Wykonywanie zawodu logopedy w Polsce

Transkrypt

1 Wykonywanie zawodu logopedy w Polsce Mgr Maciej Gibiński Centrum Doradcze Prawa Medycznego e-amil: mgibinski@cdpm.pl tel.: Adres: Kasprowicza 14, Kraków Wstęp W opracowaniu została podjęta próba scharakteryzowania podstaw prawnych wykonywania zawodu logopedy, na podstawie powszechnie obowiązujących przepisów prawnych. Aby móc rzetelnie przeprowadzić wskazany we wstępie cel pracy, konieczne jest dokonanie analizy pojęcia: logopedy, zawodu medycznego, działalności leczniczej. Zawód logopedy Wykonywanie zawodu logopedy podlega częściowej reglamentacji ze strony Państwa. Profesja ta nie posiada, jak w przypadku zawodów medycznych, ustawy poświęconej zasadom jej wykonywania, o tyle udzielanie świadczeń logopedycznych zostało uregulowane w ustawie o działalności leczniczej (dalej udzl) 1. Przepisy powszechnie obowiązujące, nie wskazują wprost, komu przysługuje prawo do udzielania świadczeń zdrowotnych z zakresu logopedii. Rozporządzenie Ministra Zdrowia w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu rehabilitacji leczniczej 2 wskazuje kto jest uprawniony do udzielania świadczeń refundowanych z zakresu logopedii w ramach świadczeń gwarantowanych z zakresu rehabilitacji leczniczej. Z treści wspomnianego powyżej aktu prawnego wynika, że za logopedę należy uznać osobę, która: a) ukończyła studia wyższe na kierunku lub w specjalności logopedia obejmujące w programie nauczania co najmniej 800 godzin kształcenia w zakresie logopedii, b) ukończyła studia wyższe i uzyskała tytuł magistra oraz ukończyła studia 1 Ustawa o działalności lezniczej z dnia 15 kwietnia 2011 r. (Dz.U j.t.) 2 Rozporządzenie Ministra Zdrowia w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu rehabilitacji leczniczej z dnia 6 listopada 2013 r. Dz.U

2 podyplomowe z logopedii obejmujące co najmniej 600 godzin kształcenia w zakresie logopedii, c) ukończyła studia wyższe i uzyskała tytuł magistra oraz ukończyła przed dniem wejścia w życie rozporządzenia studia podyplomowe z logopedii, d) rozpoczęła po dniu 30 września 2012 r. i ukończyła studia wyższe w zakresie logopedii, obejmujące co najmniej 800 godzin kształcenia w zakresie logopedii i uzyskała tytuł magistra. Ze względu na brak odpowiedniej regulacji prawnej dotyczącej wymogów jakie powinny posiadać osoby udzielające prywatnych świadczeń zdrowotnych w dziedzinie logopedii należy przyjąć powyższe wymogi Rozporządzenia za tożsame do wykonywania tego zawodu w formie pełnej odpłatności pacjenta za udzielone świadczenia. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej W sprawie klasyfikacji zawodów i specjalności na potrzeby rynku pracy oraz zakresu jej stosowania 3 kwalifikuje zawód logopedy jako: specjalistów w ochronie zdrowia. Oznacza to, że należy on do szerokiej grupy zawodów medycznych. W ustawie o działalności leczniczej określono definicję legalną zawodu medycznego. Zgodnie z treścią art. 2 ust. 1 punkt 2. za osobę wykonującą zawód medyczny należy uznać: - osobę uprawnioną na podstawie odrębnych przepisów do udzielania świadczeń zdrowotnych, - osobę legitymującą się nabyciem fachowych kwalifikacji do udzielania świadczeń zdrowotnych w określonym zakresie lub w określonej dziedzinie medycyny. Powyższy podział pozwala na wykazanie, że zawód medyczny, na podstawie definicji zawartej w udzl, można podzielić na dwie grupy. Sensu stricto gdzie prawo do wykonywania określonego zawodu określa ustawa ( do tej grupy należeć będą: lekarze, pielęgniarki, ratownicy medyczni, diagności laboratoryjni, psycholodzy) oraz sensu largo osoby, których wykonywanie zawodu polega na udzielaniu świadczeń zdrowotnych, ale ze względu na brak szczególnych regulacji prawnych ich legitymacja wynika z uzyskanego wykształcenia. Mając powyższe na uwadze, zawód logopedy należy zakwalifikować jako zawód medyczny sensu largo. Pojęcie to odnosi się do osób, które ze względu na brak wykształcenia medycznego nie posiadają ustawowych uprawnień do udzielania świadczeń zdrowotnych. 3 Rozporządzenie Ministra Pracy I Polityki Społecznej w sprawie klasyfikacji zawodów i specjalności na potrzeby rynku pracy oraz zakresu jej stosowania z dnia 27 kwietnia 2010 r. Dz.U j.t. 2

3 Dysponują one natomiast odpowiednimi kwalifikacjami do udzielania świadczeń zdrowotnych ze względu na zdobyte wykształcenie. Za takie kwalifikacje można uznać uzyskanie uprawnień (ukończenie studiów wyższych) w dziedzinie logopedii. W piśmiennictwie można spotkać wielość definicji pojęcia zawodu medycznego. A. Nawrocka stwierdza, że: Wszystkie zawody medyczne wywodzą się z poszczególnych nauk medycznych", a łączy je wspólne przesłanie i działanie zmierzające do ochrony życia i zdrowia cierpiącego, chorego człowieka, co wiąże się z humanistycznym widzeniem świata i człowieka" 4. Najszersze pojęcie zawodu medycznego przedstawił Z. Leoński 5, który podkreśla że zawód medyczny zakłada różne formy aktywności i obejmuje osoby, które zajmują się zdrowiem w szerokim znaczeniu tego słowa, w tym także leczeniem zwierząt i farmacją. Według tego Autora Nie sposób ustalić za pomocą wymiernych kryteriów, które z zawodów zaliczyć do tej grupy" 6. W odniesieniu do ustawy o działalności leczniczej, zawód medyczny najlepiej definiuje A. Kolosa. Zdaniem tego autora: wykonywanie zawodu medycznego" odnosi się do osób, które fachowo, stale i w celach zarobkowych zajmują się wykonywaniem zajęcia mającego związek z medycyną i które mają odpowiednie kwalifikacje" 7. Działalność lecznicza Przyjęta przez Sejm w dniu 15 kwietnia 2011 r. Ustawa o działalności leczniczej reguluje zasady i podstawy prawne udzielania świadczeń zdrowotnych w Polsce. Zgodnie z definicją legalną zawartą w omawianym akcie prawnym, działalność lecznicza polega na udzielaniu świadczeń zdrowotnych (art. 3 ust.1). Ponadto, w dalszej części omawianego przepisu Ustawodawca poszerza zakres przedmiotowy działalności leczniczej. Pod pojęciem działalności leczniczej uznaje on również: - promocję zdrowia lub - realizację zadań dydaktycznych i badawczych w powiązaniu z udzielaniem świadczeń zdrowotnych i promocją zdrowia, w tym wdrażaniem nowych technologii medycznych oraz metod leczenia 8. 4 A. Nawrocka: Etos w zawodach str Rozważania autora dotyczyły obowiązującej uprzednio ustawy o zakładach opieki zdrowotnej. 6 Z. Leoński: Materialne Prawo Administracyjne; Warszawa 1997, str A. Kolasa: Zdaniem Państwowej Inspekcji Pracy; PiZS 200, nr 7-8 str M. Dercz w: Komentarzu do Ustawy o działalności leczniczej (Wyd. Wolters Kluwer, Warszawa 2011), wskazuje promocję zdrowia oraz realizację zadań dydaktycznych jako zadanie fakultatywne prowadzenia działalności leczniczej. 3

4 Przez świadczenie zdrowotne należy - zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt 10 ustawy przyjąć działania służące: - zachowaniu, - ratowaniu, - przywracaniu lub - poprawie zdrowia oraz inne działania medyczne wynikające z procesu leczenia lub przepisów odrębnych. Czynności logopedyczne mają bezpośredni wpływ na stan zdrowia pacjenta dlatego też należy je uznać jako świadczenia zdrowotne. Z kolei przez pojęcie promocji zdrowia należy rozumieć: działania umożliwiające poszczególnym osobom i społeczności zwiększenie kontroli nad czynnikami warunkującymi stan zdrowia i przez to jego poprawę. Jak również promowanie zdrowego stylu życia oraz środowiskowych indywidualnych czynników sprzyjających zdrowiu 9. F. Grzegorczyk pod pojęciem: realizacji zadań dydaktycznych przyjmuje, że mają one na celu przygotowywanie osób do wykonywania zawodu medycznego i kształcenia osób wykonujących zawód medyczny na zasadach określonych w odrębnych przepisach regulujących kształcenie tych osób 10. Stosując wykładnię literalną art. 3 udzl, można dojść do wniosku, że podmiot wykonujący działalność leczniczą w rodzaju udzielania świadczeń logopedycznych udziela świadczeń zdrowotnych, natomiast promocja zdrowia lub realizacja zadań dydaktycznych, jest czynnością dodatkową, którą może ale nie musi wykonywać w ramach prowadzonej działalności. Świadczenia logopedyczne, na podstawie udzl, zakwalifikowane są jako ambulatoryjne świadczenia zdrowotne. Dodatkowo Placówka medyczna może udzielać świadczeń stacjonarnych i całodobowych świadczenia zdrowotne (szpitalnych i innych niż szpitalne), jednak nie mają one zastosowania w niniejszym opracowaniu. Ambulatoryjne świadczenia zdrowotne mogą obejmują świadczenia podstawowej lub specjalistycznej opieki zdrowotnej oraz świadczenia z zakresu rehabilitacji leczniczej (art. 10 udzl). Świadczenia ambulatoryjne mogą być udzielane zarówno przez podmioty lecznicze jak również praktyki zawodowe. 9 Por. F Grzegorczyk (red.) Ustawa o działalności leczniczej Komentarz; Lexis NExis, Warszawa 2013; 10 Ibidem, str

5 Formy wykonywania działalności leczniczej (praktyka zawodowa, podmiot leczniczy). Udzielanie świadczeń zdrowotnych podlega ścisłej reglamentacji po stronie Państwa. Dlatego też, odpowiednie organy administracji publicznej mają obowiązek sprawowania kontroli nad jej wykonywaniem. Jednym z rodzajów takiego nadzoru jest prowadzenie Rejestru Podmiotów Wykonujących Działalność Leczniczą. Przepisy udzl umożliwiają wykonywanie działalności leczniczej w dwóch określonych przepisami formach, poprzez prowadzenie: - praktyki zawodowej, - podmiotu leczniczego. Wykonywanie działalności leczniczej w formie praktyki zawodowej zostało przez Ustawodawcę zastrzeżone tylko dla lekarzy (lekarzy dentystów) lub pielęgniarek czy położnych 11. W celu wyjaśnienia ewentualnych problemów przy terminologii należy odpowiednich podmiotów, należy wskazać, że w ustawie występuje jeszcze pojęcie charakteryzujące wszystkie placówki medyczne udzielające świadczeń zdrowotnych: podmiot wykonujący 11 Działalność lecznicza wykonywana w formie praktyki zawodowej może być wykonywana w ramach: (w ramach jednoosobowej działalności gospodarczej) jako: - indywidualna praktyka lekarska, - indywidualna praktyka lekarska wyłącznie w miejscu wezwania, - indywidualna specjalistyczna praktyka lekarska, - indywidualna specjalistyczna praktyka lekarska wyłącznie w miejscu wezwania, - indywidualna praktyka lekarska wyłącznie w przedsiębiorstwie podmiotu leczniczego na podstawie umowy z tym podmiotem, - indywidualna specjalistyczna praktyka lekarska wyłącznie w przedsiębiorstwie podmiotu leczniczego na podstawie umowy z tym podmiotem. Dopuszczalne jest również prowadzenie praktyki zawodowej w ramach spółki: cywilnej, jawnej, partnerskiej, jako grupowa praktyka lekarska. Działalność lecznicza pielęgniarki (w ramach jednoosobowej działalności gospodarczej) może być wykonywana jako: - indywidualna praktyka pielęgniarki, - indywidualna praktyka pielęgniarki wyłącznie w miejscu wezwania, - indywidualna specjalistyczna praktyka pielęgniarki, - indywidualna specjalistyczna praktyka pielęgniarki wyłącznie w miejscu wezwania, - indywidualna praktyka pielęgniarki wyłącznie w przedsiębiorstwie podmiotu leczniczego na podstawie umowy z tym podmiotem, - indywidualna specjalistyczna praktyka pielęgniarki wyłącznie w przedsiębiorstwie podmiotu leczniczego na podstawie umowy z tym podmiotem, lub w ramach spółki: cywilnej, jawnej, partnerskiej, pielęgniarka może wykonywać działalność leczniczą jako grupowa praktyka pielęgniarek. 5

6 działalność leczniczą. Pod tym sformułowaniem należy rozumieć zarówno podmiot leczniczy jak i praktykę zawodową. Logopeda chcąc wykonywać swój zawód ma tylko jedną dopuszczalną przepisami formę po przez prowadzenie podmiotu leczniczego. Prowadzenie podmiotu leczniczego warunkuje spełnienie wymagań określonych w art. 17 udzl. Wykonywanie działalności leczniczej przez osoby nieposiadające kwalifikacji medycznych. Pierwszą czynnością jaką powinien zrobić logopeda chcąc wykonywać działalność leczniczą jest wybór odpowiedniej formy prawnej wykonywania działalności gospodarczej stanowiącej podstawę wykonywania działalności leczniczej. Podmiotem leczniczym zgodnie z przepisami udzl mogą być: przedsiębiorcy w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. z 2010 r. Nr 220, poz. 1447, z późn. zm.) (dalej usdg) we wszelkich formach przewidzianych dla wykonywania działalności gospodarczej, jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, samodzielny publiczny zakład opieki zdrowotnej, jednostka budżetowa, w tym państwowa jednostka budżetowa tworzona i nadzorowana przez Ministra Obrony Narodowej, ministra właściwego do spraw wewnętrznych, Ministra Sprawiedliwości lub Szefa Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, posiadające w strukturze organizacyjnej ambulatorium, ambulatorium z izbą chorych lub lekarza podstawowej opieki zdrowotnej, instytut badawczy, o którym mowa w art. 3 ustawy z dnia 30 kwietnia 2010 r. o instytutach badawczych (Dz. U. Nr 96, poz. 618 oraz z 2011 r. Nr 112, poz. 654 i Nr 185, poz. 1092), fundacje i stowarzyszenia, których celem statutowym jest wykonywanie zadań w zakresie ochrony zdrowia i których statut dopuszcza prowadzenie działalności leczniczej, posiadające osobowość prawną jednostki organizacyjne stowarzyszeń, o których mowa w pkt 5, osoby prawne i jednostki organizacyjne działającym na podstawie przepisów o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej, o stosunku 6

7 Państwa do innych kościołów i związków wyznaniowych oraz o gwarancjach wolności sumienia i wyznania w zakresie, w jakim wykonują działalność leczniczą. W związku z dokonywaną analizą, tylko pierwsza forma prawna prowadzenia podmiotu leczniczego, zostanie omówiona szczerzej. W art. 4 usdg Ustawodawca przyjął, że przedsiębiorcą jest osoba fizyczna, osoba prawna i jednostka organizacyjna niebędąca osoba prawną, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną wykonująca we własnym imieniu działalność gospodarczą. Za przedsiębiorców uznaje się również wspólników spółki cywilnej w zakresie wykonywanej przez nich działalności gospodarczej. Jak podaje F. Grzegorczyk: każdy podmiot posiadający zdolność prawną może zostać przedsiębiorcą, o ile spełni przesłankę wykonywania działalności gospodarczej we własnym imieniu 12. Za działalność gospodarczą, zgodnie z art. 2 usdg, Ustawodawca przyjmuje zarobkową działalność: wytwórczą, budowlaną, handlową, usługową oraz poszukiwanie, rozpoznawanie i wydobywanie kopalin ze złóż, a także działalność zawodową, wykonywaną w sposób zorganizowany i ciągły. Tym samym w pojęciu podmiotu leczniczego mogą się mieścić przedsiębiorcy prowadzący jednoosobową działalność gospodarczą, przedsiębiorcy prowadzący jednoosobową działalność gospodarczą związani umową spółki cywilnej, osobowe spółki handlowe, kapitałowe spółki handlowe i inne osoby prawne, o ile prowadzą działalność gospodarczą 13. W odniesieniu do osób fizycznych należy podzielić pogląd P. Bały i M. Załuckiego, że osoby te mogą być przedsiębiorcami, pod warunkiem że mają pełną zdolność do czynności prawnych, czyli są pełnoletnie i nieubezwłasnowolnione 14. Dodatkowo należy zauważyć, iż działalność leczniczą wykonywać mogą również obywatele innych państw członkowskich Unii Europejskiej, państw członkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) stron umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym oraz obywatele Konfederacji Szwajcarskiej, świadczący usługi transgraniczne, zgodnie z dyrektywą 2005/36/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 7 września 2005 r. w sprawie uznawania kwalifikacji zawodowych oraz przepisami ustawy z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty. Samo zarejestrowanie działalności gospodarczej w dozwolonej formie nie wypełnia wymagań ustawowych nałożonych przez Ustawodawcę na gruncie udzl. Koniecznym warunkiem legalnego wykonywania działalności leczniczej jest uzyskanie wpisu do rejestru 12 Por. F. Grzegorczyk (red.) Ustawa o działalności leczniczej Komentarz (str. 40), Lexis Nexis, Warszawa 2012; 13 Za: Ibidem. 14 Za: P. Bała, M. Załucki: Prowadzenie działalności leczniczej Aspekty prawne, Difin, Warszawa 2013; 7

8 podmiotów wykonujących działalność leczniczą. Osoba, która zamierza wykonywać zawód medyczny sensu largo musi złożyć we właściwym, ze względu na miejsce wykonywania zawodu, Urzędzie Wojewódzkim wniosek o wpis podmiotu leczniczego do rejestru. Wnioskodawca jest zobowiązany do wskazania we wniosku wykonywanego zakresu działalności leczniczej. Zostały one określone w rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 17 maja 2012 r. w sprawie systemu resortowych kodów identyfikacyjnych oraz szczegółowego sposobu ich nadawania (Dz.U ). Struktura organizacyjna podmiotu leczniczego składa się z: - przedsiębiorstwa podmiotu leczniczego, - jednostki organizacyjnej, - komórek organizacyjnych 15. Kolejne wymogi jakie udzl nakłada na logopedę chcącego prowadzić działalność leczniczą jest spełnienie określonych w ustawie wymagań. Są nimi: - posiadanie pomieszczenia spełniającego wymogi Rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 26 czerwca 2012 r. w sprawie szczegółowych wymagań, jakim powinny odpowiadać pomieszczenia i urządzenia podmiotu wykonującego działalność leczniczą (Dz.U ), potwierdzonego przez postanowienie właściwej ze względu na miejsce wykonywania świadczeń Państwowej Stacji Sanitarno Epidemiologicznej, - stosowanie wyrobów odpowiadające wymaganiom ustawy z dnia 20 maja 2010 r. o wyrobach medycznych (Dz. U. Nr 107, poz. 679 oraz z 2011 r. Nr 102, poz. 586 i Nr 113, poz. 657); - posiadanie ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej zawartego na podstawie Rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 22 grudnia 2011 r. w sprawie obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej podmiotu wykonującego działalność leczniczą (Dz.U ), - udzielanie świadczeń zdrowotnych przez osoby posiadające odpowiednie kwalifikacje do udzielania odpowiednich świadczeń. 15 Osoba składająca wniosek o wpis podmiotu leczniczego do rejestru jest zobowiązana określić kody specjalności komórek organizacyjnych posiadanych w swojej organizacji. Stanowią one część VIII kodu resortowego zawartego w załączniku nr 2 do powyższego rozporządzenia. We wspomnianych kodach dostępne są kody poradni, które wskazują na wykonywanie działalności leczniczej przez logopedów Poradnia logopedyczna. 8

9 Posiadanie odpowiednego pomieszczenia (gdzie będą udzielane świadczenia zdrowotne) ma zagwarantować odpowiedni poziom sanitarny i techniczny pomieszczeń podmiotu leczniczego. Szczegółowy opis pomieszczeń podmiotu wykonującego działalność leczniczą został zawarty w Rozporządzeniu Ministra Zdrowia w sprawie szczegółowych wymagań, jakim powinny odpowiadać pomieszczenia i urządzenia podmiotu wykonującego działalność leczniczą 16. Treść art. 22 ust 3 udzl stanowi, że pomieszczenia i urządzenia podmiotu wykonującego działalność leczniczą odpowiadają wymaganiom odpowiednim do rodzaju wykonywanej działalności leczniczej oraz zakresu udzielanych świadczeń zdrowotnych. Minister Zdrowia w ww. rozporządzeniu w 1. wskazał, że: pomieszczenia i urządzenia podmiotu wykonującego działalność leczniczą odpowiadają, odpowiednio do rodzaju wykonywanej działalności leczniczej oraz zakresu udzielanych świadczeń zdrowotnych wymaganiom określonym w rozdziałach 2-6 rozporządzenia. W tym samym rozporządzeniu wskazane jest, że pomieszczenia i urządzenia ambulatorium (wykonywanie działalności leczniczej w rodzaju udzielania świadczeń logopedycznych, należy do ambulatoryjnych świadczeń zdrowotnych) muszą spełniać, w zależności od zakresu udzielanych świadczeń zdrowotnych, wymogi załącznika numer 2 do rozporządzenia ( 4). W przypadku przepisów, mieszczących się w zakresie rozdziałów 2-6, których nie przyporządkowano ani do wymogów dla podmiotów leczniczych ani praktyk zawodowych należy przyjąć, że obowiązują one zarówno jednych jak i drugich. Ważnym rozgraniczeniem jest rodzaj wykonywanej działalności leczniczej. Ponieważ rozdziały 2-6 obowiązuje zarówno w odniesieniu do stacjonarnych, całodobowych, jak i ambulatoryjnych świadczeń zdrowotnych, należy dokonywać rozdziału pomiędzy pomieszczeniami ambulatorium od pomieszczeń podmiotu stacjonarnego 17. W opisywanym rozporządzeniu znalazły się również przepisy dotyczące tylko pomieszczeń ambulatorium (np. 14 ust. 3, 25 ust. 4.). Pozostają jednak przepisy, które mogą budzić wątpliwości interpretacyjne. Rozporządzenie zawiera bowiem błędy logiczne, które wprowadzają różne wymogi dla podmiotów chcących wykonywać działalność leczniczą 18. Dodatkowo należy w tym miejscu wskazać na obowiązek 16 Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 29 czerwca 2012 r. w sprawie szczegółowych wymagań, jakim powinny odpowiadać pomieszczenia i urządzenia podmiotu wykonującego działalność leczniczą (Dz.U ). 17 Pokoje łóżkowe, odstępy pomiędzy łóżkami jak również pomieszczenia izolatki powinny zostać przypisane pomieszczeniom podmiotów leczniczych, które wykonują działalność leczniczą w formie stacjonarnej. Zapisy te, nie będą miały i nie mogą mieć zastosowania do pomieszczeń ambulatorium. 18 Problematycznym zapisem może okazać się między innymi 26. W swojej treści stanowi on, że śluza szatniowa składa się z: 1) szatni brudnej przeznaczonej do rozebrania się z ubrania prywatnego lub szpitalnego, wyposażonej w szafkę ubraniową z wydzieloną częścią na obuwie; 9

10 przygotowania programu dostosowawczego przez funkcjonujące już podmioty wykonujące działalność leczniczą, którego termin złożenia minął 31 grudnia 2012 r. 19. Wymagania te mogą podlegać kontroli zarówno ze strony Państwowej Stacji Sanitarno Epidemiologicznej jak również, na podstawie art. 111 udzl, organu rejestrującego oraz Ministra Zdrowia. Obecnie zdarzają się sytuacje kiedy osoby wykonują zawód medyczny jedynie na podstawie wpisu do Centralnej Ewidencji Działałności Gospodarczej jednocześnie łącząc pomieszczenia do wykonywania działalności leczniczej z pomieszczeniami mieszkalnymi. Takie rozwiązanie należy ocenić negatywnie. Ustawa udzl nie przewiduje bowiem takiej możliwości 20. Dopuszczalne jest natomiast prowadzenie kilku działalności gospodarczych w lokalizacji podmiotu leczniczego z zastrzeżeniem, że działalności te nie mogą mieć negatywnego wpływu na udzielane świadczenia zdrowotne (art. 13. udzl). W tym miejscu należy jednocześnie zaznaczyć, że udzl uniemożliwia logopedom na udzielanie świadczeń zdrowotnych poza lokalem podmiotu leczniczego. Ustawodawca w art. 10 udzl nakłada obowiązek udzielania świadczeń zdrowotnych w odpowiednio urządzonym, stałym pomieszczeniu, lub w pomieszczeniach przedsiębiorstwa (rozumianego jako pomieszczenia 2) szatni czystej (ubieralni) przeznaczonej do ubierania w czyste ubranie oraz obuwie służące do poruszania się w strefie, do której będzie wchodził personel, wyposażonej w: a) obuwie nadające się do mycia i dezynfekcji, b) regał na czyste obuwie, c) regał na czyste ubrania; 3) pomieszczenia higieniczno-sanitarnego znajdującego się pomiędzy szatnią czystą i brudną, wyposażonego dodatkowo w natrysk. Oznacza to, że każdy podmiot wykonujący działalność leczniczą powinien w swojej powierzchni zapewnić takie pomieszczenie, zgodnie z opisanym jego wyglądem i składem. Kolejnym problematycznym zapisem może być 26, który w swojej treści nakazuje posiadać odpowiednią przestrzeń ładunkową środków transportu żywności, bielizny, odpadów, brudnych narzędzi i sprzętu do dekontaminacji, z wyłączeniem opakowań jednorazowych, która powinna być przestrzenią zamkniętą, odpowiednio do rodzaju ładunku. Przestrzeń ładunkowa środków transportu zwłok jest przestrzenią zamkniętą. 3. Środki transportu, o których mowa w ust. 1 i 2, są wykonane z materiałów umożliwiających ich mycie i dezynfekcję. W praktyce zawodowej czy podmiocie leczniczym mamy do czynienia chociażby z brudnymi narzędziami, odpadami medycznymi, co utwierdzać może w przekonaniu, że przepis ten może również dotyczyć ambulatorium. Zarówno rozporządzenia jak i ustawa posługują się również pojęciem zakres udzielanych świadczeń. W moim przekonaniu słowo to należy rozumować jako określony zakres udzielanych świadczeń w rodzaju leczenia ambulatoryjnego czy stacjonarnego. Nie każdy zakres udzielanych świadczeń będzie musiał korzystać chociażby ze sterylizacji narzędzi (o których mowa w załączeniu numer 2). A tym samym, jeśli dany zakres nie wymaga używania czy korzystania z opisanego w rozporządzeniu pomieszczenia, urządzenia może ono zostać pominięte. 19 W przypadku, gdy już istniejące podmioty nie spełniały wymogów rozporządzenia musiały złożyć odpowiedni program dostosowawczy, celem uzyskania zgody na przesunięcie terminu obowiązywania przepisów do 31 grudnia 2012 roku. Brak wspomnianego dokumentu, zgłoszonego do właściwego organu rejestrowego po akceptacji odpowiedniego Inspektoratu Sanitarnego, został uznany, za spełnianie wymogów nowego Rozporządzenia. 20 Inaczej jest jeżeli chodzi o poraktykę zawodową. Rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 26 czerwca 2012 r. w sprawie szczegółowych wymagań, jakim powinny odpowiadać pomieszczenia i urządzenia podmiotu wykonującego działalność leczniczą (Dz.U ), zezwala na łączenie ze sobą funkcji mieszkalnych oraz praktyki zawodowej. 10

11 przedsiębiorstwa podmiotu leczniczego) 21. Omawiany przepis wskazuje dodatkowo możliwość udzielania świadczeń zdrowotnych w miejscu pobytu pacjenta. Błędnę jest jednak przyjęcie jako miejsce pobytu pacjenta dowolnej lokalizacji (w tym poza podmiotem leczniczym). Za prawidłowe rozumienie wskazanego przepisu należy uznać udzielenie świadczenia zdrowotnego w innym pomieszczeniu podmiotu leczniczego poza daną komórką organizacyjną (np. ze względu na stan zdrowia pacjenta uniemożliwiający jego przeniesienie do właściwej komórki) 22. Należy zwrócić uwagę, że Ustawodawca przewidział możliwość udzielania świadczeń zdrowotnych w dowolnym miejscu (poza siedziba podmiotu wykonującego działalność leczniczą) jedynie w odniesieniu do praktyki zawodowej prowadzonej przez lekarza lub pielęgniarkę w formie praktyki zawodowej w miejscu wezwania. Udzielanie świadczeń zdrowotnych przez logopedę może być wykonywane jedynie z pomocą wyrobów medycznych spełniających określone wymagania zawarte w ustawie o wyrobach medycznych. Zgodnie z wspomnianą ustawą za wyrób medyczny uznaje się: narzędzie, przyrząd, urządzenie, oprogramowanie, materiał lub inny artykuł, stosowany samodzielnie lub w połączeniu, w tym z oprogramowaniem przeznaczonym przez jego wytwórcę do używania specjalnie w celach diagnostycznych lub terapeutycznych i niezbędnym do jego właściwego stosowania, przeznaczony przez wytwórcę do stosowania u ludzi w celu: a) diagnozowania, zapobiegania, monitorowania, leczenia lub łagodzenia przebiegu choroby, b) diagnozowania, monitorowania, leczenia, łagodzenia lub kompensowania skutków urazu lub upośledzenia, c) badania, zastępowania lub modyfikowania budowy anatomicznej lub procesu fizjologicznego, d) regulacji poczęć - których zasadnicze zamierzone działanie w ciele lub na ciele ludzkim nie jest osiągane w wyniku zastosowania środków farmakologicznych, immunologicznych lub metabolicznych, lecz których działanie może być wspomagane takimi środkami; Wszystkie wyroby medyczne powinny posiadać odpowiednie Certyfikaty na ich użycie w odniesieniu do działalności leczniczej jak również powinny zostać dopuszczone do użycia na 21 Świadczenia zdrowotne mogą być udzielane również w pojeździe przeznaczonym do udzielania tych świadczeń. 22 Taka sytuacja może mieć miejsce w przypadku gdy stan zdrowia pacjenta uniemożliwia jego przyjęcie we właściwej poradni. 11

12 terenie Unii Europejskiej. Nie jest zatem możliwe wykorzystywanie wyrobów wykonanych własnoręcznie bez odpowiedniego dopuszczenia ich do użytku na terenie Unii Europejskiej. Ustawa o działalności leczniczej wprowadza obowiązek posiadania obowiązkowego ubezpieczenia. Zawarcie umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej jest warunkiem podjęcia i prowadzenia działalności leczniczej. Przedmiotem ubezpieczenia jest odpowiedzialność cywilna, która może powstać wobec osób trzecich na skutek szkód wyrządzonych przez ubezpieczającego lub ubezpieczonego (art. 822 k.c.). Ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej podmiotu leczniczego dotyczy zobowiązań, które mogą powstać na skutek wyrządzenia szkody pacjentom w następstwie udzielania świadczeń zdrowotnych albo niezgodnego z prawem zaniechania udzielania świadczeń zdrowotnych (art. 25 ust. 1 pkt 1 udzl). Wymóg udzielania świadczeń zdrowotnych przez osoby posiadające odpowiednie wykształcenie został zawarty w art. 17 udzl. W odniesieniu do logopedy należy przyjąć, że podmiot leczniczy spełnia ustawowy wymóg zapewnienie odpowiedniego personelu, jeżeli leczenie logopedyczne prowadzi osoba, która: a) ukończyła studia wyższe na kierunku lub w specjalności logopedia obejmujące w programie nauczania co najmniej 800 godzin kształcenia w zakresie logopedii, b) ukończyła studia wyższe i uzyskała tytuł magistra oraz ukończyła studia podyplomowe z logopedii obejmujące co najmniej 600 godzin kształcenia w zakresie logopedii, c) ukończyła studia wyższe i uzyskała tytuł magistra oraz ukończyła przed dniem wejścia w życie rozporządzenia studia podyplomowe z logopedii, d) rozpoczęła po dniu 30 września 2012 r. i ukończyła studia wyższe w zakresie logopedii, obejmujące co najmniej 800 godzin kształcenia w zakresie logopedii i uzyskała tytuł magistra. Zakończenie 1. Osoby wykonujące zawód logopedy należą do grupy zawodów medycznych i są uprawnione do udzielania określonego rodzaju świadczeń zdrowotnych. 2. Logopeda chcąc wykonywać zawód w ramach własnej działalności gospodarczej ma obowiązek jednoczesnej rejestracji podmiotu leczniczego. 3. Udzielanie świadczeń zdrowotnych bez odpowiedniego wpisu do Rejestru Podmiotów Wykonujących Działalność Leczniczą powoduje, naruszenie art.: 4, 10, 17, 22, 25, ustawy o działalności leczniczej. 12

13 4. Wykonywanie działalności leczniczej bez wymaganego wpisu jest naruszeniem art. 147a Kodeksu Wykroczeń 23, który przewiduje za wskazane wykroczenie sankcję w postaci: kary aresztu, ograniczenia wolności lub grzywny. 5. Wykonywanie działalności leczniczej nakłada na podmioty ją wykonujące liczne obostrzenia prawne oraz koszty związane z prowadzeniem działalności według ściśle określonych przepisów. Jako przykład można wskazać: - obowiązek prowadzenia dokumentacji medycznej zgodnie z Ustawą o prawach pacjenta i rzeczniku praw pacjenta z dnia 6 listopada 2008 r. (Dz.U j.t.) jak również wydanego na jej podstawie Rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 21 grudnia 2010 r. w sprawie rodzajów i zakresu dokumentacji medycznej oraz sposobu jej przetwarzania (Dz.U j.t.). - posiadania odpowiedniego pomieszczenia zgodnie z art. 17 udzl., - spełnienie wymogów ustawy o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi z dnia 5 grudnia 2008 r. (Dz.U j.t.) - wykupienie ubezpieczenia OC na podstawie art. 17 udzl., - wykonywanie obowiązkowych sprawozdań za pomocą Systemu Statystyki Resortowej Ministra Zdrowia, - spełnienie wymagań nakładanych przez odpowiednie Stacje Sanitarno- Epidemiologiczne. 6. Na podstawie ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych można wskazać, że dotychczasowi świadczeniodawcy (wykonujący zawód medyczny sensu largo) udzielający świadczeń w ramach zawartych umów z NFZ (którzy, nie uzyskali wpisu do rejestru podmiotów leczniczych) wykonują je z naruszeniem Ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej wykonywanych ze środków publicznych. Daje to prawo oddziałom wojewódzkim NFZ do: - żądania zwrotu wypłaconych świadczeń, - rozwiązania umowy oraz odpowiedzialności karnej w związku z naruszeniem treści art. 193 pkt 7 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (tekst jednolity: Dz. U. z 2008 r., nr 164, poz z późn. zm). 23 Ustawa Kodeks Wykroczeń, z dnia r. (Dz.U j.t.). 13