Akademia PRACE POD NAPIĘCIEM. Szkolenie dla prac pod napięciem przy urządzeniach i instalacjach elektroenergetycznych

Transkrypt

1 Akademia PRACE POD NAPIĘCIEM Szkolenie dla prac pod napięciem przy urządzeniach i instalacjach elektroenergetycznych Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego, realizowany pod nadzorem Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości

2 Sesja 7 Prace pod napięciem przy urządzeniach i instalacjach elektroenergetycznych Wykładowcy: inż. Stanisław Cader, mgr inż. Bogumił Dudek, inż. Roman Fober, mgr inż. Tadeusz Gontarz, mgr inż. Witold Wiśniewski Wykład ósmy Bocznikowanie obwodów do 1 kv Potrzeby celowego przerwania zasilania energią elektryczną realizowane są przez różnego typu wyłączniki. W obwodach elektrycznych funkcjonuje m.in. aparatura wymagająca okresowych przeglądów, napraw lub wymian aby do tych prac nie wyłączać całych obwodów rozwinięto tymczasowe techniki zasilania, w których istotną rolę odgrywa bocznikowanie obwodów do 1 kv pod napięciem. Tymczasowemu zwieraniu i rozwieraniu obwodów elektrycznych, obciążonych, towarzyszy łuk elektryczny, który stanowi jedno z głównych zagrożeń przy pracach pod napięciem. W celu wyeliminowania tego zagrożenia i zapewnienia ciągłości przepływu prądu stosuje się w pracach pod napięciem bocznikowanie fragmentów obwodów, na których są wykonywane prace. Do przyłączania nowych odbiorców, bez obciążenia, zwłaszcza w liniach napowietrznych z przewodami gołymi stosuje się boczniki jednofazowe zakładane na łączone przewody bezpośrednio (na sztywno) w celu asekuracji przed przypadkowym pojawieniem się obciążenia podczas wykonywania połączenia przewodów odgałęzienia (przyłącza) z przewodami linii głównej. Również dla bezpieczeństwa bocznikuje się przewody uziemiające w przypadku ich wymiany bądź naprawy połączeń. Konstrukcja boczników liniowych wykonanych z izolowanego przewodu bez rozłącznika może stanowić dodatkowe zagrożenie w przypadku zwierania obwodu rozwartego wskutek zwarcia lub wskutek manewrowania drugim zaciskiem będącym pod napięciem po założeniu pierwszego zacisku pod napięcie. Innym rodzajem boczników są boczniki przystosowane do rzeczywistego przejmowania pełnego obciążenia, a wyposażone w łączniki i zabezpieczenia nie stanowią zagrożenia załączenia na zwarcie. Tego typu boczniki stosuje się szeroko przy pracach pod napięciem przy urządzeniach i instalacjach elektrycznych. Można zatem podjąć się próby klasyfikacji boczników na jedno- i trójfazowe; z rozłącznikiem i bez niego, oraz ze względu na rodzaj urządzeń, przy których są stosowane na liniowe i aparaturowe. Każde zbocznikowanie fragmentu obwodu powoduje zmianę rozpływu prądów w obwodzie zbocznikowanym, a prądy wyrównawcze w niektórych przypadkach mogą wielokrotnie przewyższać znamionowe wartości prądu płynące w układzie normalnym, przed zbocznikowaniem. Bocznikowanie prostych fragmentów obwodu Przy bocznikowaniu prostych fragmentów obwodu w celu naprawy lub wymiany jego elementu rozpływ prądu pomiędzy gałęzią bocznikowaną (główną) a bocznikującą zależy od wartości impedancji tych gałęzi i jest do nich odwrotnie proporcjonalny. W większości przypadków przy bocznikowaniu elementów uszkodzonych, podlegających wymianie, wartość impedancji gałęzi głównej wskutek nadmiernego jej wygrzania jest większa od wartości impedancji gałęzi bocznikującej, co powoduje, że strona 504 (42)

3 wartość natężenia prądu w gałęzi bocznika będzie większa od natężenia prądu płynącego w gałęzi zbocznikowanej. Inaczej będzie przy bocznikowaniu obwodu nieuszkodzonego w celu jego rozłączenia, np. w celu jego rozbudowy. Z doświadczeń na czynnych urządzeniach wynika, że przy bocznikowaniu prostych obwodów nieuszkodzonych (bocznik założony pomiędzy szynę zbiorczą a końcówkę kablową) gałęzią bocznika przepływa ok. 20% natężenia prądu obwodu, pozostałe 80% przepływa nadal gałęzią zbocznikowaną. Należy zatem rozważyć następujące kwestie: czy w sytuacji gdy natężenie prądu w zbocznikowanej gałęzi będzie wynosiło 80% można przystąpić do rozłączania obwodu rozkręcania połączenia śrubowego? jaką wartość natężenia prądu płynącego gałęzią bocznika można uznać za skuteczne zbocznikowanie? Wymienione wątpliwości, pojawiające się podczas prowadzonych zajęć praktycznych na rzeczywistych, obciążonych obwodach elektrycznych w mieście. Pomimo znacznej wartości natężenia prądu w gałęzi zbocznikowanej można przystąpić do jej rozkręcania (rozłączania), gdyż podczas rozłączania obwodu zwiększa się wartość jego impedancji, co powoduje zmianę relacji prądów pomiędzy gałęzią bocznika (impedancja o stałej wartości) a gałęzią zbocznikowaną o wzrastającej impedancji. Bocznikowanie można uznać za skuteczne, gdy gałęzią sprawnego bocznika będzie przepływał prąd o natężeniu, którego wartość można zmierzyć (większą od zera). Przy bocznikowaniu obwodów do rozłącznika w boczniku można włożyć wkładkę bezpiecznikową lub zworę, w zależności od funkcji, jaką mają one pełnić podczas pełnego przepływu prądu przez bocznik, po rozłączeniu obwodu głównego. Podczas pracy ze zbocznikowanym fragmentem obwodu należy wziąć pod uwagę możliwość wystąpienia zwarcia w obwodzie poza miejscem pracy w kierunku końca linii, a zatem przepływający prąd zwarciowy przez obwód bocznika. W przypadku zastosowania w gałęzi bocznika wkładki bezpiecznikowej może nastąpić jej przepalenie, a tym samym odłączenie uszkodzonego fragmentu obwodu. W tej sytuacji załączenie obwodu głównego (połączenie elementów rozłączonych obwodu) może być bardzo niebezpieczne dla wykonujących prace, gdyż zwarcie, które zostało odłączone z równoczesnym ograniczeniem natężenia prądu przez bezpiecznik, dokonywane jest ponownie, często w rękach montera, na wysokości jego twarzy, tym razem bez ograniczenia wartości natężenia prądu zwarciowego. Stąd zastrzeżenie, że nie należy wykonywać prac pod napięciem w instalacjach i urządzeniach, które nie zostały zabezpieczone przed skutkami zwarć w kierunku zasilania. Wartość prądu znamionowego wkładki bezpiecznikowej powinna być odpowiednio dobrana do warunków normalnej pracy oraz do warunków zwarciowych. W wielu przypadkach zamiast wkładki bezpiecznikowej do rozłącznika można zastosować zworę. Bocznikowanie prostych fragmentów obwodu jest skutecznym sposobem umożliwiającym wymianę lub naprawę uszkodzonego elementu obwodu w technice utrzymania sieci pod napięciem. Bocznikowanie obwodów rozgałęzionych Nieco bardziej złożonym problemem jest bocznikowanie fragmentów obwodów rozgałęzionych. Zastosowanie bocznika do obwodu prostego lub rozgałęzionego zależy od czynności, jakie zamierza się wykonać i wymaga dokładnego przemyślenia zarówno kolejności, jak i sposobu zwierania poszczególnych fragmentów obwodu. Do rozważań przyjęto jedną fazę obwodu rozgałęzionego złącza kablowego przelotowego, w którym zamierza się wymienić główną szynę zbiorczą. Wymiana szyny zbiorczej wymaga zbocznikowania wszystkich odgałęzień, co można wykonać za pomocą bocznika rozgałęźnego lub, w ograniczonym zakresie, przez zastosowanie wielu boczników prostych. Bocznikowanie obwodów rozgałęzionych powoduje zmianę konfiguracji obwodu, co pociąga za sobą zmianę rozpływu prądów w poszczególnych jego gałęziach, zmieniających się za każdym podłączeniem kolejnej gałęzi bocznika, jak i rozłączaniem obwodu głównego. Z rozważań tych wynika, że nie bez znaczenia jest kolejność łączonych ze sobą elementów, gdyż w pewnych okolicznościach może dochodzić do chwilowych przeciążeń gałęzi obwodów, a nawet przepalenia się wkładki bezpiecznikowej i pozbawienie napięcia dla części obwodu. Bocznikowanie obwodów wielofazowych Bocznikowanie obwodów wielofazowych, zarówno prostych jak i rozgałęzionych, odbywa się na warunkach opisanych powyżej dla jednoimiennych elementów obwodu. Dodatkowym czynnikiem utrudniającym skuteczne zbocznikowanie może być brak miejsca na założenie co najmniej dziewięciu zacisków odgałęźnych bocznika oraz wielokrotność odgałęzień z jednego połączenia śrubowego zwłaszcza przewodów neutralnych. strona 505 (43)

4 Bocznikowanie w liniach napowietrznych Jak już wspomniano, boczniki przy pracach na liniach napowietrznych stosuje się głównie w celach asekuracyjnych, z wyjątkiem technologii wymiany zacisku prądowego oraz wymiany upalonego mostka, dla których bocznik powinien zostać dobrany do warunków występujących w konkretnych okolicznościach. Nie można natomiast bezkrytycznie stosować bocznika o nieznanych parametrach, zwłaszcza do naprawy upalonego mostka bez uprzedniego ustalenia przyczyny jego upalenia, a gdy przyczyną było zwarcie, należy je usuniąć przed połączeniem. Zasadą przyjętą w technologiach dla linii napowietrznych jest zdjęcie obciążenia z obwodu przyłączanego lub odłączanego, stąd boczniki charakteryzują się katalogową obciążalnością 60 A. Bezpieczeństwo użytkowania boczników Wykonywanie prac pod napięciem odbywa się wg ściśle określonych zasad i warunków wprowadzających fragment sieci w specjalny stan eksploatacyjny, będący pod szczególnym nadzorem koordynującego. Dla bezpieczeństwa pracujących konieczne jest wprowadzenie pewnych ograniczeń komfortu pracy sieci, takich jak zablokowanie automatyki SPZ i SZR, zablokowanie telemechaniki urządzeń, wydzielenie odcinka sieci w celu ograniczenia wielkości prądów roboczych i zwarciowych. Zamierzone zbocznikowanie fragmentów obwodów zawierających zabezpieczenia lub zbocznikowanie ich bezpiecznikami o większych parametrach powoduje pewien dyskomfort pracy urządzeń, lokalne znieczulenie, które jest niezbędne do przywrócenia pełnej zdolności pracy urządzeń w technologii prac pod napięciem. Świadome zastosowanie ograniczeń musi być poprzedzone dokładną analizą pracy układu sieci i zastosowania właściwych rozwiązań, zwłaszcza w obwodach odgałęzień, w których zabezpieczenia pełnią funkcję ograniczającą skutki zwarć. Innym problemem jest bezpieczeństwo osób posługujących się bocznikami rozgałęźnymi. Instrukcja obsługi szczegółowo opisuje sposób przyłączania kolejnych gałęzi do zacisku rozgałęźnego, będącego pod napięciem po przyłączeniu do niego pierwszej gałęzi obwodu. Przyłączanie każdego następnego przewodu odgałęzienia powinno odbywać się w boczniku, po dokładnym zidentyfikowaniu łączonych ze sobą elementów. Posługiwanie się bocznikami rozgałęźnymi wymaga rozwagi i doświadczenia. Przykładowo wzrost temperatury wynikający z pogorszenia się zestyków podstawy i noża wkładki bezpiecznikowej powoduje, że interwencji wymagają te miejsca, które wykazują wyższą temperaturę od innych, podobnych elementów, przy porównywalnym obciążeniu. Bocznikowanie fragmentu obwodu dokonuje się w miejscu dogodnym do założenia zacisków bocznika, przy zachowaniu dogodnych warunków do wykonania czynności naprawczych. Zakładanie zacisków bocznika wykonuje się w stanie otwartego rozłącznika bezpiecznikowego. Po założeniu zacisków na bocznikowany fragment obwodu należy sprawdzić prawidłowość podłączenia szczególnie ważne w układach wielofazowych, o niewidocznym układzie połączeń. Załączenie rozłącznika, z wkładką bezpiecznikową lub zworą, powoduje zmianę rozpływu prądu na dwie gałęzie, odwrotnie proporcjonalnie do ich wartości rezystancji. W przypadku braku obciążenia w gałęzi głównej, o skuteczności zbocznikowania decyduje obecność potencjału na obu biegunach rozłącznika (pomiędzy zaciskami przyłączeniowymi) oraz brak napięcia pomiędzy tymi biegunami. Rys. 1. Schemat połączeń typowego rozgałęzienia linii kablowej (jednej fazy) oznaczenia: K1, K2 linie kablowe 1, 2, wlz wewnętrzna linia zasilająca (odbiorcę energii), I 1, I 2, I wlz prądy w gałęziach strona 506 (44)

5 Rys. 2. Rozpływ prądów po zbocznikowaniu jednej gałęzi rozgałęzienia oznaczenia: K1, K2 linie kablowe 1, 2, wlz wewnętrzna linia zasilająca (odbiorcę energii), I 1, I 2, I wlz prądy w gałęziach, I g prąd gałęzi głównej, I b prąd płynący przez bocznik, U spadek napięcia na gałęzi głównej rozgałęzienia gałęzi bocznika, R g, R b rezystancje gałęzi głównej i bocznika Rys. 3. Rozpływ prądów po rozłączeniu gałęzi głównej rozgałęzienia oznaczenia: K1, K2 linie kablowe 1, 2, wlz wewnętrzna linia zasilająca odbiorcę energii, I b, I wlz prądy w gałęziach Rozłączenie obwodu głównego może nastąpić po stwierdzeniu skuteczności jego zbocznikowania. Rozłączeniu obwodu gałęzi głównej nie powinien towarzyszyć łuk elektryczny, gdyż pomimo nawet dużych wartości natężenia prądu płynącego gałęzią główną, spadek napięcia na niej wynosi zaledwie kilka lub kilkanaście miliwoltów. Poza tym, rozkręcając połączenie lub wyjmując wkładkę bezpiecznikową pogarsza się zestyk, co wprowadza do obwodu głównego dodatkową rezystancję przejścia, a zatem następuje przejęcie większej wartości natężenia prądu przez gałąź bocznika. W zbocznikowanym obwodzie można dokonać wymiany uszkodzonego elementu bez zakłócenia ciągłości zasilania całego układu. Należy jednak rozważyć bezpieczeństwo pracujących pod napięciem przy zbocznikowanym fragmencie obwodu w przypadku wystąpienia zwarcia poza miejscem pracy. O wartości prądu zwarciowego początkowego na szynach niskiego napięcia stacji transformatorowej decyduje głównie moc znamionowa transformatora bądź łączna moc równolegle pracujących transformatorów oraz ich napięcie zwarcia (zwykle 4,5 lub 6%). Moc zwarciowa po stronie pierwotnej ma pomijalny wpływ w przypadku transformatorów małej mocy. strona 507 (45)

6 Rys. 4. Przepływ prądu zwarciowego przez rozgałęzienie z bocznikiem, wskutek zwarcia za rozgałęzieniem oznaczenia: K1, K2 linie kablowe 1, 2, wlz wewnętrzna linia zasilająca odbiorcę energii, I wlz prąd w gałęzi wlz, I z prąd zwarciowy O wartości prądu zwarciowego w dowolnym miejscu układu decyduje wartość napięcia i impedancji, jaką od miejsca zasilania do miejsca zwarcia tworzy obwód zwarciowy. W różnych miejscach układu zasilającego będą różne wartości parametrów zwarciowych, im dalej od źródła zasilania, tym mniejszy prąd zwarciowy, a tym samym mniejsze skutki jego działania. Zwarciu zwykle towarzyszy przepływ prądu o wartości znacznie większej niż w warunkach normalnej pracy. Cieplne i elektrodynamiczne skutki przepływu tego prądu są przedmiotem zaintereso- wania konstruktorów aparatów, rozdzielnic, stacji i kabli oraz projektantów dobierających te elementy i urządzenia do konkretnych zastosowań. W przebiegu prądu zwarciowego można wyróżnić dwie składowe: okresową, o przebiegu sinusoidalnym, której wartość skuteczna jest niezmienna w czasie trwania zwarcia, jeżeli zwarcie to zasilane jest ze źródła o nieograniczonej mocy (zwarcie odległe) oraz składową nieokresową, zależną od kąta fazowego napięcia w chwili powstania zwarcia, zanikającą ze stałą czasową zależną od parametrów obwodu zwarciowego. Rys. 5. Wyłączenie uszkodzonego fragmentu układu linii przez zabezpieczenie usytuowane najbliżej miejsca zwarcia oznaczenia: K1, K2 linie kablowe 1, 2, wlz wewnętrzna linia zasilająca odbiorcę energii, I 1, I 2, I wlz prądy w gałęziach, U napięcie występujące na zaciskach przepalonej wkładki bezpiecznikowej strona 508 (46)

7 Przy prawidłowo dobranej wkładce bezpiecznikowej do bocznika, prąd zwarciowy powinien zostać przerwany wkładką bezpiecznikową najbliższą miejsca zwarcia. W tym przypadku uszkodzony odcinek sieci zostanie pozbawiony napięcia, przy zachowaniu ciągłości zasilania pozostałej sieci rozdzielczej. Rys. 6. Przebieg prądu zwarciowego w chwili przejścia sinusoidy prądu przez oś o x I k składowa początkowa prądu zwarciowego (wartość skuteczna), i AC składowa okresowa prądu zwarciowego, i DC składowa nieokresowa prądu zwarciowego Rysunek 6 przedstawia przykładowy przebieg spodziewanego prądu zwarciowego przy zwarciu odległym w obwodzie niskiego napięcia (tuż za transformatorem 315 kva) I = 10 ka, R/X = 0,32, T = 10 ms, i u = 19,8 ka Tabela 1 Obliczeniowe wartości wielkości charakterystycznych obwodu zwarciowego, w zależności od miejsca powstania zwarcia Moc transformatora, kva Zwarcie 3-fazowe w punkcie a Ik ka i u ka S zw MVA Zwarcie 3-fazowe w punkcie b Ik ka i u ka S zw MVA Zwarcie 3-fazowe w punkcie c Ik ka i u ka S zw MVA 250 8,20 20,9 5,68 3,9 9,9 2,70 1,9 4,9 1, ,3 33,9 9,21 4,45 11,3 3,08 2,0 5,1 1, ,9 40,5 11,02 4,7 12,0 3,26 2,0 5,1 1,40 W zależności od przeznaczenia, stosuje się bezpieczniki o różnych charakterystykach czasowo- -prądowych. Oznaczenia (klasa) produkowanych obecnie bezpieczników są następujące: gl, gg, ar, am, gb, gtr, gdzie pierwsza litera oznaczenia: g oznacza wkładkę topikowa o pełnozakresowej zdolności wyłączania, a oznacza wkładkę do wyłączania prądów zwarciowych (I min = 4I n ), nie może być ona zatem wykorzystywana do ochrony przed przeciążeniami; druga litera oznaczenia: G oznacza wkładkę ogólnego przeznaczenia (głównie do zabezpieczenia przewodów instalacji elektrycznej), L wkładki do zabezpieczeń obwodów rozdzielczych linii napowietrznych i kablowych, M wkładki do zabezpieczeń silników elektrycznych, R wkładki do zabezpieczeń odwodów elektronicznych, Tr wkładki do zabezpieczeń transformatorów, B wkładki do zabezpieczeń urządzeń podziemnych kopalń. Wytwórcy bezpieczników i wyłączników podają charakterystyki prądu ograniczonego, z których można odczytać prąd ograniczony i o, czyli szczytową wartość impulsu prądowego przepuszczonego przez urządzenie wyłączające przy określonym spodziewanym prądzie zwarciowym początkowym I k. Rys. 7. Rozpływ prądu zwarciowego w sieci zasilanej z transformatora połączonego z siecią sztywną o nieograniczonej mocy Jeżeli zwarcie następuje w chwili, gdy napięcie przechodzi przez zero, wartość szczytowa prądu zwarciowego (udarowego) jest największa. Rys. 8. Zależność wartości prądu zwarciowego od mocy transformatora przy założeniu zwarcia po stronie nn transformatora strona 509 (47)

8 t v (S) t 5 p (A) Rys. 11. Charakterystyki pasmowe, czasowo-prądowe wkładek topikowych gg wg katalogu ETI Rys. 9. Charakterystyka prądu ograniczanego wkładek bezpiecznikowych typu gg Rys. 10. Przykładowy przebieg prądu zwarciowego ograniczonego przez wkładkę bezpiecznikową t p czas przedłukowy, t ł czas łukowy, t w czas wyłączenia Na przykład: wkładka bezpiecznikowa gg 160A przy prądzie spodziewanym I k = 15 ka ogranicza szczytowy prąd zwarciowy do poziomu i o = 10 ka. Bez niej wystąpiłby prąd udarowy o wartości I p = (22 30) ka zależnie od stosunku R/X obwodu. W przedstawionej sytuacji stopień ograniczenia prąd szczytowy maleje 3-krotnie, a siły elektrodynamiczne towarzyszące przepływowi prądu zwarciowemu maleją 9-krotnie. Bezpieczniki topikowe są zabezpieczeniami najskuteczniej ograniczającymi prądy zwarciowe. Prąd zwarciowy, którego wartość zależy od napięcia oraz impedancji obwodu zwarciowego, przepływa równocześnie w całej sieci od transformatora do miejsca zwarcia, a zatem również przez bocznik. Zabezpieczenia przetężeniowe działają selektywnie, jeżeli ich pasmowe charakterystyki prądowo-czasowe nie przecinają się ani nie mają wspólnych obszarów działania. Rys. 12. Schemat układu rozgałęzienia z bocznikiem po wyłączeniu zwarcia przez zabezpieczenie zainstalowane w boczniku oznaczenia: K1, K2 linie kablowe 1, 2, wlz wewnętrzna linia zasilająca odbiorcę energii, U napięcie występujące na zaciskach bocznika strona 510 (48)

9 Iz Iz Iz Rys. 13. Przykład załączenia na zwarcie przez połączenie zdemontowanego, zbocznikowanego fragmentu obwodu oznaczenia: K1, K2 linie kablowe 1, 2, wlz wewnętrzna linia zasilająca odbiorcę energii, I z prąd zwarciowy W odniesieniu do bezpieczników wymaganie to sprowadza się do warunku, aby prądy znamionowe wkładek bezpiecznikowych kolejnych bezpieczników różniły się co najmniej o 2 stopnie, a więc, aby wynosiły np. 25 i 50 lub 63 i 100 A. Stosowanie bezpieczników różniących się o jeden stopień przeważnie nie zapewnia wymaganej selektywności działania, szczególnie przy dużych wartościach prądów zwarciowych. Spełnienie warunku selektywności działania zabezpieczeń przetężeniowych może napotykać duże trudności w instalacjach o dużych wartościach prądów zwarciowych, w których zastosowano wyłączniki w obwodach odbiorczych oraz bezpieczniki jako zabezpieczenia przedlicznikowe i wewnętrznych linii zasilających (wlz). Przed każdym połączeniem rozłączonego obwodu należy sprawdzić skuteczność zbocznikowania. W przypadku braku przepływu prądu przez bocznik oraz przy występowaniu napięcia pomiędzy jego zaciskami nie wolno wykonywać połączeń! Sprawdzenie braku obecności napięcia na zaciskach bocznika należy dokonać zwłaszcza przy małych, wahających się wartościach natężenia prądu. Rys. 14. Przykład zastosowania bocznika z możliwością zbocznikowania trzech rozgałęzień strona 511 (49)

10 W przypadku konieczności zastosowania wielopunktowego bocznikowania tego samego bieguna można posłużyć się wieloma bocznikami lub jednym bocznikiem z wielokrotnym układem zacisków przyłączeniowych. Boczniki te charakteryzują się uniwersalnością zastosowań choć ich użycie do bocznikowania rozgałęzień obwodu wymaga większej rozwagi. Przy otwartym rozłączniku bocznika, po podłączeniu pierwszego przewodu do wielokrotnego układu styku (maks. 3 przewody), na wszystkich pozostałych stykach (podłączonych do nich przewodach) występuje potencjał. Manewrowanie kolejnym przewodem zakończonym zaciskiem przyłączeniowym w pobliżu elementów o innych potencjałach grozi zwarciem, zatem podłączenie kolejnego przewodu układu wielokrotnego należy wykonywać w kolejności: zacisk przyłączeniowy do obwodu przy osłoniętym drugim końcu przewodu, następnie po sprawdzeniu jednoimiennej biegunowości do zacisku wielokrotnego bocznika (zgodnie z instrukcją). Przyłączenie drugiego przewodu podłączonego do obwodu, do układu wielokrotnego powoduje zbocznikowanie fragmentu obwodu ograniczonego zaciskami przyłączeniowymi bocznika przy otwartym rozłączniku! bocznikowanie bezpośrednie wymagające szczególnej rozwagi i ostrożności. Zbocznikowanie dwóch gałęzi odpływowych spowoduje zmianę rozpływu prądów w gałęziach zbocznikowanych. W gałęziach bocznika popłyną prądy wyrównawcze. Rys. 15a. Przewody odgałęźne przyłączone do zacisku wielorozgałęźnego znajdują się pod napięciem pomimo otwarcia łącznika w boczniku Rys. 15b. Przykład zastosowania bocznika z możliwością zbocznikowania trzech odgałęzień do zbocznikowania jednej fazy układu wielofazowego strona 512 (50)

11 Ilustracje rozwiązań konstrukcyjnych boczników i ich zastosowania (wykorzystano foldery reklamowe i strony internetowe firm: Sibille, ZIAD, Hubix) Rys. 16. Bocznik jednofazowy z rozłącznikiem na prądy A Rys. 17. Bocznik trójfazowy z rozłącznikiem na prądy A Rys. 18. Przenośny rozłącznik bocznikujący jedno i trójfazowy na prądy A Rys. 19. Bocznik izolowany i jego zastosowanie podczas podłączania przyłącza strona 513 (51)

12 Rys. 20. Użycie bocznika izolowanego podczas prac pod napięciem Rys. 21. Przygotowanie bocznika do użycia Rys. 23. Sprawdzenie przejęcia obciążenia przez bocznik Rys. 22. Wymieniona końcówka kabla przed zaprasowaniem Rys. 24. Zaprasowywanie nowej końcówki kabla (zasilanie utrzymane poprzez bocznik) Bocznikowanie stosuje się także na wyższych poziomach napięcia, zarówno średniego jak i wysokiego napięcia do 400 kv włącznie, jednak szczegółowe zasady ich zastosowania określone są odrębnymi instrukcjami. strona 514 (52)