Prawo prywatne międzynarodowe

Transkrypt

1 Prawo prywatne międzynarodowe Rok akademicki 2018/2019 Prawo właściwe dla zobowiązań pozaumownych mgr Maria Dymitruk Centrum Badań Problemów Prawnych i Ekonomicznych Komunikacji Elektronicznej

2 Zobowiązania pozaumowne Art. 33 ustawy PPM Prawo właściwe dla zobowiązania ze zdarzenia niebędącego czynnością prawną określa rozporządzenie (WE) nr 864/2007/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 11 lipca 2007 r. dotyczące prawa właściwego dla zobowiązań pozaumownych ("Rzym II") (Dz. Urz. UE L 199 z , str. 40). Zobowiązania pozaumowne Czyn niedozwolony Bezpodstawne wzbogacenie Prowadzenie cudzych spraw bez zlecenia Culpa in contrahendo

3 Czyny niedozwolone Wielomiejscowość Prosta Po stronie czynu Złożona Po stronie szkody Łączniki możliwe do wykorzystania przy czynach niedozwolonych Lex delicti commissi Lex loci damni Art. 4 rozporządzenia Rzym II Ustęp 1 pierwszeństwo lex loci damni nad lex delicti commissi Ustęp 2 odstępstwo na rzecz łącznika personalnego Ustęp 3 klauzula korekcyjna

4 Zobowiązania pozaumowne Bezpodstawne wzbogacenie Art. 10 rozporządzenia Rzym II Pozadeliktowe zobowiązania pozaumowne Prowadzenie cudzych spraw bez zlecenia Art. 11 rozporządzenia Rzym II Culpa in contrahendo Art. 12 rozporządzenia Rzym II

5 Kazus 12 Tygodnik XYZ (wydawany w Niemczech) w wydaniu z dnia 7 lipca 2018 r. opublikował na swoich łamach zdjęcie Krystiana K. (zamieszkałego w Krakowie, posiadającego podwójne obywatelstwo polsko-niemieckie). Krystian K. uważa, że w ten sposób zostało naruszone jego prawo do prywatności i w dniu 14 października 2018 r. wniósł przed Sąd Okręgowy w Krakowie pozew przeciwko wydawcy tygodnika, w którym domaga się przeprosin i zapłaty 50 tys. zł. Zakładając jurysdykcję sądów polskich, odpowiedz, jakie prawo jest właściwe dla oceny zasadności roszczeń Krystiana K?

6 Kazus 12 - jurysdykcja Artykuł 7 pkt 2 rozporządzenia Bruksela I bis Osoba, która ma miejsce zamieszkania na terytorium państwa członkowskiego może być pozwana w innym państwie członkowskim: 2) w sprawach dotyczących czynu niedozwolonego lub czynu podobnego do czynu niedozwolonego - przed sądy miejsca, w którym nastąpiło lub może nastąpić zdarzenie wywołujące szkodę

7 Kazus 13 Polka, Anna B. w roku akademickim 2011/2012 podjęła naukę na Université de Paris w ramach programu wymiany studenckiej Erasmus. Anna B. wraz z nowo poznanymi znajomymi również studentami Université de Paris (Filipem C. obywatelem Francji oraz Emmą W. obywatelką Belgii) zorganizowała wspólną weekendową wycieczkę do uzdrowiska Karlove Vary. Podczas pobytu w uzdrowisku w trakcie zwiedzania zabytkowej części miasta doszło do nieszczęśliwego wypadku Emma W. wylała na Annę B. gorącą kawę. W wyniku tego zdarzenia zniszczeniu uległ płaszcz Anny B. Znajomi wspólnie stwierdzili, że płaszcz wypiorą w domu Filipa C. po powrocie z wycieczki. Po przyjeździe do Paryża okazało się jednak, że pralka Filipa C. nie doprała plamy po kawie, w związku z czym Anna B. była zmuszona oddać płaszcz do pralni chemicznej. Koszt prania wyniósł 50 euro. Jakie prawo jest właściwe dla zobowiązania wynikającego z przedstawionego zdarzenia?

8 Kazus 14 Roberto E. (obywatel włoski) i Włodzimierz Z. (obywatel polski) dotkliwie pobili się w miejscowości Eger na Węgrzech w dniu 4 października 2007 r. podczas uroczystości zaślubin córki Roberto i syna Włodzimierza. Włodzimierz Z. w wyniku sprzeczki stracił widzenie w prawym oku. Nieprzyjemny incydent spowodował wieloletnie spory w rodzinach nowożeńców. Z okazji 10-rocznicy ślubu swoich dzieci Roberto E. oraz Włodzimierz Z. postanowili pogodzić się. W dniu 4 października 2017 r. ustalili, że Roberto E. wynagrodzi pieniężnie krzywdę Włodzimierza, a prawem właściwym dla całej sprawy będzie prawo polskie. 1. Czy Roberto i Włodzimierz mogli poddać swój spór prawu polskiemu? 2. Jakie prawo jest właściwe dla przedawnienia roszczenia przysługującego Włodzimierzowi? 3. Jakie prawo jest właściwe dla oceny, czy w przypadku śmierci Włodzimierza jego roszczenie względem Roberto może być dziedziczone?

9 Kazus 14 stosowanie w czasie rozporządzenia Rzym II Artykuł 31 Rzymu II (Stosowanie w czasie) Niniejsze rozporządzenie stosuje się do zdarzeń powodujących szkodę, które wydarzyły się po jego wejściu w życie. Artykuł 32 Rzymu II (Data rozpoczęcia stosowania) Niniejsze rozporządzenie stosuje się od dnia 11 stycznia 2009 r., z wyjątkiem art. 29, który stosuje się od dnia 11 lipca 2008 r. Artykuł 297 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (dawny artykuł 254 TWE) 2. ( ) Rozporządzenia, dyrektywy, które są skierowane do wszystkich Państw Członkowskich, jak również decyzje, które nie wskazują adresata, są publikowane w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej. Wchodzą one w życie z dniem w nich określonym lub, w jego braku, dwudziestego dnia po ich publikacji.

10 Kazus 15 Zoran M. (Chorwat) pracuje jako kierowca dla dużej spółki spedycyjnej z siedzibą w Niemczech. Obecnie kieruje samochodem ciężarowym marki Volvo zarejestrowanym w Holandii. Ligia W. (Litwinka) użycza zaś na potrzeby prywatne samochód osobowy marki Opel od swojej teściowej obywatelki polskiej Katarzyny W. (samochód zarejestrowany jest w Polsce). W dniu 13 kwietnia 2013 r. Zoran M. i Ligia W., prowadząc swoje samochody po autostradzie A4, na wysokości zjazdu Legnickie Pole zderzyli się. W wyniku zderzenia samochód Ligii W. uległ całkowitemu zniszczeniu, a auto ciężarowe, którym kierował Zoran M. ucierpiało w niewielkim stopniu. Po przyjeździe Policji okazało się, że samochód kierowany przez Zorana M. nie był w pełni sprawy, a dodatkowo Zoran tuż przed wypadkiem wykonywał manewr bez użycia kierunkowskazu. Po wypadku Ligia W. ma problemy z kręgosłupem i planuje wystąpić do sądu polskiego o naprawienie szkody. 1. Jakie prawo jest właściwe dla określenia zakresu odpowiedzialności Zorana M.? 2. Jakie prawo będzie właściwe dla oceny ewentualnej odpowiedzialności pracodawcy Zorana M.?

11 Odpowiedzialność z tytułu wypadków drogowych Art. 34 ustawy PPM Prawo właściwe dla pozaumownej odpowiedzialności cywilnej wynikającej z wypadków drogowych określa Konwencja o prawie właściwym dla wypadków drogowych, sporządzona w Hadze dnia 4 maja 1971 r. (Dz. U. z 2003 r. Nr 63, poz. 585). Art. 1 konwencji haskiej Niniejsza konwencja określa prawo właściwe dla pozaumownej odpowiedzialności cywilnej wynikającej z wypadków drogowych, niezależnie od rodzaju postępowania, w którym dochodzi się tej odpowiedzialności. W rozumieniu niniejszej konwencji za wypadek drogowy uważa się wypadek, w którym uczestniczy jeden lub kilka pojazdów z napędem silnikowym lub bez napędu, wiążący się z ruchem na drodze publicznej, na terenie ogólnodostępnym lub na terenie prywatnym dostępnym dla niektórych osób. Art. 2 konwencji haskiej Niniejszej konwencji nie stosuje się do: 1) odpowiedzialności producentów, sprzedawców i naprawiających pojazdy; 2) odpowiedzialności właściciela lub innej osoby odpowiedzialnej za utrzymanie drogi otwartej dla ruchu lub za bezpieczeństwo jej użytkowników; 3) odpowiedzialności za cudze czyny, z wyjątkiem odpowiedzialności właściciela lub posiadacza pojazdu; 4) roszczeń regresowych pomiędzy osobami ponoszącymi odpowiedzialność; 5) roszczeń regresowych i subrogacji towarzystw ubezpieczeniowych; 6) roszczeń oraz roszczeń regresowych instytucji ubezpieczeń społecznych lub roszczeń przeciwko takim instytucjom; takich roszczeń innych podobnych instytucji i publicznych samochodowych funduszy gwarancyjnych oraz zwolnienia od odpowiedzialności przewidzianego przez prawo, któremu podlegają te instytucje. Art. 3 konwencji haskiej Prawem właściwym jest prawo wewnętrzne państwa, w którym nastąpił wypadek. Art. 7 konwencji haskiej Niezależnie od prawa właściwego przy określaniu odpowiedzialności bierze się pod uwagę przepisy o bezpieczeństwie ruchu na drogach obowiązujące w miejscu i czasie wypadku.

12 Odpowiedzialność z tytułu wypadków drogowych Artykuł 4 konwencji haskiej [Wyjątki od postanowień artykułu 3] Z zastrzeżeniem artykułu 5 przyjmuje się następujące wyjątki od postanowień artykułu 3: a) jeżeli w wypadku uczestniczy tylko jeden pojazd, który jest zarejestrowany w państwie innym niż to, w którym nastąpił wypadek, do odpowiedzialności stosuje się prawo wewnętrzne państwa rejestracji: - wobec kierowcy, posiadacza, właściciela i innej osoby mającej prawo do pojazdu, niezależnie od jej miejsca stałego pobytu, - wobec ofiary będącej pasażerem, jeżeli jej miejscem stałego pobytu jest państwo inne niż to, w którym nastąpił wypadek, - wobec ofiary znajdującej się poza pojazdem na miejscu wypadku, jeżeli miała miejsce stałego pobytu w państwie rejestracji. Jeżeli jest wiele ofiar, określa się prawo właściwe oddzielnie dla każdej z nich, b) jeżeli w wypadku uczestniczy wiele pojazdów, postanowienia litery a) stosuje się tylko wówczas, gdy wszystkie pojazdy są zarejestrowane w tym samym państwie, c) jeżeli w wypadku uczestniczy wiele osób znajdujących się poza pojazdem lub pojazdami na miejscu wypadku i mogą być one odpowiedzialne, postanowienia liter a) oraz b) stosuje się tylko wówczas, gdy wszystkie te osoby mają miejsca stałego pobytu w państwie rejestracji; to samo stosuje się, jeżeli osoby te są również ofiarami wypadku.

13 Kazus 16 MNE GmBH z siedzibą w Monachium zleciła wybudowanie w Kaliszu hali produkcyjnej spółce OPB sp. z o.o. Z uwagi na natłok zleceń spółka OPB zleciła to zadanie podwykonawcy Andrzejowi Nowakowi, prowadzącemu działalność gospodarczą pod firmą BUDIMEX Andrzej Nowak i synowie. Z uwagi na prawidłowe wykonanie umowy o podwykonawstwo spółka OPB w dniu 1 listopada 2018 r. zapłaciła Andrzejowi Nowakowi kwotę 50 tys. zł tytułem wynagrodzenia. W dniu 7 listopada 2018 r. spółka MNE (zamiast zapłacić wynagrodzenie spółce OPB) omyłkowo przelała wynagrodzenie za wybudowanie hali produkcyjnej w wysokości 17 tys. EUR bezpośrednio na konto podwykonawcy. W efekcie Andrzej Nowak otrzymał ponad dwukrotność swojego wynagrodzenia, a spółka OPB nie otrzymała nic. 1. Z jakiego typu zobowiązaniem mamy do czynienia w kazusie? 2. Jakie prawo jest właściwe dla oceny tego zobowiązania?

14 Kazus 16 Artykuł 10 rozporządzenia Rzym II (Bezpodstawne wzbogacenie) 1. Jeżeli zobowiązanie pozaumowne z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia, w tym także z nienależnego świadczenia, dotyczy istniejącego pomiędzy stronami stosunku, takiego jak stosunek wynikający z umowy lub z czynu niedozwolonego, który jest ściśle związany z tym bezpodstawnym wzbogaceniem, podlega ono prawu właściwemu dla tego stosunku. 2. W przypadku gdy prawa właściwego nie można ustalić na podstawie ust. 1, a strony mają, w chwili wystąpienia zdarzenia będącego źródłem bezpodstawnego wzbogacenia, miejsce zwykłego pobytu w tym samym państwie, stosuje się prawo tego państwa. 3. W przypadku gdy prawa właściwego nie można ustalić na podstawie ust. 1 lub 2, prawem właściwym jest prawo państwa, w którym nastąpiło bezpodstawne wzbogacenie. 4. W przypadku gdy ze wszystkich okoliczności sprawy wyraźnie wynika, że zobowiązanie pozaumowne z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia pozostaje w znacznie ściślejszym związku z państwem innym niż państwo wskazane w ust. 1-3, stosuje się prawo tego innego państwa.

15 Dziękuję za uwagę!