Struktura rodziny a inicjacja tytoniowa i regularne palenie tytoniu przez młodzież w Polsce
|
|
- Dominik Król
- 5 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 PRACE ORYGINALNE Anna KOWALEWSKA 1 Joanna MAZUR 2 Struktura rodziny a inicjacja tytoniowa i regularne palenie tytoniu przez młodzież w Polsce Family structure of smoking onset and regular smoking among adolescents in Poland 1 Zakład Biomedycznych Podstaw Rozwoju i Seksuologii Wydział Pedagogiczny Uniwersytetu Warszawskiego Kierownik: Prof. dr hab. Zbigniew Izdebski 2 Instytut Matki i Dziecka w Warszawie Zakład Zdrowia Dzieci i Młodzieży Kierownik: Prof. dr hab. med. Anna Oblacińska Dodatkowe słowa kluczowe: struktura rodziny inicjacja nikotynowa regularne palenie nastolatki Additional key words: family structure smoking onset regular smoking adolescents Opracowanie sfinansowane ze środków Narodowego Centrum Nauki przyznanych na podstawie decyzji numer DEC-2013/09/B/ HS6/03438 Adres do korespondencji: Dr hab. Anna Kowalewska Wydział Pedagogiczny Uniwersytet Warszawski ul. Mokotowska 16/20, Warszawa Tel./fax (22) a.kowalewska@uw.edu.pl Celem pracy było przedstawienie częstości regularnego palenia tytoniu i wieku inicjacji nikotynowej przez młodzież szkolną oraz tendencji zmian w tym zakresie w latach ; zidentyfikowanie wybranych czynników rodzinnych wykazujących związek z wczesną inicjacją tytoniową i regularnym paleniem tytoniu. Badania wykonano w 2013/2014 r., w ramach międzynarodowych badań nad zachowaniami młodzieży szkolnej (HBSC- Health Behaviour in School-aged Children: A WHO collaborative crossnational study ) w reprezentatywnej ogólnopolskiej próbie 4545 uczniów (2263 chłopców i 2282 dziewcząt), w średnim wieku 11,6; 13,6; 15,6 lat. W badaniach zastosowano standardowy, międzynarodowy kwestionariusz HBSC. Stwierdzono, że odsetek młodzieży podejmującej pierwsze próby palenia i palącej regularnie wzrasta z wiekiem. W porównaniu z badaniami w 2009/2014, nie stwierdzono istotnych zmian w częstości inicjacji nikotynowej i regularnego palenia przez młodzież. Ważnym predyktorem wczesnej inicjacji nikotynowej była płeć męska, funkcjonowanie w rodzinie niepełnej lub zrekonstruowanej oraz mieszkanie na wsi. W przypadku regularnego palenia czynnikami ryzyka był starszy wiek (13,15 lat) i wychowanie przez samotnego rodzica lub w rodzinie zrekonstruowanej. W działaniach profilaktycznych należy w większym stopniu uwzględnić rolę rodziny w zapobieganiu palenia tytoniu przez dzieci i młodzież, oraz zapewnić wsparcie rodzicom samotnie wychowującym dzieci. Wstęp Na mocy licznych porozumień krajowych i międzynarodowych, w Polsce wysiłkiem instytucji rządowych oraz organizacji pozarządowych, podejmowanych jest wiele działań, których celem jest zmniejszenie zdrowotnych i społecznych następstw wynikających z palenia tytoniu [1,2]. Ze względu na to, że rozpoczęcie palenia tytoniu w okresie dzieciństwa i dorastania bardzo często prowadzi do rozwoju uzależnienia od nikotyny, wiele programów uwzględniających problematykę antynikotynową The aim of the research was to present the prevalence of the regular tobacco smoking, the age of Polish adolescents smoking onset, as well as the trends in these behaviours in , and to identify the family factors related to early tobacco initiation, and regular smoking. The study was conducted in 2013/2014 as a part of the HBSC - Health Behaviour in School-aged Children: A WHO collaborative cross-national study, in a representative sample of Polish students (n=4545; 2263 boys, and 2282 girls), in three age groups, in mean age 11.6; 13.6; The international, standard HBSC questionnaire was used. Results showed that prevalence of adolescents smoking onset, as well as regular smoking increased with age. There was no statistically significant difference comparing to HBSC study conducted in 2009/10. The important predictors of early tobacco initiation were: the male gender, living in broken or reconstructed family, and living in the rural area. Considering regular smoking, the most important risk factors were: older age (13,15 y. o.) and living with single parent or in reconstructed family. In planning the prevention strategies there is a need to take into account the family role in children and adolescents smoking prevention, as well as how to support single parents. skierowanych jest do uczniów [3]. Zgodnie ze społeczno-ekonomicznym modelem zdrowia, zwanym Mandalą zdrowia w analizowaniu zachowań zdrowotnych człowieka nie można ograniczyć się tylko do jednostki, gdyż jej zachowania wynikają z interakcji pomiędzy nią a otoczeniem [4]. Szczególna rola w kształtowaniu prozdrowotnego stylu życia przypada rodzinie, która jest najważniejszą grupą socjalizującą jednostkę, mającą istotny wpływ na jej system wartości, postawy, zachowania zdrowotne w tym również dotyczące palenia tytoniu 526 A. Kowalewska i J. Mazur
2 [5]. Pełni ona również ważne funkcje biologiczno-opiekuńcze, kulturalno-towarzyskie, czy ekonomiczne. Na realizację tych funkcji istotny wpływ ma struktura rodziny, w niniejszej pracy rozpatrywana ze względu na obecność obojga biologicznych rodziców. W modelu Mandali wyróżniono różne grupy czynników, które mają wpływ na zdrowie, w tym podejmowane zachowania jednostki i rodziny. Uwzględniono w nim tzw. społeczną dystrybucję zdrowia, czyli nierówny dostęp do zdrowia czy przestrzegania zasad zdrowego stylu życia, z uwzględnieniem takich czynników jak: płeć, miejsce zamieszkania, status społeczno-ekonomiczny. Z tego powodu ważne jest rozpatrywanie zachowań antyzdrowotnych, w tym palenia tytoniu w kontekście tych czynników. W celu oceny skuteczności podejmowanych działań z zakresu przeciwdziałania paleniu tytoniu przez dzieci i młodzież i ograniczenia jego następstw, istotne jest stałe monitorowanie częstości palenia w różnych populacjach [6]. Konieczne jest również aktualizowanie wiedzy na temat czynników warunkujących inicjację nikotynową i palenie regularne. Wpływ poszczególnych czynników nie musi być stabilny, może zmieniać się w czasie pod wpływem ogólnych zmian systemowych. W Polsce tematyka palenia tytoniu przez młodzież uwzględniona jest m.in. w cyklicznie prowadzonych międzynarodowych badaniach nad zachowaniami zdrowotnymi młodzieży HBSC. W roku szkolnym 2013/2014 Polska uczestniczyła w tych badaniach po raz siódmy [7]. Palenie tytoniu od początku było przedmiotem zainteresowań sieci badawczej HBSC, a idea prowadzenia tych badań międzynarodowych zrodziła się właśnie z myślą o tym temacie. Powstało wiele prac poświęconych tematyce palenia tytoniu w których wykorzystano dane z kolejnych rund badań HBSC [8,9]. Niniejsza praca, będąca kolejną z tej serii, powstała jako rozwinięcie analiz zamieszczonych we wcześniejszym raporcie [7]. Celem jej była: - ocena wieku inicjacji tytoniowej oraz aktualnej częstości palenia tytoniu przez młodzież szkolną; - przedstawienie tendencji zmian w tym zakresie w latach ; - zidentyfikowanie głównych uwarunkowań rodzinnych wczesnej inicjacji tytoniowej i regularnego palenia. Materiał i metodyka Dane dotyczą 4545 uczniów (2263 chłopców i 2282 dziewcząt) ankietowanych w Polsce w roku szkolnym 2013/14 w ramach kolejnej rundy międzynarodowych badań nad zachowaniami zdrowotnymi młodzieży szkolnej HBSC (Health Behaviour in School-aged Children: A WHO collaborative cross-national study). W badaniu uczestniczyło 198 szkół wylosowanych ze wszystkich 16 województw, a jednostką losowania była klasa szkolna. Anonimowe badania ankietowe przeprowadzono przy pomocy przeszkolonych ankieterów, bądź pedagogów szkolnych, którzy uzyskali pisemną instrukcję. Procedura prowadzenia badań HBSC opisana jest w międzynarodowym protokole, którego skrócona wersja jest obecnie ogólnie dostępna na stronie internetowej projektu: W Polsce, przystępując do badań terenowych, uzyskano zgodę dyrektorów wylosowanych szkół oraz zawiadomiono o ankietyzacji wojewódzkie kuratoria oświaty. Kwestionariusz ankiety oraz schemat organizacji badań i procedura uzyskiwania zgody rodziców uzyskały akceptację Komisji Bioetycznej działającej przy Instytucie Matki i Dziecka. Uczniowie mieli prawo odmówić uczestniczenia w badaniu lub nie odpowiadać na pytania, które wydawały się im zbyt drażliwe. W stosunku do zaproszonych do badania, wskaźnik realizacji próby wysłanej do międzynarodowego banku danych oszacowano na 86,1% uczniów i 95,3% szkół. W badaniach zastosowano standardowy, międzynarodowy anonimowy kwestionariusz HBSC. W niniejszej pracy wykorzystano pytania, na podstawie których zdefiniowano wskaźniki pochodne. Jako zmienne objaśniane przyjęto: - Inicjację tytoniową - podano odsetki młodzieży, która paliła tytoń co najmniej jeden raz w życiu. Analizowano również odpowiedzi na pytanie na temat wieku inicjacji nikotynowej u 15-latków, zadawane w ramach badań HBSC od lat 2001/02. Zgodnie z przyjętymi przez międzynarodowy zespół założeniami, jako kryterium wczesnej inicjacji przyjęto wiek 13 lat lub wcześniej [10]. - Regularne palenie - w międzynarodowym kwestionariuszu HBSC, podstawowe pytanie dotyczące obecnej częstości palenia tytoniu zamieszczane jest w niezmienionej postaci, jako obowiązkowe od pierwszych badań z lat 80-tych. Brzmi ono: Jak często obecnie palisz tytoń?, z kategoriami odpowiedzi: codziennie; co najmniej 1 raz w tygodniu, ale nie codziennie; rzadziej niż 1 raz w tygodniu; nie palę wcale. W pracy tej zdefiniowano wskaźnik negatywny odsetek młodzieży palącej tytoń w każdym tygodniu lub codziennie, określany dalej, jako regularne palenie. W przypadku dzieci i młodzieży wypalanie nawet jednego papierosa tygodniowo zwiększa ryzyko uzależnienia i niesie za sobą inne zagrożenia dla zdrowia [11]. Uzasadnione jest więc odejście od wskaźnika codziennego palenia, który lepiej się sprawdza w przypadku analiz zachowań osób dorosłych, palących tytoń znacznie częściej niż młodzież. Jako zmienne objaśniające przyjęto płeć, wiek młodzież w wieku 11,13,15 lat oraz: - miejsce zamieszkania - zamieszkania analizowano w trzech kategoriach wielkości Tabela I Zmiany wieku inicjacji tytoniowej młodzieży 15-letniej w latach Trends of smoking onset among 15 year adolescents in Inicjacja tytoniowa miejscowości; duże miasta (powyżej 100 tysięcy mieszkańców), małe miasta i wieś. W grupach tych było odpowiednio 32,4%; 35,4% oraz 32,2% ankietowanych, co w porównaniu z danymi GUS świadczy o nadreprezentacji mieszkańców miast. - strukturę rodziny - wykorzystano odpowiedzi na pytanie, dotyczące domu, w którym ankietowany nastolatek mieszka na stałe lub przebywa większość czasu. Młodzież zakreślała osoby, z którymi tam mieszka, w tym: ojca, matkę, macochę (partnerkę taty), ojczyma (partnera mamy). Wyróżniono młodzież mieszkającą z obojgiem biologicznych rodziców, rodziny zrekonstruowane oraz mieszkanie z samotnym rodzicem (odpowiednio: 79,2%; 6,3% oraz 14,4% ankietowanych). - status społeczno-ekonomiczny rodziny - zamożność rodziny mierzono skalą jej zasobów materialnych rodziny FAS (Family Affluence Scale). Obecnie wersja tej skali zbudowana jest z sześciu pytań, dotyczących: posiadania własnego pokoju przez ucznia, liczby samochodów w rodzinie, liczby komputerów w rodzinie, wyjazdów z rodziną na wakacje lub ferie zagranicę oraz liczby łazienek w domu i wyposażenia w zmywarkę do naczyń [12]. Zmodyfikowana skala FAS przyjmuje zakres 0-13 punktów. Według rekomendacji międzynarodowych, rodziny dzieli się na: biedne (0-6 punktów); przeciętne (7-9) i zamożne (10-13 punktów). Ze względu na, stwierdzony w Polsce, duży odsetek rodzin z wynikiem FAS<7 punktów, zdecydowano się wyróżnić w pierwszej grupie rodziny biedne (0-4 punkty) i raczej biedne (5-6 punktów), określane dalej jako poniżej przeciętnej zamożności. Ogółem, w czterech kategoriach według rosnącego poziomu zamożności znalazło się odpowiednio 17,5%; 28,6%; 38,1% oraz 15,8% ankietowanych. Klasyfikując rodziny do czterech grup, zredukowano odsetek braków danych do 2,8%. W przypadku braku danych odnośnie 1 do 3 składowych FAS, podstawiano wartość średnią obliczoną dla osób, które miały identyczną kombinację wartości w pozostałych pytaniach. Wyniki Inicjacja tytoniowa W badanej grupie uczniów w wieku lat, prawie co czwarty (26,4%) przeszedł już inicjację tytoniową, to znaczy przyznał się, że palił papierosy co najmniej w 1 dniu w życiu. Nie stwierdzono istotnych statystycznie różnic zależnych od płci (p=0,588). Odsetek młodzieży mającej za sobą pierwsze próby palenia tytoniu wzrastał wraz z wiekiem i wynosił: 8,1% u 11-latków, 23,9% Ogółem Chłopcy Dziewczęta wcale nie palili 49,7 52,4 49,1 53,6 50,3 51,5 w wieku 13 lat lub mniej 24,8 24,0 30,0 26,5 20,0 22,0 w wieku powyżej13 lat 25,5 23,5 20,9 19,9 29,7 26,5 P 0,321 0,244 0,346 Przegląd Lekarski 2015 / 72 /
3 u 13-latków i 47,6% u 15-latków. Oznacza to, że prawie co druga badana osoba w wieku 15 lat podała, że wypaliła już pierwszego papierosa (Tab. I). W grupie młodzieży 15 letniej odsetki młodzieży, która miała za sobą wczesną i późną inicjację tytoniową były zbliżone. Uwzględniając w analizach płeć badanych osób wykazano, że u chłopców częściej miała miejsce wczesna inicjacja tytoniowa, podczas gdy u dziewcząt późniejsza (po 13 roku życia). Porównując z wynikami badań HBSC w 2010 r., nie stwierdzono istotnych statystycznych różnic w zakresie częstości i wieku inicjacji nikotynowej. Regularne palenie Badania przeprowadzone w roku szkolnym 2013/2014 wykazały, że 12,3 % młodzieży letniej pali tytoń z różną częstością, w tym około 8,1% regularnie w każdym tygodniu. Odsetek młodzieży palącej tytoń regularnie rośnie wraz z wiekiem i wynosi obecnie w kolejnych grupach wieku odpowiednio 2,0%, 7,3% i 15,1%. W porównaniu z wynikami uzyskanymi w poprzedniej rundzie badań w 2010 roku, nie zanotowano znaczących zmian ogólnego wskaźnika regularnego palenia (p=0,442). U chłopców stwierdzono minimalny spadek częstości regularnego palenia tytoniu o 0,4% (p=0,646), podczas gdy u dziewcząt był to wzrost o 1,5% co przy tej liczebności próby stanowi wyniki na granicy istotności statystycznej (p=0,061). Nie stwierdzono też zmian istotnych statystycznie w poszczególnych grupach wieku (Ryc. 1). Struktura rodziny wśród determinantów inicjacji tytoniowej i regularnego palenie Analiza wybranych uwarunkowań inicjacji tytoniowej poniżej 13 roku życia i Tabela II Wybrane rodzinne uwarunkowania inicjacji nikotynowej i regularnego palenia przez młodzież szkolną. Selected family determinants of smoking onset, and regular smoking among adolescents. Palenie tytoniu w każdym tygodniu Inicjacja poniżej Ogółem 11 lat 13 lat 15 lat 13 roku życia* Ogółem 8,0 2,0 7,3 15,1 50,5 Struktura rodziny rodzice biologiczni 6,3 1,8 5,9 11,6 46,4 rodzina zrekonstruowana 13,5 4,9 11,8 21,1 52,9 samotny rodzic 13,6 1,6 11,1 26,5 67,3 P 0,000 0,138 0,005 0,000 0,001 Zamożność rodziny rodzina biedna (0-4) 9,2 1,3 7, ,8 poniżej przeciętnej (5-6) 8,3 2,5 7,4 15,3 49,2 przeciętna (7-9) 7,7 1,6 7,9 13,8 49,6 rodzina zamożna (10-13) 6,9 2,8 6,0 13,2 43,6 P 0,376 0,505 0,828 0,396 0,271 Miejsce zamieszkania duże miasto 9,0 1,9 7,8 15,2 46,4 małe miasto 7,7 2,0 6,4 17,8 50,7 *dotyczy tylko 15-latków Wieś 7,4 2,0 7,5 12,3 55,1 P 0,230 0,991 0,671 0,620 0,188 regularnego palenia tytoniu z uwzględnieniem struktury i zamożności rodziny oraz miejsca zamieszkania badanych została przedstawiona w tabeli II. Stwierdzono, że młodzież, która żyje z obojgiem biologicznych rodziców pali regularnie tytoń dwukrotnie rzadziej niż rówieśnicy z rodzin niepełnych i zrekonstruowanych. Regularne palenie tytoniu przez młodzież nie wykazuje związku z zamożnością rodziny, mierzoną skalą FAS. Co prawda uzyskano wynik na granicy istotności statystycznej dla mieszkańców rejonów wiejskich (p=0,055). W czterech grupach, wraz z podwyższaniem się poziomu zamożności rodziny, odsetek młodzieży wiejskiej regularnie palącej tytoń zmniejszał się, wynosząc odpowiednio: 10,0%; 6,0%; 8,5% oraz 4,0%, co wskazuje na dużą różnicę między skrajnymi grupami społecznymi. Z kolei w dużych miastach, różnica między skrajnymi grupami jest mniejsza, ale odpowiednie odsetki liniowo się zmniejszają (Ryc. 2). Wyizolowany wpływ miejsca zamieszkania na regularne palenie tytoniu przez młodzież okazał się nieistotny w całej badanej grupie, natomiast ujawnił się po uwzględnieniu płci. U chłopców największe wskaźniki regularnego palenia zanotowano w grupie mieszkańców wsi (9,8%), zaś wobec 7,9% w dużym mieście oraz 6,2% małym mieście. Dla porównania, u dziewcząt wieś stanowiła czynnik chroniący (5,1% palących regularnie), podczas gdy miasto czynnik ryzyka (duże miasto 10,2%, małe miasto 9,3%). Po stratyfikacji na miejsce zamieszkania pojawiają się istotne różnice między płciami w małych miastach na niekorzyść dziewcząt, na wsi na niekorzyść chłopców. Spośród analizowanych czynników tylko struktura rodziny wykazała związek z wiekiem inicjacji tytoniowej, podawanym przez 15-latków. W grupie tych, którzy zapalili już pierwszego papierosa, inicjacja tytoniowa poniżej 13 roku życia występowała częściej wśród mieszkających tylko z jednym z rodziców (67,3%), niż wśród rówieśników mieszkających w rodzinach zrekonstruowanych (52,9%) lub z obojgiem rodziców (46,4%). Różnice te były istotne statystycznie. Wpływ zamożności rodziny oraz miejsce zamieszkania na wczesną inicjację okazał się nieistotny w badanej grupie 15-latków. Wyniki analizy wieloczynnikowej przed- Rycina 1 Zmiany częstości palenia tytoniu przez młodzież w latach Trends in prevalence of smoking among adolescents in Rycina 2 Regularne palenie tytoniu przez młodzież w zależności od miejsca zamieszkania i zamożność rodziny. Adolescents regular smoking in relation to family affluence and domicile. 528 A. Kowalewska i J. Mazur
4 stawiono w tabeli III, prezentując model dla regularnego palenia oraz dla wczesnej inicjacji (tylko 15-latki). Spośród pięciu potencjalnych czynników ryzyka - płeć, struktura rodziny i miejsce zamieszkania były niezależnymi predyktorami wczesnej inicjacji tytoniowej. Odsetek młodzieży, która zaczęła wcześniej palić tytoń jest najmniejszy w rodzinach pełnych z rodzicami biologicznymi i największy w przypadku wychowywania przez samotnego rodzica. Ryzyko zapalenia tytoniu w wieku 13 lat lub mniej jest większe wśród chłopców oraz mieszkańców wsi. Czynnikami ryzyka regularnego palenia okazał się tylko wiek i struktura rodziny. Ryzyko palenia tytoniu było większe wśród młodzieży 15-letniej i mieszkającej z jednym z rodziców niż wśród 11-latków i żyjących z obojgiem rodziców biologicznych. Miejsce zamieszkania nie zakwalifikowało się do końcowego modelu. Omówienie Przedmiotem analiz są dane uzyskane od reprezentatywnej próby 4545 polskich nastolatków. Z przedstawionych analiz wynika, że co czwarty ankietowany podjął próbę palenia tytoniu, a co dwunasty pali tytoń regularnie. Odsetek młodzieży mającej za sobą inicjację nikotynową i palącej codziennie lub co najmniej raz w tygodniu wzrasta z wiekiem. W związku z tym niezwykle istotne wydają się działania, które będą sprzyjały, jeśli nie całkowitej abstynencji nikotynowej, to przynajmniej opóźnianiu wieku inicjacji, jak i regularnemu palenia tytoniu. W porównaniu z badaniami HBSC sprzed 4 lat, nie stwierdzono istotnych zmian w częstości inicjacji nikotynowej jak i regularnego palenia tytoniu. Obserwowany niewielki spadek częstości regularnego palenia tytoniu w grupie chłopców oraz wzrost wartości analizowanych wskaźników u dziewcząt potwierdza dalsze zmniejszanie się różnic zależnych od płci. Zjawisko to opisywane we wcześniejszych pracach własnych, jak i innych autorów, dotyczyło nie tylko palenia tytoniu ale i innych zachowań ryzykownych, jak np. picia alkoholu, inicjacji seksualnej [13,14]. Płeć męska pozostała jeszcze w naszych badaniach istotnym predyktorem wczesnej inicjacji tytoniowej. Miejsce zamieszkania, uwzględnione w analizach uwarunkowań regularnego palenia okazało się być czynnikiem nieistotnym statystycznie. Jest to jednak ważny czynnik modyfikujący inne analizowane zależności. O ile w całej badanej grupie wskaźniki regularnego palenia były identyczne u chłopców i dziewcząt, o tyle po uwzględnieniu wielkości miejscowości, pojawiły się różnice. W dużych miastach zarysowała się tendencja do wyższych wskaźników u dziewcząt, podczas gdy w małych miastach zanotowano istotne różnice na niekorzyść dziewcząt, a na wsiach na niekorzyść chłopców. W podobny sposób miejsce zamieszkania modyfikowało zależność między regularnym paleniem tytoniu a zamożnością rodziny. Z analizy wieloczynnikowej przeprowadzonej z wykorzystaniem modelu regresji logistycznej wynika, że mieszkanie na wsi stanowiło czynnik ryzyka wczesnej inicjacji nikotynowej. Tabela III Wielowymiarowe modele regresji logistycznej dla wczesnej inicjacji nikotynowej i regularnego palenia tytoniu przez młodzież szkolną. Multivariate logistic regression models for early smoking onset and adolescent regular smoking. Zmienna objaśniająca Grupa wieku 11 lat (ref.) 1,00 Zmienna zależna: palenie regularne Status społeczno-ekonomiczny rodziny okazał się nieistotnym czynnikiem, zarówno w modelu wczesnej inicjacji, jak i regularnego palenia. W analizach opartych na wynikach wcześniejszych rund badań HBSC, czynnik ten był istotnym predyktorem codziennego palenia tytoniu [15]. Wskazuje to na brak stabilności analizowanych związków i wpływ definicji zmienne zależnej. W świetle wyników najnowszych badań HBSC, istotny wpływ zamożności rodziny na częstość regularnego palenia tytoniu przez młodzież utrzymuje się na wsi. Ważnym predyktorem zarówno wczesnej inicjacji tytoniowej jak i regularnego palenia tytoniu była struktura rodziny. Młodzież wychowująca się z ojcem i matką paliła tytoń rzadziej niż rówieśnicy z rodzin niepełnych i zrekonstruowanych. Podobne wyniki uzyskali inni autorzy, którzy uwzględniali strukturę rodziny w analizowaniu czynników warunkujących palenie tytoniu oraz podejmowanie innych zachowań ryzykownych przez młodzież [16,17]. Wydaje się, że występowanie tej zależności w pewnym stopniu przypisać można osłabionemu systemowi kontroli w rodzinach niepełnych i zrekonstruowanych, ponadto w tych ostatnich występować może niespójny system wartości i obowiązujących norm wobec zdrowia i zachowań antyzdrowotnych w tym palenia tytoniu. Do okresu transformacji ustrojowej rodzina często traktowana była w badaniach jako zmienna zależna, problemy jej rozpatrywano z Zmienna zależna: wczesna inicjacja tytoniowa p OR CI(OR) p OR CI(OR) 13 lat 0,000 3,81 2,48-5,85 15 lat 0,000 8,43 5,62-12,66 Płeć nie dotyczy (15-latki) Chłopcy 0,672 1,05 0,83-1,33 0,001 1,77 1,26-2,48 dziewczęta (ref.) 1,00 1,00 Struktura rodziny biologiczna (ref.) 1,00 1,00 zrekonstruowana 0,001 1,96 1,32-2,92 0,250 1,44 0,77-2,68 samotny rodzic 0,000 2,24 1,69-2,96 0,000 2,48 1,56-3,96 Zamożność rodziny biedna 0,833 1,05 0,70-1,57 0,295 1,38 0,76-2,51 poniżej przeciętnej 0,943 1,01 0,70-1,47 0,322 1,32 0,76-2,27 przeciętna 0,975 0,99 0,69-1,43 0,485 1,21 0,71-2,04 rodzina zamożna (ref.) 1,00 1,00 Zamieszkanie duże miasto (ref.) 1,00 małe miasto 0,920 1,01 0,77-1,34 0,191 1,31 0,87-1,96 Wieś 0,336 0,87 0,65-1,16 0,039 1,53 1,02-2,30 punktu widzenia zmian w makrostrukturze społecznej jak np. urbanizacja, migracja ze wsi do miast [18]. Dopiero w ostatnich latach nastąpiło przejście do traktowania rodziny jako zmienną niezależną, która wpływa na pewne zjawiska makrostrukturalne [19]. W takim ujęciu rodzina stanowi ważny czynnik polityki społecznej i powinna być w większym stopniu uwzględniana w podejmowanych działaniach z zakresu profilaktyki antynikotynowej oraz szeroko rozumianej promocji zdrowia. Wnioski Analiza wyników najnowszej rundy badań HBSC wykazała, że: 1. Wskaźniki częstości podejmowania prób palenia tytoniu i palenia regularnego przez młodzież na przestrzeni ostatnich czterech lat uległa pewnemu ustabilizowaniu, jednak nadal co czwarty nastolatek podjął próbę palenia tytoniu, a co dwunasty pali tytoń regularnie. 2. Odsetek młodzieży podejmującej pierwsze próby palenia i palącej regularnie wzrasta z wiekiem. Z tego powodu konieczne jest wykorzystywanie w profilaktyce strategii opartej na opóźnianiu wieku inicjacji nikotynowej. 3. Miejsce zamieszkania jest ważnym czynnikiem modyfikującym związek między wskaźnikami palenia a płcią i zamożnością rodziny. 4. Ważnym predyktorem regularnego palenia tytoniu i wczesnej inicjacji tytoniowej Przegląd Lekarski 2015 / 72 /
5 jest struktura rodziny. Młodzież wychowująca się z ojcem i matką pali tytoń rzadziej niż rówieśnicy z rodzin niepełnych i zrekonstruowanych. Rodzina jako ważny czynnik polityki społecznej oraz forma życia zbiorowego, wywiera istotny wpływ na kształtowanie się postaw, systemów wartości i wzorów zachowań dzieci i młodzieży. W związku z tym powinna być w większym stopniu otoczona opieką i uwzględniana w prowadzonych działaniach z zakresu promocji zdrowia i profilaktyki antynikotynowej. Piśmiennictwo 1. World Health Organization: Framework convention on tobacco control. World Health Organisation, Geneva Kowalewska A: Palenie tytoniu przez dziewczęta w okresie dorastania w kontekście uwarunkowań psychospołecznych. Oficyna Wydawnicza ASPRA- JR, Warszawa DiFranzz JR, Rigotti NA, McNell AD, Ockene JK, Savageau JA. et al: Initial symptoms of nicotine dependence in adolescents. Tob Control. 2000; 9: Hancock T, Perkins F: The Mandala of health: a conceptual model and teaching tool. W: Anderson JR, Kickbusch J (red.), Health Promotion. A Resource Book, Copenhagen Słońska Z: Promocja zdrowia zarys problematyki, promocja zdrowia. Nauki Społeczne i Medycyna 1994; 1 2: Globalny sondaż dotyczący używania tytoniu przez osoby dorosłe (GATS) Polska WHO Regionalne biuro dla Europy, Ministerstwo Zdrowia. 7. Mazur J. (red.): Zdrowie i zachowania zdrowotne młodzieży szkolnej w Polsce na tle wybranych uwarunkowań socjodemograficznych. Wyniki badań HBSC Instytut Matki i Dziecka, Warszawa 2015 (w druku). 8. Moor I, Rathmann K, Lenzi M, Pfortner TK, Nagelhout GE. et al: Socioeconomic inequalities in adolescent smoking across 35 countries: a multilevel analysis of the role of family, school and peers. Eur J Public Health 2015; 25: Pförtner TK, Moor I, Rathmann K, Hublet A, Molcho M. et al: The association between family affluence and smoking among 15-year-old adolescents in 33 European countries, Israel and Canada: the role of national wealth. Addiction 2015; 110: Currie C, Gabhainn SN, Godetu E, Roberts E, Smith C. et al: Inequalities in young people s health. HBSC international report from the 2005/2006 survey. WHO Regional Office for Europe, Benowitz NL: Nicotine addiction. N Engl J Med. 2010; 362: Hartley J, Levin K, Currie C: A new version of the HBSC Family Affluence Scale FAS III: Scottish Qualitative Findings from the International FAS Development Study. Social Indcators Research (w druku, dostępne online). 13. Global Youth Tobacco Survey Collaborating Group. Differences in worldwide tobacco use by gender: Findings from the Global Youth Tobacco Survey. J School Health 2003; 73: Woynarowska B, Mazur J (red.): Tendencja zmian zachowań zdrowotnych i wybranych wskaźników zdrowia młodzieży szkolnej w latach Instytut Matki i Dziecka Mazur J (red.): Status materialny rodziny i otoczenia a samopoczucie i styl życia młodzieży 15-letniej.Wyniki badań HBSC w 2006 w ujęciu środowiskowym. Instytut Matki i Dziecka, Warszawa Griesbach D, Amos A, Currie C: Adolescent smoking and family structure in Europe Soc Sci Med. 2003; 56: Igra V, Irwin CE: Theories of adolescents risk-taking behavior. W: Handbook of Adolescent Health Risk Behavior, DiClemente RJ, Hansen WB, Ponton LE. New York London: Plenum Press Kawula S, Brągiel J, Janke AW: Pedagogika rodziny. Obszary i panorama problematyki. Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń Tabak I, Mazur J: Dobre relacje rodzinne jako czynniki chroniące młodzież letnią przed paleniem tytoniu. Przegl Lek. 2011; 68: A. Kowalewska i J. Mazur
SPOŁECZNE UWARUNKOWANIA ZDROWIA MŁODZIEŻY SZKOLNEJ (NA PODSTAWIE WYNIKÓW BADAŃ HBSC) Joanna Mazur Instytut Matki i Dziecka
SPOŁECZNE UWARUNKOWANIA ZDROWIA MŁODZIEŻY SZKOLNEJ (NA PODSTAWIE WYNIKÓW BADAŃ HBSC) Joanna Mazur Instytut Matki i Dziecka Informacje o badaniach HBSC 213/14 44 kraje członkowskie sieci HBSC (Health Behaviour
Bardziej szczegółowoWychowanie do życia w rodzinie
Wychowanie do życia w rodzinie SZKOŁA PODSTAWOWA Wychowanie do życia w rodzinie w szkole podstawowej 1 czy jak na Zachodzie? Czy są uzasadnione obawy wielu rodziców wobec nacisku niektórych środowisk i
Bardziej szczegółowoPalenie tytoniu przez 15-latków w Polsce w zależności od wybranych czynników socjodemograficznych - tendencje zmian
PRACE ORYGINALNE Anna KOWALEWSKA 1 Joanna MAZUR 2 Anna DZIELSKA 2 Magdalena CHEŁCHOWSKA 3 Palenie tytoniu przez 15-latków w Polsce w zależności od wybranych czynników socjodemograficznych - tendencje zmian
Bardziej szczegółowoAKTUALNE TRENDY UCZNIÓW W GIMNAZJUM W ŚWIETLE BADAŃ HBSC. Joanna Mazur Instytut Matki i Dziecka
AKTUALNE TRENDY OTYŁOŚCI I AKTYWNOŚCI FIZYCZNEJ UCZNIÓW W GIMNAZJUM W ŚWIETLE BADAŃ HBSC Joanna Mazur Instytut Matki i Dziecka Informacja o badaniach HBSC Sieć HBSC obejmuje 43 kraje/regiony Europy i Ameryki
Bardziej szczegółowoMotywy picia alkoholu a zachowania problemowe młodzieży
remedium Profilaktyka problemowa i promocja zdrowia psychicznego 2013 luty Motywy picia alkoholu a zachowania problemowe młodzieży Joanna Mazur W badaniach uwarunkowań picia alkoholu przez młodzież coraz
Bardziej szczegółowoOgólnopolskie badanie ankietowe na temat postaw wobec palenia tytoniu
temat postaw wobec palenia tytoniu TNS Polska dla Głównego Inspektoratu Sanitarnego Z kim rozmawialiśmy? 10-15 lipca 2015 Próba: ogólnopolska, reprezentatywna próba 1004 mieszkańców Polski w wieku 15 i
Bardziej szczegółowoZALEŻNOŚĆ MIĘDZY WYSOKOŚCIĄ I MASĄ CIAŁA RODZICÓW I DZIECI W DWÓCH RÓŻNYCH ŚRODOWISKACH
S ł u p s k i e P r a c e B i o l o g i c z n e 1 2005 Władimir Bożiłow 1, Małgorzata Roślak 2, Henryk Stolarczyk 2 1 Akademia Medyczna, Bydgoszcz 2 Uniwersytet Łódzki, Łódź ZALEŻNOŚĆ MIĘDZY WYSOKOŚCIĄ
Bardziej szczegółowoANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 520 SECTIO D 2005
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 520 SECTIO D 2005 Zakład Wychowania Zdrowotnego Wydział Nauk Przyrodniczych Uniwersytet Szczeciński Kierownik prof. zw.
Bardziej szczegółowoAlicja Drohomirecka, Katarzyna Kotarska
ZESZYTY NAUKOWE UNIWERSYTETU SZCZECIŃSKIEGO NR 384 PRACE INSTYTUTU KULTURY FIZYCZNEJ NR 20 2003 ALICJA DROHOMIRECKA KATARZYNA KOTARSKA SPRAWNOŚĆ FIZYCZNA DZIECI PRZEDSZKOLNYCH ZE STARGARDU SZCZECIŃSKIEGO
Bardziej szczegółowo31 majaa - Światowy Dzień Bez Tytoniu. Każdy dzień może być dniem bez papierosa!
31 majaa - Światowy Dzień Bez Tytoniu Każdy dzień może być dniem bez papierosa! Każdy z nas ma wpływw na swoje zdrowie. Wiąże się to ze stylem życia, jaki prowadzimy, czyli ze sposobem, w jaki żyjemy.
Bardziej szczegółowoPalenie tytoniu wśród młodzieży szkół średnich w świetle aktualnych badań
Grzegorz Opielak 1, Anna Nadulska 2, Jakub Piotrkowicz 2, Łukasz Szeszko 2 1 Katedra i Zakład Anatomii Uniwersytetu Medycznego w Lublinie 2 Studenckie Anatomiczne Koło Naukowe przy Katedrze Anatomii Prawidłowej
Bardziej szczegółowoZachowania zdrowotne kobiet w ciąży w 2009 i 2012 roku Przedstawione poniżej wyniki badań opracowano na podstawie: Zachowania zdrowotne kobiet w ciąży. Ekspertyza oparta na wynikach ogólnopolskich badań
Bardziej szczegółowoZachowania zdrowotne kobiet w ciąży w 2009 i 2012 roku
Zachowania zdrowotne kobiet w ciąży w 2009 i 2012 roku Przedstawione poniżej wyniki badań opracowano na podstawie: Zachowania zdrowotne kobiet w ciąży. Ekspertyza oparta na wynikach ogólnopolskich badań
Bardziej szczegółowoPROGRAMY KRAJOWE realizowane przez Sekcję OZ i PZ
PROGRAMY KRAJOWE realizowane przez Sekcję OZ i PZ * Czyste powietrze wokół nas Program Przedszkolnej Edukacji Antytytoniowej Program jest realizacją rządowego Programu Ograniczania Zdrowotnych Następstwa
Bardziej szczegółowoANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LIX, SUPPL. XIV,
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LIX, SUPPL. XIV, 114 SECTIO D 2004 Akademia Wychowania Fizycznego w Krakowie Academy of Physical Education in Cracow MARIA GACEK, JAROŁAW
Bardziej szczegółowoJanusz Sierosławski Instytut Psychiatrii i Neurologii UŻYWANIE SUBSTANCJI PSYCHOAKTYWNYCH PRZEZ MŁODZIEŻ SZKOLNĄ MIASTA WROCŁAW ESPAD
Janusz Sierosławski Instytut Psychiatrii i Neurologii UŻYWANIE SUBSTANCJI PSYCHOAKTYWNYCH PRZEZ MŁODZIEŻ SZKOLNĄ MIASTA WROCŁAW EUROPEJSKI PROGRAM BADAŃ ANKIETOWYCH W SZKOŁACH NA TEMAT UŻYWANIA ALKOHOLU
Bardziej szczegółowopożycie alkoholu przez uczniów po 18. roku życia uczęszczających do warszawskich szkół ponadgimnazjalnych
P R A C A O R Y G I N A L N A Mariola Joanna Pietrzak, Zofia Sienkiewicz, Jacek Imiela Zakład Pielęgniarstwa Społecznego, Warszawski Uniwersytet Medyczny S pożycie przez uczniów po. roku życia uczęszczających
Bardziej szczegółowomgr Dorota Lasota Wpływ alkoholu etylowego na ciężkość obrażeń ofiar wypadków komunikacyjnych Streszczenie Wstęp
mgr Dorota Lasota Wpływ alkoholu etylowego na ciężkość obrażeń ofiar wypadków komunikacyjnych Streszczenie Wstęp Wypadki komunikacyjne są istotnym problemem cywilizacyjnym, społecznym i medycznym. Są jedną
Bardziej szczegółowoZespół Szkół Zawodowych i Ogólnokształcących im. Prof. Jerzego Buzka w Węgierskiej Górce
PROGRAM PROFILAKTYCZNY Wolni od dymu papierosów 1 I. Wstęp Program Profilaktyczny Wolni od dymu papierosów powstał ze względu na uczniów szkoły średniej, palących papierosy, z ciekawości, eksperymentująco
Bardziej szczegółowoCel główny: ograniczanie konsumpcji tytoniu w SZ RP
IV. SZCZEGÓŁOWY ZAKRES ZADAŃ PROGRAMU ŻW DOTYCZĄCEGO OGRANICZANIA KONSUMPCJI TYTONIU W SIŁACH ZBROJNYCH RP. Cel główny: ograniczanie konsumpcji tytoniu w SZ RP Szczegółowy obszar działania Cel Szczegóły
Bardziej szczegółowoPROBLEM UŻYWANIA ŚRODKÓW PSYCHOAKTYWNYCH PRZEZ MŁODZIEŻ. BADANIA UCZNIÓW SZKÓŁ ŁÓDZKICH
PROBLEM UŻYWANIA ŚRODKÓW PSYCHOAKTYWNYCH PRZEZ MŁODZIEŻ. BADANIA UCZNIÓW SZKÓŁ ŁÓDZKICH Jan Chodkiewicz, Zygfryd Juczyński Zakład Psychologii Zdrowia Instytutu Psychologii Uniwersytetu Łódzkiego WSTĘP
Bardziej szczegółowoPROGRAM PROFILAKTYKI W BURSIE NR 6 W WARSZAWIE na rok szkolny 2016/ /2018
PROGRAM PROFILAKTYKI W BURSIE NR 6 W WARSZAWIE na rok szkolny 2016/2017 2017/2018 Podstawa prawna 1. Ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela (tj. Dz.U. z 2014 r. poz. 191 ze zm.); 2. Ustawa
Bardziej szczegółowoALKOHOLIZM I NARKOMANIA Rok 2011, TOM 24, NR 4
ALKOHOLIZM I NARKOMANIA Rok 2011, TOM 24, NR 4 STRESZCZENIA ABSTRACTS PRACE ORYGINALNE ORIGINAL PAPERS JOANNA MAZUR, BARBARA WOYNAROWSKA Picie alkoholu przez 15-letnią młodzież w Polsce w latach 2002-2010.
Bardziej szczegółowoANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 318 SECTIO D 2005
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 318 SECTIO D 2005 Akademii Wychowania Fizycznego w Krakowie Academy of Physical Education, Krakow URSZULA MIĄZEK, MIROSŁAW
Bardziej szczegółowoPalić czy nie? 2 godziny. Wstęp
2 godziny Palić czy nie? Wstęp Palenie tytoniu zabija około 5 milionów palaczy rocznie na świecie, co stanowi równowartość pasażerów, jaką pomieści 30 jumbojetów dziennie. W Polsce około 10 milionów Polaków
Bardziej szczegółowoANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LIX, SUPPL. XIV, 115 SECTIO D 2004
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LIX, SUPPL. XIV, 115 SECTIO D 2004 Akademia Wychowania Fizycznego w Krakowie Academy of Physical Education in Cracow MARIA GACEK, JAROSŁAW
Bardziej szczegółowoPRACA ORYGINALNA. Elżbieta Szczepańska, Teresa Matjeka, Agnieszka Bielaszka, Elżbieta Niedworok
PRACA ORYGINALNA Zachowania zdrowotne młodzieży gimnazjalnej na przykładzie środowiska miejskiego i wiejskiego Część I. Palenie tytoniu i spożywanie napojów alkoholowych Salubrious behaviour of the secondary
Bardziej szczegółowoKOMENDA GŁÓWNA ŻANDARMERII WOJSKOWEJ
KOMENDA GŁÓWNA ŻANDARMERII WOJSKOWEJ ZARZĄD PREWENCJI ODDZIAŁ PROFILAKTYKI ZATWIERDZAM MINISTER OBRONY NARODOWEJ Tomasz SIEMONIAK PROGRAM ŻANDARMERII WOJSKOWEJ DOTYCZĄCY OGRANICZANIA PALENIA TYTONIU W
Bardziej szczegółowoANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 317 SECTIO D 2005
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 317 SECTIO D 2005 Akademii Wychowania Fizycznego w Krakowie Academy of Physical Education, Krakow URSZULA MIĄZEK, MARIA
Bardziej szczegółowoBarbara Adamczyk. Dzieci ulicy. w Polsce i na świecie. Definicja. typologia etiologia
Barbara Adamczyk Dzieci ulicy w Polsce i na świecie Definicja typologia etiologia Akademia Ignatianum Wydawnictwo WAM Kraków 2015 Spis treści Wstęp 13 Rozdział 1 Pojęciowe i kategorialne ustalenia fenomenu
Bardziej szczegółowoJanusz Sierosławski UŻYWANIE SUBSTANCJI PSYCHOAKTYWNYCH PRZEZ MŁODZIEŻ W 2015 r.
Janusz Sierosławski UŻYWANIE SUBSTANCJI PSYCHOAKTYWNYCH PRZEZ MŁODZIEŻ W 215 r. EUROPEJSKI PROGRAM BADAŃ ANKIETOWYCH W SZKOŁACH NA TEMAT UŻYWANIA ALKOHOLU I NARKOTYKÓW ESPAD Badanie zostało wykonane przez
Bardziej szczegółowoMay 21-23, 2012 Białystok, Poland
6 th International Forum May 21-23, 2012 Białystok, Poland Study of socio psychological and biological risk factors, causing the introduction to the consumption of psychoactive substances and to encourage
Bardziej szczegółowoWyniki badań przeprowadzonych przez Centrum Onkologii w Warszawie wskazują,
CEL STRATEGICZNY PROGRAMU NA ROK 2014: Zmniejszanie zachorowań, inwalidztwa i zgonów wynikających z palenia tytoniu (choroby układu krąŝenia, nowotwory złośliwe, nienowotworowe choroby układu oddechowego,
Bardziej szczegółowoZnaczenie funkcjonowania rodziny dla zdrowia psychicznego dzieci i młodzieży z otyłością
Znaczenie funkcjonowania rodziny dla zdrowia psychicznego dzieci i młodzieży z otyłością dr n. hum. Izabela Tabak Zakład Zdrowia Dzieci i Młodzieży Instytut Matki i Dziecka Dlaczego warto zajmować się
Bardziej szczegółowoKaŜdego roku z powodu palenia tytoniu umiera w Polsce średnio 67 tysięcy osób dorosłych (51 tysięcy męŝczyzn i 16 tysięcy kobiet). W 2010 roku liczba
CELE STRATEGICZNE PROGRAMU NA LATA 2014-2018: Zmniejszanie zachorowań, inwalidztwa i zgonów wynikających z palenia tytoniu (choroby układu krąŝenia, nowotwory złośliwe, nienowotworowe choroby układu oddechowego,
Bardziej szczegółowoBożena Jodczyk, Valentina Todorovska-Sokołowska, Katarzyna Stępniak Raport Profilaktyka palenia tytoniu w szkole
Raport Profilaktyka palenia tytoniu w szkole opracowany na podstawie wyników badań ankietowych przeprowadzonych przez Ośrodek Rozwoju Edukacji w szkołach promujących zdrowie w Polsce w 2013 roku Wprowadzenie
Bardziej szczegółowoPOSTRZEGANE BARIERY W PODEJMOWANIU AKTYWNOŚCI FIZYCZNEJ MŁODZIEŻY W POLSCE*
PRZEGL EPIDEMIOL 2015; 69: 169-173 Zdrowie publiczne Maria Jodkowska, Joanna Mazur, Anna Oblacińska POSTRZEGANE BARIERY W PODEJMOWANIU AKTYWNOŚCI FIZYCZNEJ MŁODZIEŻY W POLSCE* Zakład Zdrowia Dzieci i Młodzieży,
Bardziej szczegółowomiejscowienie kontroli zdrowia i samoocena zdrowia młodzieży szkół ponadgimnazjalnych
P R A C A O R Y G I N A L N A Jadwiga Krawczyńska 1, Ewa Zięba 2, Paulina Zięba 2, Grażyna Nowak-Starz 2 1 Zakład Onkologii i Pielęgniarstwa Onkologicznego, Instytut Pielęgniarstwa i Położnictwa, Wydział
Bardziej szczegółowoZnajdź Właściwe Rozwiązanie
Znajdź Właściwe Rozwiązanie PSSE Brzesko Opracowała : B.Jewiarz Podsumowanie edycji IV rok szkolny 2013/14 1 Powiat Brzeski Do realizacji programu przystąpiło: 6 szkół gimnazjalnych, co stanowi 27% wszystkich
Bardziej szczegółowoFundacja Sportowo-Edukacyjna Infinity
Fundacja Sportowo-Edukacyjna Infinity OPRACOWANE WYNIKÓW WROCŁAWSKIEGO TESTU SPRAWNOŚCI FIZYCZNEJ (Urząd Marszałkowski Województwa Dolnośląskiego) Opracowali: dr inż. Krzysztof Przednowek mgr inż. Łukasz
Bardziej szczegółowoCzynniki wpływające na aktywność zawodową osób starszych. Analiza ekonometryczna
Czynniki wpływające na aktywność zawodową osób starszych Analiza ekonometryczna Problemy Polska należy do krajów o najmłodszym wieku wycofania się z rynku pracy Aktywność zawodowa osób starszych w Polsce
Bardziej szczegółowoAnna Dudak SAMOTNE OJCOSTWO
SAMOTNE OJCOSTWO Anna Dudak SAMOTNE OJCOSTWO Oficyna Wydawnicza Impuls Kraków 2006 Copyright by Anna Dudak Copyright by Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków 2006 Recenzent: prof. zw. dr hab. Józef Styk Redakcja
Bardziej szczegółowoP: Czy studiujący i niestudiujący preferują inne sklepy internetowe?
2 Test niezależności chi-kwadrat stosuje się (między innymi) w celu sprawdzenia czy pomiędzy zmiennymi istnieje związek/zależność. Stosujemy go w sytuacji, kiedy zmienna zależna mierzona jest na skali
Bardziej szczegółowoOcena skuteczności preparatów miejscowo znieczulających skórę w redukcji bólu w trakcie pobierania krwi u dzieci badanie z randomizacją
234 Ocena skuteczności preparatów miejscowo znieczulających skórę w redukcji bólu w trakcie pobierania krwi u dzieci badanie z randomizacją The effectiveness of local anesthetics in the reduction of needle
Bardziej szczegółowo1 Por. Czapiński J., Panek T. (red.) (2011). Diagnoza społeczna [data dostępu ].
Dobrostan psychiczny oraz zdrowie Kategorię dobrostanu psychicznego i zdrowia można definiować na wiele sposobów. Na potrzeby tego badania postanowiono wybrać kilka wskaźników, które wprost lub pośrednio
Bardziej szczegółowoWnioski z badań przeprowadzonych w 2007 roku
Wnioski z badań przeprowadzonych w 2007 roku 1. Problemy związane z piciem alkoholu, używaniem narkotyków i przemocą rówieśniczą w szkole w ocenie uczniów. Palenie papierosów: Wśród uczniów klas szóstych
Bardziej szczegółowoWybrane determinanty zachowań zdrowotnych uczniów szkół gimnazjalnych
Wybrane determinanty zachowań zdrowotnych uczniów szkół gimnazjalnych Determinants of health-related behaviours of middle school students Maria Kózka 1, 2, Magdalena Jałocha 1, Aleksandra Mrozowska 2 1
Bardziej szczegółowoURZĄD STATYSTYCZNY W BIAŁYMSTOKU
URZĄD STATYSTYCZNY W BIAŁYMSTOKU Opracowania sygnalne Białystok, marzec 2013 r. Kontakt: e-mail: SekretariatUSBST@stat.gov.pl tel. 85 749 77 00, fax 85 749 77 79 Internet: www.stat.gov.pl/urzedy/bialystok
Bardziej szczegółowoMałgorzata Jasińska LUBELSKI ROCZNIK PEDAGOGICZNY T. XXXII 2013
LUBELSKI ROCZNIK PEDAGOGICZNY T. XXXII 2013 Nawyki żywieniowe młodzieży gimnazjalnej ze środowiska miejskiego i wiejskiego Abstrakt: Racjonalne żywienie to jeden z ważniejszych czynników warunkujących
Bardziej szczegółowoZachowania żywieniowe i aktywność fizyczna młodzieży w świetle badań HBSC. (Health Behaviour in School-aged Children)
Zachowania żywieniowe i aktywność fizyczna młodzieży w świetle badań HBSC (Health Behaviour in School-aged Children) Cyklicznie powtarzane międzynarodowe badania ankietowe nad zachowaniami zdrowotnymi
Bardziej szczegółowoCz. II. Metodologia prowadzonych badań. Rozdz. 1. Cele badawcze. Rozdz. 2. Metody i narzędzia badawcze. Celem badawczym niniejszego projektu jest:
Cz. II. Metodologia prowadzonych badań Rozdz. 1. Cele badawcze Celem badawczym niniejszego projektu jest: 1. Analiza zachowań zdrowotnych, składających się na styl życia Wrocławian: aktywność fizyczna,
Bardziej szczegółowoProgramy Oświatowo Zdrowotne realizowane w placówkach edukacyjnych na terenie powiatu suskiego w roku szkolnym 2014/2015.
Programy Oświatowo Zdrowotne realizowane w placówkach edukacyjnych na terenie powiatu suskiego w roku szkolnym 2014/2015. Stanowisko pracy ds. oświaty zdrowotnej i promocji zdrowia w PSSE Sucha Beskidzka
Bardziej szczegółowoLetnie wyjazdy wypoczynkowe uczniów 2018
KOMUNIKAT Z BADAŃ 1 ISSN 2353-522 Nr 131/201 Letnie wyjazdy wypoczynkowe uczniów 201 Październik 201 Przedruk i rozpowszechnianie tej publikacji w całości dozwolone wyłącznie za zgodą. Wykorzystanie fragmentów
Bardziej szczegółowoPICIE NAPOJÓW ALKOHOLOWYCH PRZEZ MŁODZIEŻ SZKOLNĄ W POLSCE I INNYCH KRAJACH. TENDENCJE ZMIAN W LATACH 1990-1998
Alkoholizm i Narkomania Tom 14, Nr 2, ss. 213-227 Z warsztatów badawczych i doświadczeń klinicznych PICIE NAPOJÓW ALKOHOLOWYCH PRZEZ MŁODZIEŻ SZKOLNĄ W POLSCE I INNYCH KRAJACH. TENDENCJE ZMIAN W LATACH
Bardziej szczegółowoOcena dostępności do papierosów w opinii dzieci i młodzieży z miasta Włocławka
Ocena dostępności do papierosów w opinii dzieci i młodzieży z miasta Włocławka Assessment of cigarettes availability in the opinion of children and young people from the city of Wloclawek MARTA LEWICKA
Bardziej szczegółowoOpracowanie: Jacek Szamik Leszek Zezuła
PROGRAM PROFILAKTYKI W ZAKRESIE PRZECIWDZIAŁANIA UZALEŻNIENIOM DLA UCZNIÓW KLAS SZKOŁY PODSTAWOWEJ, GIMNAZJUM, ZASADNICZEJ SZKOŁY ZAWODOWEJ ORAZ SZKOŁY PRZYSPOSABIAJĄCEJ DO PRACY SOSW W KRASNYMSTAWIE Opracowanie:
Bardziej szczegółowoŻródło:
Testy t-studenta są testami różnic pomiędzy średnimi czyli służą do porównania ze sobą dwóch średnich Zmienne muszą być zmiennymi ilościowym (liczymy i porównujemy średnie!) Są to testy parametryczne Test
Bardziej szczegółowoKOMUNIKATzBADAŃ. Wyjazdy wypoczynkowe i wakacyjna praca zarobkowa uczniów NR 135/2016 ISSN
KOMUNIKATzBADAŃ NR 135/2016 ISSN 2353-5822 Wyjazdy wypoczynkowe i wakacyjna praca zarobkowa uczniów Przedruk i rozpowszechnianie tej publikacji w całości dozwolone wyłącznie za zgodą CBOS. Wykorzystanie
Bardziej szczegółowoJanusz Sierosławski. Instytut Psychiatrii i Neurologii. ODZIEŻ W 2011 r.
Janusz Sierosławski Instytut Psychiatrii i Neurologii UŻYWANIE SUBSTANCJI PSYCHOAKTYWNYCH PRZEZ MŁODZIEM ODZIEŻ W 11 r. EUROPEJSKI PROGRAM BADAŃ ANKIETOWYCH W SZKOŁACH NA TEMAT UŻYWANIA ALKOHOLU I NARKOTYKÓW
Bardziej szczegółowoBADANIA ZRÓŻNICOWANIA RYZYKA WYPADKÓW PRZY PRACY NA PRZYKŁADZIE ANALIZY STATYSTYKI WYPADKÓW DLA BRANŻY GÓRNICTWA I POLSKI
14 BADANIA ZRÓŻNICOWANIA RYZYKA WYPADKÓW PRZY PRACY NA PRZYKŁADZIE ANALIZY STATYSTYKI WYPADKÓW DLA BRANŻY GÓRNICTWA I POLSKI 14.1 WSTĘP Ogólne wymagania prawne dotyczące przy pracy określają m.in. przepisy
Bardziej szczegółowoMagdalena Stalmach, Maria Jodkowska, Izabela Tabak, Anna Oblacińska
Developmental Period Medicine, 203, XVII, 4 IMiD, Wydawnictwo Aluna Magdalena Stalmach, Maria Jodkowska, Izabela Tabak, Anna Oblacińska Zakład Zdrowia Dzieci i Młodzieży Instytut Matki i Dziecka w Warszawie
Bardziej szczegółowoSZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI
SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI 2016-2017 Profilaktyka to stwarzanie warunków do rozwoju, do bezpiecznego popełniania błędów, tworzenie szans na konfrontację, eksperymentowanie w taki sposób, żeby można było
Bardziej szczegółowoJoanna Mazur, Izabela Tabak, Hanna Kołoło CZYNNIKI RYZYKA I OCHRONNE WŚRÓD UWARUNKOWAŃ SUBIEKTYWNYCH DOLEGLIWOŚCI MŁODZIEŻY 15-LETNIEJ 1
PRZEGL EPIDEMIOL 2008; 62: 633-641 Joanna Mazur, Izabela Tabak, Hanna Kołoło CZYNNIKI RYZYKA I OCHRONNE WŚRÓD UWARUNKOWAŃ SUBIEKTYWNYCH DOLEGLIWOŚCI MŁODZIEŻY 15-LETNIEJ 1 Zakład Ochrony i Promocji Zdrowia
Bardziej szczegółowoKamil Barański 1, Ewelina Szuba 2, Magdalena Olszanecka-Glinianowicz 3, Jerzy Chudek 1 STRESZCZENIE WPROWADZENIE
Czynniki socjodemograficzne wpływające na poziom wiedzy dotyczącej dróg szerzenia się zakażenia w kontaktach niezwiązanych z procedurami medycznymi wśród pacjentów z WZW typu C Kamil Barański 1, Ewelina
Bardziej szczegółowoWybrane programy profilaktyczne
Wybrane programy profilaktyczne Program UNPLUGGED Ogólne informacje na temat programu Program Przeciwdziałania Przyjmowaniu Substancji Uzależniających przez Uczniów Unplugged opracowany został w ramach
Bardziej szczegółowoUżywanie papierosów tradycyjnych i elektronicznych przez młodzież a postrzeganie szkodliwego wpływu palenia na zdrowie
prace oryginalne Anna KOWALEWSKA¹ Joanna MAZUR² Używanie papierosów tradycyjnych i elektronicznych przez młodzież a postrzeganie szkodliwego wpływu palenia na zdrowie Conventional and electronic cigarettes
Bardziej szczegółowo1. Metodologiczne podstawy badań wśród uczniów szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych Miasta Rzeszowa
9 1. Metodologiczne podstawy badań wśród uczniów szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych Miasta Rzeszowa 1.1. Wprowadzenie do badań, metoda i materiał badawczy Badania zrealizowane zostały w maju i czerwcu
Bardziej szczegółowoWarszawa, marzec 2010 BS/36/2010 POSTAWY WOBEC PALENIA PAPIEROSÓW
Warszawa, marzec 2010 BS/36/2010 POSTAWY WOBEC PALENIA PAPIEROSÓW Znak jakości przyznany CBOS przez Organizację Firm Badania Opinii i Rynku 3 października 2008 roku Fundacja Centrum Badania Opinii Społecznej
Bardziej szczegółowoWarszawa, sierpień 2012 BS/107/2012 POSTAWY WOBEC PALENIA PAPIEROSÓW
Warszawa, sierpień 2012 BS/107/2012 POSTAWY WOBEC PALENIA PAPIEROSÓW Znak jakości przyznany przez Organizację Firm Badania Opinii i Rynku 11 stycznia 2012 roku Fundacja Centrum Badania Opinii Społecznej
Bardziej szczegółowoUCHWAŁA Nr III/18/2018 RADY GMINY LELIS z dnia 28 grudnia 2018 r.
UCHWAŁA Nr III/18/2018 RADY GMINY LELIS z dnia 28 grudnia 2018 r. w sprawie przyjęcia Gminnego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych Na podstawie art. 18 ust. 2 pkt 15 ustawy z dnia
Bardziej szczegółowoAnna Borkowska Wydział Wychowania i Profilaktyki Ośrodek Rozwoju Edukacji
Zjawisko wczesnego kończenia nauki w Polsce i główne wnioski z raportu tematycznego Eurydice Tackling Early Leaving from Education and Training in Europe: Strategies, Policies and Measures Anna Borkowska
Bardziej szczegółowoWarszawa, październik 2011 BS/137/2011 WAKACJE DZIECI I MŁODZIEŻY WYPOCZYNEK I PRACA
Warszawa, październik 2011 BS/137/2011 WAKACJE DZIECI I MŁODZIEŻY WYPOCZYNEK I PRACA Znak jakości przyznany CBOS przez Organizację Firm Badania Opinii i Rynku 13 stycznia 2011 roku Fundacja Centrum Badania
Bardziej szczegółowoZNAJOMOŚĆ TECHNOLOGII INFORMACYJNEJ WŚRÓD PORTUGALCZYKÓW
ZNAJOMOŚĆ TECHNOLOGII INFORMACYJNEJ WŚRÓD PORTUGALCZYKÓW BUŁKA Beata KOŚ Justyna, PL Streszczenie W artykule przedstawiono wyniki badań na temat znajomości technologii informacyjnej wśród Portugalczyków.
Bardziej szczegółowoPALENIE A PROKREACJA I POLITYKA LUDNOŚCIOWA
XIV konferencja Tytoń albo Zdrowie im. prof. F. Venuleta Warszawa 8 9 grudnia 2011 roku VI sesja plenarna Społeczne wymiary działalności antytytoniowej w latach 1991-2011: polityka ludnościowa, edukacja.
Bardziej szczegółowoMłodzież Miasta Rzeszowa wobec problematyki przemocy w szkole, używania środków psychoaktywnych i uzależnień behawioralnych
Młodzież Miasta Rzeszowa wobec problematyki przemocy w szkole, używania środków psychoaktywnych i uzależnień behawioralnych Narkotyki, alkohol, papierosy dopalacze, przemoc czy problem istnieje w naszej
Bardziej szczegółowoZESPÓŁ SZKÓŁ NR 1. PROGRAM PROFILAKTYKI Rok szkolny 2016/2017. Wrocław, r.
ZESPÓŁ SZKÓŁ NR 1 we WROCŁAWIU PROGRAM PROFILAKTYKI Rok szkolny 2016/2017 Wrocław, 22.09. 2016 r. Podstawą prawną szkolnego programu profilaktycznego obowiązującego w Zespole Szkół Nr 1 we Wrocławiu są
Bardziej szczegółowoPostawy młodzieży wobec alkoholu. wyniki badań
Postawy młodzieży wobec alkoholu wyniki badań Nastolatki a alkohol 1. Alkohol trafia w ręce nieletnich za sprawą dorosłych. 2. Styl życia rodziców i stosunek do alkoholu obowiązujący w domu rodzinnym mają
Bardziej szczegółowoUchwała Nr 31 / 539 / 11 Zarządu Województwa Podkarpackiego z dnia 15 marca 2011 r.
Uchwała Nr 3 / 539 / Zarządu Województwa Podkarpackiego z dnia 5 marca 2 r. w sprawie ogłoszenia otwartego konkursu ofert na realizację w 2 roku V edycji badań ESPAD dot. używania alkoholu i innych substancji
Bardziej szczegółowoFundacja Sportowo-Edukacyjna Infinity. OPRACOWANE WYNIKÓW WROCŁAWSKIEGO TESTU SPRAWNOŚCI FIZYCZNEJ (Przedszkola z programu Ministerstwa Sportu)
Fundacja Sportowo-Edukacyjna Infinity OPRACOWANE WYNIKÓW WROCŁAWSKIEGO TESTU SPRAWNOŚCI FIZYCZNEJ (Przedszkola z programu Ministerstwa Sportu) Opracowali: dr inż. Krzysztof Przednowek mgr inż. Łukasz Wójcik
Bardziej szczegółowoNie pal przy mnie proszę. Program edukacji antytytoniowej dla uczniów klas I III szkół podstawowych
Nie pal przy mnie proszę Program edukacji antytytoniowej dla uczniów klas I III szkół podstawowych Nie pal przy mnie proszę Dane epidemiologiczne wskazują, jak ważna jest rola szkolnych programów profilaktycznych,
Bardziej szczegółowo2. Młodzież szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych Miasta Rzeszowa wobec problematyki przemocy w szkole
17 2. Młodzież szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych Miasta Rzeszowa wobec problematyki przemocy w szkole 2.1. Zjawisko przemocy w szkołach w opiniach badanych uczniów szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych
Bardziej szczegółowo, , POLACY I PAPIEROSY. CZY RESTRYKCYJNE PRAWO JEST SKUTECZNE? WARSZAWA, SIERPIEŃ 96
CBOS CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ SEKRETARIAT ZESPÓŁ REALIZACJI BADAŃ 629-35 - 69, 628-37 - 04 621-07 - 57, 628-90 - 17 UL. ŻURAWIA 4A, SKR. PT.24 00-503 W A R S Z A W A TELEFAX 629-40 - 89 INTERNET:
Bardziej szczegółowoWybrane metody i techniki gromadzenia danych A N N A B O R K O W S K A
Wybrane metody i techniki gromadzenia danych A N N A B O R K O W S K A O Ś R O D E K R O Z W O J U E D U K A C J I Profilaktyka oparta na diagnozie Działalność edukacyjna szkoły jest określona przez: 1)
Bardziej szczegółowoRyzykowne zachowania młodzieży warszawskich szkół średnich w kontekście
Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu, 2011, Tom 17, Nr 2, 80-84 www.monz.pl PRACA ORYGINALNA Ryzykowne zachowania młodzieży warszawskich szkół średnich w kontekście chorób układu krążenia Alfred Owoc 1, Dorota
Bardziej szczegółowoŻródło: https://scepticemia.com/2012/09/21/william-gosset-a-true-student/
Testy t-studenta są testami różnic pomiędzy średnimi czyli służą do porównania ze sobą dwóch średnich Zmienne muszą być zmiennymi ilościowym (liczymy i porównujemy średnie!) Są to testy parametryczne Test
Bardziej szczegółowoSzkolny Program Profilaktyki
Szkolny Program Profilaktyki Zespołu Szkół im. Janusza Korczaka w Łubiance na lata 2012 2015 Przyjęty do realizacji od 14.09.2012 Łubianka 2012 1 Wstęp Program profilaktyki szkolnej powstał jako modyfikacja
Bardziej szczegółowoUżywanie legalnych i nielegalnych substancji psychoaktywnych wśród młodzieży
Używanie legalnych i nielegalnych substancji psychoaktywnych wśród młodzieży Artur Malczewski Centrum Informacji o Narkotykach i Narkomanii Krajowe Biuro ds. Przeciwdziałania Narkomanii Konferencja PAP,
Bardziej szczegółowoWYNIKI PISA 2015 W POLSCE
WYNIKI PISA 2015 W POLSCE PROJEKT PISA 3 obszary badania: rozumowanie w naukach przyrodniczych, czytanie i interpretacja oraz umiejętności matematyczne, Badanie co 3 lata od 2000 r. PISA 2015 to szósta
Bardziej szczegółowoTest U Manna-Whitneya : Test H Kruskala-Wallisa Test Wilcoxona
Nieparametryczne odpowiedniki testów T-Studenta stosujemy gdy zmienne mierzone są na skalach porządkowych (nie można liczyć średniej) lub kiedy mierzone są na skalach ilościowych, a nie są spełnione wymagania
Bardziej szczegółowoKontrola i promocja zakazu palenia tytoniu prowadzona przez Państwową Inspekcję Sanitarną (PIS) Warszawa, 20 lutego 2009 r.
Kontrola i promocja zakazu palenia tytoniu prowadzona przez Państwową Inspekcję Sanitarną (PIS) Warszawa, 20 lutego 2009 r. Kontrola i promocja zakazu palenia tytoniu prowadzona przez PIS Program Ograniczania
Bardziej szczegółowoSlick Tracy Home Team (PDD) and Amazing Alternatives (FM) programmes
11/30/16 SHARING THE SHARING THE RESULTS LOOKING HOW TO REDUCE ALCOHOL RESULTS RELATED RARHAHARM - FINAL CONFERENCE Slick Tracy Home Team (PDD) and Amazing Alternatives (FM) programmes Katarzyna Okulicz-Kozaryn
Bardziej szczegółowo1. Wykorzystanie czasu wolnego wczoraj i dziś
STRUKTURA WYKORZYSTANIA CZASU WOLNEGO A STAN ZDROWIA DZIECI I MŁODZIEŻY mgr inż. Janusz Trepkowski 1. Wykorzystanie czasu wolnego wczoraj i dziś 1.1 Formy wykorzystania czasu wolnego. Do najbardziej spotykanych
Bardziej szczegółowoAgnieszka Chłoń-Domińczak Uczestnictwo w zajęciach dodatkowych: zróżnicowania i wpływ na osiągnięty poziom wykształcenia
Agnieszka Chłoń-Domińczak Uczestnictwo w zajęciach dodatkowych: zróżnicowania i wpływ na osiągnięty poziom wykształcenia Główne pytania badawcze Czy uczestnictwo w zajęciach dodatkowych ma znaczenie dla
Bardziej szczegółowoStan zdrowia, problemy i potrzeby zdrowotne pracowników w kontekście struktury wieku i starzenia się
Stan zdrowia, problemy i potrzeby zdrowotne pracowników w kontekście struktury wieku i starzenia się Eliza Goszczyńska Krajowe Centrum Promocji Zdrowia w Miejscu Pracy Instytut Medycyny Pracy im. prof.
Bardziej szczegółowoRECENZJA ROZPRAWY DOKTORSKIEJ
Lublin, dnia 20 września 2016r. dr hab. n. med. Jolanta Masiak Kierownik Samodzielnej Pracowni Badań Neurofizjologicznych Katedry Psychiatrii Uniwersytet Medyczny w Lublinie Głuska 2 20-439 Lublin RECENZJA
Bardziej szczegółowoJanusz Sierosławski. Instytut Psychiatrii i Neurologii. MŁODZIEŻ A SUBSTANCJI PSYCHOAKTYWNE W WOJEWÓDZTWIE ZACHODNIOPOMORSKIM W 2015 r.
Janusz Sierosławski Instytut Psychiatrii i Neurologii MŁODZIEŻ A SUBSTANCJI PSYCHOAKTYWNE W WOJEWÓDZTWIE ZACHODNIOPOMORSKIM W 2015 r. EUROPEJSKI PROGRAM BADAŃ ANKIETOWYCH W SZKOŁACH NA TEMAT UŻYWANIA ALKOHOLU
Bardziej szczegółowoWybrane programy profilaktyczne
Wybrane programy profilaktyczne DOMOWI DETEKTYWI Charakterystyka programu Polska Adaptacja programu amerykańskiego programu Slick Tracy Home Team Program. Pierwsze wdrożenie 1999 r. Koordynator, szkolenia
Bardziej szczegółowoANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LIX, SUPPL. XIV, 113 SECTIO D 2004
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LIX, SUPPL. XIV, 113 SECTIO D 2004 Katedra Higieny i Promocji Zdrowia, Akademia Wychowania Fizycznego w Krakowie Department of Hygiene
Bardziej szczegółowoBADANIE BIOFIZYCZNE WYDOLNOŚCI UKŁADU KRĄŻENIA MŁODZIEŻY LICEALNEJ
BADANIE BIOFIZYCZNE WYDOLNOŚCI UKŁADU KRĄŻENIA MŁODZIEŻY LICEALNEJ Katarzyna Gliniewicz, VI Liceum Ogólnokształcące w Szczecinie Opiekunowie: mgr Piotr Chmiel, dr Aneta Mika Plan prezentacji Biofizyka
Bardziej szczegółowoBadanie GATS w Polsce Rezultaty i wnioski dla polityki zdrowotnej
Badanie GATS w Polsce Rezultaty i wnioski dla polityki zdrowotnej XIV Konferencja Naukowa im. F. Venuleta Tytoń albo Zdrowie TWP Wszechnica Polska Warszawa, 09.12.2011 Ostatnia aktualizacja: 09.08.2011
Bardziej szczegółowo