KOMISJA WSPÓLNOT EUROPEJSKICH KOMUNIKAT KOMISJIDO RADY I PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO

Transkrypt

1 KOMISJA WSPÓLNOT EUROPEJSKICH Bruksela, dnia KOM(2006) 385 wersja ostateczna KOMUNIKAT KOMISJIDO RADY I PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO Polityka spójności i miasta: rola miast i aglomeracji w odniesieniu do wzrostu i zatrudnienia w regionach {SEK(2006) 928} PL PL

2 SPIS TREŚCI 1. Zrównoważony rozwój terenów miejskich w europejskiej polityce regionalnej od 2007 do 2013 r Rzeczywistość miejska : znaczenie miast Przyciągające miasta Dostępność i mobilność Dostęp do infrastruktury i usług Środowisko naturalne i fizyczne Kultura Wsparcie dla innowacji, ducha przedsiębiorczości i gospodarki opartej na wiedzy Działania na rzecz MŚP i mikroprzedsiębiorstw Innowacje i gospodarka wiedzy jako czynnik wzrostu gospodarczego Zwiększenie liczby miejsc pracy i poprawa ich jakości Paradoks miast : liczne miejsca pracy, ale wysokie bezrobocie Poprawa szans zatrudnienia poprzez zwiększenie poziomu nauczania i szkolenia Zróżnicowanie wewnątrzmiejskie Promocja integracji społecznej i równości szans Wzmocnienie bezpieczeństwa obywateli Zarządzanie Miasta i regiony Zintegrowane podejście zrównoważonego rozwoju terenów miejskich Uczestnictwo obywateli Sieci i wymiana doświadczeń Finansowanie odnowy terenów miejskich PL 2 PL

3 KOMUNIKAT KOMISJIDO RADY I PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO Polityka spójności i miasta: rola miast i aglomeracji w odniesieniu do wzrostu i zatrudnienia w regionach 1. ZRÓWNOWAŻONY ROZWÓJ TERENÓW MIEJSKICH W EUROPEJSKIEJ POLITYCE REGIONALNEJ OD 2007 DO 2013 R. Zgodnie z celem postawionym przez Radę Europejską na posiedzeniu w marcu 2005 r., Komisja Europejska zaproponowała, aby wzmocnić wkład polityki spójności na rzecz wzrostu i zatrudnienia w okresie Strategiczne wytyczne Wspólnoty na lata obejmują szczególną uwagą specyficzne potrzeby niektórych terenów, takich jak strefy terenów miejskich i wiejskich. Wspierają one stosowanie podejścia zintegrowanego w polityce spójności. Celem tego podejścia jest nie tylko wspieranie wzrostu i zatrudnienia, ale również realizacja zadań społecznych i z zakresu ochrony środowiska. Znaczenie kwestii miejskich zostało uznane w czasie kolejnych prezydencji UE, w szczególności w ramach nieformalnych posiedzeń Rady w Rotterdamie w listopadzie 2004 r. i w Bristolu w grudniu 2005 r., gdzie niniejszy komunikat został przedstawiony w postaci dokumentu roboczego. Ponadto, w swoim sprawozdaniu w sprawie wymiaru miejskiego w kontekście rozszerzenia 1, Parlament Europejski przyjął z zadowoleniem włączenie zrównoważonego rozwoju obszarów miejskich do polityki spójności. Zwrócił się również do Rady, aby zapewniła monitorowanie tego środka w ramach rocznych sprawozdań dotyczących wdrożenia strategii, zgodnie z art. 29 i 30 wniosku dotyczącego rozporządzenia Rady ustanawiającego przepisy ogólne w sprawie funduszy strukturalnych. Niniejszy komunikat jest odpowiedzią Komisji na wymienione wnioski. Strategiczne wytyczne Wspólnoty określają obszary interwencji, które należy uprzywilejować w ramach przygotowywania programów operacyjnych polityki spójności na lata Ten komunikat podkreśla niektóre szczególne aspekty wymiaru miejskiego, które mogą stać się istotne w tym kontekście. Jego uzupełnieniem jest dokument roboczy służb Komisji, który rozwija analizy i zamieszcza uzasadnienie dla działań proponowanych w niniejszym komunikacie. Przedstawione propozycje działań opierają się na danych statystycznych (wynikających w szczególności z audytu miejskiego 2 ), oraz na wynikach zaobserwowanych w czasie wdrażania działań miejskich w ramach funduszy strukturalnych i innych działań finansowanych przez UE. 1 2 Sprawozdanie Parlamentu Europejskiego w sprawie wymiaru miejskiego w kontekście rozszerzenia, sprawozdawca : Jean Marie Beaupuy, A6(2005) 0272 z dnia Chodzi tutaj o okresowe zbieranie danych przez Komisję Europejską dotyczących jakości życia w miastach europejskich o średniej i dużej wielkości. Audyt ten obejmuje obecnie 258 miast europejskich z 27 państw, a w 2006 r. będzie realizowany w prawie 300 miastach. PL 3 PL

4 Proponowaną w niniejszym komunikacie politykę i działania należy zawsze analizować z punktu widzenia organizacji instytucjonalnej właściwej dla każdego państwa członkowskiego i zgodnie z przepisami wspólnotowymi w zakresie pomocy państwa 3. Zainteresowane organy krajowe zaprasza się do korzystania z niniejszego komunikatu wraz z odpowiednimi partnerami, w szczególności z władzami lokalnymi i regionalnymi. Wskazane propozycje działań obejmują dużą liczbę dziedzin i ukazują, jakie są możliwości interwencji funduszy strukturalnych, które się bardzo różnią w zależności od tego, czy miasta należą do regionów korzystających z funduszy w ramach celu konwergencja lub konkurencyjność regionalna i zatrudnienie. Należy zauważyć, że pojęcia miast i stref miejskich są rozumiane w sposób ogólny. 2. RZECZYWISTOŚĆ MIEJSKA : ZNACZENIE MIAST Unia Europejska będzie skuteczniej realizowała cele wzrostu i zatrudnienia, jeżeli wszystkie regiony będą w stanie spełniać swoją rolę. Miasta mają w tym celu ogromne znaczenie. Na ich terenie znajduje się większość miejsc pracy, a także przedsiębiorstw i placówek szkolnictwa wyższego, a ich działanie jest decydujące dla osiągnięcia spójności społecznej. Miasta są ośrodkami zmiany, opartej na innowacjach, duchu przedsiębiorczości i wzroście gospodarczym. Wzrost gospodarczy jest zrównoważony, kiedy towarzyszą mu środki przeznaczone do ograniczenia ubóstwa, wykluczenia społecznego i problemów z zakresu ochrony środowiska. Kwestia zrównoważonego charakteru wzrostu ma szczególne znaczenie w miastach bardziej narażonych na wykluczenie społeczne, degradację środowiska naturalnego, istnienie nieużytków oraz niekontrolowaną zabudowę miast. Miasta charakteryzują się znaczącymi różnicami w zakresie perspektyw gospodarczych i społecznych. Są to na przykład nierówności przestrzenne (między dzielnicami) lub społeczne (między poszczególnymi grupami) lub często różnice łączące oba te wymiary. Jakość środowiska naturalnego jest czynnikiem kluczowym w kwestii atrakcyjności. Europa charakteryzuje się strukturą policentryczną małych, średnich i dużych miast. Pewna ich liczba łączy się w metropolie, natomiast wiele innych stanowi jedyny ośrodek miejski danego regionu. 3 Zob. w szczególności dokument roboczy Komisji, State aid control and regeneration of deprived areas, : PL 4 PL

5 3. PRZYCIĄGAJĄCE MIASTA Miasta europejskie przyciągają inwestycje i zatrudnienie. Dysponują wieloma środkami działania, aby wzmocnić swoją atrakcyjność. Wnioski Komisji dotyczące polityki spójności zawierają różne elementy, które mogą wspierać te inicjatywy. Różne miasta stoją przed różnymi wyzwaniami. Niektóre miasta muszą rozwiązać problemy wynikające ze wzrostu demograficznego, wzrostu cen nieruchomości, braku dostępnych gruntów, problemów z komunikacją oraz przeciążonych służb publicznych. Inne natomiast borykają się z wyludnieniem, opuszczeniem, brakiem zatrudnienia lub niską jakością życia. Aby wzmocnić atrakcyjność miast, należy wziąć pod uwagę cztery fundamentalne kwestie: transport, dostępność i mobilność ; dostęp do usług i infrastruktury; środowisko naturalne i fizyczne ; sektor kulturalny Dostępność i mobilność Zrównoważona mobilność miejska wymaga optymalnego korzystania z infrastruktury transportu, koordynacji między poszczególnymi rodzajami transportu i promocji rodzajów transportu powodujących najmniejsze zanieczyszczenie środowiska. Miasta w regionach peryferyjnych muszą być odpowiednio połączone z głównymi lotniskami i z głównymi trasami transeuropejskich sieci transportowych (TEN). Dostępność lotnicza jest zresztą punktem newralgicznym w stolicach wielu nowych państw członkowskich. Aby skutecznie zarządzać transportem miejskim, miasto i otaczający je region powinny z zasady koordynować planowanie transportu, jego rozbudowę i zagospodarowanie terenu. Nowe projekty powinny wpisywać się w zintegrowaną strategię transportu dla całej strefy miejskiej. Wśród zagadnień objętych analizą powinno się znaleźć bezpieczeństwo drogowe oraz wymagania w zakresie ochrony zdrowia publicznego, w szczególności ograniczenie hałasu i jakość powietrza. Transport publiczny powinien być bardziej przystępny cenowo, jego jakość i funkcjonowanie należy poprawić oraz potrzebne jest powiązanie różnych rodzajów transportu. Należy również ograniczyć zachowania przestępcze zaobserwowane w środkach transportu publicznego oraz wzmocnić bezpieczeństwo załogi i użytkowników. W miarę możliwości miasta powinni w ramach zintegrowanego podejścia zachęcać do korzystania z rowerów, do przemieszczania się pieszo oraz do alternatywnych łagodnych form transportu. Inicjatywa ta wymaga w szczególności kontrolowania popytu, uregulowania dostępu do newralgicznych stref miasta lub ich przemiany w strefy piesze -, zbudowania dróg rowerowych i chodników oraz promowania pojazdów o niskim zużyciu energii i napędzanych alternatywnymi paliwami, jak np. biopaliwami. PL 5 PL

6 W ramach planowania transportu należy uwzględnić osoby, które nie posiadają samochodu lub nie prowadzą pojazdów (w szczególności osoby starsze, młodzież i osoby o ograniczonej mobilności). Celem tego środka jest zapewnienie dostępu do zatrudnienia i usług (zdrowotnych, handlowych) oraz wspieranie autonomii poszczególnych osób Dostęp do infrastruktury i usług Konkurencyjne miasto musi inwestować w usługi nowoczesne, skuteczne, przystępne cenowo i łatwo dostępne przez internet. Podstawowymi usługami są usługi zdrowotne, usługi socjalne, kształcenie i administracja publiczna. Należy rozwijać te usługi dostosowując się do obecnych i przyszłych zmian demograficznych, w szczególności do starzenia się ludności. Opieka nad dziećmi, dzięki której dorośli mogą pracować lub uczestniczyć w szkoleniach, jest szczególnie istotnym zagadnieniem w zakresie promowania równości płci. Należy zapewnić dostęp do usług obywatelom mieszkającym w dzielnicach o niekorzystnej sytuacji. Jednym z innowacyjnych rozwiązań dla tego problemu jest stworzenie struktury przeznaczonej dla ogółu ludności miejskiej w dzielnicy o niekorzystnej sytuacji. Ponadto, niektóre grupy, jak imigranci i ludność w niekorzystnej sytuacji potrzebują pomocy w dostępie do usług zdrowotnych i służb socjalnych. Zwiększone uczestnictwo osób pochodzących z różnych grup wiekowych i środowisk w planowaniu i wdrażaniu tych usług powinno przyczynić się do zapobiegania dyskryminacji i uwzględniania barier kulturowych. Dzięki nowym technologiom, miasta mogą wprowadzić skuteczne i innowacyjne rozwiązania w zakresie usług publicznych w dziedzinie ochrony zdrowia, administracji i kształcenia Środowisko naturalne i fizyczne Rewitalizacja nieużytków przemysłowych i odnowienie przestrzeni publicznej to poprawi jakość usług oraz dany obszar raz pozwoli równocześnie nie zużywać terenów dziewiczych. Koordynacja polityki zagospodarowania terenu i inwestycji z funduszu spójności i funduszów strukturalnych między strefami miejskimi, wiejskimi, regionem i krajem, aby rozwiązać problemy spowodowane przez rozbudowę miast. Inicjatywy, których celem będzie transformacja stref miejskich i centrów miast w atrakcyjne miejsca do zamieszkania. Inwestycje, których celem będzie osiągnąć zgodność z przepisami wspólnotowymi dotyczącymi jakości powietrza, oczyszczania ścieków, przetwarzania odpadów, zaopatrzenia w wodę i hałasu. PL 6 PL

7 Aktywne zarządzanie problemami komunikacyjnymi, zapotrzebowaniem w zakresie transportu i siecią transportu publicznego, aby poprawić jakość powietrza, ograniczyć emisję dźwięku i wspierać aktywność fizyczną, zgodnie ze strategią tematyczną dla środowiska miejskiego, przewidzianą w 6. programie ramowym dla środowiska 4. Skuteczne wykorzystanie energii w strefach miejskich. Konieczne są spójne inwestycje i oszczędne zarządzanie zasobami energetyczni. Władze miejskie mają istotną rolę do odegrania w promowaniu racjonalnego gospodarowania energią i energii odnawialnych: w planowaniu miejskim, w przepisach przyjmowanych na poziomie miasta raz w zamówieniach publicznych; poprzez wzorcową i zrównoważoną realizację prac budowlanych i poprzez promowanie takich praktyk; poprzez współpracę z obywatelami Kultura Poprzez trwałą politykę kulturalną miasta powinny promować kulturę żywą, opierającą się na ofercie infrastrukturalnej takiej jak ośrodki kultury i nauki, muzea, biblioteki i zachowaniu dziedzictwa kulturalnego, historycznego i architektonicznego. Infrastruktura ta, powiązana z programem wydarzeń kulturalnych również skierowanym do ludzi młodych czyni miasta bardziej atrakcyjnymi dla obywateli, przedsiębiorstw, pracowników w szczególności dla pracowników mobilnych i wysoko wykwalifikowanych oraz zwiedzających. Ma to również wpływ na wizerunek miasta, dumę i poczucie tożsamości lokalnej ludności. Ponadto, kultura i turystyka kulturalna tworzą same w sobie sektory szybko rozwijające się. Aktywna polityka kulturalna stanowi cenne narzędzie w budowaniu mostów między populacjami o różnym pochodzeniu i we wzmacnianiu integracji imigrantów i osób osiedlających się w mieście. 4. WSPARCIE DLA INNOWACJI, DUCHA PRZEDSIĘBIORCZOŚCI I GOSPODARKI OPARTEJ NA WIEDZY Miasta stanowią często środowisko sprzyjające innowacjom przedsiębiorstw; mogą też podejmować inicjatywy, które sprawią, że to środowisko będzie jeszcze bardziej sprzyjające Wartość dodana działań podejmowanych na poziomie miasta tkwi w tym, że dysponują informacjami na temat szczególnych cech lokalnego środowiska przedsiębiorstw i do wdrażania działań niejednokrotnie skomplikowanych, odzwierciedlających nakładanie się wielu problemów, w odpowiedniej skali. 4 COM (2005) 718 z PL 7 PL

8 4.1. Działania na rzecz MŚP i mikroprzedsiębiorstw Promowanie przedsiębiorstw, które wymaga poprawy infrastruktury gospodarczej, między innymi transportu, dostępności, odnowienia budynków, centrów przemysłowych, inkubatorów przedsiębiorczości i centrów handlowych. Doradztwo i wsparcie dla przedsiębiorstw, również dla tych, które działają w ramach gospodarce społecznej. Środek ten obejmuje udzielenie wsparcia w przyjmowaniu i skutecznym stosowaniu nowych technologii, miasteczek naukowych, ośrodków komunikacji za pośrednictwem technologii teleinformatycznych (ICT) i inkubatorów przedsiębiorczości. Zakłada to również wsparcie i działania towarzyszące w zakresie zarządzania, marketingu, wsparcia technicznego, rekrutacji i innych usług dla biznesu i handlowych. Promowanie współpracy między partnerami lokalnymi, włącznie z przedsiębiorstwami, związkami zawodowymi, uniwersytetami, organizacjami pozarządowymi, instytutami szkoleniowymi i społecznością lokalną. Mechanizmy dzielenia się wiedzą i doświadczeniem, jak na przykład organizowanie warsztatów, forów, sieci i wystaw, przyczyniają się do nawiązania skutecznych kontaktów między potencjalnymi partnerami. Poprawa dostępu do źródeł finansowania. Na przykład: partnerstwa między władzami lokalnymi, inwestorami, dostawcami usług i MŚP ułatwiają uwspólnienie instrumentów finansowych i niefinansowych, które są odpowiedzią na potrzeby lokalne. W ramach tych instrumentów można znaleźć subwencje, systemy mikrokredytów, fundusze gwarancyjne w celu podziału ryzyka, pożyczki, finansowanie mezaninowe, porady i szkolenia. Miasta moją odgrywać rolę pierwszoplanowego inicjatora w tej dziedzinie, we współpracy z regionalnymi i krajowymi inicjatywami finansowymi. Współpraca ze szczególnymi grupami, jak na przykład młodzi przedsiębiorcy lub kobiety przedsiębiorcy, lub też przedsiębiorcy wywodzący się z grup w niekorzystnej sytuacji, w szczególności z mniejszości etnicznych. Kwestia dostępu do finansowania może stanowić problem w strefach w niekorzystnej sytuacji władze publiczne i organizacje pozarządowe mogą odegrać rolę mediatora, na przykład stając się gwarantem jakości projektów Innowacje i gospodarka wiedzy jako czynnik wzrostu gospodarczego Miasta powinny przyciągać i zatrzymywać pracowników wiedzy i w bardziej ogólnym podejściu, większą część mieszkańców posiadających dyplomy ukończenia studiów wyższych. Atrakcyjność miasta w zakresie transportu, usług, środowiska naturalnego i kultury stanowi jeden z fundamentalnych czynników decydujących o wyborze podejmowanym przez tych pracowników. Miasta mogą odgrywać rolę pierwszoplanową w przygotowaniu strategii innowacji dla całego regionu. W stosownych przypadkach miasta mogą również przejąć inicjatywę w zakresie wsparcia lub przedsięwziąć swoje własne działania badawcze. PL 8 PL

9 Miasta są zachęcane, aby włączały się w projekty badania i rozwoju (7RPBiR i wspierały wprowadzanie innowacji technologicznych. Miasta powinny działać w taki sposób, aby oferta regionalna w zakresie edukacji, innowacji i RTD była bardziej skuteczna i dostępna dla przedsiębiorstw lokalnych, w szczególności dla MŚP i przedsiębiorstw gospodarki społecznej. Miasta mogą stymulować i koordynować partnerstwa oraz najlepsze obszary badawcze z uniwersytetami i placówkami szkolnictwa wyższego, poprzez tworzenie inkubatorów przedsiębiorczości, przedsiębiorstwa wspólne i miasteczka naukowe. Miasta są zachęcane, aby rozwijały strategię zintegrowaną i zrównoważoną w dziedzinie społeczeństwa obywatelskiego, aby zwalczać nierówny dostęp do elektronicznych środków komunikacji poprzez umożliwienie dostępu do nowych technologii zgodnie z celami inicjatywy i (w dziedzinie administracji i handlu elektronicznego, zdalnego nauczania, kultury cyfrowej, wirtualnej integracji społecznej i dostępności) Ta strategia musi być zgodna z odpowiednimi strategiami regionalnymi i krajowymi. Miasta powinny wspierać szybkie przyjęcie innowacji ekologicznych i systemów zarządzania środowiskiem naturalnym 6. Realizacja inwestycji w tej dziedzinie już od teraz pozwoli przedsiębiorstwom europejskim przyjąć pozycję wiodącą w rozwijającym się sektorze. 5. ZWIĘKSZENIE LICZBY MIEJSC PRACY I POPRAWA ICH JAKOŚCI 5.1. Paradoks miast : liczne miejsca pracy, ale wysokie bezrobocie Paradoks ten bierze się z faktu, że miasta skupiają równocześnie potrzeby i możliwości rozwoju. Osoby wysoko wykwalifikowane są nadreprezentowane, i tak samo jest z osobami mającymi bardzo słaby poziom kwalifikacji i wykształcenia. Fundusze strukturalne w ramach celu Konwergencja mogą wspierać działania przedsięwzięte, żeby wzmacniać, na poziomie lokalnym i regionalnym, zdolność instytucjonalną i w szczególności skuteczność administracji i służb publicznych. Mogą zwłaszcza zachęcać do poprawy zdolności w zakresie analizy i działania. Miasta powinny na przykład być w stanie korzystać z systemów i narzędzi analitycznych potrzebnych, aby przewidywać zmiany gospodarcze i społeczne, które będą miały miejsce na szczeblu lokalnym i regionalnym. Muszą również podjąć środki, aby poprawić skuteczność administracji poprzez wprowadzenie punktów kompleksowej obsługi i realizację działań polegających na skupieniu wielu usług. Miasta mogą podejmować inicjatywy w celu tworzenia miejsc pracy i zwalczania bezrobocia na poziomie lokalnym, ze wsparciem regionów i państw członkowskich. 5 6 i2010 : Społeczeństwo informacyjne dla wzrostu i zatrudnienia, COM(2005) 229 wersja ostateczna z Jest to dziedzina ściśle związana z programem ramowym na rzecz konkurencyjności i innowacji. PL 9 PL

10 Miasta powinny korzystać z własnej siły. Mogą w szczególności zawiązywać partnerstwa i pakty na rzecz zatrudnienia i innowacji, które będą obejmować kluczowe podmioty w danej strefie radnych, szefów przedsiębiorstw, organizacje pozarządowe, grupy interesów i uniwersytety aby rozpocząć pozytywne i dynamiczne działania rozwoju gospodarczego i społecznego. Miasta powinny zwalczać własne słabości zwiększając szanse na zatrudnienie wśród grup ludności, które mają największe trudności w dostępie do zatrudnienia, na przykład wśród kobiet, ludzi młodych, starszych pracowników, mniejszości etnicznych, długoterminowych bezrobotnych, osób bezdomnych oraz osób niepełnosprawnych Poprawa szans zatrudnienia poprzez zwiększenie poziomu nauczania i szkolenia Miasta mogą wspierać kształcenie i szkolenie na różne sposoby: wspierając rozwój globalnych i spójnych strategii w dziedzinie uczenia się przez całe życie, lepsze uznanie i dowartościowanie kształcenia nieformalnego i incydentalnego, poprzez inwestycje w atrakcyjne propozycje szkoleniowe, dostępne i o wysokiej jakości na różnych poziomach, poprzez wspieranie modernizacji istniejących systemów (w szczególności systemów możliwych do dostosowania i w postaci modułowej w zakresie zdalnego nauczania i szkolenia w ramach ICT), poprzez wzmacnianie jakości i atrakcyjności szkoleń zawodowych, poprzez zwiększenie inwestycji w zakresie infrastruktury przeznaczonej do nauczania. Miasta mogą skoncentrować swoje wsparcie na grupach w niekorzystnej sytuacji na rynku pracy (na przykład, na osobach, które przedwcześnie opuściły szkołę, młodych ludziach słabo wykwalifikowanych, starszych pracownikach i niektórych grupach ludności pochodzących z imigracji i wywodzących się z mniejszości etnicznych). Aby były konkurencyjne, miasta muszą przyciągać i wspierać osoby o bardzo różnych kwalifikacjach. Pracownicy, którzy działają w usługach w szczególności w handlu detalicznym, hotelarstwie, gastronomii, sprzątaniu i budownictwie odgrywają istotną rolę. Władze lokalne powinny zaproponować programy integracji i szkolenia skrojone na miarę, które umożliwią ponowne wejście na rynek pracy i będą stymulować ducha przedsiębiorczości. Długoterminowi bezrobotni wymagają szczególnej pomocy. Należy wprowadzić programy ponownego zatrudnienia, które równocześnie zajmą się wykorzystaniem ich doświadczenia zawodowego, ich przeszkoleniem i wzmocnieniem ich zaufania do samego siebie, i będą mogły prowadzić do zawarcia elastycznej umowy na kształcenie w miejscu pracy z lokalnymi pracodawcami. 6. ZRÓŻNICOWANIE WEWNĄTRZMIEJSKIE Paradoks miejski jest również widoczny w różnicach między dzielnicami. Audyt miejski wskazuje, że niemal wszystkie miasta, które odnotowują poziom bezrobocia równy lub wyższy niż 10%, zawierają niektóre strefy, w których ta wartość procentowa jest co najmniej dwa razy wyższa niż średnia dla miasta. W niektórych przypadkach, poziom bezrobocia wynosi 60%. PL 10 PL

11 W dzielnicach w niekorzystnym położeniu, wysokie bezrobocie występuje wraz z różnymi innymi niekorzystnymi warunkami w zakresie mieszkalnictwa, środowiska naturalnego, zdrowia, możliwości zatrudnienia i poziomu przestępczości Promocja integracji społecznej i równości szans 7 Wdrożenie działań mających na celu integrację imigrantów i przerwanie procesu segregacji, w szczególności poprzez kształcenie językowe i na bardziej ogólnym poziomie. Należy włączyć zainteresowaną społeczność w planowanie i organizowanie takich szkoleń. Włączenie kobiet imigrantów w te działania jest jednym z kluczowych elementów udanej integracji. Współpraca między władzami miejskimi, szkołami i społecznością lokalną w celu przeprowadzenia szkoleń z ludźmi młodymi. Niektóre miasta osiągnęły bardzo pozytywne wyniki dzięki włączeniu młodych ludzi w opracowywanie koncepcji i realizację takich programów 8. Poprawa usług socjalnych, których celem jest odpowiedzieć na wyzwanie, jakim jest bieda dzieci i zjawisko dzieci ulicy w miastach europejskich. Przyjęcie środków przeznaczonych do wzmocnienia kompetencji i kwalifikacji kobiet, ułatwienia ich reintegracji na rynku pracy po okresie nieobecności, zaoferowania im możliwości zdobycia potrzebnej wiedzy i kwalifikacji, aby stworzyć przedsiębiorstwo lub prowadzić działalność w wolnym zawodzie, oraz wspierania matek niezamężnych i innych kobiet (w szczególności pochodzących z mniejszości etnicznych) w przezwyciężaniu przeszkód napotykanych na rynku pracy. Kobiety wyniosą szczególne korzyści ze specyficznych szkoleń i form zachęty. Stworzenie infrastruktury dla opieki nad dziećmi jest korzystne dla kobiet, które powracają na rynek pracy. 7 8 «2007 : Europejski Rok Równych Szans dla Wszystkich. W kierunku sprawiedliwego społeczeństwa, COM (2005) 225 wersja ostateczna z Te doświadczenia zostały przekazane na forach młodzieży w sieci Urbact: PL 11 PL

12 6.2. Wzmocnienie bezpieczeństwa obywateli Miasta powinny przyjąć podejście kompleksowe i proaktywne, aby opracować politykę zwalczania lokalnej przestępczości. Na przykład poprawa planowania, tworzenia koncepcji i utrzymywania przestrzeni publicznej pozwala miastom zapobiegać przestępczości i przyczyniać się do tworzenia ulic, parków i atrakcyjnych otwartych przestrzeni, które będą bezpieczne i będą postrzegane jako bezpieczne. Takie planowanie wymaga wysokiej jakości informacji i danych statystycznych (w szczególności badania nad wiktymizacją), aby lepiej zidentyfikować potrzebne elementy prowadzonej polityki. Należy objąć szczególną uwagą młodych ludzi stanowiących grupę wysokiego ryzyka. Istotnym jest, aby powstrzymać skłonności przestępcze niektórych młodych ludzi jak najwcześniej. W tym celu potrzebne są strategie, których celem będzie zwalczanie absencji w szkole i oferowanie alternatywnych perspektyw, między innymi możliwości kształcenia zawodowego. Stworzenie i profesjonalizacja stanowisk związanych z bezpieczeństwem, współpraca między służbami odpowiedzialnymi za bezpieczeństwo i trwałe oraz zrównoważone włączenie w to mieszkańców. W ramach tego działania należy wyznaczyć lokalnych mediatorów, funkcjonariuszy policji odpowiedzialnych za bezpieczeństwo w danej dzielnicy i strażników dbających o bezpieczeństwo na ulicach. W wielu miastach osoby te okazały się być wartościowymi elementami w zwalczaniu lokalnej przestępczości. Należy ulepszyć i uznać szkolenia, które zostały przeprowadzone. Niekiedy istnieją już systemy nadzorowania dzielnicy. Celem innych projektów jest zbliżenie między policją a ludnością lokalną. 7. ZARZĄDZANIE 7.1. Miasta i regiony Należy ustanowić elastyczną współpracę między poszczególnymi poziomami samorządów. W ramach obowiązującego w każdym państwie członkowskim systemu instytucjonalnego, miasta muszą znaleźć skuteczne formy zarządzania, które pozwolą im mieć wpływ na wszystkie aspekty rozwoju miejskiego. Rozwinąć partnerstwa między miastami, regionami i państwem w ramach zintegrowanego podejścia, spójnego dla rozwoju obszarów miejskich. Aby odpowiedzieć na wyzwania konkurencji światowej, miasta europejskie będą musiał niekiedy opracowywać strategie koordynowane na poziomie aglomeracji lub w ramach sieci, aby osiągnąć odpowiednią masę krytyczną. PL 12 PL

13 Zarządzanie obszarem wspólnym między strefą miejską a wiejską zakłada skoordynowanie działań władz obszarów miejskich (centrum miasta i przedmieścia) oraz władz obszarów wiejskich i władz regionalnych. Strefy miejskie dostarczają usług całemu regionowi w postaci zatrudnienia, służb publicznych, przestrzeni publicznej oraz infrastruktury sportowej i kulturalnej. Natomiast strefy wiejskie posiadają zalety skierowane do większej liczby odbiorców, oferując uroki terenów wiejskich, miejsca rozrywki oraz rezerwaty naturalne i przyrodnicze. Skoordynowanie działań jest szczególnie istotne w strefach okołomiejskich. Miasta mogą odwołać się do wsparcia technicznego funduszy strukturalnych, aby stworzyć i rozwinąć potrzebne kompetencje do zarządzania wszystkimi aspektami rozwoju obszarów miejskich. Coraz częściej państwa członkowskie i UE oferują kompetencje i ośrodki informacyjne oraz możliwości stworzenia sieci wymiany doświadczeń. Kompetencje w nowych dziedzinach 9 ponad granicami tradycyjnych zawodów są szczególnie istotne. Zgodnie z ogólnym rozporządzeniem na temat funduszy strukturalnych 10, państwa członkowskie mogą przekazać miastom zarządzanie zasobami przeznaczonymi dla niektórych działań w obszarach miejskich wpisanych w ramy programów operacyjnych. Aby w pełni skorzystać z partnerstwa, miasta powinny być odpowiedzialne przez cała długość trwania procesu, co zakłada w szczególności ich odpowiedzialność od tworzenia koncepcji do realizacji przekazanej części programu Zintegrowane podejście zrównoważonego rozwoju terenów miejskich Rozwój terenów miejskich jest procesem długotrwałym i złożonym. Miasta powinny włączyć się w ten rozwój w długoterminowej perspektywie, aby zmaksymalizować liczne czynniki decydujące o powodzeniu. Sukces inicjatywy wspólnotowej URBAN 11 wynika w dużej mierze z jej zintegrowanego podejścia. Cele inicjatywy URBAN obejmowały równocześnie spójność społeczną i gospodarczą, usunięcie przeszkód w zakresie zatrudnienia i inwestycji oraz wzmocnienie celów ochrony środowiska. Zmobilizowanie wielu partnerów posiadających różne kompetencje stworzyło podstawę tego podejścia Porozumienie z Bristol (nieformalne spotkanie ministerialne w sprawie społeczności zorganizowanych z poszanowaniem zasady zrównoważonego rozwoju) w dniach 6-7 grudnia 2005 r. zatwierdziło inicjatywę prezydencji brytyjskiej, zmierzającą do refleksji i zorganizowania sympozjum na temat potrzebnych kwalifikacji, aby odpowiednio prowadzić projekty dla dzielnic i społeczności lokalnych o wysokiej jakości). Rozporządzenie ustanawiające ogólne zasady dla Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego i Funduszu Spójności, art. 37 ust 6 lit. a). Inicjatywa wspólnotowa URBAN II ( ): Komunikat Komisji do państw członkowskich ustanawiający wytyczne inicjatywy Wspólnoty dotyczącej społeczno-ekonomicznej regeneracji miast oraz dzielnic w kryzysie w celu promowania zrównoważonego rozwoju miast (Urban II), C(2000) 1100 z dnia PL 13 PL

14 Miasta powinny dysponować spójnym i długoterminowym planem dla każdego z poszczególnych czynników decydujących o zrównoważonym wzroście i zatrudnieniu. Działania prowadzone na jednym obszarze powinny być zgodne z działaniami podejmowanymi w innych dziedzinach. Na przykład istotnym jest, aby środki gospodarcze były zrównoważone w znaczeniu społecznym i ochrony środowiska naturalnego. Należy wprowadzić systemy monitorowania i oceny, aby sprawdzać wyniki w terenie. Należy również zmobilizować kluczowych partnerów sektor prywatny, lokalną ludność i organizacje pozarządowe, oraz władze lokalne, regionalne i krajowe aby uczestniczyli w planowaniu, realizacji i ocenie rozwoju obszarów miejskich Uczestnictwo obywateli Uczestnictwo obywateli jest koniecznością demokratyczną włączenie lokalnych mieszkańców i społeczeństwa obywatelskiego w politykę miejską może usankcjonować i uskutecznić działania władz publicznych. Ponieważ kontekst historyczny, prawny, polityczny i społeczny jest różny w zależności od miasta, te same dobre praktyki nie zawsze mogą być stosowane we wszystkich miastach. Poniżej zamieszczono jednak kilka proponowanych kierunków działania Należy włączyć lokalnych obywateli, czyli młodych ludzi, nieformalne grupy i stowarzyszenia w promowanie zrównoważonego wzrostu i zatrudnienia na obszarach miejskich, z punktu widzenia ochrony środowiska i spraw społecznych. Te podmioty wnoszą nowe kompetencje i w oczach ludności mogą być usankcjonowaniem projektu. Udostępnienie szkoleń i innych form wzmacniania zdolności i kompetencji lokalnych grup jest wspólną i fundamentalną cechą udanego zaangażowania się obywateli. Należy zmniejszyć różnice między tzw. czasem obywateli a kalendarzem politycznym lokalne podmioty często nie rozumieją terminów wymaganych przez kalendarz polityczny i procedury administracyjne lub biurokratyczne Sieci i wymiana doświadczeń Kompetencje i zasoby wiedzy są istotnym warunkiem wstępnym dla rewitalizacji obszarów miejskich. Skuteczne rozwiązania wymagają zazwyczaj szczególnych kompetencji, na przykład zdolności do organizowania współpracy, która będzie sięgała ponad granicami administracyjnymi i zawodowymi. Miasta muszą zatem korzystać ze zdobytych i zebranych zasobów wiedzy w ramach programu URBACT 12, oraz poprzez inne sieci europejskie i krajowe. 12 Stworzony na początku 2003 r. w celu organizowania wymian między miastami korzystającymi z programu URBAN, wyciągania wniosków z nabytego doświadczenie i szerokiego upowszechnienia tej wiedzy, program URBACT objął również miasta 10 nowych państw członkowskich po 1 maja 2004 r. Adres internetowy: PL 14 PL

15 Na okres Komisja proponuje stworzyć europejski program ramowy na rzecz wymiany doświadczeń i dobrych praktyk. Podstawą tego programu będą prace wykonane w ramach URBACT, a celem ich dalsze rozszerzenie dotychczas URBACT skupiał się na doświadczeniach miast zaangażowanych w inicjatywę wspólnotową URBAN. Nowy program ramowy obejmie miasta we wszystkich państwach członkowskich oraz doświadczenia płynące z krajowych sieci i centrów informacji w ramach polityki miejskiej. Finansowanie odnowienia terenów miejskich 8. FINANSOWANIE ODNOWY TERENÓW MIEJSKICH Fundusze strukturalne w dużym stopniu wspierały odnowienie terenów miejskich. W ramach nowych rozporządzeń Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego i Funduszu Spójności, władze zarządzające programami operacyjnymi będą mogły finansować cały szereg projektów rozwoju obszarów miejskich. Rozwój obszarów miejskich może również korzystać ze wsparcia w ramach inicjatyw JASPERS 13, JEREMIE 14 i JESSICA 15. Dzięki temu zwiększy się efekt dźwigni zasobów publicznych poprzez przyciągniecie sektora prywatnego. Finansowanie prywatne jest użyteczne i często konieczne, aby uzupełnić fundusze publiczne. Jasne ramy prawne są potrzebne, aby zabezpieczyć ustanowienie partnerstw publiczno-prywatnych. Sektor prywatny wnosi nie tylko środki finansowe, ale również dodatkowe kompetencje i zdolności. Skuteczne partnerstwo publiczno-prywatne wymaga od władz lokalnych, aby posiadały długoterminową wizję strategiczną oraz odpowiednie kompetencje techniczne i w zakresie zarządzania Rozporządzenie ogólne, art. 36 i 45 ust. 1 lit. a). Rozporządzenie ogólne, art. 44 i 45 ust. 1 lit. c). Rozporządzenie ogólne, art. 44 i 78 ust. 6 lit. a). PL 15 PL