1. Ocena sytuacji hydrologiczno-meteorologicznej w okresie poprzedzającym wystąpienie suszy oraz w okresie kwiecień czerwiec 2007 roku...

Transkrypt

1 7

2 SPIS TREŚCI WPROWADZENIE Ocena sytuacji hydrologiczno-meteorologicznej w okresie poprzedzającym wystąpienie suszy oraz w okresie kwiecień czerwiec 2007 roku Ocena warunków hydrologicznych w województwie podkarpackim w okresie kwiecień lipiec w 2007 roku Ocena warunków hydrologicznych w województwie podkarpackim w okresie kwiecień czerwiec w 2007 roku wody podziemne Ocena warunków hydrologicznych w głównych rzekach województwa podkarpackiego w okresie kwiecień lipiec w 2007 roku Ocena zagrożenia suszą Ocena występowania suszy w świetle nowych zasad Ocena zagrożenia suszą w województwie Analiza wyników badań jakości wód głównych rzek województwa podkarpackiego prowadzonych w miesiącach kwiecień lipiec w latach 2006 i 2007 ocena wpływu suszy na jakość wód Działania związane z przeciwdziałaniem skutkom suszy w województwie podkarpackim interwencje WIOŚ.. 83 PODSUMOWANIE MATERIAŁY ŹRÓDŁOWE.105 ZAŁĄCZNIKI ZAŁĄCZNIK ZAŁĄCZNIK ZAŁĄCZNIK ZAŁĄCZNIK ZAŁĄCZNIK ZAŁĄCZNIK ZAŁĄCZNIK ZAŁĄCZNIK ZAŁĄCZNIK ZAŁĄCZNIK ZAŁĄCZNIK ZAŁĄCZNIK ZAŁĄCZNIK

3 ZAŁĄCZNIK ZAŁĄCZNIK ZAŁĄCZNIK ZAŁĄCZNIK ZAŁĄCZNIK ZAŁĄCZNIK ZAŁĄCZNIK ZAŁĄCZNIK

4 WPROWADZENIE Suszą nazywamy długotrwały brak wody w przyrodzie. Susze występują w różnych porach roku, najczęściej w półroczu letnim, co kilka lat lub częściej, mają charakter dynamiczny, określony cykl rozwoju i czas trwania. Główną przyczyną występowania suszy jest brak opadów przy jednoczesnym utrzymywaniu się wysokich temperatur powietrza. Susza jest rodzajem klęski żywiołowej, której skutki widoczne są dopiero z czasem, nie rozpoczyna się ona nagle, w ściśle określonym momencie i nie ma szybkiego, gwałtownego przebiegu. Dokładne określenie początku i końca okresu suszy, a także jej zasięgu terytorialnego jest trudne, tym bardziej, że susza może mieć również charakter lokalny. Bezpośrednim skutkiem suszy jest zakłócenie naturalnego bilansu wodnego danego obszaru. Suszę poprzedza z reguły okres niewielkich opadów lub ich brak (tzw. susza atmosferyczna). W wyniku przedłużania się okresu niedoboru opadów następuje przesychanie coraz głębszych warstw gleby, czego skutkiem jest wystąpienie suszy glebowej. Ostatnią fazą jest susza hydrologiczna, podczas której obniżeniu ulega poziom wód podziemnych, zmniejsza się przepływ w rzekach, wysychają źródła, a nawet mniejsze cieki wodne. Miarą suszy hydrologicznej jest zasięg, czas trwania i głębokość niżówki hydrologicznej. Głębokość niżówki charakteryzują głównie czas utrzymywania się przepływów niższych od tzw. SNQ (średnich z najniższych przepływów z wielolecia), oraz minimalny przepływ niżówki. Skutkiem suszy hydrologicznej jest niżówka hydrologiczna czyli długotrwałe obniżenie się poziomu wód powierzchniowych i podziemnych, które trwać może nawet kilka sezonów, ponieważ odbudowa zasobów wodnych wymaga obfitych oraz długotrwałych opadów deszczu i śniegu. W Polsce susze występują najczęściej wtedy, gdy w okresie wegetacyjnym napływa bardzo ciepłe i suche powietrze zwrotnikowe, które przynosi słoneczną pogodę z wysokimi temperaturami powietrza oraz niedoborem opadów. Zjawisko suszy może się pogłębić, jeżeli okres ten poprzedzony jest opadami mniejszymi od średnich. W Polsce sytuacja taka zdarza się statystycznie raz na 4-7 lat. W okresie ostatnich 20 lat za najbardziej dotkliwą suszę uważa się suszę z 1992 roku, której najbardziej drastyczne skutki widoczne były w zachodniej części kraju. W dziesięcioletnim okresie poprzedzającym wystąpienie tego zjawiska, to jest w okresie wystąpiło 6 lat suchych lub bardzo suchych, w rezultacie czego stan wód powierzchniowych na wodowskazach w 1992 roku spadł do wartości poniżej wartości dotychczas obserwowanych. Ilość wody odprowadzanej z rzek w sierpniu była na poziomie % wieloletnich wartości średnich. W niektórych rejonach Polski niedostatecznie zasilanych w wodę było nawet 90 % studni, a do wielu miejscowości wodę dowożono 7

5 beczkowozami. Wielkie szkody susza wyrządziła w rolnictwie. Oszacowano, że w 1992 roku plony wynosiły % potencjalnych możliwości glebowych. Niskie przepływy wody w rzekach przyczyniły się do wzrostu stężeń zanieczyszczeń odprowadzanych ze źródeł punktowych, szczególnie wzrosło zasolenie wód Wisły, gdzie wartości dopuszczalnych wówczas wskaźników zasolenia, przekroczone były w około 500 %. Gwałtownie wzrosła również liczba pożarów, które spowodowały zniszczenie 10 tys. ha lasów. Również rok hydrologiczny 2003 zaliczono do lat suchych. Zajmował on 10 pozycję w okresie ostatnich 53 lat i był na granicy lat suchych i bardzo suchych. W województwie podkarpackim ograniczenia w poborze wód powierzchniowych nawet do 50% wydajności odnotowano na 10 ujęciach. Równoczesne niesprzyjające warunki hydrologiczne i meteorologiczne oraz brak warunków dla odbudowy zasobów wód podziemnych miały także niekorzystne konsekwencje dla stosunków hydrologicznych w 2004 roku. Najpoważniejsze konsekwencje wywołuje susza hydrologiczna. Okresy niżówkowe w rzekach, to jest okresy niskich przepływów, a co za tym idzie niskich stanów wody, powodują ograniczenia w wykorzystywaniu zasobów wód powierzchniowych do zaopatrzenia gospodarki i ludności w wodę. W przypadku mniejszych cieków wodnych może dojść do całkowitego ograniczenia w zaopatrywaniu w wodę, bądź nawet do wysychania mniejszych cieków wodnych, jak miało to miejsce w 2003 roku. Następstwem występowania długotrwałych niskich stanów wód powierzchniowych jest obniżenie się zwierciadła wód gruntowych, co powoduje ograniczenia w ich poborze lub zupełne wysychanie studni. Równie ważnym problemem dotyczącym małych przepływów wód w rzekach, jest zwiększona w tym czasie wrażliwość wód na zanieczyszczenia pochodzące ze źródeł punktowych. Procesy samooczyszczania się wód w okresach niżówek są w znacznym stopniu ograniczone, co przy zrzutach większych ładunków zanieczyszczeń (mniejsze rozcieńczenie ścieków w wodzie, wzrost stężenia substancji zanieczyszczających) skutkować może drastycznym pogorszeniem się jakości wód i zagrożeniem dla życia biologicznego w rzekach (śnięcia ryb). Zaznaczyć należy, że każde korzystanie z wód w okresie suszy hydrologicznej, na wielu odcinkach cieków wodnych, powoduje zakłócenia w naturalnym przebiegu tego zjawiska. W pierwszej połowie 2007 roku zaobserwowano najniższe stany wód w okresie ostatnich 4 lat. Przedmiotem opracowania jest analiza zagrożenia zjawiskiem suszy hydrologicznej w województwie podkarpackim w 2007 roku. 8

6 1. Ocena sytuacji hydrologiczno-meteorologicznej w okresie poprzedzającym wystąpienie suszy oraz w okresie kwiecień czerwiec 2007 roku Głównymi przyczynami wystąpienia niekorzystnych warunków hydrologicznych w 2007 roku był znaczący niedobór opadów w pierwszej połowie 2007 roku, jak również w okresie poprzedzającym, to jest w 2006 roku. Sumy opadów w drugiej połowie 2006 roku (z wyłączeniem miesiąca sierpnia oraz listopada) były bardzo niskie, wynikiem czego na przeważającej części obszaru województwa utrzymywały się deficyty opadu (rys. 1 i 2). Według danych IMGW, w szczególności miesiąc lipiec 2006 roku był pod wpływem upalnego powietrza zwrotnikowego z bardzo niską ilością opadów. Miesięczne sumy opadów były znacznie niższe (ok. 25 %) od wartości średniej miesięcznej z wielolecia (norma), natomiast średnie miesięczne temperatury powietrza były znacznie wyższe od średniej z wielolecia (przez większą część lipca temperatura minimalna była wyższa od 10 ºC, natomiast maksymalna temperatura wyższa od 30 ºC notowana była w ciągu aż 23 dni). Stan wody układał się w strefie wody niskiej, tylko na Sanie poniżej Przemyśla w strefie wody średniej. Odpływ rzeczny w lipcu był na ogół znacznie niższy od wartości średnich wieloletnich. Poziom wód podziemnych wykazywał tendencję spadkową, a największe spadki zanotowano w miesiącach lipiec, wrzesień, październik (w lipcu i październiku największe spadki poziomu wód podziemnych w kraju, zanotowano w Lutowiskach i Sędziszowie Młp.). Ciepła zima z niewielkimi ilościami krótko utrzymującej się pokrywy śnieżnej, przyczyniła się do pogorszenia się warunków hydrologicznych w województwie, zaś opady w pierwszych dwóch miesiącach 2007 roku, choć wyższe od norm, nie pozwoliły na odbudowę korzystnych warunków wodnych. Analizując sytuację hydrologiczno-meteorologiczną w województwie, na podstawie danych IMGW, stwierdza się, że w okresie kwiecień czerwiec 2007 roku było ciepło i bardzo sucho, a miesiąc kwiecień był miesiącem skrajnie suchym i ciepłym na przeważającym obszarze kraju. Miesiące maj i czerwiec były również ciepłe, a najniższe miesięczne sumy opadów obserwowano w maju w Krośnie (41,3 mm - 43 % normy). Czerwiec był miesiącem, w którym notowano opady deszczu, najczęściej przelotne, nie zarejestrowano jednak przekroczeń norm opadów. Znaczne deficyty opadu, które wystąpiły w okresie kwiecień lipiec (w szczególności kwiecień i maj) 2007 roku pogłębiły negatywne kształtowanie się stosunków wodnych w województwie, prowadząc w rezultacie do wystąpienia niżówek. Deficyty opadów i charakterystyki opadowe dla omówionych okresów przedstawione zostały na rysunkach 1-4 wykonanych na podstawie danych Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Krakowie. 9

7 Rys. 1. Deficyt/nadwyżka opadu [mm] w województwie podkarpackim w miesiącach lipiec grudzień 2006 r. w stosunku do opadów średnich miesięcznych z wielolecia (źródło: dane RZGW) 10

8 Rys. 2. Charakterystyki opadowe dla obszaru województwa podkarpackiego w miesiącach lipiec grudzień 2006 roku (źródło: dane RZGW) 11

9 Rys. 3. Deficyt/nadwyżka opadu [mm] w województwie podkarpackim w miesiącach kwiecień czerwiec 2007 r. w stosunku do opadów średnich miesięcznych z wielolecia (źródło: dane RZGW) 12

10 Rys. 4. Charakterystyki opadowe dla obszaru województwa podkarpackiego w miesiącach kwiecień czerwiec 2007 roku (źródło: dane RZGW) 13

11 Na podstawie ustawy z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne (tekst pierwotny: Dz. U r. Nr 115, poz z późn. zmianami), dyrektorzy Regionalnych Zarządów Gospodarki Wodnej zostali zobowiązani do koordynowania działań związanych z ochroną przed suszą w regionie wodnym. Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Krakowie w ramach monitoringu suszy, w formie graficznej przedstawia obszary najbardziej narażone na wystąpienie suszy (deficyt opadów) w zlewni Górnej Wisły. W tym celu wykorzystywane są dostępne w Ośrodku Koordynacyjno-Informacyjnym Ochrony Przeciwpowodziowej, a pochodzące z Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej O/Kraków, informacje dotyczące opadów, które przetwarzane są za pomocą odpowiedniego oprogramowania. Podczas analiz dokonuje się porównania miesięcznej sumy opadu ze średnim miesięcznym opadem wyliczonym z wielolecia. W efekcie otrzymuje się wizualizacje przestrzennego rozkładu deficytu lub nadwyżki opadu dla danego miesiąca (informacja aktualizowana jest raz na miesiąc). Na rysunkach 1-4 przedstawiono miesięczne deficyty lub nadwyżki opadu w województwie podkarpackim oraz miesięczne charakterystyki opadowe dla obszaru województwa dla okresów lipiec- grudzień 2006 r. (z wyłączeniem sierpnia i listopada - miesiące w których wystąpiły obfite opady) oraz dla okresu kwiecień czerwiec 2007 r. Procentowy rozkład opadu, wg Państwowej Służby Hydrogeologicznej, kwalifikowany jest według pięciu klas: 1. 0%-25% - znacznie poniżej normy, 2. 25%-75% - poniżej normy, 3. 75%-125% - w normie, %-175% - powyżej normy, 5. powyżej 175% - znacznie powyżej normy Analizując dane przedstawione na rysunkach 1-4, stwierdzić można, że w 2006 roku miesiące lipiec, wrzesień i październik w województwie podkarpackim były bardzo suche wielkość opadu kształtowała się w przedziale 25 % - 75 % poniżej normy (z wyjątkiem rejonu Bieszczad i Przemyśla w lipcu oraz Jasła we wszystkich 3 miesiącach wielkość opadu była na tym terenie w normie). W 2007 roku najbardziej suchy był miesiąc kwiecień (opady 25 % - 75 % normy). Maj był również suchym miesiącem, z wyłączeniem obszarów w rejonie Kolbuszowej i Dynowa oraz południa Bieszczad, gdzie wielkość opadu była w normie. W miesiącu czerwcu sytuacja była bardziej zróżnicowana, wielkość opadu w skali województwa była większa, jakkolwiek w rejonie Kolbuszowej i Dynowa wystąpił deficyt opadów. 14

12 Według danych IMGW w okresie , najwilgotniejszym rokiem był w województwie podkarpackim rok 2005, z miesięcznymi sumami opadów mm w kwietniu oraz mm w maju. Rok 2006 nie był już tak obfity w opady, obserwowano opady rzędu mm w kwietniu oraz mm w maju. Pierwsza połowa 2007 roku była wyjątkowo sucha. Miesięczne sumy opadów dla kwietnia wynosiły zaledwie 20 mm, natomiast dla maja 50 mm. W miesiącu czerwcu wielkość opadów w 2005 i 2007 roku była porównywalna ( mm), jakkolwiek w roku 2005 bardziej obfite były opady na południu województwa. Czerwiec 2006 roku był najwilgotniejszy w tym okresie, z licznymi przekroczeniami (od 25 % do 75 %) norm opadów. Rys. 5. Miesięczne sumy opadów [mm] w kwietniu w latach (źródło: dane IMGW) 15

13 Rys. 6. Miesięczne sumy opadów [mm] w maju w latach (źródło: dane IMGW) Analiza danych meteorologicznych uzyskanych na stacjach METEO, będących własnością Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Rzeszowie, zlokalizowanych w miejscowościach: Jasło, Przemyśl, Mielec, Rzeszów i Nisko, potwierdza wystąpienie dużego niedoboru opadów oraz utrzymywanie się dłuższych okresów wysokich średnich temperatur powietrza > 22 ºC w rozważanych okresach kwiecień czerwiec 2007 r. i dodatkowo lipiec 2007 r. W miesiącach maj lipiec 2007 r. na stacjach monitoringowych w miejscowościach Jasło, Przemyśl, Mielec, Nisko oraz w miesiącach kwiecień lipiec 16

14 2007 r. na stacji monitoringu w Rzeszowie, wielkości opadu kształtowały się na bardzo niskich poziomach, w większości przypadków nie przekraczając 3 mm. Na stacji pomiarowej w miejscowości Jasło (ul. Floriańska), największe sumy opadów zarejestrowano w miesiącu czerwcu, z największą wysokością opadu 16 mm, na początku miesiąca. Najmniejsze opady wystąpiły w miesiącu maju (15 dni bez opadów, w tym 10 dni bezdeszczowych z rzędu) oraz miesiącu lipcu (brak opadów w 15 dniach, w tym przez okres 11 dni z rzędu przedzielony 2 dniami o bardzo niewielkim opadzie). Wykres 1. Wielkość opadu [mm] w miesiącu maju 2007 r. na stacji monitoringu w Jaśle, ul. Floriańska [mm] 17

15 Wykres 2. Wielkość opadu [mm] w miesiącu czerwcu 2007 r. na stacji monitoringu w Jaśle, ul. Floriańska [mm] Wykres 3. Wielkość opadu [mm] w miesiącu lipcu 2007 r. na stacji monitoringu w Jaśle, ul. Floriańska [mm] 18

16 Analiza danych uzyskanych na stacji monitoringowej w Przemyślu (Pl. Dominikański) wykazała podobnie najmniejsze opady w maju (22 dni bez opadów, w tym 10 dni bezdeszczowych z rzędu) i w lipcu (18 dni bez opadów, w tym 6 dni z rzędu). Największe opady, ponad 6 mm wystąpiły w pierwszej połowie czerwca. Dni o największej ilości opadów w tym okresie były przedzielone dniami bezdeszczowymi i dniami o niewielkiej ich ilości. Wykres 4. Wielkość opadu [mm] w miesiącu maju 2007 r. na stacji monitoringu w Przemyślu, Pl. Dominikański [mm] Wykres 5. Wielkość opadu [mm] w miesiącu czerwcu 2007 r. na stacji monitoringu w Przemyślu, Pl. Dominikański [mm] 19

17 Wykres 6. Wielkość opadu [mm] w miesiącu lipcu 2007 r. na stacji monitoringu w Przemyślu, Pl. Dominikański [mm] Pomiary na stacji meteorologicznej zlokalizowanej na obszarze Specjalnej Strefy Ekonomicznej w Mielcu wskazują kwiecień jako najbardziej suchy miesiąc w rozważanym okresie (14 dni bezdeszczowych z rzędu), z największą wysokością opadu 1,6 mm w połowie miesiąca. Największą wartość opadu na tym obszarze > 10 mm zanotowano w pierwszej połowie lipca, który w drugiej połowie był bardzo suchy, z ilościami opadów nie przekraczającymi 3 mm i 9 dniami bezdeszczowymi z rzędu. Wielkość opadu w miesiącu czerwcu kształtowała się w podobny sposób jak w lipcu, należy stwierdzić jednak, że dni z opadami było w czerwcu mniej, a najdłuższy okres bezdeszczowy trwał 6 dni. Największy opad w czerwcu wystapił w drugiej połowie miesiąca, a jego wysokość wyniosła ok. 8 mm. 20

18 Wykres 7. Wielkość opadu [mm] w miesiącu maju 2007 r. na stacji monitoringu w Mielcu, Zarząd Strefy SSE [mm] Wykres 8. Wielkość opadu [mm] w miesiącu czerwcu 2007 r. na stacji monitoringu w Mielcu, Zarząd Strefy SSE [mm] 21

19 Wykres 9. Wielkość opadu [mm] w miesiącu lipcu 2007 r. na stacji monitoringu w Mielcu, Zarząd Strefy SSE [mm] Pomiary na stacji monitoringowej w Nisku potwierdzają, że miesiąc maj był bardzo suchy. Najwyższy opad w wysokości 2 mm wystąpił w połowie miesiąca, natomiast prawie cała druga połowa maja była bezdeszczowa (11 dni z rzędu). Czerwiec na obszarze Niska był również suchy, największy opad wystąpił w pierwszych dniach miesiąca osiągając maksymalną wartość ponad 3,5 mm. W pierwszej połowie miesiąca odnotowano dwa 5-cio dniowe bezdeszczowe okresy przedzielone wystąpieniem opadu o wysokości ok. 3mm. W drugiej połowie czerwca wielkość opadu nie przekroczyła 2 mm. Najwilgotniejszym miesiącem na tym obszarze był lipiec, a w szczególności jego początek, kiedy opady osiągały wysokości dochodzące do 3,5 mm. Podobny opad odnotowano 1 raz w drugiej połowie miesiąca, w pozostałych dniach wysokości opadów nie przekraczały 2 mm. W lipcu zanotowano 3 okresy bezdeszczowe, z których najdłuższy trwał 6 dni. 22

20 Wykres 10. Wielkość opadu [mm] w miesiącu maju 2007 r. na stacji monitoringu w Nisku, ul. Szklarniowa [mm] Wykres 11. Wielkość opadu [mm] w miesiącu czerwcu 2007 r. na stacji monitoringu w Nisku, ul. Szklarniowa [mm] 23

21 Wykres 12. Wielkość opadu [mm] w miesiącu lipcu 2007 r. na stacji monitoringu w Nisku, ul. Szklarniowa [mm] Wyniki uzyskane na stacji monitoringowej w Rzeszowie przy ul. Szopena, wskazały że najbardziej suchym miesiącem był maj, z najwyższym opadem ok. 10 mm w połowie miesiąca i 3 dniami, w których wysokość opadu była większa od 2 mm. W pozostałych dniach maja wysokość opadu nie przekraczała wartości 2 mm, 16 dni było bezdeszczowych, w tym najdłuższy okres bez opadów trwał 5 dni. Miesiąc kwiecień był również suchy, opady o wysokości > 8 mm odnotowano trzykrotnie. W pozostałych dniach wysokośc opadu nie przekraczała 3 mm, a najdłuższy okres bezdeszczowy trwał 6 dni. Największe ilości opadów odnotowano w pierwszych dniach czerwca, kiedy wystąpił maksymalny opad w miesiącu, z wartością > 28 mm. Do połowy miesiąca opady praktycznie nie występowały przez 9 dni, w tym 4 dni z rzędu, bądź były niewielkie, o wysokościach zawierających się w przedziale od ok. 1 mm do ok. 2 mm. Druga połowa czerwca z 9 dniami deszczowymi była bardziej wilgotna, z najwyższym opadem ok. 11 mm. W pozostałe dni wysokość opadu kształtowała się na poziomie od 0,5 mm do 10 mm. Lipiec był również wilgotny, z najwyższymi opadami w pierwszych dniach miesiącach (max opad ok. 9mm), w połowie miesiąca (max opad. 12 mm) oraz pod koniec miesiąca, kiedy wystąpił najwyższy opad ok. 13 mm. Opad o wysokości > 1 mm odnotowano 9 razy. Najbardziej suchy okres lipca to jego druga połowa, w której przez 8 dni z rzędu wysokość opadu nie przekraczała 1 mm. 24

22 Wykres 13. Wielkość opadu [mm] w miesiącu kwietniu 2007 r. na stacji monitoringu w Rzeszowie, ul. Szopena [mm] Wykres 14. Wielkość opadu [mm] w miesiącu maju 2007 r. na stacji monitoringu w Rzeszowie, ul. Szopena [mm] 25

23 Wykres 15. Wielkość opadu [mm] w miesiącu czerwcu 2007 r. na stacji monitoringu w Rzeszowie, ul. Szopena [mm] Wykres 16. Wielkość opadu [mm] w miesiącu lipcu 2007 r. na stacji monitoringu w Rzeszowie, ul. Szopena [mm] 26

24 Porównując wielkości opadów pomierzonych na stacji monitoringowej w Rzeszowie w latach , należy stwierdzić, że pierwsza połowa 2007 roku była okresem bardzo suchym, a wielkości opadów w miesiącach kwiecień czerwiec były w dużym stopniu niższe niż w tych samych okresach 2005 i 2006 roku. Stan ten obrazują wykresy W rozważanym 3-letnim okresie na obszarze Rzeszowa, najbardziej deszczowy kwiecień wystąpił w 2005 roku, w latach kwiecień był prawie bezdeszczowy. Najwyższe sumy opadów w maju i czerwcu wystąpiły w 2006 roku, natomiast w 2007 roku były one ok. 50 % niższe. Najbardziej deszczowy lipiec wystąpił w 2005 roku. W lipcu 2006 roku suma opadów była ok. 50 % mniejsza niż w lipcu 2005 roku, natomiast lipiec 2007 roku w porównaniu z latami ubiegłymi był wyjątkowo suchy. Wykres 17. Wielkość opadu [mm] w 2005 r. na stacji monitoringu w Rzeszowie, ul. Szopena [mm] 27

25 Wykres 18. Wielkość opadu [mm] w 2007 r. na stacji monitoringu w Rzeszowie, ul. Szopena [mm] Wykres 19. Porównanie wielkości opadu [mm] w latach r. na stacji monitoringu w Rzeszowie, ul. Szopena [mm] 28

26 Wyniki pomiarów ze stacji monitoringowych województwa podkarpackiego, dane RZGW w Krakowie oraz dane IMGW potwierdzają, że w województwie podkarpackim w rozważanym okresie, w szczególności w kwietniu i w maju 2007 roku wystąpił znaczący deficyt opadów (suma opadów osiągnęła ok. 50 % normy). Z analizy temperatur pomierzonych na stacjach monitoringowych wynika, że najcieplejszym miesiącem był lipiec, a w szczególności jego druga połowa, w której średnie temperatury powietrza przekraczały często 25 ºC. W czerwcu średnie temperatury powietrza zawierały się na ogół w przedziale od ºC (wykresy 20-34). Z danych IMGW wynika, że w rozważanym okresie temperatury powietrza były wyższe od wartości średnich z wielolecia, a odchylenia średniej miesięcznej temperatury od norm wyniosły w kwietniu 1 ºC, w maju 2,0-2,5 ºC i w czerwcu 2,5 ºC. Nadmienić należy, że odchylenia średniej miesięcznej temperatury powietrza od norm wystąpiły w tym roku również w okresie styczeń marzec, a największe odnotowano w styczniu 5,0-5,5 ºC. Rys. 7. Odchylenia średnich miesięcznych temperatur powietrza od wartości średnich miesięcznych z wielolecia w okresie styczeń maj 2007 roku w Polsce (źródło: dane IMGW) 29

27 Wykres 20. Wartości temperatury powietrza w miesiącu maju 2007 r. na stacji monitoringu w Jaśle, ul. Floriańska [ºC] Wykres 21. Wartości temperatury powietrza w miesiącu czerwcu 2007 r. na stacji monitoringu w Jaśle, ul. Floriańska [ºC] 30

28 Wykres 22. Wartości temperatury powietrza w miesiącu lipcu 2007 r. na stacji monitoringu w Jaśle, ul. Floriańska [ºC] Wykres 23. Wartości temperatury powietrza w miesiącu maju 2007 r. na stacji monitoringu w Przemyślu, Pl. Dominikański [ºC] 31

29 Wykres 24. Wartości temperatury powietrza w miesiącu czerwcu 2007 r. na stacji monitoringu w Przemyślu, Pl. Dominikański [ºC] Wykres 25. Wartości temperatury powietrza w miesiącu lipcu 2007 r. na stacji monitoringu w Przemyślu, Pl. Dominikański [ºC] 32

30 Wykres 26. Wartości temperatury powietrza w miesiącu maju 2007 r. na stacji monitoringu w Mielcu, Zarząd Strefy SSE [ºC] Wykres 27. Wartości temperatury powietrza w miesiącu czerwcu 2007 r. na stacji monitoringu w Mielcu, Zarząd Strefy SSE [ºC] 33

31 Wykres 28. Wartości temperatury powietrza w miesiącu lipcu 2007 r. na stacji monitoringu w Mielcu, Zarząd Strefy SSE [ºC] Wykres 29. Wartości temperatury powietrza w miesiącu kwietniu 2007 r. na stacji monitoringu w Rzeszowie, ul. Szopena [ºC] 34

32 Wykres 30. Wartości temperatury powietrza w miesiącu maju 2007 r. na stacji monitoringu w Rzeszowie, ul. Szopena [ºC] Wykres 31. Wartości temperatury powietrza w miesiącu czerwcu 2007 r. na stacji monitoringu w Rzeszowie, ul. Szopena [ºC] 35

33 Wykres 32. Wartości temperatury powietrza w miesiącu lipcu 2007 r. na stacji monitoringu w Rzeszowie, ul. Szopena [ºC] Wykres 33. Wartości temperatury powietrza w miesiącu maju 2007 r. na stacji monitoringu w Nisku, ul. Szklarniowa [ºC] 36

34 Wykres 34. Wartości temperatury powietrza w miesiącu czerwcu 2007 r. na stacji monitoringu w Nisku, ul. Szklarniowa [ºC] 37

35 2. Ocena warunków hydrologicznych w województwie podkarpackim w okresie kwiecień lipiec w 2007 r Ocena warunków hydrologicznych w województwie podkarpackim w okresie kwiecień czerwiec 2007 r. wody podziemne Bardzo niskie sumy opadów w pierwszych miesiącach 2007 roku oraz długo utrzymujące się okresy bezdeszczowe, spowodowały obniżenie się poziomu wód podziemnych (gruntowych) na obszarze województwa podkarpackiego i ograniczenie ich odpływu do wód powierzchniowych, co skutkowało zmniejszeniem przepływów w rzekach, a następnie znaczącym obniżeniem się stanu wód powierzchniowych. W kwietniu 2007 roku poziom wód podziemnych obniżał się szczególnie w południowej części województwa (odchylenie od średniej w zakresie od 50 cm do 150 cm). Największe tygodniowe oraz miesięczne spadki zanotowano w Lutowiskach (miesięczny spadek o 132 cm). Największe spadki poniżej wartości średnich wieloletnich w kraju odnotowano również na stanowisku w Lutowiskach (spadek o 285 cm). Dużo lepsze warunki hydrogeologiczne panowały w północnej części województwa (stanowiska Sędziszów Młp. i Nisko). W miesiącu maju obniżenie się poziomu wód podziemnych objęło swym zasięgiem większy obszar województwa. Pomimo tygodniowych i miesięcznych wzrostów poziomu wód, w Lutowiskach utrzymywał się nadal poziom niższy od średnich wieloletnich (niższy o 143 cm), jeden z najniższych w kraju. W maju obniżeniu uległ również poziom wód w północno wschodniej części województwa (o ok. 50 cm). W czerwcu sytuacja była zbliżona do miesiąca maja, jednak obniżeniu uległ poziom wód podziemnych na południu województwa (o ok. 50 cm). W Lutowiskach poziom wód utrzymywał się nadal na poziomie niższym od wartości średnich z wielolecia (niższy o 189 cm). W porównaniu z latami 2005 i 2006 poziom wód podziemnych w rozważanym okresie 2007 roku był w województwie podkarpackim znacznie niższy. W okresie kwiecień lipiec 2005 roku poziom wód podziemnych był znacznie wyższy niż w tym samym okresie 2007 roku, średnio o cm, a nawet 300 cm na południu województwa (największe miesięczne wzrosty w skali kraju w Lutowiskach i w Krośnie). W 2006 roku stan wód podziemnych również kształtował się na poziomach wyższych niż w 2007 roku (najwyższe miesięczne wzrosty w kraju w Lutowiskach, w Sędziszowie Młp., w Krośnie), z wyjątkiem miesiąca kwietnia i lipca, gdzie w Lutowiskach odnotowano poziom niższy od średniej 38

36 wieloletniej o 111 cm (kwiecień) i o 136 cm (lipiec), były one jakkolwiek dużo wyższe niż poziom zarejestrowany w kwietniu 2007 roku. W czerwcu 2006 roku sytuacja wyglądała zupełnie odwrotnie i w Lutowiskach odnotowano jeden z najwyższych w kraju, poziom wyższy od średnich z wielolecia (o 189 cm). Stany wód podziemnych w rozważanym okresie przedstawiono na rysunkach 8, 9 i 10. Rys. 8. Poziom wód podziemnych [cm] w odniesieniu do wartości średnich z wielolecia w miesiącach kwiecień czerwiec w 2007 roku (źródło: dane IMGW) 39

37 Rys. 9. Poziom wód podziemnych [cm] w odniesieniu do wartości średnich z wielolecia w miesiącach kwiecień czerwiec w 2006 roku (źródło: dane IMGW) 40

38 Rys. 10. Poziom wód podziemnych [cm] w odniesieniu do wartości średnich z wielolecia w miesiącach kwiecień czerwiec w 2005 roku (źródło: dane IMGW) 41

39 2.2. Ocena warunków hydrologicznych w głównych rzekach województwa podkarpackiego w okresie kwiecień lipiec w 2007 r. Deficyt opadów oraz znaczne odchylenia temperatur powietrza od wartości średnich miesięcznych z wielolecia w pierwszej połowie 2007 roku, były przyczyną znaczącego w stosunku do ubiegłego roku, obniżenia się poziomu wód w rzekach województwa podkarpackiego. Według danych IMGW w ciągu miesiąca kwietnia 2007 r. obserwowano stopniowe obniżanie się stanu wody w rzekach. Wody głównych rzek województwa podkarpackiego w kwietniu były na ogół w niskiej strefie stanu. W strefie średniej stanu były wody Wisłoka na odcinku od Strzyżowa do ujścia oraz wody Sanu na odcinku od Leżajska do ujścia. Rys. 11. Strefy Stanu wody w rzekach w dniu 30 kwietnia 2007 r. (źródło: dane IMGW) W odniesieniu do stanu średniego niskiego różnica stanów wód (delta H - różnica pomiędzy stanem absolutnego minimum a stanem obserwowanym w danym miesiącu na danym posterunku) na ogół zawierała się w przedziale od 0 cm do + 20 cm, od -20 cm do 0 cm (górny odcinek Wisłoki) oraz od + 20 cm do + 50 cm na Wisłoku poniżej Rzeszowa do ujścia, na Sanie poniżej Jarosławia do ujścia i na Wiśle. 42

40 Rys. 12. Stan wody w rzekach [cm] (30 kwietnia 2007 r.) w odniesieniu do stanu średniego niskiego (źródło: dane IMGW) [cm] Odpływ rzeczny w kwietniu był na ogół znacznie niższy od wartości średnich wieloletnich. Przepływy w rzekach w odniesieniu do wartości średniej z najniższych przepływów z wielolecia (SNQ) zawierały się na ogół w przedziale od 2,0 SNQ do 4,0 SNQ na Wisłoce i Wisłoku oraz od 1,0 SNQ do 2,0 SNQ na Sanie od Leska do Dynowa oraz powyżej Przemyśla do ujścia i na Wiśle. Rys. 13. Przepływ w rzekach w dniu 30 kwietnia 2007 r. w odniesieniu do przepływu średniego z najniższych (źródło: dane IMGW) 43

41 W maju 2007 roku stan wody uległ obniżeniu we wszystkich analizowanych rzekach Podkarpacia i układał się w strefie wody niskiej. Pod koniec miesiąca w Wisłoce na posterunku wodowskazowym w Pustkowie obserwowano stan wody, który był niższy od dotychczas obserwowanych wartości z wielolecia, to jest niższy od absolutnych minimów (absolutne minimum dla tego posterunku to 204 cm, a wartość zarejestrowana dnia 31 maja 2007 roku wyniosła 194 cm). Rys. 14. Strefy Stanu wody w rzekach w dniu 31 maja 2007 r. (źródło: dane IMGW) Stan wody w rzekach w odniesieniu do średniego niskiego stanu, na większości wodowskazów zawierał się w przedziale od 0 cm do + 20 cm. Różnice rzędu od 0 do 20 cm obserwowano w górnym odcinku Wisłoki oraz na Sanie na odcinku między Przemyślem i Jarosławiem. Najlepsza sytuacja panowała na Wiśle (delta H w przedziale od + 20 cm do + 50 cm). 44

42 Rys. 15. Stan wody w rzekach [cm] (31 maja 2007 r.) w odniesieniu do stanu średniego niskiego (źródło: dane IMGW) [cm] Odpływ rzeczny w maju był na ogół niższy od wartości średnich wieloletnich. Najniższe przepływy w odniesieniu do wartości średniej z najniższych przepływów w wieloleciu obserwowano na Sanie na odcinku między Przemyślem a Jarosławiem (Q/SNQ w przedziale od 0,8 do 1,0). Przepływy o wartościach w przedziale od 2,0 SNQ do 4,0 SNQ wystąpiły na Wisłoce na odcinku do Dębicy, na Wisłoku na odcinku do Strzyżowa i na Sanie na odcinku do Leska i poniżej Dynowa. Rys. 16. Przepływ w rzekach w dniu 31 maja 2007 r. w odniesieniu do przepływu średniego z najniższych (źródło: dane IMGW) 45

43 W czerwcu, podobnie jak w maju 2007 roku, stan wody we wszystkich analizowanych rzekach układał się w strefie wody niskiej, a na rzece Wisłoce, na posterunku wodowskazowym w Pustkowie, pięciokrotnie obserwowano stan wody, który był niższy od dotychczas obserwowanych wartości z wielolecia, to jest niższy od absolutnych minimów. W czerwcu stan minimalny osiągnął wartość 196 cm, w maju był on jeszcze niższy (194 cm), (absolutne minimum dla tego posterunku to 204 cm). Rys. 17. Strefy stanu wody w rzekach w dniu 30 czerwca 2007 r. (źródło: dane IMGW) Stan wody w rzekach w odniesieniu do średniego niskiego stanu w czerwcu, zawierał się na większości wodowskazów w przedziale od 0 cm do + 20 cm. Różnice rzędu od 0 do 20 cm obserwowano w górnym odcinku Wisłoki, na odcinku Wisłoki pomiędzy Dębicą i Mielcem oraz na Sanie na odcinku między Przemyślem a Jarosławiem. Sytuacja na Wiśle była podobna jak w maju (delta H w przedziale od + 20 cm do + 50 cm). 46

44 Rys. 18. Stan wody w rzekach [cm] (30 czerwca 2007 r.) w odniesieniu do stanu średniego niskiego (źródło: dane IMGW) [cm] Odpływ rzeczny dla czerwca był niższy od norm. Najniższe przepływy w odniesieniu do wartości średniej z najniższych przepływów w wieloleciu obserwowano, podobnie jak w maju, na Sanie, na odcinku między Przemyślem a Jarosławiem (Q/SNQ w przedziale od 0,8 do 1,0). Największe przepływy (Q/SNQ w przedziale od 2,0 do 4,0) wystąpiły na górnych odcinkach rzek, na pozostałych odcinkach przepływ kształtował się na poziomie od 1 SNQ do 2 SNQ. Rys. 19. Przepływ w rzekach w dniu 30 czerwca 2007 r. w odniesieniu do przepływu średniego z najniższych (źródło: dane IMGW) 47

45 W miesiącu lipcu na większości rzek podkarpackich zaznaczała się niewielka tendencja spadkowa stanu wód i w większości przypadków przepływy w głównych rzekach województwa, kształtowały się poniżej przepływów średnich. Najgorsze warunki hydrologiczne utrzymywały się na rzece Wisłoce. Na posterunkach wodowskazowych w Pustkowie, Mielcu i Żółkowie pod koniec miesiąca odnotowano dalsze obniżenie przepływów w stosunku do przepływów z dnia W rejonie wodowskazu Pustków, w dniu 30 lipca przepływ wynosił 4,84 m 3 /s i uległ obniżeniu w stosunku do pomiarów wykonanych w poprzedzającym tygodniu o 0,3 m 3 /s (najniższy niski przepływ z wielolecia NNQ - 6,11 m 3 /s). Na wodowskazie w Mielcu przepływ w dniu 30 lipca wynosił 5,87 m 3 /s i uległ obniżeniu o 0,88 m3/s (najniższy niski przepływ z wielolecia NNQ - 3,0 m 3 /s, średni niski przepływ z wielolecia SNQ - 7,05 m 3 /s). Na wodowskazie w Żółkowie odnotowany w dniu 30 lipca przepływ wynosił 0,26 m 3 /s i uległ spadkowi kształtując się poniżej SNQ, które wynosi 0,66 m 3 /s. Jedynie na wodowskazie w miejscowości Krempna-Kotań nie odnotowano istotnych różnic przepływ w dniu 30 lipca wynosił 0,23 m 3 /s (SNQ - 0,25 m 3 /s) i utrzymywał się poniżej średnich niskich przepływów z wielolecia. Na rzece San przepływy zanotowane w dniu 30 lipca na wodowskazach Jarosław i Leżachów uległy niewielkiemu wzrostowi, wynosiły odpowiednio - 19,54 m 3 /s (wzrost o 0,24 m 3 /s ) oraz 23,26 m 3 /s (wzrost o 0,07 m 3 /s) i utrzymywały się na granicy średnich niskich przepływów z wielolecia. Na posterunku wodowskazowym w Nisku zanotowano spadek przepływu - wynosił on 32,80 m 3 /s (spadek o 4,5 m 3 /s) i kształtował się poniżej średnich niskich przepływów z wielolecia SNQ. Na rzece Wisłok, zanotowano również obniżenie przepływów w stosunku do pomiarów z dnia 23 lipca. Na wodowskazie Żarnowa przepływ w dniu 30 lipca wynosił 2,05 m 3 /s (obniżenie o 0,27 m 3 /s) i kształtował się poniżej SNQ, który wynosi 2,43 m 3 /s. Na wodowskazie w Rzeszowie w dniu 30 lipca również zanotowano niższe przepływy - 2,89 m 3 /s (obniżenie o 0,44 m3/s), natomiast na posterunku wodowskazowym w Krośnie nie zanotowano zmian. Na wodowskazach w Krośnie i Rzeszowie zanotowane wartości przepływów były wyższe od SNQ, wynoszącego: dla wodowskazu w Krośnie 0,85 m3/s, a dla wodowskazu Rzeszów - 2,60 m3/s. 48

46 W porównaniu z 2006 i 2005 rokiem zauważalna jest znacząca różnica, jeżeli chodzi o warunki hydrologiczne panujące w rzekach województwa podkarpackiego. W kwietniu 2006 roku stan wody w głównych rzekach województwa układał się w strefie wody dolnej średniej i górnej średniej, a w odniesieniu do stanu średniego niskiego, różnice stanów kształtowały się na ogół w przedziale wartości od + 20 cm do + 80 cm, ale zdarzały się wartości większe od + 80 cm. Wartości przepływów wody w odniesieniu do średniej z najniższych przepływów były dużo większe niż w 2007 roku (przepływy w przedziale od 4 SNQ do 6 SNQ oraz większe od 6 SNQ). W maju 2006 roku stan wody w podkarpackich rzekach układał się w strefie wody górnej i dolnej średniej oraz dolnej wysokiej, a różnice stanów wynosiły w odniesieniu do stanu średniego niskiego na ogół + 50 cm do + 80 cm i ponad 80 cm. Wartości przepływów w stosunku do przepływów średnich z najniższych, na przeważającej większości odcinków rzek były również wysokie (Q/SNQ większe od 6). W 2007 roku na żadnej z rzek wartość przepływu nie przekroczyła wartości 4 SNQ. W 2005 roku warunki hydrologiczne w rzekach województwa były znacznie lepsze niż w 2006 roku i dużo lepsze niż w roku W kwietniu 2005 roku na Wisłoce, Wisłoku i Wiśle stan wody kształtował się na poziomie strefy górnej średniej, natomiast prawie na całym Sanie w strefie wody dolnej wysokiej. W odniesieniu do stanu średniego niskiego, różnice stanów na większości rzek przekraczały + 80 cm. Stosunki wartości przepływów w miesiącu do wartości przepływów średnich z najniższych, na wszystkich głównych rzekach z wyjątkiem Wisły były większe od 6. Podobnie w maju 2005 roku były one wysokie i na wszystkich rozważanych rzekach wartość Q/SNQ była większa od 4, z wyjątkiem górnego odcinka Wisłoki. Stany wód w rzekach kształtowały się na poziomie strefy średniej, a w odniesieniu do stanu średniego niskiego różnice wynosiły na ogół + 20 cm do + 50 cm oraz + 50 cm do + 80 cm, a więc były dużo większe niż w maju 2007 roku (od 0 cm do + 20 cm i mniej). Czerwiec 2005 roku był bardziej suchy niż czerwiec 2006 roku, co wpłynęło na kształt stanów wód. W czerwcu 2005 roku stan wód w rzekach układał się w strefie wody dolnej średniej i górnej niskiej, natomiast w czerwcu 2006 roku, z nielicznymi wyjątkami, w strefie wody górnej średniej i dolnej średniej. W 2007 roku w czerwcu, stany wód we wszystkich rzekach były w strefie wody niskiej, a w odniesieniu do stanu średniego niskiego obserwowano wartości od 0 cm do + 20 cm i od 0 cm do 20 cm. Najwyższe przepływy (Q/SNQ w przedziale od 2 do 4) wystąpiły jedynie na górnych odcinkach rzek, a na pozostałych odcinkach były niższe (Q/SNQ w przedziale 1 do 2). 49

47 W czerwcu 2006 roku przepływy w podkarpackich rzekach (głównie Wisłoku i Wisłoce) były jednymi z najwyższych w kraju (Q/SNQ większe od 6). Analizując powyższe dane oraz wielkości miesięcznych sum opadów w rozważanych okresach zaobserwować można pewną prawidłowość, im bardziej wilgotny rok tym lepsze warunki hydrologiczne występują w rzekach (wyższe stany wód, większe przepływy itd.). Biorąc pod uwagę przepływy jakie wystąpiły w podkarpackich rzekach w 2007 roku, stwierdzić należy, że jakkolwiek były one najniższe w okresie ostatnich 4 lat, bardzo rzadko osiągały one wartości mniejsze od średnich wartości przepływów najniższych z wielolecia, które są granicznymi dla wystąpienia suszy hydrologicznej. Nie możemy zatem mówić o wystąpieniu suszy hydrologicznej w skali całego województwa, jakkolwiek wystąpiło ono lokalnie, o czym świadczą powyższe dane. Wystąpienie niekorzystnych warunków hydrologicznych w 2007 roku w głównych rzekach województwa podkarpackiego potwierdzają również miesięczne hydrogramy stanu wody dla określonych posterunków wodowskazowych (wykresy), opracowane na podstawie danych IMGW. Analiza danych objęła miesiące kwiecień, maj, czerwiec i lipiec w latach (z wyłączeniem miesięcy maj i czerwiec 2005 roku brak danych). Hydrogramy sporządzono na podstawie wartości codziennych stanów wód rejestrowanych na następujących posterunkach wodowskazowych: Wisłoka, m. Krajowice, Wisłoka, m. Mielec, Wisłok, m. Krosno, Wisłok, m. Rzeszów, San, m. Zatwarnica, San, m. Lesko, San, m. Przemyśl, San, m. Nisko. Wartości stanów wody odczytane na wodowskazach jednoznacznie wskazują, że pierwsze półrocze 2007 roku było bardzo suche w stosunku do lat poprzednich, w szczególności lat 2005 i Stany wody w rozważanym okresie 2007 roku praktycznie na wszystkich posterunkach wodowskazowych były najniższe w okresie ostatnich 4 lat (wykresy 35 66). Zbliżone wartości stanów wody w głównych rzekach województwa, 50

48 obserwowano w 2004 roku, to jest roku, który nastąpił po suszy, jaka miała miejsce na Podkarpaciu w 2003 roku. Na większości posterunków wodowskazowych wartości stanów wody w latach 2005 i 2006 były wyraźnie wyższe niż w latach 2004 i Najwyższe stany wody w latach 2005 i 2006 odzwierciedlają najwyższe w tych latach sumy opadów na poszczególnych obszarach województwa podkarpackiego. Rys. 20. Lokalizacja głównych posterunków wodowskazowych na rzekach Wisłoka, Wisłok i San w województwie podkarpackim 51

49 Wykres 35. Hydrogramy stanu wody na rzece Wisłoka, wodowskaz w Krajowicach w latach miesiąc kwiecień H [cm ] Wykres 36. Hydrogramy stanu wody na rzece Wisłoka, wodowskaz w Mielcu w latach miesiąc kwiecień H [cm]

50 Wykres 37. Hydrogramy stanu wody na rzece Wisłok, wodowskaz w Krośnie w latach miesiąc kwiecień H [cm] Wykres 38. Hydrogramy stanu wody na rzece Wisłok, wodowskaz w Rzeszowie w latach miesiąc kwiecień H [cm]

51 Wykres 39. Hydrogramy stanu wody na rzece San, wodowskaz w Zatwarnicy w latach miesiąc kwiecień H [cm] Wykres 40. Hydrogramy stanu wody na rzece San, wodowskaz w Lesku w latach miesiąc kwiecień H [cm]

52 Wykres 41. Hydrogramy stanu wody na rzece San, wodowskaz w Przemyślu w latach miesiąc kwiecień H [cm] Wykres 42. Hydrogramy stanu wody na rzece San, wodowskaz w Nisku w latach miesiąc kwiecień H [cm]

53 Wykres 43. Hydrogramy stanu wody na rzece Wisłoka, wodowskaz w Krajowicach w latach miesiąc maj H [cm] Wykres 44. Hydrogramy stanu wody na rzece Wisłoka, wodowskaz w Mielcu w latach miesiąc maj H [cm]

54 Wykres 45. Hydrogramy stanu wody na rzece Wisłok, wodowskaz w Krośnie w latach miesiąc maj H [cm] Wykres 46. Hydrogramy stanu wody na rzece Wisłok, wodowskaz w Rzeszowie w latach miesiąc maj H [cm]

55 Wykres 47. Hydrogramy stanu wody na rzece San, wodowskaz w Zatwarnicy w latach miesiąc maj H [cm] Wykres 48. Hydrogramy stanu wody na rzece San, wodowskaz w Lesku w latach miesiąc maj H [cm]

56 Wykres 49. Hydrogramy stanu wody na rzece San, wodowskaz w Przemyślu w latach miesiąc maj H [cm] Wykres 50. Hydrogramy stanu wody na rzece San, wodowskaz w Nisku w latach miesiąc maj H [cm]

57 Wykres 51. Hydrogramy stanu wody na rzece Wisłoka, wodowskaz w Krajowicach w latach miesiąc czerwiec H [cm] Wykres 52. Hydrogramy stanu wody na rzece Wisłoka, wodowskaz w Mielcu w latach miesiąc czerwiec H [cm]

58 Wykres 53. Hydrogramy stanu wody na rzece Wisłok, wodowskaz w Krośnie w latach miesiąc czerwiec H [cm] Wykres 54. Hydrogramy stanu wody na rzece Wisłok, wodowskaz w Rzeszowie w latach miesiąc czerwiec H [cm]

59 Wykres 55. Hydrogramy stanu wody na rzece San, wodowskaz w Zatwarnicy w latach miesiąc czerwiec H [cm] Wykres 56. Hydrogramy stanu wody na rzece San, wodowskaz w Lesku w latach miesiąc czerwiec H [cm]

60 Wykres 57. Hydrogramy stanu wody na rzece San, wodowskaz w Przemyślu w latach miesiąc czerwiec H [cm] Wykres 58. Hydrogramy stanu wody na rzece San, wodowskaz w Nisku w latach miesiąc czerwiec H [cm]

61 Wykres 59. Hydrogramy stanu wody na rzece Wisłoka, wodowskaz w Krajowicach w latach miesiąc lipiec H [cm] Wykres 60. Hydrogramy stanu wody na rzece Wisłoka, wodowskaz w Mielcu w latach miesiąc lipiec H [cm ]

62 Wykres 61. Hydrogramy stanu wody na rzece Wisłok, wodowskaz w Krośnie w latach miesiąc lipiec H [cm] Wykres 62. Hydrogramy stanu wody na rzece Wisłok, wodowskaz w Rzeszowie w latach miesiąc lipiec H [cm]

63 Wykres 63. Hydrogramy stanu wody na rzece San, wodowskaz w Zatwarnicy w latach miesiąc lipiec H [cm] Wykres 64. Hydrogramy stanu wody na rzece San, wodowskaz w Lesku w latach miesiąc lipiec H [cm]

64 Wykres 65. Hydrogramy stanu wody na rzece San, wodowskaz w Przemyślu w latach miesiąc lipiec H [cm] Wykres 66. Hydrogramy stanu wody na rzece San, wodowskaz w Nisku w latach miesiąc lipiec H [cm]

65 3. Ocena zagrożenia suszą 3.1. Ocena występowania suszy w świetle nowych zasad Niskie przepływy w głównych rzekach województwa podkarpackiego oraz obniżenie się poziomu wód podziemnych w pierwszej połowie 2007 roku, były powodem lokalnego występowania suszy hydrologicznej w województwie podkarpackim w okresie kwiecień czerwiec 2007 roku. Sytuacja ta spowodowała niesprzyjające warunki dla upraw rolnych (susza rolnicza) na określonych obszarach województwa. W świetle przepisów rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 9 maja 2007 roku w sprawie wartości klimatycznego bilansu wodnego dla gatunków roślin uprawnych i gleb, główną wielkością określającą wystąpienie suszy dla określonych gatunków roślin uprawnych i gleb jest tzw. klimatyczny bilans wodny. Minister do spraw rolnictwa, na podstawie art. 3 ust. 4 ustawy z dnia 7 lipca 2005 r. o ubezpieczeniach upraw rolnych i zwierząt gospodarskich, został zobowiązany do określenia wartości klimatycznego bilansu wodnego (KBW) dla poszczególnych gatunków roślin uprawnych oraz kategorii gleb z podziałem na województwa. Wartości klimatycznego bilansu wodnego są jednakowe dla poszczególnych gatunków roślin uprawnych oraz gleb we wszystkich województwach. Wystąpienie suszy warunkowane jest przez wystąpienie określonych warunków meteorologicznych i glebowych. Warunki meteorologiczne, które powodują suszę są określane za pomocą klimatycznego bilansu wodnego. W ocenie występowania suszy, oprócz wartości klimatycznego bilansu wodnego, pod uwagę brane są również właściwości retencyjne gleb, ustalone według kategorii agronomicznych, które wydzielane są na podstawie map glebowo-rolniczych. Klimatyczny bilans wodny oraz, przestrzenne zróżnicowanie zdolności retencyjnych gleb decydują o spełnieniu kryterium suszy na danym obszarze. Niedobór wody mierzony jest wartościami klimatycznego bilansu wodnego, gleby lekkie są zdecydowanie mniej odporne na deficyt wody od gleb średnich i ciężkich, co ma swoje odzwierciedlenie w zróżnicowaniu kryteriów suszy i progów klimatycznego bilansu wodnego dla poszczególnych kategorii agronomicznych gleb (tabela). Progi klimatycznego bilansu wodnego wyznacza się z wykorzystaniem statystycznoempirycznych modeli prognoz i tzw. modelu symulacyjnego plonów opracowanych w Instytucie Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa - Państwowym Instytucie Badawczym w Puławach. W przypadku wystąpienia określonych wartości klimatycznego bilansu wodnego przedstawionych w załączniku do ww. rozporządzenia, następuje przeciętnie 15% spadek 68

66 plonów w danym roku w przypadku zbóż ozimych, zbóż jarych, kukurydzy, rzepaku, ziemniaków i buraka cukrowego w stosunku do wartości średnich wieloletnich w Polsce. Wartości klimatycznego bilansu wodnego, które oznaczają wystąpienie suszy dla pozostałych roślin, zostały określone w sposób podobny, jak dla wyżej wymienionych grup i gatunków roślin z uwzględnieniem okresów krytycznych na niedobory wody. Wartości krytyczne klimatycznego bilansu wodnego oznaczające wystąpienie suszy, zróżnicowane zostały dla gatunków roślin takich jak: kukurydza, rzepak, rzepik, ziemniak, burak cukrowy, chmiel, tytoń oraz truskawki lub grup roślin uprawnych takich jak: zboża ozime i jare, warzywa gruntowe, drzewa i krzewy owocowe oraz rośliny strączkowe. Ponadto wartości te zróżnicowano z uwagi na kategorie gleb i okresy rozwojowe roślin. Zgodnie z definicją określoną w ustawie o ubezpieczeniach upraw rolnych i zwierząt gospodarskich, suszę przedstawia się jako szkody spowodowane wystąpieniem w dowolnym sześciodekadowym okresie od dnia 1 kwietnia do 30 września danego roku - klimatycznego bilansu wodnego poniżej określonej wartości dla poszczególnych gatunków i grup roślin uprawnych oraz gleb. Przykładowo wystąpienie klimatycznego bilansu wodnego poniżej wartości minus 140 mm w okresie od 1 kwietnia do 31 maja oznacza wystąpienie suszy dla zbóż ozimych i jarych na glebach kategorii I (gleba bardzo lekka). Wartości klimatycznego bilansu wodnego są obliczane dla okresów sześciodekadowych dla ok. 50 stacji synoptycznych Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej. Na podstawie tych wartości wyznaczone zostały mapy klimatycznego bilansu wodnego w Polsce. Przestrzenne wystąpienie zjawiska suszy powodującej straty w uprawach, zależne jest również od zróżnicowania pokrywy glebowej, na której znajduje się dana uprawa oraz od terminu wystąpienia deficytu wody. 69

67 70

68 Wyjaśnienia dotyczące kategorii gleb: Zróżnicowanie przestrzenne pokrywy glebowej w Polsce według kategorii glebowych o różnej podatności na suszę: gleby bardzo lekkie (bardzo podatne), gleby lekkie (podatne), średnie (średnio podatne), ciężkie (mało podatne). Kategorie gleby: I - Bardzo lekka grupa granulometryczna piasek luźny - pl piasek luźny pylasty - plp piasek słabo gliniasty - ps piasek słabo gliniasty pylasty psp II. Lekka, grupa granulometryczna piasek gliniasty lekki - pgl piasek gliniasty lekki pylasty - pglp piasek gliniasty mocny - pgm piasek słabo gliniasty mocny pylasty pgmp III. Średnia, grupa granulometryczna glina lekka - gl glina lekka pylasta - glp pył gliniasty - płg pył zwykły - płz pył piaszczysty płp IV. Ciężka, grupa granulometryczna glina średnia - gs, glina średnia pylasta - gsp glina ciężka - gc, glina ciężka pylasta - gcp pył ilasty - płi ił - i ił pylasty - ip Kategorie gleb ustala się w oparciu o skład granulometryczny profilu glebowego, według powyższych kryteriów podziału, na podstawie cyfrowych map glebowo-rolniczych obrazujących przestrzenne zróżnicowanie siedlisk glebowych i ich pojemności wodnej. 71

69 3.2. Ocena zagrożenia suszą w województwie W związku z wejściem w życie rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 9 maja 2007 roku w sprawie wartości klimatycznego bilansu wodnego dla gatunków roślin uprawnych i gleb, wydane zostały Obwieszczenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi w sprawie wskaźników klimatycznego bilansu wodnego dla poszczególnych gatunków roślin uprawnych i gleb za okresy: od dnia 1 maja do dnia 31 maja 2007 r., od dnia 1 czerwca do dnia 30 czerwca 2007 roku oraz od dnia 1 lipca do dnia 31 lipca 2007 roku. W obwieszczeniach tych podane zostały wartości klmatycznego bilansu wodnego dla poszczególnych rodzajów upraw i kategorii gleb dla wszystkich gmin w Polsce. Ponadto zamieszczono w nich informacje na temat czy w danej gminie występuje określona kategoria gleby, jakie uprawy nie są wskazane na danej kategorii gleby i czy w gminie wystąpiła susza lub nie. W Instytucie Uprawy, Nawożenia i Gleboznawstwa w Puławach opracowane zostały sześciodekadowe mapy klimatycznego bilansu wodnego oraz obszarów zagrożonych suszą za okresy: od 1 kwietnia do 31 maja 2007 r., od 11 kwietnia do 10 czerwca 2007 r., od 21 kwietnia do 20 czerwca 2007 r., od 1 maja do 30 czerwca 2007 r., od 11 maja do 10 lipca 2007 r., od 21 maja do 20 lipca 2007 r., od 1 czerwca do 31 lipca 2007 r., od 11 czerwca do 10 sierpnia 2007 r., od 21 czerwca do 20 sierpnia 2007 roku. W województwie podkarpackim w okresie od 1 kwietnia do 31 maja, jako zagrożone suszą określono obszary powiatu kolbuszowskiego (gm. Kolbuszowa, gm. Raniżów, gm. Dzikowiec), powiatu leżajskiego (gm. Leżajsk, gm. Grodzisko Dolne, gm. Nowa Sarzyna), powiatu łańcuckiego (gm. Łańcut, gm. Białobrzegi, gm. Czarna, gm. Rakszawa, gm. Żołynia), powiatu niżańskiego (gm. Jeżowe), powiatu przeworskiego (gm. Przeworsk, gm. Tryńcza), powiatu Ropczycko-Sędziszowskiego (gm. Sędziszów Młp.), powiatu rzeszowskiego (gm. Głogów Młp., gm. Kamień, gm. Sokołów Młp., gm. Świlcza, gm. Trzebownisko) (mapy 21-23). 72

70 Rys. 21. Klimatyczny bilans wodny dla województwa podkarpackiego za okres od 1 kwietnia do 31 maja 2007 roku (źródło: Podkarpacki Urząd Wojewódzki w Rzeszowie) Rys. 22. Klimatyczny bilans wodny dla województwa podkarpackiego za okres od 21 kwietnia do 20 czerwca 2007 roku (źródło: Podkarpacki Urząd Wojewódzki w Rzeszowie) 73

71 Rys. 23. Obszary zagrożone suszą w województwie podkarpackim w okresie od 1 kwietnia do 31 maja 2007 roku (źródło: Podkarpacki Urząd Wojewódzki w Rzeszowie) W miesiącu czerwcu również określono obszary zagrożone suszą w województwie i były to obszary powiatów stalowowolskiego (gm. Stalowa Wola, gm. Radomyśl nad Sanem, gm. Pysznica, gm. Zaklików, gm. Zaleszany) oraz powiatu tarnobrzeskiego (gm. Baranów Sandomierski, gm. Gorzyce, gm. Grębów, gm. Nowa Dęba, gm. Tarnobrzeg) (mapy 24 i 25). Rys. 24. Klimatyczny bilans wodny dla województwa podkarpackiego za okres od 1 maja do 30 czerwca 2007 roku (źródło: Podkarpacki Urząd Wojewódzki w Rzeszowie) 74

72 Rys. 25.Obszary zagrożone suszą w województwie podkarpackim w okresie od 1 maja do 30 czerwca 2007 roku (źródło: Podkarpacki Urząd Wojewódzki w Rzeszowie) W związku z zakwalifikowaniem wyżej wymienionych obszarów do zagrożonych suszą w województwie podkarpackim w rozważanych okresach, należało by się spodziewać wielu interwencji rolników w sprawie przyznania odszkodowań spowodowanych wystąpieniem klęski suszy. Wartości bilansu wodnego na tych obszarach były niekorzystne dla występujących tam upraw i prawdopodobnym jest, że spowodowały one pewne straty w zbiorach. Pomimo to w Wydziale Środowiska i Rolnictwa Podkarpackiego Urzędu Wojewódzkiego w Rzeszowie, nie odnotowano zgłoszeń strat spowodowanych suszą w gospodarstwach rolnych na obszarze województwa podkarpackiego.. Susza hydrologiczna poza skutkami rolniczymi, utrudnia w znacznej mierze również korzystanie z wód w postaci ograniczenia jej poborów, zarówno na cele przemysłowe, jak i do zaopatrzenia ludności w wodę pitną. Analiza przeprowadzona w oparciu o dostępne dane dowodzi, że stany i przepływy wód w głównych rzekach województwa podkarpackiego były w rozważanym okresie najniższe w ostatnich 4 latach, jednak wartości przepływów niższe od wartości średnich najniższych przepływów z wielolecia (SNQ) utrzymywały się zgodnie z danymi IMGW na niewielkich odcinkach Sanu, Wisłoki i Wisłoka, głównie w miesiącu lipcu i nie spowodowały one poważnych utrudnień w zaopatrywaniu ujęć wód powierzchniowych. Jak wynika z informacji uzyskanej w Wydziale Zarządzania Kryzysowego Podkarpackiego Urzędu Wojewódzkiego w Rzeszowie, do Urzędu, od zarządzających ujęciami, nie dotarły jakiekolwiek niepokojące zgłoszenia wskazujące na ograniczenia poborów wód na wyżej wymienionych ciekach. Żadne tego typu zgłoszenia nie dotarły również z ujęć w gminach 75

73 takich jak: Osiek Jasielski, Dębowiec, Rymanów, Dukla, Lutowiska, Komańcza, Fredropol, tj. w gminach, które zaopatrywane są z niewielkich cieków i w których wystąpiły znaczące ograniczenia w poborach wód podczas suszy w 2003 roku. Nie odnotowano również żadnych interwencji związanych z ograniczeniami w zaopatrzeniu w wodę z ujęć podziemnych. Znaczne spadki przepływów wystąpiły na niewielkich ciekach, w szczególności na ciekach przepływających przez obszary górzyste, jednak na małych górskich ciekach gospodarcze korzystanie z wód nie jest prowadzone na dużą skalę. Znaczącym problemem, jaki wystąpił w rozważanym okresie na odcinkach kilku rzek, województwa podkarpackiego, głównie Wielopolki i Wisłoka, było śnięcie ryb i w tej sprawie z terenu województwa trafiły do Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Rzeszowie niepokojące zgłoszenia. W związku z tym, Inspekcja Ochrony Środowiska podejmowała działania interwencyjne w terenie, mające na celu ustalenie stanu faktycznego i wyjaśnienie co było przyczyną zjawiska. Niskie stany i przepływy wód przy dużych zrzutach niedostatecznie oczyszczonych ścieków, przyczyniają się do wzrostu stężenia substancji zanieczyszczających w wodach rzek, a w szczególności w wodach niewielkich cieków, co wpływa na znaczne pogorszenie się ich jakości. W przypadku wyższych od przeciętnych, stężeń substancji zanieczyszczających w wodach, na potrzeby biochemicznego i chemicznego utleniania substancji organicznych, zużywane są większe ilości tlenu rozpuszczonego w wodzie (pogorszenie się warunków tlenowych w wodzie, co ma swoje odzwierciedlenie w wysokich wartościach wskaźników BZT 5 i CHZT). Przy znaczących deficytach tlenu w wodzie, zachwiana zostaje równowaga biologiczna w cieku lub zbiorniku wodnym, uruchamiane są procesy beztlenowe i może dojść do zjawiska śnięcia ryb. Szczególne niebezpieczeństwo pojawia się w przypadku zanieczyszczenia bakteriologicznego wód. Utrudnia ono procesy uzdatniania wody na stacjach uzdatniania oraz wyklucza w zupełności rekreacyjne korzystanie w wód. 76

74 3.3. Analiza wyników badań jakości wód głównych rzek województwa podkarpackiego prowadzonych w miesiącach kwiecień lipiec w latach 2006 i 2007 ocena wpływu suszy na jakość wód Przepływ wody w rzece jest jednym z głównych elementów, który warunkuje zdolność rzeki do procesów samooczyszczania. Zdolność ta jest tym większa, im większa jest zawartość tlenu w wodzie. Stężenie tlenu w wodzie zależne jest od wielkości przepływu wody w rzece, prędkości przepływu wody, temperatury wody (wraz ze wzrostem temperatury maleje rozpuszczalność tlenu w wodzie), ciśnienia atmosferycznego, powierzchni styku fazy wodnej z powietrzem oraz intensywności procesu fotosyntezy. W zbiornikach wód stojących ilości tlenu są mniejsze i zależą również od głębokości, dlatego wody tych zbiorników są bardziej podatne na zanieczyszczenie. Podstawowymi wskaźnikami zanieczyszczeń wód są wskaźniki tlenowe BZT 5 (biochemiczne pięciodobowe zapotrzebowanie tlenu) i ChZT (chemiczne zapotrzebowanie tlenu). Wskaźniki te obrazują intensywność zachodzenia procesów biochemicznego i chemicznego utleniania materii organicznej zawartej w wodzie. Głównym źródłem substancji organicznej w wodach są ścieki emitowane z oczyszczalni ścieków. Najbardziej uciążliwe dla środowiska wodnego są przede wszystkim zrzuty niedostatecznie oczyszczonych ścieków (stare, nieefektywne oczyszczalnie), w tym ścieków przemysłowych oraz zrzuty ścieków nieoczyszczonych, mające najczęściej miejsce na nie skanalizowanych obszarach wiejskich oraz podmiejskich. W wyniku niekorzystnych warunków hydrologicznych, jakie wystąpiły w województwie podkarpackim w miesiącach kwiecień lipiec 2007 roku, w znacznym stopniu obniżyły się przepływy wód, nie tylko w małych ciekach, ale przede wszystkim w największych rzekach województwa, które mają zasadnicze znaczenie dla gospodarki wodnej w województwie. Jakość wód tych rzek w rozważanym okresie, z uwagi na dużo mniejsze objętości prowadzonej wody była w określonych przekrojach pomiarowokontrolnych, w zakresie podstawowych wskaźników tlenowych gorsza, niż w tym samym okresie 2006 roku, w którym przepływy w rzekach były zdecydowanie większe. Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Rzeszowie prowadzi badania jakości wód powierzchniowych w województwie w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska. Podstawą oceny jakości wód jest rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 11 lutego 2004 r. w sprawie klasyfikacji dla prezentowania stanu wód powierzchniowych i podziemnych, sposobu prowadzenia monitoringu oraz sposobu interpretacji wyników i prezentacji stanu tych wód. Wartości dopuszczalne wskaźników jakości wody dla danej klasy, określone są 77

75 w załączniku 1 do rozporządzenia. Podstawowy zakres przedstawiono w załączniku 1 opracowania. Wyniki badań uzyskane w przekrojach pomiarowo kontrolnych zlokalizowanych powyżej ujęć wód powierzchniowych, poddano także ocenie w oparciu o rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 27 listopada 2002 r. w sprawie wymagań jakim powinny odpowiadać wody powierzchniowe przeznaczone do zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną do spożycia. Wyniki jednostkowe badań jakości wód głównych rzek województwa (podstawowe wskaźniki) w miesiącach kwiecień lipiec 2006 r. i 2007 r. przedstawiono w załącznikach 3 21 Dla porównania wyników badań wytypowano główne charakterystyczne i reprezentatywne przekroje pomiarowo-kontrolne, tak by uwzględniały one ciągłość badań: na rzece Wisłoka: ppk Krempna, km 146,3 (załącznik 3), ppk powyżej Jasła: ppk Żółków, km 108,6 (w 2007 r.) i ppk Majscowa, km 108,9 (w 2006 r.), (załącznik 4), ppk Powyżej Dębicy Podgrodzie, km 61,7, (załącznik 5), ppk Powyżej Mielca Wojsław, km 21,5, (załącznik 6), ppk Ujście do Wisły, Gawłuszowice, km 3,0 (załącznik 7), na rzece Wisłok: ppk Rudawka Rymanowska, km 178,6, (załącznik 8), ppk Besko, km 167,6, (załącznik 9), ppk poniżej Krosna: Bratkówka, km 128,3 (w 2007 r.) i ppk Odrzykoń, km 127,9 (w 2006 r.), (załącznik 10), ppk powyżej Rzeszowa Zwięczyca, km67,9, (załącznik 11), ppk powyżej Łańcuta - Dąbrówki 36,8, (załącznik 12), ppk ujście do Sanu Tryńcza, km 5,8, (załącznik 13), na rzece San: ppk Rajskie, km 352,0, (załącznik 14), ppk powyżej Leska, km 304,0, (załącznik 15), ppk poniżej Sanoka: Mrzygłód, km 266,8 (w 2007 r.) i ppk Międzybrodzie, km 274 (w 2006 r.), (załącznik 16), ppk ujście do Wisły - Wrzawy, km 4,0, (załącznik 17), 78

76 na rzece Trzebośnica ppk ujście do Sanu Grzęba, km 2,2 (w 2007 r.) i ujście do Sanu Nowa Sarzyna, km 4,0 (w 2006 r.), (załącznik 18), na rzece Tanew: ppk ujście do Sanu - Wólka Tanewska, km 0,8, (załącznik 19) na rzece Lubaczówka ppk ujście do Sanu - Manasterz, km 3,0, (załącznik 20), na rzece Szkło: ppk Budzyń, km 32,5, (załącznik 21) Rys. 25. Lokalizacja przekrojów pomiarowo kontrolnych wytypowanych do porównania wyników badań jakości wód powierzchniowych w województwie podkarpackim za lata

77 Wpływ suszy na obniżenie się jakości wód w większości przekrojów pomiarowokontrolnych uwidacznia się jedynie w porównaniu wartości wskaźników BZT 5 i ChZT, oznaczonych w miesiącach kwiecień lipiec w 2006 r. i w 2007 r. Analizując wyniki badań obserwujemy na ogół, że wartości wyżej wymienionych wskaźników w roku 2007, są dużo wyższe niż w roku 2006, szczególnie na środkowych i ujściowych odcinkach rzek, co świadczy o znacznie większym niż w roku ubiegłym stężeniu substancji organicznych w wodach. Wartości wskaźników BZT5 i CHZT w najcieplejszych miesiącach, to jest maj i czerwiec, kształtują się na poziomie III i IV klasy w 2007 roku, natomiast w 2006 roku osiągają niższe wartości klas II i III. Wzrost ilości substancji organicznych w wodach powoduje zwiększenie zużycia tlenu rozpuszczonego w procesach mineralizacji, jednak drastycznych różnic w oznaczonych wartościach tlenu rozpuszczonego nie odnotowano (w 2006 r. i w 2007 r. wskaźnik ten osiąga wartości klasy I). W miesiącach kwiecień-lipiec 2007 roku na środkowych i ujściowych odcinkach rzek, odnotowano na ogół również większe wartości amoniaku (II i III klasa w 2007 roku, I klasa w 2006 roku), chlorofilu a (w 2007 roku przeważają wartości III i IV, zdarzają się duże przekroczenia V klasy) oraz chlorków (w obydwu latach nie przekraczają one wartości klasy I). W 2007 roku temperatura wody wzrosła średnio o 2ºC, szczególnie w miesiącach czerwiec i lipiec. Analizując wartości wyżej wymienionych wskaźników w kolejnych przekrojach pomiarowo kontrolnych, wraz z biegiem cieków zaznacza się wpływ punktowych źródeł zanieczyszczeń. Poddając szczegółowej analizie wyniki badań wód prowadzonych pod kątem oceny ich przydatności do zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną do spożycia, stwierdzić należy, że na większości ujęć, susza w znaczącym stopniu nie wpłynęła na pogorszenie się jakości wód w stosunku do roku Znaczne pogorszenie jakości wody w okresie kwiecień lipiec, nastąpiło w górnym biegu rzeki San w ppk Rajskie, przede wszystkim w zakresie wskaźników mikrobiologicznych: liczby bakterii grupy Coli (w 2006 w klasie II i kategorii A2, a w 2007 r. pojawiły się wartości odpowiadające klasie II - IV i kategorii A3 w czerwcu) oraz liczby bakterii grupy Coli typu kałowego (w 2006 r. klasy II III i kategoria A2, natomiast w 2007 r. klasy II V oraz kategorie A2 A3 i wartość poza kategorią w czerwcu). Pogorszenie jakości wód Sanu w tym punkcie w miesiącu czerwcu, odzwierciedlają również wartości innych wskaźników: BZT 5 (wartość odpowiadająca klasie III i kategorii A2, w 2006 r. były to wartości klasy I i kategorii A1), CHZT Cr (wartość odpowiadająca klasie IV i kategorii A3, w 2006 r. były to wartości klasy I i kategorii A1). 80

78 W pozostałych punktach pomiarowo - kontrolnych zlokalizowanych powyżej głównych ujęć wód powierzchniowych w województwie, to jest w punktach powyżej Dębicy i powyżej Mielca na Wisłoce oraz powyżej Rzeszowa na Wisłoku, nie stwierdza się znaczących różnic w klasach i kategoriach wskaźników jakości wody. Wartości pozostałych wskaźników uzyskane w badaniach prowadzonych w rozważanych miesiącach 2007 roku w określonych przekrojach pomiarowo - kontrolnych, nie odbiegają zasadniczo od odpowiadających im wartości z 2006 roku i nie wskazują na to, by susza wpłynęła na obniżenie jakości wód w danym przekroju pomiarowo-kontrolnym. Zdarzają się wskaźniki, których wartości w danych miesiącach i latach różniły się, nie są to jednak drastyczne różnice, które mogły by potwierdzać wpływ suszy. Wynikają one głównie z różnych wielkości przepływów na określonych odcinkach rzek oraz różnic w ilości i składzie dopływających na danym odcinku i w określonym czasie ścieków. W rocznej ocenie ogólnej jakości wód w określonych przekrojach pomiarowokontrolnych, uwzględnia się wartości wszystkich wskaźników jakości wody, uzyskanych w całkowitej liczbie badań przeprowadzonych z określoną częstotliwością w ciągu roku. Ocena ogólna, która wykonana zostanie początkiem 2008 roku wykaże, czy obniżenie się przepływów wód w miesiącach wiosennych i letnich 2007 roku znacząco wpłynęło na obniżenie się jakości wód w skali roku. Analiza dotychczas uzyskanych wyników wskazuje jednak, że w ocenie ogólnej, jakość wód w rzekach badanych w 2007 roku nie ulegnie zmianie na gorszą, chociaż w zakresie głównych wskaźników tlenowych w większości przekrojów w okresie kwiecień lipiec 2007 r. uległa ona pogorszeniu. Spowodowało to, że na niektórych odcinkach rzek: Wisłok i Wielopolka, przy podwyższonej temperaturze wody, wystąpiły deficyty tlenowe, co skutkowało śnięciem ryb (potwierdzają to zgłoszenia jakie wpłynęły do WIOŚ). Biorąc pod uwagę niewielkie cieki województwa, które są odbiornikami ścieków z oczyszczalni lub przepływają przez obszary o niskim stopniu skanalizowania, jako najbardziej zagrożone na zanieczyszczenia pochodzenia komunalnego wymienić należy następujące cieki: w zlewni Sanu: Solinka, Olszanica, Osława, Osławica, Stupnica, potok Laszkowski, Łęg Rokietnicki, Potok Młynka, Potok Olchowiec, Przerwa, Rudnia, potok Jasienica, potok Różanka, Jodłówka, w zlewni Wisłoki: potok Kłopotnica, Ropa, Jasiołka, potok Czarna, Zawadka, potok Budzisz, Wielopolka, potok Stary Breń, Rzeka, 81

79 w zlewni Wisłoka: potok Moszczanka, potok Pielnica, Morwawa, potok Szufnarówka, Stobnica, potok Sietnica, potok Chmielnik, potok Szlachcianka, Czarna, Żołynianka, Mleczka, potok Lesczynka, w zlewni Wisły: potok Rów, potok Zgórsko, potok Świerczówka, potok Murynia, potok Olszynka. Z uwagi na brak badań tych cieków nie można jednoznacznie stwierdzić, czy i w jakim stopniu narażone były one na skutki suszy. Wyjątek stanowi rzeka Osława, w której w lipcu 2007 roku, z powodu niskich stężeń tlenu rozpuszczonego w wodzie, obserwowano śnięte ryby. 82

80 4. Działania związane z przeciwdziałaniem skutkom suszy w województwie podkarpackim interwencje WIOŚ Niesprzyjające warunki pogodowe, pogorszenie się warunków hydrologicznych (niskie przepływy wód) oraz tlenowych w rzekach województwa podkarpackiego w okresie maj lipiec 2007 roku, przyczyniły się do kilkakrotnego wystąpienia zjawiska śnięcia ryb. Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Rzeszowie, na podstawie napływających w tym okresie z obszaru województwa zgłoszeń, podejmował liczne interwencje w terenie, mające na celu ustalenie przyczyn, skutków oraz zasięgu zjawiska. Informacje sporządzone po przeprowadzeniu wizji lokalnej i wykonaniu niezbędnych czynności w terenie, zostały przekazane do wiadomości Wojewody Podkarpackiego oraz właściwych organów ochrony środowiska. Zdarzenie w miejscowościach Bratkówka i Odrzykoń, gmina Wojaszówka, powiat krośnieński W dniu 16 maja 2007 r. mieszkaniec Bratkówki telefonicznie poinformował Kierownika Działu Inspekcji Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Rzeszowie Delegatura w Jaśle o występowaniu w rzece Wisłok śniętych ryb. Inspektorzy Delegatury w Jaśle przeprowadzili oględziny rzeki Wisłok na odcinku ok. 3 km od miejscowości Bratkówka w górę biegu rzeki. Ustalono, że w rejonie mostu na rzece Wisłok w miejscowości Bratkówka przy lewym brzegu (na odcinku 10 m) na dnie rzeki znajdowało się około 30 szt. śniętych ryb. W rejonie mostu na rzece Wisłok w miejscowości Odrzykoń znajdowało się ok. 50 szt. śniętych ryb, wzdłuż lewego brzegu rzeki na odcinku 5 m. Wizualnie nie stwierdzono w nurcie rzeki występowania śnięcia ryb oraz ich spływu w dół rzeki. W rejonie wylotu ścieków z komunalnej oczyszczalni ścieków Miejskiego Przedsiębiorstwa Gospodarki Komunalnej Sp. z o. o w Krośnie oraz na odcinku ok. 150 m woda w rzece przy jej lewym brzegu na szerokości ok. 1,5 m - miała zabarwienie brunatne. Oczyszczone ścieki odprowadzane kolektorem miejskiej oczyszczalni miały żółte zabarwienie. Kierownik oczyszczalni ścieków w Krośnie poinformował inspektorów, że praca oczyszczalni przebiegała bezawaryjnie. Dobowo z oczyszczalni odprowadzanych jest m 3 ścieków. W oględzinach uczestniczył przedstawiciel Okręgu Polskiego Związku Wędkarskiego w Krośnie. 83

81 W związku ze stwierdzeniem śnięcia ryb w rzece Wisłok w miejscowości Odrzykoń w dniu 16 maja 2007 r. pobrano do badań laboratoryjnych próbę ścieków odprowadzanych z oczyszczalni ścieków w Krośnie i próby wód z rzeki Wisłok w miejscowościach Bratkówka, Odrzykoń i Krosno. Wyniki analiz jakości wód rzeki Wisłok oraz ścieków oczyszczonych z oczyszczalni ścieków MPGK w Krośnie. Wskaźnik Jedno stka rzeka Wisłok w Bratkówce most rzeka Wisłok ok. 500m powyżej wylotu kolektora ścieków rzeka Wisłok ok. 150m poniżej wylotu kolektora ścieków oczyszczonych z oczyszczalni ścieków MPGK w Krośnie rzeka Wisłok w m. Odrzykoń temp. wody/ścieków o C 18,5 18,1 17,5 17,9 ph 7,7 7,9 7,7 7,8 przewodność elektrochemiczna właściwa μs/cm 4,8x10 2 4,5x10 2 5,2x10 2 4,9x10 2 tlen rozpuszczony mgo2/l 4,7 (klasa IV) 7,7 (klasa I) 7,3 (klasa I) 6,6 (klasa II) Na podstawie analizy wyników badań ścieków, stwierdzono podwyższone wartości wskaźników azot ogólny i BZT 5 w odniesieniu do wartości określonych w pozwoleniu wodnoprawnym na szczególne korzystanie z wód udzielonym Miejskiemu Przedsiębiorstwu Gospodarki Komunalnej Sp. z o.o. w Krośnie przez Wojewodę Podkarpackiego. Badania wód rzeki Wisłok na odcinku od oczyszczalni MPGK Sp. z o.o. w Krośnie do miejscowości Bratkówka wykazały niekorzystne zmiany wskaźników zanieczyszczeń organicznych: BZT 5, ChZT Cr, związków azotu i fosforu, a także warunków tlenowych. Największe obciążenia rzeki substancjami biogennymi, a także niską zawartość tlenu rozpuszczonego w wodzie, stwierdzono w punkcie pomiarowym Wisłok Bratkówka (wartość odpowiadająca IV klasie jakości w odniesieniu do rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 11 lutego 2004r., w sprawie klasyfikacji dla prezentowania stanu wód powierzchniowych i podziemnych, sposobu prowadzenia monitoringu oraz sposobu interpretacji wyników i prezentacji stanu tych wód). Wartości badanych wskaźników, a zwłaszcza niskie natlenienie wód mogą świadczyć o zrzucie zanieczyszczeń organicznych do rzeki Wisłok. W związku z wystąpieniem śnięcia ryb w rzece Wisłok, a także mając na względzie wyniki badań wód rzeki Wisłok, w maju i czerwcu 2007 r. przeprowadzono kontrolę w Miejskim Przedsiębiorstwie Gospodarki Komunalnej Sp. z o.o. w Krośnie w zakresie eksploatacji oczyszczalni ścieków. W trakcie kontroli w dniach 4 i 5 czerwca 2007 r. pobrano średniodobową próbę ścieków oczyszczonych odprowadzanych do rzeki Wisłok 84

82 Na podstawie analizy wyników przeprowadzonych badań fizykochemicznych ścieków nie stwierdzono przekroczenia określonego w pozwoleniu wodnoprawnym składu ścieków. Nie stwierdzono również nieprawidłowości w eksploatacji oczyszczalni ścieków. Ze względu na małą skalę i lokalny charakter zdarzenia Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Rzeszowie nie podejmował dalszych działań. Zdarzenie w m. Skrzyszów, gmina Ostrów, powiat ropczycko-sędziszowski W dniu 30 maja 2007 r. Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Rzeszowie otrzymał od pracownika Starostwa Powiatowego w Ropczycach informację, że w rzece Wielopolce pojawiły się śnięte ryby. Po przybyciu na miejsce zdarzenia wspólnie z przedstawicielem Starostwa Powiatowego w Ropczycach oraz Państwowej Straży Pożarnej dokonano oględzin rzeki Wielopolki na odcinku Ropczyce Skrzyszów. W miejscowości Skrzyszów, w miejscu gdzie woda posiada bardzo wolny nurt i przy brzegach tworzy zastoiska, widoczne były śnięte ryby w ilości 6 szt. Wykonane na miejscu pomiary ph, temperatury i zawartości tlenu w wodzie przedstawiały się następująco: ph wody 7,84; temperatura wody 18,2ºC zawartość tlenu 1,55 mgo 2 /l 1,57 mgo 2 /l (wartość odpowiadająca V klasie jakości). Próbki wody pobrano do analiz laboratoryjnych. Ponadto do analiz laboratoryjnych pobrano próbki wody z rowu melioracyjnego (zawartość tlenu w wodzie: 4,06 mgo 2 /l 4,07 mgo 2 /l) odprowadzającego do rz. Wielopolki m.in. oczyszczone ścieki z miejskiej oczyszczalni w dzielnicy Ropczyc Czekaj, oraz próbki wody z rzeki Wielopolki powyżej rowu melioracyjnego. Z informacji uzyskanych w Oczyszczalni Ścieków w Ropczycach wynikało, że w dniu r., ani w dniach poprzednich nie było żadnej awarii na oczyszczalni ani zrzutu nieczyszczonych ścieków. W Laboratorium WIOŚ w Rzeszowie wykonano badania pobranych próbek wody. Ich wyniki wykluczyły obecność zanieczyszczeń chemicznych, jako przyczynę niskiej zawartości tlenu w wodzie. Powiatowy Lekarz Weterynarii w Ropczycach pobrał do badań kilka martwych ryb. Badania potwierdziły, że przyczyną śnięcia była tzw. przyducha. 85

83 W dniu 31 maja 2007 r. Inspektorzy WIOŚ dokonali ponownych oględzin rzeki Wielopolki na odcinku od jazu przy Cukrowni w m. Ropczyce do miejscowości Skrzyszów. Powodem interwencji było zgłoszenie śniętych ryb występujących na brzegach rzeki. W trakcie oględzin pobrano próbki wody do analiz laboratoryjnych oraz pomierzono w warunkach terenowych następujące wskaźniki: tlen rozpuszczony, ph, temperaturę, przewodność elektrolityczną właściwą. Na odcinku rzeki Wielopolki od mostu powyżej miejscowości Skrzyszów do miejscowości Skrzyszów na brzegach znajdowały się martwe ryby, stopień ich rozkładu wskazywał, iż śnięcie nastąpiło co najmniej w dniu poprzedzającym działania WIOŚ. Pomiary tlenu rozpuszczonego w wodzie wykazały, że nie ma istotnych różnic pomiędzy odcinkiem gdzie występowały śnięte ryby, a miejscem gdzie śnięcie nie występowało (jaz). Dodatkowo pobrano próbki wody z rowu melioracyjnego Czekaj odprowadzającego oczyszczone ścieki z oczyszczalni ścieków Przedsiębiorstwa Usług Komunalnych Sp. z o.o. w Ropczycach. Porównując wyniki badań próbek wody pobranych w dniu 30 i 31 maja 2007 r. stwierdzono: dla wskaźnika tlen rozpuszczony nastąpił jego wzrost w rowie Czekaj z 4,1 mg/l do 5,1 mg/l, w rzece Wielopolce w miejscowości Skrzyszów nastąpił wzrost z 1,6 mg/l do 6,6 mg/l, dla wskaźnika ChZT nastąpiło obniżenie z 230 mgo 2 /l do 104 mgo 2 /l w rowie Czekaj, w rzece Wielopolce w miejscowości Skrzyszów nastąpiło obniżenie wskaźnika z 320 mgo 2 /l do 23 mgo 2 /l. Woda z rowu Czekaj, podobnie jak woda z rzeki Wielopolki, w okolicy mostu powyżej miejscowości Skrzyszów posiadała intensywny zapach ścieków bytowokomunalnych, a przewodność elektrolityczna właściwa wynosiła 1233 μs/cm. W związku z zaistniałą sytuacją WIOŚ w Rzeszowie wystąpił do zarządzającego rowem melioracyjnym Czekaj o ustalenie właścicieli wylotów kolektorów odprowadzających ścieki do rowu oraz przeprowadził kontrolę oczyszczalni ścieków Przedsiębiorstwa Usług Komunalnych Sp. z o.o. w Ropczycach. Ustalenia kontroli nie wskazały, aby ścieki odprowadzane do wód z oczyszczalni ścieków przy ul. Masarskiej oraz ul. Robotniczej były przyczyną zanieczyszczenia rzeki Wielopolki. 86

84 Ze względu na małą skalę i lokalny charakter zdarzenia Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Rzeszowie nie podejmował dalszych działań. Zdarzenie w rejonie miejscowości Jasionka, gmina Trzebownisko, powiat rzeszowski W dniu 20 lipca 2007 r. Dyrektor Okręgu PZW w Rzeszowie telefonicznie poinformował WIOŚ w Rzeszowie o zanieczyszczeniu wód rzeki Wisłok w Jasionce. Pracownicy WIOŚ udali się w teren. Przeprowadzone oględziny rzeki Wisłok w miejscu wskazanym przez Dyrektora Okręgu PZW w Rzeszowie potwierdziły, że w wodzie unoszone były martwe ryby i narybek. Woda posiadała charakterystyczną dla okresu podeszczowego mętną barwę. W czasie oględzin przeprowadzono terenowe badania stężenia tlenu rozpuszczonego w wodzie. Wartość tlenu wynosiła 1,98 mgo 2 /l, natomiast wartość ChZT oznaczonego metodą dwuchromianową wynosiła 64 mgo 2 /l. Temperatura wody wynosiła 25 o C. Tak niskie stężenie tlenu w wodzie uniemożliwia bytowanie ryb. Odtlenieniu wody sprzyjała utrzymująca się przez dłuższy okres wysoka temperatura powietrza i wody, jak również udział ścieków (wysoka wartość amoniaku 3,22 mg NH 4 /l). Analiza mikrobiologiczna jakości wód, nie wykazała zakwitu glonów planktonowych w wodzie pobranej z koryta rzeki Wisłok. Na rzece poniżej miejscowości Jasionka brak jest ujęć wód i wyznaczonych kąpielisk. Państwowa Straż Pożarna - Jednostka Ratowniczo Gaśnicza Nr 2 w Rzeszowie dokonała w dniu 22 lipca 2007 r. rozpoznania rozmiarów zanieczyszczenia rzeki. Ilość śniętych ryb w rejonie miejscowości Trzebownisko i Nowa Wieś na odcinku rzeki 1 km oszacowano na około 500 sztuk. W związku z zaistniałym zdarzeniem w Podkarpackim Urzędzie Wojewódzkim w Rzeszowie odbyła się narada, w której udział wzięli Podkarpacki Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska oraz przedstawiciele Wojewódzkiego Inspektoratu Weterynarii z siedzibą w Krośnie, Wojewódzkiej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Rzeszowie, Podkarpackiego Urzędu Wojewódzkiego, Komendy Wojewódzkiej Państwowej Straży Pożarnej w Rzeszowie oraz przedstawiciele Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Krakowie Zarząd Zlewni Wisłoki i Wisłoka w Rzeszowie, Komendy Wojewódzkiej Państwowej Straży Rybackiej w Rzeszowie, Zarządu Okręgu Polskiego Związku Wędkarskiego w Rzeszowie oraz Urzędu Gminy w Trzebownisku. 87

85 Na naradzie ustalono m.in., że w przypadku podobnych zdarzeń, służbami odpowiedzialnymi za oczyszczenie cieku wodnego ze śniętych ryb będą właściwe terenowo Powiatowe Zespoły Reagowania Kryzysowego, które współdziałać będą z powiatowymi lekarzami weterynarii, którzy z kolei w porozumieniu z Wojewódzkim Lekarzem Weterynarii, określać będą sposób postępowania z zebranym materiałem W zakresie wymiany informacji o zaistniałych zdarzeniach oraz o podjętych działaniach ustalono, że Wojewódzki Lekarz Weterynarii w przypadku wystąpienia podobnych zdarzeń, będzie przeprowadzał badania śniętych ryb, celem potwierdzenia lub wyeliminowania możliwości udziału czynników chorobotwórczych, jako przyczyny śnięcia ryb. W przypadku, gdy z powodu groźby rozszerzania się ryzyka zdrowotnego lub z powodu rozległego wybuchu epidemii choroby zwierząt, dojdzie do braku wolnych miejsc produkcyjnych w zakładach, które utylizują padlinę, wówczas, zgodnie z art. 24 rozporządzenia (WE) Nr 1774/2002 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 3 października 2002 r. ustanawiającego przepisy sanitarne dotyczące produktów ubocznych pochodzenia zwierzęcego nieprzeznaczonych do spożycia przez ludzi, możliwe jest spopielanie i zakopywanie na miejscu zwierząt martwych za aprobatą kompetentnych organów. W przypadkach, które miały miejsce na terenie województwa podkarpackiego, za zgodą Podkarpackiego Wojewódzkiego Lekarza Weterynarii, śnięte ryby zakopywano we wskazanych przez powiatowych lekarzy weterynarii miejscach lub w przypadku większych ilości, wywożono je do zakładu utylizacji odpadów poubojowych Saria Małopolska Sp. z o.o. w Przewrotnem. Rzeka Wisłok na wysokości w rejonie m. Jasionka, gmina Trzebownisko, powiat rzeszowski 88

86 Zdarzenie w miejscowości Darów gmina Komańcza, powiat sanocki W dniu 23 lipca 2007 r. Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Rzeszowie - Delegatura w Jaśle został poinformowany telefonicznie o występowaniu śniętych ryb w rzece Wisłok w miejscowości Darów, gmina Komańcza. O zdarzeniu poinformowano telefonicznie Polski Związek Wędkarski Okręg Krosno. Na miejscu inspektorzy stwierdzili, że woda w rzece miała zabarwienie naturalne, stan wód niski. Powyżej mostu w miejscowości Darów, widoczne były pojedyncze sztuki śniętych ryb. Poniżej mostu na długości koryta rzeki ok. 500 m stwierdzono pojedyncze sztuki śniętych ryb, niektóre ryby były w stanie rozkładu. Ustalono, że w dniach poprzedzających zdarzenie występowały opady deszczu. Z rzeki Wisłok - 50 m powyżej ujścia potoku Moszczanka oraz z potoku Moszczanka - 50 m powyżej ujścia do rzeki Wisłok, zostały pobrane próby wody. W oględzinach miejsc występowania śniętych ryb brali udział przedstawiciele PZW. Wykonano analizy terenowe w zakresie: rzeka Wisłok temperatura wody - 23,2 0 C, tlen rozp.7,2 mgo 2 /l, przewodność elektr. wł. w temp C 3,5 * 10 2 µs/cm ph 8,3 potok Moszczanka temperatura wody - 21,7 0 C, tlen rozp.6,7 mgo 2 /l, przewodność elektr. wł. w temp C 4,3 * 10 2 µs/cm, ph 8,3. Na podstawie przeprowadzonych pomiarów i badań wód rzeki Wisłok, powyżej ujścia potoku Moszczanka w miejscowości Darów stwierdzono, że poziom badanych wskaźników (ph, przewodność elektryczna właściwa, tlen rozpuszczony, BZT 5, CHZT Cr, amoniak, azot ogólny, fosfor ogólny) nie przekroczył wartości granicznych ustalonych dla I klasy, charakteryzujących wody o bardzo dobrej jakości. Jakość wód potoku Moszczanka w zakresie oznaczonych wskaźników: tlen rozpuszczony oraz ChZT cr odpowiadała II klasie, charakteryzującej wody dobrej jakości. 89

87 Pozostałe wskaźniki nie przekroczyły wartości granicznych określonych dla I klasy jakości wód powierzchniowych. Odnosząc uzyskane wyniki badań do wymagań, jakim powinny odpowiadać wody śródlądowe będące środowiskiem życia ryb w warunkach naturalnych, stwierdzono przekroczenie dopuszczalnej temperatury wody określonej dla ryb łososiowatych. Temperatura wody w rzece Wisłok wynosiła 23,2 o C, podczas gdy dopuszczalna wartość tego wskaźnika, określona w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 4 października 2002 r. w sprawie wymagań, jakim powinny odpowiadać wody śródlądowe będące środowiskiem życia ryb w warunkach naturalnych, wynosi 21,5 o C. Podwyższenie się temperatury wody w rzece Wisłok, przy niskich stanach wód, mogło być przyczyną śnięcia ryb. Ze względu na małą skalę i lokalny charakter zdarzenia Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Rzeszowie nie podejmował dalszych działań. Zdarzenie w miejscowość Mokre, gmina Zagórz, powiat sanocki W dniu 23 lipca 2007 r. Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Rzeszowie - Delegatura w Jaśle, otrzymał informację z Urzędu Miasta i Gminy w Zagórzu o występowaniu śniętych ryb w rzece Osławie w miejscowości Mokre. W obecności pracownika Urzędu Miasta i Gminy w Zagórzu zostały przeprowadzone oględziny rzeki Osławy, podczas których stwierdzono, że woda w rzece miała zabarwienie naturalne, stan wody był niski, a wzdłuż prawego brzegu, na odcinku ok. 30 m, stwierdzono śnięte ryby w ilości ok. 100 sztuk. Śnięte ryby występowały na dnie rzeki Osława w stanie częściowego rozkładu. WIOŚ pobrał próbę wody do badań laboratoryjnych i przeprowadził badania terenowe w zakresie: temperatura wody 28,7 0 C, tlen rozp. - 7,3 mgo 2 /l, przewodność elekt. wł. w temp C 2,6 * 10 2 µs/cm, ph 8,3 O śnięciu ryb zawiadomiono PZW Zarząd Okręgu w Krośnie, który nie delegował swojego przedstawiciela na miejsce zdarzenia. 90

88 Na podstawie przeprowadzonych pomiarów i badań wód rzeki Osławy w miejscowości Mokre, stwierdzono wysoką temperaturę wody, na poziomie V klasy jakości wód powierzchniowych. Poziom badanych wskaźników (ph, przewodność elektryczna właściwa, tlen rozpuszczony, BZT 5, CHZT Cr, amoniak, azot ogólny, fosfor ogólny) nie przekroczył wartości granicznych ustalonych dla I klasy, charakteryzujących wody o bardzo dobrej jakości. Odnosząc uzyskane wyniki badań wód rzeki Osława do wymagań, jakim powinny odpowiadać wody śródlądowe będące środowiskiem życia ryb w warunkach naturalnych, stwierdzono przekroczenie dopuszczalnej temperatury wody określonej dla ryb łososiowatych i karpiowatych. Temperatura wody w rzece Osława wynosiła 28,7 o C, podczas gdy dopuszczalna wartość tego wskaźnika, określona w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 4 października 2002 r. w sprawie wymagań, jakim powinny odpowiadać wody śródlądowe będące środowiskiem życia ryb w warunkach naturalnych wynosi 21,5 o C dla ryb łososiowatych i 28 o C dla ryb karpiowatych. Wyniki badań nie wykazały wpływu oddziaływań antropogenicznych na jakość wód rzeki Osława. Utrzymujące się przez dłuższy okres wysokie temperatury powietrza i podwyższone temperatury wody, przy jej niskich stanach, mogły doprowadzić do wystąpienia śnięcia ryb w rzece Osława. Ze względu na małą skalę i lokalny charakter zdarzenia Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Rzeszowie nie podejmował dalszych działań. Zdarzenie w rejonie miejscowości Ropczyce, gmina Ropczyce, powiat ropczycko - sędziszowski W dniu 24 lipca 2007 r. dyżurny Komendy Powiatowej Państwowej Straży Pożarnej w Ropczycach zgłosił do Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Rzeszowie zanieczyszczenie zbiornika wodnego na rzece Wielopolka w Ropczycach oraz wystąpienie masowego śnięcia ryb. Rzeka Wielopolka jest zaliczona do publicznych wód płynących i stanowi własność Skarbu Państwa. Prawa właścicielskie w stosunku do niej wykonuje Marszałek Województwa Podkarpackiego. Użytkownikiem rybackim obwodów rybackich na rzece Wielopolce jest Okręg Polskiego Związku Wędkarskiego w Rzeszowie. Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Rzeszowie dokonał w dniu r. rozpoznania, które wykazało, że masowe śnięcie ryb mogło mieć miejsce już 91

89 w dniu 22 lipca 2007 r. Ilość martwych ryb oszacowano na około 3000 szt. o wadze 300 kg i wartości zł. Przeprowadzone oględziny rzeki Wielopolki wykazały, że w wodzie zbiornika wodnego - piętrzenie dla Cukrowni Ropczyce, unoszone były martwe ryby. Obserwowano również żywy narybek pobierający tlen atmosferyczny. W czasie oględzin przeprowadzono terenowe badania stężenia tlenu rozpuszczonego w wodzie. Wartość tlenu w wodzie rzeki w Ropczycach przy ul. Masarskiej wynosiła 3,3 mgo 2 /l, a w rejonie jazu Cukrowni Ropczyce 3,8 mg O 2 /l. Nie zaobserwowano w wodzie zakwitu glonów planktonowych. Oględziny rzeki Wielopolki w miejscowości Kozodrza poniżej zalewu wykazały, że woda rzeki posiadała już naturalną barwę i nie obserwowano śniętych ryb. W ramach rozpoznania zanieczyszczenia dokonano kontroli miejskiej oczyszczalni ścieków w Ropczycach przy ul. Masarskiej. Nie stwierdzono nieprawidłowości oczyszczone ścieki posiadały naturalną barwę wody i były bez zapachu. Zawierały 5,4 mg O 2 /l tlenu. Pobrano trzy próbki wody i ścieków do badań laboratoryjnych. Na rzece Wielopolce poniżej Ropczyc znajduje się jedno ujęcie wody do celów przemysłowych Cukrowni Ropczyce, które jest uruchamiane dopiero na potrzeby kampanii produkcyjnej. Poniżej ujścia rzeki Wielopolka, w odległości 23 km, na rzece Wisłoce w miejscowości Wojsław, znajduje się ujęcie wody dla miasta Mielca. Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Rzeszowie kontynuował wykrywanie punktowych źródeł zanieczyszczeń w Ropczycach. W dniu 25 lipca 2007 r. WIOŚ w Rzeszowie przeprowadził kontrolę w Piekarni Galicyjskiej Krzysztof Kręcichwost w Ropczycach, natomiast w dniu 26 lipca 2007 r. w Gminnej Spółdzielni Samopomoc Chłopska w Ropczycach. Ustalenia kontroli wykazały, że ścieki do rz. Wielopolki wprowadzane są niezgodnie z obowiązującym prawem. Z Zakładu Przetwórstwa Mięsnego H. i A. Paśko Sp. J. ponad 9 m 3 ścieków przemysłowych na dobę odprowadzanych jest bez pozwolenia wodnoprawnego. Badania kontrolne wykazały znaczne przekroczenie dopuszczalnych wartości określonych w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 24 lipca 2006 r. w sprawie warunków, jakie należy spełnić przy wprowadzaniu ścieków do wód lub do ziemi oraz w sprawie substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego, w zakresie m.in. następujących wskaźników: BZT krotne, ChZT ponad 40 - krotne, azot ogólny ponad 18 - krotne. 92

90 Ponad 11 m 3 ścieków na dobę odprowadzanych jest wspólnym kolektorem z Piekarni Galicyjskiej i Gminnej Spółdzielni Samopomoc Chłopska, z przekroczeniem warunków pozwolenia wodnoprawnego. Badania próbek ścieków pobranych na wylocie kolektora Piekarni Galicyjskiej wykazały przekroczenie warunków określonych w pozwoleniu wodnoprawnym, udzielonym decyzją Starosty Ropczycko-Sędziszowskiego znak: ROS.6223/4/2004 z dnia r. we wskaźnikach: BZT krotne, ChZT metodą dwuchromianową 19 - krotne, zawiesina ogólna ponad 6 - krotne. Ponadto wyniki badań próbek wody powierzchniowej, pobrane powyżej i poniżej wylotów kolektorów odprowadzających ścieki zarówno z ZPM H. i A. Paśko, jak i Piekarni Galicyjska pozwoliły na stwierdzenie pogorszenia jakości wody w odbiorniku. Rzeka Wielopolka prowadziła wody o bardzo złej jakości, z całkowicie zdegradowanymi warunkami tlenowymi. Przeprowadzone przez WIOŚ w Rzeszowie kontrole Przedsiębiorstwa Usług Komunalnych Sp. z o.o. w Ropczycach nie wykazały przekroczeń warunków pozwolenia wodnoprawnego na odprowadzanie do rz. Wielopolki ścieków z oczyszczalni przy ul. Masarskiej. Eksploatowana przez Przedsiębiorstwo Usług Komunalnych Sp. z o.o. w Ropczycach oczyszczalnia ścieków może przyjmować ścieki o bardzo niskich maksymalnych wskaźnikach zanieczyszczeń (takich jak: BZT 5 do 216 mg/l, ChZT do 300 mg/l, zawiesina ogólna do 247 mg/l), ponieważ przy jej projektowaniu i budowie nie uwzględniono zbiornika uśredniającego, który niwelowałby różnice stężeń dopływających ścieków. Wyniki badań kontrolnych ścieków odprowadzanych z obu zakładów przedstawiono w tabeli. Wskaźnik Jednostka Ścieki odprowadzane z ZPM H. i A. Paśko Ścieki odprowadzane z Piekarni Galicyjskiej BZT 5 mgo 2 /l ChZT Cr mgo 2 /l Zawiesina ogólna mg/l Zdaniem zarządzającego oczyszczalnią, dopływ ścieków o tak wysokich wskaźnikach, jak z ww. zakładów, mógłby z dużym prawdopodobieństwem spowodować zakłócenie jej pracy, a nawet zniszczenie osadu czynnego. Natomiast bardzo niskie wskaźniki zanieczyszczeń w ściekach, ustalane przez Przedsiębiorstwo w warunkach włączenia ścieków z piekarni i zakładu przetwórstwa mięsnego do miejskiej sieci kanalizacyjnej, skutkują koniecznością budowy w tych zakładach indywidualnych wysokoskutecznych podczyszczalni 93

91 ścieków. Rozwiązanie takie, zdaniem WIOŚ w Rzeszowie, jest nieracjonalne i ekonomicznie nieuzasadnione. Zadaniem własnym gminy miejskiej Ropczyce w myśl art. 3 ust. 1 i art. 19 ustawy z dnia 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków, jak również art. 7 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym, jest właściwe zorganizowanie systemu kanalizacji i oczyszczania ścieków. Samorząd lokalny powinien pomagać przedsiębiorcom w prowadzeniu działalności gospodarczej m.in. poprzez dostosowywanie własnej infrastruktury do charakteru prowadzonych rodzajów produkcji. Działania samorządu terytorialnego w zakresie wypełniania przez aglomerację Ropczyce obowiązków wynikających z dyrektywy 91/271/EWG zapisane zostały w Krajowym Programie Oczyszczania Ścieków Komunalnych. W efekcie zaistniałej sytuacji oraz na podstawie wyników kontroli, Podkarpacki Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska w Rzeszowie wszczął postępowanie administracyjne w sprawie wstrzymania użytkowania instalacji ww. Zakładów, powodujących wprowadzanie do rz. Wielopolki nieoczyszczonych ścieków. Ponadto skierował do Prokuratury Rejonowej w Ropczycach zawiadomienie o podejrzeniu popełnienia przestępstwa przeciwko środowisku. W związku z powtarzającymi się przypadkami zanieczyszczenia rzeki Wielopolki w m. Ropczyce i śnięciem znacznej ilości ryb, w siedzibie Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Rzeszowie, w dniu 3 sierpnia 2007 r. odbyła się narada, mająca na celu omówienie wyników kontroli przeprowadzonych przez inspektorów WIOŚ w Rzeszowie w: Gminnej Spółdzielni Samopomoc Chłopska w Ropczycach, Zakładzie Przetwórstwa Mięsnego H. i A. Paśko Sp. Jawna w Ropczycach, Piekarni Galicyjskiej Krzysztof Kręcichwost - Piekarnia w Ropczycach, Przedsiębiorstwie Usług Komunalnych Sp. z o.o. w Ropczycach oraz ustalenie dalszych działań, zainteresowanych przedsiębiorców i organów administracji publicznej, w celu zapobiegania występowaniu zagrożeń dla środowiska. W naradzie udział wzięli inspektorzy WIOŚ Rzeszów, przedstawiciele Wydziału Środowiska i Rolnictwa Podkarpackiego Urzędu Wojewódzkiego w Rzeszowie, Starosta Powiatu Ropczycko Sędziszowskiego, przedstawiciel Urzędu Gminy i Miasta Ropczyce, Prezes Zarządu GS Samopomoc Chłopska w Ropczycach, Właściciel Piekarni Galicyjskiej - Piekarnia w Ropczycach, Współwłaściciel Zakładu Przetwórstwa Mięsnego H. i A. Paśko Sp. jawna w Ropczycach, Prezes Przedsiębiorstwa Usług Komunalnych Sp. z o.o. w Ropczycach, przedstawiciel Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Krakowie - Zarząd Zlewni Wisłoki i Wisłoka, Dyrektor Podkarpackiego Zarządu Melioracji i Urządzeń 94

92 Wodnych w Rzeszowie, przedstawiciel Podkarpackiego Zarządu Melioracji i Urządzeń Wodnych - Inspektorat Dębicko-Ropczycki. Śnięte ryby w rzece Wielopolka, rejon miejscowości Ropczyce, piętrzenie dla Cukrowni Ropczyce Podczas narady Podkarpacki Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska zwrócił uwagę ma konieczność zintensyfikowania nadzoru organów samorządowych nad gospodarką ściekową poprzez sprawowanie przez gminy kontroli przestrzegania przepisów ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach przez właścicieli nieruchomości osoby fizyczne, przedsiębiorców i inne jednostki organizacyjne. Służby Starosty Ropczycko Sędziszowskiego powinny przystąpić do przeglądu pozwoleń wodnoprawnych i ich weryfikacji. Starosta Powiatu Ropczycko-Sędziszowskiego, zadeklarował, że Starostwo Powiatowe w Ropczycach niezwłocznie przystąpi do przeglądu wydanych pozwoleń wodnoprawnych i w razie uznania tego za konieczne, cofnie wydane pozwolenia. Zaznaczył, że główną rolę przy podejmowaniu decyzji o podłączaniu poszczególnych mieszkańców i zakładów do kanalizacji miejskiej odgrywa Burmistrz Ropczyc oraz wójtowie innych gmin na terenie Powiatu Ropczycko Sędziszowskiego. W trakcie dyskusji przedstawiciel Wydziału Środowiska i Rolnictwa Podkarpackiego Urzędu Wojewódzkiego wyraził opinię, że należy wstrzymać odprowadzanie ścieków z Zakładu Przetwórstwa Mięsnego H. i A. Paśko Sp. jawna w Ropczycach do wód rzeki Wielopolka, a nieczyszczone ścieki tymczasowo wywozić na oczyszczalnię ścieków w Rzeszowie lub Dębicy. Zaznaczył również, że w perspektywie czasu, po wykonaniu przez właściciela Zakładu urządzeń podczyszczających, zakład powinien zostać wpięty do kanalizacji miejskiej, a podczyszczone ścieki powinny być odprowadzane na oczyszczalnię ścieków w Ropczycach przy ul. Masarskiej. 95

93 Swoją opinię w tej sprawie wyraził również przedstawiciel Podkarpackiego Zarządu Melioracji i Urządzeń Wodnych Inspektorat Dębicko-Ropczycki. Zasugerował on, że należy niezwłocznie wyeliminować zrzuty ścieków zawierających tak duże ładunki zanieczyszczeń. Specjalista ds. technologii oczyszczania ścieków Przedsiębiorstwa Usług Komunalnych w Ropczycach, odnosząc się do wydanych warunków technicznych dla Piekarni Galicyjskiej przyznał, że Piekarnia po spełnieniu określonych warunków, może odprowadzać ścieki technologiczne na oczyszczalnię. Jednocześnie zadeklarował, że Przedsiębiorstwo Usług Komunalnych przyjmie ścieki z Gminnej Spółdzielni Samopomoc Chłopska, niezwłocznie po uzyskaniu przez Spółdzielnię warunków technicznych. W podsumowaniu zaznaczył że Przedsiębiorstwo Usług Komunalnych będzie nadal prowadziło negocjacje z Piekarnią, odnośnie przyjęcia jej ścieków do kanalizacji miejskiej. Burmistrz Ropczyc zobowiązał Przedsiębiorstwo Usług Komunalnych Sp. z o.o. w Ropczycach do weryfikacji wymaganych przez oczyszczalnię parametrów przyjmowanych ścieków, ze szczególnym uwzględnieniem m. in. Zakładu Przetwórstwa Miesnego H. i A. Paśko oraz warunków technicznych podłączenia zakładów do miejskiej kanalizacji sanitarnej. Gmina Ropczyce została zobowiązana do zapewnienia warunków pozwalających na podłączenie zakładów przy ul. Masarskiej do miejskiej sieci kanalizacyjnej i odprowadzanie ścieków do oczyszczalni ścieków zlokalizowanej przy tej ulicy.. W dniu 22 sierpnia Podkarpacki Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska wydał decyzję wstrzymującą użytkowanie instalacji, w skład której wchodzą obiekty Zakładu Przetwórstwa Mięsnego H. i A. Paśko Spółka Jawna w Ropczycach, których eksploatacja powoduje bezprawne wprowadzanie ścieków przemysłowych do wód. Jako termin zaprzestania odprowadzania z Zakładu nieczyszczonych ścieków przemysłowych do rzeki Wielopolki, wyznaczono dzień r. Zakład będzie mógł włączyć się do kanalizacji miejskiej po wykonaniu podczyszczalni ścieków, która zapewnić ma wymagane parametry odprowadzanych ścieków. Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Rzeszowie przeprowadzi w Zakładzie kontrolę sprawdzającą, w której ustali, czy podmiot zastosował się do postanowień decyzji. W przypadku sprawy Piekarni Galicyjskiej Krzysztof Kręcichwost, Podkarpacki Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska wydał decyzję, w której udzielił zgody na przesunięcie terminu usunięcia naruszenia polegającego na odprowadzaniu niedostatecznie oczyszczonych ścieków do rzeki Wielopolki na dzień roku. Zgoda na przesunięcie terminu została udzielona na podstawie złożonego przez właściciela Piekarni wniosku, 96

94 potwierdzającego, że przystąpił on do działań mających na celu podłączenie kanalizacji sanitarnej do oczyszczalni ścieków w Ropczycach przy ul. Masarskiej. Właściciel Piekarni posiada gotowy projekt budowy przyłącza kanalizacyjnego, otrzymał zgodę Starosty Ropczycko Sędziszowskiego na rozpoczęcie budowy i przystąpił do budowy z dniem r. Zdarzenie w rejonie miejscowości Wola Dalsza, gmina Białobrzegi, powiat łańcucki W dniu r. Dyrektor Biura Okręgu PZW w Rzeszowie telefonicznie poinformował inspektora WIOŚ w Rzeszowie o zanieczyszczeniu wód rzeki Wisłok w Woli Dalszej. Pracownicy WIOŚ udali się w teren. Przeprowadzone oględziny Wisłoka wykazały, że w wodzie rzeki od miejscowości Dąbrówki do Woli Dalszej unoszone były martwe ryby. Oszacowano ich ilość na około szt. narybku. Obserwowano również żywy narybek pobierający tlen atmosferyczny. Woda posiadała naturalną barwę i naturalny zapach. W czasie oględzin przeprowadzono terenowe badania stężenia tlenu rozpuszczonego w wodzie. Wartość tlenu w wodzie rzeki w Dąbrówkach wyniosła 6,9 mgo 2 /l, a w rejonie Woli Dalszej 5,1 mg O 2 /l. Według informacji PZW w Rzeszowie śnięcie ryb miało miejsce około pięciu godzin wcześniej. Nie zaobserwowano w wodzie zakwitu glonów planktonowych. W ramach rozpoznania zanieczyszczenia dokonano kontroli miejskiej oczyszczalni ścieków dla Łańcuta w Woli Dalszej oraz wylotu kolektora z Łańcuckiej Fabryki Śrub w Łańcucie. Nie stwierdzono nieprawidłowości oczyszczone ścieki posiadały naturalną barwę wody i były bez zapachu. Pobrano cztery próbki wody i ścieków do badań laboratoryjnych. W dniu 30 lipca 2007 r. prowadzona była przez WIOŚ w Rzeszowie kontrola w zakresie gospodarki ściekowej na oczyszczalni ścieków dla Miasta Łańcuta w Woli Dalszej. Wyniki kontroli nie wykazały nieprawidłowości w zakresie oczyszczania ścieków. Dokonane analizy ścieków odprowadzanych z miejskiej oczyszczalni ścieków w Łańcucie pozwoliły wykluczyć możliwość zanieczyszczenia wody rzeki niewłaściwie oczyszczonymi ściekami komunalnymi. Przedstawiciel PZW obserwował w rejonie zrzutu ścieków z oczyszczalni żywe ryby. Powiatowy Lekarz Weterynarii w Łańcucie pobrał sześć sztuk ryb do badań. Na rzece Wisłok poniżej Dąbrówek nie występują ujęcia wody powierzchniowej, jak również nie występują kąpieliska. 97

95 Ze względu na lokalny charakter zdarzenia Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Rzeszowie nie podejmował dalszych działań. Śnięte ryby w rzece Wisłok, miejscowość Wola Dalsza, przysiółek Zakrzacze Zdarzenie w miejscowości Urzejowice, gmina Przeworsk, powiat przeworski W dniu 20 sierpnia 2007 r. do Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Rzeszowie Delegatura w Przemyślu, została przekazana informacja o zjawisku śnięcia ryb w stawie, znajdującym się w parku w miejscowości Urzejowice, gm. Przeworsk, który stanowi własność Gminy Przeworsk. Inspektorzy WIOŚ Rzeszów Delegatura w Przemyślu podjęli czynności kontrolne. Przeprowadzono oględziny zbiornika wodnego, sporządzono dokumentację fotograficzną oraz pobrano próby wody ze stawu. Na miejscu wykonano oznaczenia: - zawartości tlenu rozpuszczonego w wodzie, która wynosiła 0,16 mg O 2 /l, - ph wody, wynoszące 7,40 ph, - przewodności elektrolitycznej właściwej wody, wynoszącej 420µS/cm, - temperatury wody, wynoszącej 23 o C. Pobrano próby wody i przekazano do laboratorium WIOŚ w Rzeszowie oraz laboratorium WIOŚ Rzeszów Delegatura w Przemyślu w celu wykonania analiz fizykochemicznych i biologicznych. Ilość martwych, wyłowionych sztuk ryb w czasie pobytu inspektorów oszacowano na ok. 15 kg. 98

96 W dniu 31 sierpnia 2007 r. Wójt Gminy Przeworsk poinformował Podkarpackiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska w Rzeszowie, że 20 sierpnia 2007 r. miejscowa straż pożarna zapoczątkowała napowietrzanie wody w stawie. Napowietrzanie kontynuowano z przerwami przez kilka kolejnych dni. Po tym czasie nie stwierdzono dalszych przypadków śnięcia ryb. Wójt poinformował również, że na terenie zlewni przedmiotowego stawu wszystkie gospodarstwa są przyłączone do gminnej kanalizacji sanitarnej. Ze względu na małą skalę i lokalny charakter zdarzenia Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Rzeszowie nie podejmował dalszych działań. Ryby pobierające tlen atmosferyczny w stawie w Urzejowicach oraz śnięte szczupaki na brzegu stawu W związku z tym, że w okresie niżówek wody rzek są szczególnie wrażliwe na obecność ścieków komunalnych, Podkarpacki Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska wystosował pismo do kierowników delegatur, w którym zobowiązał ich do dokonania oceny jakości ścieków w odniesieniu do posiadanych pozwoleń wodno-prawnych, odprowadzanych z największych oczyszczalni ścieków komunalnych w województwie podkarpackim. Do oceny wytypowano oczyszczalnie ścieków w: Rzeszowie, Przemyślu, Jarosławiu, Dębicy, Stalowej Woli, Tarnobrzegu, Leżajsku, Krośnie, Sanoku, Jaśle. W przypadku oczyszczalni ścieków w Rzeszowie, na podstawie wyników analiz ścieków przesłanych przez zarządzającego obiektem, stwierdzono dotrzymywanie warunków pozwoleń wodno-prawnych dla oczyszczalni w I i II kwartale 2007 roku. Stwierdzono również, że oczyszczalnie ścieków w Przemyślu i Jarosławiu, dotrzymywały warunków pozwoleń wodno-prawnych w miesiącu lipcu. 99