Rola neurologa dziecięcego w diagnostyce zawrotów głowy i zaburzeń równowagi u dzieci
|
|
- Andrzej Nowakowski
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 196 Otorynolaryngologia 2015, 14(4): Rola neurologa dziecięcego w diagnostyce zawrotów głowy i zaburzeń równowagi u dzieci The role of the pediatric neurologist in the diagnosis of dizziness and balance disorders in children Ewa Pilarska Klinika Neurologii Rozwojowej, Katedra Neurologii Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego Zawroty głowy stanowią częsty problem diagnostyczno-terapeutyczny w praktyce lekarza ogólnego, laryngologa, pediatry oraz neurologa. Ich częstość określa się u dzieci na 8-18%. Ustalenie przyczyny zawrotów głowy, szczególnie u dzieci, jest bardzo trudne. Wynika to przede wszystkim z faktu, że pojęcie zawrotu głowy nie jest jednoznaczne, a dziecku, szczególnie młodszemu, bardzo trudno opisać charakter swoich dolegliwości, stąd też zawroty głowy u dzieci mogą występować o wiele częściej niż się powszechnie sądzi. Autorka omawia najczęstsze neurologiczne przyczyny zawrotów głowy u dzieci takie jak: łagodne napadowe zawroty głowy, zawroty w migrenie, zawroty i zaburzenia równowagi w chorobach rozrostowych ośrodkowego układu nerwowego i wadach mózgu. Podkreśla i omawia znaczenie badania neurologicznego, podczas którego konieczne jest szczególne uwzględnienie takich elementów jak: ocena odruchów postawy i prostowania u niemowląt, ocena nerwów czaszkowych i czynności móżdżku oraz oczopląsu, a także wyników badań neuroobrazowych (MRI/TK) oraz wybranych testów laboratoryjnych. Słowa kluczowe: zawroty głowy, dzieci, przyczyny, diagnostyka Dizziness is a common diagnostic and therapeutic problem in medical practice of general practicioners, laryngologists, pediatricians and neurologists. The incidence of vertigo in pediatric population is estimated at 8-18%. Establishing the cause of dizziness, particularly in children, is very difficult. This is mainly due to the fact that the concept of vertigo is not unambiguous, and the children, especially the young ones, find it very difficult to describe the nature of their condition. Therefore dizziness in children may occur more often than it is commonly believed. The author discusses the most common neurological causes of dizziness in children such as: postural benign paroxysmal vertigo, migraine, vertigo and imbalance in proliferative diseases of the central nervous system and brain malformation. Aditionally, the author highlights and discusses the importance of neurological examination, during which it is necessary to take into account the specific elements such as: assessment of postural reflexes and righting reflexes in neonates, evaluation of cranial nerves, cerebellum activities and nystagmus, as well as neuroimaging studies (MRI / CT) and selected laboratory test results. Key words: vertigo, children, causes, diagnosis Otorynolaryngologia 2015, 14(4): Adres do korespondencji / Address for correspondence Dr hab. med. Ewa Pilarska, prof. nadzw. Klinika Neurologii Rozwojowej Katedra Neurologii Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego ul. Dębinki 7, Gdańsk tel , fax , pilar@gumed.edu.pl Zawroty głowy to problem interdyscyplinarny, wymagający włączenia do ich rozpoznania nie tylko laryngologa ale także neurologa dziecięcego, pediatry, a w niektórych przypadkach psychologa, psychiatry, a także neurochirurga. W rozpoznaniu zawrotów głowy u dzieci niezależnie od ich przyczyny, najbardziej istotne znaczenie ma wywiad uzyskany od rodziców, ustalający morfologię napadu, jego charakter, czas trwania oraz objawy towarzyszące. Małe dzieci mogą używać takich określeń, jak np. kręcenie się w kółko, bujanie na huśtawce, ślizganie, jazdę na karuzeli. Opisy objawów zgłaszanych przez dzieci to najczęściej: bóle głowy (dzieci, szczególnie młodsze określają zawroty jako bóle głowy), kiwanie ścian, kołysanie podłogi, chwianie na boki, obracanie się przedmiotów. Dzieci i opiekunowie
2 Pilarska E. Rola neurologa dziecięcego w diagnostyce zawrotów głowy i zaburzeń równowagi u dzieci 197 zgłaszają zaburzenia w utrzymaniu równowagi a także skłonność do upadków, potknięć, niechęć do zabawy, lęk nudności, wymioty. U małych dzieci ustalenie przyczyny zawrotów głowy jest niezwykle trudne z powodu niedojrzałości struktur ośrodkowego układu nerwowego, niezakończonej mielinizacji, co uniemożliwia ocenę czynności układu przedsionkowego. Układ przedsionkowy jest anatomicznie rozwinięty i funkcjonalnie zdolny do reakcji w momencie narodzin, choć jego odpowiedzi mogą być zróżnicowane [1]. Odruch przedsionkowo-oczny (vestibulo-ocular reflex, VOR) u noworodków 24 do 120 godzin po urodzeniu jest słaby, normalizuje się do 2. m.ż. i dalej dojrzewa w ciągu pierwszych 2 lat życia. Drogi móżdżkowe, słuchowe kończą mielinizację po 3. roku życia. Do oceny narządu przedsionkowego w pierwszych latach życia dziecka musi być włączone badanie neurologiczne ze szczególnym uwzględnieniem niektórych jego elementów zwanych w piśmiennictwie badaniem neuroprzedsionkowym [2]. Badania nad wczesnymi odruchami zapoczątkował Rudolf Magnus (1924) i nadał im nazwy odruchów statycznych i statokinetycznych. Między 0. a 6. miesiącem życia należy ocenić występowanie prawidłowych odruchów statycznych (postawy) takich jak: odruch oczu lalki odruch prostowania karku, asymetryczny i symetryczny odruch napinania karku, odruch Moro. Pomiędzy 6. a 48. miesiącem życia obecne powinny być odruchy statokinetyczne (prostowania), do których zalicza się odruch podparcia, odruch Landaua, odruch gotowości do skoku i reakcję spadochronową. Trzecią grupę stanowią reakcje równowagi. Ich stopniowe wykształcanie obserwuje się od trzeciego kwartału do 2. roku życia dziecka. Testy oceniające układ równowagi, jak u osoby dorosłej można zastosować dopiero u dziecka w 4. roku życia, bowiem w tym czasie uzyskuje wystarczającą dojrzałość szczególnie ośrodkowego układu nerwowego [3,4]. Przyczyny zawrotów głowy, zarówno u dzieci jak i dorosłych są bardzo różnorodne. Mogą być spowodowane wieloma czynnikami, m.in. procesem zapalnym, urazem, zatruciem, zaburzeniami ukrwienia, nowotworami a ponadto na podłożu zaburzeń emocjonalnych [5]. Z patologii w obrębie ośrodkowego układu nerwowego wynikają przede wszystkim nieukładowe (ośrodkowe) zawroty głowy, w stanach ostrych, zapalnych mogą występować również zawroty nieukładowe. Do chorób tych u dzieci należą: zaburzenia napadowe: migrena, padaczka; guzy mózgu: tylnego dołu czaszki, wywodzące się z komory IV, móżdżku, z pnia mózgu oraz guzy kąta mostowo-móżdżkowego; choroby zakaźne OUN: zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, zapalenie móżdżku, zapalenie mózgu; choroby demielinizacyjne: stwardnienie rozsiane; choroby uwarunkowane genetycznie: napadowa, okresowa ataksja, ataksja Fridreicha, ataksja rdzeniowo-móżdżkowa; wady rozwojowe ośrodkowego układu nerwowego (tylna jama: zespół Arnolda-Chiariego typu 1, zespół Dandy ego-walkera); następstwa urazów; choroby naczyniowe mózgu; zespoły lękowe, depresja. Jedną z przyczyn zawrotów głowy zarówno u dzieci jak i u dorosłych jest migrena. Obecnie obowiązująca klasyfikacja bólów głowy Międzynarodowa Klasyfikacja Bólów Głowy, wydanie 3. (wersja beta) The International Classification of Headache Disorders 3rd, edition (beta version) ukazała się w 2013 r. w czasopiśmie Cephalagia [6]. W aktualnej klasyfikacji dziecięce zespoły okresowe, w których jednym z objawów są zawroty głowy, nazwano zespołami epizodycznymi, które mogą wiązać się z migreną i zostały umieszczone w części pierwszej dotyczącej migreny (tak jak to było dotychczas). Międzynarodowa Klasyfikacja Bólów Głowy wydanie III, 2013 (wersja beta) ICHD-3: 1. Migrena 1.1. Migrena bez aury 1.2. Migrena z aurą Migrena z typową aurą Migrena z aurą z pnia mózgu (dawniej Migrena typu podstawnego) Migrena połowiczoporaźna Migrena siatkówkowa 1.3. Migrena przewlekła 1.4. Powikłania migreny 1.5. Prawdopodobna migrena 1.6. Zespoły epizodyczne, które mogą się wiązać z migreną (dawniej Dziecięce zespoły okresowe, które często poprzedzają migrenę) Do zespołów epizodycznych należy łagodny napadowy kręcz szyi oraz łagodne napadowe zawroty głowy (zespół Bassera) [6]. Liczne badania wykazują, że znaczna część tych dzieci w przyszłości
3 198 Otorynolaryngologia 2015, 14(4): rozwija migrenę [7]. Łagodny napadowy kręcz szyi cechują napadowe epizody pochylania głowy w bok z niewielką rotacją lub bez, ustępujące samoistnie w okresie od kilku minut do kilku dni. Objawom tym towarzyszyć może bladość, drażliwość, złe samopoczucie, wymioty lub ataksja, która najczęściej ma miejsce u starszych dzieci. W badaniu neurologicznym w okresie między napadami nie stwierdza się objawów ogniskowych. W diagnostyce różnicowej należy uwzględnić przede wszystkim zmiany zarówno wrodzone, jak i nabyte w tylnym dole czaszki. Dość częstą przyczyną zawrotów głowy u dzieci między 2. a 5. rokiem życia są łagodne napadowe zawroty głowy. Przyczyną może być uszkodzenie jąder przedsionkowych w pniu mózgu, połączeń przedsionkowo-móżdżkowych, osklepka oraz zaburzenia unaczynienia jąder przedsionka [8]. Objawy w postaci lęku, niepokoju, zaburzeń równowagi, oczopląsu, bladości, pocenia się, foto- i fonofobii, występują nagle, trwają kilka minut do kilku godzin. Badanie neurologiczne, audiometryczne, funkcje przedsionkowe pomiędzy napadami są prawidłowe, również badanie EEG w okresie międzynapadowym jest prawidłowe. Incydenty zwykle ustępują samoistnie między 5. a 6. r.ż. i nie wymagają leczenia. Wymagają różnicowania z guzami móżdżku i komory IV a także napadami padaczkowymi i napadową ataksją. W migrenie zawroty głowy mogą być ekwiwalentem napadu migreny (łagodne napadowe zawroty głowy), częścią typowego napadu migreny (migrena z aurą z pnia mózgu), dodatkowym objawem w fazie bólowej napadu oraz występować między napadami migreny [9]. W badaniach prowadzonych przez Choung i wsp. najczęściej zawroty głowy obserwowano w migrenie 31% dzieci, u 25% były to łagodne napadowe zawroty głowy, rzadsze przyczyny to uraz, guz, u 3,6% choroba Ménière a [10]. Podobne wyniki uzyskali Ravid i wsp., w grupie badanych 62 dzieci, najczęstszą przyczyną była migrena (39%) oraz łagodne napadowe zawroty głowy (16%) [11]. Migrena z aurą z pnia mózgu występuje w 3-19% przypadków migreny u dzieci, a początek objawów przypada na 7. rok życia [12,13]. W 86% stwierdza się migrenowe bóle głowy w rodzinie [19]. Dotyczy nie tylko, jak uważał Bickerstaff, dorastających dziewcząt, ale także chłopców i może wystąpić u osób dorosłych około 50. roku życia [14]. Zawroty głowy są zwykle gwałtowne, mają charakter układowych. Na bardzo bogaty obraz tej migreny poza zawrotami głowy (75%) składają się zwykle pomału narastające objawy: dyzartria, szum w uszach, osłabienie słuchu, ataksja, obustronne parestezje, podwójne widzenie, objawy wzrokowe, mogą występować zaburzenia świadomości [6]. Zwykle wskazana jest diagnostyka neuroobrazowa (MRI/angioMRI). Migrena z aurą z pnia mózgu kryteria rozpoznania ICHD-3 [6] A. Co najmniej dwa napady spełniające kryteria B i C B. Aura obejmująca w pełni odwracalne zaburzenia widzenia, czucia lub mowy/języka, ale przebiegająca bez niedowładu lub objawów nieprawidłowej czynności siatkówki C. Co najmniej dwa z następujących objawów zaburzenia czynności pnia mózgu 1. dyzartria 2. zawroty głowy 3. szum w uszach 4. pogorszenie słuchu 5. podwójne widzenie 6. ataksja 7. zaburzenia świadomości D. Co najmniej dwie z czterech następujących cech: 1. co najmniej jeden objaw aury rozwija się stopniowo w ciągu > 5 min i lub dwa lub więcej objawów aury następuje kolejno po sobie 2. każdy objaw aury trwa 5-60 min 3. co najmniej jeden objaw aury występuje jednostronnie 4. w czasie aury lub w ciągu 60 min od jej ustąpienia pojawia się ból głowy Wielu chorych z migreną miewa zawroty głowy (układowe jak i nieukładowe) ujawniające się między napadami bólowymi a również niezależnie od nich. Określa się je jako migrenę przedsionkową, która aktualnie po raz pierwszy została wprowadzona do Międzynarodowej Klasyfikacji i umieszczona w tak zwanym Dodatku. Kryteria rozpoznawcze migreny przedsionkowej opracowała Hannelore Neuhauser [15]. Obraz kliniczny migreny przedsionkowej nie różni się w zasadzie od obrazu migreny z aurą lub bez aury. Występuje w każdym wieku, częściej u kobiet, można odnotować też jej rodzinne występowanie. Czas trwania: minuty do kilku dni. Weisleder i wsp. rozpoznali migrenę przedsionkową u 11 (35%) spośród 31 badanych dzieci w wieku 6-17 lat [16].
4 Pilarska E. Rola neurologa dziecięcego w diagnostyce zawrotów głowy i zaburzeń równowagi u dzieci 199 Migrena przedsionkowa kryteria rozpoznawania ICHD-3 [6] A. Co najmniej 5 epizodów spełniających kryteria C i D B. Rozpoznanie aktualnie lub w przeszłości migreny bez lub z aurą C. Objawy przedsionkowe umiarkowane lub ciężkie trwające od 5 minut do 72 godzin D. Przynajmniej 50% epizodom towarzyszy minimum jeden z poniższych objawów: 1. Bóle głowy spełniające 2 z 3 podanych poniżej objawów: a. jednostronny b. pulsujący c. umiarkowany lub ciężki d. narastający pod wpływem codziennej aktywności 2. Fotofobia i fonofobia 3. Aura wzrokowa E. Brak lepszego rozpoznania Zawroty głowy mogą być również obserwowane w padaczce. Rozpoznanie padaczkowego pochodzenia zawrotów głowy szczególnie u dzieci jest niezmiernie trudne i wymaga wnikliwego wywiadu, badań diagnostycznych (rejestracji zapisu elektroencefalograficznego EEG) i obserwacji [17]. Mogą one stanowić jedyny objaw napadu padaczkowego prostego lub też jeden z objawów aury napadu częściowego złożonego a także występować po napadzie zawroty ponapadowe wówczas trwają od kilku minut do godziny, towarzyszy im często szum w uszach. Do chorób neurologicznych obserwowanych również u dzieci, szczególnie u młodzieży, w których zawroty głowy mogą być jednym z pierwszych objawów z towarzyszącym oczopląsem, jest stwardnienie rozsiane. Obserwowane u pacjentów objawy ogniskowe zależne są od umiejscowienia ognisk demielinizacyjnych. Konieczne jest wykonanie rezonansu magnetycznego [17]. W diagnostyce zawrotów głowy u dzieci należy uwzględnić guz móżdżku i komory IV. Ruchy głowy nasilają uczucie zawrotu, dziecko wybiera pozycję leżącą na boku lub pochyla głowę. W każdym przypadku napadowych zawrotów głowy, połączonych z bólem głowy, wymiotami występującymi przy zmianie pozycji, konieczne jest wykonanie badania neuroobrazowego. Przyczyną zawrotów głowy u dzieci są również urazy [18]. Częstość pourazowych zawrotów głowy wśród dzieci nie jest znana. Po urazie zawroty i bóle głowy u dzieci występują przez pierwsze dni, ale mogą pojawić się po wielu tygodniach lub miesiącach. Po urazie z objawami wstrząśnienia mózgu, oprócz bólów głowy, już od początku mogą występować zawroty głowy, które mogą utrzymywać się nawet kilka miesięcy i stanowić jeden z objawów subiektywnego zespołu pourazowego (cerebrastenia pourazowa). Zawrotom mogą towarzyszyć liczne dolegliwości jak bóle głowy, męczliwość, bezsenność, trudności w koncentracji. W badaniu neurologicznym nie stwierdza się odchyleń. Rzadszymi chorobami neurologicznym występującymi u dzieci, w których obserwuje się zawroty głowy są ataksje epizodyczne (typ 1 oraz typ 2). Jest to grupa chorób uwarunkowanych genetycznie, dziedziczona autosomalnie dominująco, charakteryzująca się występowaniem poza zawrotami głowy napadów okresowej ataksji, nudności, szumów usznych, zaburzeń mowy, porażeń połowiczych i podwójnego widzenia. Napady mogą trwać od kilku sekund do kilku dni. Wywiad Niezmiernie ważne jest zebranie obiektywnego wywiadu dotyczącego okresu pre- i perinatalnego, jak też ukierunkowanego na przebyte przez dziecko choroby i urazy. Należy ustalić: co się dzieje złego czy uczucie niepewności czy uczucie braku równowagi; czas trwania zawrotów sekundy, minuty, czy wystąpiły jeden raz czy nawracają, od kiedy występują, czy pierwszy raz w życiu; okoliczności pojawienia się czy zawroty pojawiają się w określonej pozycji głowy lub ciała, czy pojawiają się w jakiś szczególnych momentach lub miejscach; objawy towarzyszące nudności, wymioty, bóle głowy, zblednięcie, zaburzenia świadomości, szumy uszne, osłabienie słuchu, zaburzenia widzenia, tachykardia, poty, drżenia. Diagnostyka neurologiczna zawrotów głowy u dzieci W diagnostyce zawrotów głowy i zaburzeń równowagi, zwłaszcza u małych dzieci, bardzo ważne znaczenie ma badanie neurologiczne uwzględniające ocenę wszystkich nerwów czaszkowych, oczopląsu oraz czynności móżdżku (objawy móżdżkowe: ataksja, dodatnia próba Romberga, zaburzenia chodu szeroka postawa). U niemowląt ocena odruchów statycznych i statokinetycznych. W przypadku stwierdzenia w badaniu neurologicznym objawów ogniskowych konieczna jest pilna diagnostyka neuroobrazowa mózgowia (rezonans magnetyczny,
5 200 Otorynolaryngologia 2015, 14(4): MRI). Ważne znaczenie ma badanie okulistyczne: ocena dna oka, ostrości wzroku. W przypadku krótkotrwałych incydentów napadowych zawrotów wskazane jest wykonanie badania elektroencefalograficznego (EEG). Zawroty głowy stanowią istotny problem diagnostyczny zwłaszcza u małych dzieci, szczególnie u niemowląt z powodu niedojrzałości struktur ośrodkowego układu nerwowego a przede wszyst- kim niezakończonej mielinizacji, a zatem niemożności oceny czynności układu przedsionkowego. Ważne znaczenie ma wówczas badanie neurologiczne. Jest ono niezbędne zwłaszcza w przypadku występowania nieukładowych zawrotów głowy, szczególnie ważne u dzieci, bowiem mogą być jednym z objawów patologii struktur tylnego dołu czaszki. Piśmiennictwo 1. Makowski A. Zawroty głowy typu vertigo u dzieci. (w) Otoneurologia. Janczewski G, Latkowski B (red.). BEL CORP Scientific Publications, Warszawa Dębska M, Jakubowska A. Choroby ucha. (w) Otolaryngologia dziecięca. Chmielik M (red.). PZWL, Warszawa Czochańska J. Zaburzenia czynności ruchowych. (w) Neurologia dziecięca. Czochańska J (red.). PZWL, Warszawa Michałowicz R. Chmielik J. Okres noworodkowy dziecka w ocenie neurologiczno-pediatrycznej. (w) Mózgowe porażenie dziecięce. Michałowicz R (red.). PZWL, Warszawa Prusiński A. Wprowadzenie: terminologia, klasyfikacja i przyczyny zawrotów głowy. (w) Zawroty głowy. Prusiński A (red.). PZWL, Warszawa The International Classification of Headache Disorders, 3rd edition (beta version). Cephalalgia 2013; 33(9): Russell G, Abu-Arafeh I. Paroxysmal vertigo in children an epidemiological study. Int J Pediatr Otorhinolaryngol 1999; 49(Suppl 1): S Batson G. Benign paroxysmal vertigo of childhood. A review of the literature. Peadiatr Child Health 2004; 9(1): Prusiński A. Zawroty głowy w migrenie. (w) Zawroty głowy. Prusiński A (red.). PZWL, Warszawa Choung Y-H, Park K, Moon S-F, Kim CH, Ryu SJ. Various causes and clinical characteristics in vertigo in children with normal eardrums. J Pediatr Otorhinolaryngol 2003; 67(8): Ravid S, Bienkowski R, Eviatar L. A simplified diagnostic approach to dizziness in children. Pediatr Neurol 2003; 29(4): Lewis DW. Migraine in children. Pediatr Rev 2007; 28: Wang CT, Lai MS, Young YH. Relationship between basilartype migraine and migrainous vertigo. Headache 2009; 49(3): Bickerstaff ER. Basilar artery migraine. Lancet 1967; 1: Neuhauser H, Lempert T. Vertigo and dizziness related to migraine: a diagnosis challenge. Cephalalgia 2004; 24(2): Weisleder P, Eife TD. Dizziness and headache: A common association in children and adolescents. J Child Neurol 2001; 16(10): Kim KS, Kim YH, Hwang Y, Kang B, Kim DH, Kwon YS. Epileptic nystagmus and vertigo associated with bilateral temporal and frontal lobe epilepsy. Clin Exp Otorhinolaryngol 2013; 6(4): Berkowicz T. Zawroty głowy i zaburzenia równowagi w stwardnieniu rozsianym. Vertigo Forum 2012; 4: Eviatar L. Management of dizziness in children. Current Management Child Neurol. Third Edition 2005:
Zawroty głowy u dzieci klasyfikacja, przyczyny, objawy, diagnostyka
Zawroty głowy u dzieci klasyfikacja, przyczyny, objawy, diagnostyka Vertigo in children classification, causes, symptoms and diagnostics Ewa Pilarska, Seweryna Konieczna, Małgorzata Lemka Klinika Neurologii
Bardziej szczegółowoMiejsce dziecięcych zespołów okresowych w nowej Międzynarodowej Klasyfikacji Bólów Głowy
ARTYKUŁ REDAKYJNY/EDITORIAL ARTILE Miejsce dziecięcych zespołów okresowych w nowej Międzynarodowej Klasyfikacji ólów Głowy The place of childhood periodic syndromes in the new International lassification
Bardziej szczegółowoPrzedmowa 11 Bożydar Latkowski Antoni Prusiński. Wprowadzenie 12 Antoni Prusiński. Część I. Wybrane problemy otoneurologii 21
Spis treści Przedmowa 11 Wprowadzenie 12 Część I. Wybrane problemy otoneurologii 21 1. ABC anatomii i fizjologii narządu przedsionkowego jako obwodowego receptora układu równowagi 22 2. Badanie otoneurologiczne
Bardziej szczegółowoTematy seminariów z Neurologii dla V roku Kierunku Lekarskiego realizowane w Klinice Neurochirurgii:
Tematyka zajęć i zaliczenie z Neurologii - plik pdf do pobrania Neurochirurgia Do zajęć seminaryjnych student jest zobowiązany przygotować wiedzę teoretyczną zgodnie ze słowami kluczowymi do danego tematu.
Bardziej szczegółowo3 Zespół czerwonego ucha opis, diagnostyka i leczenie Antoni Prusiński. 4 Zawroty głowy w aspekcie medycyny ratunkowej Antoni Prusiński
VERTIGOPROFIL VOL. 3/Nr 3(11)/2009 Redaktor naczelny: Prof. dr hab. n. med. Antoni Prusiński Zastępca redaktora naczelnego: Dr n. med. Tomasz Berkowicz 2 XXXVI Międzynarodowy Kongres Towarzystwa Neurootologicznego
Bardziej szczegółowoS YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne. Neurologia
S YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne Kod modułu Rodzaj modułu Wydział PUM Kierunek studiów Specjalność Poziom studiów Nazwa modułu Neurologia Obowiązkowy Lekarsko-Stomatologiczny (WLS)
Bardziej szczegółowoPadaczka u osób w podeszłym wieku
Padaczka u osób w podeszłym wieku W ostatnich latach obserwuje się wzrost przypadków padaczki u osób starszych zarówno w krajach Europy, jak i Ameryki Północnej co wynika ze starzenia się społeczeństwa
Bardziej szczegółowoWCZESNE OBJAWY CHOROBY NOWOTWOROWEJ U DZIECI
WCZESNE OBJAWY CHOROBY NOWOTWOROWEJ U DZIECI Elżbieta Adamkiewicz-Drożyńska Katedra i Klinika Pediatrii, Hematologii i Onkologii Początki choroby nowotworowej u dzieci Kumulacja wielu zmian genetycznych
Bardziej szczegółowoZawroty głowy u dzieci najważniejsze aspekty kliniczne
WYBRANE PROBLEMY KLINICZNE Ewa Pilarska, Małgorzata Lemka Klinika Neurologii Rozwojowej Katedry Neurologii Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego Vertigo in childhood the most important clinical aspects STRESZCZENIE
Bardziej szczegółowoTest edukacyjny. akredytowany przez Polskie Towarzystwo Neurologiczne
Polski Przegląd Neurologiczny, 2006, tom 2, nr 2 Test edukacyjny Szanowni Państwo! Jak zapowiedziano w pierwszym numerze Polskiego Przeglądu Neurologicznego, zamieszczamy kolejny test edukacyjny,. Uczestnictwo
Bardziej szczegółowospis treści Część i: Podstawy neuroanatomii i neurofizjologii... 15 Cele rozdziałów... 16 Słowa kluczowe... 16
spis treści Część i: Podstawy neuroanatomii i neurofizjologii... 15 Cele rozdziałów... 16 Słowa kluczowe... 16 1. Rozwój i podział układu nerwowego Janusz Moryś... 17 1.1. Rozwój rdzenia kręgowego... 17
Bardziej szczegółowoPAŃSTWOWA WYŻSZA SZKOŁA ZAWODOWA W NOWYM SĄCZU SYLABUS PRZEDMIOTU. Obowiązuje od roku akademickiego: 2011/2012
PAŃSTWOWA WYŻSZA SZKOŁA ZAWODOWA W NOWYM SĄCZU SYLABUS Obowiązuje od roku akademickiego: 2011/2012 Instytut Zdrowia Kierunek studiów: Ratownictwo medyczne Kod kierunku: 12.9 Specjalność: - 1. PRZEDMIOT
Bardziej szczegółowoFormularz zgłoszeniowy na badanie kwalifikacyjne do mikropolaryzacji mózgu
Formularz zgłoszeniowy na badanie kwalifikacyjne do mikropolaryzacji mózgu Data... Poniższe schorzenia zazwyczaj nie stanowią przeciwwskazania do zastosowania mikropolaryzacji. Proszę zatem o udzielenie
Bardziej szczegółowoSpecyfika zawrotów głowy u dzieci
Artykuły Mielnik-Niedzielska poglądowe G. Specyfika zawrotów głowy u dzieci 191 Specyfika zawrotów głowy u dzieci Specificity of vertigo in children Grażyna Mielnik-Niedzielska Klinika Otolaryngologii
Bardziej szczegółowoZajęcia dydaktyczne mają formę: ü wykładów 15 h dydaktycznych; ü seminarium 15 h dydaktycznych. Forma zaliczenia przedmiotu: zaliczenie bez oceny.
REGULAMIN ZAJĘĆ TERŚCI Z NEUROLOGII DZIECIĘCEJ DLA STUDENTÓW II ROKU STUDIÓW NIESTACJONARNYCH DRUGIEGO STOPNIA, KIERUENK PIELĘGNIARSTWO, NA ROK AKADEMICKI 2014-2015. Zajęcia dydaktyczne mają formę: ü wykładów
Bardziej szczegółowoKARTA BADANIA LEKARSKIEGO
.. Oznaczenie podmiotu przeprowadzającego badanie lekarskie KARTA BADANIA LEKARSKIEGO Zgodnie art. 15f ust. 4 ustawy z dnia 21 maja 1999 r. o broni i amunicji (Dz. U. z 2012 r. poz. 576, z późn. zm.) wyniki
Bardziej szczegółowoNowotwory pierwotne i przerzutowe ośrodkowego układu nerwowego - diagnostyka różnicowa
Nowotwory pierwotne i przerzutowe ośrodkowego układu nerwowego - diagnostyka różnicowa Nowotwory ośrodkowego układu nerwowego (OUN) rozwijają się w tkankach mózgowia i rdzenia kręgowego. Mogą być pierwotne
Bardziej szczegółowoRozdział 7. Nieprawidłowy zapis EEG: EEG w padaczce
Rozdział 7. Nieprawidłowy zapis EEG: EEG w padaczce Znaczenie zapisu EEG w rozpoznaniu i leczeniu EEG wspiera kliniczne rozpoznanie padaczki, ale na ogół nie powinno stanowić podstawy rozpoznania wobec
Bardziej szczegółowoSpis treści. Część I PROBLEMY KLINICZNO-DIAGNOSTYCZNE... 15. 1. Definicja, obraz kliniczny, podział Roman Michałowicz... 17 Piśmiennictwo...
9 Spis treści Część I PROBLEMY KLINICZNO-DIAGNOSTYCZNE............ 15 1. Definicja, obraz kliniczny, podział Roman Michałowicz........ 17 Piśmiennictwo................................ 26 2. Wady rozwojowe
Bardziej szczegółowoLECZENIE STWARDNIENIA ROZSIANEGO (ICD-10 G 35)
Załącznik B.29. LECZENIE STWARDNIENIA ROZSIANEGO (ICD-10 G 35) ŚWIADCZENIOBIORCY 1.Kryteria kwalifikacji 1.1 Leczenia interferonem beta: 1) wiek od 12 roku życia; 2) rozpoznanie postaci rzutowej stwardnienia
Bardziej szczegółowoOpis zakładanych efektów kształcenia na studiach podyplomowych. Efekty kształcenia dla studiów podyplomowych WIEDZA
Opis zakładanych efektów kształcenia na studiach podyplomowych Nazwa studiów: NEUROLOGOPEDIA Z ELEMENTAMI AUDIOLOGII I FONIATRII Typ studiów: kwalifikacyjne/doskonalące Symbol Efekty kształcenia dla studiów
Bardziej szczegółowoOcena częstości występowania bólów głowy u osób chorych na padaczkę.
lek. med. Ewa Czapińska-Ciepiela Ocena częstości występowania bólów głowy u osób chorych na padaczkę. Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych Promotor Prof. dr hab. n. med. Jan Kochanowski II Wydział
Bardziej szczegółowoZespoły neurodegeneracyjne. Dr n. med. Marcin Wełnicki III Klinika Chorób Wewnętrznych i Kardiologii II WL Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego
Zespoły neurodegeneracyjne Dr n. med. Marcin Wełnicki III Klinika Chorób Wewnętrznych i Kardiologii II WL Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego Neurodegeneracja Choroby przewlekłe, postępujące, prowadzące
Bardziej szczegółowoKARTA BADANIA LEKARSKIEGO Data badania. Data urodzenia. Płeć 1) Rok uzyskania uprawnienia do. kierowania pojazdami kod pocztowy.
(oznaczenie jednostki przeprowadzającej badanie) KARTA BADANIA LEKARSKIEGO Data badania Dzień Miesiąc Rok 1. DANE IDENTYFIKACYJNE OSOBY BADANEJ Imię i nazwisko Data urodzenia Dzień Miesiąc Rok Numer PESEL
Bardziej szczegółowoROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA 1) z dnia 12 grudnia 2011 r.
Dziennik Ustaw Nr 269 15687 Poz. 1597 1597 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA 1) z dnia 12 grudnia 2011 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu programów zdrowotnych Na
Bardziej szczegółowoZapalenie ucha środkowego
Zapalenie ucha środkowego Poradnik dla pacjenta Dr Maciej Starachowski Ostre zapalenie ucha środkowego. Co to jest? Ostre zapalenie ucha środkowego jest rozpoznawane w przypadku zmian zapalnych w uchu
Bardziej szczegółowo1. Protezowanie aparatami (przewodnictwo powietrzne i kostne). 2. Ćwiczenia logopedyczne.
2. Implantacje mikroelektrod do ślimaka przekazywanie odpowiednio dobranych sygnałów elektrycznych do receptorów w sposób sterowany komputerem. Rehabilitacja w uszkodzeniach słuchu: 1. Protezowanie aparatami
Bardziej szczegółowoNeurolog dziecięcy i szkoła koalicja czy opozycja? Dr n med. Katarzyna Wojaczyńska-Stanek
Neurolog dziecięcy i szkoła koalicja czy opozycja? Dr n med. Katarzyna Wojaczyńska-Stanek Czym jest szkoła? Budynek Miejscem nauki wiedzy norm społecznych norm etycznych Miejscem wcielania w życie idei
Bardziej szczegółowoSYLABUS Część A - Opis przedmiotu kształcenia. II Wydział Lekarski z Oddziałem Anglojęzycznym lekarski
Nazwa modułu/przedmiotu : Wydział: Kierunek studiów: Specjalności: SYLABUS Część A - Opis przedmiotu kształcenia. Neurologia Kod modułu LK.3.E.016 II Wydział Lekarski z Oddziałem Anglojęzycznym lekarski
Bardziej szczegółowoLECZENIE STWARDNIENIA ROZSIANEGO (ICD-10 G 35)
LECZENIE STWARDNIENIA ROZSIANEGO (ICD-10 G 35) 1. Kryteria kwalifikacji: ŚWIADCZENIOBIORCY 1.1. Leczenie interferonem beta: 1) rozpoznanie postaci rzutowej stwardnienia rozsianego oparte na kryteriach
Bardziej szczegółowoEpidemiologia zawrotów głowy i zaburzeń równowagi - analiza retrospektywna
Audiofonologia Tom XIII 1998 Katarzyna Pierchala, Grzegorz Janczewski Klinika Otolaryngologij Akademii Medycznej w Warszawie Antoni Grzanka Instytut Podstaw Elektroniki Politechniki Warszawskiej Epidemiologia
Bardziej szczegółowouszkodzenie tkanek spowodowane rozszerzeniem lub zwężeniem zamkniętych przestrzeni gazowych, wskutek zmian objętości gazu w nich zawartego.
Barotrauma uszkodzenie tkanek spowodowane rozszerzeniem lub zwężeniem zamkniętych przestrzeni gazowych, wskutek zmian objętości gazu w nich zawartego. Podział urazów ciœnieniowych płuc zatok obocznych
Bardziej szczegółowoPacjent z zawrotami głowy w praktyce lekarza rodzinnego prosty algorytm postępowania
Prof. dr hab. med. Marek Rogowski Pacjent z zawrotami głowy w praktyce lekarza rodzinnego prosty algorytm postępowania Problematyka zawrotów głowy, z uwagi na częstość występowania oraz coraz częstsze
Bardziej szczegółowoWyłączenia świadomości u dziecka w wieku 11 lat. Katarzyna Kotulska IPCZD Klinika Neurologii i Epileptologii
Wyłączenia świadomości u dziecka w wieku 11 lat Katarzyna Kotulska IPCZD Klinika Neurologii i Epileptologii W przychodni 1 Dziewczynka 11-letnia Bardzo dobrze się uczy, ale dysgrafia Ostatnio nauczyciele
Bardziej szczegółowoANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 7 SECTIO D 2005
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 7 SECTIO D 2005 1 Z Kliniki Neurologii Akademii Medycznej w Białymstoku Neurology Clinic Medical University of Białystok
Bardziej szczegółowoProgram naukowy. Hotel Mercure Warszawa Centrum Warszawa, ul. Złota 48/54
Program naukowy wersja z dnia 5 marca 2018 Organizatorzy zastrzegają prawo do nanoszenia zmian w programie naukowym Hotel Mercure Warszawa Centrum 00-120 Warszawa, ul. Złota 48/54 Piątek, 13 kwietnia 2018
Bardziej szczegółowoLECZENIE STWARDNIENIA ROZSIANEGO (ICD-10 G 35)
Załącznik B.29. LECZENIE STWARDNIENIA ROZSIANEGO (ICD-10 G 35) ŚWIADCZENIOBIORCY 1.Kryteria kwalifikacji 1.1 Leczenia interferonem beta: 1) wiek od 12 roku życia; 2) rozpoznanie postaci rzutowej stwardnienia
Bardziej szczegółowoKARTA BADANIA LEKARSKIEGO OSOBY UBIEGAJĄCEJ SIĘ LUB POSIADAJĄCEJ POZWOLENIE NA BROŃ
Pieczęć zakładu opieki zdrowotnej albo pieczęć lekarza uprawnionego wykonującego indywidualną praktykę lekarską lub indywidualną specjalistyczną praktykę lekarską albo pieczęć grupowej praktyki lekarskiej,
Bardziej szczegółowoZawroty głowy punkt widzenia laryngologa. Katedra i Klinika Otolaryngologii Warszawski Uniwersytet Medyczny
Zawroty głowy punkt widzenia laryngologa Katedra i Klinika Otolaryngologii Warszawski Uniwersytet Medyczny Zasadnicze pytanie w otoneurologii Uszkodzenie obwodowej czy ośrodkowej części narządu przedsionkowego???
Bardziej szczegółowoPodkowiańska Wyższa Szkoła Medyczna im. Z. i J. Łyko. Syllabus przedmiotowy 2016/ /2019
Podkowiańska Wyższa Szkoła Medyczna im Z i J Łyko Syllabus przedmiotowy 2016/2017-2018/2019 Wydział Fizjoterapii Kierunek studiów Fizjoterapia Specjalność ----------- Forma studiów Stacjonarne / Niestacjonarne
Bardziej szczegółowoTerapeutyczne Programy Zdrowotne 2012 Leczenie dystonii ogniskowych i połowiczego kurczu twarzy
Załącznik nr 13 do Zarządzenia Nr 59/2011/DGL Prezesa NFZ z dnia 10 października 2011 roku Nazwa programu: LECZENIE DYSTONII OGNISKOWYCH I POŁOWICZEGO KURCZU TWARZY ICD-10 G24.3 - kręcz karku G24.5 - kurcz
Bardziej szczegółowoKARTA BADANIA LEKARSKIEGO
... (oznaczenie jednostki przeprowadzającej badanie) KARTA BADANIA LEKARSKIEGO Data badania dzień Miesiąc rok 1. DANE IDENTYFIKACYJNE OSOBY BADANEJ Imiona i nazwisko Data urodzenia Płeć 1) dzień miesiąc
Bardziej szczegółowoData realizacji zajęć/numer ćwiczenia. Tematyka ćwiczeń
zajęć/numer ćwiczenia Tematyka ćwiczeń kierunkowe i przedmiotowe efekty efektów zgodne z 1 Powtórzenie podstaw anatomii układu nerwowego. Badanie pacjentów. U1, U2, U3, U4, U5, 2 Powtórzenie badania neurologicznego.
Bardziej szczegółowoKARTA BADANIA LEKARSKIEGO
WZÓR... (oznaczenie jednostki przeprowadzającej badanie) KARTA BADANIA LEKARSKIEGO 1. DANE IDENTYFIKACYJNE OSOBY BADANEJ Data badania dzień miesiąc rok Imię i nazwisko Data urodzenia Dzień Miesiąc Rok
Bardziej szczegółowoWIEDZA K_W01 Posiada ogólną wiedzę na temat neurologopedii jako specjalności logopedycznej. K_W02 Zna neurolingwistyczne i psycholingwistyczne
WIEDZA K_W01 Posiada ogólną wiedzę na temat neurologopedii jako specjalności logopedycznej. K_W02 Zna neurolingwistyczne i psycholingwistyczne uwarunkowania wypowiedzi językowych. K_W03 Posiada usystematyzowaną
Bardziej szczegółowoCHOROBY DEMIELINIZACYJNE WIEKU DZIECIĘCEGO. Klinika Neurologii Dziecięcej Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego
CHOROBY DEMIELINIZACYJNE WIEKU DZIECIĘCEGO Klinika Neurologii Dziecięcej Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego CZYM JEST DEMIELINIZACJA? Uszkodzenie mieliny otaczającej komórki nerwowe przez własny system
Bardziej szczegółowoBADANIA LABORATORYJNE WYKONYWANE W PRZYPADKU NIEDOKRWIENNEGO UDARU MÓZGU
442 Część II. Neurologia kliniczna BADANIA LABORATORYJNE WYKONYWANE W PRZYPADKU NIEDOKRWIENNEGO UDARU MÓZGU Badania neuroobrazowe Badanie tomografii komputerowej głowy Zasadniczym rozróżnieniem wydaje
Bardziej szczegółowoŚmierć mózgu. Janusz Trzebicki I Klinika Anestezjologii i Intensywnej Terapii WUM
Śmierć mózgu Janusz Trzebicki I Klinika Anestezjologii i Intensywnej Terapii WUM Proces śmierci Przerwanie czynności neurologicznych OUN Zatrzymanie czynności serca Zatrzymanie czynności oddechowej Śmierć
Bardziej szczegółowoPaństwowa Wyższa Szkoła Zawodowa im. Prof. Edwarda F. Szczepanika w Suwałkach W - 25 C - 0 L - 0 ZP- 0 PZ- 8 0
Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa im. Prof. Edwarda F. Szczepanika w Suwałkach Instytut Ochrony Zdrowia Nazwa programu (kierunku) Specjalność: Nazwa przedmiotu: Pielęgniarstwo Pielęgniarstwo neurologiczne
Bardziej szczegółowoUkład nerwowy. Klasyfikuj prace dotyczące układu nerwowego i chorób/zaburzeń układu nerwowego u dzieci w WS 340.
WL Układ nerwowy Klasyfikuj prace dotyczące układu nerwowego i chorób/zaburzeń układu nerwowego u dzieci w WS 340. Klasyfikuj: pielęgniarstwo neurologiczne w WY 160.5. WL 1-102 Wydawnictwa informacyjne
Bardziej szczegółowoSTAN PADACZKOWY. postępowanie
STAN PADACZKOWY postępowanie O Wytyczne EFNS dotyczące leczenia stanu padaczkowego u dorosłych 2010; Meierkord H., Boon P., Engelsen B., Shorvon S., Tinuper P., Holtkamp M. O Stany nagłe wydanie 2, red.:
Bardziej szczegółowoLECZENIE STWARDNIENIA ROZSIANEGO (ICD-10 G 35)
Załącznik B.29. LECZENIE STWARDNIENIA ROZSIANEGO (ICD-10 G 35) ŚWIADCZENIOBIORCY ZAKRES ŚWIADCZENIA GWARANTOWANEGO SCHEMAT DAWKOWANIA LEKÓW W PROGRAMIE BADANIA DIAGNOSTYCZNE WYKONYWANE W RAMACH PROGRAMU
Bardziej szczegółowoJakie są przyczyny uszkodzenia słuchu?
Jakie są przyczyny uszkodzenia słuchu? Pruszewicz według kryterium etiologicznego podzielił zaburzenia słuchu u dzieci na trzy grupy: 1. głuchota dziedziczna i wady rozwojowe, 2. głuchota wrodzona, 3.
Bardziej szczegółowoAgencja Oceny Technologii Medycznych
Agencja Oceny Technologii Medycznych Rada Przejrzystości Stanowisko Rady Przejrzystości nr 45/2014 z dnia 28 stycznia 2014 r. w sprawie oceny leku Botox (toksyna botulinowa typu A 100 jednostek) we wskazaniu
Bardziej szczegółowoKompleksowa Ambulatoryjna Opieka Specjalistyczna nad pacjentem z Otępieniem - propozycja ekspercka
Kompleksowa Ambulatoryjna Opieka Specjalistyczna nad pacjentem z Otępieniem - propozycja ekspercka D. Ryglewicz, M. Barcikowska, A. Friedman, A. Szczudlik, G.Opala Zasadnicze elementy systemu kompleksowej
Bardziej szczegółowo1. Polska szkoła rehabilitacji. Ogólnoustrojowe konsekwencje bezruchu po urazach ośrodkowego układu nerwowego, udarach i urazach wielonarządowych
Wykłady: 1. Polska szkoła rehabilitacji. Ogólnoustrojowe konsekwencje bezruchu po urazach ośrodkowego układu nerwowego, udarach i urazach wielonarządowych - przeglądowa historia rehabilitacji na świecie
Bardziej szczegółowoZakład Pielęgniarstwa Neurologicznego i Neurochirurgicznego Jednostka, dla której. Wydział Nauk o Zdrowiu przedmiot jest oferowany
Załącznik do zarządzenia nr 166 Rektora UMK z dnia 21 grudnia 2015 r. Formularz opisu (formularz sylabusa) na studiach wyższych, doktoranckich, podyplomowych i kursach dokształcających A. Ogólny opis Nazwa
Bardziej szczegółowoZWIĄZEK DYSLEKSJI Z WADAMI WIDZENIA. TERESA MAZUR
ZWIĄZEK DYSLEKSJI Z WADAMI WIDZENIA. TERESA MAZUR WSTĘP Widzenie to proces zachodzący w mózgu dzięki pracy skomplikowanego układu wzrokowego. Tylko prawidłowy rozwój tego układu pozwala nam w pełni korzystać
Bardziej szczegółowoROLA MIOGENNYCH PRZEDSIONKOWYCH POTENCJAŁÓW WYWOŁANYCH W DIAGNOSTYCE ZAWROTÓW GŁOWY O RÓŻNEJ ETIOLOGII
Dominik Bień ROLA MIOGENNYCH PRZEDSIONKOWYCH POTENCJAŁÓW WYWOŁANYCH W DIAGNOSTYCE ZAWROTÓW GŁOWY O RÓŻNEJ ETIOLOGII ROZPRAWA NA STOPIEŃ DOKTORA NAUK MEDYCZNYCH BADANIA WYKONANO W KLINICE OTORYNOLARYNGOLOGII
Bardziej szczegółowoLECZENIE STWARDNIENIA ROZSIANEGO (ICD-10 G 35)
Załącznik B.29. LECZENIE STWARDNIENIA ROZSIANEGO (ICD-10 G 35) 1. Kryteria kwalifikacji: ŚWIADCZENIOBIORCY 1.1. Leczenie interferonem beta: 1) wiek od 12 roku życia; 2) rozpoznanie postaci rzutowej stwardnienia
Bardziej szczegółowoLECZENIE STWARDNIENIA ROZSIANEGO (ICD-10 G 35)
Dziennik Urzędowy Ministra Zdrowia 589 Poz. 86 Załącznik B.29. LECZENIE STWARDNIENIA ROZSIANEGO (ICD-10 G 35) 1. Kryteria kwalifikacji: ŚWIADCZENIOBIORCY 1.1. Leczenie interferonem beta: 1) rozpoznanie
Bardziej szczegółowoPOTRZEBY DZIECKA Z PROBLEMAMI -DYSTROFIA MIĘŚNIOWA DUCHENNE A NEUROLOGICZNYMI W SZKOLE
POTRZEBY DZIECKA Z PROBLEMAMI NEUROLOGICZNYMI W SZKOLE -DYSTROFIA MIĘŚNIOWA DUCHENNE A Klinika Neurologii Rozwojowej Gdański Uniwersytet Medyczny Ewa Pilarska Dystrofie mięśniowe to grupa przewlekłych
Bardziej szczegółowoNowa klasyfikacja Międzynarodowego Towarzystwa Bólów Głowy. Różnice i podobieństwa między ICHD-3 beta i ICHD-2
Nowa klasyfikacja Międzynarodowego Towarzystwa Bólów Głowy. Różnice i podobieństwa między ICHD-3 beta i ICHD-2 The new classification of International Headache Society. The differences and similarities
Bardziej szczegółowoMIGRENY. Henryk Dyczek 2010
MIGRENY Henryk Dyczek 2010 Wstęp http://zdrowie.flink.pl/migrenowe_bole_glowy.php Migrenowe bóle głowy stanowią problem epidemiologiczny, diagnostyczny i terapeutyczny. Powszechnie występuje niedostateczna
Bardziej szczegółowoOcena ogólna: Raport całkowity z okresu od 04.05.2007 do 15.11.2007
W Niepublicznym Zakładzie Opieki Zdrowotnej ABC medic Praktyka Grupowa Lekarzy Rodzinnych w Zielonej Górze w okresie od 04.05.2007-15.11.2007 została przeprowadzona ocena efektów klinicznych u pacjentów
Bardziej szczegółowoWybrane zaburzenia lękowe. Tomasz Tafliński
Wybrane zaburzenia lękowe Tomasz Tafliński Cel prezentacji Przedstawienie najważniejszych objawów oraz rekomendacji klinicznych dotyczących rozpoznawania i leczenia: Uogólnionego zaburzenia lękowego (GAD)
Bardziej szczegółowoPrzyczyny, podział i objawy. Marta Kucharczyk
Przyczyny, podział i objawy Marta Kucharczyk Mózgowe Porażenie Dziecięce jest to zespół chorobowy niepostępujących, różnorodnych zaburzeń czynności ruchowych i postawy, powstających wskutek nieprawidłowego
Bardziej szczegółowoOpis zakładanych efektów kształcenia na studiach podyplomowych
Załącznik nr 2 do zarządzenia nr 100 Rektora UJ z 2 października 2017 r. Opis zakładanych efektów kształcenia na studiach podyplomowych Tabela odniesienia efektów kształcenia dla studiów podyplomowych
Bardziej szczegółowoGamma Knife bezinwazyjna alternatywa dla leczenia operacyjnego guzów wewnątrzczaszkowych oraz innych patologii mózgu
Gamma Knife bezinwazyjna alternatywa dla leczenia operacyjnego guzów wewnątrzczaszkowych oraz innych patologii mózgu Leszek Lombarski Klinika Neurochirurgii i Urazów Układu Nerwowego CMKP, Warszawa Stereotaksja
Bardziej szczegółowoDziecko z padaczką w szkole. Patrycja Harat-Smętek
Dziecko z padaczką w szkole Patrycja Harat-Smętek Definicja padaczki Padaczka jest zaburzeniem czynności mózgu, które cechuje się trwałą skłonnością do napadów padaczkowych wraz z neurobiologicznymi, poznawczymi,
Bardziej szczegółowoGrant NCN 2011/03/B/ST7/03649. Model anatomiczno-neurologiczno-radiologiczny: obszar unaczynienia objawy neurologiczne - lokalizacja
Grant NCN 2011/03/B/ST7/03649 Model anatomiczno-neurologiczno-radiologiczny: obszar unaczynienia objawy neurologiczne - lokalizacja obszar unaczynienia objawy lokalizacja TĘTNICA SZYJNA WEWNĘTRZNA (OCZNA
Bardziej szczegółowoProblemy neurologiczne dzieci i młodzieży w wieku szkolnym. Iwona Rotter Samodzielna Pracownia Rehabilitacji Medycznej PUM w Szczecinie
Problemy neurologiczne dzieci i młodzieży w wieku szkolnym Iwona Rotter Samodzielna Pracownia Rehabilitacji Medycznej PUM w Szczecinie Okres rozwojowy dzieli się na: Okres noworodkowy- 1 miesiąc życia
Bardziej szczegółowoKontrowersje diagnostyczne otolaryngologa i neurologa u chorych z zaburzeniami równowagi diagnozowanych w szpitalnych oddziałach ratunkowych
Otorynolaryngologia Kantor I i wsp. Kontrowersje 2014, 13(1): diagnostyczne 17-25 otolaryngologa i neurologa u chorych z zaburzeniami równowagi... 17 Kontrowersje diagnostyczne otolaryngologa i neurologa
Bardziej szczegółowoKrakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego. Karta przedmiotu. obowiązuje studentów, którzy rozpoczęli studia w roku akademickim 2012/2013
Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego Karta przedmiotu obowiązuje studentów, którzy rozpoczęli studia w roku akademickim 2012/2013 WydziałPsychologii i Nauk Humanistycznych Kierunek studiów:
Bardziej szczegółowoCZĘSTOŚĆ WYSTĘPOWANIA OTĘPIEŃ
CZĘSTOŚĆ WYSTĘPOWANIA OTĘPIEŃ Według raportu WHO z 2010 roku ilość osób z otępieniem na świecie wynosi 35,5 miliona, W Polsce oceniono w 2014 roku, że dotyczy ponad 500 000 osób z różnymi rodzajami otępienia,
Bardziej szczegółowoAD/HD ( Attention Deficit Hyperactivity Disorder) Zespół Nadpobudliwości Psychoruchowej z Zaburzeniami Koncentracji Uwagi
AD/HD ( Attention Deficit Hyperactivity Disorder) Zespół Nadpobudliwości Psychoruchowej z Zaburzeniami Koncentracji Uwagi GENETYCZNIE UWARUNKOWANA, NEUROLOGICZNA DYSFUNKCJA, CHARAKTERYZUJĄCA SIĘ NIEADEKWATNYMI
Bardziej szczegółowoPacjent z odsiebnym niedowładem
Pacjent z odsiebnym niedowładem Beata Szyluk Klinika Neurologii WUM III Warszawskie Dni Chorób Nerwowo-Mięśniowych, 25-26 maja 2018 Pacjent z odsiebnym niedowładem Wypadanie przedmiotów z rąk Trudności
Bardziej szczegółowoKARTA BADANIA LEKARSKIEGO. 1. DANE IDENTYFIKACYJNE OSOBY BADANEJ Imię i nazwisko Data urodzenia Dzień Miesiąc Rok. Płeć 1)
... (oznaczenie jednostki przeprowadzającej badanie) KARTA BADANIA LEKARSKIEGO Data badania rok miesiąc rok 1. DANE IDENTYFIKACYJNE OSOBY BADANEJ Imię i nazwisko Data urodzenia Dzień Miesiąc Rok Płeć 1)
Bardziej szczegółowoImplanty pniowe u pacjentów z NF-2 w praktyce klinicznej
Implanty pniowe u pacjentów z NF-2 w praktyce klinicznej Lidia Mikołajewska, Kazimierz Niemczyk, Andrzej Marchel, Agnieszka Pastuszka Katedra i Klinika Otolaryngologii Katedra i Klinika Neurochirurgii
Bardziej szczegółowoDiagnostyka ogólna chorób wewnętrznych. Klinika Hipertensjologii i Chorób Wewnętrznych
Diagnostyka ogólna chorób wewnętrznych Klinika Hipertensjologii i Chorób Wewnętrznych Piśmiennictwo: Szczeklik E. Diagnostyka ogólna chorób wewnętrznych. PZWL 1979 Bolechowski F. Podstawy ogólnej diagnostyki
Bardziej szczegółowoZABURZENIA NEUROLOGICZNE U DZIECI. Wioletta Kojder-Leżańska Agnieszka Pędzimąż
ZABURZENIA NEUROLOGICZNE U DZIECI Wioletta Kojder-Leżańska Agnieszka Pędzimąż CHOROBY NEUROLOGICZNE TO WSZYSTKIE SCHORZENIA ZWIĄZANE Z NIEPRAWIDŁOWYM ORGANICZNYM FUNKCJONOWANIEM OŚRODKOWEGO I OBWODOWEGO
Bardziej szczegółowoPadaczka lekooporna - postępowanie. Joanna Jędrzejczak Klinika Neurologii i Epileptologii, CMKP Warszawa
Padaczka lekooporna - postępowanie Joanna Jędrzejczak Klinika Neurologii i Epileptologii, CMKP Warszawa Definicja padaczki lekoopornej Nie ma padaczki lekoopornej, są lekarze oporni na wiedzę Boenigh,
Bardziej szczegółowoKARTA BADANIA LEKARSKIEGO OSOBY UBIEGAJACEJ SIĘ O UPRAWNIENIA DO KIEROWANIA POJAZDAMI I KIEROWCÓW
Pieczęć zakładu opieki zdrowotnej, albo pieczęć lekarza uprawnionego wykonującego indywidualną praktykę lekarską KARTA BADANIA LEKARSKIEGO OSOBY UBIEGAJACEJ SIĘ O UPRAWNIENIA DO KIEROWANIA POJAZDAMI I
Bardziej szczegółowoSTAN ZDROWIA POLSKICH DZIECI. Prof. nadzw. Teresa Jackowska Konsultant Krajowy w dziedzinie pediatrii
STAN ZDROWIA POLSKICH DZIECI Prof. nadzw. Teresa Jackowska Konsultant Krajowy w dziedzinie pediatrii W trosce o młode pokolenie. Jak wychować zdrowe dziecko? Konferencja prasowa 09.09.2015 Sytuacja demograficzna
Bardziej szczegółowoStandardy postępowania w chorobach otępiennych. Maria Barcikowska
Standardy postępowania w chorobach otępiennych Maria Barcikowska Rozwój wiedzy od 1984 1. Przestało obowiązywać rozpoznanie AD przez wykluczenie - fenotyp został ostatecznie zdefiniowany 2. Rozwój metod
Bardziej szczegółowoPROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU FAKULTATYWNEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2013/2014 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY
PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU FAKULTATYWNEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2013/2014 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY 1. NAZWA PRZEDMIOTU : Kliniczno-biochemiczne korelacje w przebiegu patologii układu nerwowego
Bardziej szczegółowoSYLABUS. DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA (skrajne daty)
SYLABUS DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA 2015-2021 (skrajne daty) 1.1. PODSTAWOWE INFORMACJE O PRZEDMIOCIE/MODULE Nazwa przedmiotu/ modułu Neurochirurgia z neuroanatomią Kod przedmiotu/ modułu* Nch/F Wydział
Bardziej szczegółowoKrakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego. Karta przedmiotu. obowiązuje studentów, którzy rozpoczęli studia w roku akademickim 2014/2015
Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego Karta przedmiotu Wydział Zdrowia i Nauk Medycznych obowiązuje studentów, którzy rozpoczęli studia w roku akademickim 2014/2015 Kierunek studiów: Fizjoterapia
Bardziej szczegółowoSZCZEGÓŁOWE WARUNKI BADANIA LEKARSKIEGO W ZAKRESIE UKŁADU
Załącznik nr 5 Załącznik nr 5 SZCZEGÓŁOWE WARUNKI BADANIA LEKARSKIEGO W ZAKRESIE UKŁADU NERWOWEGO, SZCZEGÓŁOWE W WARUNKI TYM PADACZKI BADANIA LEKARSKIEGO W ZAKRESIE UKŁADU NERWOWEGO, W TYM PADACZKI 1.
Bardziej szczegółowo6 Przegląd piśmiennictwa Maciej Juryńczyk
VERTIGOPROFIL VOL. 4/Nr 1(13)/2010 Redaktor naczelny: Prof. dr hab. n. med. Antoni Prusiński Zastępca redaktora naczelnego: Dr n. med. Tomasz Berkowicz Rada redakcyjna: Prof. dr hab. n. med. Anna Członkowska
Bardziej szczegółowoPułapki w EEG prezentacja przypadków
Pułapki w EEG prezentacja przypadków Ewa Nagańska Klinika Neurologii i Epileptologii SPSK CMKP, Warszawa ZAKOPANE XI 2017 Jak rozpoznać nieprawidłowości w EEG? znajomość prawidłowego zapisu EEG znajomość
Bardziej szczegółowośrodkowego bez towarzyszących cech ostrego stanu zapalnego prowadzi środkowego, ale również w pływać niekorzystnie rozwój mowy oraz zdolności
Streszczenie Wysiękowe zapalenie ucha środkowego to proces chorobowy obejmujący struktury ucha środkowego. Przewlekłe zaleganie płynu w przestrzeniach ucha środkowego bez towarzyszących cech ostrego stanu
Bardziej szczegółowoKURS ROZWIJAJĄCY DLA TERAPEUTÓW Z I STOPNIEM KOMPETENCJI PROGRAM KURSU
KURS ROZWIJAJĄCY DLA TERAPEUTÓW Z I STOPNIEM KOMPETENCJI PROGRAM KURSU WERSJA 2014 Moduł I TMH w ortopedii Dysfunkcje i deformacje stóp dzieci i dorośli pierwotne wtórne zasady korekcji czynnej korekcja
Bardziej szczegółowoFIZJOTERAPII NEURO OGICZ
FIZJOTERAPII NEURO OGICZ K M i l l J l EDWAI TSGHiitCO TERAPEUTYCZNE W FIZJOTERAPII NEUROLOGICZNEJ SUZANNE TBNIC MARTIN MARY KESSLER Redakcja wydania I polskiego Edward Sauiicz E L S E V IE R URBAN&PARTNER
Bardziej szczegółowoTwój. Dlaczego jesteśmy najlepsi: Nasz profesjonalizm jest gwarancją dla Państwa lepszego życia. Usłysz lepsze życie z Maytone!
Twój rok zał o ż enia 1991 Nr 19/2012 Usłysz lepsze życie z Maytone! Dlaczego jesteśmy najlepsi: - Posiadamy doświadczenie w zakresie usług protetyki słuchu poprzez ponad 20 letnią obecność na rynku aparatów
Bardziej szczegółowoNAJWIĘKSI PRZESTĘPCY DZIAŁAJĄ W UKRYCIU O KTÓREJ TRZEBA MÓWI Ć GŁOŚNO
C I C H E Z A K A M A R K I L O N D Y N U NAJWIĘKSI PRZESTĘPCY DZIAŁAJĄ W UKRYCIU CZYLI NF 2 CICHA CHOROBA O KTÓREJ TRZEBA MÓWI Ć GŁOŚNO Agnieszka Wojtkiewicz Arkadiusz Wojtkiewicz Warszawa 2017 Dlaczego
Bardziej szczegółowoWady refrakcji u niemowląt, dzieci i młodzieży.
Anna Gotz-Więckowska Wady refrakcji u niemowląt, dzieci i młodzieży. Katedra Okulistyki i Klinika Okulistyczna UM w Poznaniu Kierownik: Prof.UM dr hab. Jarosław Kocięcki Rozwój narządu wzroku Precyzyjny
Bardziej szczegółowoDrgawki czy mioklonie??? Iwona Terczyńska IMID
Drgawki czy mioklonie??? Iwona Terczyńska IMID Termin mioklonia u pacjenta z JME został po raz pierwszy zaproponowany przez Herpina w 1867 Mioklonie przysenne opisał Friedreich 1881 Nadal.nie ma powszechnie
Bardziej szczegółowoPRZEWODNIK DYDAKTYCZNY I PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU FAKULTATYWNEGO NA KIERUNKU LEKARSKIM ROK AKADEMICKI 2016/2017
PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY I PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU FAKULTATYWNEGO NA KIERUNKU LEKARSKIM ROK AKADEMICKI 2016/2017 1. NAZWA PRZEDMIOTU : Co się wydarzyło w pediatrycznej izbie przyjęć 2. NAZWA JEDNOSTKI
Bardziej szczegółowoTREŚCI MERYTORYCZNE ZAJĘĆ PRAKTYCZNYCH NA KIERUNKU PIELĘGNIARSTWO I STOPNIA. rok III semestr V
TREŚCI MERYTORYCZNE ZAJĘĆ PRAKTYCZNYCH NA KIERUNKU PIELĘGNIARSTWO I STOPNIA rok III semestr V PIELĘGNIARSTWO GERIATRYCZNE (80 godzin) (Oddział geriatrii) 1. Zasady i specyfika komunikowania się z osobą
Bardziej szczegółowo