Szczecin, ul. Monte Cassino 32 tel ; fax ; RAPORT.

Transkrypt

1

2 Szczecin, ul. Monte Cassino 32 tel ; fax ; RAPORT Nr 9/2008 Fundusze Pożyczkowe w Polsce wspierające mikro, małe i średnie przedsiębiorstwa według stanu na 31 grudnia 2007 roku Raport współfinansowany przez Polską Agencję Rozwoju Szczecin, kwiecień

3 Autorzy Raportu Barbara Bartkowiak Mirosława Korol 2

4 Spis treści I. Wprowadzenie. 5 II. Stan funduszy pożyczkowych w Polsce Cel i metodologia badania Ogólna charakterystyka funduszy pożyczkowych Struktura pochodzenia kapitału pożyczkowego Rozkład funduszy według kapitału pożyczkowego Rozkład funduszy pożyczkowych według województw Ranking funduszy pożyczkowych Sieć funduszy pożyczkowych w Polsce 29 III. Portfel pożyczkowy funduszy i jego charakterystyka IV. Charakterystyka funduszy pożyczkowych dokapitalizowanych w ramach SPO WKP 33 Załączniki: Załącznik nr 1. Podstawowe dane dot. funduszy pożyczkowych wg kapitału pożyczkowego na tle liczby i wartości udzielonych pożyczek oraz średniej wartości pożyczki od początku działalności do r. Załącznik nr 2. Udział funduszy pożyczkowych w ogólnej sumie kapitału pożyczkowego, wartości i liczby udzielonych pożyczek na r. Załącznik nr 3. Aktywność funduszy pożyczkowych wybrane informacje o funduszach pożyczkowych na r. Załącznik nr 4. Dane teleadresowe funduszy pożyczkowych w Polsce według siedziby głównej w podziale na województwa na r. 3

5 4

6 I. Wprowadzenie Rozwój w gospodarkach rynkowych opiera się przede wszystkim na działalności mikro, małych i średnich firm. Przedsiębiorstwa te stanowią dominującą część ogólnej liczby przedsiębiorstw, posiadają znaczący udział w tworzeniu Produktu Narodowego Brutto (PKB) oraz wpływają na zwiększenie zatrudnienia, wzrost eksportu, a także na podwyższenie konkurencyjności i innowacyjności gospodarki. Jednocześnie, w rozwijających się gospodarkach mikro, małe i średnie firmy napotykają na szereg trudności. Jedną z najważniejszych są tzw. bariery finansowe, do których należy zaliczyć oprócz wysokich kosztów funkcjonowania firm (niska rentowność), trudności w ocenie sytuacji ekonomiczno finansowej, ograniczony dostęp do finansowania zewnętrznego. Skuteczne realizowanie przez mikro, małe i średnie firmy podstawowych funkcji gospodarczych jest możliwe wówczas, gdy przedsiębiorstwa te mają ułatwiony dostęp do zewnętrznych źródeł kapitału. Obok najczęściej wykorzystywanego kapitału własnego, firmy coraz częściej korzystają z kapitału zewnętrznego pochodzącego właśnie z funduszy pożyczkowych. Od blisko 6 lat Polskie Stowarzyszenie Funduszy Pożyczkowych w ramach niezależnego systemu funduszy, umożliwia efektywne finansowanie startu i rozwoju mikro, małych i średnich przedsiębiorstw. W ciągu ostatnich 3 lat, należy zaobserwować intensywny rozwój systemu funduszy pożyczkowych i co za tym idzie, znaczący przyrost kapitałów pożyczkowych oraz klientów korzystających z pożyczek na rozwój działalności gospodarczej. Liczba i wartość udzielonych pożyczek w okresie była najwyższa w całej historii systemu. Dodatkowo następuje systematyczny przyrost przeciętnej wartości pożyczki. Na uwagę zasługuje również fakt wzrostu udziału środków pozyskanych przez fundusze z Unii Europejskiej - Sektorowego Programu Operacyjnego Wzrost Konkurencyjności Przedsiębiorstw (SPO WKP) w strukturze kapitału pożyczkowego (na koniec 2007 roku 36%). Publikując po raz dziewiąty Raport o stanie funduszy pożyczkowych na koniec 2007 roku Polskie Stowarzyszenie Funduszy Pożyczkowych stawia do dyspozycji jedyne źródło informacji na temat funkcjonujących funduszy pożyczkowych w Polsce, ukazując tym samym aktualne dane teleadresowe funduszy, informacje historyczne oraz trendy rozwoju całego systemu. 5

7 II. Stan funduszy pożyczkowych w Polsce 1. Cel i metodologia badania Głównym celem przeprowadzonego badania jest dostarczenie aktualnych informacji na temat sieci funduszy pożyczkowych, ich potencjału kapitałowego oraz skali i struktury udzielonego przez nie wsparcia finansowego mikro, małym i średnim przedsiębiorstwom, w tym w szczególności: liczby działających w Polsce funduszy pożyczkowych i ich rozmieszczenie terytorialne, kwoty kapitału pozyskanego przez fundusze pożyczkowe i źródeł jego pochodzenia, efektów działalności funduszy pożyczkowych w postaci liczby i wartości wypłaconych pożyczek oraz utworzonych nowych miejsc pracy, struktury wypłaconych pożyczek według różnych kryteriów. Badanie przeprowadzono metodą ankietową w okresie luty kwiecień 2007 r., a jego rezultatem jest Raport nr 9/2008. Niniejszy Raport stanowi ilustrację funduszy pożyczkowych działających w Polsce według stanu na koniec grudnia 2007 r. oraz efektów ich działalności narastająco do 31 grudnia 2007 r., w tym w 2007 roku. Uzyskane wyniki badań potwierdzają dalszy rozwój systemu funduszy pożyczkowych w Polsce, w tym ich wzmocnienie kapitałowe, a skala prowadzonej działalności pożyczkowej stanowi istotne źródło wsparcia finansowego udzielanego mikro, małym i średnim przedsiębiorstwom. Na podstawie otrzymanych ankiet ustalono, że według stanu na 31 grudnia 2007 r. funkcjonowało w Polsce 67 instytucji prowadzących 73 fundusze pożyczkowe 1, których podstawowym zadaniem jest udzielanie pożyczek mikro, małym i średnim przedsiębiorstwom. W Raporcie nr 9/2008, podobnie jak i w poprzednich jego edycjach, prezentowane są efekty działalności instytucji prowadzących fundusze pożyczkowe, a nie poszczególnych funduszy pożyczkowych, bowiem istnieją instytucje, które prowadzą więcej niż jeden fundusz pożyczkowy. Przykładem takiej instytucji jest Polska Fundacja z siedzibą w Szczecinie, która oprócz wcześniej realizowanych programów pożyczkowych, w latach utworzyła 6 nowych funduszy pożyczkowych 2. Stąd różnica pomiędzy liczbą funduszy pożyczkowych (73), a liczbą instytucji prowadzących te fundusze (67). 1 W stosunku do Raportu nr 8/2007, w którym zaprezentowano 70 instytucji prowadzących fundusze pożyczkowe na r. i r., liczba tych instytucji zmniejszyła się o trzy, tj. o Warmińsko- Mazurskie Stowarzyszenie Wspierania z siedzibą w Olsztynku, Agencję Rozwoju Regionu Kutnowskiego S.A z siedzibą w Kutnie i Zachodniopomorskie Stowarzyszenie Rozwoju Gospodarczego - Szczecińskie Centrum z siedzibą w Szczecinie, które zaprzestały prowadzenia działalności pożyczkowej. 2 Trzy fundusze zostały utworzone w 2004 r. (Regionalny Fundusz Pożyczkowy Pomeranus dla woj. zachodniopomorskiego, Subregionalny Fundusz Pożyczkowy Wielkopolska Północ dla woj. wielkopolskiego, Subregionalny Fundusz Pożyczkowy Kujawiak dla województwa kujawsko pomorskiego), dwa - w I półroczu 2005 r. (Subregionalny Fundusz Pożyczkowy Odra dla województwa lubuskiego, Subregionalny Fundusz Pożyczkowy Gryf dla województwa pomorskiego), a jeden w IV kwartale 2005 r. (Subregionalny Fundusz Pożyczkowy Dolny Śląsk dla województwa dolnośląskiego). 6

8 2. Ogólna charakterystyka funduszy pożyczkowych Na podstawie przeprowadzonych badań ustalono, że na koniec grudnia 2007 roku 67 instytucji prowadziło 73 fundusze pożyczkowe, które dysponowały kapitałem pożyczkowym o wartości 823,2 mln zł oraz udzieliły od początku działalności 152,1 tys. pożyczek o wartości 2.391,3 mln zł (tabela 1). Na koniec grudnia 2007 r. w porównaniu ze stanem na r. 3 obserwuje się kontynuację systematycznego przyrostu kapitału pożyczkowego oraz udzielonych pożyczek zarówno w ujęciu ilościowym, jak i wartościowym. Kapitał pożyczkowy w relacji do końca 2006 r. wzrósł o 109,1 mln zł (o 15,3%) 4, liczba pożyczek o 21,0 tys. sztuk (o 16,0 %), a ich wartość o 417,5 mln zł (o 21,2 %). Na przestrzeni ostatnich trzech lat przyrost bezwzględny kapitału pożyczkowego w 2007 r. był najmniejszy, ale liczba i wartość udzielonych pożyczek w 2007 r. była najwyższa. W relacji do stanu na koniec 2003 r. (rys. 1-3) wzrosły ponad dwukrotnie kapitał pożyczkowy (o 454,9 mln zł, tj. o 123,5%) i wartość udzielonych pożyczek (o 1.224,5 mln zł, tj. o 105,0%), a liczba udzielonych pożyczek prawie dwukrotnie (o 69,2 tys. szt., tj. o 83,6%). Tabela 1 Kapitał pożyczkowy, liczba i wartość pożyczek na r. oraz ich dynamika Wyszczególnienie Jedn. miary Od początku działalności do: Przyrost w 2005 r. w 2006 r. w 2007 r. jedn. miary % jedn. miary % jedn. miary Kapitał pożyczkowy mln zł 714,1 823,2*) 120,3 27,5 155,9 27,9 109,1 15,3 Liczba udzielonych pożyczek tys. sztuk 131,1 152,1*) 16,0 16,6 19,0 16,9 21,0 16,0 Wartość udzielonych pożyczek mln zł 1 973, ,3*) 240,8 17,6 361,9 22,4 417,5 21,2 Przeciętna wartość pożyczki tys. zł 15,1 15,7 0,1 0,8 0,7 4,8 0,7 4,4 *) Bez kapitału pożyczkowego w kwocie 1,9 mln zł trzech funduszy, które zaprzestały prowadzenia działalności pożyczkowej w 2007 r., ale łącznie z pożyczkami udzielonymi przez te instytucje do końca 2006 r. (253 pożyczki o łącznej wartości 7,5 mln zł). % 3 Niektóre mierniki charakteryzujące fundusze pożyczkowe na r. i ich przyrost w 2006 r. w porównaniu do informacji prezentowanych w Raporcie 8/2008 zostały zmienione. Zmiany te wynikały z kolejnych korekt dokonanych przez instytucje prowadzące fundusze pożyczkowe i dotyczyły liczby i wartości udzielonych pożyczek narastająco do r. W wyniku dokonanych korekt (in plus, in minus) liczba pożyczek została zwiększona o 76 sztuk, a ich wartość o 5,8 mln zł. 4 Kapitał pożyczkowy 67 instytucji, które prowadziły działalność pożyczkową wzrósł o 111,0 mln zł, tj. 15,6%.Ten przyrost został pomniejszony o kwotę 1,9 mln zł, tj. kapitał pożyczkowy trzech instytucji, które zaprzestały prowadzić działalność pożyczkową. 7

9 liczba funduszy pożyczkowych mln zł tys. zł mln zł tys. sztuk Niewielkim, ale systematycznym zmianom podlegała również przeciętna wartość pożyczki (rys. 4). Na koniec 2007 r. osiągnęła poziom 15,7 tys. zł i była wyższa prawie o 0,7 tys. zł w porównaniu z jej stanem na koniec grudnia 2006 r. i o 1,6 tys. zł w porównaniu ze stanem na koniec 2003 r ,3 437,8 558,2 714,1 823, ,9 96,2 112,2 131,1 152, Rys. 1. Kapitał pożyczkowy funduszy pożyczkowych 2 391, , , , , Rys. 2. Liczba udzielonych pożyczek od początku działalności ,1 14,3 14,4 15,1 15, Rys. 3. Wartość udzielonych pożyczek od początku działalności Rys. 4. Przeciętna wartość udzielonej pożyczki Fundusze pożyczkowe powstawały w latach Rozkład 73 funduszy według daty powstania przedstawiono na rys. 5. Najwięcej spośród zaprezentowanych w niniejszym Raporcie funduszy powstało w 1996 r., ale ponad połowa (40 funduszy) funkcjonujących dzisiaj na rynku powstała po 1996 r Rys.5. Rozkład liczby funduszy pożyczkowych według daty ich powstania na r. 8

10 Badania rynku funduszy pożyczkowych w Polsce prowadzone są od niedawna, ale o porównywalności danych można mówić począwszy od Raportu ilustrującego fundusze na r. W związku z tym nie ma możliwości zaprezentowania zmian zachodzących w czasie w zakresie wielkości podstawowych mierników, takich jak: kapitał pożyczkowy, liczba i wartość wypłaconych pożyczek. Dla zobrazowania skali wzrostu kapitałów pożyczkowych instytucji prowadzących fundusze pożyczkowe, zaprezentowano przyrosty kapitałów pożyczkowych w poszczególnych latach oraz ich stan na koniec roku w latach , bazując na rozkładzie kapitału pożyczkowego według daty rozpoczęcia działalności na r. oraz jego rocznych przyrostach w latach (rys. 6). Rys.6. Kapitalizacja funduszy pożyczkowych w latach Zróżnicowanie instytucji prowadzących fundusze pożyczkowe ze względu na czas prowadzenia działalności pożyczkowej zaprezentowano w tabeli 2. Czas prowadzenia działalności pożyczkowej stanowi istotny czynnik wielkości pozyskanego kapitału pożyczkowego oraz udzielonego wsparcia finansowego. Prawie połowa instytucji (33 instytucje, tj. 49,3%) stanowiły te, które prowadziły działalność pożyczkową co najmniej 11 lat. Ich udział w wielkości kapitału pożyczkowego ogółem wynosił 48,5 %, a w liczbie i wartości udzielonych pożyczek odpowiednio: 92,3 % i 72,0 %. Najwięcej wśród instytucji było takich, których fundusze funkcjonują na rynku od lat. Według stanu na r. stanowiły one 28,4% ogólnej liczby instytucji. Dominujący udział w liczbie (75,7%) i wartości (42,2%) udzielonych pożyczek mają fundusze, których okres funkcjonowania zamyka się w przedziale lat, a w kapitale pożyczkowym (26,8%) fundusze o okresie funkcjonowania 9-11 lat. 9

11 Rozkład instytucji prowadzących fundusze pożyczkowe według czasu funkcjonowania na r. Tabela 2 Czas w latach Liczba instytucji prowadzących fundusze pożyczkowe na Kapitał pożyczkowy instytucji prowadzących fundusze pożyczkowe na Liczba wypłaconych pożyczek od początku działalności do Wartość wypłaconych pożyczek od początku działalności do szt. % tys. zł % szt. % tys. zł % Razem ,0% ,0% ,0% ,0% ,4% ,8% ,9% ,1% ,5% ,9% ,8% ,5% ,0% ,0% 623 0,4% ,6% ,9% ,8% ,5% ,8% ,4% ,4% ,3% ,5% ,4% ,6% ,7% ,2% ,5% ,5% ,3% ,3% 3. Struktura pochodzenia kapitału pożyczkowego Trudnym, podobnie jak w poprzednich Raportach, było dokładne i jednoznaczne określenie źródeł pochodzenia kapitału pożyczkowego funduszy pożyczkowych. Nadal wiele instytucji prowadzących fundusze w miarę upływu czasu dokonuje zmiany kwalifikacji kapitału pożyczkowego według źródeł jego pochodzenia. Niektóre z instytucji kapitał pierwotnie pochodzący ze środków prywatnych i/lub zagranicznych, zakwalifikowało jako środki własne. W tabeli 3 zaprezentowano strukturę kapitału pożyczkowego ogółem według źródeł jego pochodzenia w latach , zgodnie z przyjętą jego kwalifikacją na 31 grudnia 2007 r. W porównaniu do stanu na r., podobnie jak w odniesieniu do poprzednich okresów obserwuje się systematyczne zmiany w strukturze finansowania kapitału pożyczkowego. Dominujący udział w jego finansowaniu miały środki pieniężne w kwocie 296,7 mln zł otrzymane w latach przez instytucje prowadzące fundusze pożyczkowe w ramach Sektorowego Programu Operacyjnego Wzrost Konkurencyjności Przedsiębiorstw (Poddziałanie Dokapitalizowanie funduszy mikropożyczkowych). Ich udział w kapitale pożyczkowym wzrósł z 10,3% na r. do 36,0 % na koniec 2007 r. Drugim co do wielkości źródłem finansowania kapitału pożyczkowego były środki własne pochodzące od instytucji prowadzącej fundusz pożyczkowy. Udział tychże środków w latach wykazywał tendencję spadkową i na koniec 2007 r. stanowiły one prawie jedną czwartą kapitału pożyczkowego (24,6%). 10

12 Tabela 3 Struktura kapitału pożyczkowego według źródeł pochodzenia na r. Wyszczególnienie Kwota kapitału pożyczkowego w mln zł Struktura kapitału w % Ogółem 558,2 714,1 823,2 100,0% 100,0% 100,0% a) dotacje z samorządu 42,5 44,9 46,1 7,6% 6,3% 5,6% b) dotacje budżetu Państwa (TOR i inne) 116,2 124,3 123,5 20,8% 17,4% 15,0% c) środki otrzymane w ramach SPO WKP 57,4 180,8 296,7 10,3% 25,3% 36,0% d) środki prywatne i/lub środki zagraniczne 81,5 89,1 87,1 14,6% 12,5% 10,6% e) kredyty/pożyczki 10,1 22,4 32,8 1,8% 3,1% 4,0% f) środki własne (pochodzące od instytucji prowadzącej fundusz) 175,6 199,4 202,3 31,5% 27,9% 24,6% g) inne 74,8 53,1 34,6 13,4% 7,4% 4,2% Zmniejszył się również udział trzeciego istotnego źródła finansowania kapitału pożyczkowego, tj. środków pochodzących z budżetu państwa z 20,8% na koniec 2005 r. do 15,0% na koniec 2007 r. Udział środków prywatnych i/lub środków zagranicznych, czwartego w kolejności istotnego źródła finansowania kapitału pożyczkowego, zmniejszył się w latach z 14,6% do 10,6%. Począwszy od 2004 r. obserwuje się systematyczny wzrost udziału w finansowaniu kapitału pożyczkowego kredytów/pożyczek. Ich udział jest nadal stosunkowo niski, ale systematycznie wzrasta. Środki te na koniec 2005 r. stanowiły 1,8% kapitału pożyczkowego ogółem, a na koniec 2007 r. osiągnęły poziom 4,0%. Odwrotną tendencję obserwuje się w zakresie udziału samorządów w finansowaniu kapitału pożyczkowego funduszy pożyczkowych. Niewielkie wpłaty na poczet kapitału pożyczkowego funduszy ze strony jednostek samorządu terytorialnego powodują spadek ich udziału z 7,6% na koniec 2005 r. do 5,6% na koniec 2007 r. Spośród 67 analizowanych instytucji 55 wykazało przyrost kapitału pożyczkowego na łączną kwotę 138,4 mln zł, a 12 - jego spadek na kwotę 27,4 mln zł. Najczęściej wymienianym (39 instytucji) źródłem przyrostu kapitału pożyczkowego w 2007 r. były środki otrzymane w ramach SPO WKP. Środki te wzrosły o 115,9 mln zł w porównaniu ze stanem na koniec 2006 r. (tabela 4). Bardzo wiele instytucji wskazało jako źródło przyrostu kapitału osiągnięte dochody. Niektóre z nich zwiększały finansowanie zewnętrzne w postaci kredytów. Największy spadek kapitału pożyczkowego w kwocie 11,8 mln zł odnotował Fundusz Górnośląski z siedzibą w Katowicach. Spadek ten spowodowany był umorzeniem pożyczek zgodnie z zawartymi umowami w ramach Funduszu dla Śląska. Kilka funduszy odnotowało spadek w związku z zakończeniem współpracy w ramach Kanadyjskiego Programu Pożyczkowego. 11

13 Tabela 4 Kapitał pożyczkowy funduszy według źródeł pochodzenia na koniec okresu i jego przyrost Wyszczególnienie Kwota kapitału pożyczkowego w mln zł na Przyrost / spadek 2006 r r. mln zł % mln zł % Ogółem 823,2 155,9 27,9% 109,1 19,5% a) dotacje z samorządu 46,1 2,4 5,7% 1,2 2,7% b) dotacje budżetu Państwa (TOR i inne) 123,5 8,0 6,9% -0,8-0,6% c) środki otrzymane w ramach SPO WKP 296,7 123,4 215,1% 115,9 64,1% d) środki prywatne i/lub środki zagraniczne 87,1 7,6 9,3% -2,0-2,3% e) kredyty/pożyczki 32,8 12,3 121,6% 10,4 46,4% f) środki własne (pochodzące od Instytucji prowadzącej fundusz) 202,3 23,8 13,6% 2,9 1,4% g) inne 34,6-21,6-28,9% -18,5-34,8% W tabeli 5 zaprezentowano strukturę kapitału pożyczkowego według źródeł finansowania na tle wydzielonych 5 grup instytucji prowadzących fundusze pożyczkowe (za kryterium podziału na grupy przyjęto wielkość kapitału pożyczkowego) 5. Tabela 5 Struktura kapitału pożyczkowego według źródeł pochodzenia instytucji prowadzących fundusze pożyczkowe ogółem i w wyodrębnionych grupach funduszy na r. Źródła pochodzenia kapitału pożyczkowego Struktura kapitału pożyczkowego w % Ogółem Grupy funduszy o kapitale pożyczkowym: mniej niż 3 mln zł <3; 10) <10; 20) (20; 40) 40 mln zł i więcej grupa grupa grupa M grupa Ś grupa D BM BD Ogółem 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% a) dotacje z samorządu 5,6% 1,8% 8,9% 10,1% 6,7% 0,7% b) dotacje budżetu państwa (TOR i inne) 15,0% 52,7% 23,9% 23,8% 12,7% 1,7% c) środki otrzymane w ramach SPO WKP 36,0% 48,3% 39,1% 50,8% 25,7% d) środki prywatne i/lub środki zagraniczne 10,6% 3,1% 1,8% 8,1% 19,1% 13,0% e) kredyty/pożyczki 4,0% 3,7% 1,2% 0,1% 2,8% 8,7% f) środki własne (pochodzące od instytucji prowadzącej fundusz) 24,6% 34,7% 13,2% 18,7% 7,9% 40,5% g) inne 4,2% 4,2% 2,8% 0,2% 0,0% 9,8% W grupie funduszy bardzo małych (grupa BM) największy udział w finansowaniu kapitału pożyczkowego miały środki budżetu państwa i środki własne. Stanowiły one odpowiednio 52,7% i 34,7% ich kapitału pożyczkowego. 5 Sposób podziału na grupy funduszy pożyczkowych omówiono w punkcie II.4 niniejszego Raportu. Na rys. 7 przedstawiono łączny kapitał pożyczkowy poszczególnych grup funduszy i ich udział w kapitale pożyczkowym wszystkich funduszy. 12

14 Dominującym źródłem kapitału pożyczkowego w grupie funduszy małych (grupa M) i średnich (grupa Ś) były środki otrzymane w ramach SPO WKP. Ich udział wyniósł 48,3% łącznego kapitału pożyczkowego funduszy małych i 39,1% łącznego kapitału pożyczkowego funduszy średnich. Należy podkreślić, że w grupie funduszy małych i średnich istotnym źródłem kapitału były również środki budżetu państwa i środki własne. W grupie funduszy dużych (grupa D) największy udział miały środki pieniężne otrzymane w ramach SPO WKP (50,8%). Istotny był również udział środków prywatnych i/lub zagranicznych (19,1%) i środki budżetu państwa (12,7%). Natomiast w grupie funduszy bardzo dużych (grupa BD) największy udział miały środki własne (40,5%), otrzymane w ramach SPO WKP (25,7%) i środki zagraniczne (13,0%). 4. Rozkład funduszy pożyczkowych według kapitału pożyczkowego Instytucje prowadzące fundusze pożyczkowe charakteryzowały się wysokim zróżnicowaniem ze względu na wielkość kapitału pożyczkowego. W Raporcie nr 8/2007 sygnalizowano potrzebę dokonania zmiany zasad kwalifikacji funduszy pożyczkowych do poszczególnych grup według kryterium kapitałowego. Szczególnie niejednorodną była najbardziej liczna grupa funduszy bardzo dużych (grupa BD). Do tej grupy według stanu na r. należały instytucje o kapitale pożyczkowym 10 mln zł i takie, których kapitał był ponad 9- krotnie większy. Kolejne zasilenie kapitału pożyczkowego w II półroczu 2007r., przyczyniło się do zwiększenia liczebności tej grupy z 22 do 25 instytucji oraz zwiększenia dysproporcji pomiędzy nimi ze względu na wielkość kapitału pożyczkowego. Stąd dokonano nowego podziału instytucji prowadzących fundusze pożyczkowe według kryterium kapitałowego zwiększając pułapy kapitałowe dla każdej z dotychczasowych pięciu grup: grupa funduszy bardzo małych (grupa BM) o kapitale pożyczkowym mniejszym niż 3 mln zł, grupa funduszy małych (grupa M) o kapitale pożyczkowym co najmniej równym 3 mln zł i mniejszym od 10 mln zł, grupa funduszy średnich (grupa Ś) o kapitale pożyczkowym co najmniej równym 10 mln zł i mniejszym od 20 mln zł, grupa funduszy dużych (grupa D) o kapitale pożyczkowym co najmniej równym 20 mln zł i mniejszym od 40 mln zł, grupa funduszy bardzo dużych (grupa BD) o kapitale pożyczkowym 40 mln zł i większym. Rozkład liczby instytucji prowadzących fundusze pożyczkowe według wymienionych grup z nowymi pułapami kapitałowymi na 31 grudnia w latach zaprezentowano w tabeli 6. Ponadto dla każdej grupy instytucji prowadzących fundusze pożyczkowe ustalono: wartość kapitału pożyczkowego, liczbę i wartość udzielonych pożyczek od początku działalności do r. oraz ich udział procentowy w całej zbiorowości funduszy (rys. 7), liczbę i wartość udzielonych pożyczek w 2007 r. oraz ich udział procentowy w całej zbiorowości funduszy (rys. 8), przeciętną wartość udzielonych pożyczek (tabela 7). 13

15 Tabela 6 Rozkład instytucji prowadzących fundusze pożyczkowe według kapitału pożyczkowego Klasy kapitału pożyczkowego Nazwa grupy Liczba instytucji prowadzących fundusze pożyczkowe Struktura Ogółem ,0% 100,0% 100,0% mniej niż 3 mln zł grupa BM ,0% 38,6% 32,8% < 3-10 ) grupa M ,3% 34,3% 29,9% < ) grupa Ś ,0% 18,6% 23,9% < ) grupa D ,7% 2,9% 7,5% 40 mln zł i więcej grupa BD ,0% 5,7% 6,0% Informacje zaprezentowane w tabeli 6 wskazują na utrzymywanie się tendencji wzmacniania kapitałowego licznej grupy funduszy i ich alokację do grup o wyższym kapitale pożyczkowym. Największe zmiany dotyczą grupy BM. Liczba instytucji prowadzących fundusze pożyczkowe o kapitale mniejszym niż 3 mln zł zmniejszyła się na koniec 2007 r. w porównaniu ze stanem na koniec 2005 r. o 14, co było z jednej strony efektem zaprzestania prowadzenia działalności pożyczkowej przez 5 instytucji w 2006 r. i 3 w 2007 r., a z drugiejrezultatem przemieszczeń do grupy M. W 2007 r. w efekcie zmian w poziomach kapitałów pożyczkowych funduszy nastąpiły kolejne przemieszczenia pomiędzy grupami funduszy. Z grupy BM do grupy M zostały przemieszczone 3 fundusze (Szczeciński Fundusz Pożyczkowy Sp. z o.o. z siedzibą w Szczecinie oraz prowadzone przez Podlaską Fundację Rozwoju Regionalnego z siedzibą w Białymstoku i Fundację Rozwoju z siedzibą w Suwałkach). Ta alokacja to przede wszystkim rezultat dokapitalizowania w ramach SPO WKP. Z grupy M do grupy Ś zostało przemieszczonych 6 funduszy (prowadzonych przez Fundację Rozwoju Regionu Rabka z siedzibą w Rabce Zdroju, Słupskie Stowarzyszenie Innowacji Gospodarczych i z siedzibą w Słupsku, Agencję Rozwoju Regionalnego "AGROREG" S.A. z siedzibą w Nowej Rudzie, Rudzką Agencja Rozwoju Inwestor Sp. z o.o. z siedzibą w Rudzie Śląskiej, Górnośląską Agencję Przekształceń Przedsiębiorstw S.A. z siedzibą w Katowicach, Fundację Rozwoju Regionu Łukta z siedzibą w Łukcie). W tym przypadku decydującym czynnikiem wzmocnienia kapitałowego wymienionych funduszy było zasilenie kolejnymi płatnościami w ramach przyznanych dotacji SPO WKP. Istotny wpływ w odniesieniu do niektórych z funduszy miało zasilenie kapitału dochodami z działalności pożyczkowej. Jednocześnie z grupy M do grupy BM został przemieszczony fundusz prowadzony przez Stowarzyszenie Wspierania Małej z siedzibą w Dobiegniewie. Z grupy Ś do grupy D przemieszczone zostały 3 fundusze pożyczkowe (prowadzone przez Lubelską Fundację Rozwoju - ARR z siedzibą w Lublinie, Koneckie 14

16 Stowarzyszenie Wspierania z siedzibą w Końskich, Wielkopolską Agencję Rozwoju Sp. z o.o. z siedzibą w Poznaniu). Ta alokacja to również rezultat dokapitalizowania funduszy w ramach SPO WKP. W 2007 roku wyjątek stanowiła grupa BD, której liczebność pozostała bez zmian. Żaden z funduszy z grupy D nie został alokowany do grupy BD. W tej grupie 3 fundusze wykazały przyrost kapitału. W przypadku dwóch z nich ten przyrost był przede wszystkim efektem dokapitalizowania w ramach SPO WKP (fundusze Polskiej Fundacji z siedzibą w Szczecinie i Fundacji Rozwoju Śląska oraz Wspierania Inicjatyw Lokalnych z siedzibą w Opolu). Najliczniejszą grupę stanowiły fundusze bardzo małe (tabela 6). Na koniec 2007 r. kapitały tej grupy stanowiły 4,0 % kapitału pożyczkowego wszystkich funduszy, a liczba i wartość udzielonych pożyczek wyniosły odpowiednio: 2,5% i 4,3% (rys. 7). Natomiast najmniej liczną grupę stanowiły fundusze bardzo duże (tabela 6), ale właśnie na tę grupę przypadało gros zgromadzonego kapitału pożyczkowego oraz udzielonego wsparcia finansowego przedsiębiorcom w postaci pożyczek (rys. 7). Według stanu na r. kapitał pożyczkowy tej grupy wynosił 299,3 mln zł i stanowił 36,4% kapitału pożyczkowego funduszy ogółem, a liczba i wartość udzielonych pożyczek wyniosły odpowiednio: 112,5 tys. sztuk (74,1 % ogólnej liczby pożyczek) i 1.280,0 mln zł (53,7% ogólnej wartości pożyczek). Wymienione wielkości świadczą o znacznej koncentracji w zakresie działalności funduszy pożyczkowych. Istotny udział w rynku funduszy pożyczkowych miała grupa funduszy średnich o kapitale pożyczkowym od 10 do 20 mln zł. Kapitał pożyczkowy tej grupy w kwocie 225,6 mln zł stanowił ponad jedną czwartą (27,4%) kapitału pożyczkowego funduszy ogółem, a liczba i wartość udzielonych pożyczek odpowiednio: 14,8% i 22,6%. Na rys. 8 zaprezentowano aktywność wydzielonych grup funduszy pożyczkowych w 2007 r. ze względu na liczbę i wartość udzielonych pożyczek na tle wielkości posiadanego przez nie kapitału pożyczkowego na koniec 2007 r. W 2007 r. największą aktywnością odznaczała się grupa funduszy bardzo dużych (grupa BD). Grupa ta udzieliła 15,4 tys. sztuk pożyczek (73,4% liczby pożyczek udzielonych przez wszystkie fundusze) o wartości 194,8 mln zł (46,7 % wartości pożyczek wszystkich funduszy). 15

17 tys. sztuk mln zł mln zł Rys. 7. Kapitał pożyczkowy na r. oraz liczba i wartość pożyczek wypłaconych od początku działalności do r. wg grup funduszy pożyczkowych Wartość kapitału pożyczkowego w grupach na r. 32,6 125,0 225,6 140,6 299,3 grupa BM grupa M grupa Ś grupa D grupa BD 100% 80% 60% 40% 20% 0% Udział % kapitału pożyczkowego poszczególnych grup w kapitałe pożyczkowym ogółem 4,0% 15,2% 27,4% 17,1% 36,4% grupa BM grupa M grupa Ś grupa D grupa BD Wartość udzielonych pożyczek w grupach narastająco do r. 101,9 220,0 537,8 244, ,0 grupa BM grupa M grupa Ś grupa D grupa BD 100% 80% 60% 40% 20% 0% Udział % wartości pożyczek poszczególnych grup w wartości pożyczek ogółem 4,3% 9,2% 22,6% 10,2% 53,7% grupa BM grupa M grupa Ś grupa D grupa BD Liczba udzielonych pożyczek w grupach narastająco do r. 3,9 5,6 22,5 7,4 112,5 grupa BM grupa M grupa Ś grupa D grupa BD 100% 80% 60% 40% 20% 0% Udział % liczby pożyczek poszczególnych grup w liczbie pożyczek ogółem 2,5% 3,7% 14,8% 4,8% 74,1% grupa BM grupa M grupa Ś grupa D grupa BD

18 tys. sztuk mln zł mln zł Rys. 8. Kapitał pożyczkowy na r. oraz liczba i wartość pożyczek wypłaconych pożyczek w 2007 r. wg grup funduszy pożyczkowych Wartość kapitału pożyczkowego w grupach na r. 32,6 125,0 225,6 140,6 299,3 grupa BM grupa M grupa Ś grupa D grupa BD 100% 80% 60% 40% 20% 0% Udział % kapitału pożyczkowego poszczególnych grup w kapitałe pożyczkowym ogółem 4,0% 15,2% 27,4% 17,1% 36,4% grupa BM grupa M grupa Ś grupa D grupa BD 250 Wartość udzielonych pożyczek w grupach w 2007 r. 194,8 100% Udział % wartości pożyczek poszczególnych grup w wartości pożyczek ogółem ,7 60,5 53,7 8,8 grupa BM grupa M grupa Ś grupa D grupa BD 80% 60% 40% 20% 0% 2,1% 14,5% 23,9% 12,9% 46,7% grupa BM grupa M grupa Ś grupa D grupa BD Liczba udzielonych pożyczek w grupach w 2007 r. 3,377 0,924 0,231 1,040 15, % 80% 60% 40% 20% 0% Udział % liczby pożyczek poszczególnych grup w liczbie pożyczek ogółem 1,1% 5,0% 16,1% 4,4% grupa BM grupa M grupa Ś grupa D grupa BD 73,4% grupa BM grupa M grupa Ś grupa D grupa BD

19 Koncentrację działalności funduszy pożyczkowych mierzoną udziałem 5, 10 i 15 największych funduszy pod względem kapitału pożyczkowego przedstawiono na rys. 9. Rys. 9. Udział 5, 10 i 15 największych funduszy pożyczkowych pod względem kapitału pożyczkowego w kapitale pożyczkowym funduszy ogółem na r. oraz liczbie i wartości udzielonych pożyczek od początku działalności do r. Przeciętną wartość udzielonych pożyczek narastająco do r. w poszczególnych grupach funduszy wydzielonych na podstawie kryterium kapitałowego zaprezentowano w tabeli 7. Niski poziom przeciętnej pożyczki ogółem (15,7 tys. zł) oraz w grupie funduszy bardzo dużych (11,4 tys. zł), to rezultat bardzo dużej liczby pożyczek wypłaconych przez Fundusz Mikro (70,6 % ogólnej liczby pożyczek) o niskiej przeciętnej ich wartości (7,8 tys. zł). Po wyłączeniu pożyczek Funduszu Mikro przeciętna wartość pożyczki wyniosła 34,7 tys. zł, a w grupie fundusze BD 84,7 tys. zł. Tabela 7 Przeciętna wartość pożyczek w grupach funduszy sklasyfikowanych według wartości zgromadzonego kapitału pożyczkowego na 31 grudnia w latach Grupy funduszy Udział grupy w ogólnej liczbie udzielonych pożyczek narastająco do: Przeciętna wartość pożyczek (w tys. zł) udzielonych narastająco do : Pożyczki ogółem Pożyczki bez Funduszu Mikro Pożyczki ogółem Pożyczki bez Funduszu Mikro Pożyczki ogółem Pożyczki bez Funduszu Mikro Pożyczki ogółem Pożyczki bez Funduszu Mikro Ogółem 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 15,1 32,8 15,7 34,7 grupa BM 3,0% 10,1% 2,5% 8,6% 25,9 25,9 26,4 26,4 grupa M 3,5% 12,0% 3,7% 12,6% 34,7 34,7 39,1 39,1 grupa Ś 14,6% 49,9% 14,8% 50,4% 22,9 22,9 23,9 23,9 grupa D 4,9% 16,8% 4,8% 16,5% 29,6 29,6 33,2 33,2 grupa BD 74,0% 11,2% 74,1% 11,8% 11,2 85,7 11,4 84,7 Szczegółowe informacje o poszczególnych funduszach zostały zamieszczone w załącznikach umieszczonych na końcu niniejszego Raportu. 18

20 5. Rozkład funduszy pożyczkowych według województw Poszczególne województwa charakteryzowały się znacznym zróżnicowaniem pod względem liczby funduszy pożyczkowych, kapitału pożyczkowego, liczby i wartości udzielonych pożyczek oraz ich przeciętnej wartości. Na rys. 10 przedstawiono rozkład według województw 73 funduszy pożyczkowych. Najwięcej funduszy pożyczkowych, tj. po 8 było w województwach mazowieckim i śląskim, a najmniej w lubelskim (1 fundusz). Rys. 10. Ranking województw według liczby funduszy pożyczkowych na r. W tabelach 8-12 scharakteryzowano 67 instytucji prowadzących fundusze pożyczkowe. W tabeli 8 zaprezentowano efekty działalności pożyczkowej instytucji prowadzących te fundusze według województw 6 narastająco do r. i w 2007 r. na tle wielkości kapitału pożyczkowego zgromadzonego w województwie i liczby działających funduszy pożyczkowych. 6 Siedziba główna instytucji prowadzącej fundusz pożyczkowy stanowiła kryterium przypisania jej do danego województwa. Kilka funduszy pożyczkowych prowadzi działalność na terenie całego kraju. Zdecydowana większość funduszy pożyczkowych miała charakter lokalny lub regionalny. Zadeklarowany przez fundusze charakter i zasięg działania przedstawiono w załączniku nr 3 do Raportu. Odpowiednie informacje są dostępne na stronach internetowych funduszy pożyczkowych. 19

21 W tabelach 9-12 przedstawiono rankingi województw według kapitału pożyczkowego, wartości udzielonych pożyczek, liczby udzielonych pożyczek oraz przeciętnej wartości pożyczki. Kolejność województw ze względu na liczbę i wartość udzielonych pożyczek oraz przeciętną wartość pożyczki była identyczna jak na koniec 2006 r. Zmieniła się natomiast kolejność województw ze względu na wielkość kapitału pożyczkowego. Województwo zachodniopomorskie wyprzedziło śląskie i zajęło drugie miejsce po województwie mazowieckim. W rankingu województw na r. według kapitału pożyczkowego, trzy pierwsze miejsca zajęły województwa mazowieckie, zachodniopomorskie i śląskie (tabela 9). Kapitał w tych województwach to 51,4% kapitału ogółem. O pierwszym i trzecim miejscu województw mazowieckiego i śląskiego zadecydowała liczba funduszy i wielkość posiadanego przez te fundusze kapitału pożyczkowego, a w przypadku drugiego miejsca województwa zachodniopomorskiego poziom kapitału pożyczkowego Polskiej Fundacji z siedzibą w Szczecinie. Województwo mazowieckie, dysponujące największym kapitałem pożyczkowym, zajęło również pierwsze miejsce w rankingu wartości i liczby udzielonych pożyczek narastająco do r. (tabele 10-11). Decydujący wpływ miały poziom kapitału pożyczkowego i działalność pożyczkowa Funduszu Mikro z siedzibą w Warszawie. Najwięcej pożyczek poza województwem mazowieckim ze względu na ich liczbę udzielono w województwach małopolskim i zachodniopomorskim (tabela 11), a ze względu na ich wartość w województwach zachodniopomorskim i opolskim (tabela 10). Największe kwotowo pożyczki udzielano w województwach opolskim, zachodniopomorskim i śląskim (tabela 12). 20

22 Tabela 8 Ranking województw według kwoty kapitału pożyczkowego na tle liczby i wartości udzielonych pożyczek oraz średniej wartości pożyczki na r. Przeciętna pożyczka 21 Kapitał pożyczkowy Wartość pożyczek Liczba pożyczek Liczba instytucji prowadzących fundusz pożyczkowy Województwo narastająco do r. przyrost / spadek w 2007 r. narastająco do r. przyrost / spadek w 2007 r. narastająco do r. przyrost / spadek w 2007 r. stan na stan na w 2007r. stan na mln zł % mln zł % mln zł % mln zł % szt. % szt. % tys. zł tys. zł tys. zł szt. szt. Ogółem 823,2 100,0% 109,1 15,3% 2 383,8 100,0% 410,0 20,8% ,0% ,8% 15,1 15,7 19, mazowieckie 180,5 21,9% 35,4 24,4% 1 083,7 45,5% 159,3 17,2% ,2% ,2% 8,6 8,8 9, zachodniopomorskie 121,5 14,8% 18,4 17,8% 232,3 9,7% 42,0 22,1% ,3% ,5% 66,5 66,8 68, śląskie 120,8 14,7% -12,2-9,1% 174,2 7,3% 37,1 27,1% ,9% ,2% 57,5 61,2 80, małopolskie 65,1 7,9% 7,6 13,2% 148,4 6,2% 31,2 26,6% ,3% ,2% 16,9 18,5 29, opolskie 53,9 6,6% 3,1 6,1% 182,1 7,6% 24,2 15,3% ,3% ,4% 95,3 93,6 84, warmińsko-mazurskie 44,8 5,4% 9,2 26,0% 68,6 2,9% 15,9 30,2% ,0% ,6% 40,2 47,3 114, dolnośląskie 36,2 4,4% 7,8 27,6% 113,0 4,7% 14,6 14,8% ,3% ,1% 57,4 56,7 52, wielkopolskie 35,8 4,4% 9,2 34,6% 56,0 2,3% 15,4 37,8% ,9% ,8% 34,1 39,2 65, świętokrzyskie 35,3 4,3% 12,2 53,0% 66,1 2,8% 14,1 27,2% ,8% ,8% 49,8 52,5 65, łódzkie 30,6 3,7% 2,2 7,9% 87,3 3,7% 8,6 10,9% ,1% 121 7,7% 49,9 51,3 70, pomorskie 25,1 3,0% 5,1 25,4% 38,6 1,6% 11,3 41,2% ,9% ,3% 27,7 27,9 28, lubelskie 24,3 3,0% 6,6 37,2% 32,3 1,4% 13,1 68,0% 656 0,4% ,1% 43,4 49,2 61, kujawsko-pomorskie 13,7 1,7% 1,6 13,5% 19,9 0,8% 6,8 51,9% 484 0,3% ,7% 37,5 41,1 50, podlaskie 13,0 1,6% 3,9 43,5% 34,6 1,5% 8,5 32,5% 724 0,5% ,0% 45,1 47,8 58, podkarpackie 12,6 1,5% 0,5 4,6% 33,1 1,4% 5,1 18,2% 721 0,5% 84 13,2% 44,0 45,9 60, lubuskie 9,9 1,2% -1,7-14,4% 13,7 0,6% 3,0 28,4% 522 0,3% 50 10,6% 22,6 26,3 60,6 3 3 stan na

23 Tabela 9 Ranking województw wg wartości kapitału pożyczkowego na Województwo mln zł % Kraj 823,2 100,0% 1 mazowieckie 180,5 21,9% 2 zachodniopomorskie 121,5 14,8% 3 śląskie 120,8 14,7% 4 małopolskie 65,1 7,9% 5 opolskie 53,9 6,6% 6 warmińsko-mazurskie 44,8 5,4% 7 dolnośląskie 36,2 4,4% 8 wielkopolskie 35,8 4,4% 9 świętokrzyskie 35,3 4,3% 10 łódzkie 30,6 3,7% 11 pomorskie 25,1 3,0% 12 lubelskie 24,3 3,0% 13 kujawsko-pomorskie 13,7 1,7% 14 podlaskie 13,0 1,6% 15 podkarpackie 12,6 1,5% 16 lubuskie 9,9 1,2% Tabela 10 Ranking woj. wg wartości udzielonych pożyczek na Województwo mln zł % Kraj 2 383,8 100,0% 1 mazowieckie 1 083,7 45,5% 2 zachodniopomorskie 232,3 9,7% 3 opolskie 182,1 7,6% 4 śląskie 174,2 7,3% 5 małopolskie 148,4 6,2% 6 dolnośląskie 113,0 4,7% 7 łódzkie 87,3 3,7% 8 warmińsko-mazurskie 68,6 2,9% 9 świętokrzyskie 66,1 2,8% 10 wielkopolskie 56,0 2,3% 11 pomorskie 38,6 1,6% 12 podlaskie 34,6 1,5% 13 podkarpackie 33,1 1,4% 14 lubelskie 32,3 1,4% 15 kujawsko-pomorskie 19,9 0,8% 16 lubuskie 13,7 0,6% Tabela 11 Ranking województw wg liczby udzielonych pożyczek na Województwo sztuki % Kraj ,0% 1 mazowieckie ,2% 2 małopolskie ,3% 3 zachodniopomorskie ,3% 4 śląskie ,9% 5 dolnośląskie ,3% 6 opolskie ,3% 7 łódzkie ,1% 8 warmińsko-mazurskie ,0% 9 wielkopolskie ,9% 10 pomorskie ,9% 11 świętokrzyskie ,8% 12 podlaskie 724 0,5% 13 podkarpackie 721 0,5% 14 lubelskie 656 0,4% 15 lubuskie 522 0,3% 16 kujawsko-pomorskie 484 0,3% Tabela 12 Ranking województw wg przeciętnej wartości pożyczki na Województwo tys. zł Kraj 15,7 1 opolskie 93,6 2 zachodniopomorskie 66,8 3 śląskie 61,2 4 dolnośląskie 56,7 5 świętokrzyskie 52,5 6 łódzkie 51,3 7 lubelskie 49,2 8 podlaskie 47,8 9 warmińsko-mazurskie 47,3 10 podkarpackie 45,9 11 kujawsko-pomorskie 41,1 12 wielkopolskie 39,2 13 pomorskie 27,9 14 lubuskie 26,3 15 małopolskie 18,5 16 mazowieckie 8,8 22

24 6. Ranking funduszy pożyczkowych Fundusze pożyczkowe stanowiące przedmiot niniejszego badania charakteryzują się bardzo wysokim zróżnicowaniem pod względem przyjętych do analizy podstawowych mierników: kwoty zgromadzonego kapitału pożyczkowego, liczby i wartości udzielonych pożyczek, średniej wartości pożyczki. W tabeli 13 zaprezentowano wybrane parametry statystyczne charakteryzujące rozkłady instytucji prowadzących fundusze pożyczkowe według wymienionych mierników. Wynika z nich m.in., że według stanu na r.: kapitał pożyczkowy u połowy instytucji prowadzących fundusze pożyczkowe był mniejszy od tys. zł, a drugiej połowy wyższy od tys. zł; liczba pożyczek udzielonych od początku działalności u połowy instytucji prowadzących fundusze pożyczkowe była mniejsza od 280 sztuk, a drugiej połowy wyższa od 280 sztuk; wartość pożyczek udzielonych od początku działalności u połowy instytucji prowadzących fundusze pożyczkowe była mniejsza od tys. zł, a drugiej połowy wyższa od tys. zł; przeciętna wartość pożyczek udzielonych od początku działalności u połowy instytucji prowadzących fundusze pożyczkowe była mniejsza od 33,6 tys. zł, a drugiej połowy wyższa od 33,6 tys. zł; liczba pożyczek pozostałych do spłaty u połowy instytucji prowadzących fundusze pożyczkowe była mniejsza od 119 sztuk, a drugiej połowy wyższa od 119 sztuk; wartość pożyczek pozostałych do spłaty u połowy instytucji prowadzących fundusze pożyczkowe była mniejsza od tys. zł, a drugiej połowy wyższa od tys. zł. Jedna czwarta największych instytucji prowadzących fundusze pożyczkowe ze względu na każdy z wymienionych mierników, to instytucje o kapitale pożyczkowym większym od tys. zł, liczbie i wartości udzielonych pożyczek większej odpowiednio od 500 sztuk i od tys. zł, średniej pożyczce przekraczającej wartość 56,4 tys. zł oraz liczbie i wartości pożyczek aktywnych większych odpowiednio od 266 sztuk i tys. zł. Poziomy mierników dla jednej czwartej najmniejszych instytucji prowadzących fundusze pożyczkowe ilustruje kwartyl pierwszy. Średnia arytmetyczna ilustruje, ile przeciętnie na instytucję prowadzącą fundusz pożyczkowy przypadało kapitału pożyczkowego, ile przeciętnie udzieliła pożyczek ze względu na ich liczbę i wartość oraz ile przeciętnie pożyczek pozostało do spłaty. Natomiast w 2007 r. połowa instytucji prowadzących fundusze pożyczkowe udzieliła pożyczek o liczbie i wartości mniejszej odpowiednio od 52 sztuki i tys. zł oraz przeciętnej pożyczce mniejszej od 53,3 tys. zł. 23

25 Tabela 13 Wybrane charakterystyki rozkładów funduszy pożyczkowych według kapitału pożyczkowego, liczby i wartości udzielonych pożyczek oraz pozostałych do spłaty na r. Wyszczególnienie Od początku działalności do r. Kapitał pożyczkowy Liczba udzielonych pożyczek Wartość udzielonych pożyczek Przeciętna wartość pożyczki Pożyczki aktywne na r. Liczba aktywnych pożyczek Wartość aktywnych pożyczek Pożyczki udzielone w 2007 r. Liczba udzielonych pożyczek Wartość udzielonych pożyczek Przeciętna wartość pożyczki tys. zł sztuki tys. zł tys. zł sztuki tys. zł sztuki tys. zł tys. zł Fundusze razem , ,9 - wartość min , ,1*) - wartość max , ,8 - średnia arytmetyczna , ,4 - kwartyl pierwszy , ,0 - wartość środkowa , ,3 - kwartyl trzeci , ,7 *) obliczono dla instytucji, które w 2007 r. udzieliły co najmniej jedną pożyczkę W załącznikach 1-3 do niniejszego Raportu zaprezentowano większą liczbę mierników charakteryzujących fundusze pożyczkowe, w tym ich aktywność. W załączniku nr 1 przedstawiono ranking funduszy pożyczkowych według wartości zgromadzonego kapitału pożyczkowego na tle liczby i wartości udzielonych pożyczek od początku działalności do r., ich przeciętnej wartości oraz miejsc zajmowanych przez fundusze pożyczkowe ze względu na wymienione mierniki. Załącznik nr 2 ilustruje udział procentowy poszczególnych funduszy pożyczkowych w ogólnej sumie wartości kapitału pożyczkowego, liczbie i wartości udzielonych pożyczek na r., tj. mierników wymienionych w załączniku nr 1. Natomiast w załączniku nr 3 zaprezentowano wybrane informacje dotyczące funduszy pożyczkowych na r., w tym ich aktywność w 2007 r. oraz stopień wykorzystania kapitału pożyczkowego (relacja wartości aktywnych pożyczek do kapitału pożyczkowego) na r. Załącznik nr 4 zawiera listę teleadresową funduszy pożyczkowych działających w Polsce w podziale na poszczególne województwa na r. Największym kapitałem w kolejności dysponowały: Polska Fundacja z siedzibą w Szczecinie (104,2 mln zł, tj. 12,7 % kapitału pożyczkowego funduszy ogółem), Fundusz Mikro Sp. z o.o. z siedzibą w Warszawie (98,3 mln zł, tj. 11,9 % kapitału pożyczkowego funduszy ogółem), Fundacja Rozwoju Śląska oraz Wspierania Inicjatyw Lokalnych z siedzibą w Opolu (52,8 mln zł, tj. 6,4 % kapitału pożyczkowego funduszy ogółem), Fundusz Górnośląski S.A. z siedzibą w Katowicach (44,0 mln zł, tj. 5,3 % kapitału pożyczkowego funduszy ogółem) oraz Fundacja na Rzecz Rozwoju Polskiego Rolnictwa z siedzibą w Warszawie (34,8 mln zł, tj. 4,2 % kapitału pożyczkowego funduszy ogółem). Spośród wszystkich funduszy, najwięcej pożyczek udzielił Fundusz Mikro Sp. z o.o., tj. 107,2 tys. sztuk. Stanowiły one 70,6 % ogólnej liczby pożyczek. Były to pod względem wartości jedne z mniejszych pożyczek. Przeciętna ich wartość wynosiła 7,8 tys. zł. Następne miejsca w rankingu zajęły Fundacja Wspomagania Wsi z siedzibą w Warszawie (9,8 tys. pożyczek, tj. 6,5 % ogólnej liczby pożyczek), Inicjatywa Mikro Sp. z o.o. z siedzibą w Krakowie (ponad 6,0 tys. pożyczek, tj. 3,9 % ogólnej liczby pożyczek), Fundacja na Rzecz 24

26 Rozwoju Polskiego Rolnictwa z siedzibą w Warszawie (4,9 tys. pożyczek, tj. 3,2 % ogólnej liczby pożyczek), Polska Fundacja z siedzibą w Szczecinie (2,8 tys. pożyczek, tj. 1,9 % ogólnej liczby pożyczek). W rankingu instytucji pod względem wartości udzielonych pożyczek pierwsze miejsce zajął Fundusz Mikro Sp. z o.o. z siedzibą w Warszawie (832,5 mln zł, tj. 34,9 % ogólnej wartości pożyczek). Na następnych miejscach w kolejności uplasowały się: Polska Fundacja z siedzibą w Szczecinie (208,6 mln zł, tj. 8,8% ogólnej wartości pożyczek), Fundacja Rozwoju Śląska oraz Wspierania Inicjatyw Lokalnych z siedzibą w Opolu (180,1 mln zł, tj. 7,6 % ogólnej wartości pożyczek), Fundacja Wspomagania Wsi z siedzibą w Warszawie (113,5 mln zł, tj. 4,8 % ogólnej wartości pożyczek) oraz Fundacja na Rzecz Rozwoju Polskiego Rolnictwa z siedzibą w Warszawie (96,6 mln zł, tj. 4,1 % ogólnej wartości pożyczek). Pięć pierwszych miejsc w zakresie średniej wartości pożyczki należało w kolejności do: Łódzkiej Agencji Rozwoju Regionalnego SA z siedzibą w Łodzi (167,5 tys. zł), Funduszu Górnośląskiego S.A. z siedzibą w Katowicach (102,1 tys. zł), Fundacji Rozwoju Śląska oraz Wspierania Inicjatyw Lokalnych z siedzibą w Opolu (95,7 tys. zł), Agencji Rozwoju Regionalnego ARES z siedzibą w Suwałkach (85,9 tys. zł) oraz Górnośląskiej Agencji Przekształceń Przedsiębiorstw S.A. z siedzibą w Katowicach (84,4 tys. zł). Ranking aktywności funduszy pożyczkowych według wybranych mierników aktywności w poszczególnych grupach funduszy W tabelach zaprezentowano rankingi aktywności instytucji prowadzących fundusze pożyczkowe w wydzielonych grupach funduszy 7, tj. w grupie funduszy bardzo małych (grupie BM), funduszy małych (grupie M), funduszy średnich (grupie Ś), funduszy dużych (grupie D) i funduszy bardzo dużych (grupie BD). Ranking funduszy w poszczególnych grupach oparto o następujące kategorie mierników: liczbę udzielonych pożyczek od początku działalności do r., wartość udzielonych pożyczek od początku działalności do r., liczbę udzielonych pożyczek w 2007 r., wartość udzielonych pożyczek w 2007 r., wskaźnik wartości aktywnego portfela pożyczkowego na r. do wartości kapitału pożyczkowego na r., wskaźnik wartości udzielonych pożyczek w 2007 r. do kapitału pożyczkowego na r. W tabelach zaprezentowano fundusze pożyczkowe zajmujące pięć pierwszych miejsc w każdej z wydzielonych grup funduszy ze względu na wymienione wyżej mierniki aktywności. 7 Wymienione grupy zdefiniowano i scharakteryzowano w punkcie II

27 Tabela 14 Aktywność funduszy pożyczkowych mierzona liczbą udzielonych pożyczek od początku działalności do r. Miejsce w rankingu 1 bardzo małych Ostrołęcki Ruch Wspierania - FRP małych Fundacja Rozwoju Gminy średnich Fundacja Wspomagania Wsi dużych Fundacja na Rzecz Rozwoju Polskiego Rolnictwa bardzo dużych Fundusz Mikro Sp. z o.o Ostrołęka Fundacja Promocji Gospodarczej Regionu Krakowskiego Kraków Stowarzyszenie "Ostrzeszowskie Centrum " Ostrzeszów Stowarzyszenie Wspierania Małej z siedzibą w Dobiegniewie Rzeszowska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A Rzeszów Zelów Fundacja Rozwoju Regionu Pierzchnica Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. Jelenia Góra Fundacja Kaliski Inkubator w Kaliszu Fundacja Centrum Innowacji i Koszalin Warszawa Inicjatywa Mikro Sp. z o.o. Kraków Stowarzyszenie "Samorządowe Centrum i Rozwoju" Sucha Beskidzka Fundusz Regionu Wałbrzyskiego Wałbrzych Stowarzyszenie Bielskie Centrum Bielsko-Biała Warszawa Koneckie Stowarzyszenie Wspierania Końskie Lubelska Fundacja Rozwoju - ARR Lublin Górnośląska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. Katowice Wielkopolska Agencja Rozwoju Sp. z o.o. Poznań Warszawa Polska Fundacja Szczecin Fundacja Rozwoju Śląska oraz Wspierania Inicjatyw Lokalnych Opole Fundusz Górnośląski SA Katowice - Tabela 15 Aktywność funduszy pożyczkowych mierzona wartością udzielonych pożyczek od początku działalności do r. Miejsce w rankingu bardzo małych Rzeszowska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A Rzeszów Pierzchnica Ostrołęcki Ruch Wspierania FRP Ostrołęka Zelów Fundacja Promocji Gospodarczej Regionu Krakowskiego Kraków Fundacja "Wałbrzych 2000" Wałbrzych Stowarzyszenie "Ostrzeszowskie Centrum " Ostrzeszów małych Fundacja Rozwoju Regionu Fundacja Rozwoju Gminy Fundacja Wspierania Regionalnej Gołdap Agencja Rozwoju Regionalnego "ARES" S.A. Suwałki Agencja Rozwoju Lokalnego SA Sosnowiec średnich Fundacja Wspomagania Wsi Warszawa Inicjatywa Mikro Sp. z o.o. Kraków Fundusz Regionu Wałbrzyskiego Wałbrzych Łódzka Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. Łódź Stowarzyszenie "Samorządowe Centrum i Rozwoju" Sucha Beskidzka dużych Fundacja na Rzecz Rozwoju Polskiego Rolnictwa Warszawa Koneckie Stowarzyszenie Wspierania Końskie Górnośląska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. Katowice Wielkopolska Agencja Rozwoju Sp. z o.o. Poznań Lubelska Fundacja Rozwoju - ARR Lublin bardzo dużych Fundusz Mikro Sp. z o.o. Warszawa Polska Fundacja Szczecin Fundacja Rozwoju Śląska oraz Wspierania Inicjatyw Lokalnych Opole Fundusz Górnośląski SA Katowice - 26

28 Tabela 16 Aktywność funduszy pożyczkowych mierzona liczbą udzielonych pożyczek w 2007 r. Miejsce w rankingu bardzo małych Cech Rzemiosł Różnych Fundusz Rozwoju Śrem Ostrołęcki Ruch Wspierania FRP Ostrołęka Polskie Towarzystwo Ekonomiczne Oddział w Bydgoszczy Rzeszowska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A Rzeszów Fundacja "Wałbrzych 2000" Wałbrzych małych Fundacja Rozwoju Gminy Zelów Fundacja Rozwoju Regionu Pierzchnica Fundacja Rozwoju Suwałki Fundacja Centrum Innowacji i Koszalin Agencja Rozwoju Lokalnego SA Sosnowiec średnich Fundacja Wspomagania Wsi Warszawa Inicjatywa Mikro Sp. z o.o. Kraków Pomorski Fundusz Pożyczkowy Sp. z o.o. Gdańsk Stowarzyszenie "Samorządowe Centrum i Rozwoju" Sucha Beskidzka Agencja Rozwoju Regionalnego "AGROREG" S.A. Nowa Ruda dużych Fundacja na Rzecz Rozwoju Polskiego Rolnictwa Warszawa Lubelska Fundacja Rozwoju - ARR Lublin Koneckie Stowarzyszenie Wspierania Końskie Wielkopolska Agencja Rozwoju Sp. z o.o. Poznań Górnośląska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. Katowice bardzo dużych Fundusz Mikro Sp. z o.o. Warszawa Polska Fundacja Szczecin Fundacja Rozwoju Śląska oraz Wspierania Inicjatyw Lokalnych Opole Fundusz Górnośląski SA Katowice - Tabela 17 Aktywność funduszy pożyczkowych mierzona wartością udzielonych pożyczek w 2007 r. Miejsce w rankingu bardzo małych Rzeszowska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A Rzeszów Cech Rzemiosł Różnych Fundusz Rozwoju Śrem Fundacja Promocji Gospodarczej Regionu Krakowskiego Kraków Ostrołęcki Ruch Wspierania FRP Ostrołęka Fundacja "Wałbrzych 2000" małych Fundacja Wspierania Regionalnej Gołdap Agencja Rozwoju Lokalnego SA Sosnowiec Fundacja Rozwoju Gminy Zelów Fundacja Rozwoju Regionu Pierzchnica Fundacja Centrum Innowacji i średnich Inicjatywa Mikro Sp. z o.o. Kraków Fundacja Wspomagania Wsi Warszawa Pomorski Fundusz Pożyczkowy Sp. z o.o. Gdańsk Fundacja Rozwoju Regionu Łukta Kujawsko-Pomorski Fundusz Pożyczkowy Sp. z o.o. dużych Fundacja na Rzecz Rozwoju Polskiego Rolnictwa Warszawa Lubelska Fundacja Rozwoju - ARR Lublin Wielkopolska Agencja Rozwoju Sp. z o.o. Poznań Koneckie Stowarzyszenie Wspierania Końskie Górnośląska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. bardzo dużych Fundusz Mikro Sp. z o.o. Warszawa Polska Fundacja Szczecin Fundacja Rozwoju Śląska oraz Wspierania Inicjatyw Lokalnych Opole Fundusz Górnośląski SA Katowice - Wałbrzych Koszalin Toruń Katowice 27

29 Miejsce w rankingu Tabela 18 Aktywność funduszy pożyczkowych mierzona wskaźnikiem wartości aktywnego portfela pożyczkowego na r. w stosunku do wartości kapitału pożyczkowego na r. bardzo małych Stowarzyszenie Wspierania Małej z siedzibą w Dobiegniewie*) Agencja Inicjatyw Lokalnych Żarnowiec*) Sudeckie Stowarzyszenie Inicjatyw Gospodarczych Świdnica*) Stowarzyszenie "Na Rzecz Rozwoju Miasta i Gminy Debrzno" Debrzno Agencja Rozwoju Regionalnego MARR S.A. Mielec *)równorzędne pierwsze miejsce małych Fundacja Rozwoju Suwałki Agencja Rozwoju Lokalnego SA średnich Fundacja Wspomagania Wsi Warszawa Fundacja Rozwoju Regionu Sosnowiec Łukta Żyrardowskie Stowarzyszenie Stowarzyszenie "Samorządowe Wspierania Centrum i Rozwoju" Żyrardów Sucha Beskidzka Regionalna Izba Fundacja Rozwoju Gospodarcza Regionu Rabka Stalowa Wola Fundacja Rozwoju Regionu Pierzchnica Rabka Zdrój Kujawsko- Pomorski Fundusz Pożyczkowy Sp. z o.o. Toruń dużych Wielkopolska Agencja Rozwoju Sp. z o.o. Poznań Fundacja na Rzecz Rozwoju Polskiego Rolnictwa Warszawa Koneckie Stowarzyszenie Wspierania Końskie Lubelska Fundacja Rozwoju - ARR Lublin Górnośląska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. Katowice bardzo dużych Fundusz Mikro Sp. z o.o. Warszawa Fundusz Górnośląski SA Katowice Fundacja Rozwoju Śląska oraz Wspierania Inicjatyw Lokalnych Opole Polska Fundacja Szczecin Tabela 19 Aktywność funduszy pożyczkowych mierzona wskaźnikiem wartości udzielonych pożyczek w 2007 r. do wartości kapitału pożyczkowego na r. - Miejsce w rankingu bardzo małych Cech Rzemiosł Różnych Fundusz Rozwoju Śrem Rzeszowska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A Rzeszów Bieszczadzka Agencja Rozwoju Regionalnego Sp. z o.o. Ustrzyki Dolne Ostrołęcki Ruch Wspierania - FRP Ostrołęka Agencja Rozwoju S.A. Żory małych Fundacja Rozwoju Suwałki Podlaska Fundacja Rozwoju Regionalnego Białystok Żyrardowskie Stowarzyszenie Wspierania Żyrardów Stowarzyszenie Rozwoju i Inicjatyw Lokalnych Ząbki Fundacja Centrum Innowacji i Koszalin średnich Fundacja Wspomagania Wsi Warszawa Inicjatywa Mikro Sp. z o.o. Kraków Pomorski Fundusz Pożyczkowy Sp. z o.o. Gdańsk Agencja Rozwoju Regionalnego "AGROREG" S.A. Nowa Ruda Kujawsko-Pomorski Fundusz Pożyczkowy Sp. z o.o. Toruń dużych Lubelska Fundacja Rozwoju - ARR Lublin Fundacja na Rzecz Rozwoju Polskiego Rolnictwa Warszawa Wielkopolska Agencja Rozwoju Sp. z o.o. Poznań Koneckie Stowarzyszenie Wspierania Końskie Górnośląska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. Katowice bardzo dużych Fundusz Mikro Sp. z o.o. Warszawa Fundacja Rozwoju Śląska oraz Wspierania Inicjatyw Lokalnych Opole Fundusz Górnośląski SA Katowice Polska Fundacja Szczecin - Szczegółowe wskaźniki i dane liczbowe zawarte są w załączniku nr 3 do Raportu. 28

30 7. Sieć funduszy pożyczkowych w Polsce Obecny stan sieci funduszy pożyczkowych według ich siedziby zaprezentowano na rys. 11. Poszczególne fundusze pożyczkowe oznaczono numerami odpowiadającymi liczbie porządkowej z załącznika nr 4 niniejszego Raportu, przedstawiającego dane teleadresowe funduszy pożyczkowych. Na rys. 12 sieć funduszy pożyczkowych podzielono na trzy obszary według stopnia jej nasycenia. Największe zagęszczenie sieci występuje w Polsce centralnej (oznaczonej jako obszar II), mniejsze w tzw. zachodniej Polsce (obszar I), zdecydowanie najmniejsze na ścianie wschodniej (obszar III). Rys. 11. Sieć funduszy pożyczkowych w Polsce według ich siedziby na r. 29

31 Rys. 12. Sieć funduszy pożyczkowych w Polsce według obszarów nasycenia na r. III. Portfel pożyczkowy i jego charakterystyka Narastająco od początku działalności do r. fundusze pożyczkowe udzieliły sztuk pożyczek o łącznej wartości tys. zł, w tym w 2007 roku sztuk pożyczek o wartości tys. zł. Przeciętna wartość dla wszystkich pożyczek udzielonych do r. wyniosła 15,7 tys. zł, w tym dla pożyczek, które wypłacono w 2007 r. 19,9 tys. zł. Część tych pożyczek została udzielona przez fundusze pożyczkowe realizujące projekty w ramach Sektorowego Programu Operacyjnego Wzrost Konkurencyjności Przedsiębiorstw. Fundusze te w okresie od roku do roku udzieliły pożyczek o łącznej wartości tys. zł (przeciętnej wartości 49,6 tys. zł), w tym w 2007 roku sztuk o wartości tys. zł (przeciętnej wartości 52,1 tys. zł). Struktura pożyczek W tabeli 20 zaprezentowano strukturę udzielonych pożyczek od początku działalności funduszy do , w tym w 2007 r. ze względu na źródło finansowania, przeznaczenie pożyczek, sektor działania przedsiębiorcy, wielkość udzielonej pożyczki, liczbę zatrudnionych u pożyczkobiorcy. 30