Współczesne postawy Polaków wobec ludności żydowskiej oraz ich źródła

Transkrypt

1 Współczesne postawy Polaków wobec ludności żydowskiej oraz ich źródła Anna Łągwa Uniwersytet Łódzki, Wydział Ekonomiczno Socjologiczny

2 O autorce Anna Łągwa - studentka II stopnia II roku socjologii oraz absolwentka I stopnia socjologii na Wydziale Ekonomiczno Socjologicznym Uniwersytetu Łódzkiego. Główne obszary zainteresowania to nierówności społeczne, zarządzanie zasobami ludzkimi oraz badania ilościowe.

3 Stosunki polsko-żydowskie formowały się na przestrzeni kilku wieków. Na współczesną formę tych relacji miało wpływ wiele czynników. W wyniku kilku wydarzeń i okoliczności nie należą one do pozytywnych i łatwych. Na ziemiach polskich pod koniec XIX w. Żydów zamieszkiwało 1, 3 mln, czyli 14% ogółu mieszkańców. W obecnych czasach według statystyk GUS z 2011 roku, w Polsce ok. 8 tysięcy osób deklaruje się jako osoby pochodzenia żydowskiego, jest to niecałe 0,2 % całego polskiego społeczeństwa.

4 Antysemityzm definicja Jest to szereg zachowań i postaw, a przede wszystkim jest to niechęć, uprzedzenie, a nawet wrogość i dyskryminacja Żydów. By zaistniał antysemityzm, nie muszą wstępować wszystkie te objawy. Ponieważ jak można zauważyć pojęcie to może ukazywać bardzo wiele różnych zjawisk.

5 Rodzaje antysemityzmu osoba wykazuje tylko dystans antysemityzm społeczny osoba przekonana jest o żydowskiej omnipotencji polityczny antysemityzm uznaje Żydów odpowiedzialnych za śmierć Jezusa Chrystusa religijny antysemityzm

6 Miara postawy antysemickiej w Polsce Helena Datner-Śpiewak na podstawie pytań z badania sondażowego Ireneusza Krzemińskiego z 1996 roku stworzyła ogólną miarę postawy antysemickiej w Polsce, wyznaczyła dwa rodzaje antysemityzmu: polityczny nazwany nowoczesnym czyli przeświadczenie o skrytym dążeniu Żydów do władzy, oraz religijny nazywany tradycyjnym czyli Żydzi są winni za śmierć Jezusa i teraz pokutują.

7 Badanie Auschwitz w świadomości społecznej Polaków A.D W ogólnopolskim badaniu Auschwitz w świadomości społecznej Polaków A.D przeprowadzonych w styczniu przez TNS OBOP na zlecenie prof. Marka Kuci, możemy zauważyć, że nastroje w Polsce po osiemnastu latach niewiele się zmieniły, prawie połowa uważa, że Żydzi mają zbyt wiele wpływu na świecie. Jednakże wzrosła liczba Polaków, do jednej czwartej, w ciągu tych lat przekonana, że mają oni znaczący wpływ na życie polityczne, gospodarcze czy media w Polsce. Za to antysemityzm tradycyjny traci na sile, już dwie trzecie Polaków, odrzuca pogląd, że współczesne problemy Żydów są wynikiem kary boskiej.

8 Rola stereotypów Stereotypy odgrywają istotną rolę w przekazywaniu wiedzy. stereotyp duszy zbiorowej pewne cechy nie są przypisywane pewnym jednostkom, tylko całej grupie są one budowane dość szybko, ale za to pozostają w świadomości i są używane przez znacznie dłuższy okres, jeśli nie pozostają na zawsze.

9 W Polsce na stereotyp duszy zbiorowej Żydów ma wpływ : Strefa religijna Negatywny wpływ Żydów na politykę i życie społeczne propaganda endecka Stereotyp duszy zbiorowej Żydów Powstanie legendy mordu rytualnego

10 Postrzeganie antysemityzmu przez Polaków Zapytani Polacy 18 lat temu, 35 % zaprzeczało jakoby istniał antysemityzm w Polsce. Jednocześnie ponad jedna trzecia twierdziła, że Polacy nie lubią Żydów. Obecnie już ponad połowa uważa, że Żydzi nie są lubiani przez Polaków. Również nastąpiła zmiana w świadomości istnienia antysemityzmu, 60 % uważa, że istnieje on w Polsce choć jest marginalny. Profesor Kuci, porównując wyniki badań z 1992 i 2002 przeprowadzone przez dr Datner i prof. Krzemińskiego, zauważa pozytywną tendencję, mianowicie im młodsze pokolenie tym mniej pojawia się antysemickich poglądów.

11 Źródła antysemityzmu w Polsce Kryzys społeczny Szukanie kozła ofiarnego Powstanie stereotypu oskarżycielskiego Mniejszość narodowa wrogiem symbolicznym

12 Psychologia tłumu antysemickiego na przykładzie powojennych pogromów Na początku tłum pogromowy jest pewnego rodzaju zbieraniną, jednakże po czasie zyskuje zbiorową tożsamość, która dzieli na nas i obcych. Podział następuje, za pomocą haseł okrzyków, precyzują one kto jest kim, a za czym idzie, jak się zachować w stosunku do tej osoby.

13 Kim jest antysemita? Jak pisze Jean Paul Sartre Antysemityzm jest wolnym, całkowitym, totalnym wyborem samego siebie, stanowiskiem globalnym, które zajmuje się nie tylko w stosunku do Żydów, ale także w stosunku do innych ludzi, do historii, do społeczeństwa; jest to jednocześnie i namiętność, i światopogląd. Portret antysemity stworzony przez Sartre w 1944r., niewiele się zmienił. W dzisiejszych czasach, w Polsce, gdzie Żydzi stanowią zaledwie mały ułamek polskiego społeczeństwa, antysemityzm jest obecny. Potwierdza to tezę autora, że antysemita nie potrzebuje Żydów, on sam ich sobie stwarza.

14 Polski dyskurs publiczny Problemem jest nie tylko prezentowanie przeciwstawnych poglądów, ale również rozbieżność w przekazywaniu sygnałów, które zawierają informacje samego procesu komunikowania, czyli w metakomunikacji.

15 Marek Czyżewski wymienił cztery obszary rozbieżności : Spór jest inaczej definiowany przez każdą ze stron, w wyniku czego nie odnoszą się do tego samego przedmiotu. Obie strony przypisują sobie nawzajem inny sens głoszonych stanowisk, niż było to w zamiarze. Rozbieżność w definiowaniu takich pojęć jak kompromis czy racja. Posługiwanie się przez strony odmiennymi schematami argumentacyjno retorycznymi.

16 Rola elit symbolicznych Ciąży na nich dzisiaj odpowiedzialność za kształtowanie się dyskursu publicznego. Do tych elit zaliczają się publicyści, naukowcy, eksperci, dziennikarze, nauczyciele, duchowni, artyści, przedsiębiorcy i politycy, ich publiczne wypowiedzi i teksty wpływają na aktualnie panujące definicje oraz procedury komunikacyjne podczas panującego sporu. Rosnąca medializacja i polityzacja spowodowała, że wytworzyli się tak zwani analitycy symboliczni.

17 Dwutorowość dyskursu polskiej historiografii według Marka Czyżewskiego I samokrytycyzm W odniesieniu do relacji wobec zbiorowości etnicznych Innych (Żydzi, Ukraińcy, Niemcy) II podejście rozumiejące W pewnym stopniu usprawiedliwiające w odniesieniu do PRL Pojawił się też pod koniec 2005 roku kolejny nowy kierunek myślenia historycznego, który również był dwutorowy: I unikanie samokrytycyzmu Nagłaśnianie wydarzeń napawających dumą w relacjach z innymi II zniknięcie podejścia rozumiejącego Nagłaśnianie hańbiących wydarzeń

18 Bibliografia Czyżewski M., Debata na temat Jedwabnego oraz spór o politykę historyczną z punktu widzenia analizy dyskursu publicznego,[w:] Pamięć i polityka historyczna, pod red. S. Nowinowski, J. Pomorski, R. Stobiecki, IPN, Łódź 2008 Girard R., Kozioł ofiarny, Wydawnictwo Łódzkie, 1987, 1991 Główny Urząd Statystyczny, Departament Badań Demograficznych i Rynku Pracy, Przynależność narodowo-etniczna ludności wyniki spisu ludności i mieszkań 2011, 2013, Jeziorski I., Od obcości do symulakrum. Obraz Żyda w Polsce w XX wieku, Zakład Wydawniczy NOMOS, Kraków 2009, Krzemiński I., Czy Polacy są antysemitami? Wyniki badania sondażowego, Oficyna Naukowa, Warszawa 1996 Ponikło T., Żydów nie kochamy, Onet.pl, Tygodnik powszechny, Sartre J.P., Rozważania o kwestii żydowskiej, Futura Press, Łódź 1992 Tokarska Bakir J., Okrzyki pogromowe, Wydawnictwo Czarne, Wołowiec 2012