PODSTAWY FIZJOTERAPII Metody diagnostyczne stosowane w rehabilitacji

Transkrypt

1 Kierunek TURYSTYKA I REKREACJA - Wykład Studia I stopnia PODSTAWY FIZJOTERAPII Metody diagnostyczne stosowane w rehabilitacji dr Małgorzata Janowska

2 Diagnostyka w rehabilitacji pozwala ustalić rodzaj, charakter i umiejscowienie zmian chorobowych, zaburzeń funkcjonalnych ważnych układów i organów człowieka umożliwia ustalenie wskazań, ale i przeciwwskazań do określonych zabiegów fizjoterapeutycznych pozwala opracować program rehabilitacji ze sprecyzowaniem możliwych obciążeń treningowych jest warunkiem dokonania oceny wyników prowadzonych działań terapeutycznych, prognozowania co do stopnia możliwej poprawy funkcjonalnej postępowanie diagnostyczne nie jest jak się często sądzi, zadaniem jedynie lekarza, obowiązuje również fizjoterapeutę, chociaż w nieco innym głównie funkcjonalnym zakresie diagnostyka obejmuje badanie kliniczne, w którego skład wchodzą badania podmiotowe (wywiad) i przedmiotowe w typowym postępowaniu diagnostycznym wyróżnia się trzy zasadnicza elementy: badanie podmiotowe (wywiad z pacjentem lub osobą towarzyszącą badanie przedmiotowe (fizykalne); badania dodatkowe: laboratoryjne, przyrządowe, instrumentalne, obrazowe

3 Diagnostyka w rehabilitacji Wywiad Przeprowadza się zwykle z osobą badaną, wyjątek stanowią małe dzieci oraz osoby z poważnymi zaburzeniami mowy, słuchu, świadomości lub zaburzeniami umysłowymi. W takich przypadkach wywiad przeprowadza się z osobami najbliższymi pacjenta, członkami rodziny. Z wywiadu uzyskuje się informacje dotyczące chorób przebytych przez pacjenta, chorób członków rodziny. Ma to niekiedy związek z aktualnymi dolegliwościami czy chorobami pacjenta. W odniesieniu do narządu ruchu istotne jest ustalenie: jakie czynności ruchowe sprawiają choremu trudności, jakiego typu są to trudnością jakie jest umiejscowienie i natężenie bólu, jakie czynniki wpływają na ich nasilenie, czy ból wiąże się z wysiłkiem fizycznym, czynnościami ruchowymi, lokomocyjnymi.

4 Wyróżnia się kilka zasadniczych elementów wywiadu: Aktualne dolegliwości: Co boli, jakie czynności uległy zaburzaniu Od kiedy one występują Jaki mają charakter i co je wywołuje Czy są jakieś objawy towarzyszące im lub choroby innych narządów Dotychczasowy przebieg choroby: Jak się dotychczas objawiała Jak była leczona i z jakim skutkiem Co powodu je poprawę i łagodzenie dolegliwości, a co je nasila Jakie wywołuje zaburzenia czynności codziennych Jak często zaburzenia te występują, w jakim nasileniu i okolicznościach Dane socjalne: Zawód, zainteresowania, hobby Przebyte wypadki, choroby, które doprowadziły do pogorszenia sprawności Sytuacja rodzinna, mieszkaniowa (piętro, winda) Sytuacja materialna, źródła utrzymania Wywiad rodzinny: Czy rodzice żyją, ich choroby (zwłaszcza dziedziczne, np. cukrzyca, otyłość, choroby nowotworowe); jeśli rodzice nie żyją - jaka była przyczyna zgonu Choroby rodzeństwa (jeśli pacjent ma rodzeństwo) Choroby dziedziczne w rodzinie: nowotwory, cukrzyca, reumatyczne Czy ma dzieci, czy są zdrowe, ich ewentualne choroby wrodzone i nabyte

5 Diagnostyka w rehabilitacji Badanie przedmiotowe oglądanie obmacywanie (badanie dotykiem) dokonywanie pomiarów W diagnostyce lekarskiej także: opukiwanie (klatki piersiowej, serca) osłuchiwanie (płuc, serca, jamy brzusznej) Wyróżnia się badanie: ogólne szczegółowe (miejscowe)

6 Badanie ogólne ocenia się postawę ciała stan odżywienia chód pacjenta stan przytomności możliwość nawiązania logicznego kontaktu wygląd tkanek: zabarwienie (zasinienie, zblednięcie), obecność wykwitów, zaburzeń troficznych, owrzodzeń, szczególnie w okolicach sprawiających dolegliwości

7 Badanie ogólne ocenia się postawę ciała

8 Badanie ogólne chód pacjenta

9 Badanie szczegółowe badanie poszczególnych części ciała, układów, narządów: głowy szyi klatki piersiowej jamy brzusznej kończyn górnych i dolnych układu oddechowego układu sercowo-naczyniowego układu moczowo-płciowego układu nerwowego

10 badanie głowy badanie klatki piersiowej badanie tętna oraz ciśnienia tętniczego krwi badanie jamy brzusznej badanie kończyn pomiar długości kończyn: długość względną długość bezwzględną pomiar czynnościowy pomiar obwodów kończyn pomiar zakresu ruchów w stawach badanie siły mięśniowej Test Lovetta (tes MRC Medical Research Council)

11 pomiar zakresu ruchów w stawach O9UzHwai6ERSZ9F08b68

12 Test Lovetta określa wartość siły badanych mięśni w sześciostopniowej skali (od 0 do 5): 0 brak napięcia testowanego mięśnia przy próbie czynnego ruchu 1 śladowy skurcz mięśnia bez możliwości wykonania ruchu 2 siła mięśni pozwalająca na wykonanie czynnego ruchu w stawie w pełnym zakresie ruchu pod warunkiem odciążenia badanego odcinka ciała (zwykle ręką badającego) 3 zdolność wykonania czynnego ruchu w pełnym zakresie bez odciążenia z pokonaniem ciężaru kończyny 4 zdolność wykonania ruchu w pełnym zakresie z pokonaniem dodatkowego miernego oporu 5 prawidłowa siła mięśniowa pozwalająca wykonać ruch w pełnym zakresie z pokonaniem dodatkowego dużego oporu Niekiedy skalę tę wyraża się w wartościach procentowych przyjmując: 0 = 0% 1 = 10% 2 = 25% 3 = 50% 4 = 75% 5 = 100%

13 badanie chodu prawidłowy chód warianty chodu fizjologicznego: chód kołyszący chód marynarski chód majestatyczny prawidłowy bieg

14 Typ chodu patologicznego Apraksyjny (ruchy rozczłonkowane) Brodzący Defiladowy Drobnymi kroczkami Kaczkowaty Kłaniający Koguci Koszący Przyczyny Zaburzenia korowych procesów integracji ruchów, zwykle w wyniku uszkodzenia płata czołowego Nadmierne unoszenie nóg w kolanach Uszkodzenie układu pozapiramidowego Rozlane obustronne zaburzenie czynności kory mózgowej spowodowane np. udarem mózgu Świadczy o osłabieniu lub niewydolności mięśni bliższych kończyn dolnych lub wrodzonym obustronnym zwichnięciu stawu biodrowego (obustronny objaw Trendelenburga opadanie miednicy; objaw Duchenne a pochylanie tułowia w stronę chorą) Przykurcz stawu biodrowego w zgięciu połączony ze sztywnością kręgosłupa (bociani) porażenie prostowników stopy i palców Kolano usztywnione w wyproście

15 Typ chodu patologicznego Krzyżowy Móżdżkowy (nieskoordynowane ruchy) Parkinsonowski (wykonywanie drobnych kroków z typowym powłóczeniem nogami) Przyczyny Niedowład kurczowy kończyn dolnych spowodowany porażeniem mózgowym, stwardnieniem rozsianym albo uciskiem na rdzeń kręgowy Uszkodzenia dróg lub ośrodków móżdżku Objaw dysfunkcji jąder podstawnych Podskakujący Szczudłowy Zapadający Spastyczność hiperkinetyczna Stopa piętowa lub amputacja przodostopia Przykurcz kolana lub biodra w dużym zgięciu

16 Badanie dodatkowe podstawowe badania laboratoryjne badania obrazowe zdjęcia rentgenowskie Pozytonowa emisyjna tomografia komputerowa (PET) badanie rezonansem magnetycznym (MRJ - magnetyczny rezonans jądrowy, ang. NMR - nuclear magnetic resonance) artroskopia Scyntygrafia Ultrasonografia (USG) posturografia to badanie postawy ciała elektrodiagnostyka elektrokardiografia (EKG) echokardiografia elektromiografia

17 Podstawowe badania laboratoryjne Morfologia krwi obejmuje następujące oznaczenia: liczbę krwinek białych (leukocytów) WBC liczbę krwinek czerwonych (erytrocytów) RBC zawartość hemoglobiny Hb zawartość hematokrytu HT średnią objętość krwinki czerwonej MCV średnią zawartość hemoglobiny w krwince czerwonej MCH średnie stężenie hemoglobiny w krwince czerwonej MCHC liczbę płytek krwi PLT