Dojrzałość szkolna czyli co moje dziecko powinno umieć przed pójściem do szkoły

Transkrypt

1 Dojrzałość szkolna czyli co moje dziecko powinno umieć przed pójściem do szkoły Zanim dziecko pójdzie do szkoły, rodzice powinni mieć pewność, że ich pociecha jest gotowa do podjęcia nauki w klasie pierwszej. Przedszkola mają obowiązek wydać informację o gotowości szkolnej dziecka. Niezależnie od zawartości tego dokumentu rodzicom potrzebna jest jednak wiedza na temat tego, co oznacza pojęcie: dojrzałość szkolna. Dojrzałością szkolną nazywa się taki poziom rozwoju dziecka, który pozwala mu sprostać obowiązkom szkolnym. Krótko mówiąc, jest to stopień przygotowania fizycznego, społecznego i psychicznego, który gwarantuje szkolne sukcesy. Nie zawsze jednak te sfery rozwijają się w sposób harmonijny. Zdarza się, że dzieci o bardzo wysokim poziomie rozwoju intelektualnego nie dają sobie rady z nauką, obowiązkami, nową organizacją pracy itp. Dzieje się tak, ponieważ mimo posiadania szerokiego zasobu wiedzy i umiejętności, np. liczenia, czytania, a nawet pisania, nie osiągnęły jeszcze dojrzałości emocjonalnej. Dlatego tak ważne jest, aby rodzice zwracali szczególną uwagę na usamodzielnienie dziecka, budzenie wiary we własne możliwości i na motywację do pracy, a przede wszystkim na pozytywny stosunek dziecka do obowiązków. Kształtowanie charakteru jest bowiem równie ważne jak rozwijanie intelektu. Można oczywiście ukierunkować i wesprzeć rozwój swojego dziecka w taki sposób, by ułatwić mu osiągnięcie dojrzałości lub wyrównać braki, jakie ewentualnie zauważamy

2 KRYTERIA GOTOWOŚCI SZKOLNEJ: 1. umiejętność koncentracji, skupiania uwagi 2. prowadzenie rozmowy na temat 3. odpowiadanie na pytania 4. reagowanie na nakazy i zakazy 5. rozumienie obowiązujących dziecko norm, a więc i tego, za co jest nagradzane i karane 6. rozumienie i stosowanie norm społecznych, które są ogólnie akceptowane 7. używanie zwrotów grzecznościowych 8. umiejętność dzielenia się 9. umiejętność ustępowania 10. umiejętność ustępowania, udzielenia z własnej woli pomocy osobie, która jej potrzebuje.

3 KRYTERIA DOJRZAŁOŚCI DO PODJĘCIA NAUKI SZKOLNEJ Dojrzałość fizyczna: Dz. jest ogólnie sprawne ruchowo i manualnie, ma nie zaburzoną koordynację wzrokowo-ruchową. Jego zmysły funkcjonują poprawnie, jest odporne na zmęczenie i choroby. Dojrzałość emocjonalno-społeczna: Dz. jest w dużym stopniu samodzielne, chętnie i łatwo nawiązuje kontakty z dorosłymi i kolegami. Posiada umiejętność podporządkowania się niezbędnym wymaganiom dyscypliny. Potrafi uczestniczyć w pracach na rzecz innych, jest obowiązkowe, wytrwałe i wrażliwe na opinię innych (np. nauczyciela). Cechuje je stan równowagi nerwowej umożliwiającej panowanie nad reakcjami emocjonalnymi, których stopień nasilenia jest adekwatny do sytuacji. Dojrzałość wolicjonalna: Dz. cechuje celowość działania, jest wytrwałe w pracy - doprowadza do końca podjęte zadania, przejawia własną inicjatywę. Dojrzałość umysłowa: Dz. jest aktywne poznawczo (cechuje je ciekawość poznawcza), chce przyswajać wiadomości i nabywać nowe umiejętności. Interesuje się czytaniem i pisaniem, dobrze orientuje się w najbliższym otoczeniu i środowisku, w którym żyje. Ma zasób doświadczeń i wyobrażeń, które stanowią podstawę do rozwoju pojęć. Potrafi uważnie i ze zrozumieniem słuchać tego, co mówi nauczycielka, rozumie i spełnia jej polecenia. Posiada umiejętność swobodnego (zrozumiałego dla otoczenia) wypowiadania się i opowiadania, zadaje pytania, wyraża własne sądy i opinie a także życzenia, potrafi uogólniać i wyciągać logiczne wnioski. Dojrzałość do czytania i pisania: Dz. umie dokonywać analizy i syntezy wzrokowej i słuchowej koniecznej do różnicowania kształtów i dźwięków, ich odpoznawania, porównywania i

4 odtwarzania. Rozumie znaczenie wyrazów jako graficznych odpowiedników słów, wykazuje się dobrą orientacją w przestrzeni, która umożliwia mu rozpoznawanie i odtwarzanie kierunków, położenia i proporcji odwzorowywanych form graficznych. Ma pamięć ruchową czyli umiejętność przetwarzania obrazu graficznego na obraz ruchu, potrafi kontrolować wzrokiem własne ruchy i świadomie nimi kierować. Dojrzałość do matematyki: Dz. rozumie i umie określić stosunki przestrzenne, czasowe i ilościowe w praktycznym działaniu, potrafi sklasyfikować przedmioty wg przeznaczenia, wielkości, kształtu, koloru (...), umie dokonywać dodawania i odejmowania w zakresie 10 - na konkretach. ZABURZENIA I BRAKI W ZAKRESIE DOJRZAŁOŚCI SZKOLNEJ (charakterystyczne objawy) I - ZABURZENIA ROZWOJU RUCHOWEGO. Niezręczność manualna: 1. Braki w umiejętności samoobsługi; czynności codzienne są wykonywane powoli i niezręcznie. 2. Nadmierne napięcie mięśniowe - zbyt silny nacisk ołówka, kredki. Linie rysunku są grube (przeważnie proste - rzadko występują linie faliste), czasem dz. przedziera kartkę, łamie kredkę. Ruchy ręki są gwałtowne, mało płynne, często "kanciaste" - nie tylko przy rysowaniu - mało precyzyjne. 3. Zbyt małe napięcie mięśniowe - linie rysunku są cienkie, słabo widoczne, nierówne, "drżące". Rysunki dz. są przeważnie małe (drobne). Brak siły do wycinania nożyczkami, słaba chwytliwość palców - dz. często wypuszcza przedmioty z ręki. 4. Niewłaściwa koordynacja obu rąk - posługiwanie się jedną ręką (druga jakby przeszkadzała); w wyniku tego dz. ma trudności w zapinaniu guzików, wiązaniu sznurowadeł, ubieraniu lalki, wycinaniu, chwytaniu piłki.

5 5. Zaburzona szybkość ruchów rąk - zwalnianie dla uzyskania dokładności, gorsza precyzja przy przyspieszaniu. 6. Trudności w nabywaniu automatyzmów ruchowych, wolniejsze nabywanie wprawy w czynnościach ruchowych. Niezręczność ruchowa całego ciała: 1. Niechęć do włączania się do zespołowych zabaw ruchowych - próby naśladowania innych, gdy nikt nie widzi. 2. Ruchy mało płynne, nieskoordynowane, "kanciaste", niezręczność w łapaniu, rzucaniu i kopaniu piłki. 3. Nienadążanie za innymi dziećmi w bieganiu, trudności w biegu na palcach i rytmicznym marszu ("w nogę"). 4. Trudności w opanowaniu umiejętności jazdy na rowerze. Zaburzenia lateralizacji: 1. Sprawniejsze posługiwanie się lewą ręką, choć nie zawsze dz. protestuje przeciw używaniu prawej ręki. Jednocześnie może występować brak sprawności manualnej i ogólna niezręczność całego ciała. 2. Trudności w przyswajaniu pojęć określających stosunki przestrzenne. 3. Zakłócenia w orientacji stronności swego ciała - trudności przy maszerowaniu, w trakcie ćwiczeń gimnastycznych, przy odwzorowywaniu (przestawianie lub odwracanie elementów). II - FRAGMENTARYCZNE ZABURZENIA FUNKCJI POZNAWCZYCH. Zaburzenia percepcji wzrokowej: 1. Słaba spostrzegawczość - dz. patrzy i "nie widzi". 2. Opis oglądanej ilustracji ubogi, wskutek dostrzegania małej liczby szczegółów - utrudnione zrozumienie treści obrazka. 3. Rysunku i układanki wg wzorów geometrycznych niedokładne, często zmienione położenie poszczególnych elementów. 4. Spostrzeżenia wzrokowe źle lub słabo zapamiętywane - utrudniona orientacja w nowym otoczeniu, gorsze wyniki w grach stolikowych (loteryjki, chińczyk, puzzle) Zaburzenia percepcji słuchowej:

6 1. Męczenie się przy słuchaniu dłuższych opowiadań i czytaniu (kręcenie się, nieuważanie, szukanie obrazków ilustrujących treść opowiadania), trudności w uczeniu się na pamięć wierszyków i piosenek. 2. Posługiwanie się prymitywnymi zdaniami przy opowiadaniu zdarzeń lub treści obrazków, mały zasób słów, częste agramatyzmy. 3. Udzielanie odpowiedzi na pytanie najchętniej jednym słowem lub krótkim zdaniem. 4. Trudności w zabawach i ćwiczeniach rytmicznych. 5. Trudności w zapamiętywaniu melodii i jej odtwarzaniu. Zaburzenia mowy i myślenia: 1. Nieprawidłowości wymowy (błędne wymawianie określonych głosek). 2. Trudności w rozumieniu związków przyczynowo - skutkowych - interpretacja obrazków, historyjek obrazkowych, rozwiązywanie zagadek i prostych rebusów. 3. Trudności w rozumieniu instrukcji do gier, łamigłówek, układanek... III - ZABURZENIA ROZWOJU EMOCJONALNO - UCZUCIOWEGO. Infantylizm: 1. Reagowanie nieadekwatne do sytuacji, brak umiejętności opanowania emocji zarówno pozytywnych jak i negatywnych. Płaczliwość, obrażanie się, przejawianie agresji z błahych powodów. 2. Mała samodzielność, żądanie pomocy, ciągłe zwracanie na siebie uwagi, wykazywanie nadmiernego przywiązania do rodziców (obawa przed rozstaniem się z nimi, przejawianie postawy lękowej w nowych sytuacjach). 3. Zainteresowania krótkotrwałe i powierzchowne. Zahamowanie: 1. Nieśmiałość i mała aktywność, niewłączanie się do grupy (obserwowanie zajęć z boku, samotna zabawa) - zachęcanie do wspólnych zabaw powoduje stawianie oporu lub działanie w napięciu. 2. Przejawianie postaw lękowych, wycofywanie się z podejmowanych zadań, brak wiary w siebie. 3. Nadwrażliwość na oceny dorosłych i innych dzieci - dezaprobata lub małe niepowodzenie powoduje wycofywanie się.

7 IV - ZABURZENIA DYNAMIKI PROCESÓW NERWOWYCH. Nadpobudliwość psychoruchowa: 1. Niemożność spokojnego siedzenia, kręcenie się, wstawanie z miejsca, machanie nogami, manipulowanie przedmiotami trzymanymi w ręce. 2. Trudności w koncentracji uwagi. 3. Chaos, niedokładność i pośpiech w działaniu. Łatwość wchodzenia w konflikty z rówieśnikami i dorosłymi, kłótliwość, częste wybuchy gniewu. 4. Często współwystępują zaburzenia procesów poznawczych. Obniżona pobudliwość: 1. Mała aktywność, bierność, działanie spowolniałe. 2. Brak wyraźnych zainteresowań. 3. Skłonność do naśladowania innych, brak inicjatywy. 4. Słabe reakcje emocjonalne.