DZIAŁALNOŚĆ STOWARZYSZENIA GMIN POLSKA SIEĆ ENERGIE CITÉS

Transkrypt

1 DZIAŁALNOŚĆ STOWARZYSZENIA GMIN POLSKA SIEĆ ENERGIE CITÉS Maria Stankiewicz Dyrektor Stowarzyszenie Gmin Polska Sieć Energie Cités Kraków, ul. Sławkowska 17 tel./faks:

2 STOWARZYSZENIE GMIN POLSKA SIEĆ ENERGIE CITÉS jest pozarządową organizacją non-profit od 1994 roku aktywnie działa na rzecz kształtowania lokalnej polityki energetycznej i ochrony klimatu promuje poprawę efektywności energetycznej i wykorzystanie energii ze źródeł odnawialnych członkami Stowarzyszenia są miasta i gminy z całej Polski

3 Partnerzy

4 DZIAŁALNOŚĆ STOWARZYSZENIA GMIN POLSKA SIEĆ ENERGIE CITÉS W ZAKRESIE OCHRONY KLIMATU organizacja szkoleń, warsztatów, seminariów, konferencji organizacja podróży studyjnych organizacja Dni Energii audyty energetyczne i świadectwa charakterystyki energetycznej obiektów komunalnych publikacja poradników dla gmin publikacja dobrych praktyk na CD edukacja ekologiczna wystawy strony internetowe

5 ORGANIZACJA SZKOLEŃ, WARSZTATÓW, SEMINARIÓW, KONFERENCJI

6 ORGANIZACJA PODRÓŻY STUDYJNYCH

7 ORGANIZACJA DNI ENERGII

8 W ramach projektu Świadectwa charakterystyki energetycznej dla budynków komunalnych dofinansowanego ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej 40 audytów energetycznych dla budynków komunalnych

9 40 świadectw charakterystyki energetycznej dla budynków komunalnych W ramach projektu Świadectwa charakterystyki energetycznej dla budynków komunalnych dofinansowanego ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej

10 WYDAWNICTWA Stowarzyszenia opracowało, wydało i bezpłatnie rozprowadziło ponad płyt CD zawierających poradniki, przegląd metodologii, schematy lekcji oraz kilkaset opisów najlepszych przykładów efektywnego wykorzystania energii, wykorzystania energii odnawialnej i zrównoważonego rozwoju w krajach Unii Europejskiej

11 WYDAWNICTWA Stowarzyszenie opracowało, wydało i bezpłatnie rozprowadziło egz. poradnika Zarządzanie energią w budynkach szkolnych egz. poradnika Odnawialne źródła energii w Małopolsce 500 egz. poradnika Planowanie energetyczne w miastach i gminach egz. poradnika Zarządzanie energią w budynkach komunalnych

12 WYDAWNICTWA Stowarzyszenie opracowało, wydało i bezpłatnie rozprowadziło egz. broszury nt. Porozumienia Burmistrzów egz. poradnika Jak opracować SEAP? egz. broszury Ogród nad głową 1000 egz. poradnika dla gmin Zasady projektowania i wykonywania zielonych dachów i żyjących ścian

13 EDUKACJA EKOLOGICZNA Cyfrowy luksomierz Miernik Energii Cyfrowy termometr Płyta z przykładami scenariuszy energetycznych lekcji

14 STRONY INTERNETOWE

15 9 marca 2007 r. Unia Europejska przyjęła Pakiet Klimatyczno-Energetyczny Energia dla zmieniającego się świata zobowiązując się do roku 2020: ograniczyć emisji CO 2 o 20% zmniejszyć zużycie energii o 20% zwiększyć udział energii ze źródeł odnawialnych o 20% zwiększyć wykorzystanie biopaliw w transporcie do 10%

16 WIODĄCA ROLA MIAST I GMIN W WALCE ZE ZMIANAMI KLIMATU około 75% populacji europejskiej żyje na obszarach miejskich miasta odpowiadają za blisko 80% zużycia energii i emisji CO 2 władze miejskie mają potencjał, by działać są odpowiedzialne za: zamówienia publiczne, oświetlenie miejskie, transport publiczny, zarządzanie budynkami komunalnymi Podejmowane inicjatywy mogą znacząco przyczynić się do zmniejszenia emisji CO 2

17 Nierozsądne jest twierdzenie, że cele Unii Europejskiej mogą zostać osiągnięte bez zaangażowania władz lokalnych Andris Piebalgs, były Komisarz UE ds. Energii

18 POROZUMIENIE BURMISTRZÓW To najbardziej ambitna inicjatywa europejska, gromadząca burmistrzów pionierskich miast i gmin europejskich, którzy zobowiązali się do przekroczenia celów energetycznych Unii Europejskiej 3x20% poprzez zwiększenie efektywności energetycznej oraz zwiększenie wykorzystania odnawialnych źródeł energii.

19 Jerzy Buzek, były Przewodniczący Parlamentu Europejskiego Działania sygnatariuszy Porozumienia Burmistrzów mogą przyczynić się do znacznego zmniejszenia emisji CO 2. Dzięki wspieraniu ich wysiłków Europa może sprostać wyzwaniom związanym ze zmianami klimatu. Z tych powodów w pełni popieram działania podejmowane w ramach inicjatywy Porozumienia Burmistrzów. Jest ona pomocna w rozwiązywaniu problemów mieszkańców.

20 ZOBOWIĄZANIA SYGNATARIUSZY POROZUMIENIA Przekroczenie celów unijnej polityki klimatyczno-energetycznej: ograniczenie emisji CO 2 o 20% do 2020 roku Przygotowanie Planu działań na rzecz zrównoważonej energii (SEAP Sustainable Energy Action Plan) Wdrożenie Planu Działań (SEAP) i okresowe raportowanie postępów Zaangażowanie obywateli i innych interesariuszy (Dni Energii, Lokalne Forum) Zachęcenie innych miast do przystąpienia do tej inicjatywy

21 POROZUMIENIE BURMISTRZÓW Pierwsza uroczystość podpisania Porozumienia Burmistrzów miała miejsce 10 lutego 2009 r. w sali obrad Parlamentu Europejskiego. Wówczas ponad 300 burmistrzów miast i gmin europejskich przystąpiło do Porozumienia Burmistrzów.

22 POROZUMIENIE BURMISTRZÓW Wśród miast i gmin, które podpisały Porozumienie Burmistrzów do lutego 2009 roku były 4 miasta z Polski: Warszawa, Bielsko-Biała, Niepołomice, Łubianka.

23 POROZUMIENIE BURMISTRZÓW Druga ceremonia podpisania Porozumienia Burmistrzów miała miejsce 5 maja 2010 r. w sali obrad Parlamentu Europejskiego.

24 POROZUMIENIE BURMISTRZÓW Trzecia ceremonia podpisania Porozumienia Burmistrzów miała miejsce 29 listopada 2011 r. w sali obrad Parlamentu Europejskiego.

25 DO DZISIAJ MIAST I GMIN LICZĄCYCH MIESZKAŃCÓW PODPISAŁO POROZUMIENIE BURMISTRZÓW I ZOBOWIĄZAŁO SIĘ OGRANICZYĆ EMISJĘ CO 2 NA SWYM TERENIE O PRZYNAJMNIEJ 20% DO ROKU 2020!

26 4 661 SYGNATARIUSZY 47 KRAJE 30 STOLIC 176 milionów Zaangażowanych mieszkańców 190 regionów, prowincji oraz sieci miast wspierających Porozumienie Źródło:

27 DO MIAST-SYGNATARIUSZY NALEŻY M.IN.: MIAST WŁOSKICH, W TYM RZYM, FLORENCJA, GENOVA, NEAPOL, MEDIOLAN MIAST HISZPAŃSKICH, W TYM BARCELONA, MADRYT, SEWILLA, VALENCJA, BILBAO

28 DO MIAST-SYGNATARIUSZY NALEŻĄ: 133 MIASTA FRANCUSKIE, W TYM PARYŻ, LYON, NICEA, BORDEAUX, BESANCON 65 MIAST NIEMIECKICH, W TYM BERLIN, MONACHIUM, BONN, KOLONIA, HAMBURG

29 Jakie motywacje wskazują burmistrzowie?...ważna jest dla mnie zachęta ze strony innych ludzi. Być może także nasze działania będą stanowiły dla kogoś taką zachętę Bo Frank, Burmistrz Växjö (SE)... Łącząc siły z naszymi europejskimi partnerami i wzmacniając nasze zaangażowanie w tak wartościowe inicjatywy jak Porozumienie Burmistrzów, możemy wspólnie wzmocnić europejską zieloną gospodarkę Emer Costello, Burmistrz Dublin a (IR) Przystąpiliśmy do Porozumienia by spotkać ludzi z takimi samymi ambicjami, zyskać motywację, uczyć się od siebie nawzajem... Manuela Rottmann, Zastępca Burmistrza Frankfurtu nad Menem (DE) Przystąpiliśmy do Porozumienia by pokazać, że władze lokalne już działają i przewodzą walce ze zmianami klimatu. Państwa potrzebują ich pomocy w osiągnięciu celów Protokołu z Kioto, w związku z czym powinny wspierać je w ich wysiłkach... Denis Baupin, Zastępca Mera Paryża(FR)

30 33 POLSKICH SYGNATARIUSZY 2009 Bielsko-Biała Łubianka Niepołomice Raciechowice Warszawa Bielawa Dzierżoniów Ełk Laszki Stare Juchy Ustka Dąbrowa Górnicza Częstochowa Bestwina Błażowa Bydgoszcz Chorzele Gdynia Gniewino Hel Jasienica Jaworze Kolbuszowa Kościerzyna Kozy Piaseczno Sokołów Małopolski Szczyrk Tryńcza Wilamowice Wilkowice Władysławowo

31 2 373 złożonych SEAPów 160 milionów ton CO 2 potencjalnie niewyemitowanych > 40 miliardów inwestycji zaplanowanych w SEAPach > miejsc pracy /rok utworzonych / utrzymanych do 2020 Źródło:

32 KORZYŚCI DLA SYGNATARIUSZY POROZUMIENIA BURMISTRZÓW Włączenie się w globalną walkę ze zmianami klimatu Poprawa: jakości życia oraz stanu zdrowia mieszkańców wizerunku miasta długoterminowej niezależności energetycznej miasta efektywności wykorzystania energii oraz niższe opłaty za energię

33 KORZYŚCI DLA SYGNATARIUSZY POROZUMIENIA BURMISTRZÓW Lepszy dostęp do krajowych i europejskich źródeł finansowania Zabezpieczenie środków finansowych na przyszłe działania i projekty dzięki oszczędnościom energetycznym oraz lokalnej produkcji energii Współpraca sieciowa z innymi sygnatariuszami Porozumienia Burmistrzów

34 NAJCZĘSTSZE DZIAŁANIA NA RZECZ ZMNIEJSZENIA EMISJI CO 2 ZAWARTE W POLSKICH SEAPACH Termomodernizacja obiektów publicznych i prywatnych Wykorzystanie odnawialnych źródeł energii (głównie energii słonecznej, biomasy i biogazu) Modernizacja oświetlenia publicznego Modernizacja sieci centralnego ogrzewania Monitoring zużycia energii w obiektach użyteczności publicznej Edukacja energetyczna obywateli

35 Stowarzyszenie Gmin Polska Sieć Energie Cités zostało pierwszą w Polsce Strukturą Wspierającą Porozumienie Burmistrzów. 24 kwietnia 2009 roku w Brukseli podczas międzynarodowej konferencji, która zgromadziła ponad 400 uczestników z całej Europy, Zbigniew Michniowski, Prezes Zarządu Stowarzyszenia podpisał umowę o partnerstwie pomiędzy Dyrekcją Generalną ds. Energii i Transportu Komisji Europejskiej a Stowarzyszeniem Gmin Polska Sieć Energie Cités.

36 ZOBOWIĄZANIA STOWARZYSZENIA JAKO ORGANIZACJI WSPIERAJĄCEJ Promocja Porozumienia Burmistrzów oraz miast i gmin sygnatariuszy na szczeblu krajowym i europejskim Publiczne uznanie Porozumienia Burmistrzów za kluczowy element swojej polityki Utrzymywanie kontaktu z sygnatariuszami Porozumienia oraz ułatwienie wymiany doświadczeń pomiędzy miastami i gminami sygnatariuszami i kandydatami Pośredniczenie w kontaktach między miastami i gminami sygnatariuszami i kandydatami a Biurem Porozumienia Burmistrzów w Brukseli Pomoc miastom i gminom sygnatariuszom w wypełnianiu zobowiązań wynikających z podpisania Porozumienia Burmistrzów (opracowywanie SEAP, organizacja Dni Energii) Pomoc w identyfikacji imprez, podczas których można promować Porozumienie Burmistrzów Informowanie na bieżąco o nowych wydarzeniach związanych z Porozumieniem

37 PROJEKTY WSPIERAJĄCE SYGNATARIUSZY POROZUMIENIA BURMISTRZÓW 1. Porozumienie Burmistrzów dla poprawy klimatu ENERGY FOR MAYORS maj 2010 maj Budowanie sieci na rzecz Porozumienia Burmistrzów NET COM czerwiec 2011 listopad Apetyt na klimat ekologiczne menu polskich gmin wrzesień 2011 marzec 2013

38 PROJEKTY WSPIERAJĄCE SYGNATARIUSZY POROZUMIENIA BURMISTRZÓW 4. Budowanie kompetencji i wymiana doświadczeń w zakresie strategii zrównoważonego rozwoju energetycznego w miastach kwiecień 2012 marzec Pomiary i wymiana danych pomiędzy zakładami energetycznymi a gminami na rzecz Porozumienia Burmistrzów MESHARTILITY marzec luty 2015

39 INNE PROJEKTY REALIZOWANE NA RZECZ OCHRONY KLIMATU 1. Zrównoważone i efektywne wykorzystanie energii na obszarach wiejskich VIS NOVA maj 2011 sierpień 2014 Współfinansowanie 2. Regionalne strategie dla świadomych energetycznie gmin RENERGY styczeń 2012 grudzień 2014 Współfinansowanie 3. Ogród nad głową - czyli szwajcarskie zielone dachy i żyjące ściany modelem i inspiracją dla innowacyjnych działań polskich samorządów na rzecz oszczędności energii i ochrony klimatu Współfinansowanie maj 2011 sierpień 2014

40 Apetyt na klimat ekologiczne menu polskich gmin wrzesień 2011 marzec 2013 Koordynator: Dofinansowanie: Beneficjenci: Stowarzyszenie Gmin Polska Sieć Energie Cités Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej polskie gminy kandydaci oraz sygnatariusze Porozumienia Burmistrzów oraz wszyscy mieszkańcy tych gmin

41 Działania Seminarium dla gmin polski i europejski kontekst zrównoważonego zarządzania energią i ochrony klimatu na poziomie lokalnym Warsztaty dla gmin praktyczne aspekty wdrażania Porozumienia Burmistrzów i zrównoważonego gospodarowania energią w gminie Międzynarodowe warsztaty dla gmin europejski energetyczny okrągły stół Dni Energii w gminach kształtowanie postaw ekologicznych społeczeństwa Kampania edukacyjno-promocyjna Planowane rezultaty 24 zaplanowane inwestycje pro-ekologiczne 23 gminy wypromowane na arenie międzynarodowej 15 nowych sygnatariuszy Porozumienia Burmistrzów 8 Planów na rzecz zrównoważonej energii 2 nowe Struktury Wspierające 1 gmina wdrażająca System Zarządzania Energią EMS (EN 16001)

42 WYSTAWA DOBRA ENERGIA Stowarzyszenie przygotowało wystawę promującą sygnatariuszy Porozumienie Burmistrzów prezentowaną całej Polsce Niepołomice, Gdańsk, Poznań, Kraków, Warszawa, Warszawa, PKiN, Bielsko-Biała, Dzierżoniów, Kraków, Warszawa, Bydgoszcz, Katowice, Jasło, Warszawa Laszki, Warszawa,

43 Europejska Sieć Centrów Edukacyjnych (EURONET 50/50) maj 2009 maj 2012 r., Koordynator: Dofinansowanie: Partnerzy: Cel: Prowincja Barcelona, ES Inteligentna Energia Europa, UE Stowarzyszenie Gmin Polska Sieć Energie Cités oraz 7 partnerów z 7 innych krajów wsparcie walki ze zmianami klimatycznymi poprzez edukację energetyczną najmłodszych oraz utworzenie europejskiej sieci szkół oszczędzających energię i inne zasoby. Beneficjenci: 50 szkół z 9 krajów europejskich,w tym 11 szkół z Polski

44 Idea projektu EURONET 50/50 Cel: zaangażowanie uczniów w proces zarządzania energii w szkołach poprzez wprowadzenie w nich tzw. metodologii 50/50 utworzenie europejskiej sieci szkół oszczędzających energię i podejmujących walkę ze zmianami klimatycznymi Grupa docelowa: szkoły podstawowe z różnych krajów europejskich, dzieci lat Lider: Partnerzy: Współfinansowanie:

45 Metodologia 50/50 Podział korzyści ekonomicznych wynikających z oszczędzania energii pomiędzy szkoły i władze lokalne 50% kwoty zaoszczędzonej dzięki zastosowaniu przez uczniów i nauczycieli środków efektywności energetycznej jest wypłacane szkołom drugie 50% będzie stanowiło oszczędności dla władz lokalnych, które płacą rachunki Lider: Partnerzy: Współfinansowanie:

46 Każdy wygrywa! szkoły uzyskają dodatkowe środki finansowe (np. Szkoła Podstawowa nr 13 w Bielsku-Białej w 2. roku realizacji projektu zaoszczędziła ,01 zł) władze lokalne ograniczą swoje wydatki na energię szkoły efektywne energetycznie przyczynią się do osiągnięcia lokalnych celów związanych z wykorzystaniem energii i ochroną klimatu Lider: Partnerzy: Współfinansowanie:

47 Na przełomie kwietnia / maja 2013 r. Stowarzyszenie rozpoczyna realizację drugiej edycji projektu o akronimie EURONETΣ 50/50. Uczniowie kolejnych 100 polskich szkół podejmą się ograniczenia zużycia energii w swoich szkołach!!!

48

49 Dofinansowanie Szwajcarsko-Polski Program Współpracy Budżet PLN Realizacja maj 2012 maj

50 Lider Projektu Stowarzyszenie Gmin Polska Sieć Energie Cités Partnerzy projektu Uniwersytet Nauk Stosowanych w Zurichu (ZHAW) Zürcher Hochschule für Angewandte Wissenschaften Polskie Stowarzyszenie Dachy Zielone (PSDZ) z Wrocławia 50

51 Uczestnicy projektu 12 gmin będących członkami Stowarzyszenia Gmin Polska Sieć Energie Cités i sygnatariuszami Porozumienia Burmistrzów Bielawa Bielsko-Biała Bydgoszcz Dąbrowa Górnicza Dzierżoniów Ełk Kościerzyna Niepołomice Piaseczno Raciechowice Warszawa Władysławowo beneficjenci kampanii informacyjno-promocyjnej w mediach i na portalach internetowych 51

52 Cel projektu Przekazanie polskim gminom know-how i najlepszych szwajcarskich praktyk w wykorzystaniu zielonych dachów oraz żyjących ścian do: redukcji emisji CO 2 zwiększenia energooszczędności budynków retencji wody opadowej dla oszczędności energii w systemach ściekowych odtwarzania strat powierzchni zielonej związanej z intensywną zabudową 52

53 Działania Opracowanie i dystrybucja materiałów edukacyjnych i informacyjnych wraz z kampanią promocyjną Wyjazd studyjny do Szwajcarii ( państwa zielonych dachów i ścian ) Opracowanie poradnika dla gmin nt. zielonych dachów i żyjących ścian Dwie konferencje ogólnopolskie (inauguracyjna i zamykająca projekt) Warsztaty dla gmin nt. zielonych dachów i żyjących ścian Dni Zielonych Dachów w 12 gminach 53

54 Harmonogram działań Zarządzanie: Materiały edukacyjne, informacyjne i promocyjne: Wyjazd studyjny do Szwajcarii: Poradnik dla gmin nt. zielonych dachów/żyjących ścian: Konferencja inauguracyjna: Warsztaty dla gmin nt. zielonych dachów/żyjących ścian: Dni Zielonych Dachów w 12 gminach: Kampania informacyjno-promocyjna: Konferencja zamykająca:

55 Główne rezultaty projektu 12 gmin członkowskich Stowarzyszenia Gmin Polska Sieć Energie Cités, sygnatariuszy Porozumienia Burmistrzów, włącza projekty ogrodów na dachach i żyjących ścian do swoich Planów działań na rzecz zrównoważonej energii i aktywizuje wokół tej inicjatywy społeczności lokalne organizując gminne Dni Zielonych Dachów 3 z 12 gmin opracowują modelowe koncepcje żyjących ścian i ogrodów na dachach dla wybranych budynków komunalnych (po jednym budynku w każdej gminie) 55

56 Główne rezultaty projektu 3 opracowane w ramach projektu modelowe koncepcje ogrodów na dachach i żyjących ścian zostają wypromowane na forum europejskim jako wzorce doskonałości dla miast sygnatariuszy Porozumienia Burmistrzów wielostronne porozumienie o kontynuacji współpracy podpisane przez Partnerów projektu i uczestniczące w nim polskie gminy działania w celu otwarcia na Uniwersytecie Przyrodniczym we Wrocławiu kierunku studiów podyplomowych lub innych kursów dotyczących ogrodów na dachach i żyjących ścian 56

57 Korzyści ekonomiczne i ekologiczne zwiększenie partycypacji społecznej i integracji gminnych społeczności poprzez wspólne zakładanie zielonych dachów i żyjących ścian na budynkach mieszkalnych, publicznych (szkoły, szpitale, urzędy), gospodarczych (garaże, parkingi) czy supermarketach stanowi alternatywę dla tradycyjnej termomodernizacji, wykonywanej często przez obce (spoza rodzimego rynku) firmy i prowadzącej do nieestetycznej uniformizacji osiedli oraz niszczenia lokalnych siedlisk ptaków itp. 57

58 Korzyści ekonomiczne i ekologiczne 20-30% oszczędności energii w porównaniu z dachami konwencjonalnymi dostępność niskonakładowej technologii poprawy energooszczędności budynków (dachy ekstensywne) jako optymalnego rozwiązania dla gmin wobec kryzysu i zakazu przekraczania 60% granicy zadłużenia, zgodnie z Ustawą o finansach publicznych (2011); łagodzenie efektu wysp ciepła (emisja ciepła przez samochody, budynki, nawierzchnie dróg): wilgoć z dachowej/ściennej roślinności pochłania ciepło ochładzając otoczenie; 58

59 Korzyści ekonomiczne i ekologiczne absorpcja wody deszczowej i ograniczenie powodzi: dachowa i ścienna roślinność działa jak gąbka, łagodzi gwałtowny odpływ, odciąża system kanalizacyjny oraz filtruje/oczyszcza deszczówkę odprowadzaną do rzek najczęściej bez oczyszczania; edukacja na temat odtwarzania utraconej wskutek urbanizacji powierzchni zielonej, tworzenia miejsc wypoczynku, odbudowy ekosystemów (ptaki, rośliny, owady), uprawy roślin ozdobnych i konsumpcyjnych, nowych wzorców konsumpcji tj. zapotrzebowania społecznego na architekturę ekologiczną; większe zapotrzebowanie społeczne na architekturę ekologiczną 59

60 Materiały edukacyjne, informacyjne i promocyjne ulotek szt. broszur 12 roll-upów szt. materiałów promocyjnych 60

61 61

62 Poradnik dla gmin Kompendium wiedzy i zbiór przykładów dotyczących zakładania oraz pielęgnacji zielonych dachów i żyjących ścian, a także informacji w jaki sposób zielone dachy i żyjące ściany przyczyniają się do ochrony klimatu, oszczędzania energii i ograniczenia spływu wód opadowych z dachów. 62

63 Wyjazd studyjny do Szwajcarii W dniach września 2012 r. odbyła się podróż studyjna do Szwajcarii w celu obejrzenia najbardziej znanych budynków z zielonymi dachami i ścianami oraz ośrodka badawczego Centrum Wiedzy o Dachach Zielonych Uniwersytetu Nauk Stosowanych w Zurychu. 63

64 Wyjazd studyjny do Szwajcarii Uczestnicy poznali osiągnięcia Bazylei (gdzie ok. 25% pow. dachowej pokryte jest roślinnością) i Zurichu (którego dachowe plantacje orchidei i podziemne osiedla zachwycają ekologów) oraz uczyli się, jak realizować takie inicjatywy na swoim terenie. 64

65 Wyjazd studyjny do Szwajcarii Niepołomice stawiają na innowację. Po instalacjach solarnych, pompach ciepła, fotowoltaice i ogniwie wodorowym czas na zielone dachy i żyjące ściany. To kwestia najbliższej przyszłości Stanisław Nowacki Główny Specjalista ds. Energetyki NIEPOŁOMICE Zielone dachy i ściany sprawiają, że życie w centrach miast staje się komfortowe a miasto bardziej atrakcyjne Beata Jaromin-Kapusta Projektant krajobrazu, BIELSKO-BIAŁA 65

66 DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ! Maria Stankiewicz Dyrektor Stowarzyszenie Gmin Polska Sieć Energie Cités Kraków, ul. Sławkowska 17 tel./faks: