Przemysł Nasienny(PN) i Przemysł o Życiu (Life Science Industry- LSI) w świecie a sytuacja hodowli roślin w Polsce

Transkrypt

1 Przemysł Nasienny(PN) i Przemysł o Życiu (Life Science Industry- LSI) w świecie a sytuacja hodowli roślin w Polsce Podlaski Sławomir Katedra Fizjologii Roślin SGGW slawomir _podlaski@sggw.pl@sggw.pl

2 Plan prezentacji Wstęp Przemysł Nasienny (PN) i Life Science Industry(LSI) w świecie 1.Organizacja przemysłu nasiennego i life science industry w świecie 2.Produkcja nasion i agrochemikali 3.Zmiany własnościowe - fuzja w ramach big six i jej konsekwencje 4.Wsparcie naukowe dla PN/LSI. 5.Przyszłość światowego PN/LSI Najważniejsze problemy hodowli roślin w Polsce 6.Znaczenie odmian i postępu biologicznego w Polsce 7.Obszar plantacji nasiennych- odmiany zagraniczne vs polskie 8.Bilans handlowy nasion 9.Jakość odmian polskich i zagranicznych 10.Co dobrego zrobiono aby poprawić stan PN 11.Pożądane kierunki zmian

3 Who controls the food supply, controls the people. Kto kontroluje dostawy żywności kontroluje ludzi. Dr Henry Kissinger Who controls the seed sectors, controls the food sector. Kto kontroluje przemysł nasienny, kontroluje sektor żywnościowy. Dr Vandana Shiva/Leader Int. Forum on Globalization. What you are seeing is not just consolidation of seed companies, its really consolidation of the entire food chain. To co widzimy to nie jest koncentracja firm nasiennych, jest to konsolidacja początku łańcucha żywnościowego. Robert Fraley (Monsanto)

4 Przemysł nasienny (Pn) Seed industry Pn to system organizacyjny składający się z firm hodowlanych, nasiennych, stacji oceny odmian i nasion, banków, firm ubezpieczeniowych, instytucji naukowych. Celem Pn jest zapewnienie: FARMEROM Nasion takich odmian jakich potrzebują Nasiona Pieniądze RYNEK Pieniądze Nasiona FIRMOM HODOWLANYM I NASIENNYM Funduszy ze sprzedaży nasion czy licencji

5 Obecnie w wyniku przekształceń własnościowych przemysł nasienny przekształca się w: Life Science Industry (LSI) (przemysł o życiu) koncentracja na poprawie jakości i standardu życia człowieka. Obejmuje firmy rolnicze, medyczne farmaceutyczne i spożywcze. Hodowla roślin, podstawowy element przemysłu nasiennego i life science industry Hodowla roślin to nauka, sztuka i biznes związany z poprawą cech roślin, dla uzyskania ludzkich korzyści

6 Hodowla roślin sztuka - to hodowca artysta Hodowca gatunek pod specjalną ochroną ale nie święta krowa Wiedzieli o tym 1.Niemcy w 1940 r wyreklamowali polskich hodowców z oflagów 2. Komuna prywatne firmy istniały do 1961r. np. Dańkowska Hodowla Roślin Pod Przymusowym Zarządem Państwowym

7 Organizacja Przemysłu Nasiennego 1.Organizacja 2.Produkcja -nasiona -agrochemikalia i Life Science Industry 3.Zaplecze naukowe 4.Zmiany własnościowe

8 Światowa organizacja Przemysłu Nasiennego i Przemysłu o Życiu 1.Wielka szóstka KWS Limagrain Vilmorin Shamrock Sakata DLF Takii Rijk Zwaan 2.Duże globalne firmy 3.Około tys. firm (SME) zajmujących się hodowlą Organizacja jest determinowana: 1.Posiadaniem, wielkością i jakością działu naukowego 2.Prowadzeniem lub nie własnej produkcji nasiennej (wyjątek mieszańce)

9 Łańcuch innowacyjny w różnych typach firm hodowlanych. Louwaars N., i in Badania podstawowe Badania stosowane biotechnologia Hodowla roślin Produkcja nasienna Marketing sprzedaż A B C D E Tradycyjna firma zyski ze sprzedaży nasion Zysk sprzedaż nasion+licencje Duża firma, zysk - sprzedaż nasion+chemia Firma biotechnologiczna Globalna firma bez produkcji nasion, tylko mieszańce+ chemia

10 Wielka szóstka znaczenie ekonomiczne ETC Group Łączna wielkość sprzedaży - 65 mld $ w formie nasion agrochemikali i GM cech roślin Kontrola 75% światowego rynku agrochemikali Kontrola 63% światowego rynku nasion (brand name) (2013) Więcej niż 75% światowych wydatków na prywatne badania w sektorze R&D

11 Koncentracja światowego rynku nasion rolniczych. (3 firmy opanowały 60% rynku)

12 Koncentracja światowego rynku nasion warzywnych. (4 firmy opanowały 44% rynku)

13 Co z małymi firmami hodowlanymi? 7.Jeżeli w IPR zniknie przywilej hodowcy istnienie małych firm może być zagrożone 1.Działaja na rynkach lokalnych, narodowych 2. Gwarantują spełnienie specyficznych żądań konsumentów 3.Znają lokalne rynki i odbiorców nasion 4.Bazują na osiągnięciach naukowych i hodowlanych (umowy licencyjne) większych firm 5.Kupują komponenty odmian mieszańcowych od większych firm 6.Ich istnienie zależne jest od sprawnie działającego Państwa i organizacji zawodowych wspierających te firmy pod względem naukowym i/lub materiału wyjściowego.

14 Produkcja

15 Rodzaj produkowanych towarów różny - w zależności od wielkości firmy: Nasiona Nasiona+agrochemikalia Nasiona+agrochemikalia+ biotechnologia Rosnąca wielkość firmy Nasiona+agrochemikalia+ biotechnologia (CRISPR-Cas) +IT dla rolnictwa precyzyjnego Cel strategiczny produkcji - pionowa integracja, jak największa monopolizacja, decydowanie o cenach i kierunkach rozwoju.

16 Wielkość sprzedaży nasion netto (mln USD) oraz udział (%) w światowym rynku nasion. Podlaski Firma Mln USD % Firma Mln USD % Firma Mln USD % Firma Mln USD % Pioneer 735 4,1 Pioneer ,0 Monsanto ,4 Monsanto ,8 Sandoz 290 1,6 Novartis 900 3,0 DuPont Pioneer ,2 DuPont Pioneer ,5 Dekalb 201 1,1 Limagrain 650 2,2 Syngenta ,1 Syngenta ,1 Upjohn 200 1,1 Advanta 460 1,5 Limagrain ,8 Limagrain ,8 Limagrain 180 1,0 Seminis 375 1,3 KWS 920 2,2 Winfield ,5 Shell 175 1,0 Takii 320 1,1 Land O Lakes 550 1,3 KWS ,5 Takii 175 1,0 Sakata 300 1,0 Bayer 465 1,1 Dow ,2 CibaGeigy 152 0,8 KWS 255 0,9 Delta Pine 417 1,0 Bayer 759 1,7 Sakata 120 0,7 Dekalb 250 0,8 Sakata 410 1,0 Sakata 450 1,0 KWS 75 0,4 Monsanto 170 0,6 DLF 365 0,9 DLF 349 0,8 Udział % 12,8 17,4 45,0 60,9

17 Roczny przyrost wartości sprzedaży nasion netto (%) w latach Firma Lata Monsanto 419,2 5,7 DuPont/Pioneer 9,5 21,3 8,2 KWS ,0 6,9 Limagrain 23,7 7,8 7,9 Sakata 13,6 3,7 1,6

18 Wartość sprzedaży nasion (mln $) w 2015 roku Centre for Competition Regulation and Economic Development. August The implication of global consolidation in the seed industry

19 Sprzedaż (mld $) nasion i pestycydów w 2016 roku

20 Wielkość sprzedaży (mld$) największych firm z różnych sektorów łańcucha żywnościowego. Sektor nasienny - niewielki

21 Udział nasion GM oraz wartość sprzedaży nasion (mld $) konwencjonalnych i GM w świecie

22 3.Zmiany własnościowe Ostatnie fuzje w LSI i ich konsekwencje

23 Czynniki decydujące o wzroście i ewolucji światowego przemysłu nasiennego 1.Wczesniejsze konsolidacje. Efekt skali. Małe jest piękne ale duży może więcej i lepiej 2.Wydatki na R&D 3.Bardzo wczesne komercyjne wykorzystanie najbardziej obiecujących technologii genetycznych. Kupowanie technologii od uniwersytetów lub tworzenie wspólnych firm. Wrzesień 2017 Bayer + CRISPR Therapeutics +335 mln$ = Casebia Therapeutics 4.Pionowa integracja od genu do nasienia w jednej firmie 5.Rozszerzanie oferty sprzedaży produktów komplementarnych do nasion np. Monsanto sprzedaż kukurydzy+ Roundapu. 6.Postepujace zróżnicowanie oferowanych produktów np. nasiona, agrochemikalia, systemy informatyczne zarządzające produkcją rolną, ekologiczne preparaty mikrobiologiczne.

24 Jedna z przyczyn fuzji spadek sprzedaży w ostatnich latach

25

26 Przewidywane pozytywy i negatywy koncentracji w LSI Pozytywy Zwiększenie potencjału naukowego (NBT) i ekonomicznego Nowe technologie hodowli Przyspieszenie efektywności procesu hodowli i zwiększenie szybkości Globalny/lokalny zasięg odmian Wzrost handlu nasionami Rosnący udział odmian w przyroście plonów Negatywy Wyższa cena nasion Obniżenie bioróżnorodności odmian Zmniejszenie różnorodności dostaw nasion Zwiększenie zakresu praw własności intelektualnej Zwiększenie siły wpływu na mniejsze firmy Kontrola nad LSI Zwiększenie zdolności lobbistystycznych

27 Czy farmerzy zapłacą nieproporcjonalnie wyższą cenę za nasiona, jako rezultat koncentracji firm!!?? W latach , w USA, ceny nasion podwoiły się w stosunku do cen uzyskanych przez farmerów za produkowane surowce. USDA W EU, pomiędzy , ceny materiału rozmnożeniowego wzrosły średnio o 30%. Przewidywany wzrost cen nasion (%) po koncentracji firm Kukurydza Soja Bawełna DuPont Dow DuPont Dow Monsanto Bayer Średnia 1,57 6,28 1,29 5,82 19,23 17,41 Zakres 1,25-1,78 5,0-7,15 1,02-1,45 4,58-6,54 14,51-21,29 13,14-19,28

28 Liczba firm w USA zajmujących się sprzedażą detaliczną soi i kukurydzy w latach g W latach ceny soi i kukurydzy wzrosły 5x

29 Przykłady koncentracji kapitału w rolnictwie USA 80-90%żywności jest produkowane przez 10-20% farmerów 12% fabryk zatrudniających więcej niż 100 osób produkuje 77% wartości żywności w przemyśle spożywczym Udział 4 zakładów przerabiających wołowinę wzrósł z 36 do 79% w latach UK Jedna firma kontroluje 45% rynku pszenicy UE 5 firm kontroluje 95% rynku warzyw

30 4. Zaplecze naukowe

31 Zaplecze naukowe dla przemysłu nasiennego Sektor publiczny -- narodowe instytuty hodowli roślin: IHAR, Instytut Maxa Plancka, INRA. -- uniwersytety Partnerstwo publiczno-prywatne międzynarodowych centrów badawczych (CGIAR) np.: CIMMYT, Int. Potato Centre, Int. Rice Res. Inst. ICARDA Sektor prywatny --ponadnarodowe globalne firmy Monsanto, Bayer, BASF, Syngenta, KWS, Limagrain, prowadzące głównie badania aplikacyjne. Żaden przemysł nie ma tak rozbudowanego zaplecza naukowego

32 Przejaw koncentracji - wydatki R&D Światowe inwestycje rolnicze w 2000 roku w R&D 41 mld USD w tym: - sektor publiczny 59% - 24 mld kraje rozwijające się - sektor prywatny 41% - 16 mld kraje rozwinięte. Wydatki na badania R&D (mln USD/dzień).Podlaski 2017 Firma Monsanto 2,6 4,1-4,7 Syngenta 2,5 3,9 Limagrain 0,19 0,6 KWS 0,09 0,44 0,6 Cała polska hodowla roślin jest wspierana naukowo kwotą 19 mln zł/rocznie (4,8 mln USD) z MRiRW Udział nakładów na badania, globalnych firm jest większy niż ich udział w sprzedaży nasion.

33 Monsanto mln $ ,5mld Apple ,0 mld

34 Przemysł nasiennynajbardziej innowacyjny w świecie BDP 17% obrotu, ESA (v.essen) 15%, niektóre firmy holenderskie (rośliny ozdobne) 30%

35 W USA w rolniczych wydatkach R&D dominuje przemysł nasienny

36 Światowe, prywatne wydatki na badania naukowe, w różnych sektorach produkcji rolniczej, w latach 1994 i 2010 (2006 mld USD) Pestycydy Nasiona Nawozy Maszyny Lekarstwa Żywienie Genetyka +biotech. roln. zwierzęce zwierząt zwierzęca Największy przyrost (około 2,3 razy) nakładów na prywatne badania naukowe wystąpił w przypadku nasion i cech biotechnologicznych

37 USA Sektor publiczny- badania podstawowe i produkcja zaawansowanych materiałów wyjściowych (pre- breeding)

38 Sama hodowla roślin generuje tylko koszty!! Zysk - ze sprzedaży nasion, licencji, patentów Miara efektywności hodowli (Ceccarelli 2015) Sektor publiczny liczba wyhodowanych odmian Sektor prywatny - liczba uprawianych odmian danej firmy x średni czas uprawy x cena nasion determinowana jakością odmiany Zasadnicza różnica sektorowa w podejściu do efektywności Konsekwencje oczywiste!!!!

39 Srodki produkcji dla rolnictwa drogie i coraz droższe Koszt wprowadzenia na rynek odmiany GM 136 mln USD z tego 26% to testy i regulacje prawne (ETC Group) Koszt wprowadzenia na rynek jednego pestycydu, to 256 mln USD, z tego 35% - koszt testów i regulacji prawnych(etc Group). Koszt wyłącznie hodowli odmiany zbóż w Polsce 1-3 mln PLN (Banaszak 2014

40 Przyszłość światowego PN/LSI 1. Przemysł nasienny będzie miał coraz bardziej globalny charakter jeśli chodzi o prowadzenie hodowli roślin jak i produkcję nasienną. 2. Nadal będzie postępować koncentracja sektora 3. O postępie hodowlanym będą decydować nakłady oraz organizacja badań naukowych w tym PPP. o 4. Przyszłość małych firm zależeć będzie od obowiązujących zasad ochrony intelektualnej i wsparcia sektora publicznego. 5. Będzie wzrastał udział odmian mieszańcowych mniejsza norma wysiewu droższe nasiona Plon kukurydzy w zależności od wkładu różnych dyscyplin naukowych.wg Monsanto

41 Hodowla roślin w Polsce

42 Plon jest determinowany współdziałaniem Plon= G (genotyp = odmiana) x E (środowisko x M (agrotechnika) Tabl.1 Udział odmian w przyroście plonów zbóż w Wielkiej Brytanii (Podlaski zmieniony częściowo wg danych NIAB) Okres Gatunek Średni plon Udział (%) odmian czasu narodowy(t/ha) w przyroście plonu I połowa XX wieku Pszenica ozima 2, Pszenica, 2,3-5,7 Około 50 Jęczmień ozimy, Owies Pszenica ozima 5,5-8,0 92 Jęczmień jary 87 Jęczmień ozimy 92 raz ze wzrostem średniego narodowego plonu rośnie rola odmiany

43 Udział zagranicznych i polskich odmian zalecanych w województwach mniej i bardziej rozwiniętych pod względem produkcji rolniczej PDOiR. (Podlaski 2015) Gatunek Udział (%)rekomendacji dla odmian polskich (PL) i zagranicznych (Z) Dla 16 województw Dla 8 województw rozwiniętych rolniczo Dla 8 województw mniej rozwiniętych rolniczo PL Z PL Z PL Z Pszenica 56,3 43,7 45,0 55,0 63,8 36,2 ozima Żyto ozime 47,8 52,2 46,7 53,3 48,9 51,1 Jęczmień 43,2 56,8 30,8 69,2 50,8 49,2 jary Średnia 49,1 50,9 40,8 59,2 54,5 45,5 iła polskiej hodowli jest determinowana słabością polskiego rolnictwa

44 Udział (%) powierzchni nasiennych polskich odmian w całościowym areale plantacji nasiennych w Polsce W strukturze plantacji nasiennych, w 2014 roku, udział odmian zagranicznych po raz pierwszy przekroczył 50% i wynosi 51,6% (w ,0%) a w Rejestrze Odmian - 50,4%

45 Udział odmian zagranicznych w Rejestrze Odmian (53,6%) w 2016 Rzepak ozimy 87 Rzepak jary 80 Kukurydza 73 Burak cukrowy - 73 Dominują odmiany mieszańcowe. Produkcja nasienna żyta, mieszańce 14,4%, w tym krajowe 5,5%. Wspólnotowy Katalog -24% udziału w plantacji nasiennej zbóż Udział odmian krajowych ziemniaka-plantacje nasienne ,0%, ,0%, %, ,0% i ,5%

46 Bilans handlowy nasion(eksport import) (mln USD). Wg FIS Lata Polska Czechy Słowacja Węgry Rumunia Bilans handlowy nasion- najlepszym wskaźnikiem stanu przemysłu nasiennego Polska ma najgorszy bilans handlowy w wartościach bezwzględnych jak i w %. (W 2015 o około 40 ml $ mniejszy import i większy eksport)

47 Import nasion do Polski wg gatunków roślin, przeznaczenia i typów odmian/ Mln USD. Kobuszyńska Nasiona, gatunki roślin, przeznaczenie, typy odmian 2011/ / /14 Świat 220, , ,49 Warzywa 51,203 51,872 60,093 Kukurydza mieszańce pojedyncze 37,252 41,386 53,147 Burak cukrowy 24,759 27,991 30,902 Kukurydza podwójne mieszańce 13,149 18,024 26,082 Kukurydza mieszańce trój liniowe 9,109 13,046 15,628 Ziemniak sadzeniaki 6,922 9,400 11,379 Rośliny pastewne 6,167 6,990 8,625 Kostrzewa 6,525 6,392 5,021 Rajgras 4,443 4,253 3,911 Groch 2,098 2,416 3,589 Kukurydza, słodka, sucha, mieszance ,769 2,084 Koniczyna 1,837 2,845 1,318 Lucerna 1,837 2,845 1,318

48 Porównanie plonowania pszenicy, pszenżyta ozimego oraz żyta mieszańcowego, odmian polskich (Pl) i zagranicznych (Z) we wstępnych doświadczeniach PDO w latach COBORU Gatunki/ wartość technol. Liczba odmian Pl Z Średni plon w % wzorca Poziom agrotechniki a1 a2 Miejsce pierwszych odmian na liście. a1 Plon pierwszych odmian. a1 % wzorca Pl Z Pl Z Pl Z Pl Z Pszenica ozima A ,8 103,4 97,6 102, ,7 106,7 B ,2 109,0 97,4 107, ,0 109,0 C ,3 109,3 97,3 105, ,3 111,0 Pszenżyto oz ,7 104,9 96,4 104,2 1,4.. 2,3 110,0 109,3 Żyto hybryd ,5 118,0 116,8* ,3 J. jary past ,2 101,2 97,7 100, ,3 104,3 J. jary brow ,3 100,7 99,3 100, ,3 103,3 *- tylko 9 odmian

49 Porównanie plonowania wybranych gatunków roślin, odmian polskich (Pl) i zagranicznych (Z) we wstępnych doświadczeniach PDO w latach COBORU Gatunki. Liczba Plon w % Miejsce pierwszych Plon pierwszych odmian wzorca odmian na liście. odmian. % Pl Z Pl Z Pl Z Pl Z Rzepak oz. populac ,2 101, ,3 105,0 Rzepak oz. miesz ,7 111, ,7 120,0 Kukur.* z. wcz ,6 100, ,6 103,7 Kukur.* z. s. wcz , ,7 Kukur.* z.s.póź , ,7 Kukur. kisz. wczes , ,7 Kukur. kisz. ś. wcz , ,7 Kukur. kisz. ś. późne ,3 104,0 2,4 1,3 102,7 107,7 * 2014,2013,2012.

50 Trendy w konkurencyjności polskiej (Pl) i zagranicznej (Z) hodowli, w wybranych gatunkach roślin.coboru, PDO i Gatunki Liczba odmian Pl Liczba odmian Z Miejsce polskich odmian na liście rankingowej Pszenica oz ,13,15,17 15 Pszenżyto oz ,3,4,5,6 1,4 Jęczmień jary pastewny Jęczmień jary browarny ,3,7,10,11 7, ,14,15, 11 Żyto F ,12,13 13 Rzepak oz. F

51 Co dobrego zrobiono w okresie ostatnich 15 lat w polskim przemyśle nasiennym? 1.PDOiR 2.Agnas 3.Okrzepnięcie PIN i niektórych prywatnych firm nasiennych, wyższy poziom marketingu 4. Poprawa organizacji wsparcia naukowego hodowli roślin przez MRiRW 5.Rozwój infrastruktury badawczej na stacjach 6.Wzrost zużycia nasion kwalifikowanych Ale dystans pomiędzy polską a europejska hodowlą ulega zwiększeniu Co robić aby przynajmniej spowolnić ten proces?

52 Co zrobić aby zwiększyć efektywność polskiej hodowli roślin? 4.Ostrzej rozliczać firmy za efektywność hodowli roślin w tym wykorzystanie dotacji naukowych 1.Powołać naczelnego hodowcę który by koordynował prace hodowlane pomiędzy różnymi spółkami 2.Scentralizować inwestycje w zaplecze naukowe powołując np. centralne laboratorium zamiast laboratoriów na każdej stacji 3.Powszechną tendencja staje się przechodzenie na siewy punktowe. Stworzyć centralny zakład nasienny zajmujący się uszlachetnianiem nasion. Kandydat KHBC

53 Co zrobić aby zwiększyć efektywność polskiej hodowli roślin? 5. IHAR w porozumieniu z PIN powinien analizować sytuację i tworzyć politykę (współpracy)w obrębie polskiego przemysłu nasiennego 6.Co z podziałem na hodowlę agencyjną i instytutową i z wewnętrzna konkurencją w ramach tych samych gatunków czy typów odmian. 7.Walczyć z politycznym populizmem, że rolnicy mogą nie płacić opłat za nasiona

54 Podsumowanie 1. Nowoczesne odmiany będą podstawowym sposobem wzrostu produkcji żywności dla rosnącej populacji ludzkiej. 2. W 2020 wielkość światowego rynku nasiennego sięgnie 60 mld USD. 3. Postęp naukowy będzie tworzony głównie w dużych firmach o zasięgu globalnym. 4. Możliwość wejścia nowych firm na rynek hodowlany będzie ograniczona w wyniku dużych kosztów hodowli, konieczności posiadania zasobów genetycznych i doświadczenia w hodowli. 5. Coraz większy udział w przyroście plonów będzie mieć biologia molekularna.

55 6. W Polsce ulegnie zwiększeniu dystans pomiędzy jakością odmian zagranicznych a krajowych. 7. Stopniowo w Rejestrze Odmian, będzie się zwiększał udział mieszańców w których będą dominować odmiany zagraniczne. 8.Będzie rosnąć rola wysokiej jakości nasion jako konsekwencja Zmniejszania norm wysiewu(odmiany mieszańcowe) i wprowadzania siewów punktowych Dziękuję za uwagę