WYTYCZNE DO PROJEKTOWANIA

Transkrypt

1 Rury preizolowane do podziemnych wodnych sieci ciepłowniczych systemu ZPU MIĘDZYRZECZ Sp. z o.o. WYTYCZNE DO PROJEKTOWANIA Zakład Produkcyjno Usługowy Międzyrzecz POLSKIE RURY PREIZOLOWANE Sp. z o. o., Międzyrzecz, ul. Zakaszewskiego 4 Telefon , , Fax , Wersja: Kwiecień 07

2

3 Spis treści 1. Wstęp Przedmiot opracowania Zakres stosowania Projekt budowlany Podstawowe oznaczenia Cechy geometryczne ObciąŜenia, siły przekrojowe, nośność NapręŜenia i wytrzymałość Stałe materiałowe, współczynniki i inne oznaczenia Materiały i wyroby Rury przewodowe Rury osłonowe Sztywna pianka Zespół rurowy Dane wyjściowe do projektowania Zasady projektowania Metoda wymiarowania ObciąŜenia Siła parcia gruntu na rurę Siła tarcia na pobocznicy rury Siła normalna [N] w rurze przewodowej Siły pochodzące od ciśnienia wewnętrznego w rurze przewodowej Nośność obliczeniowa przekroju rury przewodowej Projektowanie sieci ciepłowniczej w systemie ZPU Międzyrzecz Sp. z o.o Metoda I - naturalna Maksymalna długość montaŝowa [Lmax] odcinka prostego rurociągu WydłuŜenie rurociągu Metoda II - napręŝeń wstępnych WydłuŜenie [ L n ] rurociągu nie zasypanego WydłuŜenie (skrócenie) [ L z ] rurociągu zasypanego Metoda II a - napręŝeń wstępnych z uŝyciem kompensatorów jednorazowego zastosowania Zmiana kierunku trasy rurociągu Zmiany kierunku trasy sieci przez ukosowanie stalowych rur przewodowych w złączu Zmiany kierunku trasy sieci przez zastosowanie prefabrykowanych kolan preizolowanych Zmiany kierunku trasy sieci przez elastyczne gięcie rurociągu Zmiany kierunku trasy poprzez zastosowanie preizolowanych rur giętych Kompensacja wydłuŝeń...17

4 7.1 Układ L kształtowy Układ "Z" - kształtowy Układ "U" - kształtowy Strefy kompensyjne Punkt stały preizolowany rzeczywisty Obliczanie sił działających na punkt stały Odgałęzienia rurociągu i wejścia do budynków Połączenie rurociągu preizolowanego z rurociągiem tradycyjnym (sieć kanałowa) Armatura stalowa Informacje techniczne Informacje handlowe...34

5 1. Wstęp 1.1 Przedmiot opracowania Przedmiotem opracowania są zasady obliczania i projektowania konstrukcji rurociągów preizolowanych, ułoŝonych bezpośrednio w gruncie. 1.2 Zakres stosowania Zasady obliczania i projektowania naleŝy stosować przy opracowywaniu dokumentacji technicznej konstrukcji rurociągów z rur i kształtek preizolowanych, w sieciach z medium grzejnym o maksymalnej temperaturze 145 o C z moŝliwością jej przekroczenia do 150 o C przez 100 godzin jednorazowo, przy ciśnieniu roboczym do 2,5 MPa. 1.3 Projekt budowlany Projekt budowlany naleŝy opracować zgodnie z Prawem Budowlanym i zasadami określonymi w niniejszych wytycznych 2. Podstawowe oznaczenia 2.1 Cechy geometryczne A pole przekroju poprzecznego rury przewodowej DN średnica nominalna rury przewodowej Dz średnica zewnętrzna rury przewodowej Dzp średnica zewnętrzna rury osłonowej G grubość ścianki rury przewodowej gp grubość ścianki rury osłonowej H głębokość ułoŝenia osi rurociągu Hp grubość przykrycia rurociągu gruntem L, C, D długość ramion kompensacji L długość odcinka rurociągu Lmax długość montaŝowa rurociągu ε wydłuŝenie jednostkowe rurociągu L wydłuŝenie rurociągu o długości L, zasypanego gruntem wydłuŝenie rurociągu nie zasypanego, o długości Ln, podgrzanego do L n temperatury [Tp], wydłuŝenie swobodne wydłuŝenie (skrócenie) rurociągu zasypanego gruntem Lz i podgrzanego do temperatury [T] L n długość odcinka rurociągu nie zasypanego L długość rury preizolowane R promień gięcia rury preizolowane β kąt gięcia rury preizolowane 1

6 2.2 ObciąŜenia, siły przekrojowe, nośność V F N N max N PS N RC p jednostkowy nacisk gruntu na rurę osłonową siła tarcia na pobocznicy rury osłonowej siła normalna maksymalna siła normalna siła normalna oddziałująca na punkt stały nośność obliczeniowa przekroju przy ściskaniu ciśnienie w rurze przewodowej 2.3 NapręŜenia i wytrzymałość σ τ R e R m R r R s σ tr σ H σ x f d f dt f d napręŝenie normalne napręŝenie styczne specyfikowana przez producenta (normowa) granica plastyczności specyfikowana przez producenta wytrzymałość na rozciąganie wytrzymałość na rozrywanie wytrzymałość na ściskanie napręŝenia ściskające w czasie transportu napręŝenia obwodowe napręŝenia osiowe zredukowana wytrzymałość obliczeniowa stali zredukowana wytrzymałość obliczeniowa stali w podwyŝszonej temperaturze wytrzymałość obliczeniowa stali 2.4 Stałe materiałowe, współczynniki i inne oznaczenia E współczynnik spręŝystości podłuŝnej E T współczynnik spręŝystości podłuŝnej z uwzględnieniem wpływu temperatury v współczynnik Poissona α współczynnik liniowej rozszerzalności cieplnej λ współczynnik przewodności cieplnej γ współczynnik obciąŝenia µ współczynnik tarcia ρ gęstość gruntu zasypowego T temperatura eksploatacyjna T 0 temperatura montaŝu T p temperatura podgrzania wstępnego T róŝnica temperatur A 5 minimalne wydłuŝenie w procentach ρ S gęstość stali ρ PE gęstość twardego polietylenu ψ współczynnik redukcyjny nośności obliczeniowej przekroju k współczynnik uwzględniający działanie sił tarcia między rurą a podłoŝem. 2

7 3. Materiały i wyroby 3.1 Rury przewodowe Rura przewodowa to atestowana stalowa rura bez szwu ze stali R 35, lub wg DIN 1629 ze stali St 37.0 lub PN-EN \A1 ze stali P235GH albo atestowana stalowa rura ze szwem wg DIN 1626 ze stali St 37.0 lub wg PN-EN \A1 i PN-EN \A1 ze stali P235GH. W przypadku zastosowania rur do przesyłu ciepłej wody uŝytkowej - stosowane są stalowe rury bez szwu, gatunek stali R-35, dla gatunku stali St-37.0 wg DIN lub dla rur ze stali P235GH wg PN-EN i ocynkowane wg PN-EN 10240, PN-EN ISO 1461, PN-EN 1179: Własności mechaniczne wg PN-90/B-03200, DIN-1629, PN-EN \A1, PN-EN \A1 i PE-EN \A1 Rodzaj wyrobu Rury ze szwem spiralnym lub wzdłuŝnym Rury walcowane bez szwu Rury walcowane galwanicznie ocynkowane Stałe materiałowe stali: Właściwości mechaniczne Gatunek stali Re Rm A5 fd MPa MPa % MPa St P235GH St 37.0 P235GH R St 37.0 P235GH R E = 205 GPa ν = 0,3 αt = 1, / o C ρ S = 7850 kg/m 3 Inne rodzaje rur przewodowych: rury miedziane, rury z polietylenu, rury z polipropylenu rury z polichlorku winylu dochlorowanego 3.2 Rury osłonowe Rura osłonowa wykonana jest zgodnie z wymaganiami normy PN-EN 253 z polietylenu wysokiej gęstości (PEHD) : Rodzaj wyrobu Znak stali Właściwości mechaniczne σ H R r R s σ tr MPa MPa MPa MPa Rura osłonowa PEHD 4,0 24,0 37,0 3,0 Stałe materiałowe PEHD: E = 1,0 GPa λ = 0,43 W/mK αt = 0,210-5 / o C ρ PE = 950 kg/m 3 Współczynnik tarcia między rurą osłonową i gruntem: µ = 0,3 0,5 Inne rodzaje rur osłonowych Rury SPIRO z blachy ocynkowanej lub aluminiowej (dla sieci nadziemnych), rury z polichlorku winylu, rury stalowe 3

8 3.3 Sztywna pianka Sztywna pianka poliuretanowa odpowiada wymaganiom normy PN-EN 253. Gęstość w kaŝdym miejscu: min 60 kg/m 3 Wytrzymałość na ściskanie w kierunku promieniowym: przy odkształceniu względnym 10% min 0,3 MPa index MDI min 130 Współczynnik przewodzenia ciepła dla λ 50 : - dla systemu spieniania cyklopentanem 0,0274 W/mK - dla systemu spieniania CO 2 (bez freonu) 0,0302 W/mK 3.4 Zespół rurowy Zespół rurowy - rura preizolowana odpowiada wymaganiom normy PN-EN 253/A1:2007/A2:2006(U). Współczynnik przewodzenia ciepła przy: temperaturach rury przewodowej 70 o C-90 o C przewidywana trwałość: max 0,033 W/mK min 30 lat Wytrzymałość na ścinanie w kierunku: osiowym (temp. 20 o C) min 0,12 MPa (temp.140 o C) min 0,08 MPa obwodowym (temp. 20 o C) min 0,20 MPa W systemie ZPU Międzyrzecz Sp. z o.o. stosowane są rury preizolowane do DN W tabelach podano wymiary geometryczne rur preizolowanych do DN 600. Jednostkowe straty cieplne dla rurociągu preizolowanego podano w tabeli nr 2. Tgruntu = 8 o C Hp= 0,6 m Wymiary rur preizolowanych 4 Rura stalowa przewodowa Rura osłonowa (PEHD) Tabela 1 Rura osłonowa (PEHD) DN DZ R-35 St 37.0 P235GH Izolacja STANDARD Izolacja PLUS G g g Dzp gp Dzp gp mm mm Mm mm mm Mm mm mm mm 20 26,9 2,9 2,6 min 2,0 75 2,2 90 2, ,7 2,9 2,6 min 2,3 90 2, , ,4 2,9 2,6 min 2, , , ,3 2,9 2,6 min 2, , , ,3 3,2 2,9 min 2, , , ,1 3,2 2,9 min 2, , , ,9 3,6 3,2 min 3, , , ,3 4,0 3,6 min 3, , , ,7 4,0 3,6 min 3, , , ,3 4,5 4,0 min 4, , , ,1 6,3 4,5 min 4, , , ,0 7,1 5,0 min 5, , ,0

9 ,9 7,1 5,6 min 5, , , ,6 8,0 5,6 min 5, , , ,4 8,8 6,3 min 6, , , ,0 10,0 6,3 min 6, , , ,0 11,0 6,3 min 6, , , ,0-7,1 min 7, ,5 - - Jednostkowe straty cieplne rurociągu preizolowanego [W/m] Tabela 2 D z D ZP Temperatura rurociągu mm mm 150 C 130 C 110 C 90 C 70 C 50 C 26, ,2 17,3 14,5 11,7 8,8, 6,0 33, ,7 21,2 17,7 14,3 10,8 7,3 42, ,5 21,9 18,3 14,7 11,1 7,5 48, ,3 25,2 21,1 16,9 12,8 8,7 60, ,0 28,3 23,7 19,0 14,4 9,8 76, ,3 33,8 28,2 22,7 17,2 11,6 88, ,7 35,0 29,2 23,5 17,8 12,0 114, ,7 36,7 30,7 24,7 18,6 12,6 139, ,9 42,8 35,8 28,8 21,8 14,7 168, ,6 51,2 42,8 34,4 26,0 17,6 219, ,1 56,0 46,8 37,6 28,4 19,3 273, ,5 53,7 44,9 36,1 27,3 18,5 323, ,3 62,1 52,0 41,8 31,6 21,4 355, ,1 60,2 50,4 40,5 30,6 20,7 406, ,6 64,1 53,6 43,1 32,6 22,1 457, ,7 64,2 53,7 43,2 32,6 22,1 508, ,0 61,9 51,8 41,6 31,5 21,3 610, ,6 76,1 63,6 51,2 38,7 26,2 4. Dane wyjściowe do projektowania Do obliczeń sił tarcia [F], siły normalnej przekroju [N], maksymalnej długości montaŝowej [Lmax] i wydłuŝeń [ L] rurociągów systemu ZPU Międzyrzecz Sp. z o.o. przyjęto następujące wielkości obciąŝeń oraz stałe materiałowe: głębokość ułoŝenia osi rurociągu H = 1m gęstość gruntu zasypowego zagęszczonego ρ =1650 kg/m 3 współczynnik tarcia między rurą osłonową a gruntem µ = 0,35 współczynnik parcia spoczynkowego K = 0,6 ciśnienie robocze w rurociągu p = 1,6 MPa zredukowana wytrzymałość obliczeniowa stali f d = 150 MPa temperatura eksploatacyjna Zasilanie T = 135ºC Powrót T = 80ºC temperatura montaŝu T 0 = 8ºC współczynnik spręŝystości podłuŝnej z uwzględnieniem wpływu temperatury E T = 204 GPa współczynnik rozszerzalności cieplnej liniowej 5

10 dla zakresu o C α T = 1, /ºC dla zakresu o C α T = 1, /ºC współczynniki obciąŝenia: stan graniczny nośności γ = 1,1 stan graniczny uŝytkowania γ = 1,0 współczynnik Poissona ν = 0,3 5. Zasady projektowania 5.1 Metoda wymiarowania Wymiarowanie konstrukcji rurociągu przeprowadza się metodą stanów granicznych nośności i uŝytkowania według PN-76/B-03001, PN-EN wykazując, Ŝe w fazie eksploatacji rurociągu, spełniony jest warunek nośności rurociągu. 5.2 ObciąŜenia Preizolowany przewód, ułoŝony bezpośrednio w gruncie, obciąŝony jest: - siłami tarcia na pobocznicy rury osłonowej, - siłami parcia gruntu na rurę osłonową, - siłami pochodzącymi od ciśnienia w rurze przewodowej, a ponadto poddany jest wpływom zmian temperatury czynnika grzewczego w rurze przewodowej. Tak więc mamy układ statyczny o ograniczonym stopniu swobodnego wydłuŝania się, w którym w przypadku wzrostu lub spadku temperatury w rurze przewodowej powstaną siły normalne zaleŝne od sił tarcia oraz ciśnienia wewnątrz rury przewodowej Siła parcia gruntu na rurę Jednostkowe parcie spoczynkowe gruntu na rurociąg, naleŝy wyznaczyć zgodnie z PN-83/B według wzoru : - składowa pionowa Vz = γ H ρ g [N/m 2 ] - składowa pozioma Vx = γ H ρ g K 0 [N/m 2 ] w którym: γ - współczynnik obciąŝenia H - głębokość ułoŝenia osi rurociągu Ρ - gęstość gruntu zasypowego [kg/m 3 ] g - przyspieszenie ziemskie [m/s 2 ] Ko - współczynnik parcia spoczynkowego Dla określenia jednostkowego parcia gruntu na rurociąg, jako równomiernie rozłoŝonego na obwodzie, przyjmuje się wartość średnią i oblicza według wzoru: V = 0,5 (V z+v x) Siła tarcia na pobocznicy rury Siłę tarcia na jednostkę długości rury [F] oblicza się według wzoru: F = µ V D zp [N/m] 6

11 gdzie: µ - współczynnik tarcia między rurą osłonową i gruntem V - jednostkowy nacisk gruntu na rurę osłonową [N/m 2 ] Dzp - średnica zewnętrzna rury osłonowej Siła normalna [N] w rurze przewodowej Siłę normalną [N] w rurze przewodowej, o długości [L], od obciąŝenia siłami tarcia, oblicza się według wzoru : N = F L gdzie: F - siła tarcia na jednostkę długości rurociągu L - długość odcinka rurociągu [N] [N/m] 5.3 Siły pochodzące od ciśnienia wewnętrznego w rurze przewodowej Zakłada się, Ŝe obciąŝenie od ciśnienia wywieranego przez czynnik grzewczy przejmuje rura przewodowa, w której powstają napręŝenia: gdzie: p ( D g ) = 2 g p ( D g ) = 4 g - obwodowe σ H z - osiowe σ x z [N/m 2 ] [N/m 2 ] p - ciśnienie w rurze przewodowej [N/m 2 ] Dz - średnica zewnętrzna rury przewodowej g - grubość ścianki rury przewodowej Siła normalna od ciśnienia wewnętrznego - napręŝenia osiowego: gdzie: N x = A x σ [N] A - pole przekroju poprzecznego rury przewodowej [m2] Wpływ siły normalnej, od ciśnienia wewnętrznego w rurze przewodowej, na nośność obliczeniową przekroju jest niewielki, stąd w dalszych obliczeniach moŝe być pomijany. 5.4 Nośność obliczeniowa przekroju rury przewodowej Zgodnie z PN-90/B-03200, musi być spełniony warunek, Ŝe siła normalna w rurze nie moŝe przekroczyć jej nośności obliczeniowej, to znaczy : N - Nx NRC [N] Po podstawieniu za N = FL, N x = σ A oraz za N RC = ψ A f d mamy: x F L σ A ψ A f [N] x d gdzie: F - jednostkowa siła tarcia L - długość odcinka rurociągu [N/m] 7

12 ψ - współczynnik redukcyjny nośności obliczeniowej przekroju A - pole przekroju poprzecznego rury przewodowej [mm 2 ] fd - zredukowana wytrzymałość obliczeniowa stali [MPa] σ x - napręŝenia osiowe [N/m 2 ] 6. Projektowanie sieci ciepłowniczej w systemie ZPU Międzyrzecz Sp. z o.o. Projektowanie polega na określeniu : - długości montaŝowej rurociągu [Lmax], dla której maksymalna siła normalna w rurze przewodowej [Nmax] nie przekracza jej nośności obliczeniowej [NRC], - wydłuŝeń rurociągu [ L] i kompensowaniu ich w sposób naturalny wykorzystując zmiany kierunku trasy rurociągu (układy kompensujące) lub stosując kompensatory. 6.1 Metoda I - naturalna Rurociąg po zamontowaniu i przeprowadzeniu prób jest zasypany gruntem Maksymalna długość montaŝowa [Lmax] odcinka prostego rurociągu Zgodnie z punktem 5.4 warunek na nośność obliczeniową przekroju rury przewodowej określa wzór: gdzie: F - jednostkowa siła tarcia L - długość odcinka rurociągu F L σ A ψ A f [N] ψ - współczynnik redukcyjny nośności obliczeniowej przekroju x d [N/m] A - pole przekroju poprzecznego rury przewodowej [mm 2 ] fd - zredukowana wytrzymałość obliczeniowa stali [MPa] σx - napręŝenia osiowe [N/m 2 ] JeŜeli L = Lmax oraz przyjmując ψ = 1 (klasa 1 przekroju), maksymalna długość montaŝowa [Lmax] wynosi : L max A ( f d + σ x ) = F Maksymalne długości montaŝowe [Lmax] dla podanych w tabeli nr 3 i 4 średnic i grubości ścianek rur przewodowych podano dla załoŝonej głębokości ułoŝenia osi rurociągu H = 1.0 m i przyjętych według pkt 4 danych wyjściowych do projektowania. 8

13 Tabela 3 Rura przewodowa bez szwu Rura osłonowa Siła tarcia Długość montaŝowa Dz g A Dzp F Lmax mm mm mm2 Mm N/m m 26,9 2, ,7 2, ,4 2, ,3 2, ,3 3, ,1 3, ,9 3, ,3 4, ,7 4, ,3 4, ,1 6, ,0 7, ,9 7, ,6 8, ,4 8, ,0 10, ,0 11, Tabela 4 Rura przewodowa ze szwem Rura osłonowa Siła tarcia Długość montaŝowa Dz g A Dzp F Lmax mm mm mm2 mm N/m m 26,9 2, ,7 2, ,4 2, ,3 2, ,3 2, ,1 2, ,9 3, ,3 3, ,7 3, ,3 4, ,1 4, ,0 5, ,9 5, ,6 5, ,4 6, ,0 6, ,0 6,

14 Długość montaŝową L i jednostkową siłę tarcia F Hi rurociągu ułoŝonego na H i max głębokości H i moŝna określić z następujących wzorów: L H max Lmax i Hi = F = F H i Hi np. dla: D z = 26,9 mm g = 2,9 mm L max = 24 m F = 1410 N/m -wg tabeli 3 dla H i = 0,6 m L = = m ṁax F 0.6 = ,6 = 846 N/m W przypadku zastosowania stalowej rury przewodowej o polu przekroju (A) innym niŝ podano w tabeli nr 3 i 4, L max naleŝy proporcjonalnie zmienić WydłuŜenie rurociągu WydłuŜenie [ L] rurociągu preizolowanego, zasypanego gruntem, o długości montaŝowej [L] określa się jako róŝnicę wydłuŝenia swobodnego od wzrostu temperatury i wydłuŝenia odpowiadającego siłom tarcia, wg wzoru: gdzie: L = α t ( T T ) 2 F L L 2 E A at - współczynnik rozszerzalności liniowej [1/ o C] T - temperatura eksploatacyjna [ o C] To - temperatura montaŝu [ o C] L - długość odcinka rurociągu F - jednostkowa siła tarcia 0 T [N/m] ET - współczynnik spręŝystości podłuŝnej [N/m 2 ] A - pole przekroju rury przewodowej [m 2 ] Po podstawieniu przyjętych danych wyjściowych (p.4) otrzymamy uproszczoną postać wzoru na wydłuŝenie [ L] wyraŝone w [mm] : gdzie: dla T = 80 o C L = 0,864 L - W H L 2 [mm] dla T = 135 o C L = 1,549 L - W H L 2 [mm] 0,864 i 1,549 - stałe [mm/m] W - współczynnik zaleŝny od przekroju rury przewodowe podany w tabeli nr 5 i 6. [mm/m 3 ] H - głębokość ułoŝenia rurociągu L - długość odcinka rurociągu 10

15 Współczynnik "W" do wyznaczania wydłużenia rurociągu Tabela 5 Rura przewodowa bez szwu Izolacja STANDARD Współczynnik Izolacja PLUS Dz g A W W mm mm mm2 mm/m3 mm/m3 26,9 2, ,0144 0, ,7 2, ,0112 0, ,4 2, ,0107 0, ,3 2, ,0093 0, ,3 3, ,0076 0, ,1 3, ,0067 0, ,9 3, ,0058 0, ,3 4, ,0050 0, ,7 4, ,0046 0, ,3 4, ,0038 0, ,1 6, ,0026 0, ,0 7, ,0024 0, ,9 7, ,0022 0, ,6 8, ,0020 0, ,4 8, ,0017 0, ,0 10, ,0014 0, ,0 11, ,0013 0,0014 Rura przewodowa ze szwem Izolacja STANDARD Współczynnik Tabela 5a Izolacja PLUS Dz g A W W mm mm Mm2 mm/m3 mm/m3 26,9 2, ,0158 0, ,7 2, ,0124 0, ,4 2, ,0118 0, ,3 2, ,0103 0, ,3 2, ,0083 0, ,1 2, ,0073 0, ,9 3, ,0065 0, ,3 3, ,0056 0, ,7 3, ,0051 0, ,3 4, ,0042 0, ,1 4, ,0036 0, ,0 5, ,0033 0, ,9 5, ,0028 0, ,6 5, ,0028 0, ,4 6, ,0023 0, ,0 6, ,0022 0, ,0 6, ,0022 0, ,0 7, ,0021 0,

16 6.2 Metoda II - napręŝeń wstępnych Rurociąg po zmontowaniu i przeprowadzeniu prób, przed zasypaniem gruntem, poddany jest wstępnemu podgrzaniu. Rurociąg po osiągnięciu wymaganego wydłuŝenia jest zasypywany. Temperaturę podgrzania rurociągu [Tp] przyjmuje się o takiej wielkości, aby po ochłodzeniu zasypanego rurociągu do temperatury montaŝu [To] oraz ponownym podgrzaniu do temperatury eksploatacyjnej [T], napręŝenia osiowe [σ] nie przekroczyły wytrzymałości obliczeniowej na ściskanie i rozciąganie [fd] rury stalowej WydłuŜenie [ Ln] rurociągu nie zasypanego Rurociąg podgrzany wstępnie do temperatury [Tp], nie zasypany : L1 L1 WydłuŜenie [ Ln] rurociągu o długości [Ln] podgrzanego do temperatury [Tp] nie zasypanego gruntem - czyli wydłuŝenie swobodne - oblicza się wg wzoru: Ln = kαt (Tp -To )Ln gdzie: k - współczynnik uwzględniający działanie sił tarcia między rurą a podłoŝem k=0,7 0,8 αt - współczynnik rozszerzalności liniowej [1/ o C] Tp - temperatura podgrzania wstępnego [ o C] To - rzeczywista temperatura montaŝu [ o C] Ln - długość odcinka rurociągu nie zasypanego WydłuŜenie swobodne rurociągu podgrzanego wstępnie moŝna określić jako iloczyn wydłuŝenia jednostkowego [ε] i długości rurociągu [Ln]: Ln = ε Ln [mm] WydłuŜenie jednostkowe rurociągu: ε = αt (Tp -To) [mm/m] 12

17 Wydłużenie jednostkowe rurociągu Wykres WydłuŜenie (skrócenie) [ L z ] rurociągu zasypanego Rurociąg zasypany i podgrzany do temperatury eksploatacyjnej [T]: L L1 Lmax Lz WydłuŜenie (skrócenie) rurociągu zasypanego [ Lz] oblicza się wg wzoru: L z = α t ( T T p ) Lmax F L 2 max 2 E T A gdzie: αt - współczynnik rozszerzalności liniowej [1/ o C] T - temperatura eksploatacyjna [ o C] Τπ - temperatura podgrzania wstępnego [ o C] Lmax- długość montaŝowa rurociągu F - jednostkowa siła tarcia [N/m] ET - współczynnik spręŝystości podłuŝnej z uwzględnieniem wpływu temperatury [N/m 2 ] A - pole przekroju poprzecznego rury przewodowej [m 2 ] Obliczając skrócenie według wyŝej wymienionego wzoru naleŝy podstawić odpowiednie temperatury, a długość montaŝową rurociągu L max obliczyć według wzoru - punkt

18 6.3 Metoda II a - napręŝeń wstępnych z uŝyciem kompensatorów jednorazowego zastosowania Rurociąg z zamontowanymi kompensatorami, po przeprowadzeniu prób jest zasypany gruntem, za wyjątkiem miejsc zamontowania kompensatorów, a następnie poddany wstępnemu podgrzaniu. Odległość między kompensatorami nie powinna być większa niŝ dwukrotna maksymalna długość montaŝowa [2 Lmax], ustalona wg punktu 6.1, a odległość kompensatorów od zamocowania rurociągu rzeczywistym lub wirtualnym punktem stałym nie większa niŝ długość montaŝowa [Lmax], obliczona zgodnie z p Lmax 2 Lmax Lmax Lmax Nastawienie kompensatora, który ma przejąć wydłuŝenia rurociągu [ L], podgrzanego wstępnie, a następnie eksploatowanego w temperaturze [T] oblicza się wg wzoru : 2 F L L = α t ( T T0 ) L 4 E A T gdzie: αt - współczynnik rozszerzalności liniowej [1/ o C] T - temperatura eksploatacyjna [ o C] To - temperatura podgrzania wstępnego [ o C] L - długość odcinka rurociągu F - jednostkowa siła tarcia [N/m] ET - współczynnik spręŝystości podłuŝnej z uwzględnieniem wpływu temperatury [N/m 2 ] A - pole przekroju poprzecznego rury przewodowej [m 2 ] 6.4 Zmiana kierunku trasy rurociągu Zmiany kierunku trasy rurociągu mogą być wykonane za pomocą: - ukosowania stalowych rur przewodowych w złączu, - kolan preizolowanych prefabrykowanych, - elastycznego gięcia rurociągu na budowie, - preizolowanych rur giętych. Załamanie zmian kierunku trasy o kąt α < 10 0 traktowane jest jak odcinek prosty rurociągu. 14

19 6.4.1 Zmiany kierunku trasy sieci przez ukosowanie stalowych rur przewodowych w złączu Zmiany kierunku trasy o niewielkie kąty (do 10 o ), moŝna uzyskać przez ukosowanie stalowych rur przewodowych i połączenie ich pod kątem β 3º. Minimalna odległość pomiędzy ukosowanymi złączami powinna wynosić 6,00 m Zmiany kierunku trasy sieci przez zastosowanie prefabrykowanych kolan preizolowanych Zmiany kierunku trasy rurociągu za pomocą preizolowanych kolan o kąty: 15 o, 30 o, 45 o, 60 o, 75 o, 90 o wykonuje się dla całego zakresu średnic Tabela 6 Średnica Gatunek stali promień gięcia ( r ) DN 20 do DN 80 R 35 lub P235GH 3 x Dz DN 100 do DN 300 St 37.0 lub P235GH 1,5 x DN Dz - średnica zewnętrzna rury stalowej Zmiany kierunku trasy sieci przez elastyczne gięcie rurociągu Zmontowany rurociąg nad wykopem z rur preizolowanych o długości l = 6,00 lub 12,00 m, jest opuszczany do wykopu i elastycznie gięty. Minimalny promień gięcia i odpowiadający kąt gięcia rur (β) w zaleŝności od średnicy rurociągu i zastosowanych długości rur preizolowanych podano w tabeli. Rura przewodowa stalowa Rura osłonowa Kąt gięcia nominalna Średnica zewnętrzna Promień gięcia Długość rur Tabela 7 6,00 m 12,00 m DN Dz Dzp r β β mm mm mm m stopień stopień 20 26, , , , , ,0 28, , ,0 24, , ,0 20, , ,0 16, , ,0 14, , ,3 10, , , , , , , , ,5 15

20 , , , , , , , , , , , , Zmiany kierunku trasy poprzez zastosowanie preizolowanych rur giętych Proste odcinki rur preizolowanych o długościach l = 6,00 lub 12,00 m, są gięte specjalnymi urządzeniami na zadany - potrzebny kąt. Preizolowane rury gięte naleŝy stosować do optymalizacji przebiegu trasy oraz mogą być stosowane zamiast kolan. Dopuszczalny - minimalny promień (r min) i odpowiadający mu maksymalny kąt (β) gięcia rury preizolowanej, o długości l = 12,00 m w zaleŝności od średnicy stalowej rury przewodowej (D z) oraz grubości przykrycia gruntem rurociągu (H) i przy załoŝeniu, Ŝe napręŝenia w rurze stalowej nie przekroczą f d = 150 MPa, podane w tabeli. *) - promienie gięcia dotyczą rur o długości l = 6,00 m. Rura przewodowa stalowa Rura osłonowa Grubość przykrycia rurociągu Tabela 8 nominalna zewnętrzna 0,5 0,6 0,7 0,8 0,9 1,0 DN Dz Dzp r β r β r β r β r β r β mm mm mm m stop nie m stop nie m stop nie m stop nie m stop nie m stop nie 20 26,9 *) 75 6,5 5,4 4,7 4,1 3,6 3, ,7 *) 90 8,4 7,0 6,0 5,3 4,7 4, , ,8 7,3 6,3 5,5 4,9 4, , ,1 8,4 7,2 6,3 5,6 5, , ,3 10,3 8,8 7,7 6,9 6, , ,0 11,7 10,1 8,8 7,8 7, , ,2 13,5 11,6 10,2 9,0 8, , , , , , ,4 66 9, , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , ,

21 Wzory pomocnicze i wytyczne do wyznaczania przebiegu trasy rurociągu przy zastosowaniu rur giętych lub (naginanie) gięcia elastycznego Z projektu wyznaczamy kąt (β) zmiany kierunku trasy rurociągu. a β a l g r β r długość stycznej: promień gięcia: a β r tg 2 = 360 l g = 2 β r Długość rurociągu (l g) na odcinku łuku, naleŝy przyjmować jako wielokrotność odcinków rur preizolowanych odpowiednio l = 6,00 m dla średnicy DN 20 i DN 25 i l = 12,00 m dla średnicy DN 32 i powyŝej. W przypadku gięcia elastycznego, długość rurociągu w łuku (l g) ustala się po wyznaczeniu w projekcie kąta zmiany kierunku trasy. 7. Kompensacja wydłuŝeń Stan napręŝeń normalnych [σ] i wydłuŝenie [ L] rurociągu (zasypanego i następnie eksploatowanego do temperatury T) o długości montaŝowej [Lmax], przy którym nie nastąpi przekroczenie zredukowanej wytrzymałości obliczeniowej stali [fd] przekroju rury przewodowej, ilustruje wykres : σ = fd Lmax 17

22 Tak więc długość odcinków prostych rurociągów nie powinna przekraczać 2 x Lmax, przy czym w środku rozpiętości wydłuŝenie L = 0 i ustala się wirtualny (umowny) punkt stały - rurociąg zostaje umocowany, a na swobodnych końcach rurociągu wystąpi wydłuŝenie [ L]. σ σ = fd L Lmax Lmax L WydłuŜenia występujące w rurociągach kompensowane są przez zmianę kierunku trasy (kompensacja naturalna) lub montowanie kompensatorów. W zaleŝności od kształtu geometrycznego trasy jako kompensację naturalną stosuje się: - układ "L" - kształtowy, - układ "Z" - kształtowy, - układ "U" - kształtowy. 7.1 Układ L - kształtowy Do układu kompensacyjnego "L" - kształtowego zalicza się zmianę kierunku trasy o kącie od 45 o do 90 o Obliczenie wydłużeń i długości ramion kompensacji Układ kompensacji L90 - zmiana kierunku o kąt 90 o L1 L 1 L1 L2 L 2 L2 L 1 < L max L 2 < L max Długość ramion kompensacji [L'] oblicza się wg wzorów: 18

23 ' L ' L = E f T 1 z 2 d = E f T 2 z 1 d D L D L gdzie: Dz - średnica zewnętrzna rury przewodowej fd - zredukowana wytrzymałość obliczeniowa stali ET - współczynnik spręŝystości podłuŝnej L1 - wydłuŝenie odcinka L 1 (obliczyć wg pkt 6.1.2) L2 - wydłuŝenie odcinka L 2 (obliczyć wg pkt 6.1.2) [MPa] [MPa] Długość ramion kompensacji [L'], dla stosowanych średnic rury przewodowej [Dz] i warunków ułoŝenia rurociągu w zaleŝności od wydłuŝenia [ L], moŝna określić z wykresu nr 2. Układ kompensacji L 45 o - zmiana kierunku o kąt 45 o L 1 1 L 2 L1 L2 2 Długości ramion kompensacji [L'1] i [L'2] oblicza się, z uwzględnieniem zredukowanych wydłuŝeń 1 i 2, wg wzoru : ' L1 = 1. 2 ' L2 = E f d T 1. 5 E f d T D 2 z D 1 z gdzie: Dz - średnica zewnętrzna rury przewodowej fd - zredukowana wytrzymałość obliczeniowa stali ET - współczynnik spręŝystości podłuŝnej 1 - zredukowane wydłuŝenie odcinka L zredukowane wydłuŝenie odcinka L 2 [MPa] [MPa] 19

24 Zredukowane wartości wydłuŝeń oblicza się wg wzoru: L L = + tgα sinα L L = + sinα tgα [mm] [mm] gdzie: α - kąt rozwarcia L1 - wydłuŝenie odcinka L1 (obliczone wg pkt 6.1.2) L2 - wydłuŝenie odcinka L2 (obliczone wg pkt 6.1.2) Długość ramion kompensacji [L'1] i [L'2] dla stosowanych średnic rury przewodowej [Dz] w zaleŝności od wydłuŝenia zredukowanego [ 1] i [ 2] moŝna określić z wykresu nr 2. Szczególne wymagania Układ jest nie kompensacyjny w przypadku zastosowania zmian kierunku trasy o kąt 8 o < α < 45 o. Układ taki powinien być zabezpieczony przed przeciąŝeniem za pomocą punktu stałego w odległości max L = 6,0 m lub układu kompensacyjnego L 90 w odległości nie większej niŝ 0,5 Lmax. a) max 6.0 m max 6.0 m < 45 b) 90 <

25 c) max 6.0 m 90 < 45 Układ L -kształtowy Długość ramion kompensacji [L'] w zaleŝności od wydłuŝenia [ L]. E = 204 GPa L L fd = 150 MPa Wykres 2 21

26 7.2 Układ "Z" - kształtowy Długość ramienia kompensacji [C] układu Z- kształtowego oblicza się wg wzoru: L1 L1 L 1 C L2 L 2 L2 C = 1. 5 E f d T D z L gdzie: Dz - średnica zewnętrzna rury przewodowej fd - zredukowana wytrzymałość obliczeniowa stali ET - współczynnik spręŝystości podłuŝnej [MPa] [MPa] L = L1 + L2 L1 - wydłuŝenie odcinka L 1 (obliczamy wg pkt 6.1.2) L2 - wydłuŝenie odcinka L2 (obliczamy wg pkt 6.1.2) Długości ramion kompensacji [C] układu Z - kształtowego dla stosowanych średnic rury przewodowej i przyjętych danych wyjściowych, w zaleŝności od wydłuŝenia [ L] moŝna określić wg wykresu nr 3. 22

27 Układ "Z" kształtowy Długość ramion kompensacji [C] w zaleŝności od wydłuŝenia [ L]. E = 204 GPa L1 fd = 150 MP C L2 Wykres nr 3 23

28 7.3 Układ "U" - kształtowy Jako układ "U"- kształtowy traktuje się układ o długości ramion [D] mieszczącej się w granicach: B D 2 B L1 L1 L2 L2 L 1 L 2 D B Długość ramienia kompensacji [D] układu "U"-kształtowego oblicza się wg wzoru: D = E f d T D z L gdzie: Dz - średnica zewnętrzna rury przewodowej fd - zredukowana wytrzymałość obliczeniowa stali ET - współczynnik spręŝystości podłuŝnej [MPa] [MPa] L = L 1 + L 2 L1 - wydłuŝenie odcinka L1 (obl.wg p.6.1.2) L2 - wydłuŝenie odcinka L2 (obl.wg p.6.1.2) Długości ramion kompensacji [D] układu "U"-kształtowego dla stosowanych średnic rury przewodowej i przyjętych danych wyjściowych, w zaleŝności od wydłuŝenia [ L] moŝna określić wg wykresu nr 4. 24

29 Układ "U" - kształtowy Długości ramion kompensacji [D] w zaleŝności od wydłuŝenia [ L]. E = 204 GPa fd = 150 MPa L1 L2 D Wykres nr 4 25

30 7.4 Strefy kompensyjne Przez strefę kompensacyjną naleŝy rozumieć przestrzeń przy rurociągu, ograniczoną długością ramienia kompensacji [L'] i występującymi wydłuŝeniami [ L], w której ma nastąpić odciąŝenie odcinka rurociągu bądź kolan od parcia rurociągu na grunt. Zalecamy aby strefa kompensacyjna była wypełniona na odcinku L = 2/3L'. L L L d d Zalecamy: W celu prawidłowego wypełnienia strefy kompensacyjnej np. matami z wełny mineralnej lub płytami piankowymi, naleŝy ułoŝenie poszczególnych warstw zestopniować, przyjmując, Ŝe jeŝeli jedna warstwa maty o grubości [d] przejmie część wydłuŝenia [ L] na długości [L'], to druga mata powinna mieć długość [L"] wynoszącą: L L d = L L " ' 8. Punkt stały preizolowany rzeczywisty Preizolowane punkty stałe na sieciach cieplnych preizolowanych stosowane są w celu: odciąŝenia innych elementów preizolowanych konstrukcyjnie nie przystosowanych do przenoszenia obciąŝeń, tj. np. odgałęzienia trójników preizolowanych, wejścia rurociągów do budynków, zmianie technologii prowadzenia sieci cieplnej z tradycyjnej na preizolowaną; kształtowania porządanych wydłuŝeń sieci cieplnej, np. w przypadku gdy ramię kompensacyjne kolana preizolowanego wyliczone w oparciu o wydłuŝenie rzeczywiste nie przenosi tego wydłuŝenia ze względu na warunki terenowe. 26

31 8.1 Obliczanie sił działających na punkt stały Punkt stały odciąŝony Punkt stały odciąŝony całkowicie jednostronnie to taki punkt, na który działa siła osiowa jednostronnie. Przypadek jednostronnego obciąŝenia punktu stałego spotykamy gdy z jednej strony punktu stałego przebiega odcinek prosty o długości L, z drugiej strony punktu stałego następuje załamanie trasy ciepłociągu, np. poprzez kolano 90. Istotne jest, Ŝe odcinek prosty pomiędzy kolanem 90 (A) - kompensacyjnym i punktem stałym jest pomijalnie krótki. Sytuację tę ilustruje poniŝszy rysunek. (A) P.S. NPS = Tj L L Tj=const (B) Siła osiowa [N PS] działająca na punkt stały wyraŝona jest wzorem: N = Tj L [N] PS gdzie: T j jednostkowa siła tarcia gruntu działająca na rurę preizolowaną [ N / m ] L długość rurociągu od P.S. do kolana kompensacyjnego (B) Punkt stały częściowo odciąŝony Punkt stały częściowo odciąŝony, to taki punkt stały gdzie siła osiowa spowodowana tarciem pomiędzy osłoną rury preizolowanej i obsybką piaskową rurociągu działająca na punkt stały: N T L PS 1 = [N] j 1 zebrana z długości L 1 pomiędzy punktem stałym i kolanem kompensacyjnym w punkcie (B), jest częściowo zredukowana siłą osiową przeciwnie skierowaną od tarcia gruntu działającą na punkt stały: PS 2 = [N] N T L j 2 zebraną z długości 2 L pomiędzy punktem stałym i kolanem kompensacyjnym w punkcie (A). Sytuację tę ilustruje poniŝszy rysunek: 27

32 (A) N = T L PS 2 j 2 P.S. N = T L PS 1 j 1 Tj=const (B) L 2 L 1 Sumaryczna siła osiowa [N PS], działająca na punkt stały wyraŝona jest wzorem: N N PS PS = N N [N] j PS 1 PS 2 ( L L ) = T [N] 1 2 (oznaczenia jak na poprzednim rysunku) W tabeli nr 12 przedstawiono maksymalne wymiary bloków betonowych punktów stałych. Siły osiowe działające na punkt stały obliczono przy następujących załoŝeniach: - zagłębienie osi rurociągu poniŝej poziomu gruntu H=1,0 m; - punkt stały całkowicie jednostronnie odciąŝony; - długość odcinka, z którego zebrano siły osiowe działające na punkt stały wynosi, gatunek stali St 37.0; izolacja standard; L max - do wymiarowania bloków betonowych przyjęto dwukrotną wartość siły osiowej ] ze względu na oddziaływanie na blok betonowy rury zasilającej i powrotnej; N [ PS - jednostkowy odpór gruntu przy wymiarowaniu bloku betonowego przyjęto 150 kpa zgodnie z normą PN-81/B Bloki fundamentowe punktów stałych naleŝy projektować i wykonywać z betonu przynajmniej klasy B-15, zbrojonego stalą zbrojeniową klasy A-III w gatunku 34 GS. 28

33 WYMIARY BLOKU BETONOWEGO PUNKTU STAŁEGO A B/2 DN Dzp B B/2 Pierścień oporowy punktu stałego H X X+Dzp ZBROJENIE BLOKU BETONOWEGO L1 5 "n" szt. NR a a a NR 2 L3 a a 4 5 b b a 5 NR 1 L2 NR 2 L4 Wymiary zbrojenia podane w [cm] 29

34 Średnica Rura stalowa Zewnętrzna Dz/g Rura osłonow a Dzp MAKSYMALNE WYMIARY BLOKÓW BETONOWYCH PUNKTÓW STAŁYCH Siła maksymalna przenoszona przez blok betonowy Wymiary bloku punktu stałego [NPS] A B H Nr pręta Tabela 9 Zbrojenie bloku betonowego punktu stałego Średnica Ilość n L1 L2 L3 L4 mm/mm mm dn cm cm cm mm szt. cm cm cm cm 26,9/2, ,7/2, ,4/2, ,3/2, ,3/2, ,1/2, ,9/3, ,3/3, ,7/3, ,3/ ,1/4, ,0/ ,9/5, UWAGA : Wymiary fundamentów naleŝy określać indywidualnie uwzględniając rzeczywistą wartość siły normalnej w rurociągach, sprawdzając warunki obliczeniowe stanu granicznego nośności odporu podłoŝa gruntowego i stateczności układu fundament podłoŝe gruntowe, zgodnie z normą PN-81/B

35 9. Odgałęzienia rurociągu i wejścia do budynków Odgałęzienia rurociągu systemu ZPU Międzyrzecz Sp. z o.o. naleŝy realizować za pomocą trójników. Na odgałęzienie oddziaływać będzie wydłuŝenie rurociągu głównego (jak na rysunku), ponadto odgałęzienie (przewód boczny) będzie równieŝ podlegało wydłuŝeniu termicznemu, oddziaływując na rurociąg główny. Długość strefy kompensacyjnej [L'] i wydłuŝenie [ L], oblicza się jak dla układu kompensacyjnego L90. L L L Zniwelowanie skutków wydłuŝenia termicznego odgałęzienia na rurociąg główny moŝna zrealizować: Wbudowując na odgałęzieniu rzeczywisty punkt stały w odległości max 9.0 m od osi rurociągu głównego: L max 9.0 m Stosując na odgałęzieniu układ "Z" - kształtowy kompensacji w odległości max 24.0 m: L max 24.0 m C Stosując odgałęzienia równoległe do rury głównej na odcinku 2/3 Lmax od punktu stałego (lub umownego) 31

36 L max 2/3 L max L ' L1 L1 umowny lub rzeczywisty punkt stały L ' Długość ramienia kompensacji [L'] odgałęzienia równoległego oblicza się, jak dla kompensacji w układzie "L" kształtowym, tj. obliczamy wydłuŝenia L 1 odcinka L 1 i znajdujemy ramię kompensacyjne L w funkcji L 1 wg wykresu na str. 25. W przypadku gdy odgałęzienie stanowi przedłuŝenie rury głównej, naleŝy projektować połowę układu kompensacyjnego typu "U" - kształtowego. rura główna rura odgałęźna D B/2 Nie naleŝy projektować przebiegu odcinka preizolowanego równoległego sieci cieplnej jako przedłuŝenia odcinka głównego przy zastosowaniu trójnika równoległego. Na rysunku poniŝej przedstawiono nieprawidłowo zaprojektowany odcinek sieci cieplnej. rura główna rura odgałęźna W strefach kompensacyjnych nie naleŝy montować preizolowanej armatury odcinającej, odpowietrzającej, odwadniającej oraz odgałęzień preizolowanych. 32

37 10. Połączenie rurociągu preizolowanego z rurociągiem tradycyjnym (sieć kanałowa) Skutki wydłuŝenia rurociągu preizolowanego niwelowane są przez wbudowanie punktu stałego lub układu "Z"-kształtowego w odległości max 9.0 m od osi rurociągu tradycyjnego lub połączenia. a) b) max 9.0 m max 9.0 m max 9.0 m max 9.0 m C C 11. Armatura stalowa Projektując preizolowaną armaturę stalową - zawory odcinające, zawory odcinające z jednym zaworem odpowietrzającym (odwadniającym), zawory odcinające z odwodnieniem i odpowietrzeniem - naleŝy: - nie lokalizować armatury w pobliŝu kolan kompensacyjnych (kompensatorów typu L,Z,U), - zapewnić dostęp do trzpienia zaworu odcinającego poprzez skrzynkę uliczną i rurę osłonową lub wykonanie studzienki z kręgów betonowych o średnicy minimum 600 mm - trzpień zaworu odcinającego umieszczonego w gruncie zabezpieczyć matami kompensacyjnymi, - zawory odcinające z odpowietrzeniem i odwodnieniem umieszczać w studzienkach z kręgów betonowych o średnicy minimum 1000 mm lub w komorach betonowych. Armaturę stalową odcinającą stosuje się dla odcięcia przepływu czynnika w poszczególnych odcinkach i urządzeniach sieci ciepłowniczej. Zawory odwadniające naleŝy projektować w najniŝszych a odpowietrzające w najwyŝszych punktach sieci ciepłowniczej oraz przy zaworach odcinających odpowiednio dla spustu wody i dla odpowietrzania lub napowietrzania. 33

38 Informacje techniczne Stosowanie rur i kształtek preizolowanych omówiono powyŝej ogólnie, natomiast szczegóły odnośnie projektowania, wykonawstwa i odbioru sieci zawierają: 1. Wytyczne Obliczenia statyczne i projektowanie Systemu ZPU Międzyrzecz Sp. z o. o. 2. Wytyczne Wykrywanie nieszczelności rurociągów projektowanie i budowa Systemu ZPU Międzyrzecz Sp. z o. o. 3. Instrukcja Wykonania i odbioru Systemu ZPU Międzyrzecz Sp. z o.o. 4. Instrukcja Wykonania izolacji termicznej i hermetyzacji zespołu złącza Systemu ZPU Międzyrzecz Sp. z o. o. 5. Instrukcja Połączenia przewodów sygnalizacyjnych Systemu ZPU Międzyrzecz Sp. z o. o. 6. Instrukcja Połączenia instalacji sygnalizacyjnej impulsowej ZPU Międzyrzecz Sp. z o. o. System 7. Instrukcja Spawanie rur stalowych Systemu ZPU Międzyrzecz Sp. z o. o. 8. Instrukcja Kontrola jakości połączeń spawanych rur stalowych Systemu ZPU Międzyrzecz Sp. z o. o. Uwaga: Dokonujemy nieodpłatnych adaptacji projektów instalacji ciepłowniczych z innych systemów do potrzeb wykonania w technologii ZPU Międzyrzecz Sp. z o. o. 12. Informacje handlowe Producent i sprzedawca: Zakład Produkcyjno Usługowy Międzyrzecz POLSKIE RURY PREIZOLOWANE Sp. z o. o., ul, Zakaszewskiego Międzyrzecz, Telefony: Fax , Sekretariat: , , , Biuro handlowe: , wew. 11 lub 39 Biuro zaopatrzenia: , wew. 11 lub 39 zpu@zpum.pl 34