Wytyczne dotyczące przygotowania Lokalnego Programu Rewitalizacji jako podstawy udzielania wsparcia z Regionalnego Programu Operacyjnego

Transkrypt

1 Załącznik do Uchwały Nr 1162 / III / 08 Zarządu Województwa Dolnośląskiego z dnia 13 lutego 2008 roku Wytyczne dotyczące przygotowania Lokalnego Programu Rewitalizacji jako podstawy udzielania wsparcia z Regionalnego Programu Operacyjnego dla Województwa Dolnośląskiego na lata Instytucja Zarządzająca Regionalnym Programem Operacyjnym dla Województwa Dolnośląskiego na lata Luty

2 Miasta składają się nie tylko z domów i ulic, ale z ludzi i ich nadziei. Św. Augustyn Wytyczne dotyczące przygotowania Lokalnego Programu Rewitalizacji jako podstawy udzielania wsparcia z Regionalnego Programu Operacyjnego dla Województwa Dolnośląskiego na lata Spis treści: 1. Wstęp Definicje Opis Priorytetu Miasta RPO Wymagania formalne oraz rekomendacje dla LPR w miastach powyŝej mieszkańców Wymagania formalne oraz rekomendacje dla LPR w miastach poniŝej mieszkańców Wyznaczanie obszaru wsparcia Ocena zgodności LPR z wymogami RPO Procedury Realizacji Priorytetu Miasta Załącznik nr Załącznik nr

3 1. Wstęp PoniŜsze wytyczne określają zasady przygotowania Lokalnego Programu Rewitalizacji, stanowiącego podstawę udzielania wsparcia w ramach priorytetu Miasta Regionalnego Programu Operacyjnego dla Województwa Dolnośląskiego na lata , zwanego dalej RPO. Celem tego priorytetu jest przeciwdziałanie marginalizacji obszarów miast województwa dolnośląskiego, na których nasilają się negatywne zjawiska społeczne i ekonomiczne oraz ulega degradacji stan fizyczny przestrzeni. Odnowa zdegradowanych przestrzeni miejskich jest procesem złoŝonym i wieloaspektowym, wymagającym koordynacji na poziomie lokalnym. Podstawowym narzędziem tej koordynacji jest Lokalny Program Rewitalizacji przyjmowany przez władze poszczególnych miast. PoniŜsze wytyczne w szczególności określają wymogi, które musi spełnić ten dokument, by mógł zostać uznany za podstawę do udzielania wsparcia w ramach RPO, a takŝe procedury udzielania wsparcia w ramach priorytetu Miasta. Wytyczne te kierowane są zatem przede wszystkim do władz miejskich w województwie dolnośląskim, odpowiedzialnych za opracowanie i wdroŝenie Lokalnych Programów Rewitalizacji, a takŝe wszystkich innych osób i podmiotów, które są zainteresowane kreowaniem zmian na zaniedbanych przestrzeniach miejskich. W przypadku stwierdzenia rozbieŝności między zapisami niniejszych wytycznych a zapisami RPO lub Uszczegółowienia RPO WD 1, IZ RPO wydaje wiąŝące interpretacje. 2. Definicje Na potrzeby realizacji priorytetu Miasta Regionalnego Programu Operacyjnego dla Województwa Dolnośląskiego na lata przyjmuje się następujące definicje. Rewitalizacja: Kompleksowy, skoordynowany, wieloletni, prowadzony na określonym obszarze proces przemian przestrzennych, technicznych, społecznych i ekonomicznych, inicjowany przez samorząd terytorialny (głównie lokalny) w celu wyprowadzenia tego obszaru ze stanu kryzysowego, poprzez nadanie mu nowej jakości funkcjonalnej i stworzenie warunków do jego rozwoju, w oparciu o charakterystyczne uwarunkowania endogeniczne. Lokalny Program Rewitalizacji (LPR): Zespół działań rewitalizacyjnych podejmowanych w oparciu o wspólną, zintegrowaną i zrównowaŝoną strategię mającą na celu ograniczenie wysokiej koncentracji problemów gospodarczych, ekologicznych oraz społecznych na określonym obszarze miasta. 1 Szczegółowy Opis Priorytetów Regionalnego Programu Operacyjnego dla Województwa Dolnośląskiego na lata

4 3. Opis Priorytetu Miasta RPO 3.1. Informacje ogólne W ramach priorytetu realizowane będą 2 działania: 9.1. Odnowa zdegradowanych obszarów miejskich w miastach powyŝej 10 tysięcy mieszkańców 9.2. Wsparcie dla przedsięwzięć w zakresie mieszkalnictwa w miastach poniŝej 10 tysięcy mieszkańców W przypadku wsparcia dla miast liczących powyŝej mieszkańców wyróŝnia się 5 grup miast, w ramach których będzie udzielane wsparcie: 1. Wrocław; 2. Miasta powyŝej mieszkańców (z wyłączeniem Wrocławia) Jelenia Góra, Legnica i Wałbrzych; 3. Miasta od do mieszkańców - Bolesławiec, Głogów, Lubin i Świdnica 4. Miasta od do mieszkańców - Bielawa, DzierŜoniów, Jawor, Kamienna Góra, Kłodzko, Lubań, Nowa Ruda, Oleśnica, Oława, Polkowice, Świebodzice i Zgorzelec; 5. Miasta od do mieszkańców - Bogatynia, Boguszów-Gorce, Brzeg Dolny, Bystrzyca Kłodzka, Chojnów, Góra, Jelcz-Laskowice, Kowary, Kudowa- Zdrój, Milicz, Strzegom, Strzelin, Syców, Trzebnica, Wołów, Ząbkowice Śląskie i Złotoryja. Liczbę mieszkańców określono na podstawie faktycznego miejsca zamieszkania w dniu wg danych GUS Typy projektów i beneficjentów Typy projektów kwalifikujące się do wsparcia w ramach priorytetu Miasta oraz typy beneficjentów zostały przedstawione w Uszczegółowieniu RPO WD. Wszelkie projekty ubiegające się o dofinansowanie w ramach priorytetu Miasta muszą realizować cele Lokalnego Programu Rewitalizacji jak i cele priorytetu. Muszą być usytuowane na wyznaczonym obszarze miasta przewidzianym do rewitalizacji, tzw. obszarze wsparcia, który zostaje wyznaczony przez władze miasta w LPR Alokacje finansowe W ramach Priorytetu Miasta ogólna alokacja EFRR wynosi euro. W ramach priorytetu środki te rozdzielone zostają następująco: - 90% środków EFRR, tj euro zostaje skierowane na wsparcie przedsięwzięć rewitalizacyjnych w miastach powyŝej mieszkańców, - 10 % środków EFRR, tj euro, zostaje skierowane na wsparcie przedsięwzięć z zakresu mieszkalnictwa w miastach poniŝej mieszkańców. Wysokość wkładu EFRR na wsparcie przedsięwzięć rewitalizacyjnych w ramach wsparcia dla miast powyŝej mieszkańców przedstawia poniŝsza tabela. 3

5 Grupa miast wg liczby mieszkańców Wartość dofinansowania dla grupy miast w EUR Udział w priorytecie Miasta Wrocław ,45% pow ,20% ,40% ,00% ,95% Przedstawiona powyŝej wysokość wkładu EFRR moŝe się róŝnić od rzeczywistej wysokości wkładu ze względu na ewentualną decyzję o ograniczeniu bądź poszerzeniu finansowania poszczególnych LPR na podstawie oceny efektów realizacji LPR, bądź innych czynników mających wpływ na ogólną kwotę przeznaczoną na odnowę miast w ramach RPO Ramy finansowe dla działania 9.1. Odnowa zdegradowanych obszarów miejskich w miastach powyŝej 10 tysięcy mieszkańców Na potrzeby sporządzenia przez władze miast załącznika do LPR - listy przedsięwzięć do realizacji w ramach działania przyjmuje się następujące uśrednione kwoty wsparcia dla poszczególnych miast: Uśredniona kwota wsparcia dla Miasta jednego miasta w euro Wrocław euro Jelenia Góra, Legnica i Wałbrzych euro Bolesławiec, Głogów, Lubin i Świdnica euro Bielawa, DzierŜoniów, Jawor, Kamienna Góra, Kłodzko, Lubań, Nowa Ruda, Oleśnica, Oława, Polkowice, Świebodzice i Zgorzelec euro Bogatynia, Boguszów-Gorce, Brzeg Dolny, Bystrzyca Kłodzka, Chojnów, Góra, Jelcz-Laskowice, Kowary, Kudowa-Zdrój, Milicz, Strzegom, Strzelin, Syców, Trzebnica, Wołów, Ząbkowice Śląskie i Złotoryja euro PowyŜsze kwoty wynikają z szacunków uśredniających przewidywane wsparcie dla miasta w ramach alokacji dostępnej na grupę miast (alokacja na grupę miast podzielona przez liczbę miast w danej grupie). Kwot tych nie naleŝy utoŝsamiać z alokacją dostępną na realizację poszczególnych LPR. Właściwe kwoty zostaną określone w uchwałach IZ RPO akceptujących Opinie, o których mowa w rozdziałach 7 i Ramy finansowe dla działania 9.2. Wsparcie dla przedsięwzięć w zakresie mieszkalnictwa w miastach poniŝej 10 tysięcy mieszkańców Na realizację przedsięwzięć z dziedziny mieszkalnictwa w ramach działania 9.2. przewiduje się kwotę euro. 4

6 4. Wymagania formalne oraz rekomendacje dla LPR w miastach powyŝej mieszkańców 4.1. Forma prawna LPR Lokalny Program Rewitalizacji musi być przyjęty uchwałą organu stanowiącego miasta (rady). Dopuszcza się moŝliwość aktualizacji istniejącego LPR (np. z okresu ). Dopuszcza się stosowanie innej nazwy dokumentu niŝ Lokalny Program Rewitalizacji Obszar wsparcia Na potrzeby udzielenia wsparcia w ramach priorytetu Miasta Regionalnego Programu Operacyjnego wyznacza się w Lokalnym Programie Rewitalizacji obszar wsparcia. Jedynie projekty zlokalizowane na tym obszarze będą mogły uzyskać wsparcie w ramach tego priorytetu. Zasady wyznaczania obszaru wsparcia przedstawiono w rozdziale Diagnoza obszaru wsparcia Diagnoza obszaru wsparcia powinna być sporządzona w taki sposób, by dobór informacji umoŝliwiał z jednej strony uzasadnienie konieczności podjęcia interwencji na danym obszarze, z drugiej strony powinien w sposób wszechstronny przedstawiać czynniki warunkujące moŝliwości realizacji i efektywność prowadzenia tej interwencji. Oprócz diagnozy sytuacji społeczno-gospodarczej w mieście oraz opisu obszaru wsparcia zgodnego z zasadami przedstawionymi w art. 47 Rozporządzenia (WE) nr 1828/ zaleca się uzupełnienie diagnozy obszaru wsparcia takŝe o inne elementy, wykorzystujące róŝne dostępne źródła informacji, w formie opisu słownego, zestawień danych liczbowych, wykresów, map etc. Rekomenduje się wykorzystanie analizy SWOT do podsumowania diagnozy obszaru wsparcia Cele Cele LPR określone dla obszaru wsparcia muszą ściśle korespondować z ustaleniami poczynionymi na etapie diagnozy. Cele LPR powinny być osadzone w sferze społecznej, gospodarczej i ekologicznoprzestrzennej. Taka konstrukcja celów ma wskazywać jednoznacznie, Ŝe podejmowane działania traktuje się jako narzędzie przeciwdziałania zdiagnozowanym negatywnym zjawiskom na obszarze wsparcia. 2 Rozporządzenie Komisji (WE) nr 1828/2006 z dnia 8 grudnia 2006 r. ustanawiające szczegółowe zasady wykonania rozporządzenia Rady (WE) nr 1083/2006 ustanawiającego przepisy ogólne dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego oraz Funduszu Spójności oraz rozporządzenia (WE) nr 1080/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (Dz. Urz. UE L 371/1 z dnia ) 5

7 Cele LPR muszą być opisane skwantyfikowanymi wskaźnikami produktu i rezultatu z określonymi wartościami docelowymi do osiągnięcia w roku 2013 lub Dla zachowania spójności wewnętrznej dokumentu wskaźniki te powinny być pośrednio powiązane zarówno z kryteriami wskazanymi przy wyznaczaniu obszaru wsparcia jak i z produktami i rezultatami poszczególnych projektów realizowanych w ramach LPR Lista przedsięwzięć Konieczne jest wyraźne wskazanie projektów podejmowanych w ramach Lokalnego Programu Rewitalizacji, które są planowane do realizacji w ramach priorytetu Miasta Regionalnego Programu Operacyjnego dla Województwa Dolnośląskiego na lata Wskazania takiego dokonuje się w postaci załącznika do LPR, zawierającego listę przedsięwzięć. Wyłącznie przedsięwzięcia wymienione w tym załączniku mogą uzyskać dofinansowanie w ramach tego priorytetu. Lista przedsięwzięć składa się z dwóch części: - lista podstawowa - łączna wartość wnioskowanego dofinansowania dla projektów na tej liście nie moŝe przekroczyć uśrednionej kwoty dla miasta, określonej w rozdziale 3; - lista rezerwowa (opcjonalnie) - zaleca się, by łączna wartość wnioskowanego dofinansowania dla projektów na tej liście nie przekraczała 50% uśrednionej kwoty wsparcia dla miasta. Projekty w załączniku przewidziane do wsparcia w ramach priorytetu Miasta muszą przyczyniać się do osiągnięcia celów LPR. Są one wyłączone z moŝliwości ubiegania się o dofinansowanie w ramach pozostałych priorytetów RPO. Dla kaŝdego projektu umieszczonego w załączniku (na liście podstawowej i rezerwowej) określa się przynajmniej: - wnioskodawcę, - nazwę projektu, - całkowitą wartość projektu (wskazanie indykatywne), - wartość wnioskowanego dofinansowania, - okres realizacji projektu, - przewidywane wartości wniosków o płatność w latach (dotyczy wyłącznie listy podstawowej). Wzór listy projektów stanowi załącznik nr 1 do niniejszych wytycznych. Dla kaŝdego projektu umieszczonego na liście przygotowuje się matrycę logiczną, której wzór stanowi załącznik nr 2 do niniejszych wytycznych. Matryce stanowią załącznik do LPR. Przy planowaniu terminów realizacji poszczególnych przedsięwzięć w ramach Lokalnego Programu Rewitalizacji naleŝy wziąć pod uwagę terminy naborów projektów przedstawione w Ramowym Planie Realizacji RPO. Rekomenduje się przygotowanie harmonogramu realizacji przedsięwzięć w taki sposób, by terminy realizacji poszczególnych projektów i wartości wnioskowanego wsparcia odpowiadały proporcjonalnie terminom i kwotom określonym dla poszczególnych konkursów w działaniu

8 W ramach LPR moŝna wskazać takŝe inne projekty realizowane na obszarze wsparcia, istotne z punktu widzenia osiągnięcia celów LPR, ale dla których nie przewiduje się wsparcia w ramach priorytetu Miasta. Projekty te mogą być weryfikowane wyłącznie w zakresie oceny logiki ogólnej interwencji na obszarze wsparcia podczas wydawania opinii w sprawie zgodności Lokalnego Programu Rewitalizacji z wymogami Regionalnego Programu Operacyjnego dla Województwa Dolnośląskiego na lata Umieszcza się je na liście projektów w odrębnym załączniku Przedsięwzięcia społeczne Dla osiągnięcia rzeczywistego wpływu LPR na sytuację społeczno-gospodarczą obszaru wsparcia przedsięwzięciom infrastrukturalnym muszą towarzyszyć podejmowane przedsięwzięcia społeczne, ukierunkowane na osiąganie celów wyznaczonych dla obszaru wsparcia w LPR. Planowane przedsięwzięcia społeczne naleŝy ująć na liście projektów w odrębnym załączniku oraz przygotować dla nich matryce logiczne. Drugą moŝliwość w tym zakresie stanowi instrument elastycznego finansowania. Pozwala on sfinansować z zastrzeŝeniem pułapu 10% zadania objęte zakresem Europejskiego Funduszu Społecznego, jako element uzupełniający projekt właściwy, finansowany z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, konieczny do osiągnięcia celów tego projektu i bezpośrednio z nim powiązany. W LPR zamieszcza się zobowiązanie władz miasta do przekazywania IZ RPO informacji dotyczących realizacji poszczególnych przedsięwzięć społecznych. Zaniechanie realizacji inicjatyw społecznych lub ograniczenie ich zakresu na obszarze wsparcia moŝe skutkować ograniczeniem lub rezygnacją z finansowania LPR ze środków priorytetu Miasta RPO Skoncentrowane podejście Celem zapewnienia trwałej poprawy na obszarze wsparcia władze miast zobowiązane są do stosowania skoncentrowanego podejścia w procesie określania obszaru wsparcia oraz selekcji projektów do realizacji. Oznacza to w szczególności wyznaczenie takiego obszaru wsparcia, by zachowana została intensywność pomocy w wysokości co najmniej 1100 zł na jednego mieszkańca tego obszaru. Na tej podstawie została wyznaczona dopuszczalna liczba mieszkańców obszaru wsparcia, obliczona wg uśrednionej kwoty wsparcia dla poszczególnych miast (alokacja na daną grupę miast podzielona przez liczbę miast w danej grupie) podzielonej przez oczekiwaną intensywność pomocy (1100 zł). Szczegóły przedstawia poniŝsza tabela. Miasta Wrocław Jelenia Góra, Legnica i Wałbrzych Bolesławiec, Głogów, Lubin i Świdnica Maksymalna liczba mieszkańców obszaru wsparcia 35 tys. osób 20,5 tys. osób 13,7 tys. osób 7

9 Bielawa, DzierŜoniów, Jawor, Kamienna Góra, Kłodzko, Lubań, Nowa Ruda, Oleśnica, Oława, Polkowice, Świebodzice i Zgorzelec 8,5 tys. osób Bogatynia, Boguszów-Gorce, Brzeg Dolny, Bystrzyca Kłodzka, Chojnów, Góra, Jelcz-Laskowice, Kowary, Kudowa-Zdrój, Milicz, Strzegom, Strzelin, Syców, Trzebnica, Wołów, Ząbkowice Śląskie i Złotoryja 5,1 tys. osób Dopuszczalne są nieznaczne odstępstwa od powyŝszych limitów za zgodą IZ RPO wyraŝoną w Opinii o której mowa w rozdziale 7 i Tereny poprzemysłowe i powojskowe W LPR w części dotyczącej diagnozy sytuacji społeczno-ekonomicznej w mieście konieczne jest odniesienie do obszarów poprzemysłowych oraz powojskowych. W przypadku, gdy zidentyfikuje się obszary poprzemysłowe lub powojskowe na obszarze miasta, naleŝy je w miarę moŝliwości włączyć do obszaru wsparcia oraz podjąć działania zmierzające do nadania im nowych funkcji gospodarczych lub społecznych. W przypadku, gdy na tych terenach nie przewiduje się wsparcia przedsięwzięć z dziedziny mieszkalnictwa, nie jest konieczne opisywanie tych obszarów wskaźnikami o których mowa w rozdziale 6. W przypadku nie podjęcia działań na obszarach poprzemysłowych lub powojskowych naleŝy umieścić stosowne uzasadnienie Mieszkalnictwo W ramach LPR jest moŝliwe wsparcie projektów z dziedziny mieszkalnictwa. Wsparcie to jest udzielane zgodnie z art. 47 Rozporządzenia (WE) nr 1828/2006. Zakres dopuszczalnych projektów jest następujący: renowacja części wspólnych wielorodzinnych budynków mieszkalnych, tj.: i) odnowienie następujących głównych elementów konstrukcji budynku: dachu, elewacji zewnętrznej, stolarki okiennej i drzwiowej, klatki schodowej, korytarzy wewnętrznych/ zewnętrznych, wejścia i elementy jego konstrukcji zewnętrznej, windy; ii) instalacje techniczne budynku; iii) działania w zakresie oszczędności energetycznej; przygotowanie do uŝytkowania nowoczesnych, socjalnych budynków mieszkalnych dobrego standardu poprzez renowację i adaptację budynków istniejących stanowiących własność władz publicznych lub własność podmiotów działających w celach niezarobkowych. 8

10 Ze względu na ograniczenie występujące w art. 7 ust. 2 pkt b Rozporządzenia (WE) nr 1080/2006 w sprawie Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego 3 na wsparcie projektów z dziedziny mieszkalnictwa moŝna przeznaczyć nie więcej niŝ 25% uśrednionej kwoty wsparcia dla miasta. Szczegóły przedstawia poniŝsza tabela: Miasta Wrocław Jelenia Góra, Legnica i Wałbrzych Bolesławiec, Głogów, Lubin i Świdnica Bielawa, DzierŜoniów, Jawor, Kamienna Góra, Kłodzko, Lubań, Nowa Ruda, Oleśnica, Oława, Polkowice, Świebodzice i Zgorzelec Maksymalny poziom wsparcia projektów z dziedziny mieszkalnictwa środkami EFRR euro euro euro euro Bogatynia, Boguszów-Gorce, Brzeg Dolny, Bystrzyca Kłodzka, Chojnów, Góra, Jelcz-Laskowice, Kowary, Kudowa-Zdrój, Milicz, Strzegom, Strzelin, Syców, Trzebnica, Wołów, Ząbkowice Śląskie i Złotoryja euro Efektywność energetyczna W LPR konieczne jest odniesienie do stanu efektywności energetycznej budynków zlokalizowanych na obszarze wsparcia. JeŜeli zdiagnozowane zostaną zaniedbania w tej dziedzinie lub ogólnie niski poziom efektywności energetycznej budynków, naleŝy przedstawić działania zmierzające do poprawy tego stanu poprzez planowaną realizację projektów zakładających termomodernizację Potrzeby osób niepełnosprawnych Wszelkie wsparcie zakładające budowę, przebudowę, rozbudowę lub modernizację infrastruktury publicznej musi uwzględniać równy dostęp osób niepełnosprawnych do tej infrastruktury. W LPR naleŝy opisać w jaki sposób zostanie zagwarantowana realizacja zasady równego dostępu osób niepełnosprawnych Potrzeby imigrantów, mniejszości narodowych i etnicznych oraz uchodźców W Lokalnym Programie Rewitalizacji, w diagnozie sytuacji w mieście, konieczne jest odniesienie do imigrantów, mniejszości narodowych i etnicznych oraz uchodźców zamieszkujących miasto. 3 Rozporządzenie (WE) nr 1080/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 5 lipca 2006 r. w sprawie Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego i uchylające rozporządzenie (WE) nr 1783/1999, (Dz. Urz. UE L 210 z , str. 1-11) 9

11 W przypadku zidentyfikowania potrzeb powyŝszych grup jako istotnych z punktu widzenia powodzenia procesu rewitalizacji zdegradowanych obszarów miejskich naleŝy podjąć odpowiednie działania zmierzające w szczególności do przeciwdziałania skumulowanym negatywnym zjawiskom społecznym. W przypadku nie podjęcia takich działań naleŝy umieścić stosowne uzasadnienie Partnerstwo W procesie przygotowywania Lokalnego Programu Rewitalizacji konieczne jest zagwarantowanie udziału przedstawicieli środowisk społecznych i gospodarczych, szczególnie z obszaru objętego wsparciem. Zapewni to optymalny wpływ interwencji w ramach LPR. Rekomenduje się realizację w ramach LPR przedsięwzięć przy współudziale partnerów społecznych i gospodarczych. Dla zapewnienia efektów synergicznych wynikających z zaangaŝowania róŝnych podmiotów w realizację zadań róŝnego typu na obszarze wsparcia rekomenduje się włączenie do listy przedsięwzięć LPR pewnych zadań w formule partnerstwa, bądź teŝ przekazanie odpowiednich środków na realizację samodzielnych przedsięwzięć przez podmioty zewnętrzne, np. spółdzielnie i wspólnoty mieszkaniowe w zakresie mieszkalnictwa lub organizacje pozarządowe działające dla dobra społeczności lokalnej z obszaru wsparcia WdraŜanie LPR Dla sprawnego zarządzania Lokalnym Programem Rewitalizacji moŝna wyznaczyć operatora LPR. Podmiot ten moŝe mieć dowolną formę organizacyjno-prawną, która zapewni optymalne rozwiązania z zakresu realizacji poszczególnych przedsięwzięć rewitalizacyjnych. W przypadku zaangaŝowania w szerokim zakresie podmiotów niezaleŝnych od władz miasta w procesie realizacji przedsięwzięć w ramach LPR, w szczególności partnerów społecznych i gospodarczych, rekomenduje się zagwarantowanie udziału tych podmiotów w procesie zarządzania LPR (np. poprzez utworzenie Komitetu Sterującego realizacją LPR). W przypadku powołania operatora LPR istnieje moŝliwość przekazania mu zadań związanych z wdraŝaniem poszczególnych projektów następujących po podpisaniu umowy o dofinansowanie przez beneficjenta. Powołanie operatora LPR nie zwalnia władz miasta od odpowiedzialności za realizację LPR w zakresie wynikającym z niniejszych wytycznych Dodatkowe informacje W Lokalnym Programie Rewitalizacji umieszcza się następujące informacje: Liczba mieszkańców obszaru wsparcia (w osobach) Powierzchnia obszaru wsparcia (w ha) Mapa przedstawiająca obszar wsparcia z zaznaczonymi lokalizacjami planowanych przedsięwzięć 10

12 5. Wymagania formalne oraz rekomendacje dla LPR w miastach poniŝej mieszkańców 5.1. Forma prawna LPR Lokalny Program Rewitalizacji musi być przyjęty uchwałą organu stanowiącego miasta. Dopuszcza się stosowanie innej nazwy dokumentu niŝ Lokalny Program Rewitalizacji Obszar wsparcia Na potrzeby udzielenia wsparcia w ramach priorytetu Miasta Regionalnego Programu Operacyjnego wyznacza się w Lokalnym Programie Rewitalizacji obszar wsparcia. Jedynie projekty dotyczące mieszkalnictwa zlokalizowane na tym obszarze będą mogły uzyskać wsparcie w ramach tego priorytetu. Zasady wyznaczania obszaru wsparcia przedstawiono w rozdziale Lista przedsięwzięć Konieczne jest wyraźne wskazanie projektów z dziedziny mieszkalnictwa podejmowanych w ramach Lokalnego Programu Rewitalizacji, które są przewidziane do wsparcia w ramach priorytetu Miasta Regionalnego Programu Operacyjnego dla Województwa Dolnośląskiego na lata Wskazania takiego dokonuje się w postaci załącznika do LPR, zawierającego listę przedsięwzięć. Wyłącznie przedsięwzięcia wymienione w tym załączniku mogą uzyskać dofinansowanie w ramach tego priorytetu. W ramach LPR moŝna wskazać takŝe inne projekty realizowane na obszarze wsparcia, umieszczone poza załącznikiem, o którym mowa powyŝej Mieszkalnictwo W ramach LPR jest moŝliwe wsparcie projektów z dziedziny mieszkalnictwa. Wsparcie to jest udzielane zgodnie z art. 47 Rozporządzenia (WE) nr 1828/2006. Zakres dopuszczalnych projektów jest następujący: a) renowacja części wspólnych wielorodzinnych budynków mieszkalnych, tj.: i) odnowienie następujących głównych elementów konstrukcji budynku: dachu, elewacji zewnętrznej, stolarki okiennej i drzwiowej, klatki schodowej, korytarzy wewnętrznych/ zewnętrznych, wejścia i elementy jego konstrukcji zewnętrznej, windy; ii) instalacje techniczne budynku; iii) działania w zakresie oszczędności energetycznej; b) przygotowanie do uŝytkowania nowoczesnych, socjalnych budynków mieszkalnych dobrego standardu poprzez renowację i adaptację budynków istniejących stanowiących własność władz publicznych lub własność podmiotów działających w celach niezarobkowych. 11

13 5.5. Rekomendacje Następujące punkty przedstawione w rozdziale 4, moŝna traktować jako rekomendacje przy opracowywaniu LPR dla miast poniŝej 10 tys. mieszkańców (wyłączając bezpośrednie odniesienia do poszczególnych miast pow. 10 tys. mieszkańców): Cele Tereny poprzemysłowe i powojskowe Efektywność energetyczna Potrzeby osób niepełnosprawnych Potrzeby imigrantów, mniejszości narodowych i etnicznych oraz uchodźców Inicjatywy społeczne Partnerstwo Zarządzanie LPR Informacje dodatkowe 6. Wyznaczanie obszaru wsparcia Zarówno w ramach działania 9.1. Odnowa zdegradowanych obszarów miejskich w miastach powyŝej 10 tysięcy mieszkańców jak i 9.2. Wsparcie dla przedsięwzięć w zakresie mieszkalnictwa w miastach poniŝej 10 tysięcy mieszkańców konieczne jest wyznaczenie obszaru wsparcia LPR. Obszar wsparcia określa się na podstawie kryteriów zawartych w art. 47 Rozporządzenia (WE) nr 1828/2006. Obszar wsparcia spełnia co najmniej trzy z następujących kryteriów, w tym dwa kryteria spośród tych wymienionych w lit. od a) do h): a) wysoki poziom ubóstwa i wykluczenia; b) wysoka stopa długotrwałego bezrobocia; c) niekorzystne trendy demograficzne; d) niski poziom wykształcenia, wyraźny deficyt kwalifikacji i wysoki wskaźnik przerywania skolaryzacji; e) wysoki poziom przestępczości i wykroczeń; f) szczególnie wysoki stopień degradacji środowiska; g) niski wskaźnik prowadzenia działalności gospodarczej; h) wysoka liczba imigrantów, grup etnicznych i mniejszościowych lub uchodźców; i) porównywalnie niski poziom wartości zasobu mieszkaniowego; j) niski poziom wydajności energetycznej budynków. Weryfikacji powyŝszych kryteriów dokonuje się przy uŝyciu wskaźników i na zasadach określonych w Wytycznych Ministra Rozwoju Regionalnego w zakresie programowania działań dotyczących mieszkalnictwa. Weryfikacji powyŝszych wskaźników dokonuje się na podstawie wiarygodnych, weryfikowalnych danych, dla których wskazuje się źródło. Zwraca się w tym miejscu uwagę na konieczność późniejszego sprawozdawania wartości bieŝących dla wybranych wskaźników w terminach określonych w wyŝej wymienionych wytycznych. Wyjątek w zakresie wyznaczania obszaru wsparcia stanowią obszary powojskowe i poprzemysłowe, na których nie przewiduje się przedsięwzięć z dziedziny mieszkalnictwa. Tereny te moŝna włączyć do obszaru wsparcia bez konieczności opisywania ich przy pomocy wymienionych powyŝej wskaźników (dotyczy działania 9.1.). 12

14 Co do zasady obszar wsparcia musi być spójny przestrzennie. Rekomenduje się by był to jeden obszar. Za zgodą IZ RPO w uzasadnionych przypadkach istnieje moŝliwość wskazania maksymalnie trzech terenów jako obszar wsparcia. Istotnym uzasadnieniem wyznaczenia więcej niŝ jednego terenu w ramach obszaru wsparcia moŝe być ujęcie stref powojskowych lub poprzemysłowych nie znajdujących się w bezpośrednim sąsiedztwie pozostałej części obszaru wsparcia. W takim wypadku naleŝy zastosować poniŝsze zasady: - planowana interwencja na kaŝdym z tych terenów musi mieć charakter zintegrowany, czyli zakładać realizację na kaŝdym z nich róŝnych typów projektów oddziałujących na zdiagnozowane problemy w sposób spójny, kompleksowy i wzajemnie się wzmacniający, - dla kaŝdego z tych terenów zostanie zachowana intensywność pomocy w wysokości co najmniej 1100 zł na jednego mieszkańca (dotyczy wnioskowanej dotacji EFRR w ramach priorytetu Miasta ), - łączna liczba mieszkańców wszystkich tych terenów nie przekroczy maksymalnej liczby mieszkańców, o której mowa w rozdziale 4 w punkcie Skoncentrowane podejście, - naleŝy wskazać uzasadnienie podziału obszaru wsparcia na kilka rozdzielnych podobszarów. W sytuacji wyłączeń terenów z jednolitego obszaru wsparcia naleŝy przedstawić rzetelne uzasadnienie takiego działania oraz udokumentować, Ŝe wyłączenia nie mają wpływu na wiarygodność danych wykorzystanych przy wyznaczaniu obszaru wsparcia. Co do zasady wyłączenia terenów z obszaru wsparcia nie są rekomendowane. Zwraca się jednocześnie uwagę na konieczność późniejszego sprawozdawania wartości bieŝących dla wybranych wskaźników w terminach określonych w Wytycznych Ministra Rozwoju Regionalnego w zakresie programowania działań dotyczących mieszkalnictwa. 7. Ocena zgodności LPR z wymogami RPO PoniŜsza lista wymogów stanowi podstawę do wydania przez IZ RP Opinii w sprawie zgodności Lokalnego Programu Rewitalizacji z wymogami Regionalnego Programu Operacyjnego dla Województwa Dolnośląskiego na lata i ma zastosowanie wyłącznie dla działania 9.1. Odnowa zdegradowanych obszarów miejskich w miastach powyŝej 10 tysięcy mieszkańców. A. Zgodność LPR z wymaganiami wynikającymi z opisu priorytetu Miasta oraz niniejszych Wytycznych: 1. Czy dokument został przyjęty przez organ stanowiący miasta w formie uchwały organu stanowiącego miasta? 2. Czy LPR został poddany konsultacjom społecznym? 3. Czy moŝna wyróŝnić podstawowe elementy odnoszące się do obszaru wsparcia: a. zakres przestrzenny obszaru wsparcia, określony równieŝ na mapie, b. diagnozę obszaru wsparcia, c. cele opisane wskaźnikami z wyszczególnionymi wartościami docelowymi, d. przedsięwzięcia przewidziane do realizacji na obszarze wsparcia? 4. Czy w części diagnostycznej LPR odniesiono się do problematyki obszarów poprzemysłowych i powojskowych? 5. Czy w części diagnostycznej LPR odniesiono się do potrzeb imigrantów, mniejszości narodowych i etnicznych oraz uchodźców? 13

15 6. Czy w części diagnostycznej LPR odniesiono się problematyki efektywności energetycznej budynków, a w przypadku zdiagnozowania potrzeb w tym zakresie zaplanowano działania zaradcze? 7. Czy w części diagnostycznej LPR odniesiono się do potrzeb osób niepełnosprawnych i ich równego dostępu? B. Prawidłowość wyznaczenia obszaru wsparcia: 1. Czy obszar wsparcia został wyznaczony zgodnie z niniejszymi wytycznymi oraz został czytelnie opisany (włączając mapę z naniesionymi lokacjami planowanych przedsięwzięć)? 2. Czy zachowana została intensywność wsparcia w wysokości określonej w niniejszych wytycznych? C. Prawidłowość wyznaczenia wskaźników monitoringu celów LPR: 1. Czy wskaźniki opisujące projekty planowane do realizacji w ramach danego LPR są zgodne ze wskaźnikami opisującymi cel/cele Lokalnego Programu Rewitalizacji? 2. Czy wskaźniki opisujące cel/cele LPR oraz wskaźniki opisujące projekty realizowane w jego ramach są konkretne, mierzalne, osiągalne i adekwatne? D. Zgodność listy projektów, stanowiącej załącznik do LPR, z wymaganiami wynikającymi z priorytetu Miasta oraz niniejszych wytycznych: 1. Czy projekty zapisane w załączniku dotyczącym wsparcia z RPO są kwalifikowalne do wsparcia z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego i są zgodne z typami projektów dopuszczalnymi do realizacji w ramach priorytetu Miasta? 2. Czy suma wartości wnioskowanych dotacji dla projektów umieszczonych na podstawowej liście projektów przewidzianych do dofinansowania nie jest wyŝsza niŝ przedstawiona uśredniona kwota wsparcia dla miasta? 3. Czy wydatki w ramach tzw. instrumentu elastycznego finansowania nie przekraczają dopuszczalnych limitów? 4. Czy wydatki na przedsięwzięcia z dziedziny mieszkalnictwa nie przekraczają dopuszczalnych limitów? 5. Czy na obszarze wsparcia realizacji projektów infrastrukturalnych towarzyszą przedsięwzięcia o charakterze społecznym? 6. Czy cele LPR odnoszące się do obszaru wsparcia wynikają z diagnozy, a projekty realizują załoŝone cele? 7. Czy zakres przedstawionych przedsięwzięć podejmowanych na terenie rewitalizowanym jest proporcjonalny względem wyznaczonych problemów do rozwiązania na obszarze wsparcia? 14

16 8. Procedury Realizacji Priorytetu Miasta 8.1. Procedura dla działania 9.1. Odnowa zdegradowanych obszarów miejskich w miastach powyŝej 10 tysięcy mieszkańców W przypadku działania 9.1. Odnowa zdegradowanych obszarów miejskich w miastach powyŝej 10 tysięcy mieszkańców w priorytecie Miasta występuje dwuetapowa procedura realizacji działania: Etap I Opiniowanie zapisów Lokalnych Programów Rewitalizacji Etap II Wyłanianie projektów do dofinansowania w ramach trybu konkursowego Etap I Procedura składa się z następujących etapów: 1. Publikacja Wytycznych 2. Zgłoszenie LPR 3. Ocena i uzgodnienie LPR 4. Wydanie Opinii Publikacja Wytycznych Departament Regionalnego Programu Operacyjnego przygotowuje projekt Wytycznych dotyczących przygotowania Lokalnego Programu Rewitalizacji jako podstawy udzielania wsparcia z Regionalnego Programu Operacyjnego dla Województwa Dolnośląskiego na lata (zwanych dalej Wytycznymi) i przedstawia go do konsultacji społecznych. Po konsultacjach społecznych Zarząd Województwa przyjmuje Wytyczne w drodze uchwały oraz publikuje je na stronie internetowej rpo.dolnyslask.pl. Wytyczne przedstawiane są do wiadomości Komitetowi Monitorującemu Zgłoszenie LPR IZ RPO informuje zainteresowane miasta o terminie zgłoszenia LPR do oceny IZ RPO, który nastąpi nie wcześniej niŝ 90 dni od daty publikacji niniejszych wytycznych. Termin ten moŝe być róŝny dla poszczególnych grup miast przedstawionych w rozdziale 3. Zgłaszając LPR do oceny IZ RPO przedstawia się: - 3 kopie LPR potwierdzone za zgodność z oryginałem przez upowaŝnione osoby, - wersja elektroniczna LPR, - kopia uchwały organu stanowiącego miasta przyjmująca LPR, potwierdzona za zgodność z oryginałem przez upowaŝnione osoby. Istotnym jest, by z przedstawionych materiałów jednoznacznie wynikało, iŝ przedstawiona uchwała odnosi się do załączonych kopii LPR. Zgłoszenie LPR do oceny IZ RPO jest rejestrowane w systemie kancelaryjnym. 15

17 Ocena i uzgodnienie LPR Departament Regionalnego Programu Operacyjnego jest odpowiedzialny za przeprowadzenie oceny zgodności LPR z wymogami RPO. Oceny zgodności LPR z wymogami RPO dokonuje się wg kolejności zgłoszeń w oparciu o wymogi przedstawione w rozdziale 7. IZ RPO moŝe podjąć decyzję o rozpoczęciu oceny zgodności danego LPR przed zakończeniem naboru. W przypadku pojawienia się wątpliwości uniemoŝliwiających ocenę LPR Zespół Oceniający wzywa przedstawicieli zainteresowanego miasta do przedstawienia wyjaśnień. Po zakończeniu oceny LPR Zespół Oceniający przekazuje uwagi wynikające z oceny poszczególnych LPR odpowiednim władzom miast. Dla kaŝdego stwierdzonego zastrzeŝenia bądź rozbieŝności formułuje się rekomendacje. W miarę powstałych potrzeb, w szczególności w wypadku stwierdzonych zastrzeŝeń lub rozbieŝności, IZ RPO podejmuje decyzję o podjęciu procedury uzgodnień LPR z wybranymi miastami. W przypadku braku zastrzeŝeń istnieje moŝliwość wydania Opinii pozytywnej bez konieczności podejmowania procedury uzgodnień. IZ RPO informuje zainteresowane miasta o trybie, harmonogramie i formie uzgodnień zapewniając odpowiedni czas dla poszczególnych miast na odniesienie się do zgłoszonych zastrzeŝeń i rekomendacji Wydanie Opinii Po uzgodnieniu LPR Instytucja Zarządzająca wydaje Opinię w sprawie zgodności Lokalnego Programu Rewitalizacji z wymogami Regionalnego Programu Operacyjnego dla Województwa Dolnośląskiego na lata (zwaną dalej Opinią). Opinia moŝe przyjąć formę: 1. Opinii pozytywnej, wydawanej w sytuacji, gdy LPR spełnia wszystkie wymogi przedstawione w rozdziale 7, lub 2. Wskazania rozbieŝności między ocenianym dokumentem a przedstawionymi wymogami dla LPR uniemoŝliwiającymi udzielenie wsparcia, wydawanego w sytuacji, gdy LPR nie spełnia wszystkich wymogów przedstawionych w rozdziale 7. Opinie zostają przygotowane w Departamencie Regionalnego Programu Operacyjnego, po czym kaŝda zostaje przyjęta odrębną uchwałą Zarządu Województwa Etap II Po wydaniu Opinii przystępuje się do realizacji projektów z załącznika w drodze procedury konkursowej. Od tego momentu zastosowana zostaje podstawowa procedura konkursowa na zasadach określonych w Uszczegółowieniu RPO WD. 16

18 Ewaluacja oraz weryfikacja LPR Przed przeprowadzeniem ostatniego naboru projektów do dofinansowania w ramach działania 9.1. IZ RPO zleca ewaluację dotychczasowych efektów wdraŝania Lokalnych Programów Rewitalizacji, w tym takŝe realizacji przedsięwzięć wskazanych w LPR, nie finansowanych w ramach Priorytetu Miasta RPO, a mających istotny wpływ na osiągnięcie celów LPR. W przypadku negatywnych rezultatów ewaluacji dotychczasowych efektów wdraŝania LPR, IZ RPO moŝe podjąć decyzję o wykluczeniu danego miasta z dalszej procedury. Przesłanką do ograniczenia bądź wstrzymania finansowania LPR ze środków priorytetu Miasta moŝe być takŝe pozyskanie informacji, w tym równieŝ dotyczących przedsięwzięć społecznych, które będą miały wpływ na realizację uzgodnionego LPR pomiędzy IZ RPO a władzami miasta Procedura dla działania 9.2. Wsparcie dla przedsięwzięć w zakresie mieszkalnictwa w miastach poniŝej 10 tysięcy mieszkańców W przypadku działania 9.2. Wsparcie dla przedsięwzięć w zakresie mieszkalnictwa w miastach poniŝej 10 tysięcy mieszkańców zastosowanie znajduje podstawowa procedura konkursowa na zasadach określonych Uszczegółowieniu RPO WD. Lokalny Program Rewitalizacji stanowi w tym wypadku obowiązkowy załącznik do wniosku o dofinansowanie. 17

19 Załącznik nr 1 Przykładowy wzór listy projektów dla LPR w miastach powyŝej 10 tys. mieszkańców. Lista zasadnicza Nazwa projektu Nazwa projektu nr 1 Nazwa projektu nr 2 Wnioskodawca Całkowita wartość projektu w PLN* Wartość wnioskowanego dofinansowania w PLN (szacunek EUR)** Okres realizacji projektu Miasto X Wspólnota mieszkaniowa 2011 Y Razem Suma wartości projektów Suma wartości wnioskowanego dofinansowania Przewidywane wnioski o płatność*** X 2010 XX 2011 XXX * wskazanie indykatywne **obok kwoty podanej w PLN przedstawia się takŝe szacunek w EUR wg kursu przedstawionego przez IZ RPO *** wskazanie orientacyjne Lista rezerwowa Nazwa projektu Wnioskodawca Całkowita wartość projektu w PLN* Wartość wnioskowanego dofinansowania w PLN (szacunek EUR)** Okres realizacji projektu Nazwa projektu nr 1 Miasto X Nazwa projektu nr 2 Wspólnota mieszkaniowa Y Razem Suma wartości projektów Suma wartości wnioskowanego dofinansowania - * wskazanie indykatywne **obok kwoty podanej w PLN przedstawia się takŝe szacunek w EUR wg kursu przedstawionego przez IZ RPO 18

20 Załącznik nr 2 Wzór matrycy logicznej projektu MATRYCA LOGICZNA PROJEKTU Wnioskodawca Tytuł projektu Adresaci/grupa docelowa Priorytet Miasta Partnerzy projektu Przewidywana data zgłoszenia wniosku o dofinansowanie (kwartał i rok) Przewidywana data rozpoczęcia inwestycji np. data zawarcia umowy z wykonawcą pierwszego zamówienia (kwartał i rok) Przewidywana data zakończenia rzeczowego inwestycji np. data odbioru(kwartał i rok) Ilość przetargów Przewidywana data ogłoszenia ostatniego zamówienia publicznego Logika interwencji Cel ogólny projektu Określić szerszy /strategiczny cel projektu Rezultaty Określić najbardziej konkretne rezultaty do osiągnięcia w krótkim czasie Produkty Określić bezpośrednie, policzalne efekty realizacji projektu Zadania NaleŜy wyliczyć najwaŝniejsze zadania, które doprowadzą do załoŝonego celu Cel ogólny projektu powinien przyczyniać się do realizacji celu/celów RPO/LPR. Nazwa rezultatu JeŜeli to moŝliwe naleŝy nawiązać do wskaźników rezultatów danego priorytetu i/lub programu. Np. liczba osób zamieszkujących budynek mieszkalny wielorodzinny poddany renowacji Nazwa produktu Jakie wskaźniki pokaŝą, Ŝe zakładane produkty zostały wytworzone w wyniku realizacji projektu JeŜeli to moŝliwe naleŝy nawiązać do wskaźników produktów danego priorytetu Np. powierzchnia budynku mieszkalnego wielorodzinnego poddana renowacji Nazwa zadania Obiektywnie weryfikowalne wskaźniki Wartość rezultatu i jednostka miary Jakie wskaźniki pokaŝą, Ŝe rezultat projektu został osiągnięty Np. 32 osoby. Wartość produktu i jednostka miary Np m 2 Źródła weryfikacji Skąd i kiedy będzie pochodziła informacja dotycząca wskaźników? Np. Spis wg meldunków Skąd będzie pochodziła informacja dotycząca wskaźników? Np. Protokół odbioru Wydatki/koszty całkowite w PLN (wskazanie indykatywne) Szacunek wydatków/kosztów kwalifikowanych w PLN Wypełnienie pola nie jest obowiązkowe Wysokość wnioskowanego dofinansowania w PLN (szacunek EUR) ZałoŜenia/ryzyko Jakie czynniki zewnętrzne muszą zajść w odniesieniu do rezultatów aby doprowadziły one do realizacji załoŝonego celu projektu? Jakie czynniki zewnętrzne mogą utrudnić osiągnięcie załoŝonego celu projektu? NaleŜy włączyć załoŝenia dotyczące współfinansowania oraz działań powiązanych z projektem Jakie czynniki zewnętrzne muszą zajść w odniesieniu do produktów aby doprowadziły one do realizacji załoŝonych rezultatów? Jakie czynniki zewnętrzne mogą utrudnić osiągnięcie załoŝonych rezultatów? NaleŜy włączyć załoŝenia dotyczące współfinansowania oraz działań powiązanych z projektem Jakie czynniki zewnętrzne muszą zajść w odniesieniu do działań środków i kosztów aby doprowadziły one do realizacji załoŝonych produktów? Jakie czynniki zewnętrzne mogą utrudnić osiągnięcie załoŝonych produktów? NaleŜy włączyć załoŝenia dotyczące współfinansowania oraz działań powiązanych z projektem Sytuacja wyjściowa Oznaczenie projektu NaleŜy wybrać co najmniej jedną opcję Projekt z zakresu mieszkalnictwa Projekt dotyczy zapewnienia zrównowaŝonego rozwoju oraz poprawy atrakcyjności miasta Projekt dotyczy oferowania usług promujących równość szans i zapobiegających wykluczeniu społecznemu przedstawicieli mniejszości narodowych i etnicznych, uchodźców i imigrantów oraz ludzi młodych Projekt dotyczy zagospodarowania/rekultywacji terenu poprzemysłowego Projekt dotyczy zagospodarowania/rekultywacji terenu powojskowego Przedsięwzięcie społeczne z zerową wnioskowaną kwotą wsparcia 19