RAPORT Z KONSULTACJI ze związkami zawodowymi z partnerami społecznymi

Transkrypt

1 30 października 2015 r. RAPORT Z KONSULTACJI ze związkami zawodowymi z partnerami społecznymi dotyczy projektu rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej w sprawie rodzajów i szczegółowych zasad działania placówek publicznych, warunków pobytu dzieci i młodzieży w tych placówkach oraz wysokości i zasad odpłatności wnoszonej przez rodziców za pobyt ich dzieci w tych placówkach 1. Omówienie wyników przeprowadzonych konsultacji Projekt rozporządzenia w dniu 7 sierpnia 2015 r. został przekazany do zaopiniowania przez: 1) Chrześcijański Związek Zawodowy Solidarność im. Ks. Jerzego Popiełuszki ; 2) Forum Związków Zawodowych; 3) Komisję Krajową NSZZ Solidarność 80 ; 4) Komisję Krajową NSZZ Solidarność ; 5) Krajową Sekcję Nauki NSZZ Solidarność ; 6) Niezależny Samorządny Związek Zawodowy Solidarność ; 7) Ogólnopolskie Porozumienie Związków Zawodowych; 8) Sekcję Krajową Oświaty i Wychowania NSZZ Solidarność ; 9) Sekcję Oświaty KNSZZ Solidarność 80 ; 10) Wolny Związek Zawodowy Sierpień 80 - Komisję Krajową; 11) Zarząd Główny Związku Nauczycielstwa Polskiego; 12) Zarząd Krajowy Związku Zawodowego Nauczycieli Średnich Szkół Leśnych w Polsce; 13) Związek Zawodowy Rada Poradnictwa ; 14) Związek Zawodowy Pracowników Oświaty i Wychowania Oświata ; 15) Alians Ewangeliczny w Rzeczypospolitej Polskiej; 16) Europejską Federację dla Bezpieczeństwa; 17) Federację Inicjatyw Oświatowych; 18) Krajowe Forum Oświaty Niepublicznej; 19) Ogólnopolską Federację Organizacji Pozarządowych; 20) Ogólnopolskie Stowarzyszenie Kadry Kierowniczej Oświaty; 21) Ogólnopolskie Stowarzyszenie Pracowników Resocjalizacji; 22) Polską Radę Ekumeniczną; 23) Radę Główną Nauki i Szkolnictwa Wyższego; 24) Radę Szkolnictwa Wyższego i Nauki ZNP; 25) Radę Szkół Katolickich; 26) Sekretariat Konferencji Episkopatu Polski; 27) Stowarzyszenie Oświatowców Polskich - Zarząd Główny; 28) Stowarzyszenie Dyrektorów Szkół Średnich; 29) Forum Rodziców przy Ministrze Edukacji Narodowej; 30) Fundację SYNAPSIS; 31) Fundację Rzecznik Praw Rodziców; 32) Fundację Rodzice Szkole ; 33) Polski Związek Głuchych Zarząd Główny; 1

2 34) Polski Związek Niewidomych - Zarząd Główny; 35) Polskie Stowarzyszenie na Rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym; 36) Polskie Stowarzyszenie Rodziców; 37) Polski Związek Logopedów; 38) Polskie Towarzystwo Logopedyczne; 39) Społeczne Towarzystwo Oświatowe; 40) Stowarzyszenie Rodzice w Edukacji; 41) Stowarzyszenie Rodziców na Rzecz Pomocy Szkołom; 42) Stowarzyszenie Rzecznik Praw Rodziców; 43) Towarzystwo Rozwijania Inicjatyw Oświatowych; 44) Towarzystwo Nauczycieli Szkół Polskich; 45) Towarzystwo Pomocy Głuchoniewidomym; 46) Związek Pracodawców - Business Centre Club; 47) Konfederację Lewiatan ; 48) Pracodawców Rzeczypospolitej Polskiej; 49) Związek Rzemiosła Polskiego. Projekt został także przekazany do zaopiniowania przez: 1) Komisję Wspólną Rządu i Samorządu Terytorialnego; 2) Komisję Wspólną Rządu i Mniejszości Narodowych i Etnicznych; 3) Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych; 4) Rzecznika Praw Dziecka; 5) Rzecznika Praw Obywatelskich. Uwagi zgłosiły następujące podmioty: 1) Generalny Inspektor Ochrony Danych Osobowych (GIODO) W opinii GIODO regulacje zaproponowane w 58 pkt 4 projektu rozporządzenia powinny być wprowadzane przepisami rangi ustawowej poprzez precyzyjne określenie zasad przetwarzania danych osobowych dla tak określonego celu, w tym zakresu i źródeł pozyskiwanych danych oraz okresu ich przetwarzania. Uwaga została uwzględniona. W projekcie rozporządzenia zrezygnowano z regulacji przewidującej obowiązek prowadzenia przez specjalny ośrodek wychowawczy monitorowania losów byłych wychowanków. GIODO wskazał również na konieczność określenia w projekcie rozporządzenia, jakie informacje o osobie wolontariusza powinny być zbierane w celu zawarcia z nim porozumienia. Informacje o osobie wolontariusza powinny mieć charakter zamkniętego katalogu danych osobowych, które mogą być przetwarzane w związku z zawarciem porozumienia. Uwaga została uwzględniona. W projekcie rozporządzenia określono dane osobowe wolontariusza niezbędne do zawarcia porozumienia ( 75 ust. 3 pkt 1 4 projektu rozporządzenia). 2) Rzecznik Praw Obywatelskich (RPO) RPO zaproponował, aby w 15 projektu rozporządzenia bardziej szczegółowo określić zakres opieki i pomocy psychologicznej udzielanej wychowance w ciąży i po urodzeniu dziecka, poprzez doprecyzowanie np. kwestii ilości dostarczanych ubrań i niezbędnych przedmiotów do pielęgnacji dziecka. 2

3 Uwaga nie została uwzględniona. Intencją projektowanego przepisu nie było umożliwienie przebywania w młodzieżowych ośrodkach wychowawczych nieletnim matkom wraz z dziećmi, lecz umożliwienie nieletniej matce, w miarę możliwości, udziału w sprawowaniu opieki nad dzieckiem. Małoletnie dziecko nie może pozostawać pod wyłączną pieczą rodzica, któremu z uwagi na wiek nie przysługuje władza rodzicielska. Pełnoletnim jest bowiem, zgodnie z art. 10 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny, ten kto ukończył lat 18, a także małoletni, który przez zawarcie małżeństwa uzyskuje pełnoletność. Władza rodzicielska przysługuje wyłącznie osobie pełnoletniej posiadającej pełną zdolność do czynności prawnej. W przypadku gdy oboje rodzice są niepełnoletni, zgodnie z art ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy, dla dziecka musi być ustanowiony opiekun prawny, który będzie jego przedstawicielem ustawowym. Jednocześnie konieczne jest ustanowienie dla dziecka rodziny zastępczej, która zgodnie z art. 32 ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (Dz. U. z 2015 r. poz. 332, z późn. zm.) sprawowana jest w przypadku niemożności zapewnienia dziecku opieki i wychowania przez rodziców. W praktyce oznacza to, że dziecko powinno trafić obligatoryjnie do rodziny zastępczej spełniającej wymagania powyższej ustawy, która będzie wykonywała nad dzieckiem bezpośrednią pieczę. Pozostawienie dziecka z jego nieletnią matką w młodzieżowym ośrodku wychowawczym byłoby sprzeczne z zasadami powyższej regulacji. Możliwa jest również sytuacja, w której ojciec dziecka jest osobą pełnoletnią i przysługuje mu władza rodzicielska, o czym stanowi art Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. Wówczas ojciec dziecka będzie mógł wykonywać opiekę i pieczę nad dzieckiem samodzielnie lub z udziałem małoletniej matki. W związku z powyższym, uwzględniając jednocześnie uwagi Ministra Sprawiedliwości oraz Ministra Pracy i Polityki Społecznej zgłoszone do 15 projektowanego rozporządzenia, zmodyfikowano powyższy przepis poprzez wskazanie, że młodzieżowy ośrodek wychowawczy wspiera nieletnią matkę w uczestniczeniu w bieżącej pieczy nad dzieckiem i w jego wychowaniu, chyba że sąd opiekuńczy postanowi inaczej, zgodnie z art ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. z 2015 r. poz. 583, z późn. zm. 1) ). RPO wskazał również, że w przepisach projektowanego rozporządzenia powinien znaleźć się przepis nakładający na młodzieżowy ośrodek wychowawczy obowiązek dostarczenia nieletniej matce pomocy prawnej w zakresie uregulowania sytuacji urodzonego dziecka, w porozumieniu z nieletnią i jej rodzicami, którym przysługuje władza rodzicielska nad nieletnią i jej dzieckiem. Uwaga nie została uwzględniona. Sytuację dziecka urodzonego przez nieletnią matkę regulują przepisy ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny, ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy oraz ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej. Ponadto, zgodnie z art. 8 ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej, rodzinie przeżywającej trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczowychowawczych wójt obowiązany jest zapewnić wsparcie, które może być prowadzone w formie pracy z rodziną lub pomocy w opiece i wychowaniu dziecka. Zgodnie z art. 10 ust. 3 pkt 4 ww. ustawy, w ramach wsparcia w formie pracy z rodziną jest udzielana m.in. pomoc prawna, szczególnie w zakresie prawa rodzinnego. RPO wskazał także na konieczność włączenia do projektu rozporządzenia regulacji wskazującej na potrzebę dostosowania pomieszczeń młodzieżowego ośrodka 1) Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2015 r. poz. 1062, 1087, 1199 i

4 wychowawczego do potrzeb osób niepełnosprawnych poprzez wskazanie, jaki zakres infrastruktury winno się dostosować, aby zapewnić realizację praw osób niepełnosprawnych. Uwaga nie została uwzględniona. Kwestie dostosowania budynków, w tym budynków użyteczności publicznej, do potrzeb osób niepełnosprawnych regulują przepisy rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. Nr 75, poz. 690, z późn. zm.). Uregulowanie w projekcie rozporządzenia zakresu, w jakim infrastruktura w młodzieżowym ośrodku wychowawczym powinna być dostosowana do potrzeb osób niepełnosprawnych stanowiłoby wykroczenie poza upoważnienie ustawowe zawarte w art. 71 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty, a także stanowiłoby powtórzenie już obowiązujących regulacji w tym zakresie, co jest niedopuszczalne z punktu widzenia zasad techniki prawodawczej. RPO podniósł również w uwagach, że w młodzieżowych ośrodkach wychowawczych powinny znajdować się odrębne pokoje odwiedzin, które zapewniałyby prywatność podczas spotkania z rodziną i osobami bliskimi. Uwaga została częściowo uwzględniona. W odniesieniu do młodzieżowych ośrodków wychowawczych, młodzieżowych ośrodków socjoterapii, specjalnych ośrodków szkolno- -wychowawczych i specjalnych ośrodków wychowawczych, w projekcie rozporządzenia wprowadzono obowiązek zapewnienia przez te ośrodki odpowiednich warunków umożliwiających wychowankom kontakt z rodzicami, z poszanowaniem ich prywatności. Ponadto, należy wskazać na 2 pkt 2 projektu rozporządzenia, zgodnie z którym każda placówka w swoich działaniach wychowawczych, edukacyjnych i opiekuńczych obowiązana jest zawsze kierować się zasadą poszanowania prywatności wychowanka. RPO postulował również wprowadzenie regulacji wskazującej na konieczność poddania wychowanków, w chwili przyjęcia do młodzieżowego ośrodka wychowawczego i młodzieżowego ośrodka socjoterapii, wstępnemu badaniu wykonanemu przez pielęgniarkę lub lekarza, a także na konieczność poddania wychowanka w dalszej kolejności okresowym badaniom profilaktycznym. Uwaga nie została uwzględniona. Wychowankowie MOW korzystają z podstawowej opieki zdrowotnej na podstawie przepisów ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2008 r. Nr 164, poz. 1027, z późn. zm.) oraz aktów wykonawczych do tej ustawy. Z uwagi na przepis art. 67 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty, w którym wskazano, iż do realizacji zadań statutowych szkoła publiczna powinna zapewnić uczniom możliwość korzystania z gabinetu profilaktyki zdrowotnej i pomocy przedlekarskiej, zrezygnowano z określania w projekcie rozporządzenia obowiązku posiadania przez placówki gabinetu profilaktyki zdrowotnej i pomocy przedlekarskiej. W skład placówek (młodzieżowego ośrodka wychowawczego, młodzieżowego ośrodka socjoterapii i specjalnego ośrodka szkolnowychowawczego) wchodzi szkoła, która zgodnie z ww. art. 67 ust. 1 pkt 4 ustawy o systemie oświaty powinna zapewnić uczniom możliwość korzystania z takiego gabinetu. RPO wskazał, że zakres informacji zbieranych w ramach monitorowania losów byłych wychowanków i wykorzystywania pozyskanych informacji do oceny skuteczności podejmowanych przez ośrodek działań, a także przetwarzanie tych informacji może mieć miejsce tylko wówczas gdy jest do tego wyraźna legitymacja ustawowa, a prawo do prywatności, o którym mowa w 2 pkt 2 projektu rozporządzenia musi uwzględniać mieszczące się w tym prawie prawo do bycia zapomnianym ( 28). 4

5 Uwaga została uwzględniona. W projekcie rozporządzenia zrezygnowano z regulacji przewidującej obowiązek prowadzenia przez młodzieżowy ośrodek wychowawczy i młodzieżowy ośrodek socjoterapii monitorowania losów byłych wychowanków. 3) Rada Główna Nauki i Szkolnictwa Wyższego (RG) RG zgłosiła uwagę do 1 projektu rozporządzenia polegającą na zastąpieniu pojęcia dzieci i młodzież z upośledzeniem umysłowym pojęciem dzieci i młodzież z niepełnosprawnością intelektualną. Uwaga nie została uwzględniona. W 1 w pkt 1 w lit. f projektu rozporządzenia posłużono się określeniem dzieci i młodzież z upośledzeniem umysłowym, gdyż przepis ten odwołuje się do nazwy ośrodka, która ustanowiona została w art. 2 pkt 5 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty. W projekcie rozporządzenia nie można zatem dokonywać zmian w obrębie nazwy ośrodka (pojęcie ustawowe), natomiast w pozostałych przepisach projektowanego rozporządzenia w odniesieniu do tej grupy dzieci i młodzieży posłużono się określeniem dzieci i młodzież z niepełnosprawnością intelektualną, zgodnie z art. 3 pkt 18b ww. ustawy. RG zaproponowała również zastąpienie określenia rewalidacja określeniem rehabilitacja. Uwaga nie została uwzględniona. Projektowane rozporządzenie jest aktem wykonawczym do ustawy z dnia 7 września 199 r. o systemie oświaty, zatem musi być spójne pod względem terminologicznym z ww. ustawą. Ustawa o systemie oświaty posługuje się określeniami zajęcia rewalidacyjne (art. 1 pkt 5a, art. 22 ust. 2 pkt 1 i art. 64 ust. 1 pkt 3), zajęcia rewalidacyjno-wychowawcze (art. 16 ust. 7 i art. 71b ust. 3) oraz rewalidacja (art. 71b ust. 2), nie posługuje się natomiast określeniem rehabilitacja. RG zgłosiła ponadto uwagę w zakresie liczebności wychowanków w grupie wychowawczej w przypadku wychowanków z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym z niepełnosprawnościami sprzężonymi, gdy jedną z niepełnosprawności jest autyzm, w tym zespół Aspergera. W uwadze podniesiono, że wskazana w projekcie liczba wychowanków w grupie wychowawczej jest zbyt duża, co uniemożliwia skuteczną pracę rehabilitacyjną oraz bezpieczną pracę z podopiecznymi, szczególnie gdy pojawia się u nich silna nadaktywność i przejawy agresji lub autoagresji. Uwaga nie została uwzględniona. Zgodnie z projektem rozporządzenia liczba wychowanków w grupie wychowawczej w przypadku wychowanków z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym z niepełnosprawnościami sprzężonymi, gdy jedną z niepełnosprawności jest autyzm, w tym zespół Aspergera, wynosi do 4 wychowanków. Przepis określa tylko górną granicę liczebności (przepis 50 ust. 2 posługuje się określeniem do 4 ) zatem możliwe jest utworzenie grupy liczącej mniej niż 4 wychowanków, jeśli jest to uzasadnione potrzebami uczniów. 3) Związek Nauczycielstwa Polskiego (ZNP) ZNP postulował uzupełnienie 19 i 33 o przepis doprecyzowujący, że młodzieżowy ośrodek wychowawczy, młodzieżowy ośrodek socjoterapii, a także specjalny ośrodek szkolno-wychowawczy jest zespołem szkół w rozumieniu ustawy o systemie oświaty. Uwaga nie została uwzględniona. Młodzieżowy ośrodek wychowawczy, młodzieżowy ośrodek socjoterapii oraz specjalny ośrodek szkolno-wychowawczy nie są zespołami w rozumieniu art. 62 ustawy o systemie oświaty, lecz stanowią odrębne, samodzielnie funkcjonujące jednostki systemu oświaty, o czym przesądza art. 2 pkt 5 ustawy o systemie oświaty. 5

6 ZNP ponadto wskazał, że w 22, 36 i 50 projektu rozporządzenia nieprawidłowo użyto określenia wymiar godzin zajęć psychologa, pedagoga i doradcy zawodowego, gdyż wymiar ten wynika z uchwały organu prowadzącego, wydanej na podstawie art. 42 ust. 7 pkt 3 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. - Karta Nauczyciela. Uwaga została uwzględniona. W projekcie rozporządzenia wskazano, że psychologa i pedagoga zatrudnia się w wymiarze nie niższym niż pełny wymiar zajęć. ZNP zaproponował również uzupełnienie 88 o regulację zakazującą możliwości zastępowania pracy pracowników pedagogicznych pracą wykonywaną przez wolontariuszy. Uwaga nie została uwzględniona. Zgodnie z projektem rozporządzenia, wolontariusz, z którym zawarto porozumienie, wykonuje zadania zawsze we współpracy z nauczycielami, wychowawcami grup wychowawczych i specjalistami posiadającymi kwalifikacje odpowiednie do rodzaju prowadzonych zajęć oraz pomocą wychowawcy, a także pod nadzorem dyrektora placówki lub wyznaczonej przez niego osoby. Zatem wolontariusz nie realizuje powierzonych mu zadań samodzielnie, ale we współpracy lub pod nadzorem osób posiadających odpowiednie kwalifikacje. 4) Fundacja SYNAPSIS (FS), Porozumienie AUTYZM-POLSKA (PAP), Ośrodek Rewalidacyjno-Wychowawczy dla Dzieci i Młodzieży z Autyzmem w Gdańsku oraz Ośrodek Rewalidacyjno-Wychowawczy dla Dzieci i Młodzieży z Autyzmem w Malborku (ORW) FS, PAP oraz ORW zaproponowali usunięcie z treści przepisu 59 ust. 1 projektu rozporządzenia określenia w stopniu umiarkowanym lub znacznym, Uwaga została uwzględniona. W projekcie rozporządzenia wskazano, że wychowankami ośrodków rewalidacyjno-wychowawczych są dzieci i młodzież z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu głębokim oraz dzieci i młodzież z niepełnosprawnością intelektualną z niepełnosprawnościami sprzężonymi. FS, PAP oraz ORW zgłosili również uwagę dotyczącą poszerzenia treści 59 ust. 1 projektu rozporządzenia, o wskazanie, że wychowankami ośrodków rewalidacyjno-wychowawczymi mogą być również dzieci z autyzmem w wieku do ukończenia piątego roku życia, u których stwierdzono dodatkowo zaburzenia o charakterze opóźnień rozwojowych. Uwaga nie została uwzględniona. Uwzględnienie powyższej uwagi wymaga zmian w ustawie z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty. Zgodnie bowiem z obowiązującym art. 2 pkt 5 ww. ustawy, ośrodki rewalidacyjno-wychowawcze przeznaczone są dla: a) dzieci i młodzieży z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu głębokim, b) dzieci i młodzieży z niepełnosprawnością intelektualną z niepełnosprawnościami sprzężonymi, przy czym ustawa o systemie oświaty w art. 3 w pkt 18 definiuje pojęcie niepełnosprawności sprzężonej jako występowanie u dziecka niesłyszącego lub słabosłyszącego, niewidomego lub słabowidzącego, z niepełnosprawnością ruchową, z upośledzeniem umysłowym albo z autyzmem, co najmniej jeszcze jednej z wymienionych niepełnosprawności. FS, PAP oraz ORW ponadto zaproponowali, aby w 59 ust. 1 projektu rozporządzenia, do etapów edukacyjnych realizowanych w tych ośrodkach rewalidacyjno-wychowawczych dodać wychowanie przedszkolne, zważywszy, że mogą w nich korzystać ze wsparcia osoby od 3. roku życia, które niezależnie od stopnia swojej niepełnosprawności mają prawo do wychowania przedszkolnego. 6

7 Uwaga nie została uwzględniona. Uwzględnienie powyższej uwagi wymaga zmian w ustawie z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty. Zgodnie bowiem z obowiązującym art. 2 pkt 5 ww. ustawy, ośrodki rewalidacyjno-wychowawcze umożliwiają dzieciom i młodzieży z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu głębokim, a także dzieciom i młodzieży z niepełnosprawnością intelektualną z niepełnosprawnościami sprzężonymi realizację obowiązkowego rocznego przygotowania przedszkolnego, obowiązku szkolnego i obowiązku nauki. należy także wyjaśnić, iż zgodnie z projektowanym 48 ust. 3 i 4 w ośrodkach rewalidacyjno-wychowawczych mogą przebywać dzieci od 3. roku życia (tj. od początku roku szkolnego w roku kalendarzowym, w którym kończą 3. rok życia), dla których organizuje się zajęcia rewalidacyjno-wychowawcze (dzieci z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu głębokim) albo kształcenie specjalne (dzieci z niepełnosprawnością intelektualną ze sprzężonymi niepełnosprawnościami). 2. Wskazanie podmiotów, które zgłosiły zainteresowanie pracami nad projektem w trybie przepisów o działalności lobbingowej w procesie stanowienia prawa wraz ze wskazaniem kolejności dokonania zgłoszeń albo informacji o ich braku Żaden podmiot nie zgłosił zainteresowania pracami na projektem rozporządzenia w trybie przepisów o działalności lobbingowej w procesie stanowienia prawa. 7