Koncepcja selektywnej zbiórki odpadów na terenie miasta Białegostoku marzec 2011 r.

Transkrypt

1 4. KONCEPCJA SYSTEMU SELEKTYWNEJ ZBIÓRKI ODPADÓW W AKTUALNYM STANIE PRAWNYM WARIANT I System selektywnego zbierania zorganizowany w aktualnym stanie prawnym stanowi WARIANT I przedmiotowego opracowania. System ten (obejmujący koncepcję realizacji systemu przez poszczególne podmioty, prognozowane ilości wytwarzanych odpadów z uwzględnieniem wymaganych poziomów odzysku, schemat organizacyjny funkcjonowania systemu) opracowany został z uwzględnieniem wymagań prawnych: o ustawa o samorządzie gminnym z dnia 8 marca 1990 roku [t.j. D.U. z 2001 r. Nr 142 poz. 1591, ze zmianami]; o ustawa o odpadach z dnia 27 kwietnia 2001 roku [t.j. Dz.U nr 185 poz ze zmianami]; o ustawa o utrzymaniu czystości i porządku w gminach z dnia 13 września 1996 roku [t.j. Dz.U nr 236 poz ze zmianami] REALIZACJA SYSTEMU SELEKTYWNEJ ZBIÓRKI Podstawowym załoŝeniem systemu selektywnego zbierania odpadów wytworzonych przez sektor komunalny jest wprowadzenie selektywnej zbiórki odpadów komunalnych u źródła powstawania. W aktualnym stanie prawnym Miasto (gmina) ma obowiązek zapewnić objęcie wszystkich mieszkańców gminy zorganizowanym systemem odbierania wszystkich rodzajów odpadów komunalnych, stwarzając jednocześnie warunki selektywnego zbierania i odbierania odpadów. Jest to równoznaczne z zapewnieniem funkcjonowania przedsiębiorstw odbierających odpady i stworzeniem prawa miejscowego, czyli Regulaminu utrzymania czystości i porządku w gminie, ustalając zasady odbioru odpadów, w tym z selektywnej zbiórki. Zasada zanieczyszczający płaci jest obowiązującą na rynku europejskim i polskim, koszty gospodarowania odpadami ponosi wytwórca odpadów. Koszty funkcjonowania systemu przeniesione są na właściciela nieruchomości (wytwórcę odpadów). Gmina moŝe zorganizować wsparcie finansowe realizacji systemu. Wsparcie finansowe gminy moŝe dotyczyć etapu wdroŝenia poszczególnych elementów systemu, działań inwestycyjnych, postępowania z wybranymi rodzajami odpadów (w szczególności odpadami niebezpiecznymi) oraz działań edukacyjno informacyjnych. Środki przeznaczone na realizację poszczególnych zadań powinny być wskazane w gminnym planie gospodarki odpadami oraz wynikać ze szczegółowych uchwał Rady Miejskiej, a następnie potwierdzone zabezpieczeniem środków finansowych w uchwale budŝetowej. System selektywnej zbiórki odpadów będzie realizowany poprzez realizacje zadań poprzez róŝne jednostki: 1. Realizacja zadań poprzez utworzenie komórki organizacyjnej Urzędu Miejskiego w celu realizacji funkcji koordynacyjnej, kontrolnej, doradczej, edukacyjnej taką funkcję pełnić będzie komórka organizacyjna Miasta (referat): inicjowanie i prowadzenie działalności informacyjno-edukacyjnej, sporządzenie koncepcji edukacji ekologicznej, objęcie zorganizowanym zbieraniem odpadów z selektywnej zbiórki 100% mieszkańców, koordynowanie i sprawowanie nadzoru nad wprowadzeniem i przestrzeganiem zasad funkcjonowania sytemu. 2. WdroŜenie wielopojemnikowego / wieloworkowego systemu selektywnego zbierania odpadów, który jest powszechnie uwaŝany za najbardziej efektywny, Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią Polskiej Akademii Nauk 38

2 3. Zbieranie i zagospodarowanie selektywnie zebranych odpadów komunalnych odbywać się będzie przy udziale: realizacja zadań poprzez podmiot zewnętrzny (wyspecjalizowane firmy wywozowe) realizacja zadań poprzez gminną jednostkę organizacyjną (realizującą zadania samodzielnie lub współpracującej z firmami wywozowymi). 4. Ujednolicenie systemu zbierania odpadów (dotyczy pojemników i worków do selektywnej zbiórki kolorystyka, pojemność, oznakowanie), 5. Uruchomienie systemu zbierania odpadów problemowych: uruchomienie mobilnego punktu odpadów problemowych, poszerzenie systemu zbiórki o tzw. wystawki krawęŝnikowe, polegające na wystawianiu przed domem do odbioru odpadów problemowych (wielkogabarytowych) zgodnie z harmonogramem, utworzenie stacjonarnych punktów gromadzenia odpadów problemowych, ilość punktów uzaleŝniona będzie od akceptacji społecznej i moŝliwości finansowych, 6. Ustawienie pojemników na selektywną zbiórkę odpadów w miejscach publicznych typu: parki, pasaŝe piesze, dworce kolejowe i autobusowe, centra handlowe, 7. Odbiór odpadów z miejsc, gdzie właściciel nie podpisał umowy indywidualnej (z udziałem wyspecjalizowanej firmy wywozowej wyłonionej na drodze przetargu lub gminnej jednostki organizacyjnej), 8. Inicjowanie działalności punktów skupu surowców wtórnych, 9. Prowadzenie szerokiej akcji edukacyjnej. PoniŜej przedstawiono podstawowe elementy, które mogą być realizowane przez poszczególne podmioty. Biorąc pod uwagę uwarunkowania organizacyjne i ekonomiczne proponuje się realizację zadań: zadania planistyczne, koordynacyjne, kontrolne, edukacyjne realizacja poprzez komórkę organizacyjną miasta zadania zbierania i wywozu odpadów zebranych selektywnie poprzez firmy wywozowe posiadające odpowiednie decyzje (ewentualnie utworzoną jednostkę organizacyjną miasta - GJO) REALIZACJA ZADAŃ POPRZEZ KOMÓRKĘ ORGANIZACYJNĄ MIASTA (U) ISTNIEJĄCY STAN ORGANIZACYJNY KOMÓRKI URZĘDU MIEJSKIEGO ZAJMUJĄCEJ SIĘ ZAGADNIENIAMI GOSPODARKI ODPADAMI KOMUNALNYMI Zgodnie z przyjętym statutem Urzędu Miejskiego w Białymstoku [Uchwała nr LX/714/06 Rady Miejskiej Białegostoku z dnia 28 sierpnia 2006 r. z późn. zm.] w sprawie nadania statutu Urzędowi Miejskiemu w Białymstoku, zadaniami związanymi z gospodarką odpadami obecnie zajmują się poszczególne referaty w Departamencie Ochrony Środowiska i Gospodarki Komunalnej - symbol DOS". Do zadań Departamentu Ochrony Środowiska i Gospodarki Komunalnej naleŝy prowadzenie spraw z zakresu ochrony przyrody i środowiska, gospodarki wodnej i leśnej, utrzymania porządku i czystości na terenie miasta, wodociągów i kanalizacji, cmentarzy. Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią Polskiej Akademii Nauk 39

3 Schemat organizacyjny Departamentu Ochrony Środowiska i Gospodarki Komunalnej DYREKTOR DEPARTAMENTU Z-ca Dyrektora, Ref II I. II. III. IV. V. VI VII. VIII. OCHRONY ŚRODOWISKA 5 etatów (5 osób) GOSPODARK I ODPADAMI 4 etaty (4 osoby) GOSPODARKI KOMUNALNEJ Referatu 7 ¼ etatu (8 osób) EKONOMICZNY 5 etatów (5 osób) UWARUNKOWAŃ ŚRODOWISKOWYCH 4 etaty (4 osoby) ZIELENI MIEJSKIEJ Referatu 3 etaty (3 osoby) ds CZYSTOŚCI I PORZĄDKU Referatu 5 etatów (5 osób) SAMODZIELNE STANOWISKO ds. ORGANIZACYJNO KANCELARYJNYCH 1 etat źródło: Informacje Departamentu Ochrony Środowiska i Gospodarki Komunalnej Urzędu Miejskiego w Białymstoku (stan 2011 rok) Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią Polskiej Akademii Nauk 40

4 Zgodnie z obecnym stanem prawnym, w zakresie zagadnień związanych z gospodarką odpadami komunalnymi, omawianych w przedmiotowym opracowaniu, zestawiono istotne zagadnienia, jakie są w kompetencji Miasta (gminy). Zagadnienia te, ujęte są w poszczególnych ustawach i zestawione w tabeli poniŝej. Tabela Zagadnienia w zakresie gospodarki odpadami komunalnymi, będące w kompetencji Miasta stan aktualny (marzec 2011 r). ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (t.j. Dz.U. 2010r., nr 185 poz ze zm..), ustawa z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (t.j. Dz.U. 2005r., nr 236 poz ze zm.). ustawa z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (t.j. Dz.U. 2005r., nr 236 poz ze zm.). ustawa z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (t.j. Dz.U. 2005r., nr 236 poz ze zm.). ustawa dnia z 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (t.j. Dz.U. 2010r., nr 185 poz ze zm..), ustawa z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (t.j. Dz.U. 2005r., nr 236 poz ze zm.). ustawa z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (t.j. Dz.U. 2005r., nr 236 poz ze zm.). ustawa z dnia 11 maja 2002 r. o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz opłacie produktowej i opłacie depozytowej (Dz. U. z 2007 r. Nr 90, poz. 607 ze zm.) ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (t.j. Dz.U. 2010r., nr 185 poz ze zm..), Opracowywanie planów w zakresie gospodarki stałymi odpadami komunalnymi Prowadzenie spraw związanych z realizacją Planu Gospodarki Odpadami dla Miasta Białystok, w tym sprawozdawczości z jego realizacji. Sprawy dotyczące określania wymagań w zakresie: odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości, opróŝniania zbiorników bezodpływowych i transportu nieczystości ciekłych. Sprawy Regulaminu utrzymania czystości i porządku na terenie miasta Białystok - koordynacja realizacji zawartych w nim obowiązków, przygotowywanie projektów zmian i nowelizacji. Wydawanie zezwoleń na prowadzenie działalności w zakresie odbierania odpadów komunalnych, nieczystości ciekłych oraz kontrola wykonywania obowiązków zapisanych w tych zezwoleniach. Prowadzenie ewidencji: - umów zawartych na odbieranie odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości z uwzględnieniem rodzaju umów, - danych przekazywanych przez prowadzących działalność w zakresie odbierania odpadów komunalnych dotyczących masy i rodzaju odebranych odpadów komunalnych oraz sposobu ich zagospodarowania, masy odpadów kierowanych na składowiska oraz do innych zakładów utylizacji, odpadów komunalnych ulegających biodegradacji oraz sposobu ich zagospodarowania, - zbiorników bezodpływowych, przydomowych oczyszczalni ścieków i innych urządzeń kanalizacyjnych. Prowadzenie sprawozdawczości w zakresie gospodarki odpadami opakowaniowymi w sektorze odpadów gospodarczych Zadania własne gminy wynikające z art. 16a ustawy PowyŜsze obowiązki w Urzędzie Miejskim w Białymstoku realizowane są zgodnie z Zarządzeniem Prezydenta Miasta Białegostoku z 7 maja 2008 r. przez poszczególne referaty Departamentu Ochrony Środowiska i Gospodarki Komunalnej. Szczegółowy zakres obowiązków z uwzględnieniem elementów omawianych w niniejszym opracowaniu realizują przede wszystkim: Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią Polskiej Akademii Nauk 41

5 1) Referat Gospodarki Odpadami w zakresie: zadania w zakresie ustawy o odpadach (m.in. pozwolenia na wytwarzanie odpadów) wydawania zezwoleń na prowadzenie działalności w zakresie odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości; wydawania zezwoleń na prowadzenie działalności w zakresie opróŝniania zbiorników bezodpływowych i transportu nieczystości ciekłych; prowadzenia ewidencji umów zawartych pomiędzy właścicielami nieruchomości, a przedsiębiorcami prowadzącymi działalność w zakresie odbierania odpadów komunalnych oraz opróŝniania zbiorników bezodpływowych i transportu nieczystości ciekłych; prowadzenia bazy danych dostarczającej informacji o odpadach komunalnych; prowadzenia wykazu zbierających zuŝyty sprzęt elektryczny i elektroniczny; sporządzania sprawozdań z zakresu gospodarki odpadami wymaganych przepisami prawa i ich przekazywania do właściwych organów; prowadzenia czynności kontrolnych podmiotów korzystających ze środowiska w zakresie przestrzegania i stosowania przepisów dotyczących gospodarki odpadami; współpracy i współdziałania z Podlaskim Wojewódzkim Inspektoratem Ochrony Środowiska oraz innymi organami i instytucjami w sprawach związanych z gospodarką odpadami; rozpatrywania skarg i wniosków oraz interwencji mieszkańców dotyczących niewłaściwego gospodarowania odpadami; wykonywania czynności merytorycznych w zakresie nadzoru Prezydenta nad Lech - Sp. z o.o. w zakresie gospodarki odpadami prowadzonej przez Zakład Utylizacji Odpadów Komunalnych w Hryniewiczach; organizowania akcji edukacyjno - propagandowych z zakresu racjonalnej gospodarki odpadami; współudziału w prowadzeniu publicznie dostępnego wykazu danych o dokumentach zawierających informacje o środowisku i jego ochronie i udostępnianie go w Biuletynie Informacji Publicznej. 2) Referat Utrzymania Czystości i Porządku w Mieście w zakresie: utrzymania porządku i czystości na terenach gminnych, nie przekazanych innym podmiotom w zarząd, uŝytkowanie, dzierŝawę bądź na innych zasadach prawem przewidzianym, w tym takŝe w pasach drogowych oraz na przystankach komunikacji miejskiej, w szczególności: 1) sprzątanie, 2) odśnieŝanie i likwidacja śliskości, 3) koszenie, 4) wycinka i nasadzanie oraz cięcia pielęgnacyjne drzew i krzewów; usuwania martwych zwierząt z terenów administrowanych przez Miasto; 3) Referat Zieleni Miejskiej w zakresie: tworzenia i utrzymywania terenów zieleni. Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią Polskiej Akademii Nauk 42

6 MOśLIWOŚCI FINANSOWANIA ZADAŃ W ZAKRESIE SELEKTYWNEJ ZBIÓRKI PRZEZ MIASTO (GMINĘ) Zgodnie z aktualnym stanem prawnym: Art. 3. ustawa o utrzymaniu czystości i porządku w gminach 1. Utrzymanie czystości i porządku w gminach naleŝy do obowiązkowych zadań własnych gminy. 2. Gminy zapewniają czystość i porządek na swoim terenie i tworzą warunki niezbędne do ich utrzymania, a w szczególności: 1) tworzą warunki do wykonywania prac związanych z utrzymaniem czystości i porządku na terenie gminy lub zapewniają wykonanie tych prac przez tworzenie odpowiednich jednostek organizacyjnych; 3) zapobiegają zanieczyszczaniu ulic, placów i terenów otwartych, w szczególności przez: zbieranie i pozbywanie się, z zastrzeŝeniem art. 5 ust. 4 (obowiązki utrzymania czystości i porządku na drogach publicznych naleŝą do Zarządu Dróg), błota, śniegu, lodu oraz innych zanieczyszczeń uprzątniętych z chodników przez właścicieli nieruchomości oraz odpadów zgromadzonych w przeznaczonych do tego celu urządzeniach ustawionych na chodniku; Rozdział 3a - Zadania samorządu terytorialnego w zakresie gospodarki odpadami komunalnymi (ustawa o odpadach) Art. 16a. Do obowiązkowych zadań własnych gmin w zakresie gospodarki odpadami komunalnymi naleŝy: 1) zapewnianie objęcia wszystkich mieszkańców gminy zorganizowanym systemem odbierania wszystkich rodzajów odpadów komunalnych; 2) zapewnianie warunków funkcjonowania systemu selektywnego zbierania i odbierania odpadów komunalnych, aby było moŝliwe: a) ograniczenie składowania odpadów komunalnych ulegających biodegradacji, b) wydzielanie odpadów niebezpiecznych z odpadów komunalnych, c) osiągnięcie poziomów odzysku i recyklingu odpadów opakowaniowych; 3) zapewnianie budowy, utrzymania i eksploatacji własnych lub wspólnych z innymi gminami lub przedsiębiorcami instalacji i urządzeń do odzysku i unieszkodliwiania odpadów komunalnych albo zapewnienie warunków do budowy, utrzymania i eksploatacji instalacji i urządzeń do odzysku i unieszkodliwiania odpadów komunalnych przez przedsiębiorców; 4) zapewnianie warunków ograniczenia masy odpadów komunalnych ulegających biodegradacji kierowanych do składowania: 5) inicjowanie i ułatwianie tworzenia punktów zbierania zuŝytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego, wskazywanie lokalizacji, w których mogą być prowadzone akcje odbierania zuŝytego sprzętu od mieszkańców gminy oraz podejmowanie działań informacyjnych i edukacyjnych w tym zakresie. Szczegółowe wymagania dotyczące warunków prowadzenia m.in. systemu selektywnej zbiórki odpadów na terenie Miasta powinny być określone w Regulaminie utrzymania porządku i czystości w gminie (art. 4 - ustawa o utrzymaniu czystości i porządku w gminach). Biorąc pod uwagę obecne uwarunkowania prawne, Miasto (gmina) moŝe finansować z własnego budŝetu (na terenach do których gmina posiada tytuł prawny) m.in. : prowadzenie selektywnej zbiórki odpadów, w tym ulegających biodegradacji, Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią Polskiej Akademii Nauk 43

7 budowę i obsługę stacjonarnych punktów zbierania odpadów niebezpiecznych i problemowych (w punktach GPZON i/lub PZOP) zbiórkę odpadów niebezpiecznych (leki, opony, akumulatory, ZSEiE w punktach MZWON) finansowanie Mobilnych Punktów Zbiórki Odpadów Niebezpiecznych i Problemowych PowyŜsze zadania Miasto moŝe zlecić (z uwzględnieniem przepisów ustawy prawo zamówień publicznych) innym podmiotom zewnętrznym, posiadającym odpowiednie wymagane prawem zezwolenia. Środki przeznaczone na realizację poszczególnych zadań powinny być wskazane w gminnym planie gospodarki odpadami oraz wynikać ze szczegółowych uchwał Rady Miejskiej, a następnie potwierdzone zabezpieczeniem środków finansowych w uchwale budŝetowej. PROPOZYCJA ZMIAN ORGANIZACYJNYCH KOMÓRKI URZĘDU MIEJSKIEGO (ZGODNIE Z OBECNYM STANEM PRAWNYM) Proponowane zmiany organizacyjne funkcjonowania Departamentu Ochrony Środowiska i Gospodarki Komunalnej powinny doprowadzić do usprawnienia funkcjonowania systemu selektywnej zbiórki odpadów na obszarze miasta Białegostoku. PoniŜej przedstawiono dwie propozycje rozwiązań organizacyjnych funkcjonowania Departamentu DOS w zakresie dotyczącym zbierania selektywnego odpadów komunalnych. Propozycja I (połączenie i utworzenie Referatu Gospodarki Odpadami, Utrzymania Czystości i Porządku w Mieście: Obecna struktura funkcjonowania Departamentu Ochrony Środowiska i Gospodarki Komunalnej w zakresie wymienionych powyŝej referatów nie zapewni w sposób bezpośredni, kontrolowania i funkcjonowania, proponowanych w niniejszym opracowaniu, zmian do systemu gospodarki odpadami zebranymi selektywnie na terenie miasta Białegostoku. W celu uszczelnienia systemu selektywnej zbiórki odpadów komunalnych z uwzględnieniem systemu odbioru surowców wtórnych oraz odpadów problemowych wytwarzanych w gospodarstwach domowych oraz na obszarach publicznych, zasadne wydaje się, aby dokonać modyfikacji zakresów obowiązków poszczególnych referatów, tak, aby wyłącznie jeden z referatów zajmował się zagadnieniami określonymi w ustawie o odpadach, ustawie o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, oraz ustawie o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz opłacie produktowej i opłacie depozytowej wyłącznie pod kątem gospodarki odpadami komunalnymi wytwarzanymi w mieście Białystok. Proponuje się połączyć Referat Gospodarki Odpadami oraz Referat Utrzymania Czystości i Porządku w Mieście. Spowoduje to moŝliwość pełnej koordynacji zadań spoczywających na gminie w ramach jednego Referatu Gospodarki Odpadami, Utrzymania Czystości i Porządku w Mieście. Zadania i nałoŝone na poszczególne referaty dotychczasowe obowiązki powinny zostać utrzymane i na bieŝąco prowadzone. Referat Zielni Miejskiej powinien, przy wyborze firm porządkowych terenów zielonych uzgadniać z Referatem Gospodarki Odpadami, Utrzymania Czystości i Porządku w Mieście wymagania i sposoby zagospodarowania odpadów zielonych (ulegających biodegradacji). Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią Polskiej Akademii Nauk 44

8 Dodatkowe obowiązki proponowanego Referatu Gospodarki Odpadami, Utrzymania Czystości i Porządku w Mieście: o konieczność wprowadzenia zmian w regulaminie utrzymania i czystości pod kątem obowiązku wprowadzenia systemu selektywnej zbiórki; o konieczność weryfikacji decyzji wydanych podmiotom w zakresie odbioru odpadów komunalnych, tak aby na tych podmiotach spoczywał obowiązek prowadzenia selektywnej zbiórki na zasadach określonych w przedmiotowym opracowaniu; o konieczność koordynowania i sprawowania nadzoru nad wprowadzeniem i przestrzeganiem zasad funkcjonowania sytemu (wyłonienie podmiotów zewnętrznych operatorów w postępowaniu przetargowym, prowadzenie monitoringu systemu, w tym nadzoru systemu selektywnej zbiórki); o konieczność wyłonienia podmiotów realizujących system selektywnej zbiórki na terenach publicznych (współpraca z referatem Zieleni Miejskiej); o zapewnienie środków z budŝetu Miasta na funkcjonowanie systemu selektywnej zbiórki; o prowadzenie działań w zakresie edukacji ekologicznej (organizacja konkursów, broszury reklamowe). Zaletą w/w zmian jest utrzymanie ciągłości prowadzenia dotychczas prowadzonych i koordynowanych prac, przy konieczności zwiększania liczby etatów o 1 osobę (przejmującą dodatkowe obowiązki, głównie koordynowania i sprawowania nadzoru nad wprowadzeniem i przestrzeganiem zasad funkcjonowania sytemu selektywnej zbiórki - prowadzenie monitoringu systemu). GOSPODARKI ODPADAMI, CZYSTOŚCI I PORZĄDKU 10 etatów (10 osób) Propozycja II (wydzielenie zadań i utworzenie nowego Referatu do spraw Selektywnej Zbiorki Odpadów): W ramach zmian organizacyjnych funkcjonującego systemu, ale w celu poprawy skuteczności systemu selektywnego zbierania odpadów istotą jest wydzielenie dotychczasowych obowiązków realizowanych przez poszczególne referaty, tak aby wyłącznie jeden z referatów zajmował się koordynacją oraz organizacją systemu selektywnej zbiórki zaproponowaną w niniejszym opracowaniu. W związku powyŝszym w celu wdroŝenia w Ŝycie tego wariantu konieczne jest stworzenie dodatkowego referatu, pod nazwą. Referat do spraw Selektywnej Zbiorki Odpadów. Zakres obowiązków w przypadku wprowadzenia nowej komórki Miasta, czyli Referatu ds. Selektywnej Zbiórki Odpadów obejmować powinien m.in.: o współpraca nad uchwaleniem regulaminu utrzymania czystości i porządku pod kątem wprowadzenia selektywnej zbiórki Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią Polskiej Akademii Nauk 45

9 o wydawanie i weryfikacja decyzji w zakresie odbioru odpadów komunalnych, tak aby na tych podmiotach spoczywał obowiązek prowadzenia selektywnej zbiórki na zasadach określonych w opracowaniu o konieczność koordynowania i sprawowania nadzoru nad wprowadzeniem i przestrzeganiem zasad funkcjonowania sytemu (wyłonienie podmiotów zewnętrznych operatorów w postępowaniu przetargowym, prowadzenie monitoringu, w tym nadzoru systemu selektywnej zbiórki) o konieczność wyłonienia podmiotów realizujących system selektywnej zbiórki na terenach publicznych o zapewnienie środków z budŝetu miasta na funkcjonowanie systemu selektywnej zbiórki o prowadzenie działań w zakresie edukacji ekologicznej (organizacja konkursów, broszury reklamowe) o koordynacja prac z Referatem Utrzymania Czystości i Porządku w Mieście w aspekcie przestrzegania zasad sposobu zagospodarowania odpadów zielonych (ulegających biodegradacji) Utworzenie nowego referatu będzie wymagało dokonanie zmian w strukturze organizacyjnej Urzędu Miejskiego. Proponuje się przeniesienie z innych referatów Departamentu Ochrony Środowiska i Gospodarki Komunalnej (m.in. przeniesienie z Referatu Gospodarki Odpadami 1 osoba, z Referatu Czystości i Porządku w Mieście 2 osoby oraz zatrudnienie dodatkowej 1 osoby). DO SPRAW SELEKTYWNEJ ZBIÓRKI referatu 3 etaty (3 osoby) Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią Polskiej Akademii Nauk 46

10 Proponowany schemat organizacyjny Departamentu Ochrony Środowiska i Gospodarki Komunalnej propozycja II DYREKTOR DEPARTAMENTU Z-ca Dyrektora, Ref II I. II. III. IV. IX. V. VI VII. VIII. OCHRONY ŚRODOWISKA Referatu 5 etatów (5 osób) GOSPODARK I ODPADAMI 3 etaty (3 osoby) GOSPODARKI KOMUNALNEJ Referatu 7 ¼ etatu (8 osób) EKONOMICZNY 5 etatów (5 osób) Do spraw Selektywnej Zbiórki referatu 3 etaty (3 osoby) UWARUNKOWA Ń ŚRODOWISKOW YCH 4 etaty (4 osoby) ZIELENI MIEJSKIEJ Referatu 3 etaty (3 osoby) ds CZYSTOŚCI I PORZĄDKU 3 etaty (3 osoby) SAMODZIELNE STANOWISKO ds. ORGANIZACYJNO KANCELARYJNYC H 1 etat Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią Polskiej Akademii Nauk 47

11 REALIZACJA ZADAŃ POPRZEZ PODMIOT ZEWNĘTRZNY Odpowiedni referat (lub referaty) Urzędu Miejskiego pełnią rolę planistyczną, organizacyjną i kontrolną. Natomiast odbiór i wywóz odpadów przerzucony zostaje na podmioty zewnętrzne - firmy wywozowe, które spełniają wymagania narzucone przez Miasto (gminę). Głównym załoŝeniem systemu stawiającym zadania oraz wymagania podmiotom zewnętrznym są uregulowania w zakresie prawa miejscowego (regulaminu utrzymania czystości i porządku na terenie gminy). Regulamin ten zobowiązuje ponadto właścicieli nieruchomości do selektywnego zbierania odpadów i gromadzenia ich w odpowiednich pojemnikach/workach oraz pozbywania się odpadów problemowych zgodnie z harmonogramem opracowanym przez gminę (Miasto). Przedsiębiorca (podmiot zewnętrzny) moŝe zorganizować i prowadzić Punkt Skupu Surowców Wtórnych. Art. 8 ust. 2b. (ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach) określa wymagania przedsiębiorcy posiadającego zezwolenie na odbieranie odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości. Zgodnie z powyŝszym podmiot posiadający w/w zezwolenie jest obowiązany równieŝ do zorganizowania odbierania wszystkich selektywnie zbieranych rodzajów odpadów komunalnych, w tym powstających w gospodarstwach domowych odpadów wielkogabarytowych, zuŝytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego, zuŝytych baterii przenośnych i zuŝytych akumulatorów przenośnych oraz odpadów z remontów. Koszty usług określonych w art. 8 ust. 2b powinni pokrywać indywidualnie właściciele nieruchomości, z którymi podmiot odbierający odpady posiada umowę na odbiór odpadów komunalnych. Koszty funkcjonowania systemu przeniesione są na właściciela nieruchomości (wytwórcę odpadów) na zasadzie rozliczeń indywidualnych pomiędzy wytwórcą a odbiorcą (czyli firmą wywozową). Gmina moŝe zorganizować jednak wsparcie finansowe realizacji systemu. ZałoŜeniem jest dofinansowanie przez gminę działań z zakresu selektywnej zbiórki odpadów, w ramach prowadzenia szerokiej edukacji ekologicznej w zakresie selektywnego zbierania odpadów komunalnych, a w szczególności wyodrębnienia odpadów niebezpiecznych ze strumienia odpadów komunalnych. Zgodnie, z art. 403 ustawy Prawo ochrony środowiska zadaniem własnym gmin jest finansowanie ochrony środowiska i gospodarki wodnej w zakresie m.in. edukacji ekologicznej oraz propagowaniu działań proekologicznych i zasady zrównowaŝonego rozwoju (art. 400a pkt 32) oraz przedsięwzięć związanych z gospodarką odpadami (art. 400a pkt 8) w wysokości nie mniejszej niŝ kwota wpływów z tytułu opłat i kar środowiskowych. Ponadto przychody NFOŚiGW z wpływów pochodzących z opłat produktowych, oraz opłat i kar wynikających z ustaw o recyklingu pojazdów wycofanych z eksploatacji, o zuŝytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym, o odpadach, o międzynarodowym przemieszczaniu odpadów, o bateriach i akumulatorach moŝna przekazać jedynie na cele związane z ochroną środowiska REALIZACJA ZADAŃ POPRZEZ GMINNĄ JEDNOSTKĘ ORGANIZACYJNĄ Głównym załoŝeniem systemu są stosowne uregulowania w zakresie prawa miejscowego (regulaminu utrzymania czystości i porządku na terenie gminy), który zobowiązuje właścicieli nieruchomości do selektywnego zbierania odpadów i gromadzenia ich w odpowiednich pojemnikach/workach oraz pozbywania się odpadów problemowych w sposób przyjęty przez gminę. Następnym załoŝeniem jest dofinansowanie przez gminę działań z zakresu selektywnej zbiórki odpadów, w ramach prowadzenia szerokiej edukacji ekologicznej w zakresie selektywnego zbierania odpadów komunalnych, a w szczególności wyodrębnienia Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią Polskiej Akademii Nauk 48

12 Koncepcja selektywnej zbiórki odpadów na terenie miasta Białegostoku marzec 2011 r. odpadów niebezpiecznych ze strumienia odpadów komunalnych. W momencie wykonywania zadań przez powołaną gminną jednostkę organizacyjną (GJO), podobnie jak w schemacie wcześniejszym, odpowiedni referat (lub referaty) Urzędu Miejskiego pełnią rolę planistyczną, organizacyjną i kontrolną. Natomiast odbiór i wywóz odpadów przerzucony zostaje na gminną jednostkę organizacyjną (GJO). Gminna jednostka organizacyjna (GJO) moŝe wykonywać zadania: odbieranie odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości, opróŝnianie zbiorników bezodpływowych i transportu nieczystości ciekłych, ochrona przed bezdomnymi zwierzętami, prowadzenie schronisk dla bezdomnych zwierząt, a takŝe grzebowisk i spalarni zwłok zwierzęcych i ich części. Dla przedsiębiorców na prowadzenie takiej działalności wymagane jest uzyskanie zezwolenia. Gminne jednostki organizacyjne prowadzące na obszarze własnej gminy działalność, na zasadach określonych w ustawie o utrzymaniu porządku i czystości w gminie nie mają obowiązku uzyskania zezwoleń, ale muszą spełniać warunki wymagane przy udzielaniu takich zezwoleń. Większość spraw organizacyjnych, kontrolnych oraz prawnych powinna być realizowana wyłącznie przez komórkę organizacyjną Miasta. Gminna jednostka organizacyjna (GJO) moŝe być powołana do realizacji zadań (określonych zgodnie z prawem) w zakresie selektywnej zbiórki odpadów, powołana decyzją Rady Miejskiej Białegostoku. Do jej zadań będzie naleŝała organizacja i wdroŝenie systemu selektywnej zbiórki odpadów, oparta o własne zasoby kadrowe, finansowe oraz techniczne. Realizacja załoŝeń systemu z udziałem Gminnej jednostki organizacyjnej (GJO) wiąŝe się z wielkimi nakładami finansowymi na realizacje zadań (m.in. zakup samochodów, pojemników, funkcjonowanie zakładu). W przypadku korzystania z usług firm wywozowych koszty inwestycyjne zostają przeniesione na przedsiębiorcę. Gminna jednostka organizacyjna powinna dysponować stosowną flotą pojazdów oraz systematycznie realizować zakup zunifikowanych pojemników i worków. Gminna jednostka organizacyjna moŝe samodzielnie bądź poprzez organizację pozarządową lub przedsiębiorcę zorganizować i prowadzić Punkt Skupu Surowców Wtórnych REALIZACJA ZADAŃ POPRZEZ INNE ROZWIĄZANIA Większość spraw organizacyjnych, kontrolnych oraz prawnych powinna być realizowana wyłącznie przez komórkę organizacyjną Miasta. Realizacja zadań systemu moŝe być realizowana w systemie mieszanym. Gminna jednostka organizacyjna będzie pełniła funkcje koordynacyjne, doradcze oraz edukacyjne. GJO będzie prowadziła zbieranie selektywne odpadów na obszarach, gdzie nie zostały podpisane umowy z wytwórcą. Odpady selektywnie zebrane przez poszczególnych mieszkańców oraz pozostałe odpady komunalne będą odbierane przez firmę, z którą wytwórca zawarł odpowiednią umowę. Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią Polskiej Akademii Nauk 49