Zaproszenie do innowacji

Transkrypt

1 Marek Rawski Przewdniczący Zespłu ds. wspmagania nauczycieli w pracwywaniu innwacji i eksperymentów pedaggicznych w WODN w Skierniewicach Obłęd: pwtarzanie w kółk tej samej czynnści i czekiwanie innych rezultatów. Nauka w szkłach pwinna być prwadzna w taki spsób, aby uczniwie uważali ją za cenny dar, a nie za ciężki bwiązek. Albert Einstein Zaprszenie d innwacji Wielu nauczycieli mających nwe, ciekawe pmysły na pracę z dziećmi, uczniami i młdzieżą chciał d dawna wprwadzać je w życie. Odejście d rutyny, pszukiwanie nwych lepszych rzwiązań, uatrakcyjnienie metd, treści czy zmianę rganizacji zajęć, spsbu nauczania był jednak bwarwane wymaganiami frmalnymi przepisów prawa światweg. gdyż należał dstarczyć d rganu sprawująceg nadzór pedaggiczny i rganu prwadząceg cały szereg dkumentów, zgdnych z przepisami i w kreślnych terminach. Nauczyciel, wychwawca wlał unikać drgi przez mękę biurkratycznych wymagań, twrzenia stsu dkumentów, wyknania grmnej pracy przygtwawczej bez pewnści, że uzyska frmalną zgdę na realizacje swich planów. Teraz jest inaczej. Od dawna wielu z nas czekał na tę zmianę. Określiłbym ją jak zaprszenie d innwacji. Przyjrzyjmy się nwym mżliwścim, jakie dają aktualne przepisy. Od 01 września 2017 r. Statut szkół nie dnsi się d rganizacji działalnści innwacyjnej w szkle, nie ma bwiązku umieszczania zapisu innwacjach w statucie, Działalnść innwacyjna bwiązuje każdeg dyrektra i nauczyciela, Działalnść innwacyjna prwadzna w szkle jest przedmitem nadzru pedaggiczneg: - w stsunku d nauczyciela dyrektr,

2 - w stsunku d szkły rgan sprawujący nadzór pedaggiczny. Czym jest innwacja w pjęciu gólnym? Innwacja wprwadzenie czegś nweg; rzecz nw wprwadzna; nwść; refrma ; d łac. innvare = dnawiać /Mały słwnik Języka Plskieg pd red. Stanisława Skrupki, Haliny Auderskiej, Zfii Łempickiej, PWN, 1989/. Czym jest innwacja pedaggiczna? W świetle bwiązujących przepisów: Innwacją pedaggiczną, zwaną dalej "innwacją", prwadzną w publicznych szkłach i placówkach, zwanych dalej "szkłami", są nwatrskie rzwiązania prgramwe, rganizacyjne metdyczne, mające na celu pprawę jakści pracy szkły. Na czym plegają wprwadzne zmiany? Zmiany w stsunku d becneg stanu prawneg plegają na: zniesieniu kniecznści zgłaszania innwacji pedaggicznej kuratrwi światy i rganwi prwadzącemu, zniesieniu wymagań frmalnych warunkujących rzpczęcie działalnści innwacyjnej w szkle lub placówce. W ustawie Praw światwe zawart regulacje prawne dtyczące działalnści innwacyjnej. Pdkreślmy te zapisy, które wprst dnszą się d innwacji: kniecznść zapewnienia przez system światy kształtwania u uczniów pstaw przedsiębirczści i kreatywnści, sprzyjających aktywnemu uczestnictwu w życiu gspdarczym, w tym pprzez stswanie w prcesie kształcenia innwacyjnych rzwiązań prgramwych rganizacyjnych lub metdycznych (art. 1 pkt 18),

3 mżliwść wspierania nauczycieli, w ramach nadzru pedaggiczneg, w realizacji zadań służących pprawie istniejących lub wdrżeniu nwych rzwiązań w prcesie kształcenia, przy zastswaniu nwatrskich działań prgramwych, rganizacyjnych lub metdycznych, których celem jest rzwijanie kmpetencji uczniów raz nauczycieli (art. 55 ust. 1 pkt 4), bwiązek stwarzania przez dyrektra szkły warunków d działania w szkle lub placówce: wlntariuszy, stwarzyszeń i innych rganizacji, w szczególnści rganizacji harcerskich, których celem statutwym, prócz działalnści wychwawczej lub rzszerzania i wzbgacania frm działalnści dydaktycznej, wychwawczej, i piekuńczej szkły lub placówki, jest również rzszerzanie i wzbgacanie frm działalnści innwacyjnej (art. 69 ust. 1 pkt 9), warunki, na jakich w szkle lub placówce mgą działać z wyjątkiem partii i rganizacji plitycznych, stwarzyszenia i inne rganizacje, a w szczególnści rganizacje harcerskie, których celem statutwym, prócz działalnści wychwawczej alb rzszerzania i wzbgacania frm działalnści dydaktycznej, wychwawczej, piekuńczej szkły lub placówki, jest również rzszerzanie i wzbgacanie frm działalnści innwacyjnej (art. 86 ust. 1). Działalnść innwacyjna ma być integralnym elementem działalnści szkły/placówki, a pprzez zniesienie wymgów frmalnych, warunkujących według becnie bwiązujących przepisów, realizację planwanej innwacji, ma wyzwlić kreatywnść uczniów i nauczycieli. Nauczyciele pracujący w przedszklach, szkłach i placówkach mają być inspirwani raz wspierani w realizacji innwacji pedaggicznych także przez nadzór pedaggiczny. Przyjrzyjmy się dpwiednim zapism: Art Nadzór pedaggiczny plega na: 4) inspirwaniu nauczycieli d pprawy istniejących lub wdrżenia nwych rzwiązań w prcesie kształcenia, przy zastswaniu innwacyjnych działań prgramwych, rganizacyjnych lub metdycznych, których celem jest rzwijanie kmpetencji uczniów. Art Dyrektr szkły lub placówki w szczególnści:

4 9) stwarza warunki d działania w szkle lub placówce: wlntariuszy, stwarzyszeń i innych rganizacji, w szczególnści rganizacji harcerskich, których celem statutwym jest działalnść wychwawcza lub rzszerzanie i wzbgacanie frm działalnści dydaktycznej, wychwawczej, piekuńczej i innwacyjnej szkły lub placówki. Na ptrzebę rzwijania działalnści innwacyjnej zwrócił uwagę Parlament Eurpejski i Rada Eurpy już kilkanaście lat temu. W Zaleceniach Parlamentu Eurpejskieg i Rady Eurpy nr 2006/962/WE z dnia 18 grudnia 2006 r. w sprawie kmpetencji kluczwych w prcesie uczenia się przez całe życie (Dz. U. L 394 z , s.13) czytamy: Każdy bywatel będzie ptrzebwał szerkieg wachlarza kmpetencji kluczwych, by łatw przystswać się d szybk zmieniająceg się świata, w którym zachdzą rzliczne wzajemne pwiązania. Kmpetencje kluczwe zaś t te, których wszystkie sby ptrzebują d samrealizacji i rzwju sbisteg, bycia aktywnym bywatelem, integracji spłecznej i zatrudnienia, przygtwujące d samdzielneg działania, pdejmwania decyzji dtyczących własneg rzwju i życia. Wyżej wymienine kmpetencje są niezwykle isttne z uwagi na swój przekrjwy charakter pnieważ przypminają wartści uczenia się przez całe życie pd względem adaptacji d zmian i integracji. Mżna przyjąć, że działalnść innwacyjna t p prstu rbienie czegś nweg, rbienie czegś inaczej. Przy czym nie chdzi zmianę dla samej zmiany. Na czym plega innwacyjnść pedaggiczna? Innwacje pedaggiczne t : Działania dmienne d pwszechnie bwiązujących czy stswanych. Zmiany w zakresie tradycyjneg pdejścia d prcesu edukacji, zgdne z bwiązującymi przepisami prawa światweg. Działania, których wdrżenie nie zstał przewidziane w istniejącym systemie edukacji raz uregulwane w bwiązujących przepisach prawa światweg. Kryteria innwacyjnści pinierstw (twrzenie nwych dróg w jakiejś dziedzinie)

5 prekursrstw (ryginalnść) dkrywczść, dejście d steretypów. Innwacje pedaggiczne mżna pdzielić na trzy rdzaje: prgramwe, dtyczą zmian w prgramach realizwanych w szkle rganizacyjne dtyczą zmian w rganizacji nauczania uczenia się metdyczne dtyczą zmian w prcesie nauczania-uczenia się Mżna pwiedzieć, że każda innwacja jest zmianą, lecz nie każda zmiana jest innwacją. Innwacja pwinna być: Celwa- ma jasn kreślne efekty, jakie mżna dzięki niej uzyskać; Planwa- zawiera przemyślany harmngram działań i czynnści; Zrganizwana- przewiduje ptrzebne zasby, ludzi i śrdki; Kntrlwana - ma kreślny spsób ewaluacji. Uwaga: Innwacje nie mgą naruszać uprawnień ucznia d bezpłatnej nauki, wychwania i pieki w zakresie ustalnym w Ustawie z dnia 7 września 1991 r. systemie światy i Prawie światwym z 14 grudnia 2016 r., a także w zakresie uzyskania wiadmści i umiejętnści niezbędnych d ukńczenia daneg typu szkły raz warunków i spsbu przeprwadzania egzaminów kreślnych w drębnych przepisach. Wiele szkół pracwuje wewnętrzne prcedury wprwadzania innwacji pedaggicznych /stsując pdstawę prawną tj. art.1 pkt 18, art.44 ust.1 pkt 3, art.55 ust.1 pkt 4, art. 68 ust.1 pkt 9, art.86 ust.1 ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. Praw światwe (Dz.U. z 2017r. pz.59 i 949)/. T dbre rzwiązanie zarówn dla dyrektrów jak i nauczycieli. Aktualnie bwiązujące przepisy (Ustawa Praw światwe) nie kreślają wymagań frmalnych warunkujących rzpczęcie działalnści innwacyjnej w szkle ani nie wskazują kniecznści zgłaszania innwacji pedaggicznej kuratrwi światy i rganwi prwadzącemu. Przepisy nie kreślają również, czy i jaką prcedurę pwinna przyjąć szkła w sprawie wprwadzania innwacji realizwanych p 1 września 2017 r. Uwzględniając wartść

6 dbrze zrganizwaneg działania, pracwanie szklnej prcedury jest pżądane. Innwacje wymagające ddatkwych śrdków finanswych muszą być uzgdnine z rganem prwadzącym, jak każde działanie wykraczające pza plan finanswy. Przepisy nie kreślają także, czy nauczyciele nadal mają wyrażać zgdę, jednak takie zabezpieczenie także wydaje się uzasadnine. A zatem c wystarczy zrbić? Nauczyciel/zespół nauczycieli zgłasza dyrektrwi szkły chęć wdrżenia innwacji pedaggicznej w frmie pisemnej i przedstawia infrmacje planwanej innwacji wg przyjętej przez szkłę prcedury. Wart zadbać w prcedurze graniczenie d minimum wymagań dtyczących pracwywania dkumentacji. Pdstawwe infrmacje pwinny wystarczyć. Dbrym i uniwersalnym rzwiązaniem wydaje się być przykład prstej, przejrzystej i czytelnej struktury pisu planwanej i wprwadzanej innwacji: 1. Strna tytułwa, kreślenie rdzaju innwacji / prgramwa, metdyczna, rganizacyjna/. 2. Wstęp - uzasadnienie celwści wprwadzenia innwacji /jaka jest przyczyna planwanych mian, c był inspiracją, z jakiej ptrzeby wynika prpnwana zmiana, itp. niezadwlenie z rezultatów własnej pracy, niedgdnści wynikające z funkcjnwania szkły lub placówki światwej, narastanie niepkjących zjawisk w pracy szkły/placówki światwej, czekiwania dbirców usług edukacyjnych i chęć sprstania im, aspiracje zawdwe, dążenie d,,mistrzstwa sbisteg, chęć dtrzymania krku wyzwanim wynikającym z ptrzeb uczniów itd./. 3. Adresaci prgramu /uczestnicy, wyknawcy, sby dpwiedzialne np. cała szkła, wybrane klasy lub klasa, wybrane ddziały lub ddział, wybrana grupa, wybrany uczeń), wskazać typ szkły (w zesple), zawdu, prfilu/. 4. Rzmiar przestrzenny (miejsca realizacji: szkła, inne miejsca. ). 5. Rzmiar czaswy /terminy realizacji (knkretny kres, rk szklny, etap edukacji d-d)/.

7 6. Cele gólne: rzszerzenie treści nauczania..., pszerzenie wiedzy uczniów w zakresie ; cele szczegółwe: uczeń ptrafi, wymienia, zna itd./ 7. Spsób realizacji - metdy i frmy realizacji / metdy (jakie?): pglądwa, słwna, praktyczneg działania, prblemwa (zadaniwa) pis, pgadanka, ; frmy: /np. symulacje typwych sytuacji, ćwiczenia sprawnści itp./, 8. Zakres treści - zadania d wyknania / wskazać wyraźnie jakie treści będą realizwane, jeśli innwacja dnsi się d knkretneg przedmitu wskazać treści dtyczące teg przedmitu, pszerzenia pdstawy prgramwej, 9. Harmngram działań./kreślić terminy realizacji ww. treści, pdać daty, dpwiedzialnych, uwagi/. 10. Oczekiwane efekty - przyrst wiadmści i umiejętnści, przewidywane siągnięcia, /.uczy pracy w zesple, zwiększa kncentrację, rzwija sprawnść manualną, dsknali krdynację wzrkw-ruchwą itp./, 11. Śrdki, materiały, sprzęt (ew. ksztrys jeśli jest ptrzeba). 12. Sprzymierzeńcy./rdzice, nauczyciele, dyrekcja, instytucje./ 13. Spsby ceny (uczestników, zakresu wyknanych zadań kryteria sukcesu; siągnięcia uczniów kntrlwane będą pprzez zawdy szklne, pzaszklne, knkurs wiedzy językwej, wyniki klasyfikacji, wyniki egzaminów zewnętrznych, siągnięcia w turniejach, limpiadach, zawdach, inne sukcesy uczniów przy ubieganiu się przyjęcie d szkół wyższych, pzytywne zmiany wychwawcze, pinie uczniów, rdziców, innych sób, 14. Ewaluacja. P zakńczeniu realizacji innwacji uczestnicy przeprwadzają ewaluację w celu kreślenia mcnych i słabych strn, sfrmułwania wyników i wniski, które psłużą d pdniesienia jakści pracy przy klejnej pracy zespłwej /celem ewaluacji będzie zdiagnzwanie bszarów sukcesów i niepwdzeń prgramu, pinfrmwanie zaintereswanych rdziców, radę pedaggiczną) wynikach prgramu/. Zestawienie tabelaryczne mże kazać się tu pmcne. C był bardz dbre C mżna pprawić w realizacji innwacji w realizacji innwacji

8 Innwacje pedaggiczne są z całą pewnścią dużym wyzwanie dla nauczycieli. Wart pkusić się zaprpnwanie swich sugestii i zamierzeń, które staną się dpwiedzią na knkretne ptrzeby ucznia, będą wsparciem ich dalszeg wszechstrnneg rzwju, pza tym, uwzględniając zmiany dknujące się w szerk pjętej edukacji, przyczynią się d wzrstu atrakcyjnści szkły raz satysfakcji uczniów, nauczycieli i rdziców. Z drugiej strny są wymaganiem wbec nauczycieli w zakresie ceny ich pracy i awansu zawdweg. Zapraszam d innwacji