Mózg nastolatka. Jak przetrwać dorastanie własnego dziecka? Katarzyna Kudyk Beata Duda 2017

Transkrypt

1 Mózg nastolatka Jak przetrwać dorastanie własnego dziecka? Katarzyna Kudyk Beata Duda 2017

2 Co z tymi nastolatkami? Niejeden rodzic zachodzi w głowę, dlaczego jego nastoletnie dziecko zmieniło się w zupełnie inną, jakby obcą osobę, z jakiego powodu zachowuje się niezrozumiale lub niepokojąco, czemu dokonuje nieprzewidywalnych wybryków i prezentuje buntowniczą postawę wobec świata. Otóż to wszystko przez budowę mózgu, która sprawia, że narząd ten inaczej funkcjonuje i odmiennie reaguje na świat zewnętrzny w porównaniu z mózgiem młodszego dziecka czy osoby dorosłej.

3 Płat czołowy Jednym z obszarów ludzkiego mózgu, stanowiącym ponad 40% jego objętości, jest płat czołowy. To więcej niż w przypadku jakiegokolwiek gatunku. Płat ten odpowiada m.in. za samoświadomość, ocenę niebezpieczeństwa i ryzyka, planowanie, osądy, co złe, a co dobre, ustalenie związków przyczynowo-skutkowych. Ponieważ mózg dojrzewa od tyłu do przodu głowy, ostatnim włączanym miejscem jest właśnie płat czołowy (wzrasta aktywność całej struktury i powstaje odpowiednia liczba połączeń neuronalnych z resztą mózgu).

4 Ponieważ płat ten nie do końca odpalił u nastolatka, można powiedzieć, że jego mózg jest dojrzały w 80%. Ta dwudziestoprocentowa luka z najmniej stabilnymi połączeniami może tłumaczyć, dlaczego nastolatki mają wahania nastroju, są impulsywne i łatwo wybuchają, nie mogą się skoncentrować i porozumieć z dorosłymi, chętnie sięgają po alkohol i narkotyki oraz podejmują ryzykowne działania.

5 Ciało migdałowate Kolejna niedojrzała struktura u nastolatków to ciało migdałowate zaangażowane w sterowanie emocjami, będące czymś w rodzaju siedziby gniewu, podatne na działanie hormonów płciowych i adrenaliny. To ono odpowiada za wybuchowość osoby w tym wieku.

6 Allopregnanol Nastolatki swoją dzikość zawdzięczają też allopregnanolowi (THP), hormonowi wydzielanemu w reakcji na stres. Nie działa on uspokajająco jak w przypadku dorosłych, tylko wywołuje jeszcze większy niepokój.

7 Kortyzol Oprócz tego do emocjonalnego rozchwiania przyczynia się kortyzol. Badania wykazały, że poziom tego hormonu jest najwyższy w godzinach porannych, a u młodych ludzi w późniejszym okresie dojrzewania jest ogólnie nieco wyższy niż przeciętnie w populacji osób dorosłych. Na jego wydzielanie wpływa m.in. poczucie osamotnienia - dlatego nastolatki kojarzą samotność ze zwiększonym niepokojem i stresem.

8 Jak reagować na zachowania nastolatków? Generalnie zachowanie spokoju, cierpliwości i dystansu jest w tym okresie bardzo ważne. Nie można "śmiertelnie" obrażać się za niedojrzałe poglądy i reakcje. Wyrozumiałość i stałość rodziców tworzy mocny grunt dla utrzymania pozytywnych więzi i zachowania kontaktu.

9 Na co zwracać uwagę?

10 Kontakt Kiedy dziecko jest w wieku dojrzewania, bardzo ważne jest dbanie o utrzymanie z nim kontaktu. Szukajmy okazji, aby pobyć z nim razem. Wspólna praca, zakupy, majsterkowanie, pieczenie są świetną okazją do podtrzymania więzi z dorastającym dzieckiem.

11 Uczucia Nastolatek potrzebuje dużo czułości, chociaż jej się wstydzi, bo uważa, że jest już dorosły. Warto nauczyć się mówić o uczuciach, np. "nawet nie wiesz jak się cieszę, że będziemy razem to robić", "lubię chodzić z tobą na zakupy", "widzę, że jesteś zasmucony". "jest mi miło, że chciałeś ze mną porozmawiać". Czasem warto nawet przygarnąć ramieniem, przytulić. Nasze dziecko też ma potrzebę czułości. Miejmy cierpliwość dla jego dziwnych stanów emocjonalnych.

12 Docenianie Spróbujmy wyrobić sobie nawyk doceniania i dowartościowywania naszych dzieci, co pomoże im w kształtowaniu się ich pozytywnego obrazu siebie. Zwracaj uwagę na osiągnięcia dziecka, nawet bardzo drobne i często je chwal, nie porównuj wyników twego dziecka z innymi, chwal wysiłek nie wynik, powierzaj swemu dziecku konkretne zadania, by czuło się przydatnym i ważnym członkiem rodziny.

13 Dyskusje Staraj się przeprowadzić każdą rozmowę spokojnie, panuj nad negatywnymi emocjami. Wyraź swoje uczucia, nie krytykując dziecka. Powiedz np. "Utrzymanie porządku w domu jest dla mnie bardzo ważne. Denerwuję się gdy pozostawiasz swoje książki i ubrania w przedpokoju" zamiast "Jesteś okropny. Kiedy wreszcie nauczysz się kłaść swoje rzeczy na właściwym miejscu. Unikaj słów "Ty zawsze...", "Ty nigdy..."

14 Przedstawiaj swoje zdanie jasno i krótko, zamiast udzielać długich wykładów na temat zachowania Nie rozmawiaj z nastolatkiem o waszych problemach w obecności innych osób, nawet bliskich, a zwłaszcza nie mów o nim źle Rozmawiaj o jednej sprawie na raz. Jeśli nieporozumienie dotyczy wyjścia na dyskotekę, nie wyciągaj tego, że przed tygodniem twoja córka dostała jedynkę z matematyki.

15 Postaraj się nie krytykować od razu przyjaciół dziecka, gdyż odbierze to jak atak na niego samego. Lepiej jasno powiedzieć o co chodzi, np. "Nie podoba mi się, że twój kolega palił papierosa. Poproś go, aby tego u nas nie robił" Unikaj przezywania, np. "Jak możesz być taki głupi", straszenia, gróźb typu "Jeżeli jeszcze raz..., to dostaniesz".

16 Granice Dorastające dziecko bardziej niż kiedykolwiek potrzebuje jasno określonych zasad. Ustalanie norm i zasad we własnym domu to prawo rodziców. Dopóki dziecko jest na utrzymaniu rodziców, ma obowiązek szanować i respektować ustalenia rodziców odnoszące się do obowiązków dzieci, czasu powrotu do domu, reguł życia rodzinnego.

17 Nieprzestrzeganie ustalonych reguł przez dziecko powinno wiązać się z określonymi konsekwencjami. Bardzo ważne jest porozumienie między obojgiem rodziców w kwestii ustalenia norm. Oczywiście rodzice mogą dyskutować między sobą na temat środków perswazji, przyzwoleń jakie można zaproponować dzieciom, ale nie powinni występować przed dziećmi z rozbieżnymi opiniami.

18 Czasami niezbędne są kompromisy z obu stron. Wspólnie z synem czy córką ustalcie na co może sobie pozwolić, a czego na pewno nie będziecie tolerować. W końcu nic się nie stanie, jak zrobi sobie szaloną fryzurę, kiedy idzie na dyskotekę, pod warunkiem, że w szkole będzie wyglądać poprawnie. Możemy być tolerancyjni wobec nawet ekscentrycznych zachowań, o ile nie mają złego wpływu na dzieci.

19 Dziękujemy za uwagę