KĄCIK LOGOPEDYCZNY. Podczas zajęć logopedycznych w przedszkolu prowadzone są: ćwiczenia i zabawy usprawniające mięśnie języka,

Transkrypt

1 KĄCIK LOGOPEDYCZNY Na przełomie września i października w przedszkolu przeprowadzane było przesiewowe badanie mowy wśród wszystkich dzieci uczęszczających do placówki. Teraz zajęcia odbywają się zgodnie z tygodniowym planem zajęć i systematycznie są dokumentowane w dzienniku zajęć logopedycznych. Podczas zajęć logopedycznych w przedszkolu prowadzone są: ćwiczenia i zabawy usprawniające mięśnie języka, zabawy usprawniające mięśnie warg i żuchwę, ćwiczenia doskonalenia umiejętności wysłuchiwania i różnicowania dźwięków mowy czyli tzw. fonemów, ćwiczenia kształtowania nawyku prawidłowego oddychania przez nos z wykorzystaniem mięśni przepony, zabawy fonacyjne i ortofoniczne, zabawy słuchowe, ćwiczenia artykulacyjne ze zwróceniem uwagi na prawidłowy układ warg i języka przy wypowiadaniu poszczególnych głosek, zabawy służące doskonaleniu procesów syntezy i analizy słuchowej. Celu zajęć: kształtowanie prawidłowego toru oddechowego, wydłużanie fazy wydechowej, usprawnianie motoryki aparatu artykulacyjnego (m.in. języka, warg, żuchwy, podniebienia), kształtowanie prawidłowych czynności fizjologicznych w obrębie aparatu mowy (tj. połykanie, żucie, odgryzanie), rozwijanie słuchu dziecka (ćwiczenia wrażliwości słuchowej, ćwiczenia rytmizujące, ćwiczenia słuchu fonemowego to zdolność precyzyjnego różnicowania dźwięków mowy ), wzbogacanie słownictwa, rozwijanie mowy opowieściowej, rozwijanie umiejętności budowania dłuższych wypowiedzi, rozwijanie umiejętności rozumienia wypowiedzi słownych, uzyskanie prawidłowej artykulacji poszczególnych głosek, kształtowanie swobodnej wypowiedzi dziecka.

2 Terapia logopedyczna to ciężka systematyczna praca, to szereg mozolnych, powolnych i żmudnych działań. Wymaga pełnego zaangażowania, poświecenie czasu i ciężkiej pracy zarówno logopedy, dziecka jak i jego rodziców. Zadaniem logopedy jest konsekwentne prowadzenie ćwiczeń, poszukiwanie najróżniejszych możliwości rozwiązania problemów. Gabinet logopedy to miejsce diagnozy, pierwszych ćwiczeń i wskazówek. Najważniejsza część terapii to praca rodzica z dzieckiem w domu. Rodzic musi stać się partnerem i osiągnąć świadomość celowości różnorakich zabiegów terapeutycznych mających na celu usprawnienie sprawności językowej jego dziecka. Wzajemna współpraca terapeuty i rodzica stymuluje rozwój dziecka. Porady logopedy dla rodziców: Droga Mamo, Tato! Znajdźcie czas! Słuchajcie z uwagą opowieści dziecka, tak jak chcielibyście, aby ono słuchało Was!!! Wiek przedszkolny jest okresem największego rozwoju mowy dziecka jest to czas, w którym najlepiej rozwijać mowę jak i usuwać wszelkie nieprawidłowości. Jeżeli Wasze dziecko ma kłopoty logopedyczne, pamiętajcie, że nie wystarczą same ćwiczenia u logopedy, bez Waszego zaangażowania każda terapia skazana jest na porażkę. Wystarczy chęć i dziesięć minut dziennie. Ustawienie aparatu artykulacyjnego odbywa się do 13 roku życia i w tym okresie korygowanie wad wymowy przebiega bez większych stresów i problemów. Później w terapię logopedyczną trzeba włożyć dużo wysiłku. Im wcześniej zaburzenia mowy zostaną wykryte i ustalony tok postępowania, tym terapia będzie skuteczniejsza. Niestety mowa w dużej mierze wpływa na całokształt rozwoju dziecka, a szczególnie na jego powodzenia w szkole. Pozwólcie robić dziecku miny przed lustrem - ćwiczcie język, wargi i żuchwę. Bądźcie cierpliwi i opanowani. Terapia logopedyczna musi potrwać. Na efekty trzeba będzie poczekać, ale na pewno przyjdą.

3 Dostrzegajcie nawet najmniejszy sukces dziecka i cieszcie się razem z nim. Pozytywne motywowanie wzmacnia terapię, ale daje też dziecku poczucie pewności i wiary we własne możliwości. Nie korygujcie wymowy dziecka przy kimś. Ćwiczyć można wszędzie: w domu, samochodzie, na spacerze i podczas każdej okazji. Nie zmuszajcie dzieci do ćwiczeń podczas choroby czy złego samopoczucia. Sprawcie, aby ćwiczenia logopedyczne nie tylko korygowały wymowę, ale również rozwijały jego słownictwo, wyobraźnię jasność wyrażania myśli i emocji. Czytajcie dziecku krótkie wierszyki, rymowanki i powtarzajcie je z nim. Co powinni robić rodzice, aby wspomagać rozwój mowy dziecka: Jak najwięcej mów do dziecka już od pierwszych dni życia, podczas zabiegów pielęgnacyjnych, zabaw, codziennych czynności i spacerów. Każda sytuacja jest dobra, aby rozwijać jego sprawność językową. Starajmy się do dziecka mówić tak, aby widziało naszą twarz. Dziecku należy dostarczać prawidłowych wzorców wypowiedzi. Mów poprawnie, nie powtarzaj wytworów językowych dziecka. Staraj się rozszerzać wypowiedzi dziecka, dopowiadając nowe, nieznane dziecku wyrazy, wzbogacaj jego słownik. Nie gaś naturalnej skłonności dziecka do mówienia cierpką uwagą, obojętnością. Na pytania staraj się odpowiadać cierpliwie i wyczerpująco. Bardzo ważne jest, by dziecko nauczyło się gryźć i żuć. Zwróć też uwagę na sposób połykania - nie pozwalaj długo dziecku pić z butelki!! Dziecko zawsze powinno oddychać nosem - jeśli jest inaczej skonsultuj się z pediatrą, jaka jest przyczyna. Nie zmuszaj dziecka leworęcznego do pisania i rysowania prawą ręką, zaburza to funkcjonowanie mechanizmu mowy, co w konsekwencji może prowadzić nawet do jąkania. Czytaj razem z dzieckiem, opowiadaj, ucz nowych rymowanek, wierszyków, piosenek. Zachęcaj dziecko do mówienia - nie zmuszaj, chwal za każdy przejaw aktywności, nagradzaj pochwałą nawet najdrobniejsze sukcesy. Pamiętaj, że większość zaburzeń mowy da się wyeliminować, jeśli terapia zacznie się w wieku przedszkolnym. Terapia nie może się opierać jedynie na spotkaniach z logopedą, ale musi być kontynuowana systematycznie w domu.

4 Łatwiej jest zapobiegać niż leczyć - uczyń wszystko, aby mowa dziecka była prawidłowa od najmłodszych lat. Czego nie powinni rodzice robić... Jak najszybciej zrezygnuj z podawania dziecku smoczka i picia z butelki. Zacznij, gdy pojawią się pierwsze ząbki. Unikaj zdrobnień (języka dziecinnego), dostarczaj dziecku prawidłowy wzorzec językowy danego słowa. Absolutnie nigdy nie wyśmiewaj, nie ośmieszaj, nie zawstydzaj dziecka - nie każ go w związku z niepoprawną wymową. Nie zmuszaj dziecka leworęcznego do posługiwania się prawą ręką w kresie kształtowania się mowy. Naruszenie w tym okresie naturalnego rozwoju sprawności ruchowej zaburza funkcjonowanie mechanizmu mowy. Prowadzi to do zaburzeń mowy, np. jąkania Profilaktyka logopedyczna Nowoczesna profilaktyka logopedyczna to całokształt form organizacyjnych oraz treści, metod, zasad i środków tworzących integralną strukturę służącą popularnonaukowemu rozpowszechnieniu wszechstronnej wiedzy dotyczącej: istoty mowy jako aktu komunikacji językowej, sposobów podnoszenia kultury mowy, sposobów stymulacji rozwoju mowy u dzieci, sposobów zapobiegania zaburzeniom mowy. Celem profilaktyki logopedycznej jest zapobieganie powstawaniu wad oraz wspomaganie rozwoju mowy dziecka. Rozwój mowy należy pobudzać począwszy od urodzenia dziecka. Dobre rezultaty przynosi zachęcanie dziecka do mówienia, choćby miały to być tylko pojedyncze głoski bądź sylaby, jak w początkowym etapie rozwoju mowy. Warto wspierać dziecko w nabywaniu prawidłowych nawyków ssania, żucia i połykania. W okresie wyrastania siekaczy mlecznych powinno się karmić dziecko łyżeczką oraz podawać np. biszkopty w celu wyćwiczenia czynności odcinania i żucia pokarmów. Należy zminimalizować ssanie smoczka, zbyt długie ssanie upośledza zgryz.

5 Konieczne jest zwrócenie uwagi na sposób oddychania przez dziecko. Oddychanie ustne, zwłaszcza podczas snu, w trakcie którego dziecko chrapie i wybudza się, powinno wzbudzić niepokój. Bardzo ważne jest kontrolowanie słuchu dziecka, a także wspomaganie słuchu mownego. W profilaktyce logopedycznej istotną rolę odgrywają ćwiczenia ortofoniczne. Współczesna literatura wyróżnia dwa rodzaje ćwiczeń ortofonicznych. Pierwszy z nich to ćwiczenia wstępne, nazywane również przygotowującymi, do których zaliczamy: ćwiczenia oddechowe, ćwiczenia fonacyjne, ćwiczenia logarytmiczne, ćwiczenia słuchowe, ćwiczenia usprawniające narządy mowy. Drugi rodzaj ćwiczeń ortofonicznych to ćwiczenia bezpośrednio związane z procesem mówienia, czyli ćwiczenia artykulacyjne. Przykłady ćwiczeń oddechowych: wąchanie kwiatka, dmuchanie na waciki i piórka zawieszone na nitkach, naśladowanie szumu wiatru, chłodzenie gorącej zupy na talerzu (ręce ułożone na kształt głębokiego talerzu) dmuchanie ciągłym strumieniem, odtajanie zmarzniętej szyby chuchanie (długie); chuchanie na ręce bo zmarzły, wykonywanie dmuchanych obrazków za pomocą kartki z plamą farby, którą dziecko rozdmuchuje za pomocą słomki, ćwiczenia na rozruszanie przepony śmieją się naśladowanie śmiechu różnych ludzi: - panowie: ho, ho, ho, - panie: ha, ha, ha, - dziewczynki: hi, hi, hi, - staruszki: he, he, he. Przykłady ćwiczeń fonacyjnych:

6 zabawy w echo, które odpowiada coraz ciszej i ciszej, powoli i rytmicznie, naśladowanie szeptem głosów z otoczenia, instrumentów muzycznych, śpij laleczko kilkakrotne powtarzanie tej samej głoski: usypianie lalkiaaa, płacz lalki - uuu, zdziwiony pajacyk ooo, koziołek śpiewa lalce kołysankę - eee, myszka chce uciszyć lalę- iii,, małpka martwi się płaczem lalki - yyy naśladowanie szumu wiatru; ćwiczenia wykonujemy na jednym wydechu, jesiennego chłodnego przedłużona artykulacja głoski sssssssssssss Przykłady ćwiczeń logorytmicznych: Motyle (wstążeczki na przeguby rąk, krążki) - dzieci motylki przykucają na kwiatkach krążkach porozkładanych na dywanie. Gdy pojawi się muzyka motyle fruwają nad łąką pomiędzy kwiatami, szeroko poruszając ramionami. Na przerwę w muzyce motyle siadają na kwiatkach, ruszając nadal skrzydełkami. Po chwili ponownie słychać muzykę i zabawa trwa nadal. Piłka w kole (duża piłka plażowa) - dzieci ustawione w kole, w pozycji siadu rozkrocznego, z rękami wzdłuż tułowia i dłońmi opartymi o podłogę, podają miedzy sobą piłkę, odpychając ją prawą lub lewą stopą albo obunóż w taki sposób, by nie znalazła się poza obwodem koła. Wesoły Pinokio dzieci naśladują chód ludzika z drewna: 1) chodzą na prostych nogach, 2) biegają w różnym tempie (np. 4 kroki szybko, 4 powoli), 3) dotykają palców do podłogi przed zrobieniem każdego kroku, 4) podskakują na jednej nodze lub obunóż. Przykłady ćwiczeń słuchu fonematycznego: rozpoznawanie różnych dźwięków, naśladowanie wystukiwanego rytmu, wydzielanie sylab w wyrazach, wyodrębnianie sylaby na początku i na końcu wyrazu, tworzenie łańcuchów sylabowych końcowa sylaba jednego wyrazu staje się początkową następnego, np. mata, tata, tama, mała, łata, wyodrębnianie spółgłoski początkowej, wyodrębnianie spółgłoski końcowej, tworzenie łańcuchów spółgłoskowych,

7 końcowa spółgłoska jednego wyrazu staje się początkową następnego, np. mak, kot, tor, rak. Przykłady ćwiczeń usprawniających wargi, język, podniebienie miękkie, dolną szczękę oraz policzki. Ćwiczenia warg: nakładanie dolnej wargi na górną i górnej na dolną, zaciskanie warg, przesuwanie kącików ust w prawo i w lewo, układanie warg w ryjek, wciąganie policzków i cmokanie, przesyłanie całusków, ściąganie i rozciąganie warg, wyrywanie kartki papieru z zaciśniętych warg, parskanie. Ćwiczenia języka wysuwanie i chowanie języka do jamy ustnej, dotykanie językiem wargi dolnej i górnej kierowanie czubka wąskiego języka w kąciki ust, oblizywanie zębów ruchem okrężnym, przesuwanie czubkiem języka po wewnętrznej i zewnętrznej stronie górnych zębów, dotykanie językiem poszczególnych zębów liczenie zębów, rozpłaszczanie języka łopata masowanie językiem podniebienia, przysysanie języka do podniebienia, mlaskanie, kląskanie. Ćwiczenia podniebienia miękkiego: ziewanie z opuszczoną nisko dolną szczęką, chrapanie na wdechu i wydechu, przenoszenie skrawków papieru za pomocą słomki, chrząkanie, kaszlenie z wysuniętym na zewnątrz językiem, chuchanie przy szeroko otwartych ustach i czubku języka na dole. Ćwiczenia dolnej szczęki: opuszczanie i unoszenie dolnej szczęki,

8 ruchy dolnej szczęki w prawo i w lewo przy rozchylonych i złączonych wargach, ruchy szczęki dolnej w prawo i w lewo z wyraźnym zaznaczeniem pozycji środkowej, chwytanie górnej wargi dolnymi zębami, naśladowanie ziewania, naśladowanie żucia trawy przez krowę. Ćwiczenia policzków: wydymanie policzków jak balonik, wciąganie do wewnątrz jak króliczek, napinanie policzków wraz z wargami, masowanie policzków językiem od wewnątrz, masowanie policzków na zewnątrz dłońmi, ruchem okrężnym. Rodzicu zadbaj o mój prawidłowy zgryz! Nie pozwalaj, żebym podpierał żuchwę. NAUCZ mnie nabierać powietrze nosem i wydychać ustami. Spraw, abym zawsze podczas zabawy zamykał usta. OBSERWUJ tę czynność także podczas snu. STARAJ się oduczyć mnie nawyku ssania palca, wargi itd. NIE POZWALAJ, abym obgryzał paznokcie, ołówki lub inne przedmioty! Układając mnie do snu, PODKŁADAJ mi pod głowę NIEWIELKĄ poduszkę. Przypominaj, abym po każdym posiłku mył zęby! Opracowanie: logopeda Grażyna Krzeszowska