Podzielona płatność VAT w JST na przykładach z praktyki 1

Transkrypt

1

2 Cel wprowadzonych zmian... 2 Podzielona płatność na czym to polega... 2 Zachęty do stosowanie podzielonej płatności... 4 Nowość: odrębne rachunki VAT... 7 Kwestie, które jednostka powinna ustalić z bankiem Potrzebna weryfikacja kont kontrahentów Odkładanie się podatku VAT Uwaga na wyjątki Czasem podatnik nie uzyska zgody na uwolnienie środków z rachunku VAT Nowe deklaracje VAT Mechanizm podzielonej płatności sprawdź jak prawidłowo dokonać ewidencji księgowej Zapłata VAT do US z rachunku VAT odbywa się przelewem podatkowym Konieczna aktualizacja w polityce rachunkowości Zapisy na koncie Rachunek VAT Płatności za faktury Ewidencja księgowa Podzielona płatność w jednostkach samorządu terytorialnego Rachunki VAT w jednostkach samorządu terytorialnego zmiany od 1 lipca 2018 r Rachunek VAT dla zakładu budżetowego od 1 lipca 2018 r Nowe rozwiązania w zakresie podatku od towarów i usług, które wchodzą od 1 lipca 2018r. spowodują w JST kolejne zmiany w zasadach rozliczania VAT. Na razie wprowadzenie podzielonej płatności w VAT przez poszczególnych podatników jest dobrowolne. Czy także w jednostkach sektora finansów? - sprawdzimy w tekście. Do wejścia w życie systemu podzielonej płatności zostało już niewiele czasu, więc jest to ostatni moment, aby przygotować swoje jednostki do tych zmian. Podzielona płatność VAT w JST na przykładach z praktyki 1

3 Celem wprowadzenia podzielonej płatności (z ang. split payment) jest zapewnienie większej stabilności wpływów z tytułu podatku od towarów i usług, ale również zapobieganie unikaniu płacenia tego podatku, co zapewni większe bezpieczeństwo podatkowe, pewność prowadzenia działalności gospodarczej oraz zachowanie równych zasad konkurencji. Mechanizm działania split payment polega na tym, że płatność za nabyty towar lub usługę jest dokonywana w taki sposób, że zapłata odpowiadająca wartości sprzedaży netto jest płacona przez nabywcę na rachunek rozliczeniowy dostawcy lub jest rozliczana w inny sposób, natomiast pozostała zapłata odpowiadająca kwocie podatku od towarów i usług jest płacona na specjalny rachunek bankowych dostawcy rachunek VAT (definicja rachunku VAT dodana została w art. 2 pkt 37 ustawy o VAT ). Dostawca ma bardzo ograniczone możliwości dysponowania środkami znajdującymi się na rachunku VAT, a środki te znajdują się pod swego rodzaju nadzorem fiskusa. Podzielona płatność będzie znajdowała zastosowanie wyłącznie w odniesieniu do transakcji dokonywanych na rzecz innych podatników VAT czynnych, czyli do transakcji B2B. Nie będzie możliwości zastosowania podzielonej płatności w odniesieniu do zakupów dokonywanych od konsumentów, czy też od podatników VAT zwolnionych czyli w transakcjach B2C. Split payment daje podatnikom dobrowolność w stosowaniu tego mechanizmu, inicjatywę w powyższym zakresie pozostawia się nabywcy towarów lub usług, niemniej jednak skorzystanie przez niego z tej metody rozliczeń będzie oznaczało określone konsekwencje zarówno dla nabywcy, jak i dostawcy towarów lub usługodawcy. Ponadto dobrowolność stosowania tego mechanizmu oznacza, że można ją stosować w sposób wybiórczy, czyli nie każda faktura musi być uregulowana z zastosowaniem mechanizmu podzielonej płatności to nabywca decyduje, którą fakturę zapłaci z zastosowaniem tego mechanizmu i wobec którego dostawcy go zastosuje. Jednocześnie ustawodawca za stosowanie tego mechanizmu daje podatnikom pewne przywileje i ochronę, o czym będzie mowa w dalszej części tekstu). Podzielona płatność VAT w JST na przykładach z praktyki 2

4 PRZYKŁAD Problem: Powiat zamierza dokonać zamówienia mebli do swojej siedziby, zamówienie dokonywane jest na podstawie wyboru najkorzystniejszej oferty, dostawcą jest czynny podatnik VAT. Dostawca wniósł wniosek aby w umowie zawrzeć warunek iż płatność nie będzie dokonywana przez Powiat w systemie split payment, argumentując iż chce bez ograniczeń korzystać ze swoich środków, a dodatkowo udzieli on na tą dostawę 5% rabatu. Czy Powiat może zgodzić się na takie warunki? Rozwiązanie: Tak, powiat może zgodzić się na takie warunki bowiem mechanizm współdzielonej płatności jest obecnie dobrowolny. Jednak przy stawianiu takich warunków przez dostawcę u nabywcy powinna pojawić się wątpliwość, z jakich powodów takie zastrzeżenia i bonifikaty, dlaczego sprzedawca chce zniechęcić nabywcę do skorzystania z bezpieczeństwa, jakie daje split payment. Respektowanie umownego wyłączenia split paymentu potwierdza Ministerstwo Finansów w odpowiedzi na interpelację (PT LWW.2E). Ministerstwo Finansów wskazuje też, że rezygnacja ze stosowania metody podzielonej płatności oznacza jednocześnie rezygnację z zachęt wynikających ze stosowania tego mechanizmu m.in.: zniesienia odpowiedzialności solidarnej czy brak sankcji w VAT. Równocześnie resort podkreśla, że jednostki samorządu terytorialnego jako administracja powinny jak najczęściej korzystać z tego mechanizmu, płacąc w podzielonej płatności i odegrać znaczną rolę w propagowaniu takiej formy rozliczeń jako metody korzystnej i bezpiecznej. Również w mojej ocenie stosowanie tego mechanizmu także z ostrożności procesowej powinno być w JSFP wprowadzone zarządzeniem kierownika jednostki obowiązkowo. Warto jeszcze podkreślić, że współdzielona płatność nie jest związana z odliczaniem podatku VAT, może być stosowana w ramach podatników B2B, ale nie ma warunku, że dotyczy to faktur związanym z prawem do odliczenia podatku naliczonego VAT, a nie może być używana do płatności, gdy jest brak tego prawa. PRZYKŁAD Problem: Gmina świadczy usługi najmu lokali użytkowych i mieszkalnych, najemcami są zarówno osoby fizyczne nieprowadzące działalności gospodarczej jak i prowadzące działalność gospodarczą, osoby prawne, stowarzyszenia. Czy w sytuacji gdy gmina wprowadzi obowiązkową płatność split payment, najemcy będą musieli płacić należności na dwa nasze rachunki? Podzielona płatność VAT w JST na przykładach z praktyki 3

5 Rozwiązanie: Nie, w przypadku gdy gmina wykonuje usługi najmu, to jedynie faktury wystawione na innych czynnych podatników VAT będą mogły być regulowane na dwa rachunki bankowe i na dodatek będzie o tym decydował świadczeniobiorca. Natomiast zapłaty za faktury wystawione na mieszkańców lokali socjalnych będą tak, jak do tej pory - wpłacane na jeden rachunek, tak samo jeżeli wynajmujący nie będzie podatnikiem VAT. Split payment nie będzie mógł być również stosowany w przypadku wpłat gotówkowych w kasie gminy i to niezależnie od tego, kto dokonuje płatności. ZAPAMIETAJ! SPLIT PAYMENT JEST PRZYWILEJEM NABYWCY. Znowelizowane przepisy ustawy o VAT wprowadzające współdzieloną płatność zawierają system zachęt dla tych podatników, którzy podejmą decyzję o dobrowolnym stosowaniu mechanizmu podzielonej płatności. W szczególności zgodnie z dodanym art.108c ust. 1 ustawy o VAT w przypadku podatników, którzy będą stosować metodę podzielonej płatności nie stosuje się przepisów art. 105a ust. 1, art. 112b ust. 1 pkt 1 i ust. 2 pkt 1 oraz art. 112c. W konsekwencji podatnik, który będzie stosował mechanizm podzielonej płatności w VAT, zyska ponieważ: nie nakłada się na niego odpowiedzialności solidarnej, jeśli sprzedawca towarów ma zaległości podatkowe związane z nierozliczeniem podatku należnego od dostawy towarów dokonanej na rzecz tego podatnika, nie ustala się podatnikowi dodatkowego zobowiązania podatkowego w razie stwierdzenia, że podatnik w złożonej deklaracji podatkowej wykazał np. kwotę zobowiązania podatkowego niższą od kwoty należnej lub kwotę zwrotu różnicy podatku lub kwotę zwrotu podatku naliczonego wyższą od kwoty należnej, czy też jeżeli po zakończeniu kontroli podatkowej, podatnik złożył korektę deklaracji uwzględniającą stwierdzone nieprawidłowości i wpłacił kwotę zobowiązania podatkowego lub zwrócił nienależną kwotę zwrotu. Podzielona płatność VAT w JST na przykładach z praktyki 4

6 Dodatkowo w art.108c ust. 2 ustawy o VAT wprowadza się rezygnację ze stosowania art. 56b Ordynacji podatkowej (który ustanawia podwyższoną stawkę odsetek za zwłokę w odniesieniu do zaległości w podatku od towarów i usług) do zaległości powstałej w wyniku złożonej deklaracji podatkowej, w której podatnik wykazał kwotę podatku naliczonego, której co najmniej 95% wynika z faktur, które zostały zapłacone z zastosowaniem mechanizmu podzielonej płatności. Wskazano wysoki, tj. min. 95%, poziom korzystania z mechanizmu podzielonej płatności, gdyż zachęta ma mieć zastosowanie do podatników, którzy mechanizm podzielonej płatności będą traktować jako główny mechanizm dokonywania płatności. Przewiduje się również, że płacenie z zastosowaniem mechanizmu podzielonej płatności będzie jedną z mocniejszych przesłanek dla wykazania, że nabywca dochował należytej staranności zawierając transakcję z kontrahentem, co będzie miało bardzo istotne znaczenie dla bezpieczeństwa VAT naliczonego nabywców. ZAPAMIETAJ! UPRAWNIENIA DLA PODATNIKÓW STOSUJĄCYCH PODZIELONĄ PŁATNOŚĆ W VAT NIE BĘDĄ STOSOWANE, GDY PODATNIK MIAŁ ŚWIADOMOŚĆ UCZESTNICTWA W OSZUSTWIE PODATKOWYM. PRZYKŁAD Jednostka budżetowa szkoła zakupiła do hali sportowej nagłośnienie. Zakupu bezpośrednio dokonał dyrektor u przedstawiciela firmy, który przyszedł do jego gabinetu, z informacją, że w tym dniu jest dodatkowy 30% rabat. Faktura została zapłacona metodą współdzielonej płatności i w związku z tym, że hala jest poza godzinami lekcyjnymi wynajmowana, od zakupu odliczono podatek VAT. Podczas rutynowej kontroli okazało się, że faktura została wystawiona przez podmiot do tego nieuprawniony. Organy podatkowe wskazały, że cena zakupu była rażąco niska, a na dodatek wysoki rabat powinien był wzbudzić podejrzenia podatnika. W takiej sytuacji podatnik (w tym przypadku gmina działająca poprzez swoja jednostkę budżetową) mógł przewidzieć, że ma do czynienia z nierzetelnym dostawcą i nie może tutaj powoływać się na dobrą wiarę i skorzystać z przywilejów, o których mowa powyżej. Podzielona płatność VAT w JST na przykładach z praktyki 5

7 Kolejną korzystną zmianą jest skrócenia terminu zwrotu różnicy podatku. Jeżeli podatnik zdecyduje się na zwrot na rachunek VAT, wówczas taki zwrot będzie dokonany w przyspieszonym terminie (25 dni), bez możliwości przedłużenia tego terminu zwrotu przez naczelnika urzędu skarbowego celem dokonania weryfikacji tego zwrotu. Ustawodawca nowelizacją wprowadza również zachęty finansowe i na podstawie art. 108d ustawy o VAT udziela podatnikowi dokonującemu wcześniejszej zapłaty podatku zmniejszenia zobowiązania o kwotę obliczoną na podstawie wzoru: S = Z x r x n/360 w którym poszczególne symbole oznaczają: S - kwotę, o którą obniża się kwotę zobowiązania podatkowego z tytułu podatku, Z - kwotę zobowiązania podatkowego z tytułu podatku wynikającą z deklaracji podatkowej przed obniżeniem tego zobowiązania, r - stopę referencyjną Narodowego Banku Polskiego obowiązującą na dwa dni robocze przed dniem zapłaty podatku, n - liczbę dni od dnia, w którym obciążono rachunek bankowy albo rachunek w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej, dla których jest prowadzony rachunek VAT, z wyłączeniem tego dnia, do dnia, w którym upływa termin zapłaty podatku, włącznie z tym dniem. W celu skorzystania z obniżenia z tytułu dokonania przed obowiązującym terminem zapłaty zobowiązania z tytułu podatku od towarów i usług z rachunku VAT podatnik jest obowiązany dokonywać zapłaty kwoty zobowiązania podatkowego z tytułu podatku wynikającej z deklaracji podatkowej, czyli w pełnej wysokości, przed obowiązującym terminem. PRZYKŁAD Problem: JST uregulowała zobowiązanie z tytułu p VAT za lipiec 2018r. w dniu 16 sierpnia czyli, 9 dni przed wymaganym terminem zapłaty. Wysokość zobowiązana wynosiła zł, zapłaty dokonano z rachunku VAT. Czy w takiej sytuacji może skorzystać ona ze zmniejszenia zobowiązania i w jakiej wysokości? Rozwiązanie: Założenie: Podzielona płatność VAT w JST na przykładach z praktyki 6

8 r - obecna stopa referencyjna -1,5%, n - liczba dni 9, Z - zobowiązanie z rozliczenia zł. S = x 1,5% x 0,025 = 56,25, czyli po zaokrągleniu 56 zł. A więc płacąc 16 sierpnia zobowiązanie z VAT, gmina powinna dokonać przelewu na kwotę zł. Należy podkreślić, że przychód dla celów podatków dochodowych w przypadku wcześniejszej zapłaty zobowiązania w podatku VAT z rachunku VAT nie powstaje. Wynika to z faktu, że proponowane rozwiązania skierowane są do podatników VAT bez wyodrębniania określonej grupy podmiotów tego podatku. Tym samym rozwiązania te mają charakter generalno-abstrakcyjny, a nie indywidualnokonkretny. A zatem, jeżeli funkcjonowanie rachunków VAT odbywa się zgodnie z ww. przepisami, to nie można mówić o powstaniu przychodu podlegającego opodatkowaniu w zakresie podatków dochodowych. System podzielonej płatności wprowadza również zmiany w bankowości związane z prowadzeniem rachunków bankowych dla podmiotów prowadzących działalność. Zgodnie z dodanym art. 62a ustawy Prawo Bankowe dla rachunku rozliczeniowego bank zobowiązany jest prowadzić rachunek VAT w walucie polskiej. Rachunek ten będzie jakby subkontem dla rachunku rozliczeniowego danego podmiotu i będą na nim dokonywane obroty odnoszące się do podatku od towarów i usług. Rachunek ten jest prowadzony przez bank, bez zawierania odrębnej umowy i jest wolny od dodatkowych prowizji i opłat. Banki zobowiązane są do otworzenia rachunków VAT przy istniejących rachunkach bieżących na dzień 30 czerwca 2018 r. Dla rachunków rozliczeniowych prowadzonych dla tego samego posiadacza bank zobowiązany jest prowadzić jeden rachunek VAT, niezależnie od liczby prowadzonych dla tego posiadacza rachunków rozliczeniowych. Na wniosek posiadacza rachunku bank może prowadzić rachunki VAT do każdego Podzielona płatność VAT w JST na przykładach z praktyki 7

9 rachunku rozliczeniowego, z tym że dla tych dodatkowych rachunków nie obowiązują zwolnienia ustawowe z opłat tylko zasady ich prowadzenia muszą być ustalone umownie pomiędzy bankiem a danym podmiotem. Do takiej sytuacji, czyli prowadzenia kilku rachunków VAT, muszą przygotować się przede wszystkim jednostki samorządu terytorialnego, w których w świetle przepisów o podatku od towarów i usług wszystkie jednostki i zakłady budżetowe są jednym podatnikiem VAT, ale w relacjach z bankiem są odrębnym podmiotem. UWAGA Jednostki muszą dokonać zmian w umowach na prowadzenie obsługi bankowej tak, aby właścicielem wszystkich rachunków była jednostka samorządu terytorialnego działająca poprzez swoje jednostki i zakłady budżetowe. W przeciwnym razie może dojść do problemów z regulowaniem należności jednostek metodą split payment oraz blokowania środków na rachunku VAT bowiem dysponowanie środkami na tym rachunku podlega restrykcjom. Co prawda ustawodawca podkreśla w uzasadnieniu do ustawy, że nie ingeruje ona w konstytucyjne prawo własności bo zarówno sam rachunek VAT, jak i środki zgromadzone na rachunku VAT będą cały czas środkami należącymi do podatnika od towarów i usług, ale jednocześnie w dodanym art.62b ustawy Prawo Bankowe wskazuje konkretne cele, na jakie mogą być przeznaczone środki znajdujące się na tym rachunku. Możliwości uznania i obciążania rachunku VAT przedstawia poniższy schemat. Podzielona płatność VAT w JST na przykładach z praktyki 8

10 zapłata przez kontrahentów całości albo części kwoty VAT z danej faktury wystawionej przez podatnika; zapłata dokonywana przy pomocy tzw. komunikatu przelewu zapłata przez kontrahentów całości albo części kwoty VAT z danej faktury wystawionej przez podatnika; zapłata dokonywana przy pomocy tzw. komunikatu przelewu wpłata VAT przez podatników na rzecz płatnika tego podatku, który jest właścicielem rachunku (podatnik niemający odpowiedniego statusu akcyzowego sprowadza paliwo z innego państwa członkowskiego z wykorzystaniem podmiotu mającego status składu podatkowego, bądź zarejestrowanego odbiorcy; wówczas podmiot taki jest płatnikiem, któremu podatnik ma obowiązek wpłacić podatek należny) przekazanie środków z innego rachunku VAT tego samego podmiotu w tym samym banku zwrot VAT w przypadku wystawienia faktury korygującej zwrot VAT przez urząd skarbowy RACHUNEK VAT płatności VAT (całości albo części) z tytułu nabycia towarów i usług, przy czym płatność może być dokonana tylko na rachunek VAT innego podmiotu zwrot VAT w związku z wystawieniem faktury korygującej, przy czym ten zwrot może być dokonany tylko na rachunek VAT innego podmiotu wpłaty VAT, sankcje VAT, odsetki za zwłokę od ww. na rachunek urzędu skarbowego przekazanie kwoty VAT przez podatnika, który otrzymał płatność za towary i usługi, których nie sprzedał, na rachunek VAT podmiotu, który sprzedał te towary lub usługi wpłaty VAT przez podatników na rachunek VAT płatników zwrot niezależnie otrzymanej płatności, przy czym zwrot może nastąpić tylko na rachunek VAT przekazanie środków na inny rachunek VAT tego podatnika w tym samym banku zajęcie administracyjne, gdy dotyczy ono egzekucji kwot VAT wypłaty środków na inny rachunek podatnika, o ile organ podatkowy wydał postanowienie pozwalające na to Podzielona płatność VAT w JST na przykładach z praktyki 9

11 Przepisy znowelizowanej ustawy nie przewidują tego, aby organy podatkowe miały dostęp do tych rachunków, czy też żeby mogły samodzielnie dokonywać operacji finansowych na tych rachunkach, a przedstawione ograniczenia mają na celu pomóc organom podatkowym w lepszej weryfikacji tego, czy podatnik uczciwie rozlicza się ze swoich zobowiązań w VAT. Płatności przy zastosowaniu mechanizmu split payment dokonywane będą przy użyciu komunikatu przelewu. Płatnik podatnik będzie wypełniał jeden dokument tj. komunikat przelewu na którym będą wskazane dwie kwoty tj. kwota wartości sprzedaży brutto oraz kwota podatku VAT, poza kwotami konieczne będzie podanie numery faktury i numer, za pomocą którego dostawca towaru lub usługodawca jest zidentyfikowany na potrzeby podatku (art.108a ust.3 ustawy o VAT). A samego podziału kwoty na właściwe konta dokona już bank, a mianowicie kwotę odpowiadającą kwocie podatku na rachunek VAT a pozostałą na rachunek rozliczeniowy. PRZYKŁAD Problem: Dnia 8 sierpnia szkoła - jednostka budżetowa wygenerowała swoją deklarację VAT za lipiec, która jest cząstkową deklaracją JST, zobowiązanie z tej deklaracji to 100 zł, do 10 sierpnia zgodnie z zarządzeniem o centralizacji JB musi przekazać na rachunek JST kwotę wynikającą z tej deklaracji. Na ten dzień na r-ku VAT posiada kwotę 150 zł. Czy JB może dokonać przelewu z tego rachunku na rachunek VAT Gminny? Rozwiązanie: Tak, pod warunkiem, że rachunek VAT, na którym zgromadzony jest podatek jest rachunkiem gminy, a jednostka budżetowa tylko rozporządza tym rachunkiem. Jeżeli natomiast właścicielem rachunku jest szkoła jako jednostka organizacyjna, a JST nie dokonała przed wprowadzeniem split paymentu weryfikacji kont prowadzonych przez bank dla niej oraz jej organizacyjnych nie będzie takiej możliwości. Przekazanie środków pomiędzy rachunkami VAT jest możliwe, ale w ramach tego samego podatnika i w ramach rachunków prowadzonych w tym samym banku. Taki przelew zgodnie z art. 62b ust. 2 pkt 6 ustawy Prawo Bankowe dokonywany jest przy użyciu komunikatu przelewu i zawiera następujące dane: 1. kwotę przekazywanych środków, 2. przekazanie własne, Podzielona płatność VAT w JST na przykładach z praktyki 10

12 3. numer za, za pomocą którego posiadacz jest zidentyfikowany na potrzeby podatku od towarów i usług. PRZYKŁAD Powiat posiada na rachunku rozliczeniowym kwotę zł, a na rachunku VAT kwotę zł, dokonuje zapłaty za pomocą podzielonej płatności faktury na kwotę zł brutto, w tym zł netto oraz zł VAT. W takiej sytuacji bank powinien obciążyć rachunek bieżący kwotą zł ( zł netto oraz zł. VAT), zaś rachunek VAT kwotą zł (do wysokości salda tego rachunku). Przepisy ustawy jasno mówią, że w przypadku braku środków na rachunku VAT, w celu realizacji przelewu, bank obciąża wyłącznie rachunek rozliczeniowy nabywcy towarów i usług kwotą odpowiadającą wartości sprzedaży brutto wskazanej w komunikacie przelewu. Natomiast jeśli na rachunku VAT są środki, ale w wysokości niższej niż VAT z faktury do zapłaty, to zgodnie z nowym art. 62c ust. 3 ustawy Prawo Bankowe bank obciąża rachunek VAT do wysokości salda na tym rachunku i uznaje tą kwotą rachunek rozliczeniowy nabywcy towarów i usług, na podstawie komunikatu przelewu. Tak więc nie wynika z tego jasno, że brakującą kwotą obciąża rachunek VAT, dlatego takie szczegóły należy dokładnie ustalić z bankiem obsługującym jednostkę. W szczególności jednostka powinna zażądać odpowiedzi na następujące zagadnienia: czy bank zablokuje w systemie bankowości elektronicznej możliwość składania przelewów bezpośrednio obciążających rachunek VAT; czy będzie odrzucać przelewy kierowane bezpośrednio na numery rachunków VAT, czy przelewy będą realizowane w następującej kolejności tj. obciążenie rachunku VAT kwotą podatku VAT, uznanie rachunku rozliczeniowego kwotą podatku VAT, obciążenie rachunku Podzielona płatność VAT w JST na przykładach z praktyki 11

13 rozliczeniowego kwotą brutto przelewu, a jeśli saldo rachunku VAT nie wystarczy na pokrycie wskazanej kwoty podatku VAT, to brakująca kwota podatku VAT zostanie pobierana z rachunku rozliczeniowego; czy przelewy zobowiązania podatkowego będą realizowane w następującej kolejności tj. obciążenie rachunku VAT kwotą podatku, uznanie rachunku rozliczeniowego, obciążenie rachunku rozliczeniowego wskazaną w przelewie kwotą podatku VAT, a gdy saldo rachunku VAT nie wystarczy na pokrycie wskazanej kwoty podatku VAT to brakująca kwota podatku VAT będzie pobierana z rachunku rozliczeniowego. Podatnicy muszą analizować stan środków na poszczególnych rachunkach, bo jeśli jednostka nie będzie miała na rachunku bieżącym kwoty odpowiadającej co najmniej kwocie brutto podzielonej płatności, to bank nie zrealizuje przelewu, choćby łączna wysokość środków zgromadzonych na rachunku VAT i na rachunku bieżącym była równa co najmniej kwocie płatności (art.62c ust. 4 ustawy Prawo Bankowe). PRZYKŁAD Jednostka posiada na rachunku rozliczeniowym kwotę zł, a na rachunku VAT kwotę zł. Jednostka zrobiła przelew za pomocą podzielonej płatności faktury na kwotę zł brutto, w tym zł netto oraz zł brutto. Bank nie zrealizuje przelewu, albowiem na rachunku bieżącym nie ma kwoty odpowiadającej co najmniej kwocie brutto faktury (tj. kwocie zł). Jednostki powinny dokonać nie tylko weryfikacji swoich kont, ale również kont bankowych swoich kontrahentów, ponieważ przelewy VAT wykonywane na konta, które nie są rachunkami zgłoszonymi jako rozliczeniowe, nie będą mogły być księgowane w banku i wówczas bank zwraca środki. Co istotne to kwota VAT z przelewu zostanie wpłacona na rachunek VAT, nawet jeśli pierwotnie została zapłacona z rachunku podstawowego. Podzielona płatność VAT w JST na przykładach z praktyki 12

14 Nasza rada Dla bezpieczeństwa zalecałabym zmianę w zawartych już umowach oraz zawieranie w nowych zapisu o numerze rachunku, na który należy dokonywać płatności. Warto też zawrzeć oświadczenie, że rachunek ten należy do kontrahenta i jest to rachunek rozliczeniowy do którego prowadzony jest rachunek VAT. W przeciwnym wypadku nie będzie nas chroniła dobra wiara i nie unikniemy sankcji, mimo dokonywania płatności metoda split payment. Nad bezpieczeństwem podatnika powinny czuwać również techniczne ostrzeżenia i ograniczenia systemów bankowych, ale o to muszą zadbać banki. Dobrym rozwiązanie jest to, aby systemy w przypadku realizowania przelewu bankowego metodą współdzielonej płatności weryfikowały, czy nasz kontrahent ma otwarty rachunek VAT i w przypadku braku takiego rachunku dawały komunikat negatywny, który powinien u podatnika wzbudzić wątpliwości o rzetelności danego kontrahenta. W systemie podzielonej płatności nie będzie możliwości zbiorczego płacenia kilku faktur jednemu kontrahentowi, istnieć będzie możliwość płatności tylko jednej faktury. ZAPAMIETAJ! RADZIMY, ABY, PODATNICY ZWERYFIKOWALI RACHUNKI BANKOWE ZARÓWNO SWOJE, JAK I SWOICH KONTRAHENTÓW. PRZY DOKONYWANIU PRZELEWÓW ZWRACAJMY UWAGĘ NA KWOTY, PONIEWAŻ BANK NIE SPRAWDZA PRAWIDŁOWOŚCI KWOTY ODPOWIADAJĄCEJ KWOCIE PODATKU VAT WSKAZANEJ W KOMUNIKACIE. System podzielonej płatności u podatników podatku od towarów i usług może prowadzić do odkładania się środków finansowych na rachunku VAT, co może nie być obojętne dla płynności finansowej niektórych podmiotów. W jednostkach samorządu terytorialnego będzie niewiele takich sytuacji, ale warto wiedzieć, że ustawa przewiduje wówczas prawo podatnika do wystąpienia z wnioskiem o dokonanie przelewu środków zgromadzonych na jego rachunku VAT na rachunek bankowy tego podatnika prowadzony dla celów działalności gospodarczej. Tzw. uwolnienie środków finansowych byłoby dokonywane wyłącznie na wniosek podatnika, który podlegałby weryfikacji przez właściwe organy podatkowe czyli uwalniane byłyby wyłącznie bezpieczne środki finansowe. Podzielona płatność VAT w JST na przykładach z praktyki 13

15 PRZYKŁAD Problem: Gmina realizuje dużą inwestycję polegająca na budowie sieci kanalizacyjnych w dwóch miejscowościach, od inwestycji tych jako związanych z działalnością opodatkowaną odlicza cały podatek naliczony, który za lipiec wyniósł zł. Podatek należny od bieżącej działalności miesięcznie wynosi zł. Tak więc w deklaracji za lipiec gmina wykazała podatek do zwrotu w wysokości zł. Czy równocześnie z deklaracją VAT gmina może złożyć wniosek o uwolnienie środków z rachunku VAT? Rozwiązanie: Tak, przepisy ustawy nie określają terminu, w którym może być złożony wniosek. Jak wynika z art. 108b ustawy o VAT na wniosek podatnika naczelnik urzędu skarbowego wydaje, w drodze postanowienia, zgodę na przekazanie środków z rachunku VAT na wskazany rachunek bankowy albo rachunek w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej, dla których jest prowadzony ten rachunek VAT. We wniosku podatnik określa wysokość środków zgromadzonych na rachunku VAT, jaka ma zostać przekazana. W praktyce podatnik będzie wskazywał górną granicę tej kwoty, ponieważ złożenie wniosku do urzędu skarbowego nie będzie blokowało możliwości wykorzystywania środków zgromadzonych na rachunku VAT np. do zapłaty kontrahentom. Oznacza to, że kwota zgromadzona na rachunku VAT na dzień realizacji postanowienia może być inna niż kwota na dzień złożenia wniosku. Przepisy nie określają wzoru wniosku ani nawet jego formy. Podzielona płatność VAT w JST na przykładach z praktyki 14

16 PRZYKŁADOWY WZÓR WNIOSKU O ZWROT ŚRODKÓW ZGROMADZONYCH NA RACHUNKU VAT, dnia.. (nazwa firmy).. (adres).. (NIP) Naczelnik Urzędu Skarbowego w Na podstawie art. 108b ustawy z 11 marca 2004r. o podatku od towarów i usług (tekst jedn.: Dz.U. z 2017 r. poz ze zm.) zwracam się z wnioskiem o przekazanie środków w wysokości.. zł zgromadzonych na rachunku VAT prowadzonym przez Bank.o numerze. na mój rachunek bieżący o numerze. Z poważaniem... (podpis osoby reprezentującej podatnika Złożony wniosek podlega weryfikacji przez naczelnika urzędu skarbowego który wszczyna postępowanie o uzyskanie zgody na uwolnienie środków. Organy podatkowe mają 60 dni na załatwienie wniosku, wyrażenie zgody następuje w drodze postanowienia w którym określa wysokość środków, jaka ma zostać przekazana na rachunek rozliczeniowy lub imienny rachunek w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej podatnika. Postanowienie jest przekazywane bankowi, a nie podatnikowi (art108b ust.4 ustawy o VAT). Należy zwrócić uwagę że rachunek VAT będzie obciążony do wysokości kwoty wskazanej w postanowieniu ale równocześnie zgromadzonej na tym rachunku. PRZYKŁAD U podatnika na rachunku VAT jest kwota zł, w związku z tym złożył on wniosek do urzędu skarbowego o uwolnienie tych środków. Naczelnik wydał po 30 dniach postanowienie o uwolnieniu środków w wysokości zł i przekazał je do banku. W czasie od wystąpienia z wnioskiem do momentu wydania postanowienia Gmina zapłaciła kontrahentowi w tym zł podatku z rachunku VAT i nie było innych obrotów na tym rachunku. W takiej sytuacji bank dokona przekazania środków z rachunku VAT na rachunek rozliczeniowy w wysokości zł. Podzielona płatność VAT w JST na przykładach z praktyki 15

17 PRZYKŁAD U podatnika na rachunku VAT jest kwota zł, w związku z tym złożył on wniosek do urzędu skarbowego o uwolnienie tych środków. Naczelnik wydał po 60 dniach postanowienie o uwolnieniu środków w wysokości zł i przekazał je do banku. W czasie od wystąpienia z wnioskiem do momentu wydania postanowienia urząd skarbowy zwrócił podatek VAT za poprzedni miesiąc w wysokości zł i nie było innych obrotów na tym rachunku. W tym przypadku bank przekaże środki z rachunku VAT na rachunek rozliczeniowy w wysokości zł, mimoże saldo na rachunku wynosi zł. Gdy na rachunku VAT jest mniej środków niż kwota wskazana w postanowieniu i ta mniejsza kwota zostanie przekazana na rachunek rozliczeniowy to uznaje się, że postanowienie zostało wykonane w całości (wynika to wprost z art. 62c ust.12 i 13 ustawy Prawo bankowe). Składając zatem wniosek do fiskusa o uwolnienie środków podatnicy powinni być przewidywalni w kwestii swoich przyszłych zdarzeń gospodarczych w okres 60 dni oczekiwania na decyzję organów skarbowych w każdej jednostce prowadzącej działalność zachodzi wiele procesów, które mogą mieć wpływ między innymi na płynność finansową. Od zasad dotyczących dysponowania środkami, o których mowa powyżej ustawodawca przewidział pewne wyjątki, a mianowicie regulacje te nie będą dotyczyły państwowych jednostek budżetowych w odniesieniu do rachunków VAT prowadzonych dla rachunków rozliczeniowych, o których mowa w art.196 ust.1 pkt 2 i 5 ustawy o finansach publicznych. Wyłączenie państwowych jednostek budżetowych z możliwości występowania do naczelnika urzędu skarbowego z wnioskiem o wyrażenie zgody na przekazanie środków zgromadzonych na rachunku VAT na wskazany rachunek rozliczeniowy uzasadnione jest specyfiką tych jednostek. Dla prawidłowej realizacji dochodów i wydatków budżetu państwa zasadne jest, aby środki z rachunku VAT były przekazywane tylko na rachunek rozliczeniowy, do którego rachunek ten jest prowadzony. Podzielona płatność VAT w JST na przykładach z praktyki 16

18 ZAPAMIETAJ! NIE WSZYSTKIE JEDNOSTKI SEKTORA FINANSÓW PUBLICZNYCH SĄ TRAKTOWANE NA RÓWNI W ŚWIETLE DYSPONOWANIA ŚRODKAMI NA RACHUNKU VAT, PONIEWAŻ PAŃSTWOWE JEDNOSTKI BUDŻETOWE NIE POTRZEBUJĄ ZGODNY ORGANÓW PODATKOWYCH NA WYPŁATĘ ŚRODKÓW Z RACHUNKU VAT W PRZECIWIEŃSTWIE DO JEDNOSTEK SAMORZĄDOWYCH. Naczelnik Urzędu Skarbowego może odmówić zgody na uwolnienie środków z rachunku VAT w następujących przypadkach (art.108b ust. 5 ustawy o VAT): gdy podatnika posiada zaległości podatkową w podatku - w wysokości odpowiadającej zaległości podatkowej w podatku wraz z odsetkami za zwłokę, istniejącej na dzień wydania decyzji, w przypadku gdy zachodzi uzasadniona obawa, że zobowiązanie podatkowe z tytułu podatku nie zostanie wykonane, w szczególności gdy podatnik trwale nie uiszcza wymagalnych zobowiązań z tytułu podatku lub dokonuje czynności polegających na zbywaniu majątku, które mogą utrudnić lub udaremnić egzekucję zobowiązań z tytułu podatku, w przypadku gdy zachodzi uzasadniona obawa, że wystąpi zaległość podatkowa w podatku lub zostanie ustalone dodatkowe zobowiązanie podatkowe. W ślad za zmianami wprowadzającymi system podzielnej płatności zaktualizowane muszą zostać formularze deklaracji. Podzielona płatność VAT w JST na przykładach z praktyki 17

19 Zmiany w deklaracjach VAT-7, VAT-7K polegają na dodaniu: w części E Obliczenie wysokości zobowiązania podatkowego lub kwoty zwrotu pozycji 58 z opisem: na rachunek VAT, w części F Informacje dodatkowe komórki 67 z opisem: Podatnik korzysta z obniżenia zobowiązania podatkowego, o którym mowa w art.108d ustawy (obniżenie zobowiązania w związku z wcześniejszą wpłatą i komórki 68 z opisem: Podatnik wnioskuje o zwrot podatku na rachunek VAT, nowego bloku H Dane kontaktowe podatnika lub osoby reprezentującej podatnika oraz usunięciu : w części G Informacja o załącznikach pozycję z liczbie załączników VAT-ZD, obowiązującego w we wcześniejszych wzorach bloku H Podpis podatnika lub osoby reprezentującej podatnika, bloku I Adnotacje urzędu skarbowego. Do wzorów VAT-8 i VAT-9M wprowadzono następujące zmiany: dodano nowy blok D Informacje dodatkowe z opisem: Podatnik korzysta z obniżenia zobowiązania podatkowego, o którym mowa w art.108d ustawy, usunięto blok D Podpis podatnika lub osoby reprezentującej podatnika i blok E Adnotacje urzędu skarbowego, dodano nowy blok E Dane kontaktowe podatnika lub osoby reprezentującej podatnika Ponadto w deklaracjach uaktualniono publikatory, wprowadzono również drobne zmiany uściślające i redakcyjne. Podatnicy mogą nie dłużej niż do rozliczenia za wrzesień 2018 r. wzorów deklaracji dla podatku od towarów i usług wraz z objaśnieniami, określonych w załącznikach nr 1, 4 i 5 do rozporządzenia z 27 grudnia 2016 r. w sprawie wzorów deklaracji dla podatku od towarów i usług (Dz.U. poz.2273), czyli VAT-7, VAT-8 i VAT-9M oraz nie dłużej niż do rozliczenia za trzeci kwartał 2018 r. wzoru deklaracji dla podatku od towarów i usług określonego w załączniku nr 2 tego rozporządzenia, czyli deklaracji VAT- 7K. Podzielona płatność VAT w JST na przykładach z praktyki 18

20 PODSTAWA PRAWNA: ustawa z 15 grudnia 2017 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2018 r. poz. 62), ustawa z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (tekst jedn.: Dz.U. z 2017 r. poz ze zm.). Autor: Halina Skiba specjalista ds. finansowych w jednostce budżetowej Od 1 lipca 2018 r. obowiązują przepisy dotyczące podzielonej płatności w VAT tzw. splitpayment. Decyzja o płatności w tej formie zobowiązuje do przygotowania ewidencji oraz system finansowo-księgowy do obsługi split payment. Split payment skutkuje zmianami w księgach rachunkowych, ewidencji na kontach księgowych oraz prezentowaniu w sprawozdaniu finansowym. Do realizacji mechanizmu podzielonej płatności należy wydzielić w księgach rachunkowych dodatkowe konta Rachunek VAT. Split payment nie dotyczy operacji zwolnionych z VAT, ze stawką 0% oraz operacji niepodlegających VAT. W mechanizmie podzielonej płatności (dalej: MPP) nie mogą być opłacane operacje publicznoprawne, czyli wnoszone opłaty i inne płatności, do których ma zastosowanie Kodeks postępowania administracyjnego. Mechanizm Podzielonej Płatności polega na tym, że: zapłata kwoty odpowiadającej całości lub części kwoty podatku wynikającej z otrzymanej faktury jest dokonywana na rachunek VAT, zapłata całości lub części kwoty odpowiadającej wartości sprzedaży netto wynikającej z otrzymanej faktury jest dokonywana na rachunek bankowy albo na rachunek w SKOK, dla których jest prowadzony rachunek VAT, albo jest rozliczana w inny sposób. MPP polega na rozdzieleniu zapłaty z jednej faktury na dwie części, a na kwotę netto oraz kwotę VAT. Podzielona płatność VAT w JST na przykładach z praktyki 19

21 Jak wyjaśniło Ministerstwo Finansów w opublikowanym komunikacie od 1 lipca br. bank/skok realizując przelew podatkowy dotyczący zapłaty VAT do urzędu skarbowego zawsze w pierwszej kolejności pobiera środki z rachunku VAT. W związku z tym zapłata VAT do urzędu skarbowego, tak jak dotychczas, dokonywana jest z zastosowaniem polecenia przelewu podatkowego, w którym należy wskazać odpowiedni symbol formularza podatkowego, np. VAT-7, VAT-7K. Zapłata VAT do urzędu skarbowego nie może być zatem realizowana komunikatem podzielonej płatności. W przypadku użycia komunikatu podzielonej płatności do zapłaty podatku w VAT do urzędu skarbowego, przelew zostanie zwrócony do nadawcy. Konta wskazane w planach kont traktuje się jako standardową liczbę kont, która może być ograniczona jedynie o konta służące do księgowania operacji gospodarczych niewystępujących w jednostce lub placówce albo uzupełniona o konta zgodne co do treści ekonomicznej, w tym również przy wykorzystaniu symboli kont, które nie mają zastosowania w jednostce ( 20 ust. 1 rozporządzenia w sprawie rachunkowości oraz planów kont dla budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego, jednostek budżetowych, samorządowych zakładów budżetowych, państwowych funduszy celowych oraz państwowych jednostek budżetowych mających siedzibę poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej). Podejmując decyzję o skorzystaniu z MPP w polityce rachunkowej jednostki należy: wprowadzić zmiany w planie kont należy utworzyć nowe konto w zespole 1, syntetyczne lub analityczne np.142 Rachunek VAT, zastosować nową analitykę na kontrahentach, uwzględniającą kwoty cząstkowe w związku z komunikatem przelewu", uwzględnić wytyczne otrzymane od organu wykonawczego JST, aktualizować zapisy instrukcji sporządzania, obiegu i kontroli dowodów księgowych. Dodanie w planie kont jednostki nowych kont VAT nie jest zmianą, a aktualizacją polityki rachunkowości, może to być dokonane w trakcie roku obrotowego. Podzielona płatność VAT w JST na przykładach z praktyki 20

22 Zmiany w ewidencji rachunkowej polegają na księgowaniu dwóch przelewów, wartość netto trafi na bieżący rachunek bankowy, a podatek VAT na rachunek VAT przeznaczony dla potrzeb rozliczenia podatku: Wn konto 130 Rachunek bieżący jednostki - kwota netto Wn konto 142 Bieżący rachunek bankowy (w analityce: rachunek VAT) - kwota podatku VAT Ma konto 201 Rozrachunki z odbiorcami i dostawcami - kwota brutto. U nabywcy, jeżeli podatek VAT będzie płacony z rachunku VAT również wystąpi księgowanie dwóch przelewów. Na stronie Wn konta Rachunek VAT ujmujemy uznania (wpływy). Na stronie Ma ujmuje się obciążenia. W przypadku naliczenia odsetek od środków zgromadzonych na rachunku VAT bank, bez odrębnej dyspozycji posiadacza rachunku VAT, uznaje kwotą tych odsetek rachunek bankowy, dla którego jest prowadzony rachunek VAT. Jeśli rachunek VAT jest prowadzony dla kilku rachunków rozliczeniowych, bank uznaje rachunek rozliczeniowy wskazany przez posiadacza tych rachunków. Konto Rachunek VAT może wykazywać saldo Wn oznaczające stan środków na rachunku VAT. Podzielona płatność VAT w JST na przykładach z praktyki 21

23 Tabela. 1. Typowe zapisy konta Rachunek VAT Strona Wn Lp. 1 Treść operacji zapłata kwoty odpowiadającej kwocie podatku od towarów i usług, przy użyciu komunikatu przelewu, 2 przekazanie środków z innego rachunku VAT w tym samym banku, 3 zwrot podatku VAT przez US 4 zwrot kwoty podatku VAT, kwot udzielonych po dokonaniu sprzedaży opustów i obniżek cen; zwróconych towarów i opakowań wynikających z wystawionej przez podatnika faktury korygującej, Tabela 2. Typowe zapisy konta Rachunek VAT Strona Ma Lp Treść operacji płatność kwoty VAT naliczonego w fakturze zakupu na rachunek VAT kontrahenta, zwrot kwoty podatku VAT, kwot udzielonych po dokonaniu sprzedaży opustów i obniżek cen; zwróconych towarów i opakowań, wynikających z wystawionej przez podatnika faktury korygującej, na rachunek VAT nabywcy towarów lub usług przekazanie przy użyciu komunikatu przelewu kwoty odpowiadającej kwocie VAT na rachunek VAT dostawcy towarów lub usługodawcy przez posiadacza rachunku, który otrzymał płatność przy użyciu komunikatu przelewu a nie jest dostawcą towarów lub usługodawcą wskazanym na fakturze, za którą jest dokonywana płatność wpłata zobowiązania podatkowego, odsetek za zwłokę w VAT lub odsetek za zwłokę od dodatkowego zobowiązania podatkowego, na rachunek urzędu skarbowego, przekazanie środków na inny rachunek VAT posiadacza rachunku VAT prowadzony w tym samym banku Podzielona płatność VAT w JST na przykładach z praktyki 22

24 6 7 zajęcie na podstawie administracyjnego tytułu wykonawczego dotyczącego egzekucji należności z tytułu VAT przekazanie środków na rachunek wskazany przez naczelnika urzędu skarbowego w informacji o postanowieniu udzielania zgody na przelew środków na rachunek rozliczeniowy Wysokość środków zgromadzonych na rachunku VAT jednostki wykazują w informacji dodatkowej do bilansu w poz "Inne informacje". Przy płatności z zastosowaniem MPP jednostka budżetowa musi użyć komunikatu przelewu udostępnionego przez bank, przeznaczonego do dokonywania płatności w MPP. W komunikacie przelewu trzeba podać: Nr faktury, NIP kontrahenta, Wartość brutto, podatek VAT. Płatność w MPP może dotyczyć tylko jednej faktury, nie jest możliwe zastosowania tego mechanizmu do kilku faktur. Jeden przelew w ramach MPP to jedna faktura. Podzielona płatność VAT w JST na przykładach z praktyki 23

25 Ujęcie w księgach rachunkowych zakupu towarów (usług)w jednostce stosującej MPP powinno być następujące: 1) faktura dokumentująca zakup towarów (usług): - Wn konto 300 "Rozliczenie zakupu" - wartość netto, - Wn konto 225 "Rozrachunki z budżetami" - VAT naliczony, - Ma konto 201 " Rozrachunki z odbiorcami i dostawcami" - wartość brutto; 2) zapłata za fakturę (zgodnie z komunikatem przelewu): - Wn konto 201 " Rozrachunki z odbiorcami i dostawcami" - wartość brutto, - Ma konto 130 " Rachunek bieżący jednostki" - wartość netto, - Ma konto "Rachunek VAT") - VAT naliczony. Księgowania w przypadku ujęcia w księgach rachunkowych sprzedaży: 1) faktura VAT dotycząca sprzedaży: - Wn konto 221 Należności z tytułu dochodów budżetowych " - wartość brutto, - Ma konto zespołu 7 - wartość netto, - Ma konto 225 "Rozrachunki publicznoprawne" - VAT należny; Podzielona płatność VAT w JST na przykładach z praktyki 24

26 2) otrzymanie zapłaty za ww. fakturę: - Wn konto 130" Rachunek bieżący jednostki" - wartość netto, - Wn konto "Rachunek VAT" - kwota VAT, - Ma konto 221 Należności z tytułu dochodów budżetowych - wartość brutto. Ewidencja wpłaty podatku VAT (nadwyżki VAT należnego nad naliczonym) do urzędu skarbowego księguje się: - Wn konto 225 Rozrachunki publicznoprawne", - Ma konto "Rachunek VAT". Podstawa prawna: ustawa z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (tekst jedn.: Dz.U. z 2017 r., poz ze zm.) rozporządzenie ministra rozwoju i finansów z 13 września 2017 r. w sprawie rachunkowości oraz planów kont dla budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego, jednostek budżetowych, samorządowych zakładów budżetowych, państwowych funduszy celowych oraz państwowych jednostek budżetowych mających siedzibę poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. z 2017 r. poz. 1911). Autor: Barbara Jarosz główna księgowa jednostki budżetowej Podzielona płatność VAT w JST na przykładach z praktyki 25

27 Pytanie: Czy w jednostce samorządu terytorialnego (miasto na prawach powiatu, ok. 100 jednostek podległych) od 1 lipca 2018 r. obowiązkowe jest wprowadzenie podzielonej płatności? Jak technicznie powinno to wyglądać? Czy rachunki VAT powinny być otwarte do każdego rachunku rozliczeniowego w podległej jednostce organizacyjnej? Czy też należy je otworzyć bezpośrednio w gminie (nie mamy CUW)? Odpowiedź: Tak, jednostki samorządu terytorialnego będą obowiązane posiadać rachunki VAT. Od 1 lipca 2018 roku weszły w życie przepisy art. 108a 108d ustawy o VAT określające mechanizm podzielonej płatności (ang. split payment). Istotą tego mechanizmu jest rozdzielenie płatności za nabyty towar lub usługę w taki sposób, że część zapłaty odpowiadająca wartości sprzedaży netto jest płacona przez nabywcę na rachunek bankowy dostawcy, zaś pozostała część odpowiadająca kwocie podatku VAT na specjalne konto dostawcy (tzw. rachunek VAT), którego środkami dostawca może dysponować w bardzo ograniczony sposób. Dzięki temu dostawca zważywszy, że nie otrzymuje całej kwoty brutto od nabywcy na swój zwykły rachunek bankowy nie będzie mógł przy przeprowadzaniu transakcji gospodarczych mających na celu wyłudzanie podatku VAT szybko zniknąć, zatrzymując dla własnych korzyści podatek VAT należny fiskusowi. Nie ma wyłączenia stosowania przepisów określających mechanizm podzielonej płatności do jednostek samorządu terytorialnego. W konsekwencji również jednostki samorządu terytorialnego będą obowiązane posiadać rachunki VAT. Wyjaśnić jednocześnie pragnę, że rachunki VAT banki oraz SKOK-i prowadzić będą do wszystkich rachunków rozliczeniowych z zastrzeżeniem, że dla rachunków rozliczeniowych prowadzonych dla tego samego posiadacza bank lub SKOK prowadzić będzie jeden rachunek VAT, niezależnie od liczby prowadzonych dla tego posiadacza rachunków rozliczeniowych (zob. dodawane z dniem 1 lipca 2018 r. art. 62a ust. 1 i 3 ustawy Prawo bankowe). Podzielona płatność VAT w JST na przykładach z praktyki 26

28 Zwrócić należy uwagę, że w przytoczonych przepisach mowa jest o posiadaczach rachunków rozliczeniowych, a nie podatnikach. W konsekwencji uważam, że jednostki organizacyjne jednostek samorządu terytorialnego we własnym imieniu posiadające rachunki bankowe powinny posiadać odrębne rachunki VAT. Z punktu widzenia VAT oznaczać to będzie posiadanie przez jednostki samorządu terytorialnego znacznej ilości (kilkudziesięciu, czasem kilkuset, a nawet kilku tysięcy) rachunków VAT. Niestety, brak jest jak na razie wyjaśnień Ministerstwa Finansów w tej kwestii. Na zakończenie pragnę wskazać, że obowiązek tworzenia rachunków VAT obciąża banki i SKOK-i, a nie posiadaczy rachunków. W konsekwencji jednostki samorządu terytorialnego nie muszą podejmować żadnych działań w celu utworzenia rachunków VAT. Podstawa prawna: art. 108a 108d ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (tekst jedn.: Dz.U. z 2017 r. poz z późn. zm.), art. 62a ust. 1 i 3 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (Dz.U. z 2017 r. poz z późn. zm.), Autor: Tomasz Krywan doradca podatkowy Pytanie: Jak będzie wyglądał mechanizm podzielnej płatności u podatników, którzy posiadają wiele jednostek organizacyjnych i wiele rachunków bankowych w różnych bankach? Czy w takim przypadku bank otworzy dodatkowe rachunki VAT w każdej jednostce (szkoły, przedszkola, ośrodki sportowe, komunikacja miejska, ośrodek pomocy społecznej), czy też jeden rachunek VAT wspólny dla całej gminy? Jak wówczas będzie wyglądało scentralizowane rozliczenie VAT? Czy gmina i wszystkie jej jednostki będą zmuszone do korzystania z usług tego samego banku? Podzielona płatność VAT w JST na przykładach z praktyki 27

29 Odpowiedź: Nie ma przeszkód, aby gmina lub poszczególne jednostki organizacyjne korzystały z usług dwóch lub więcej banków, a w konsekwencji, aby posiadały po dwa lub więcej rachunków VAT. Od początku lipca 2018 roku weszły w życie przepisy art. 108a 108d ustawy o VAT określające mechanizm podzielonej płatności (ang. split payment). Istotą tego mechanizmu będzie rozdzielenie płatności za nabyty towar lub usługę w taki sposób, że część zapłaty odpowiadająca wartości sprzedaży netto jest płacona przez nabywcę na rachunek bankowy dostawcy, zaś pozostała część odpowiadająca kwocie podatku VAT na specjalne konto dostawcy (tzw. rachunek VAT), którego środkami dostawca może dysponować w bardzo ograniczony sposób. Dzięki temu dostawca zważywszy, że nie otrzymuje całej kwoty brutto od nabywcy na swój zwykły rachunek bankowy nie będzie mógł przy przeprowadzaniu transakcji gospodarczych mających na celu wyłudzanie podatku VAT szybko zniknąć, zatrzymując dla własnych korzyści podatek VAT należny fiskusowi. Przepisy o mechanizmie podzielonej płatności mają zastosowanie również do jednostek samorządu terytorialnego. W konsekwencji również jednostki samorządu terytorialnego będą obowiązane posiadać rachunki VAT. Uważam przy tym, że rachunki VAT oraz SKOK-i powinny tworzyć dla wszystkich posiadaczy rachunków, w tym dla posiadaczy rachunków będących jednostkami organizacyjnymi jednostek samorządu terytorialnego. Z punktu widzenia VAT oznaczać to będzie posiadanie przez jednostki samorządu terytorialnego znacznej ilości (kilkudziesięciu, czasem kilkuset, a nawet kilku tysięcy) rachunków VAT. Jak na razie nie wiadomo jednak, czy tak będzie. Nie jest wykluczone, że praktyka okaże się inna lub przed 1 lipca 2018 r. wprowadzone zostaną przepisy ograniczające w takich przypadkach ilość rachunków VAT. Wyjaśnić jednocześnie pragnę, że fakt posiadania przez jednostki organizacyjne jednostek samorządu terytorialnego wielu rachunków VAT nie wpłynie na obowiązek scentralizowanego rozliczania podatku VAT, jak również nie zmieni istotnie jego zasad. Pewną techniczną trudność może stanowić jedynie Podzielona płatność VAT w JST na przykładach z praktyki 28

30 obciążanie rachunków VAT (np. opłacanie podatku VAT gminy z rachunków VAT poszczególnych jej jednostek organizacyjnych), gdyż wymagać może dokonywania wielu przelewów. Powyższe w żadnym razie nie oznacza przy tym, że gmina oraz jej jednostki organizacyjne będą zmuszone do korzystania z usług tego samego banku. Nie ma żadnych przeciwwskazań, aby gmina oraz jej jednostki organizacyjne korzystały z usług różnych banków, a w konsekwencji, aby posiadały rachunki VAT utworzone w różnych bankach. Co więcej, nie ma przeszkód, aby gmina lub poszczególne jednostki organizacyjne korzystały z usług dwóch lub więcej banków, a w konsekwencji, aby posiadały po dwa lub więcej rachunków VAT. Podstawa prawna: art. 108a 108d ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (tekst jedn.: Dz.U. z 2017 r. poz ze zm.) w brzmieniu obowiązującym od 1 lipca 2018 r., art. 62a ust. 1 i 3 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (Dz.U. z 2017 r. poz ze zm.) w brzmieniu obowiązującym od 1 lipca 2018 r. Autor: Tomasz Krywan doradca podatkowy Pytanie: Jak mamy postąpić, w przypadku gdy jesteśmy jednostką gminy zakładem budżetowym? W 2017 roku wystąpiła centralizacja podatku VAT i płatnikiem VAT jest gmina. Do zakładu wpływają faktury z zapisem: Nabywca Gmina i jest podany jej NIP, Odbiorca Zakład budżetowy i nasza nazwa. Czy od 1 lipca 2018 r. musimy tez założyć konta w banku w celu zapłaty za faktury zakupowe z podziałem netto i VAT? Odpowiedź: Korzystanie z mechanizmu podzielonej płatności nie jest obowiązkiem nabywców. W konsekwencji nie będzie przeszkód, aby po 30 czerwca 2018 r. Państwa jednostka opłacała faktury bez korzystania z mechanizmu podzielonej płatności, jak również bez wykorzystania rachunku VAT. Podzielona płatność VAT w JST na przykładach z praktyki 29