Wrona siwa Corvus cornix w Polsce stan wiedzy i perspektywy badań
|
|
- Wiktor Drozd
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Jerzak L., Kavanagh B.P., Tryjanowski P. (red.) Ptaki krukowate Polski [Corvids of Poland] Bogucki Wyd. Nauk., Poznań 2005 Piotr Zduniak Wrona siwa Corvus cornix w Polsce stan wiedzy i perspektywy badań Hooded Crow Corvus cornix in Poland current knowledge and future research ABSTRACT: The Hooded Crow Corvus cornix is known as a nest predator influencing the breeding success of many bird species. This fact arouses interest of many researchers, birdwatchers and naturalists. Moreover the role of crows in ecosystems evokes a lot of emotions among biologists, hunters, and clerks who administer areas protecting birds or institutions responsible for nature conservation in Poland. Consequently, the Hooded Crow is regarded as a controversial species. Despite this and all its advantages as a subject of research, the knowledge about the Hooded Crow in Poland is still fragmentary, based mainly on numerous faunistic monographs and a few dissertations, articles and short notes. Aims of this article were: (1) a summary of the knowledge about the Hooded Crow in Poland; (2) and propositions of future research, in consequence leading to an improvement of the present knowledge of its biology, ecology and ethology, and thereby a solution to at least some problems connected with this controversial species. KEY WORDS: abrasive (confrontational) species, Corvus cornix, Hooded Crow, nest predation, future research, Poland STRESZCZENIE: Wrona siwa Corvus cornix jest drapieżnikiem silnie wpływającym na sukces gniazdowy wielu gatunków ptaków. Fakt ten wzbudza zainteresowanie licznych badaczy, obserwatorów ptaków i przyrodników. Dodatkowo rola wrony siwej w ekosystemach wywołuje wiele emocji wśród biologów, myśliwych, urzędników administrujących obszarami chroniącymi ptaki i instytucji odpowiedzialnych za ochronę przyrody w Polsce, czyniąc zeń tzw. gatunek konfliktowy. Mimo kontrowersji, jakie wzbudza wśród zainteresowanych, Piotr Zduniak, Zakład Biologii i Ekologii Ptaków, Instytut Biologii Środowiska, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza, Collegium Biologicum, Umultowska 89, Poznań, kudlaty@main.amu.edu.pl
2 114 Piotr Zduniak oraz posiadania wielu zalet jako obiekt badań, gatunek ten jest w Polsce wciąż nie w pełni poznany, a opracowania zawierające informacje na jego temat to głównie monografie faunistyczne oraz nieliczne rozprawy naukowe, artykuły i notatki. Celem niniejszej pracy jest podsumowanie wiedzy o wronie siwej w Polsce na podstawie dotychczasowych publikacji oraz propozycja dalszych kierunków badań, prowadzących w konsekwencji do poprawy obecnej znajomości biologii, ekologii oraz etologii i tym samym rozwiązania przynajmniej części problemów z tym kontrowersyjnym gatunkiem. SŁOWA KLUCZOWE: Corvus cornix, drapieżnictwo gniazdowe, gatunek konfliktowy, perspektywy badań, Polska, wrona siwa Wstęp Wrona siwa jest drapieżnikiem silnie wpływającym na sukces gniazdowy wielu gatunków ptaków (np. Witkowski 1983, Jankowski 1985, Osiejuk 1998, Kuczyński 1999, Cadiou 1999, Volponi 1999, Green & Yurlov 1999, Opermanis et al. 2001, Drachmann et al. 2002), w tym gatunków łownych, takich jak krzyżówka Anas platyrhynchos czy gęgawa Anser anser. Fakt ten wzbudza zainteresowanie wielu badaczy, obserwatorów ptaków i przyrodników. Dodatkowo rola wrony siwej w ekosystemach wywołuje wiele emocji wśród biologów, myśliwych, urzędników administrujących obszarami chroniącymi ptaki i instytucji odpowiedzialnych za ochronę przyrody w Polsce, czyniąc zeń tzw. gatunek konfliktowy. Wrona siwa jest średnio licznym gatunkiem lęgowym występującym na terenie całego kraju z pominięciem najwyższych partii pasm górskich (Tomiałojć & Stawarczyk 2003). Charakteryzuje się ona dużymi rozmiarami, głośnym sposobem zachowania się oraz łatwo wykrywalnymi gniazdami. Mimo że posiada wiele zalet jako obiekt badań, w Polsce jest gatunkiem wciąż nie w pełni zbadanym, a opracowania zawierające informacje na jego temat to głównie monografie faunistyczne oraz nieliczne rozprawy naukowe, artykuły i notatki. Celem niniejszej pracy jest podsumowanie wiedzy o wronie w Polsce na podstawie dotychczasowych publikacji oraz propozycja dalszych kierunków badań, prowadzących w konsekwencji do poprawy obecnej znajomości biologii, ekologii oraz etologii i tym samym rozwiązania przynajmniej części problemów z tym kontrowersyjnym gatunkiem. Rozmieszczenie Na podstawie danych zebranych i podsumowanych przez Tomiałojcia i Stawarczyka (2003) oraz pojedynczych dodatkowych opracowań dokonano ogólnego przedstawienia rozmieszczenia wrony siwej w Polsce. Jest to średnio liczny gatunek lęgowy kraju o zróżnicowanym rozmieszczeniu. Wrona siwa najmniej liczna jest w górach (np. w Gorcach 0,07 p/km 2 ; Walasz & Mielczarek 1992) i na obszarach rolniczych, gdzie osiąga od 0,05 p/km 2, jak w okolicach Poznania (P. Wylegała), do 0,2 2,4 p/km 2 w rejonie Wrocławia i pod Miliczem zależnie od ilości zadrzewień (Grabiński 1987, Dyrcz et al. 1991). Znacznie bardziej liczna jest w dolinach rzecznych, stanowiących najprawdopodobniej jej
3 Wrona siwa Corvus cornix w Polsce stan wiedzy i perspektywy badań 115 pierwotne środowisko życia. Na tego typu terenach osiąga zagęszczenia od 0,3 do 2,1 p/km 2 nad Wartą (Winiecki et al. 1997), 2,6 3,8 p/km 2 nad Notecią (Bednorz & Kupczyk 1995) i od 2,8 do 3,9 p/km 2 na terenie Parku Narodowego Ujście Warty (Zduniak & Kuczyński 2003). Nad Odrą na Dolnym Śląsku jest również ptakiem dość licznym (Jakubiec 1972), natomiast nad mniejszymi rzekami, np. na Pobrzeżu Bałtyckim, jest uznawana za gatunek nieliczny (Górski 1982). Najliczniej wrona siwa występuje w dużych miastach, takich jak Wrocław (12,3 p/km 2 ; Udolf 2004) i Warszawa (4 6 p/km 2 zabudowa śródmiejska, p/km 2 stare parki i cmentarze; Luniak et al. 2001), choć w Poznaniu lokalne zagęszczenie wrony siwej wynosi 2,1 p/km 2 (Ptaszyk 1993), a w krakowskich parkach jedynie ok. 0,1 p/km 2 (Walasz & Milelczarek 1992), natomiast w Przemyślu w latach wrona siwa gniazdowała zaledwie na 5 stanowiskach (Kunysz & Kurek 1997). Liczebność i trendy Według Snowa i Perrinsa (1998) wielkość krajowej populacji wrony siwej waha się od do par. Brak jest jednak wystarczającej liczby badań zróżnicowanych krajobrazowo powierzchni w różnych rejonach kraju, które pozwalałyby na aktualną ocenę całkowitej liczebności wrony siwej w Polsce, która według Tomiałojcia i Stawarczyka (2003) jest nieznana. Podobnie sytuacja wygląda z oceną trendów liczebności brakuje danych długoterminowych z powierzchni o zróżnicowanym krajobrazowo charakterze. Tomiałojć i Stawarczyk (2003) piszą jedynie o intuicyjnie stwierdzonym spadku liczebności wrony siwej w krajobrazie pozamiejskim. Wskazywałyby na to odnotowany przez Grabińskiego (1996) spadek liczebności w latach pod Wrocławiem (z 2,1 do 1,2 p/km 2 ) i w latach pod Miliczem (z 2,2 do 1,2 p/km 2 ). Jednocześnie dane z lat , z krajobrazu rolniczego okolic Odolanowa (220 km 2 ) (M. Antczak) oraz z Parku Narodowego Ujście Warty (16 km 2 ) (P. Zduniak), wskazują na fluktuującą, lecz stabilną wielkość populacji wrony siwej na badanych powierzchniach (ryc. 1). Z badań przeprowadzonych przez innych autorów również wynika, że populacje wrony siwej charakteryzują się dużą stabilnością zagęszczenia par lęgowych (Tenovuo 1963, Wittenberg 1968, Tompa 1975, Loman 1980), co potwierdzałoby ostatnio uzyskane wyniki. Faktem jest szybko rosnąca liczba par lęgowych wrony siwej w dużych miastach i związany z tym proces synurbizacji tego gatunku. Doskonałym przykładem jest Wrocław, gdzie w latach gniazdowała tylko jedna para wron siwych (Tomiałojć 1990), natomiast w roku 2003 jedynie na 17,8 km 2 tego miasta, stwierdzono aż 219 par (Udolf 2004). Jednocześnie w latach zaobserwowano tam aż 1,5-krotny wzrost liczebności par lęgowych wrony siwej (Udolf 2004). Wędrówki i zimowanie Informacje na temat migracji wron siwych zawarte są w dwóch opracowaniach Bussego (1963, 1969). Według niego wrona siwa jest w przeważającym stopniu
4 116 Piotr Zduniak Ryc. 1. Zmiany zagęszczenia par lęgowych wrony siwej na terenie Parku Narodowego Ujście Warty (powierzchnia 16 km 2 ) i pod Odolanowem (220 km 2 ) w latach Fig. 1. Changes in breeding density (pairs/km 2 ) of the Hooded Crow in the National Park Ujście Warty (area 16 km 2 ) and near Odolanów (220 km 2 ) in ptakiem wędrownym, a populacje zachodnie są częściowo osiadłe. Całkowicie osiadłe są zaś populacje miejskie (Ptaszyk 2003, Tomiałojć & Stawarczyk 2003). Ogółem przyjmuje się, że ponad połowa osobników opuszcza na zimę swoje miejsca rodzinne (Busse 1963), podejmując lokalne bądź dalsze migracje. Ptaki podejmujące wędrówki mogą przemieszczać się na znaczne odległości. Średni dystans wędrówki to 686 km. Ptaki z polskimi obrączkami stwierdzono również we wschodniej Francji, trasa ich przelotu wyniosła ok km (Busse 1963, 1969). Teren Polski jest zimowiskiem dla ptaków ze wschodu, np. na obszarze Małopolski zimują osobniki z Wyżyny Środkoworosyjskiej i Ukrainy (Walasz 2000). Obszar zimowania ptaków gniazdujących w Polsce rozciąga się od zachodniej części Polski przez Czechy, Austrię i Szwajcarię do wschodniej Francji (Busse 1963, Walasz 2000). Z reguły zimujące wrony siwe spotykane są pojedynczo, znane są także obserwacje wron siwych (do 300 osobników) w stadach z gawronami do ok (Walasz 2000) oraz z gawronami i kawkami do osobników (Winiecki 1986, 2000). W okresie zimy wrony siwe gromadzą się również w stada jednogatunkowe, np. w latach na Ziemi Lubuskiej w okolicach Czerwieńska spotykano stada od 80 do 120 ptaków (P. Czechowski). Zdarzają się też skupiska noclegowe, nawet do ok. 400 osobników (Tomiałojć & Stawarczyk 2003).
5 Wrona siwa Corvus cornix w Polsce stan wiedzy i perspektywy badań 117 Biologia rozrodu Biologia lęgowa, w porównaniu z innymi aspektami życia wrony siwej, jest relatywnie dobrze poznana, jednak w Polsce badania, których wyniki opublikowano, prowadzono jedynie na terenach związanych z wodą (Grabiński 1996, Zduniak & Kuczyński 2003). Aktualnie badana jest też populacja miejska (J. Udolf), brak jest natomiast tego typu badań w krajobrazie rolniczym. Usytuowanie gniazda Gniazdo wrony siwej umieszczone jest zwykle przy pniu w szczytowej części drzewa (Grabiński 1996, Zduniak & Kuczyński 2003, Udolf 2004). Kulczycki (1973) wspomina również o środkowej części korony drzewa jako częstym miejscu budowy gniazda przez wrony siwe. Odnotowano gniazdowanie wron siwych na następujących gatunkach drzew (Kulczycki 1973): topola czarna Populus nigra, olsza czarna Alnus glutinosa, wierzba szara Salix cinerea, buk zwyczajny Fagus sylvatica, klon pospolity Acer platanoides, lipa drobnolistna Tilia cordata, śliwa tarnina Prunus spinosa, sosna zwyczajna Pinus sylvestris i modrzew Larix sp. Inne gatunki, na których wrony siwe lokują gniazda, to: dąb szypułkowy Quercus robur, brzoza Betula sp., jesion wyniosły Fraxinus excelsior (Grabiński 1996) oraz wierzba biała Salix alba, wierzba krucha Salix fragilis i gatunki wchodzące w skład zarośli wierzbowych Salicetum triando-viminalis (Zduniak 2002). Udolf (2004), badający wronę we Wrocławiu, stwierdził gniazdowanie tego gatunku na 21 gatunkach drzew. W takim środowisku wrony siwe gniazdują również na budynkach i czynnych dźwigach budowlanych (Tomiałojć & Stawarczyk 2003, J. Udolf). Podobnie jak kruki, wrony siwe zakładają gniazda na słupach energetycznych, np. w krajobrazie rolniczym Wielkopolski (M. Antczak, A. Surmacki, P. Tryjanowski). Istnieją również podobieństwa między srokoszem i wroną siwą, gdyż wrony również budują gniazda w jemiole. W środkowowschodniej części Wrocławia aż 30% gniazd wrony ukrytych było w tego typu miejscach (Udolf 2004). Wysokość usytuowania gniazda nad ziemią jest związana z wysokością drzewa, zarówno w przypadku gatunków drzew z tego samego rodzaju (Zduniak 2002), jak i różnych gatunków drzew. W badanej przez Grabińskiego (1996) populacji najwyżej usytuowane gniazda znajdowały się na topolach (x = 21 m), preferowanych przez wrony siwe, najniżej zaś na wierzbach (x = 11,3). Średnia wysokość gniazda nad ziemią wyniosła 14,4 m (n = 112). Podobną wartość (15,5 m) odnotowano we Wrocławiu (Udolf 2004), na terenach zalewowych zaś, gdzie dominującymi gatunkami drzew są wierzby, wartość ta jest znacznie niższa i wynosi 9,9 m (n = 156) (Zduniak & Kuczyński 2003). Fenologia lęgów Pierwsze lęgi wron siwych następują na początku kwietnia (Grabiński 1996, Zduniak & Kuczyński 2003), najpóźniejsze zaś rozpoczynają się 10 maja (Zduniak & Kuczyński 2003) lub nawet 15 maja (Grabiński 1996). Okres lęgowy (czas od momen-
6 118 Piotr Zduniak tu zniesienia pierwszego jaja do wylotu ostatniego pisklęcia z gniazda) trwa od 64 do 89 dni w dolinie Baryczy (Grabiński 1996) i od 70 do 82 dni na terenie Parku Narodowego Ujście Warty (Zduniak & Kuczyński 2003). Większość zniesień na obydwu badanych powierzchniach inicjowana była do końca drugiej dekady kwietnia. Według Kulczyckiego (1973), gniazdo wrony siwej zbudowane jest z czterech warstw: 1. suche gałęzie i patyki, 2. drobne gałązki, 3. glina wymieszana z materiałem roślinnym, 4. wyściółka. Budowa gniazda wydaje się jednak uzależniona od dostępnego w środowisku materiału. Na terenach zalewowych gniazda wron siwych (n = 42) składają się z dwóch wyraźnych warstw i wyściółki. Warstwę zewnętrzną stanowią świeże i suche patyki, natomiast warstwę wewnętrzną sucha kora i trawa. Występują również gniazda zbudowane tylko z patyków i posiadające bardzo skromną wyściółkę. Główne komponenty wyściółki to: sierść (88,1% wszystkich sprawdzonych gniazd), puch (66,7%), pióra (61,9%) i świeża trawa (19,0%). Pozostałe to puch z pałki wodnej, mech oraz materiały, takie jak: sznurek, fragmenty tkanin, folia i papier (Zduniak 2002, Zduniak & Kuczyński 2003). Wymiary gniazd (n = 31) podane przez Kulczyckiego (1973) przedstawiają się następująco: średnica wewnętrzna: x = 19,4 cm (95% CL: 18,7 20,1), zakres 15 25; głębokość: x = 10,3 cm (95% CL: 9,6 1,0), zakres Uzyskane wartości są zbliżone do podawanych przez Zduniaka i Kuczyńskiego (2003) średnica wewnętrzna: x = 18,3 cm (95% CL: 17,8 18,9; n = 42), zakres 15 22; głębokość: x = 11,0 cm (95% CL: 10,6 11,5; n = 42), zakres Dodatkowo autorzy podają wysokość gniazda: x = 18,8 cm (95% CL: 18,0 19,7; n = 42), zakres Parametry rozrodu i straty gniazdowe Podstawowe parametry rozrodu oraz przyczyny całkowitych strat gniazdowych w badanych w Polsce populacjach wrony siwej zostały przedstawione w tabeli 1. Istnieją wyraźne różnice w wynikach uzyskanych na dwóch różnych powierzchniach i w różnym czasie. Mowa tu o średniej wielkości zniesienia oraz wykluwalności, które były niższe na terenie Parku Narodowego Ujście Warty niż na Stawach Milickich. Jednocześnie sukces gniazdowy i produkcja młodych były znacznie wyższe w ujściu Warty niż w dolinie Baryczy. Taka sytuacja wynika najprawdopodobniej z niekorzystnych i bardzo zmiennych warunków pokarmowych, panujących na terenach zalewowych wczesną wiosną (małe zniesienia, niska wykluwalność) i z bardzo dużej dostępności pokarmu w okresie karmienia młodych (wysoka przeżywalność piskląt i ogólny wysoki sukces reprodukcyjny) (Zduniak & Kuczyński 2003). W przypadku stawów rybnych dostępność pokarmu nie jest w tak silny sposób warunkowana poziomem wody. Główną przyczyną strat lęgowych jest drapieżnictwo (np. Ricklefs 1969, Martin 1995). W przypadku tak dużego ptaka jak wrona, również i ten czynnik w największym stopniu wpływa na jej sukces rozrodczy. Negatywny wpływ drapieżnictwa szczególnie zaznaczał się w populacji badanej przez Grabińskiego (1996), gdzie jedynie 23,1% par osiągało sukces gniazdowy (wyprowadzało przynajmniej jednego młodego), a aż 89,4% całkowitych strat gniazdowych spowodowanych było przez drapieżniki. Również badania prowadzone w Parku Narodowym Ujście Warty
7 Wrona siwa Corvus cornix w Polsce stan wiedzy i perspektywy badań 119 wskazują na drapieżnictwo jako główny czynnik ograniczający sukces rozrodczy, lecz w znacznie mniejszym stopniu niż to miało miejsce na Stawach Milickich (tab. 1). W przypadku populacji zamieszkującej teren PN Ujście Warty istotne są też straty spowodowane błędną konstrukcją gniazda (18% całkowitych strat), wynikające prawdopodobnie z silnej konkurencji o miejsca gniazdowe. Ten czynnik jedynie sporadycznie obniżał sukces gniazdowy w populacji milickiej. Istotną rolę w stratach gniazdowych w badanych populacjach wrony siwej odgrywało drapieżnictwo ze strony własnego gatunku. Dotyczyło ono zarówno ptaków lęgowych (Tenovuo 1963), jak i osobników ze stada nielęgowego (Wittenberg 1968, Yom-Tov 1974, Tompa 1975). We wszystkich przypadkach straty spowodowane przez wrony siwe zawierały się między 20 a 45% wszystkich zniszczonych gniazd. W populacji badanej przez Grabińskiego (1996) kanibalizm był również częstym zjawiskiem (tab. 1), natomiast w populacji zamieszkującej PN Ujście Warty, w trakcie 3 lat badań odnotowano jedynie cztery przypadki zniszczenia lęgu przez wrony siwe. Wynikało to najprawdopodobniej z braku stada nielęgowego wron siwych i wcześniej wspomnianej obfitości pokarmu na badanym terenie (Zduniak & Kuczyński 2003). Tabela 1. Podstawowe parametry rozrodcze oraz przyczyny całkowitych strat gniazdowych w dwóch populacjach wrony siwej uzyskanych przez Grabińskiego (1996) oraz Zduniaka i Kuczyńskiego (2003); * stosunek liczby piskląt do liczby jaj, które dotrwały do końca inkubacji; ** gniazdo z sukcesem gniazdo, z którego wyleciał przynajmniej jeden młody Table 1. Basic reproductive parameters and causes of nest failure in two Hooded Crow populations, reported by Grabiński (1996) and Zduniak & Kuczyński (2003); * ratio of the number of nestlings to the number of eggs at the end of the incubation period; ** successful nest nest where at lest one juvenile fledged: (1) parameter; (2) clutch size; (3) egg dimensions; (4) hatchability; (5) mean number of fledglings per nest; (6) mean number of fledglings per successful nest; (7) % contribution of successful nests; (8) main reasons of nest losses Parametr (1) Grabiński 1996 Zduniak & Kuczyński 2003 Wielkość lęgu (2) x = 4,8 (n = 158), zakres 1 7 x = 4,3 (n = 103), zakres 2 9 Wymiary jaj (3) długość szerokość [mm] 39 jaj z 10 lęgów x = 41,8 29,4 zakres dł.: 37,5 49,2 zakres szer.: 27,4 31,3 206 jaj z 47 lęgów x = 41,2 29,1 zakres dł.: 34,7 46,7 zakres szer.: 26,2 32,3 Wykluwalność (4)* 84,1% (n = 159) 76,0% (n = 316) Średnia liczba podlotów/ 0,7 (n = 254) 2,2 (n = 103) wszystkie gniazda (5) Średnia liczba podlotów/ 2,8 (n = 65) 3,0 (n = 75) gniazda z sukcesem (6) Procent gniazd z sukcesem (7)** 23,1 (n= 281) 73,0 (n = 103) Główne przyczyny całkowitych strat gniazdowych (% strat) (8) Drapieżniki (89,4%), w tym: kuny Martes sp. (42,6%), wrona siwa (22,7%) Drapieżniki (42,0%), w tym: norka Mustela vison (21,0%), wrona siwa (14,0%) Konstrukcja gniazda (18,0%)
8 120 Piotr Zduniak Przeżywalność i dyspersja młodych Badania nad przeżywalnością i dyspersją młodych należą do najtrudniejszych. Wynika to głównie z ograniczeń terenowych i trudności z uzyskaniem odpowiedniej próby do analizy tak dynamicznego procesu przebiegającego na dużej powierzchni. Jednym ze sposobów analizy wcześniej wspomnianych zagadnień jest wykorzystanie danych z obrączkowania lub znakowania ptaków i ich ponownego chwytania lub odczytania. Na tej podstawie uzyskano poniższe informacje. Przeżywalność piskląt w pierwszym roku życia wynosi 44,0% (Busse 1963). Z badań Grabińskiego (1996) wynika, że do końca pierwszego kalendarzowego roku życia na badanym przez autora obszarze przeżyło nie mniej niż 24,2% młodych. Średnia długość życia, oceniona na postawie 11 wiadomości powrotnych, wynosi ok. 39,5 miesiąca. Maksymalna, stwierdzona na postawie polskich wiadomości powrotnych, długość życia wynosi 13 lat 10 miesięcy i 10 dni (Busse 1963). W pierwszym tygodniu po opuszczeniu gniazda wrony siwe latają bardzo słabo i przebywają w pobliżu własnych gniazd. Około miesiąca po zakończeniu lęgów (pierwsza połowa lipca) ptaki opuszczały tereny lęgowisk i przyłączały się do jednego stada (Grabiński 1996). Dyspersja młodych jest rozciągnięta w czasie, lecz ten aspekt jest słabo zbadany. Przykładem mogą być dane zawarte w opracowaniu Bussego (1963); sierpień osobniki notowane 3 i 8 km od miejsca urodzenia, listopad: 15 i 30 km, styczeń: 730 i 1070 km. Pokarm Wiadomo, że wrony siwe korzystają z różnorodnego pokarmu (Goodwin 1976, Houston 1977, Studer-Thiersch 1984, Berrow et al. 1991, Berrow et al. 1992a i b, Mason & Macdonald 1995, Massei & Genov 1995, Vorgin & Vorgin 1998). Brak jest jednak publikacji na temat pokarmu tego gatunku w Polsce. Aktualnie, na terenie Parku Narodowego Ujście Warty prowadzone są badania nad tym zagadnieniem. Wynika z nich, że na terenach zalewowych wrona siwa wykorzystuje wszelki dostępny w środowisku pokarm, począwszy od materiału roślinnego, a skończywszy na padlinie. Wstępna analiza pokarmu piskląt wykazała, że mięczaki i najprawdopodobniej martwe ryby stanowią ważne źródło pokarmu wron. Część ptaków zdobywa również pokarm na okolicznych fermach drobiarskich, o czym świadczą próby pokarmowe w całości złożone z ziaren kukurydzy (P. Zduniak). Istnieją również nie opublikowane dotychczas dane na temat drapieżnictwa gniazdowego i składu gatunkowego ofiar wrony siwej, bazujące na skorupach jaj ptaków z gniazd splądrowanych przez tego drapieżnika (ryc. 2., P. Zduniak). Zachowanie Wrony siwe, tak jak i pozostałe krukowate, cieszą się na świecie zainteresowaniem badaczy ze względu na ciekawy sposób zachowywania się i związaną z tym inteli-
9 Wrona siwa Corvus cornix w Polsce stan wiedzy i perspektywy badań 121 Ryc. 2. Skład gatunkowy skorup jaj ptaków zjadanych przez wrony siwe na terenie Parku Narodowego Ujście Warty (16 km 2 ) w latach ; n = 1299 Fig. 2. Species composition of egg shells predated by Hooded Crows in the National Park Ujście Warty (16 km 2 ) in ; n = 1299 gencję. W Polsce ten aspekt życia wron siwych dotychczas nie cieszył się zbytnim zainteresowaniem, a jedyne informacje, na ten temat to nieliczne notatki o zdobywaniu pokarmu poprzez rozbijanie orzechów o podłoże (Lorek & Oleksik 1992) oraz korzystaniu z trakcji elektrycznej podczas żerowania (Skórka 2000). Znane są również nieliczne i przypadkowe obserwacje dotyczące sposobu gromadzenia i ukrywania pokarmu przez wrony siwe (P. Zduniak). Dyskusja i wnioski Na tle innych krukowatych Polski wrona siwa jest stosunkowo dobrze zbadana. Mimo to wiele aspektów życia tego gatunku wymaga dalszego poznania, a wiedza o niektórych jest znikoma lub bardzo fragmentaryczna. Brakuje rzetelnych informacji na temat liczebności wrony siwej i jej trendów na terenie kraju. W świetle wiedzy na temat spadku liczebności typowych gatunków krajobrazu rolniczego (Tryjanowski 2000) właściwie niewiele wiadomo o wronie. Czy spadek liczebności wrony siwej w krajobrazie rolniczym jest faktem, a jeżeli tak, to czy jest on związany z intensyfikacją rolnictwa czy raczej procesem synurbizacji? Być może wśród ewentualnych przyczyn spadku liczebności wrony siwej w krajobrazie rolniczym należałoby upatrywać rozwój populacji kruka i jastrzębia mający miejsce w wielu rejonach kraju (Dombrowski et al. 2000, Tomiałojć & Stawarczyk 2003). Żeby odpowiedzieć na te pytania, niezbędne są systematyczne badania w różnych typach krajobrazu. W uzyskaniu wiedzy na temat ewentualnego przenoszenia się wron siwych z krajobrazu rolniczego do miast pomocne może być kolorowe znakowanie ptaków. W przypadku długowiecznych gatunków, a takim jest wrona, tego typu działania mogą przynosić dobre efekty.
10 122 Piotr Zduniak W odniesieniu do krajobrazu rolniczego uderzający jest brak znajomości biologii rozrodu gatunku, gdy w Europie właśnie na tego typu terenach wrona siwa była najintensywniej badana. Poprawę obecnej sytuacji może przynieść analiza materiału zgromadzonego w Kartotece Gniazd i Lęgów Zakładu Ekologii Ptaków Uniwersytetu Wrocławskiego, gdzie zgromadzone są 572 karty o lęgach wrony siwej (Wesołowski & Czuchra 2003), z czego część zapewne dotyczy ptaków gniazdujących w krajobrazie rolniczym. Ogólnodostępne dane z obrączkowania wrony siwej w Polsce z Zakładu Ornitologii PAN obejmują lata z przerwą wojenną w latach W tym czasie zaobrączkowano 2070 wron siwych i uzyskano 44 wiadomości powrotne (2,1% zaobrączkowanych ptaków). Opracowane przez Bussego (1963) dane pochodzące z lat pochodzą z 1004 osobników, na temat których uzyskano 41 wiadomości powrotnych (4,1% zaobrączkowanych ptaków). Zauważalny brak wzrostu liczby wiadomości powrotnych wraz ze wzrostem całkowitej liczby zaobrączkowanych ptaków w czasie ostatnich 43 lat może wynikać z różnych przyczyn, takich jak: a) zmiany zachowania i zmniejszenie się frakcji ptaków podejmujących wędrówki, co może łączyć się z ociepleniem klimatu, b) zmiany trasy przelotów przy braku zmian położenia punktów obrączkowania ptaków, c) zaprzestanie bądź zmniejszenie się zainteresowania odstrzałem wrony siwej na trasie przelotu i na zimowiskach, d) zanieczyszczenie środowiska i intensyfikacja rolnictwa zmniejszająca przeżywalność ptaków. Aktualnie dostępna liczba wiadomości powrotnych nie pozwala na dobre opracowanie tak wieloprzestrzennego i dynamicznego zjawiska, jakim są wędrówki ptaków, nie daje możliwości trafnego opisu tras przelotu i lokalizacji zimowisk. Stąd też stan poznania tych zagadnień jest słaby, a dostępne opracowania stanowią materiał historyczny. Obecna sytuacja może się w znacznym stopniu poprawić dzięki wspominanemu już kolorowemu znakowaniu ptaków, zwiększającemu szanse na odczyty zaobrączkowanych osobników, szczególnie w czasach, kiedy dla wielu ludzi obserwacje i odczytywanie zaobrączkowanych ptaków stały się aktywną formą spędzania wolnego czasu i wypoczynku. Większość poruszonych dotychczas kwestii odnosiła się do aspektów życia ptaków, które z powodzeniem mogą dotyczyć większości gatunków. Jednak gdy mowa o wronie, na pierwszy plan wysuwa się problem z oceną roli pełnionej przez nią w ekosystemach. Wciąż brak jest rzetelnych danych na temat drapieżnictwa gniazdowego, a dostępne informacje pochodzą głównie z badań nad sukcesem lęgowym potencjalnych ofiar wrony siwej, ocenianym na podstawie kontroli gniazdowych przeprowadzonych w trakcie badań pojedynczych gatunków ptaków. Dane takie są z góry obarczone pewnym błędem i najprawdopodobniej zawyżają ocenę presji drapieżniczej. Kontrole bowiem obejmują jedynie część gniazd w poszczególnych populacjach, i to najczęściej tych, które są najprostsze do znalezienia i/lub są najbardziej dostępne dla badaczy. Jednocześnie inspekcje gniazd przez badacza mogą w znacznym stopniu zwiększać ryzyko związane ze zniszczeniem lęgu przez drapieżniki (Major 1990, Tryjanowski & Kuźniak 1999). Zatem oszacowanie wpływu wrony siwej na lęgi innych ptaków powinno opierać się na bezpośrednim zbadaniu zjawiska, a więc na opisaniu składu i proporcji składu pokarmu spożywanego przez
11 Wrona siwa Corvus cornix w Polsce stan wiedzy i perspektywy badań 123 wrony siwe, lokalizacji żerowisk oraz określeniu zapotrzebowania energetycznego populacji drapieżnika i tym samym wielkości jego potencjalnego wpływu na ofiary, zwłaszcza inne gatunki ptaków. Właściwa ocena wpływu wrony siwej na ofiary, w przypadku, gdy jest on istotnie negatywny dla populacji lęgowych innych gatunków ptaków, może służyć również celom czysto praktycznym, związanym z planami ochrony obszarów, których zadaniem jest ochrona awifauny. Dotyczy to ochrony gatunków zarówno zmniejszających swoją liczebność, jak i tych, które jednocześnie mają znaczenie praktyczne (łowiectwo). Dobrym przykładem jest krzyżówka Anas platyrhynchos, której liczebność od lat 70. wykazuje stały i istotny spadek w Europie środkowej i wschodniej (Rose 1996), w tym również w Polsce, np. na terenie Parku Narodowego Ujście Warty (Kuczyński et al. 1997). Dobre poznanie biologii i ekologii wrony siwej oraz jej wpływu na inne gatunki ptaków pozwoli w przyszłości uniknąć pochopnych i do niczego nie prowadzących działań, takich jak redukcja liczebności tego gatunku, która pod koniec lat 80. miała miejsce na terenie Kostrzyńskiego Zbiornika Retencyjnego (Jermaczek et al. 1995). Lepsze zbadanie wrony siwej, a co za tym idzie możliwość operowania faktami naukowymi, nie zaś argumentami wyssanymi z palca pozwoli również na złagodzenie konfliktu na linii biolodzy myśliwi i w konsekwencji zmieni obraz wrony siwej jako kontrowersyjnego, szaro-czarnego, kraczącego ptaka, wzbudzającego wiele, niekoniecznie pozytywnych emocji. Podziękowania Dziękuję Magdzie Nowakowskiej za przygotowanie danych na temat obrączkowania wrony siwej pochodzących z Zakładu Ornitologii PAN oraz Stanisławowi Kuźniakowi za cenne uwagi do manuskryptu. Literatura Bednorz J., Kupczyk M Fauna ptaków doliny Noteci. Prace Zakł. Biol. i Ekol. Ptaków UAM4:3 94. Berrow S.D., Kelly T.C., Myers A.A Crows on estuaries: distribution and feeding behaviour of the Corvidae on four estuaries in southwest Ireland. Irish Birds 4: Berrow S.D., Kelly T.C., Myers A.A. 1992a. The diet of costal hooded crows Corvus corone cornix. Ecography 15: Berrow S.D., Kelly T.C., Myers A.A. 1992b. The mussel caching behaviour of Hooded Crows Corvus corone cornix. Bird Study 39: Busse P Wyniki obrączkowania ptaków w Polsce. Rodzina Corvidae. Acta Ornithol. 7, 7: Busse P Results of ringing of European Corvidae. Acta Ornithol. 11, 8: Cadiou B Attendance of breeders and prospectors reflects the duality of colonies in the Kittiwake Rissa tridactyla. Ibis 141: Dombrowski A., Goławski A., Szymkiewicz M Gniazdowanie ptaków drapieżnych Falconiformes i kruka Corvus corax w krajobrazie rolniczym pod Siedlcami w latach 1978 i Not. Orn. 41: Drachmann J., Broberg M.M., Søgaard P Nest predation and semicolonial breeding in Linnets Carduelis cannabina. Bird Study 49:
12 124 Piotr Zduniak Dyrcz A., Grabiński W., Stawarczyk T., Witkowski J Ptaki Śląska. Monografia faunistyczna. Uniwersytet Wrocławski. Goodwin D Crows of the World. British Museum, London. Górski W Awifauna lęgowa w dolinach i pradolinach rzek Pobrzeża Pomorskiego. Acta Zool. Cracov. 26: Grabiński W Ekologia rozrodu wrony siwej Corvus corone cornix na Stawach Milickich. Praca doktorska. Zakład Ekologii Ptaków UW, Wrocław. Grabiński W Ekologia rozrodu wrony siwej Corvus corone cornix w środowisku stawów rybnych. Ptaki Śląska 11: Green N., Yurlov A Body dimensions and mass of breeding and hatched Black-tailed Godwits (Limosa l. limosa): a comparison between a West Siberian and a Dutch population. J. Orn. 140: Houston D The effect of hooded crows on hill steep farming in Argyll, Scotland 1. The food supply of hooded crows. J. Appl. Ecol. 14: Jakubiec Z River as a feeding place for Crows (Corvidae). Ekol. Pol. 20: Jankowski W.S Biologia i ekologia rozrodu łyski (Fulica atra) na różnych typach stawów rybnych. Praca doktorska. Zakład Ekologii Ptaków UW, Wrocław. Jermaczek A., Czwałga T., Jermaczek D., Krzyśków T., Rudawski W., Stańko R Ptaki Ziemi Lubuskiej. Monografia faunistyczna. Wyd. LKP, Świebodzin. Kuczyński L Biologia rozrodu kaczki krzyżówki Anas platyrhynchos w Rezerwacie Słońsk. Praca doktorska. Zakład Morfologii Zwierząt UAM, Poznań. Kuczyński L., Engel J., Bartoszewicz M., Osiejuk T.S Trendy liczebności ptaków wodnych i błotnych w rezerwacie Słońsk. W: Ptaki jako wskaźnik zmian środowiska. WSP, Słupsk. Kulczycki A Nesting of the Members of the Corvidae in Poland. Acta Zool. Cracov. 18: Kunysz P., Kurek H Atlas ptaków lęgowych miasta Przemyśla w latach Bad. Orn. Ziemi Przem. 5: Loman J Reproduction in population of the hooded crow Corvus cornix. Holarctic Ecology 3: Lorek G., Oleksik I Wrony siwe (Corvus corone cornix) rozbijają orzechy rzucając je na ziemię. Not. Orn. 33: Luniak M., Kozłowski P., Nowicki W., Plit J Ptaki Warszawy Atlas Warszawy 8. IGiPZ PAN, Warszawa. Major R.E The effect of humman observers on the intensity of nest predation. Ibis 132: Martin T.E Avian life history evolution in relation to nest sites, nest predation and food. Ecological Monographs 65: Mason C.F., MacDonald S.M Corvids feeding on carrion. Bird Study 42: Massei G., Genov P Observations of black-balled magpie (Pica pica) and carrion crow (Corvus corone cornix) grooming wild boar (Sus scrofa). J. Zool., Lond. 236: Opermanis O., Mednis A., Bauga I Duck nests and predators: interaction, specialisation and possible management. Wildl. Biol. 7: Osiejuk T.S Biologia lęgowa gęgawy Anser anser w zmiennych warunkach Rezerwatu Słońsk. Praca doktorska. Zakład Morfologii Zwierząt UAM, Poznań. Ptaszyk J Występowanie lęgowych wron (Corvus corone cornix) w Poznaniu. Bad. Fizjogr. Pol. Zach., Ser. C 39: Ptaszyk J Ptaki Poznania stan jakościowy i ilościowy oraz jego zmiany w latach Wyd. Nauk. UAM, Poznań. Ricklefs R.E An analysis of nesting mortality in birds. Smithson. Contrib. Zool. 9: 1 48.
13 Wrona siwa Corvus cornix w Polsce stan wiedzy i perspektywy badań 125 Rose P Status and trends of Western Palearctic duck (Anatinae), swan (Cygnus sp.) and coot (Fulica atra) populations. W: Birkan M., van Vessem J., Havet P., Madsen J., Trolliet B., Moser M. (red.). Proc. Anatidae 2000 Conf., 5 9 December 1994, Strasbourg. Game Wildl. 13: Skórka P Niezwykłe zachowanie wron siwych Corvus corone cornix na żerowisku. Not. Orn. 41: Snow D.W., Perrins C.M The Birds of the Western Palearctic. Concise Edition. Oxford Univ. Press, Oxford, New York. Studer-Thiersch A Zur Ernahrung der Rabenkrahe Corvus corone in der Schweiz. Orn. Beob. 81: Tenovuo R Zur brutzeitlichen Biologie der Nebelkrähe (Corvus corone cornix L.) in äusseren Schärenhof Finnlands. An. Zool. Soc. Vanamo 25: Tomiałojć L Ptaki Polski: rozmieszczenie i liczebność. PWN, Warszawa. Tomiałojć L., Stawarczyk T Awifauna Polski. Rozmieszczenie, liczebność i zmiany. PTPP pro Natura, Wrocław. Tompa F.S Apreliminary investigation of the Carion Crow Corvus corone problem in Switzerland. Orn. Beob. 72: Tryjanowski P Changes in breeding populations of some farmland birds in W Poland in relation to changes in crop structure, weather conditions and number of predators. Folia Zool. 49: Tryjanowski P., Kuźniak S Effect of research activity on the success of Red-backed Shrike Lanius collurio nests. Ornis Fenn. 76: Udolf J Liczebność i rozmieszczenie wrony siwej Corvus corone w środkowowschodniej części Wrocławia. W: Jerzak L., Tryjanowski P. (red.) Ptaki krukowate Polski stan wiedzy i perspektywy badań. I Ogólnopolskie Sympozjum Naukowe , Zielona Góra. Streszczenia. Sekcja Ornitologiczna PTZool., Uniwersytet Zielonogórski, s Volponi S Reproduction of a newly-established population of the Great Cormorant in northeastern Italy. Waterbirds 22: Vorgin M., Vorgin N Hooded Crow Corvus corone cornix takes a Common Toad Bufo bufo. Ornis Svec. 8: Walasz K. (red.) Atlas ptaków zimujących Małopolski. MTO, Kraków. Walasz K., Mielczarek P. (red.) Atlas ptaków lęgowych Małopolski Biologica Silesiae, Wrocław. Wesołowski T., Czuchra M Kartoteka Gniazd i Lęgów 25 lat pracy. Not. Orn. 44: Winiecki A Strategia zimowania gawronów Corvus frugilegus L. w Poznaniu. Praca doktorska. Zakład Zoologii Systematycznej UAM, Poznań. Winiecki A The wintering strategy of Rooks Corvus frugilegus Linnaeus, 1758, in Poznań, west Poland. Acta Zool. Cracov. 43, 1 2: Winiecki A., Grzybek J., Krupa A., Mielczarek S Awifauna lęgowa doliny środkowej Warty stan aktualny i kierunki zmian. Not. Orn. 38: Witkowski J Population studies of the grey-lag goose Anser anser breeding in the Barycz valley, Poland. Acta Ornithol. 19: Wittenberg J Freilanduntersuchungen zu Brutbiologie und Verhalten der Rabenkrähe Corvus c. corone. Zool. Jb. Syst. Bd. 95: Yom-Tov Y The effect of food and predation on breeding density and success, clutch size and laying date of the crow Corvus corone. Anim. Ecol. 43: Zduniak P Biologia i ekologia rozrodu wrony siwej Corvus corone cornix w Rezerwacie Słońsk. Praca magisterska. Zakład Morfologii Zwierząt UAM, Poznań. Zduniak P., Kuczyński L Breeding biology of the Hooded Crow Corvus cornix in Warta valley (W Poland). Acta Ornithol. 38:
Zmiany liczebności gawrona Corvus frugilegus w Parku Krajobrazowym im. gen. D. Chłapowskiego
Jerzak L., Kavanagh B.P., Tryjanowski P. (red.) Ptaki krukowate Polski [Corvids of Poland] Bogucki Wyd. Nauk., Poznań 2005 Krzysztof Kujawa, Katarzyna Klajber Zmiany liczebności gawrona Corvus frugilegus
Bardziej szczegółowoLiczebność i wybiórczość miejsc gniazdowych u wrony Corvus cornix i sroki Pica pica w gradiencie synurbizacji
FAUNA MIAST Ochronić różnorodność biotyczną w miastach P. Indykiewicz, L. Jerzak, T. Barczak (red.) SAR Pomorze, Bydgoszcz 28 s.: 455 463 Grzegorz Kopij 1, Izabella Kosińska 2 1 Instytut Nauk Przyrodniczych
Bardziej szczegółowoLiczebność i miejsca lęgowe grzywacza Columba palumbus na Cmentarzu Komunalnym w Legnicy w latach
FAUNA MIAST Ochronić różnorodność biotyczną w miastach P. Indykiewicz, L. Jerzak, T. Barczak (red.) SAR Pomorze, Bydgoszcz 2008 s.: 471 475 Grzegorz Jędro 1, Paweł Czechowski 2 Ludwik Tomiałojć 3, Leszek
Bardziej szczegółowoOmawiana inwestycja leży poza wyznaczonym korytarzem ekologicznym (załącznik 1) tj. ok. 20 km od niego.
Wstęp Planowana inwestycja polega na rozbudowie budynku chlewni na dz. nr 274 w miejscowości Różyce Żurawieniec 24, gmina Kocierzew Południowy, powiat łowicki. W gminie Kocierzew Południowy udział powierzchni
Bardziej szczegółowoKolorowe znakowanie kawki Corvus monedula w Polsce
Jerzak L., Kavanagh B.P., Tryjanowski P. (red.) Ptaki krukowate Polski [Corvids of Poland] Bogucki Wyd. Nauk., Poznań 2005 Paweł T. Dolata, Tomasz Ekiert, Marcin Antczak, Marcin Rachel, Piotr Zduniak Kolorowe
Bardziej szczegółowoLiczebność i rozmieszczenie gniazd sroki Pica pica w wybranych dzielnicach Gdańska
Jerzak L., Kavanagh B.P., Tryjanowski P. (red.) Ptaki krukowate Polski [Corvids of Poland] Bogucki Wyd. Nauk., Poznań 2005 Włodzimierz Meissner, Urszula Duś Liczebność i rozmieszczenie gniazd sroki Pica
Bardziej szczegółowoPROJEKT pielęgnacji istniejącego drzewostanu
PROJEKT pielęgnacji istniejącego drzewostanu w ramach projektu Ogród dwóch brzegów 2013-2015. Rewitalizacja przestrzeni i obiektów Cieszyńskiej Wenecji Inwestor: Gmina Cieszyn, Rynek 1, 43-400 Cieszyn
Bardziej szczegółowoZmiany liczebności i umiejscowienie gniazd sroki Pica pica i wrony siwej Corvus cornix w Warszawie w latach1974 2009
Ornis Polonica 2013, 54: 12 24 Zmiany liczebności i umiejscowienie gniazd sroki Pica pica i wrony siwej Corvus cornix w Warszawie w latach1974 2009 Andrzej Węgrzynowicz Abstrakt. Wlatach 2008 2009 na 19
Bardziej szczegółowoSowy. Przygotowała Zuzia Górska
Sowy Przygotowała Zuzia Górska Puchacz Długość ciała (wraz z dziobem i ogonem): 60 78 cm Długość ogona: 23 29 cm Rozpiętość skrzydeł: 155 180 cm Waga: 1,6 2,8 kg samce; 2,3 4,2 kg samice Liczba jaj: 2
Bardziej szczegółowoZanik populacji lęgowej dzierlatki Galerida cristata w Zielonej Górze
FAUNA MIAST Ochronić różnorodność biotyczną w miastach P. Indykiewicz, L. Jerzak, T. Barczak (red.) SAR Pomorze, Bydgoszcz 2008 s.: 124 128 Marcin Bocheński 1, Paweł Czechowski 3 Grzegorz Jędro 4, Leszek
Bardziej szczegółowoZIMOWANIE PTAKÓW WODNO-BŁOTNYCH NA POLACH IRYGACYJNYCH WE WROCŁAWIU W SEZONIE 2004/2005
ZIMOWANIE PTAKÓW WODNO-BŁOTNYCH NA POLACH IRYGACYJNYCH WE WROCŁAWIU W SEZONIE 2004/2005 Zimą 2004/2005 odnotowałem na polach irygacyjnych w północnowschodniej części Wrocławia zimowanie kilku gatunków
Bardziej szczegółowoDRZEW WZDŁUŻ DROGI POWIATOWEJ NR. 2347W NA ODCINKU DK7 DĄBEK KONOPKI OD KM DO
VIDAR USŁUGI OGRODNICZE Jarosław Łukasiak Ul.Armii Krajowej 33/26 06-400 Ciechanów Temat: INWENTARYZACJA DENDROLOGICZNA DRZEW WZDŁUŻ DROGI POWIATOWEJ NR. 2347W NA ODCINKU DK7 DĄBEK KONOPKI OD KM 0+000.00
Bardziej szczegółowoThe Rook Corvus frugilegus in Jarocin Land (Wielkopolska) status after 35 years
Przegląd Przyrodniczy XXII, 1 (2011): 108-116 Jacek Pietrowiak GAWRON CORVUS FRUGILEGUS NA ZIEMI JAROCIŃSKIEJ (WIELKOPOLSKA) - STAN PO 35 LATACH The Rook Corvus frugilegus in Jarocin Land (Wielkopolska)
Bardziej szczegółowoSpadek liczebnosci populacji legowej gawrona Corvus frugilegus na Ziemi Leszczynskiej
Spadek liczebnosci populacji legowej gawrona Corvus frugilegus na Ziemi Leszczynskiej Marcin Tobółka, Paweł Szymanski, Stanisław Kuzniak, Sławomir Maćkowiak, Szymon Kaczmarek, Janusz Maliczak, Waldemar
Bardziej szczegółowoDrzewo czy słup, wstępna ocena metod stymulacji gniazdowej rybołowa na przykładzie woj. lubuskiego (Polska zachodnia)
Drzewo czy słup, wstępna ocena metod stymulacji gniazdowej rybołowa na przykładzie woj. lubuskiego (Polska zachodnia) Michał Bielewicz Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Gorzowie Wielkopolskim Olsztyn,
Bardziej szczegółowoPrzemysław Wylegała. Farmy wiatrowe a ochrona ptaków
Przemysław Wylegała Farmy wiatrowe a ochrona ptaków Oddziaływanie na ptaki Śmiertelność na skutek kolizji z siłowniami oraz elementami infrastruktury towarzyszącej Utrata i fragmentacja siedlisk Zaburzenia
Bardziej szczegółowoZAWARTOŚĆ OPRACOWANIA
ZAWARTOŚĆ OPRACOWANIA CZĘŚĆ OPISOWA 1. PODSTAWA FORMALNO PRAWNA...3 2. CEL I ZAKRES OPRACOWANIA...3 3. SZCZEGÓŁOWA INWENTARYZACJA ZIELENI...3 3.1. DANE OGÓLNE...3 3.2. CHARAKTERYSTYKA ZADRZEWIENIA...4
Bardziej szczegółowoMaciej Maciejewski. Znakowane obrożami gęgawy Anser anser nad jeziorem Gopło
Maciej Maciejewski Znakowane obrożami gęgawy Anser anser nad jeziorem Gopło 04.08.1993, jez. Gopło, Płw. Potrzymiech, A76 (F,L) i B62 (M PO1) oznakowane 17.06.1989 w rezerwacie Stawy Milickie pierwsze
Bardziej szczegółowoOgólny opis pielęgnacji drzew i krzewów. Wykaz drzew i krzewów przeznaczonych do pielęgnacji. Załącznik do Uchwały Nr Rady Miejskiej Cieszyna z dnia
Załącznik do Uchwały Rady Miejskiej Cieszyna z dnia Ogólny opis pielęgnacji drzew i krzewów Przeważająca większość drzew nie była poddawana wcześniejszym zabiegom pielęgnacyjnym, za wyjątkiem tych zagrażających
Bardziej szczegółowoOPERAT DENDROLOGICZNY
Pracownia Projektowa Niweleta mgr inż. Tomasz Gacek ul. Jesionowa 14/131 NIP 937-243-05-52 43-303 Bielsko Biała Tel. 605 101 900 Fax: 33 444 63 69 www.pracownia-niweleta.pl OPERAT DENDROLOGICZNY Budowa
Bardziej szczegółowoAktywna ochrona płomykówki Tyto alba na Ziemi Leszczyńskiej
Aktywna ochrona płomykówki Tyto alba na Ziemi Leszczyńskiej Janusz Maliczak 27.10.2012 r. Aktywna ochrona płomykówki na Ziemi Leszczyńskiej: 1. Charakterystyka gatunku: A. Wygląd zewnętrzny B. Środowisko
Bardziej szczegółowoNarodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.
Raport uproszczony nr 1, zawierający informacje o ptakach wędrownych, bytujących i lęgowych na odcinku 488-538 Wisły, zebrane w trakcie liczeń transektowych w miesiącach marzec-maj 217 Monitoring został
Bardziej szczegółowoROZPORZĄDZENIE Nr 67 WOJEWODY MAZOWIECKIEGO. z dnia 24 października 2008 r. w sprawie pomników przyrody położonych na terenie powiatu szydłowieckiego.
Mazow.08.194.7028 ROZPORZĄDZENIE Nr 67 WOJEWODY MAZOWIECKIEGO z dnia 24 października 2008 r. w sprawie pomników przyrody położonych na terenie powiatu szydłowieckiego. (Warszawa, dnia 14 listopada 2008
Bardziej szczegółowoLiczebność kopciuszka Phoenicurus ochruros w Szczecinie, Policach i okolicznych obszarach wiejskich
Ptaki Pomorza 1 2010 63-69 Liczebność kopciuszka Phoenicurus ochruros w Szczecinie, Policach i okolicznych obszarach wiejskich KRZYSZTOF ADAMCZAK, PIOTR NOWACKI, DARIUSZ WYSOCKI Abstrakt: W latach 2006
Bardziej szczegółowoWarszawa, dnia 1 lipca 2016 r. Poz UCHWAŁA NR XXX/745/2016 RADY MIASTA STOŁECZNEGO WARSZAWY. z dnia 16 czerwca 2016 r.
DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA MAZOWIECKIEGO Warszawa, dnia 1 lipca 2016 r. Poz. 5839 UCHWAŁA NR XXX/745/2016 RADY MIASTA STOŁECZNEGO WARSZAWY z dnia 16 czerwca 2016 r. w sprawie pomników przyrody położonych
Bardziej szczegółowoStan i perspektywy ochrony żółwia błotnego na Polesiu
Stan i perspektywy ochrony żółwia błotnego na Polesiu Janusz Holuk Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Lublinie W Polsce liczna populacja żółwia błotnego pozostała już tylko na Polesiu. Na kilku obszarach
Bardziej szczegółowoUniwersytet w Białymstoku Wydział Biologiczno-Chemiczny
Uniwersytet w Białymstoku Wydział Biologiczno-Chemiczny Andrzej Łukasz Różycki Fenologia rozrodu i produkcja jaj mew: uwarunkowania i konsekwencje w warunkach środkowej Wisły Promotor pracy: Prof. dr hab.
Bardziej szczegółowoOperat dendrologiczny przedsięwzięcia pn.:
Operat dendrologiczny przedsięwzięcia pn.: Budowa drogi łączącej ul. Bursztynową z ul. Mickiewicza Opracowanie: BIO-PLAN Pracownia ochrony przyrody i ekologii dr Krzysztof Spałek ul. Psie Pole 15, 46-040
Bardziej szczegółowoInwentaryzacja drzew i krzewów zlokalizowanych w pasie drogowym z oznaczeniem przewidzianych do wycinki
Inwentaryzacja drzew i krzewów zlokalizowanych w pasie drogowym z oznaczeniem przewidzianych do wycinki Numer na mapie Nazwa łacińska / Nazwa polska / Obwód pnia (w cm) wyciąć Przyczyna Charakterystyka
Bardziej szczegółowoBreeding biology of the Hooded Crow Corvus corone cornix in Warta river valley (W Poland)
ACTA ORNITHOLOGICA Vol. 38 (2003) No. 2 Breeding biology of the Hooded Crow Corvus corone cornix in Warta river valley (W Poland) Piotr Z 1 & Lechosław K 2 1 Department of Avian Biology & Ecology, Institute
Bardziej szczegółowoLICZEBNOŚĆ I ROZMIESZCZENIE WRONY SIWEJ CORVUS CORNIX W ŚRODKOWO-WSCHODNIEJ CZĘŚCI WROCŁAWIA
Ptaki Śląska 15 (2004): 105-119 Jacek Udolf LICZEBNOŚĆ I ROZMIESZCZENIE WRONY SIWEJ CORVUS CORNIX W ŚRODKOWO-WSCHODNIEJ CZĘŚCI WROCŁAWIA NUMBERS AND DISTRIBUTION OF THE HOODED CROW CORVUS CORNIX IN THE
Bardziej szczegółowoCzynniki środowiskowe mające znaczenie w życiu ptaków leśnych
Ekologia i ochrona ptakó ptaków leś leśnych w świetle problemó problemów gospodarki leś leśnej, obowią obowiązują zującego ustawodawstwa oraz zmian klimatycznych Rysunki E. Grzędzicka Emilia Grzę Grzędzicka
Bardziej szczegółowoEfekt kształcenia dla kursu. W01 Objaśnia podstawowe pojęcia z zakresu biologii i ekologii ptaków
KARTA KURSU Nazwa Nazwa w j. ang. Biologia ptaków Biology of birds Kod Punktacja ECTS* 1 Koordynator Dr Łukasz Binkowski Zespół dydaktyczny Dr Łukasz Binkowski mgr Jacek Maślanka Opis kursu (cele kształcenia)
Bardziej szczegółowoMATERIAŁY DO EKOLOGII ROZRODU GŁOWIENKI (AYTHYA FERINA) NA STAWACH MILICKICH ON THE BREEDING ECOLOGY OF POCHARD (AYTHYA FERINA) AT WLICZ FISH-PONDS
Tadeusz Stawarczyk MATERIAŁY DO EKOLOGII ROZRODU GŁOWIENKI (AYTHYA FERINA) NA STAWACH MILICKICH ON THE BREEDING ECOLOGY OF POCHARD (AYTHYA FERINA) AT WLICZ FISH-PONDS Celem badań /V-VIII 1975m/było poznanie
Bardziej szczegółowoOPIS TECHNICZNY. Materiały wyjściowe Mapa sytuacyjno-wysokościowa z projektem budowy ul. Kadrowej w skali 1:500 wraz z naniesionym drzewostanem.
OPIS TECHNICZNY Przedmiot opracowania Inwentaryzacja drzewostanu na ulicy Kadrowej w Warszawie w dzielnicy Rembertów na odcinku od ul. Kramarskiej do ul. Czwartaków o dł. ok. 330 m Materiały wyjściowe
Bardziej szczegółowoNOTATKI FAUNISTYCZNE
Kulon 19 (2014) 81 Kulon 19 (2014), 81-113 PL ISSN 1427-3098 NOTATKI FAUNISTYCZNE Ptaki Michał Redlisiak, Krzysztof Kajzer, Łukasz Wardecki, Marek Elas GNIAZDOWANIE GAWRONA CORVUS FRUGILEGUS W WARSZAWIE
Bardziej szczegółowoZrównoważona turystyka i ekstensywne rolnictwo dla rezerwatu przyrody Beka
Zrównoważona turystyka i ekstensywne rolnictwo dla rezerwatu przyrody Beka 1 W KRAINIE PTAKÓW BEKI PTAKI SIEWKOWE ŁĄK I PASTWISK Niska roślinność podmokłych łąk i pastwisk stanowi doskonałe siedlisko lęgowe
Bardziej szczegółowoZbigniew Borowski & Jakub Borkowski Instytut Badawczy Leśnictwa
Zbigniew Borowski & Jakub Borkowski Instytut Badawczy Leśnictwa Populacja bobra w Polsce, podobnie jak w wielu innych krajach, w ostatnich 30 latach odnotowała nagły wzrost liczebności z 270 do ponad???
Bardziej szczegółowoINWENTARYZACJA ZIELENI
Lp. Nazwa polska Nazwa ³aci ska Obw d [cm] Uwagi 1 Jarz b pospolity, Jarz bina Sorbus aucuparia 57 2 Jarz b pospolity, Jarz bina Sorbus aucuparia 42 3 Jesion wynios³y Fraxinus excelsior 63 4 Jesion wynios³y
Bardziej szczegółowoZnaczenie monitoringu populacji ssaków kopytnych w ochronie dużych drapieżników
Znaczenie monitoringu populacji ssaków kopytnych w ochronie dużych drapieżników Krzysztof Schmidt Instytut Biologii Ssaków PAN, Białowieża Duże ssaki drapieżne występujące w Polsce Fot. H. Schmidt Fot.
Bardziej szczegółowoOPINIA ORNITOLOGICZNA
OPINIA ORNITOLOGICZNA na potrzeby przeprowadzenia wycinki 11 drzew i pasa żywopłotu budowanego z krzewów z terenu działki 3/9 (obręb 4), 25 (obręb 2.3), 77/1 (obręb 2.4) i 201/5 (obręb 2.1) w Pucku Zleceniodawca:
Bardziej szczegółowoSprawozdanie z kontroli stanowisk kraski Coracias garrulus na Nizinie Północnopodlaskiej w 2010 roku
Sprawozdanie z kontroli stanowisk kraski Coracias garrulus na Nizinie Północnopodlaskiej w 2010 roku Grzegorz Grygoruk, Tomasz Tumiel Białystok, 2010 r. Wstęp Kraska jest gatunkiem, którego liczebność
Bardziej szczegółowoUCHWAŁA NR. Sejmik Województwa Podkarpackiego. uchwala, co następuje:
UCHWAŁA NR Załącznik nr 10 do uchwały NR XXXIX/687/17 Sejmiku Województwa Podkarpackiego z dnia 26 czerwca 2017 r. SEJMIKU WOJEWÓDZTWA PODKARPACKIEGO z dnia.. zmieniająca uchwałę Nr VI/117/15 Sejmiku Województwa
Bardziej szczegółowoWystępowanie i biologia wybranych gatunków ptaków gnieżdżących się w Bieszczadach Zachodnich
Występowanie i biologia wybranych gatunków ptaków gnieżdżących się w Bieszczadach Zachodnich Orelec, 23.05.2015 Ptaki polskich Bieszczadów W polskich Bieszczadach stwierdzono występowanie przeszło 200
Bardziej szczegółowoUCHWAŁA NR SEJMIKU WOJEWÓDZTWA PODKARPACKIEGO z dnia..
Załącznik nr 2 do uchwały NR XXXIX/686/17 Sejmiku Województwa Podkarpackiego z dnia 26 czerwca 2017 r. UCHWAŁA NR SEJMIKU WOJEWÓDZTWA PODKARPACKIEGO z dnia.. zmieniająca uchwałę Nr XXXIX/792/13 Sejmiku
Bardziej szczegółowoLiczebność, zagęszczenie i charakterystyka miejsc lęgowych sroki Pica pica w Białymstoku
Ornis Polonica 2014, 55: 105 114 Liczebność, zagęszczenie i charakterystyka miejsc lęgowych sroki Pica pica w Białymstoku Adam Zbyryt, Jarosław Banach Abstrakt: W 2013 r. w Białymstoku (53 07 N; 23 10
Bardziej szczegółowoRaport uproszczony nr 1 w miesiącach marzec maj 2015
Raport uproszczony nr 1 zawierający informacje o ptakach wędrownych, bytujących i lęgowych zebrane w trakcie liczeń transektowych w miesiącach marzec maj 2015 Monitoring został wykonany w ramach kontynuacji
Bardziej szczegółowoZ8. Inwentaryzacja zieleni
Z8. Inwentaryzacja zieleni Nr. inwent Gatunek drzewa Nazwa łacińska Wysokość drzewa w m, /powierzchni a zakrzaczeń w m2 lub mb/ Obwód pnia w cm Rozpiętość korony w m Uwagi 1. Wierzba biała Salix alba L.
Bardziej szczegółowoJustyna Lewandowska ROZMIESZCZENIE I LICZEBNOŚĆ KOLONII LĘGOWYCH GAWRONA CORVUS FRUGILEGUS W POWIECIE WOŁOMIŃSKIM W LATACH
Kulon 19 (2014) 37 Kulon 19 (2014), 37-51 PL ISSN 1427-3098 Justyna Lewandowska ROZMIESZCZENIE I LICZEBNOŚĆ KOLONII LĘGOWYCH GAWRONA CORVUS FRUGILEGUS W POWIECIE WOŁOMIŃSKIM W LATACH 2012-2013 Justyna
Bardziej szczegółowoSZKOŁA PODSTAWOWA NR 4 IM. I. J. PADEREWSKIEGO
SZKOŁA PODSTAWOWA NR 4 IM. I. J. PADEREWSKIEGO ROZPOZNAJEMY DRZEWA NA PODSTAWIE SYLWETKI OKREŚLANIE WIEKU DRZEW Oblicz wiek mierzonych drzew korzystając z dostępnych niżej sposobów. Średni obwód drzewa
Bardziej szczegółowoAndrzej P r z y s t a l s k i. Zimowanie ptaków na Wiśle pod Toruniem
ACTA ZOOL. CRACOV. 29 11 229-240 KRAKÓW, 15. X II. 1985 Andrzej P r z y s t a l s k i Zimowanie ptaków na Wiśle pod Toruniem [Z 1 ryciną w tekście] Wintering of birds on the River Wisła near Toruń A b
Bardziej szczegółowoAleksander Winiecki Zakład Biologii i Ekologii Ptaków, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza ul. Umultowska 89, Poznań
Summary: A record of a tree-nesting Eurasian Jackdaw Corvus monedula in mistletoe Viscum album. On 9 th April, 2015, an open nest of the Eurasian Jackdaw Corvus monedula, built in a Norway Maple Acer platanoides,
Bardziej szczegółowoUCHWAŁA NR SEJMIKU WOJEWÓDZTWA PODKARPACKIEGO z dnia..
UCHWAŁA NR SEJMIKU WOJEWÓDZTWA PODKARPACKIEGO z dnia.. Załącznik nr 9 do uchwały NR XXXIX/687/17 Sejmiku Województwa Podkarpackiego z dnia 26 czerwca 2017 r. zmieniająca uchwałę Nr XLVIII/998/14 Sejmiku
Bardziej szczegółowoMigracje i zimowanie czeczotki Carduelis flammea w województwie lubuskim w latach 1994/ /2006
Notatki Ornitologiczne 2008, 49: 21 28 Migracje i zimowanie czeczotki Carduelis flammea w województwie lubuskim w latach 1994/1995 2005/2006 Paweł Czechowski, Grzegorz Jędro, Marcin Bocheński Abstrakt:
Bardziej szczegółowoZAKŁAD OGRODNICZO - LEŚNY Kraków, ul.konrada Wallenroda 57\3 tel\fax , tel
ZAKŁAD OGRODNICZO - LEŚNY Kraków, ul.konrada Wallenroda 57\3 tel\fax 657-13-18, tel. 0-501-946-735 Inwentaryzacja zieleni istniejącej wraz z oceną jej stanu zdrowotnego i technicznego oraz ze wskazaniami
Bardziej szczegółowoInwentaryzacja stanu istniejącego Odcinek C
Projekt finansowany w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego dla Województwa Pomorskiego na lata 2007 2013 ul. Daliowa 18, 83-032 Skowarcz tel. 058 550-73-75 fax. 058 550-00-98 e-mail: biuro@dgn.net.pl
Bardziej szczegółowoInwentaryzacja zieleni zał. nr 2
Nazwa polska Nazwa łacińska śr. pnia (cm) wys. śr. 1 Dąb szypułkowy Quercus robur 297 18 14 stan dobry, wskazane do przeprowadzenia 2 Grab zwyczajny Carpinus betulus 155 12 10 stan dobry, wskazane do przeprowadzenia
Bardziej szczegółowoLiczebność, zagęszczenie i charakterystyka miejsc lęgowych sroki Pica pica w ekstensywnym krajobrazie rolniczym północno-wschodniej Polski
Rzączyński G. 1721. Historia naturalis curiosa Regni Poloniae, Magni Ducatus Lithuaniae annexarumque provinciarum. Typis Coll. S.J., Sandomierz. Rzączyński G. 1742. Auctuarium historiae naturalis curiosae
Bardziej szczegółowoRaport uproszczony nr 1. zawierający informacje o ptakach wędrownych, bytujących i lęgowych. zebrane w trakcie liczeń transektowych
Raport uproszczony nr 1 zawierający informacje o ptakach wędrownych, bytujących i lęgowych zebrane w trakcie liczeń transektowych w miesiącach marzec maj 2018 Monitoring został wykonany w ramach kontynuacji
Bardziej szczegółowoGawron Corvus frugilegus w Ostrowie Wielkopolskim i powiecie ostrowskim
Jerzak L., Kavanagh B.P., Tryjanowski P. (red.) Ptaki krukowate Polski [Corvids of Poland] Bogucki Wyd. Nauk., Poznań 2005 Paweł T. Dolata Gawron Corvus frugilegus w Ostrowie Wielkopolskim i powiecie ostrowskim
Bardziej szczegółowoLITERATURA. Michał Bielewicz. Adres autorki: Wiesława Usewicz Pruszcz ul. Wyzwolenia 5e
Notatki Notes LITERATURA BARROETAVEÑA C, CÁZARES E, RAJCHENBERG M. 2007. Ectomycorrhizal fungi associated with ponderosa pine and Douglas-fir: a comparison of species richness in native western North American
Bardziej szczegółowoSpadek liczebności śródpolnych ptaków krukowatych Corvidae w południowo-zachodniej Polsce. A decline in the rural corvid popula ons of SW Poland
ARTYKUŁY Chrońmy Przyr. Ojcz. 65 (6): 415 422, 2009. Spadek liczebności śródpolnych ptaków krukowatych Corvidae w południowo-zachodniej Polsce A decline in the rural corvid popula ons of SW Poland LUDWIK
Bardziej szczegółowoKOLONIE LĘGOWE GAWRONA Corvus frugilegus Linnaeus, 1758 NA TERENIE TUCHOLI W LATACH 2009 2012
Magdalena Kilian, Stefan Sikora Wyższa Szkoła Zarządzania Środowiskiem w Tucholi KOLONIE LĘGOWE GAWRONA Corvus frugilegus Linnaeus, 1758 NA TERENIE TUCHOLI W LATACH 2009 2012 ROOK CORVUS FRUGILEGUS LINNAEUS,
Bardziej szczegółowoPark Krajobrazowy Dolina Słupi
Park Krajobrazowy Dolina Słupi Obrączkowanie bocianów Podczas tegorocznego monitoringu gniazd bociana białego napotkaliśmy energetycznych obrączkarzy pracowników ENERGI, którzy obrączkowali młode bociany.
Bardziej szczegółowosierpnia 2006 roku w sprawie ustanowienia pomnika przyrody (Dz. Urz. z 2006 roku nr 104 poz. 2916)
Załącznik nr 3 Pomniki przyrody zlokalizowane w Tarnowskich Górach Gatunek Akty prawne Obwód Lokalizacja Orzeczenie nr 00068 PWRN w Stalinogrodzie z 11.06.1955 roku Rozporządzenie Nr 47/06 Wojewody Śląskiego
Bardziej szczegółowoPierwsze stwierdzenie lęgu szczudłaka Himantopus himantopus w Dolinie Górnej Wisły
Notatki 109 2004 2011 zanotowano kolejne trzy przypadki jego gniazdowania, a w samym roku 2011 dwa lęgi, które zakończyły się wyprowadzeniem młodych (Komisja Faunistyczna SO PTZool. 2009, 2012). Fot. 1
Bardziej szczegółowoSekretariat PTOP; ul. Ciepła 17; Białystok tel./fax ; tel ; .:
P O L S K I E T O W A R Z Y S T W O O C H R O N Y P T A K Ó W Sekretariat PTOP; ul. Ciepła 17; 15-471 Białystok tel./fax. 0856642255; tel.0856754862; e-mail.: sekretariat@ptop.org.pl Dotyczy: Zmiany statusu
Bardziej szczegółowoSpadek liczebności kulika wielkiego Numenius arquata w Wielkopolsce w latach
Ptaki Wielkopolski 4: 36-43 Spadek liczebności kulika wielkiego Numenius arquata w Wielkopolsce w latach 1980 2015 Przemysław Wylegała, Marek Maluśkiewicz, Agnieszka Piróg Abstrakt. Celem pracy jest omówienie
Bardziej szczegółowoPuszcza Białowieska: ptaki, skarby i mity. Przemysław Chylarecki Muzeum i Instytut Zoologii PAN
Puszcza Białowieska: ptaki, skarby i mity Przemysław Chylarecki Muzeum i Instytut Zoologii PAN Tomasz Wesołowski Pracownia Badań Lasu, Uniwersytet Wrocławski Awifauna PB: podstawowe fakty Kompleks leśny
Bardziej szczegółowoImię i nazwisko . Błotniaki
Imię i nazwisko email Błotniaki Błotniaki, to liczący 13 gatunków rodzaj ptaków drapieżnych z rodziny jastrzębiowatych (Accipitridae), rzędu sokołowych (Falconiformes), występujących w Eurazji, Afryce
Bardziej szczegółowoINWENTARYZACJA DENDROLOGICZNA NA POTRZEBY INWESTYCJI. powierzchnia. krzewów[m2] obwód pnia [cm] [m]
[K/] INWENTARYACJA DENDROLOGICNA NA POTREBY INWESTYCJI 1 Prunus cerasifera Śliwa wiśniowa syn. Ałycza 2 Prunus cerasifera Śliwa wiśniowa syn. Ałycza - 55 4-5 4-5 niestrzyżony żywopłot wzdłuż ogrodzenia
Bardziej szczegółowoZnaczenie zadrzewień śródpolnych dla ochrony różnorodności biologicznej krajobrazu rolniczego. Krzysztof Kujawa
Znaczenie zadrzewień śródpolnych dla ochrony różnorodności biologicznej krajobrazu rolniczego Krzysztof Kujawa Różnorodność biologiczna Zróżnicowanie wszystkich żywych organizmów występujących na Ziemi
Bardziej szczegółowoLiczebność ptaków szponiastych Falconiformes i kruka Corvus corax w okolicach Rogowa (środkowa Polska)
Notatki Notes Notatki Ornitologiczne 2006, 47: 43 57 Liczebność ptaków szponiastych Falconiformes i kruka Corvus corax w okolicach Rogowa (środkowa Polska) W latach 1982 1992 na terenie Leśnego Zakładu
Bardziej szczegółowoProjekt Budowlany i Wykonawczy Nr projektu: PBW Z Data: 11 maj mgr inŝ. arch. kraj. Natalia Jakubas
Projekt Budowlany i Wykonawczy Nr projektu: PBW-093019-Z Data: 11 maj 2009 Temat: Przebudowa ul. Tynieckiej w Skawinie Inwestor: Zarząd Dróg Powiatu Krakowskiego, 30-138 Kraków, ul. Włościańska 4. Obiekt:
Bardziej szczegółowoOCHRONA KULIKA WIELKIEGO NA OBSZARZE NATURA 2000 NADNOTECKIE ŁĘGI W 2016 R.
OCHRONA KULIKA WIELKIEGO NA OBSZARZE NATURA 2000 NADNOTECKIE ŁĘGI W 2016 R. Raport powstał w ramach projektu: Ochrona kulika wielkiego nad Notecią w 2016 r., realizowanego przez Polskie Towarzystwo Ochrony
Bardziej szczegółowoUWAGI 30 40, szt., 3 pnie
1 Lipa drobnolistna Tilia cordata 163 2 Lipa drobnolistna Tilia cordata 138 3 Lipa drobnolistna Tilia cordata 180 4 90 5 171 6 Lipa drobnolistna Tilia cordata 170 7 Lipa drobnolistna Tilia cordata 128
Bardziej szczegółowoPTAKI ZIMUJĄCE W DORZECZU NARWI NA NIZINIE PÓŁNOCNOPODLASKIEJ
PTAKI ZIMUJĄCE W DORZECZU NARWI NA NIZINIE PÓŁNOCNOPODLASKIEJ W SEZONIE 2001/2002 Sekcja Ornitologiczna Koła Naukowego Biologów, Instytut Biologii, Uniwersytet w Białymstoku, ul. Świerkowa 20B, 15-950
Bardziej szczegółowoI. Podstawy opracowania: II. Zakres i cel inwentaryzacji. Zestawienie wyników. - 1 -
- 1 - OPIS TECHNICZNY I. Podstawy opracowania: Zlecenie na wykonanie prac projektowych, Aktualna mapa sytuacyjno-wysokościowa w skali 1:500, Koncepcja drogowa, Spis z natury oraz domiary w terenie, Przepisy
Bardziej szczegółowoINWENTARYZACJA ZIELENI SALOMEA - WOLICA CZ. MIEJSKA - drzewa (stan na ) wysokość [m] szerokość korony [m] średnica pnia [cm]
pnia korony 1 1 orzech włoski Juglans regia 82 26 5 7 2 2 orzech włoski Juglans regia 98 31 4 5 3 3 orzech włoski Juglans regia 112+56 36, 18 5 6 4 4 orzech włoski Juglans regia 98+42 31, 13 7 6 5 5 robinia
Bardziej szczegółowoEKOLOGIA ROZRODU KOSA TURDUS MERULA W PARKU GRABISZYŃSKIM
Ptaki Śląska 17 (2008): 5-17 Paweł Grochowski EKOLOGIA ROZRODU KOSA TURDUS MERULA W PARKU GRABISZYŃSKIM BREEDING ECOLOGY OF THE BLACKBIRD TURDUS MERULA AT THE GRABISZYŃSKI PARK Kos jest gatunkiem niezwykle
Bardziej szczegółowoINWENTARYZACJA DENDROLOGICZNA
Ogrodypro Robert Polański ul. Kwiatowa 35 62-030 Luboń tel. 604 548 527 biuro@ogrodypro.pl http://ogrodypro.pl/ INWENTARYZACJA DENDROLOGICZNA ADRES: ul. Kłodnicka 36, 54-207 Wrocław cz. dz. nr 11/3, AM
Bardziej szczegółowoPtaki lęgowe miasta Goleniowa
Ptaki Pomorza 1 2010 57-61 Ptaki lęgowe miasta Goleniowa ARTUR STASZEWSKI Abstrakt: Goleniów jest miastem powiatowym, o powierzchni 1175 ha, leżącym na skraju Puszczy Goleniowskiej i liczącym ok. 22 tys.
Bardziej szczegółowoINWENTARYZACJA ZIELENI GOSPODARKA DRZEWOSTANEM
INWENTARYZACJA ZIELENI GOSPODARKA DRZEWOSTANEM TEMAT Inwentaryzacja zieleni Gospodarka drzewostanem INWESTYCJA Gdański Park Naukowo - Technologiczny Rozbudowa Etap III AUTOR OPRACOWANIA inż. Arkadiusz
Bardziej szczegółowoNotatki Notes. Zagęszczenie sierpówki Streptopelia decaocto i grzywacza Columba palumbus w różnych typach zabudowy w Białymstoku
Notatki Notes Ornis Polonica 2014, 55: 135 146 Zagęszczenie sierpówki Streptopelia decaocto i grzywacza Columba palumbus w różnych typach zabudowy w Białymstoku Sierpówka Streptopelia decaocto pierwotnie
Bardziej szczegółowoOLSZTYN, ul. Dąbrowszczaków 39, tel./fax (0-89)
BIURO PROJEKTÓW Spółka z o.o. 10-542 OLSZTYN, ul. Dąbrowszczaków 39, tel./fax (0-89) 527-41-11 e-mail: biuro@noweko.com.pl Nazwa obiektu: Budowa kolektora Centralnego bis w ulicy Leśnej w Olsztynie. Adres:
Bardziej szczegółowoChanges in the numbers of corvids wintering in Warsaw over years
Jerzak L., Kavanagh B.P., Tryjanowski P. (red.) Ptaki krukowate Polski [Corvids of Poland] Bogucki Wyd. Nauk., Poznań 2005 Tomasz D. Mazgajski, Agnieszka Woźniak, Michał Żmihorski Changes in the numbers
Bardziej szczegółowoWarszawa, dnia 6 listopada 2012 r. Poz. 7304
DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA MAZOWIECKIEGO Warszawa, dnia 6 listopada 2012 r. Poz. 7304 UCHWAŁA Nr XLV/1198/2012 RADY MIASTA STOŁECZNEGO WARSZAWY z dnia 18 października 2012 r. w sprawie zniesienia statusu
Bardziej szczegółowoWystępowanie czapli białej Egretta alba, czapli siwej Ardea cinerea i bielika Haliaeetus albicilla w okresie jesiennym w Wielkopolsce
Ptaki Wielkopolski 3: 62-XX Występowanie czapli białej Egretta alba, czapli siwej Ardea cinerea i bielika Haliaeetus albicilla w okresie jesiennym w Wielkopolsce Przemysław Wylegała, Marcin Antczak, Paweł
Bardziej szczegółowoPopulacja lęgowa bociana białego Ciconia ciconia na pradolinowym odcinku doliny Noteci w roku 2011
Ptaki Wielkopolski 1: 102-109 Populacja lęgowa bociana białego Ciconia ciconia na pradolinowym odcinku doliny Noteci w roku 2011 Marek Maluśkiewicz, Paweł Tomaszewski Abstrakt. W roku 2011 przeprowadzono
Bardziej szczegółowoŻółw błotny (Emys orbicularis) w Polsce północno-wschodniej
Żółw błotny (Emys orbicularis) w Polsce północno-wschodniej Rozmieszczenie, zagrożenia, perspektywy ochrony Grzegorz Górecki Stacja Terenowa Wydziału Biologii Uniwersytetu Warszawskiego Urwitałt 2013 Rozmieszczenie
Bardziej szczegółowoPowierzchni średnica a. wysokość (m) Nazwa polska Nazwa łacińska obwód pnia(cm) Uwagi
Nazwa polska Nazwa łacińska obwód pnia(cm) wysokość (m) Powierzchni średnica a korony (m) zakrzewienia (m2) 1 1 Wierzba biała Salix alba 70+88+81 6 6 Zły stan zdrowotny ETAP III 13+21+12+29+22+27+2 2 2
Bardziej szczegółowoPrzykładowe wymiary drzew, kwalifikujące je do ochrony, według propozycji sformułowanych dla wybranych kompleksów leśnych w Polsce.
Tab. 1. Przykładowe wymiary drzew, kwalifikujące je do ochrony, według propozycji sformułowanych dla wybranych kompleksów leśnych w Polsce. GATUNEK Kwalifikujące na pomnik przyrody - obowiązujące obecnie
Bardziej szczegółowoLiczebność, zagęszczenie i miejsca lęgowe sroki Pica pica w Zielonej Górze w latach 2007 i 2008
FAUNA MIAST Ochronić różnorodność biotyczną w miastach P. Indykiewicz, L. Jerzak, T. Barczak (red.) SAR Pomorze, Bydgoszcz 2008 s.: 440 447 Leszek Jerzak 1, Magdalena Knast 1, Małgorzata Kolasińska 1 Marcin
Bardziej szczegółowoPiotr Czescik 1g. Pomniki przyrody w Gdyni
Piotr Czescik 1g Pomniki przyrody w Gdyni Pomnik przyrody-definicja W brzmieniu Ustawy o ochronie przyrody z 2004 roku: Pomnikami przyrody są pojedyncze twory przyrody ożywionej i nieożywionej lub ich
Bardziej szczegółowo60. Wszechnica Biebrzańska. Ptasi celebryci
60. Wszechnica Biebrzańska. Ptasi celebryci Wodniczka, kraska, uszatka, zielonka tym razem tematem przewodnim Wszechnicy Biebrzańskiej będą ptaki. Do udziału w spotkaniach zaprasza Biebrzański Park Narodowy
Bardziej szczegółowo60. Wszechnica Biebrzańska. Ptasi celebryci
60. Wszechnica Biebrzańska. Ptasi celebryci Wodniczka, kraska, uszatka, zielonka tym razem tematem przewodnim Wszechnicy Biebrzańskiej będą ptaki. Do udziału w spotkaniach zaprasza Biebrzański Park Narodowy
Bardziej szczegółowoInwentaryzacja dendrologiczna
Zleceniodawca: Wikana S.A. - 20-703 Lublin, ul. Cisowa 11 Inwentaryzacja dendrologiczna Obiekt: 37-700 Przemyśl, ul. Leszczyńskiego (Obręb 212 - nr dz. 142/4, 142/5 i 142/8) woj. podkarpackie, powiat m.
Bardziej szczegółowoPrzebudowa i rozbudowa drogi powiatowej nr 3124W ul. 36 P.P. Legii Akademickiej w Parzniewie SPIS TREŚCI
SPIS TREŚCI I. OPIS TECHNICZNY... 3 1. PODSTAWA OPRACOWANIA... 3 2. CEL I ZAKRES OPRACOWANIA... 3 3. OPIS TERENU OPRACOWANIA... 4 4. OGÓLNY OPIS DRZEWOSTANU... 4 4.1. SKŁAD GATUNKOWY... 4 4.2. WIEK I WARTOŚĆ
Bardziej szczegółowo