ZARZĄD WOJEWÓDZTWA ŚWIĘTOKRZYSKIEGO JAKO INSTYTUCJA ZARZĄDZAJĄCA REGIONALNYM PROGRAMEM OPERACYJNYM WOJEWÓDZTWA ŚWIĘTOKRZYSKIEGO NA LATA

Transkrypt

1 ZARZĄD WOJEWÓDZTWA ŚWIĘTOKRZYSKIEGO JAKO INSTYTUCJA ZARZĄDZAJĄCA REGIONALNYM PROGRAMEM OPERACYJNYM WOJEWÓDZTWA ŚWIĘTOKRZYSKIEGO NA LATA Wytyczne Instytucji Zarządzającej RPOWŚ dotyczące przygotowania Lokalnych Programów Rewitalizacji w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Świętokrzyskiego na lata Projekt Załącznik do Szczegółowego opisu osi priorytetowych Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Świętokrzyskiego na Lata

2 Spis treści REWITALIZACJA PODSTAWOWE POJĘCIA... 3 REWITALIZACJA W REGIONALNYM PROGRAMIE OPERACYJNYM WOJEWÓDZTWA ŚWIĘTOKRZYSKIEGO NA LATA ZASADY TWORZENIA LOKALNYCH PROGRAMÓW REWITALIZACJI... 7 Wstęp...9 I. Charakterystyka obecnej sytuacji w mieście bądź centrum gminy....9 II. Nawiązanie do strategicznych dokumentów dotyczących rozwoju przestrzenno-społecznogospodarczego miejscowości i regionu III. Założenia programu rewitalizacji IV. Planowane działania w latach i w latach następnych na obszarze rewitalizowanym V. Wytyczne w zakresie mieszkalnictwa VI. Plan finansowy realizacji rewitalizacji na lata (obligatoryjnie) i na lata następne (fakultatywnie) VII. System wdrażania VIII. Sposoby monitorowania, oceny i komunikacji społecznej... 15

3 Opracowanie Oddział Zarządzania RPO Rewitalizacja podstawowe pojęcia Jako rewitalizację rozumie się kompleksowy, skoordynowany, wieloletni proces przemian przestrzennych, technicznych, społecznych i ekonomicznych, prowadzony na obszarze zdegradowanym (spełniającym warunki art. 47 Rozporządzenia Komisji (WE) nr 1828 z dnia 8 grudnia 2006 roku), inicjowany przez jednostkę samorządu terytorialnego, w celu wyprowadzenia tego obszaru ze stanu kryzysowego, w szczególności poprzez nadanie mu nowej jakości funkcjonalnej i stworzenie warunków do jego rozwoju, w oparciu o charakterystyczne uwarunkowania endogeniczne. Jej celem jest także zachowanie walorów historycznych (w tym głownie urbanistycznych i architektonicznych), podkreślenie ich unikalności i kolorytu lokalnego, co może zwiększyd ich atrakcyjnośd turystyczną, a tym samym przyczynid się do wzrostu szans rozwojowych. Innymi słowy, rewitalizacja jest przekształcaniem istniejącej przestrzeni, niespełniającej należycie swoich funkcji, w celu znalezienia dla niej nowego zastosowania lub przywrócenia jej pierwotnego stanu i funkcji. Nie można uznad za rewitalizację krótkookresowych, prowadzonych na małą skalę, jednorazowych, oddzielonych od siebie projektów remontów budynków. O powodzeniu działao rewitalizacyjnych decyduje w dużym stopniu skumulowanie działao inwestycyjnych na danym obszarze, co przyczynia się do osiągnięcia odpowiedniej skali przeobrażeo. Punktem odniesienia dla planowania i realizacji przedsięwzięd rewitalizacyjnych powinien byd przede wszystkim kontekst społeczny. Pojęcie rewitalizacja stosowane jest najczęściej w odniesieniu do części miasta lub zespołu obiektów budowlanych, które w wyniku przemian gospodarczych, społecznych, ekonomicznych i innych, utraciły częściowo swoją pierwotną funkcję i przeznaczenie. W tym znaczeniu ten proces jest zespołem działao z zakresu budownictwa, planowania przestrzennego, ekonomii i polityki Społecznej, których celem jest doprowadzenie do odnowy, ożywienia, poprawy funkcjonalności, estetyki, wygody użytkowania i jakości życia na rewitalizowanym terenie.

4 Dokumentem niezbędnym do ubiegania się o środki RPOWŚ na rewitalizację jest lokalny program rewitalizacji. Lokalny program rewitalizacji to wieloletni program, przyjęty i koordynowany przez jednostkę samorządu terytorialnego, mający na celu rewitalizację określonego obszaru zdegradowanego lub obszarów zdegradowanych, realizowany zgodnie z określonym harmonogramem czasowym i finansowany z określonych źródeł. Program taki musi byd zgodny ze strategią rozwoju województwa i powinien byd zatwierdzony uchwałą rady miasta, bądź gminy. Obszar objęty programem rewitalizacji oznacza obszar, dla którego opracowano i wdraża się program rewitalizacji. Projekt rewitalizacyjny - operacja przedsięwzięcie, które jest częścią programu rewitalizacji, w ramach, którego realizowane są zadania inwestycyjne, społeczne lub ekonomiczne. Projekt rewitalizacyjny w ramach RPOWŚ jest przygotowywany jest przez jednostkę samorządu terytorialnego i powinien byd, w miarę możliwości realizowany, we współpracy z partnerami, zarówno publicznymi, jak i prywatnymi.

5 Opracowanie Oddział Zarządzania RPO Rewitalizacja w Regionalnym Programie Operacyjnym Województwa Świętokrzyskiego na lata W RPOWŚ projekty rewitalizacyjne mogą byd finansowane w ramach Osi priorytetowej 6. Wzmocnienie ośrodków miejskich i rewitalizacja małych miast, która z kolei podzielona została na dwa działania: Działanie 6.1. Wzmocnienie regionalnych i sub-regionalnych ośrodków wzrostu, oraz Działanie 6.2 Rewitalizacja małych miast. W ramach tej Osi priorytetowej, oprócz innych typów projektów, służących wsparciu miast i centrów gmin, przewiduje się dofinansowanie kompleksowych projektów dot. rewitalizacji zmarginalizowanych obszarów miast, oraz zaniedbanych części miejscowości, będących centrami gmin, wynikających z lokalnych programów rewitalizacji (wsparcie będzie dotyczyło infrastruktury wodno-ściekowej, drogowej, edukacyjnej, turystycznej, sportowej i kulturalnej, gospodarki odpadami, modernizacji i odbudowy publicznych systemów ciepłowniczych, zaopatrzenia w energię elektryczną, wzrostu estetyki przestrzeni publicznej, systemów monitorowania bezpieczeostwa w miejscach publicznych, mieszkaniowej tylko dla lokali socjalnych w zakresie określonym w Rozporządzeniu nr 1080/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego). Działanie 6.1. poświęcono w całości większym ośrodkom miejskim województwa świętokrzyskiego. Mogą tu aplikowad podmioty, chcące realizowad projekty na terenie Miasta Kielce oraz miast powiatowych. W Działaniu 6.2. przewidziano dofinansowanie projektów, których lokalizacja znajduje się w miejscowościach, będących centrami gmin. W celu zapewnienia kompleksowości i właściwej koordynacji działao rewitalizacyjnych na danym obszarze, Instytucja Zarządzająca RPOWŚ zdecydowała, że wnioskodawcą, w przypadku projektów rewitalizacyjnych, może byd wyłącznie jednostka samorządu terytorialnego. Inne podmioty, zarówno publiczne, jak i prywatne, mogą uczestniczyd w takim projekcie, jako partnerzy. Dla poszczególnych części projektu rewitalizacyjnego, np. realizowanego przez podmiot prywatny bądź

6 inne instytucje, podlegającego przepisom dot. udzielania pomocy publicznej, istnieje możliwośd zastosowania różnych procentowych wartości dofinansowania.

7 Zasady tworzenia lokalnych programów rewitalizacji Opracowanie Oddział Zarządzania RPO Lokalny program rewitalizacji powinien zawierad: Częśd diagnostyczną opis stanu istniejącego na obszarze planowanym do rewitalizacji, obejmujący aspekty społeczne, ekonomiczne, infrastrukturalne, środowiskowe, zawierający skwantyfikowane aktualne dane, wraz z elementami ich analizy oraz identyfikacji problemów, występujących na obszarze, wymagającym rewitalizacji. Rekomendowane jest włączenie do dokumentu analizy SWOT. Opis celów, które mają zostad osiągnięte, w wyniku zrealizowania lokalnego programu rewitalizacji, w kontekście urbanistycznym, infrastrukturalnym, społecznym, środowiskowym oraz ekonomicznym. Monitorowaniu właściwej realizacji celów programu mają służyd skwantyfikowane wskaźniki. Dokument ten powinien mied jasno wyznaczone ramy czasowe, z uwzględnieniem poszczególnych etapów prowadzenia działao rewitalizacyjnych. Konieczne jest ponadto wyraźne wyznaczenie obszaru dla tych działao, oraz określenie przyszłych funkcji obszaru rewitalizowanego. Opis przedsięwzięd, które planuje się podjąd w celu realizacji celów lokalnego programu rewitalizacji. W miarę możliwości należy uwzględnid nie tylko inwestycje i inicjatywy planowane przez jednostkę samorządu terytorialnego, ale również przez inne podmioty, w tym również prywatne (partnerów projektu rewitalizacyjnego). Z uwagi na fakt, iż lokalny program rewitalizacji jest wieloletnim dokumentem planistycznym, zasadne jest wyznaczenie etapów prowadzonych działao. Istotną częścią programu jest plan finansowy planowanych przedsięwzięd, wraz ze wskazaniem ich źródeł finansowania (budżet gminy, środki prywatne, programy pomocowe UE, itp.). W lokalnym programie rewitalizacji powinna znaleźd się informacja na temat instytucji koordynującej prowadzenie działao rewitalizacyjnych, oraz zasad włączania partnerów publicznych i prywatnych w projekty rewitalizacyjne. Konieczne jest także

8 zamieszczenie informacji na temat metod i harmonogramu monitorowania realizacji programu, jak również procedury aktualizacji dokumentu. Istnieje możliwośd aktualizacji Lokalnych Programów Rewitalizacji, które zostały opracowane w okresie programowania , z uwzględnieniem zapisów niniejszego dokumentu.

9 Wytyczne opracowania Lokalnego Programu Rewitalizacji Opracowanie Oddział Zarządzania RPO Wstęp W Lokalnych Programach Rewitalizacji powinny byd uwzględniane takie elementy, które można wykorzystad ze względu na specyfikę lokalnych uwarunkowao. Akceptowane będą Lokalne Programy Rewitalizacji 1, które będą zawierad m.in. następujące informacje dotyczące: - zasięgu terytorialnego rewitalizowanego obszaru (wyznaczenie granic) i uzasadnienie. - planowanych działao/zadao w latach (obligatoryjnie) i w latach następnych (fakultatywnie) na obszarze rewitalizowanym (wymienione z nazwy oraz podany przedział czasowy). - plan finansowy realizacji rewitalizacji w latach (obligatoryjnie) i w latach następnych (fakultatywnie). - systemu okresowej aktualizacji we współpracy z lokalnymi partnerami społecznogospodarczymi. - sposobów monitorowania, oceny i komunikacji społecznej, - konsultacji społecznych poprzedzających przygotowanie Lokalnego Programu Rewitalizacji. I. Charakterystyka obecnej sytuacji w mieście bądź centrum gminy. Elementy, które można wykorzystać podczas opracowania rozdziału Nr I: Obszary problemowe: 1) Zagospodarowanie przestrzenne: - granice stref ochrony konserwatorskiej, - uwarunkowania ochrony środowiska, 1 W przypadku, gdy obszar zdegradowany jest własnością Powiatu a Powiat opracował własny Lokalny Program Rewitalizacji należy wykazać/wskazać, że dana inwestycja mieści się w zasięgu obszaru określonego, jako zdegradowanego dla danej gminy. W tej sytuacji Beneficjent musi przedłożyć nie tylko właściwy LPR, ale również oświadczenie, w którym potwierdzi zgodność z zapisami Lokalnego Programu Rewitalizacji danej gminy.

10 - własnośd gruntów i budynków, - infrastruktura techniczna, - identyfikacja problemów. 2) Gospodarka: - główni pracodawcy/ struktura i trendy, - struktura podstawowych branż gospodarki znajdującej się na terenie miasta /trendy, - ilośd podmiotów gospodarczych i osób zatrudnionych w danych sektorach/trendy, - identyfikacja problemów. 3) Sfera społeczna: - struktura demograficzna i społeczna/trendy, - określenie grup społecznych wymagających wsparcia w ramach programu rewitalizacji, - stan i zróżnicowanie dochodowości gospodarstw domowych, - struktura organizacji pozarządowych., - identyfikacja problemów. 4) Tabela z podstawowymi danymi statystycznymi dotyczącymi ww. sektorów. 5) Analiza SWOT. II. Nawiązanie do strategicznych dokumentów dotyczących rozwoju przestrzenno społeczno - gospodarczego miejscowości i regionu. Elementy, które można wykorzystać podczas opracowania rozdziału Nr II: 1) Strategia Rozwoju Województwa. 2) Strategia Rozwoju Gminy (jeśli istnieje). 3) Planem zagospodarowania przestrzennego (jeśli istnieje) bądź Studium uwarunkowao i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy.

11 4) Dokumenty dotyczące polityk w różnych sektorach społeczno-gospodarczych: - mieszkalnictwo, - infrastruktura i usługi komunalne, - rozwój przedsiębiorczości, - gospodarowanie gruntami, - ochrona dziedzictwa kulturowego, - polityka komunikacji społecznej, - polityka transportu, Opracowanie Oddział Zarządzania RPO - polityka społeczna związana z przeciwdziałaniem patologiom społecznym, (o ile ww. dokumenty istnieją). 5) Plan kilkuletniego zagospodarowania przestrzennego. III. Założenia programu rewitalizacji. Elementy, które można wykorzystać podczas opracowania rozdziału Nr III: 1) Podokresy programowania: i lata następne. 2) Zasięg terytorialny rewitalizowanego obszaru (wyznaczenie granic) i uzasadnienie z opisem komplementarności zadao w ramach poszczególnych obszarów(obligatoryjnie). Główne kierunki działao w stosunku do całego programu i sformułowane w oparciu o nie cele ogólne. 3) Podział na projekty i zadania inwestycyjne. 4) Kryteria wyboru pilotażu i kolejnośd realizacji. 5) Oczekiwane wskaźniki osiągnięd (produkty i rezultaty). IV. Planowane działania w latach i w latach następnych na obszarze rewitalizowanym. Sugerowana struktura rozdziału:

12 w układzie: nazwa planowanego działania, etapy działania wraz z czasem realizacji, oczekiwane rezultaty, instytucje i podmioty uczestniczące we wdrażaniu, nakłady do poniesienia. Elementy, które można wykorzystać podczas opracowania rozdziału Nr IV: IV a. Planowane działania przestrzenne (techniczno materialne) w latach w latach następnych na obszarze rewitalizowanym. w układzie: nazwa planowanego działania, etapy działania wraz z czasem realizacji, oczekiwane rezultaty, instytucje i podmioty uczestniczące we wdrażaniu, nakłady do poniesienia. CELE SZCZEGÓŁOWE REWITALIZACJI wybór priorytetów w tym np.: 1) działania dotyczące rozwoju infrastruktury technicznej, 2) działania dotyczące rozwoju transportu, 3) działania dotyczące restrukturyzacji przemysłu, 4) działania dotyczące remontów i renowacji istniejących zasobów mieszkaniowych, 5) działania dotyczące budowy nowych mieszkao, 6) działania dotyczące rozwoju infrastruktury społecznej, kulturalnej, turystycznej, 7) zabezpieczenie puli mieszkao rotacyjnych i zamiennych. IV b. Plan działao gospodarczych w latach i w latach następnych na obszarze rewitalizowanym. w układzie : nazwa planowanego działania, etapy działania wraz z czasem realizacji, oczekiwane rezultaty, instytucje i podmioty uczestniczące we wdrażaniu, nakłady do poniesienia. CELE SZCZEGÓŁOWE REWITALIZACJI wybór priorytetów w tym np.: 1) działania dotyczące wspierania przedsiębiorczośd,

13 Opracowanie Oddział Zarządzania RPO 2) działania dotyczące rozwoju turystyki bądź innych sektorów gospodarki lokalnej, 3) inne działania wynikające z programów pomocowych dotyczące rozwoju MŚP. IV c. Plan działao społecznych w latach i w latach następnych na obszarze rewitalizowanym. w układzie: nazwa planowanego działania, etapy działania wraz z czasem realizacji, oczekiwane rezultaty, instytucje i podmioty uczestniczące we wdrażaniu, nakłady do poniesienia. CELE SZCZEGÓŁOWE REWITALIZACJI wybór priorytetów w tym np.: 1) działania dotyczące rozwoju zasobów ludzkich, 2) działania dotyczące przeciwdziałaniu wykluczeniu społecznemu, 3) działania dotyczące walki z patologiami społecznymi, 4) działania dotyczące tworzenia równych szans, 5) działania dotyczące zapobieganiu zjawisku bezrobocia, 6) działania dotyczące zapobieganiu zjawisku bezdomności, 7) działania na rzecz aktywizacji środowisk dziecięcych i młodzieżowych, 8) działania dotyczące przekwaterowywania mieszkaoców rewitalizowanych terenów, 9) działania dotyczące uruchamiania systemu grantów dla organizacji pozarządowych. V. Wytyczne w zakresie mieszkalnictwa Podstawą dla określenia zasad wydatkowania środków UE na przedsięwzięcia, dot. mieszkalnictwa jest Rozporządzenie (WE) nr 1080/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 5 lipca 2006 roku w sprawie Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego i uchylające rozporządzenie (WE) nr 1783/1999 (Dz. Urz. UE L 210/1 z r.). Uszczegółowieniem zapisów Rozporządzenia 1080/2006 w tym zakresie, są przepisy wykonawcze Rozporządzenia Komisji (WE) nr 1828/2006 z dnia 8 grudnia 2006 ustanawiającego szczegółowe zasady wykonania rozporządzenia Rady (WE) nr 1083/2006 ustanawiającego przepisy ogólne

14 dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego oraz Funduszu Spójności oraz rozporządzenia (WE) nr 1080/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (Dz. Urz. UE L 371/ z r.). Inwestycje związane z mieszkalnictwem w RPOWŚ mogą uzyskad wsparcie, wyłącznie jako element kompleksowego projektu rewitalizacyjnego, wpisującego się lokalny program rewitalizacji. Przedsięwzięcia takie muszą ściśle wynikad z celów prowadzonych działao rewitalizacyjnych na danym terenie. Kwalifikowad mogą się jedynie wydatki ponoszone na adaptację budynków mieszkalnych wielorodzinnych, z przeznaczeniem na lokale socjalne, bądź na renowację/modernizację (nie budowę nowych) budynków stanowiących własnośd publiczną lub własnośd podmiotów o celach niezarobkowych wykorzystywanych na cele mieszkaniowe. Zgodnie z art. 47 ust. 1 Rozporządzenia 1828/2006 inwestycje w obszarze mieszkalnictwa mogą byd realizowane wyłącznie na wyznaczonych obszarach wsparcia, które spełniają co najmniej trzy z następujących kryteriów, w tym dwa kryteria spośród tych wymienionych w lit. od a) do h): a) wysoki poziom ubóstwa i wykluczenia; b) wysoka stopa długotrwałego bezrobocia; c) niekorzystne trendy demograficzne; d) niski poziom wykształcenia, wyraźny deficyt kwalifikacji i wysoki wskaźnik przerywania skolaryzacji; e) wysoki poziom przestępczości i wykroczeo; f) szczególnie wysoki stopieo degradacji środowiska; g) niski wskaźnik prowadzenia działalności gospodarczej; h) wysoka liczba imigrantów, grup etnicznych i mniejszościowych lub uchodźców; i) porównywalnie niski poziom wartości zasobu mieszkaniowego; j) niski poziom wydajności energetycznej budynków. VI. Plan finansowy realizacji rewitalizacji na lata (obligatoryjnie) i na lata następne (fakultatywnie). Źródła finansowania programu rewitalizacji obszarów miejskich w latach Budżet JST,

15 Opracowanie Oddział Zarządzania RPO - Budżet paostwa, - Środki prywatne, - Środki UE, - Inne. VII. System wdrażania Elementy, które można wykorzystać podczas opracowania rozdziału Nr VI: 1) Wybór prawnej formy zarządzającego programem VIII. Sposoby monitorowania, oceny i komunikacji społecznej Elementy, które można wykorzystać podczas opracowania rozdziału Nr VIII: 1) System monitorowania programu rewitalizacji. 2) Sposoby oceny programu rewitalizacji. 3) Sposoby inicjowania współpracy pomiędzy sektorem publicznym, prywatnym i organizacjami pozarządowymi. 4) Konsultacje społeczne i współpraca partnerska w ramach programu rewitalizacji.