. Zob. także op. cit. 32 oraz wyrok High Court of Justice of England and Wales z 2015 r. w sprawie DLA Delivery Ltd v Lewes DC and Newick Parish Council (Interested Party). 39 Wyrok Court of Session Inner House z 2013 r. w sprawie Cairngorms Campaign v Cairngorms National Park Authority. 40 Op. cit. 6, para Op. cit. 24, pkt Wyrok Court of Appeal of England and Wales z 2015 r. w sprawie Smyth v Secretary of State for Communities and Local Government. 9

10 Smyth, pierwotny plan budowy osiedla mieszkalnego uzyskał pozwolenie na budowę, pomimo faktu, że przyszłe planowane osiedla zwiększały prawdopodobieństwo oddziaływania "w połączeniu", a środki łagodzące, które miałyby temu zapobiec, nie były jeszcze ustalone. 28. Podobne rozstrzygnięcie zapadło w sprawie R (on the application of Forest of Dean (Friends of the Earth)) przeciwko Forest of Dean DC. 43 W tej sprawie stwierdzono, że nawet w sytuacji, gdy przewidzianych jest kilka planów, rygorystyczne podejście ostrożnościowe z art. 6 ust. 3 powinno być zastosowane w związku z pierwszym planem, jeśli on sam nie miałby niekorzystnego wpływu na chroniony teren. W takich sytuacjach musiałyby zostać rozważone potencjalne oddziaływania "w połączeniu" jakichkolwiek przyszłych planów lub przedsięwzięć. 44 Przykładem sytuacji, w której może zajść oddziaływanie "w połączeniu" jest sytuacja, w której najpierw budowane jest osiedle mieszkalne w okolicach SOOS, a następnie budowane są drogi dojazdowe lub kolejne osiedla, będące częścią większego planu rozbudowy. W takich sytuacjach, pierwotny plan budowy osiedla mieszkalnego może być oceniany samodzielnie w drodze odpowiedniej oceny skutków, jeśli on sam może w istotny sposób oddziaływać na teren chroniony. Pewność wprowadzenia oznaczonych przyszłych środków łagodzących, których celem będzie ograniczenie oddziaływania "w połączeniu" wszystkich przyszłych planów i przedsięwzieć, nie jest wymagana na tym etapie z uwagi na to, że środki te mogą zostać ustalone i wprowadzone później, gdy kolejne plany zostaną zrealizowane. Wnioski 29. Istnieje popularne błędne przekonanie, że test "możliwego istotnego oddziaływania" z art. 6 ust. 3 dyrektywy siedliskowej ustanawia trudny ciężar dowodu, (że teren chroniony zostanie zniszczony przez plany lub przedsięwzięcia) aby odmówić wyrażenia zgody na jego realizację. Z prawnego punktu widzenia, jest to wniosek niepoprawny. Istota testu musi być interpretowana w kontekście całego art. 6 ust. 3, który przewiduje stosowanie zasady ostrożności, a także zgodnie z intepretacjami wyrażonymi w orzecznictwie. Przywołane wyroki jasno pokazują, że próg potwierdzenia możliwości istotnego oddziaływania planu jest niski. 30. Tym samym, wiele z planów lub przedsięwzięć musi przejść odpowiednią ocenę skutków dla danego terenu chronionego, zanim właściwe władze wyrażą na nie zgodę. Zwiększenie świadomości społecznej o rzeczywistym znaczeniu odpowiedniej oceny skutków, umożliwi korzystającym z obszarów Natura 2000 oraz władzom krajowym lepsze rozumienie wymogów co do aktywności ludzkiej na terenach Natura Wyrok Court of Appeal of England and Wales z 2015 r. w sprawie R (on the application of Forest of Dean (Friends of the Earth)) v Forest of Dean DC. 44 Ibid, para.13 10

11 31. Więcej informacji na temat odpowiednich ocen skutków można odnaleźć w trzecim przewodniku z tej serii: " Ochrona integralności terenu na podstawie art. 6 ust. 3 dyrektywy siedliskowej", który zajmuje się kolejnym etapem postępowania na podstawie art. 6 ust

12 Marek Szolc Prawnik, Program Bioróżnorodność ClientEarth is a non-profit environmental law organisation based in London, Brussels and Warsaw. We are activist lawyers working at the interface of law, science and policy. Using the power of the law, we develop legal strategies and tools to address major environmental issues. ClientEarth is funded by the generous support of philanthropic foundations and engaged individuals. Brussels 4ème Etage 36 Avenue de Tervueren 1040 Bruxelles Belgium London 274 Richmond Road London E8 3QW UK Warsaw Żurawia Warszawa Poland ClientEarth is a company limited by guarantee, registered in England and Wales, company number , registered charity number , registered office 10 Queen Street Place, London EC4R 1BE, with a registered branch in Belgium, N d entreprise , and with a registered foundation in Poland, Fundacja ClientEarth Poland, KRS , NIP