Wyniki badań tajemniczego klienta

Transkrypt

1 MIRABO MIRABO Pracownia Badawczo - Psychologiczna Kampania profilaktyczno - edukacyjna Koalicja na rzecz Odpowiedzialnej Sprzedaży Alkoholu renoma na warszawskiej Pradze Północ Wyniki badań tajemniczego klienta Realizator badania: Pracownia Badawczo-Psychologiczna MIRABO we współpracy z: Ogólnopolskim Stowarzyszeniem RoPSAN - Rodzice Przeciwko Sprzedaży Alkoholu Nieletnim Badanie wykonano na zlecenie Dzielnicy Praga Północ m. st. Warszawy Warszawa, 12 kwietnia 2014 r.

2 Charakterystyka badania Głównym celem badania była diagnoza rozmiarów zjawiska sprzedaży napojów alkoholowych niepełnoletniej młodzieży na terenie dzielnicy Praga Północ m.st. Warszawy. Badania przeprowadzono metodą tajemniczego klienta w 40 losowo wybranych sklepach i 10 lokalach gastronomicznych prowadzących sprzedaż napojów alkoholowych (na podstawie ważnego zezwolenia). W każdym z tych punktów dwukrotnie pojawił się młody audytor wyglądający na osobę niepełnoletnią, który próbował kupić piwo a w połowie sklepów również papierosy. Podczas pierwszej serii badania młodym audytorem był chłopak (18-latek), zaś w drugiej serii była to dziewczyna (19-latka). Oboje młodzi audytorzy wyglądali na osoby niepełnoletnie i zostali wybrani metodą sędziów kompetentnych przez rodziców z Ogólnopolskiego Stowarzyszenia RoPSAN. Za każdym razem w badaniu uczestniczył również drugi dorosły audytor, którego zadaniem było zwrócenie uwagi sprzedawcy, gdy ten bez sprawdzenie dowodu osobistego lub innego dokumentu, podawał zamówione piwo osobie wyglądającej na niepełnoletnią. 2

3 Charakterystyka badania Jak pokazały wyniki badania handel detaliczny na warszawskiej Pradze Północ jest silnie sfeminizowany. Spośród 80 prób zakupu alkoholu przeprowadzonych w sklepach tylko w 14 przypadkach po drugiej stronie lady pracował mężczyzna, zaś w pozostałych 66 sytuacjach sprzedawcą była kobieta. Cztery na dziesięć kobiet pracujących jako sprzedawczynie w sklepach (42%) sprzedało piwo młodym audytorom, bez sprawdzenia dokumentu potwierdzającego pełnoletniość, a 58% odmówiło im sprzedaży alkoholu, prosząc wcześniej o okazanie dowodu osobistego. W przypadku mężczyzn odsetek nieodpowiedzialnych zachowań był zdecydowanie wyższy. Spośród 14 uczestniczących w badaniu mężczyzn pracujących w północno-praskich sklepach niemal 2/3 (64%) nie zapytało młodych audytorów o dowód osobisty i było gotowych sprzedać im alkohol. Tylko w pięciu przypadkach (36%) sprzedawcy mężczyźni odmówili sprzedaży alkoholu młodym klientom. Inaczej wyglądało to w lokalach gastronomicznych. Tutaj mężczyźni zdecydowanie częściej niż kobiety sprawdzali wiek młodych klientów prosząc o okazanie dowodu osobistego, a wobec jego braku odmawiali sprzedaży alkoholu (50% vs. 21%). 3

4 Charakterystyka badania Jednym z kluczowych elementów badania było sprawdzenie reakcji sprzedawców na interwencję dorosłego audytora a także postaw i zachowań świadków sprzedaży alkoholu osobom wyglądającym na niepełnoletnie. Interwencje podejmowane przez dorosłego audytora były w rzeczywistości krótkim programem profilaktyczno-interwencyjnym skierowanym do konkretnego sprzedawcy, znacznie wykraczającym poza ramy klasycznego badania. Często uruchamiały także dłuższe dyskusje ze sprzedawcą, wymianę opinii i przekonań nt. zjawiska sprzedaży alkoholu niepełnoletniej młodzieży i problemów jakie się tym wiążą w codziennym życiu. W kilku przypadkach interwencje kończyły się także wezwaniem kierownika sklepu (kierownika kas w marketach), który z reguły przyznawał rację dorosłemu audytorowi i upominał sprzedawcę/kasjera podkreślając, że zawsze powinien sprawdzić dowód osobisty, gdy sprzedaje alkohol (lub papierosy) młodej osobie. 4

5 Charakterystyka badania Wiek sprzedawców alkoholu w wylosowanych do badania sklepach i lokalach gastronomicznych (szacowany przez dorosłych audytorów ) mieścił się w przedziale od 23 do 70 lat. Średnia wieku sprzedawców wynosiła 39,51 lat (SD=13,19). W dalszych analizach zostali oni podzieleni na 2 kategorie wiekowe wg mediany: A) do 35 lat (N=51) B) powyżej 35 lat (N=49) Wyniki badań pokazują, iż istotną statystycznie różnicę pomiędzy obiema grupami sprzedawców pod względem gotowości sprzedaży alkoholu niepełnoletniej młodzieży. Sprzedawcy z młodszej frakcji wiekowej (do 35 lat) zdecydowanie częściej niż ze starszej (powyżej 35 lat) byli gotowi sprzedać alkohol i papierosy młodo wyglądającej dziewczynie lub chłopakowi, nie prosząc wcześniej o pokazanie dowodu osobistego (50% vs. 21%).. Partnerem uczestniczącym w realizacji projektu było Ogólnopolskie Stowarzyszenie RoPSAN Rodzice Przeciwko Sprzedaży Alkoholu Nieletnim. 5

6 Wyniki badania

7 Skala zjawiska Sprzedaż napojów alkoholowych / częstotliwość żądanie dowodu osob. WYKRES. 1 Badanie przeprowadzono dwukrotnie w 50 punktach sprzedaży łącznie zrealizowano 100 pomiarów (N=100). 7

8 Sprzedaż alkoholu osobom niepełnoletnim Kategorie punktów sprzedaży Badanie zrealizowano 2-krotnie w 40 sklepach i 10 lokalach gastronomicznych WYKRES. 2 Sprzedaż alkoholu w różnych kategoriach punktów sprzedaży - łącznie przeprowadzono 100 próby zakupu napojów alkoholowych. 8

9 Sprzedaż alkoholu osobom niepełnoletnim WYKRES. 3 Ogółem podjęto w badaniu 51 interwencji Spośród 100 przeprowadzonych w ramach badania prób zakupu alkoholu niemal połowa (49%) zakończyła się ODMOWĄ SPRZEDAŻY PIWA przez sprzedawcę poprzedzoną żądaniem okazania dowodu osobistego. W 33 przypadkach (33% podjętych prób) młody audytor nie dokonał zakupu alkoholu na skutek interwencji podjętej przez dorosłego audytora, zaś w 18 przypadkach sprzedawca był gotów sprzedać mu alkohol pomimo podjętej interwencji (audytor sam wycofał się z zakupu). 9

10 Sprzedaż alkoholu osobom niepełnoletnim Spośród pięćdziesięciu wylosowanych do badania sklepów i lokali gastronomicznych jedynie w czternastu (28%) sprzedawcy konsekwentnie żądali od młodych audytorów (tj. zarówno od chłopaka, jak i od dziewczyny) chcących kupić piwo okazania dowodu osobistego. W 2/3 badanych sklepów (65%) oraz w każdym z dziesięciu badanych lokali gastronomicznych przynajmniej jedna próba zakupu zakończyła się sprzedażą alkoholu młodym klientom!!! Należy jednak podkreślić, iż wynik ten jest zdecydowanie lepszy niż rezultaty ubiegłorocznych pilotażowych badań tajemniczego klienta przeprowadzonych podczas letnich wakacji przez Ogólnopolskie Stowarzyszenie RoPSAN (tegorocznego partnera Pracowni MIRABO). W podobnych badaniach zrealizowanych w 2013 r. odsetek ten był wyraźnie wyższy aż 79% prób zakupu piwa przeprowadzonych w 24 północno-praskichpraskich sklepach i marketach zakończyło się sprzedażą alkoholu młodym audytorom. 10

11 Sprzedaż alkoholu osobom niepełnoletnim Jak wynika z badań zrealizowanych w 2014 roku połowa sprzedawców (51%) pracujących w północno-praskich praskich sklepach i lokalach gastronomicznych sprzedaje napoje alkoholowe niepełnoletniej młodzieży. 11

12 Sprzedaż alkoholu osobom niepełnoletnim Kategorie punktów sprzedaży - sklepy Ponad połowa sprzedawców (56%) pracujących w północno-praskichpraskich małych lub średnich sklepach sprzedając piwo osobie wyglądającej na niepełnoletnią zażądało okazania dowodu osobistego od młodego klienta. Spośród 66 podjętych w tego typu placówkach prób zakupu piwa (przebadano 33 takie sklepy) 37 razy młody audytor spotkał się z odmową sprzedaży ponieważ nie miał przy sobie dowodu osobistego. Wynik ten, choć trudno go uznać za satysfakcjonujący, oznacza zdecydowaną pozytywną zmianę, jaka dokonała się w tym zakresie w ciągu ostatniego roku. W 2013 r. w podobnych badaniach zrealizowanych przez Ogólnopolskie Stowarzyszenie RoPSAN tylko jedna spośród 13 prób zakupu alkoholu przeprowadzonych w małych i średnich sklepach zakończyła się prośbą sprzedawcy o okazanie dowodu osobistego a wobec jego braku, odmową sprzedaży piwa (8%). Ponad 90% sprzedawców pracujących w tego typu placówkach nie żądała od młodych audytorów dokumentu potwierdzającego ich pełnoletniość i była gotowa sprzedać im alkohol. Obecnie odsetek odpowiedzialnych sprzedawców zwiększył się 7-krotnie i sięga połowy populacji w tej kategorii sprzedawców. 12

13 Sprzedaż alkoholu osobom niepełnoletnim Kategorie punktów sprzedaży - sklepy Warto podkreślić, iż w 40% małych i średnich sklepów objętych badaniem tajemniczego klienta na warszawskiej Pradze Północ oboje młodzi audytorzy zarówno chłopak, jak i dziewczyna - spotkali się z prośbą sprzedawcy o pokazanie dowodu osobistego, a w związku z jego brakiem odmówiono im sprzedaży piwa (taka sytuacja miała miejsce w 13 sklepach). Sklepy te otrzymały nominację do certyfikatu Odpowiedzialny sklep - renoma na warszawskiej Pradze Północ. W co czwartym tego typu sklepie (27% - tj. 9 sklepów) sprzedawcy 2-krotnie sprzedali piwo młodym audytorom (zarówno chłopakowi, jak i dziewczynie) bez żądania jakiegokolwiek dokumentu. W praktyce oznacza to, iż sprzedaż alkoholu osobom niepełnoletnim jest w tych sklepach niechlubną normą. Wobec tych placówek zostaną podjęte zdecydowane działania interwencyjne w ramach utworzonej Koalicji Nieobojętnych. W pozostałych 11 tego typu placówkach przynajmniej jeden ze sprzedawców okazał się odpowiedzialny, żądając dowodu osobistego i odmawiając sprzedaży alkoholu młodemu audytorowi. Niestety, druga próba zakupu przeprowadzona w tych sklepach zakończyła się sprzedażą piwa pokazując tym samym, iż odpowiedzialna sprzedaż alkoholu nie jest tutaj powszechnie obowiązującą zasadą. 13

14 Sprzedaż alkoholu osobom niepełnoletnim Kategorie punktów sprzedaży super i hipermarkety Co druga próba zakupu alkoholu podjęta przez młodego audytora w północno-praskichpraskich super i hipermarketach zakończyła się sprzedażą alkoholu. Spośród 10 zrealizowanych w ramach badania próby zakupu piwa w tego typu placówkach w połowie przypadków (50%) kasjerzy byli gotowi sprzedać piwo młodo wyglądającym audytorom (5 razy). W 3 sytuacjach po interwencji dorosłego audytora kasjerzy wycofali się ze sprzedaży i anulowali w kasie fiskalnej przeprowadzoną wcześniej transakcję, a 2 interwencja okazała się nieskuteczna kasjerka zaakceptowała wyjaśnienia młodego audytora, że zapomniał dokumentów albo stwierdziła, że to stały klient, którego dobrze zna i wie, że jest pełnoletni (było to kłamstwo). Tylko w jednym spośród 5 praskich super i hipermarketów objętych badaniem tajemniczego klienta sprzedawcy 2-krotnie odmówili sprzedaży alkoholu młodym audytorom żądając wcześniej okazania dowodu osobistego (TESCO, ul. Stalowa 60/64). Należy podkreślić, iż zdecydowanie częściej w tego typu placówkach kasjerki/kasjerzy byli gotowi sprzedać piwo audytorce dziewczynie (w 4 na 5 podjętych prób zakupu). W przypadku audytora chłopaka odnotowano tylko jeden przypadek sprzedaży alkoholu na 5 podjętych prób zakupu. 14

15 Sprzedaż alkoholu osobom niepełnoletnim Kategorie punktów sprzedaży super i hipermarkety Jak pokazały przeprowadzone badania niedostatecznie funkcjonują także procedury weryfikacji wieku klientów w kasach automatycznych. W hipermarkecie Carrefour (ul. Targowa 72) kasjerka nadzorująca kasy automatyczne jedynie zapytała, czy młoda audytorka ma już 18 lat, ale nie poprosiła ją o okazanie dowodu osobistego. Tym samym zaakceptowała dokonany przez nią zakup alkoholu. Dopiero w momencie zapłaty audytorka raz jeszcze poprosiła wspomnianą kasjerkę, aby wycofała ze sprzedaży dwa piwa, ponieważ ma przy sobie tylko drobne pieniądze, które wystarczą jedynie na zakup soku. W hipermarkecie TESCO (ul. Stalowa 60/64) osoba nadzorująca kasy automatyczne poprosiła młodą audytorkę o okazanie dowodu osobistego, a wobec jego braku sama wycofała ze sprzedaży dwa piwa, które chciała kupić audytorka. Najbardziej nieodpowiedzialny w naszym badaniu okazał się supermarket Biedronka (ul. Targowa 24). Obydwie przeprowadzone w nim próby zakupu alkoholu zarówno przez chłopak, jak i dziewczynę zakończyły się sprzedażą alkoholu (podobnie jak w 2013 r.), co jednoznacznie wskazuje, iż w tym sklepie niepełnoletnia młodzież bez żadnych problemów może kupować alkohol. Również jedna z interwencji podjętych przez dorosłego audytora okazała się nieskuteczna kasjerka stwierdziła, że zna młodą audytorkę i nie będzie jej sprawdzać dowodu, bo wie że jest osobą pełnoletnią. 15

16 Sprzedaż alkoholu osobom niepełnoletnim Kategorie punktów sprzedaży - super i hipermarkety Mimo wewnętrznych procedur oraz szkoleń pracowników super i hipermarkety są miejscami, w których niepełnoletnia młodzież może stosunkowo łatwo kupić zarówno alkohol, jak i papierosy. W tej sytuacji konieczne wydaje się wprowadzenie nowych rozwiązań prawno-organizacyjnych zmuszających kasjerów do zwracania większej uwagi na potencjalny wiek klientów kupujących ww. produkty. Proponujemy Państwu zaproszenie menedżerów tego typu sklepów na specjalne spotkanie, podczas którego zostanie przedstawiona i zarekomendowana idea wprowadzenia specjalnych oświadczeń podpisywanych przez pracowników sklepów (kasjerów), w których zobowiązywaliby się oni do każdorazowej kontroli dokumentu potwierdzających wiek klienta, jeśli kupuje on alkohol lub papierosy a jego wygląd wskazuje, iż może mieć mniej niż 25 lat. Naruszenie tego zobowiązania niosłoby za sobą określone konsekwencje dyscyplinarno-finansowe np. upomnienie, naganę, pozbawienie części premii lub dodatkowych gratyfikacji (np. bonów towarowych), a w przypadku wielokrotnego naruszenia wspomnianego zobowiązania i nieskuteczności innych zastosowanych konsekwencji Pracodawca mógłby w ostateczności dyscyplinarnie zwolnić z pracy nieodpowiedzialnego kasjera. Takie działania wpisują się w sferę społecznej odpowiedzialności biznesu (CSR) i powinny zostać wpisane do regulaminu pracy, który podpisuje każdy z pracowników sklepu. 16

17 Sprzedaż alkoholu osobom niepełnoletnim Kategorie punktów sprzedaży sklepy na stacjach paliw Badanie zostało również zrealizowane w dwóch wylosowanych sklepach działających na terenie stacji paliw. Tylko w jednym przypadku kasjer od razu poprosił młodego audytora o dowód osobisty i wobec jego braku odmówił mu sprzedaży piwa (stacja paliw PKN ORLEN, ul. 11-go Listopada 42A). Spośród 4 prób zakupu podjętych w 2 wylosowanych sklepach działających na terenie stacji benzynowych PKN ORLEN oraz SHELL 3-krotnie sprzedawcy sprzedali piwo młodym klientom nie pytając ich wcześniej o dowód osobisty. Dwa razy zdarzyło się to na stacji SHELL (ul. Jagiellońska 78), która w tym kontekście staje się jednym z najbardziej nieodpowiedzialnych sklepów sprzedających napoje alkoholowe i papierosy na warszawskiej Pradze Północ. Po interwencji dorosłego audytora, który zwrócił uwagę sprzedawczyniom, że nie powinny sprzedawać piwa i papierosów tak młodej osobie - w obu przypadkach interwencja przyniosła pożądany efekt kasjerka na stacji paliw poprosiła o dowód osobisty i odmówił sprzedaży wobec jego braku. 17

18 Sprzedaż alkoholu osobom niepełnoletnim Kategorie punktów sprzedaży lokale gastronomiczne Spośród dwudziestu prób zakupu piwa podjętych w dziesięciu wylosowanych północno-praskich lokalach ponad 2/3 (70%) zakończyło się jego sprzedażą. W czterech kawiarniach: 4 Pokoje ul. Wileńska 19, Stara Praga ul. Targowa 18, Chmury ul. 11-go Listopada 22 oraz St. Praga Galeria Sztuki ul. Ząbkowska 13 - kelnerki 2-krotnie sprzedały zamówione piwo (obojgu młodym audytorom - zarówno chłopakowi, jak i dziewczynie) nie pytając o wiek, ani nie żądając okazania dowodu osobistego. W sześciu pozostałych lokalach obsługa lokalu okazała się niekonsekwentna w swoim zachowaniu. Kelnerki/kelnerzy raz zażądali dowodu osobistego i odmówili sprzedaży piwa, a za drugim razem bez problemu podawali piwo młodemu audytorowi. Ani jeden z praskich lokali nie okazał się w pełni odpowiedzialny. 18

19 Sprzedaż alkoholu osobom niepełnoletnim Na 100 podjętych podczas badania prób zakupu alkoholu dorosły audytor podjął łącznie 51 interwencji w związku ze sprzedażą piwa osobie wyglądającej na niepełnoletnią. 33 spośród tych interwencji zakończyło się sukcesem sprzedawca anulował dokonaną wcześniej sprzedaż piwa (65%). Niestety aż w co trzecim przypadku (35%) sprzedawca zlekceważył podjętą interwencję kłamiąc, iż dobrze zna klienta/klientkę i wie, że jest osobą dorosłą. Mimo podjętej interwencji sprzedawca nadal był gotów sprzedać piwo młodemu audytorowi, który sam rezygnował z zakupu. 19

20 Żądania okazania dowodu osobistego kategorie punktów sprzedaży Pomiar 1 + Pomiar 2 Łącznie podjęto 80 prób zakupu piwa WYKRES 4. Ponad połowa prób zakupu piwa (53,8%) podjętych w sklepach (43 przypadki) i co trzecia (30%) podjęta w lokalach gastronomicznych (6 przypadków) spotkało się z prośbą sprzedawcy/kelnera o okazanie dowodu osobistego przez młodego audytora. 20

21 Żądania okazania dowodu osobistego - w sklepach Płeć młodego audytora Pomiar 1 + Pomiar 2 WYKRES 5. Nieco ponad połowa prób zakupu piwa dokonanych w północno-praskich sklepach przez młodego audytora - chłopaka (55%) i niemal tyle samo prób podjęta przez młodą audytorkę - dziewczynę (53%) spotkało się z prośbą sprzedawcy o okazanie dowodu osobistego. Płeć młodego audytora nie miała istotnego wpływu na zachowania sprzedawców w sklepach. Tak samo często żądali oni okazania dowodu osobistego od młodo wyglądającego chłopaka (22 razy), jak i od dziewczyny (21 razy). 21

22 Zakup alkoholu w sklepach Płeć młodego audytora Pomiar 1 + Pomiar 2 WYKRES 6. Średnio co druga próba zakupu alkoholu podjęta w północno-praskich sklepach przez młodą audytorkę (dziewczynę) zakończyło się sprzedażą piwa (48%). W przypadku młodego audytora chłopaka odnotowano podobny wynik. 45% podjętych przez niego próba zakupu piwa zakończyło się sprzedażą. W badaniu nie odnotowano istotnych różnic pomiędzy zakupem alkoholu a płcią młodych audytorów uczestniczących w badaniu. 22

23 Żądania okazania dowodu osobistego - w lokalach Płeć młodego audytora Pomiar 1 + Pomiar 2 WYKRES 7. Jedynie co piąta (20%) próba zakupu alkoholu podjęta przez młodego audytora chłopaka w północno-praskich lokalach gastronomicznych spotkała się z prośbą kelnerki/kelnera o okazanie dowodu osobistego. W przypadku audytorki dziewczyny odnotowano 2-krotnie więcej takich sytuacji. Cztery z dziesięciu podjętych przez nią prób zakupu piwa (40%) zakończyło się żądaniem okazania dokumentu potwierdzającego pełnoletniość. Należy podkreślić, iż badanie realizowane przez audytorkę dziewczynę było prowadzone w ramach II serii badań i w każdym z tych lokali kelnerki z pewnością pamiętały interwencję podjętą przez dorosłego audytora podczas I serii badań w związku ze sprzedażą alkoholu audytorowi chłopakowi. 23

24 Zakup alkoholu w lokalach gastronomicznych Płeć młodego audytora Pomiar 1 + Pomiar 2 WYKRES 8. Osiem spośród dziesięciu prób zakupu alkoholu podjętych w północno-praskich lokalach przez audytora chłopaka (80%) oraz 60% prób podjętych przez audytorkę dziewczynę zakończyło się sprzedażą piwa. W badaniu nie odnotowano istotnych różnic pomiędzy zakupem alkoholu a płcią młodych audytorów uczestniczących w badaniu. 24

25 Sprzedaż alkoholu osobom niepełnoletnim - w sklepach Płeć sprzedawcy napojów alkoholowych WYKRES 9. Spośród 80 prób zakupu piwa podjętych w sklepach w 66 przypadkach młody audytor spotkał się ze sprzedawcą kobietą, a tylko w 14 przypadkach sprzedawcą był mężczyzna. Cztery na dziesięć kobiet pracujących za ladą (42%) było gotowych sprzedać alkohol osobom wyglądającym na niepełnoletnie bez sprawdzenia ich wieku. W grupie mężczyzn gotowość sprzedaży piwa młodym audytorom stwierdzono w 2/3 podjętych prób zakupu (64%). 25

26 Sprzedaż alkoholu osobom niepełnoletnim - w lokalach Płeć sprzedawcy napojów alkoholowych WYKRES 10. Osiem na dziesięć kobiet pracujących jako kelnerki lub barmanki (79%) było gotowych sprzedać piwo młodym audytorom (11 przypadków). W grupie mężczyzn pracujących w północno-praskich lokalach gotowość sprzedaży alkoholu młodym audytorom była na niższym poziomie. Połowa spośród 6 podjętych prób zakupu (50%) zakończyło się sprzedażą piwa młodemu audytorowi bez sprawdzenia dokumentu potwierdzającego pełnoletniość klienta. 26

27 Sprzedaż alkoholu osobom niepełnoletnim Wiek sprzedawcy napojów alkoholowych WYKRES 11. Średnia wieku sprzedawców (szacowana przez audytorów) wynosiła 39 lat. Zostali oni podzielni na dwie grupy wiekowe według mediany do 35 lat i powyżej 35 lat. Sprzedawcy należący do starszej frakcji wiekowej (powyżej 35 lat) istotnie częściej niż ich młodsi koledzy/koleżanki prosili młodych audytorów o okazanie dokumentu potwierdzającego ich pełnoletniość, a w przypadku jego braku odmawiali sprzedaży piwa. Odsetek odmów sprzedaży piwa, jaki pojawił się w grupie starszych sprzedawców (powyżej 35 lat) był o 72% wyższy niż w grupie ich młodszych kolegów/koleżanek(odpowiednio: 63%vs.35%). 27

28 Świadkowie interwencji dorosłego audytora Liczba świadków w różnych kategoriach punktów sprzedaży WYKRES 12. Reakcja świadków interwencji dorosłego audytora wobec sprzedawców, którzy bez sprawdzenia dowodu osobistego byli gotowi sprzedać alkohol osobom wyglądającym na niepełnoletnie. (Liczba świadków interwencji N=62) 28

29 Reakcje świadków interwencji audytora Na 100 podjętych w ramach badania prób zakupu piwa przeprowadzonych w północno-praskich sklepach i lokalach gastronomicznych, których świadkami było łącznie 62 dorosłych klientów tych placówek ZNALAZŁY SIĘ JEDYNIE 2 OSOBY, które zareagowały na interwencję podjętą przez dorosłego audytora. Przyznali oni rację osobie podejmującej interwencję głośno stwierdzając, że sprzedawca powinien sprawdzić dowód osobisty młodego klienta zanim sprzeda mu alkohol lub papierosy. 29

30 Reakcja na interwencję dorosłego ankietera Kategorie punktów sprzedaży napojów alkoholowych Ogółem podjęto 51 interwencji 65% było skutecznych WYKRES

31 Porównanie wyników badań tajemniczego klienta zrealizowanych na warszawskiej Pradze Północ w 2010, 2013 i 2014 roku 31

32 Porównanie wyników badań Żądanie okazanie dowodu osobistego i odmowa sprzedaży alkoholu w północno-praskich sklepach 60,0% 50,0% 40,0% 30,0% 28,5% Wzrost o 159% 20,8% 53,8% 20,0% 10,0% 0,0% WYKRES. 14 Porównanie wyników badań tajnego klienta zrealizowanych na warszawskiej Pradze Północ w roku 2010, 2013 i Odsetek prób zakupu piwa zakończonych odmową jego sprzedaży przez sprzedawcę, poprzedzoną żądaniem okazania dowodu osobistego. 32

33 Porównanie wyników badań Żądanie okazanie dowodu osobistego i odmowa sprzedaży alkoholu w północno-praskich lokalach gastronomicznych Wzrost o 50% 30,0% 30,0% 20,0% 25,0% 20,0% 15,0% 10,0% 5,0% 0,0% WYKRES Porównanie wyników badań tajnego klienta zrealizowanych w lokalach gastronomicznych na warszawskiej Pradze Północ w roku 2010 i Odsetek prób zakupu piwa zakończonych odmową jego sprzedaży przez kelnerkę/kelnera, poprzedzoną żądaniem okazania dowodu osobistego. 33

34 Porównanie wyników badań Odsetek prób zakupu alkoholu w północno-praskich sklepach zakończonych interwencją "dorosłego audytora" 80,0% 60,0% 71,5% 79,2% Spadek o 42% 46,3% 40,0% 20,0% 0,0% WYKRES. 16 Porównanie wyników badań tajnego klienta zrealizowanych w sklepach na warszawskiej Pradze Północ w roku 2010, 2013 i Odsetek prób zakupu piwa zakończonych interwencją dorosłego audytora wobec sprzedawcy, który bez sprawdzenia dowodu osobistego gotowy był sprzedać alkohol młodemu klientowi. 34

35 Porównanie wyników badań Odsetek prób zakupu alkoholu w północno-praskich lokalach gastronomicznych zakończonych interwencją "dorosłego audytora" 80,0% 70,0% 80,0% 60,0% 40,0% 20,0% 0,0% Spadek o 13% Liczba badanych lokali gastronomicznych: (w każdym zrealizowano 2 próby zakupu) 2010 N= N=10 WYKRES. 17 Porównanie wyników badań tajnego klienta zrealizowanych w lokalach gastronomicznych na warszawskiej Pradze Północ w roku 2010 i Odsetek prób zakupu piwa zakończonych interwencją dorosłego audytora wobec kelnera/kelnerki, który/-a chciał/-a sprzedać piwo młodemu klientowi. 35

36 Porównanie wyników badań Skuteczność interwencji "dorosłego audytora" podjętych wobec nieodpowiedzialnych sprzedawców w północno-praskich sklepach 80,0% 63,2% 64,9% 60,0% 40,0% 31,6% 20,0% 0,0% WYKRES. 18 Porównanie wyników badań tajnego klienta zrealizowanych w sklepach na warszawskiej Pradze Północ w roku 2010, 2013 i Odsetek prób zakupu piwa zakończonych anulowaniem sprzedaży alkoholu przez sprzedawcę po interwencją podjętej przez dorosłego audytora. 36

37 Porównanie wyników badań Odsetek nieodpowiedzianych sklepów, w których sprzedawcy 2-krotnie byli gotowi sprzedać alkohol "młodym audytorom" 52,5% Spadek o 48% 60,0% 40,0% 27,5% 20,0% 0,0% WYKRES Liczba badanych sklepów (w każdym zrealizowano 2 próby zakupu): 2010 N= N=40 Porównanie wyników badań tajnego klienta zrealizowanych w północno-praskich sklepach w roku 2010 i Odsetek nieodpowiedzialnych sklepów, w których sprzedawcy 2-krotnie byli gotowi sprzedać alkohol młodemu audytorowi, nie żądając od niego okazania dowodu osobistego. 37

38 Porównanie wyników badań Sklepy, w których sprzedawcy 2-krotnie odmówili sprzedży alkoholu "młodym audytorom" - wyróżnione certyfikatem "Odpowiedzialny sklep - renoma na warszawskiej Pradze Północ" 50% 40% 30% 20% 2,5-krotny wzrost odsetka sklepów wyróżnionych certyfikatem 10% Wzrost o 250% 35% 10% 0% WYKRES. 20 Liczba badanych sklepów (w każdym zrealizowano 2 próby zakupu): 2010 N= N=40 Porównanie wyników badań tajnego klienta zrealizowanych w sklepach na warszawskiej Pradze Północ w roku 2010 i Odsetek sklepów, w których sprzedawcy 2-krotnie poprosili młodych audytorów (zarówno chłopaka, jak i dziewczynę) o okazanie dowodu osobistego, a wobec jego braku 2-krotnie odmówili sprzedaży alkoholu. 38

39 Sprzedaż papierosów osobom niepełnoletnim 39

40 Sprzedaż papierosów osobom niepełnoletnim Kategorie punktów sprzedaży Badanie zrealizowano 2-krotnie w 16 małych i średnich sklepach spożywczych, 3 supermarketach oraz 1 sklepie na stacji paliw Pomiar 1 + Pomiar 2 mały lub średni sklep spożywczy % 5% supermarket/hipermarket % małe i średnie sklepy super i hipermarkety sklepy na stacjach paliw sklep na stacji paliw 2 WYKRES. 21 Sprzedaż papierosów w różnych kategoriach punktów sprzedaży - łącznie przeprowadzono 40 prób zakupu papierosów w 20 sklepach prowadzących ich sprzedaż odmówiono sprzedaży z własnej inicjatywy sprzedawcy odmówiono sprzedaży po interwencji sprzedano pomimo interwencji 40

41 Sprzedaż papierosów osobom niepełnoletnim WYKRES. 22 Ogółem podjęto w badaniu 22 interwencje Spośród 40 przeprowadzonych w ramach badania próby zakupu papierosów ponad 2/5 (45%) zakończyła się ODMOWĄ SPRZEDAŻY poprzedzoną żądaniem przez sprzedawcę okazania dowodu osobistego. W 16 przypadkach młody audytor nie dokonał zakupu papierosów na skutek interwencji podjętej przez dorosłego audytora, zaś w 6 przypadkach sprzedawca chciał sprzedać mu papierosy pomimo podjętej interwencji. 41

42 Sprzedaż papierosów osobom niepełnoletnim Kategorie punktów sprzedaży 45% sprzedawców pracujących w północno-praskich sklepach podczas próby zakupu papierosów przez młodo wyglądających klientów zażądało okazania przez nich dowodu osobistego, a wobec jego braku - odmówiło im sprzedania papierosów. Spośród 40 prób zakupu papierosów podjętych w wylosowanych sklepach 18 razy młody audytor spotkał się z odmową sprzedaży ponieważ nie miał przy sobie dowodu osobistego. W co trzecim badanym sklepie (w 7 sklepach) obydwie próby zakupu zakończyły się sprzedażą papierosów. Spośród 20 sklepów objętych badaniem jedynie w 5 placówkach 2-krotnie (zarówno chłopakowi, jak i dziewczynie) odmówiono sprzedaży papierosów. W tych samych sklepach młodzi audytorzy nie kupili również alkoholu (badanie w sklepach polegało na jednoczesnej próbie zakupu alkoholu i papierosów). W 8 innych sklepach sprzedawcy okazali się niekonsekwentni raz odmówili sprzedaży, a za drugim razem sprzedali papierosów młodym audytorom. W badaniu nie odnotowano istotnych różnic pomiędzy zakupem papierosów a płcią młodych audytorów uczestniczących w badaniu. Co druga próba zakupu podjęta przez audytorkę dziewczynę (50%) i 60% podjętych przez audytora chłopaka zakończyło się sprzedażą papierosów. 42

43 SKLEPY WYRÓŻNIONE CERTYFIKATEM Odpowiedzialny sklep renoma na warszawskiej Pradze Północ 43

44 Odpowiedzialny sklep - renoma na warszawskiej Pradze Północ lista wyróżnionych sklepów Sklepy działające na terenie Dzielnicy Praga Północ m. st. Warszawy, w których 2-krotnie zażądano od młodych audytorów zarówno chłopaka, jak i dziewczyny okazania dowodu osobistego, a wobec jego braku 2-krotnie odmówiono im sprzedaży napojów alkoholowych (w pięciu pierwszych sklepach także papierosów): 1. Sklep ogólnospożywczy PRZYSZŁOŚĆ ul. Floriańska Sklep KEFIREK ul. Jagiellońska 4 3. Sklep spożywczy Przy Dworcu ul. Białostocka 8 4. Sklep ogólnospożywczy ul. Kowieńska 9 5. Hipermarket TESCO ul. Stalowa 60/64 6. Sklep spożywczy DORA ul. Dąbrowszczaków 8 7. Sklep spożywczy ul. Kłopotowskiego 7 8. Sklep spożywczy SZMULOWIZNA - RETRO ul. Radzymińska 2 9. Sklep ogólnospożywczy ul. Siedlecka 41/1 10. Sklep ogólnospożywczy TRADYCJA ul. Szanajcy 11 lok Sklep ogólnospożywczy SZYNECZKA ul. Kawęczyńska Sklep PELCOWIZNA ul. Radzymińska Sklep spożywczy EDEN ul. Darwina Delikatesy U Anki ul. Zachariasza 1 44