PRACE ORYGINALNE. Sposób odżywiania i preferencje żywieniowe młodzieży gimnazjalnej. Secondary School Students Nutritions Methods and Preferences
|
|
- Alojzy Rudnicki
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 PRACE ORYGINALNE Piel. Zdr. Publ. 2013, 3, 3, ISSN Copyright by Wroclaw Medical University Grażyna Szymańska-Pomorska 1, A, C, D, F, Anna Felińczak 2, C, E, F, Krystyna Misiak 3, C, E, F 4, a, b, d, Maria Zimoch Sposób odżywiania i preferencje żywieniowe młodzieży gimnazjalnej Secondary School Students Nutritions Methods and Preferences 1 Zakład Medycznych Nauk Społecznych, Katedra Zdrowia Publicznego, Uniwersytet Medyczny im. Piastów Śląskich we Wrocławiu 2 Zakład Organizacji i Zarządzania, Uniwersytet Medyczny im. Piastów Śląskich we Wrocławiu 3 Zakład Medycznych Nauk Społecznych, Zakład Gerontologii, Katedra Zdrowia Publicznego, Uniwersytet Medyczny im. Piastów Śląskich we Wrocławiu 4 mgr pielęgniarstwa A koncepcja i projekt badania; B gromadzenie i/lub zestawianie danych; C analiza i interpretacja danych; D napisanie artykułu; E krytyczne zrecenzowanie artykułu; F zatwierdzenie ostatecznej wersji artykułu; G inne (opracowanie statystyczne, zebranie piśmiennictwa) Streszczenie Wprowadzenie. Zdrowe odżywianie jest zaliczane do zachowań prozdrowotnych, czyli takich, które sprzyjają zdrowiu. Zdrowe odżywianie powinno zawierać wszystkie podstawowe składniki pokarmowe: energetyczne, budulcowe i regulujące. Dostarczenie odpowiedniej ilości energii i składników odżywczych jest warunkiem prawidłowego wzrostu i dojrzewania, sprzyja dobremu samopoczuciu i dyspozycji do nauki. Odżywianie to nie tylko biologiczna konieczność, ale także wstępny warunek osiągnięcia fizycznej i duchowej sprawności, spokoju emocjonalnego i witalności. Cel pracy. Poznanie zachowań zdrowotnych młodzieży gimnazjalnej dotyczących odżywiania. Materiał i metody. Materiał empiryczny zgromadzono za pomocą ankiety. Kwestionariusz ankiety zawierał 71 pytań, wśród których były pytania otwarte i zamknięte podzielone na części tematyczne. Praca jest częścią szerszego opracowania, dotyczącego stylu życia i zachowań zdrowotnych młodzieży. W badaniu wzięli udział uczniowie z trzecich klas Publicznego Gimnazjum w Ligocie Książęcej i Publicznego Gimnazjum nr 1 w Namysłowie. Wyniki. Większość badanej młodzieży odżywia się racjonalnie, co oznacza, że posiłki są spożywane w odpowiednich odstępach czasu, liczba posiłków jest zgodna z zasadami racjonalnego żywienia a spożywane produkty są zgodne z piramidą zdrowia. Jednocześnie istnieje dość liczna grupa uczniów, która nie odżywia się zgodnie z racjonalnymi zasadami. Dlatego należy w sposób systematyczny prowadzić edukację zdrowotną, aby utrzymywać odpowiedni poziom wiedzy i umiejętności racjonalnego odżywiania, a u tych uczniów którzy wykazują braki w tym zakresie należy podjąć wzmożone działania wychowania prozdrowotnego (Piel. Zdr. Publ. 2013, 3, 3, ). Słowa kluczowe: racjonalne odżywiane, młodzież gimnazjalna. Abstract Background. Healthy eating is classified as a health behaviour which promote health. Health diet should include basic nutrients: energetic, building and regulating. Providing enough energy and nutrients is a condition of normal growth and maturation, promotes well-being and ability to learn. Nutrition is not only a biological need, but also a precondition to achieve physical and spiritual efficiency. Objectives. The aim of the work is a recognition of health behaviour secondary school students in nutrition. Material and Methods. The empirical material was collected through questionnaires. Questionnaire includes 71 questions, including open and closed questions divided in to thematic sections. The work is a part of wider scientific description about lifestyle and youth health behaviour. In the research took part students of third classes from Public Gymnasium in Ligota Książęca and Public Gymnasium no. 1 in Namysłów.
2 274 G. Szymańska-Pomorska et al. Results. We can say that majority of young people are eating rationally, which means that meals are eaten at appropriate intervals, number of meals is appropriate to rational nutrition and eaten products comply with the health pyramid. There is also a large group of students that do not eat in accordance to rational nutrition principles. Because of that the education should be lead systematically to achieve appropriate level of knowledge and rational nutrition skills. And among students who show deficiencies should be taken intensified health-promoting education activities (Piel. Zdr. Publ. 2013, 3, 3, ). Key words: rational nutrition, secondary school students. Sposób odżywiania jest jednym z elementów stylu życia ukazującym w sposób znaczący podobieństwa i różnice między ludźmi o różnych pozycjach społecznych. Podobnie jak upodobania do muzyki, lektury czy sposobu ubierania się, nasze gusty i wybory kulinarne są na ogół wskazówką o przynależności do określonych kręgów społecznych. Sposób żywienia to kulturowo i społecznie znormalizowany sposób zachowań dotyczących odżywiania się człowieka. Obejmuje: wybór produktów żywnościowych, sposób ich przygotowania do spożycia, a także preferencję konsumencką w stosowaniu przypraw, słodzenia napojów itp. [1]. W XX wieku masowa produkcja żywności wykorzystuje nowe technologie i osiągnięcia nauki. Zwiększające się uprzemysłowienie i związany z nim rozwój miast powoduje zmianę dawnych zwyczajów żywieniowych. Ludność odżywia się produktami mrożonymi, konserwowanymi, sztucznie barwionymi i polepszającymi smak. W celu zwiększenia plonów stosuje się nawozy sztuczne i środki ochrony roślin. Ochrona ludności przed niepożądanymi lub szkodliwymi substancjami zawartymi w żywności odgrywa współcześnie ogromną rolę. Rekomendacje, dotyczące zdrowego odżywiania są związane z wieloma wymiarami diety, różnią się zależnie od stosowanego trybu życia, wieku, płci, masy ciała i aktywności fizycznej. Wymienia się liczne korzyści związane z utrzymaniem prozdrowotnej diety, takie jak: obniżenie ryzyka występowania chorób układu krążenia, nowotworów, m.in.: raka piersi, odbytnicy, okrężnicy, prostaty, udarów oraz cukrzycy i jej powikłań [2]. Racjonalny sposób odżywiania jest uważany za najistotniejszy element prozdrowotnego stylu życia. Gdyby zatem udało się zmienić nawyki żywieniowe, możliwe byłoby ograniczenie wielu chorób cywilizacyjnych i wydłużenie przeciętnego czasu trwania życia. Dawniej wszelkie kwestie żywieniowe koncentrowały się wokół problemów z niedożywieniem. Obecnie coraz większą uwagę zwraca się na zagadnienia związane z nadmiernym i nieprawidłowym żywieniem. Nieprawidłowości w żywieniu mogą wynikać z: niewłaściwego trybu żywienia, co wiąże się z nieodpowiednią liczbą posiłków, zbyt długimi przerwami między nimi, nieodpowiednim zestawieniem posiłków, niedożywienia ilościowego związanego z niewystarczającą w stosunku do zapotrzebowania ilością energii dostarczonej w pożywieniu, niedożywienia jakościowego kiedy występuje niedostatek jednego lub kilku składników odżywczych, nadmiernego żywienia związanego z nadmiarem energii lub niektórych składników odżywczych [3]. We współczesnym świecie, przy podaży dużej liczby produktów żywnościowych i intensywnej ich reklamie, znacznie zwiększyło się zainteresowanie żywnością i zasadami żywienia [1]. Dorosły człowiek o masie ciała 60 kg spożywa średnio (łącznie z wodą) ok. 3 kg pożywienia dziennie, co daje rocznie 1,1 tony. Nie jest zatem obojętne, co znajduje się w spożywanej żywności, kiedy i jak ją spożywamy [4]. W nauce o żywieniu wymienia się 60 składników odżywczych, które wraz z pożywieniem muszą być człowiekowi dostarczone, aby jego organizm mógł prawidłowo funkcjonować. Prawidłowe odżywienie to dostarczenie organizmowi niezbędnych składników odżywczych, a tym samym energii i substancji potrzebnych do utrzymania zdrowia i wszystkich funkcji organizmu. Nie można jednak powiedzieć, że któryś z tych składników jest najważniejszy, ponieważ wszystkie spełniają określoną rolę w złożonym metabolizmie organizmu [5]. Nie ma takiego pokarmu, który zawierałby wszystkie potrzebne składniki (wyjątek stanowi pokarm matki). Tylko wykorzystanie wielu różnych produktów pozwala na właściwe zbilansowanie diety. Aby ułatwić ludziom stosowanie urozmaiconej diety opracowuje się graficzne modele zdrowego, optymalnego żywienia w postaci piramidy zdrowego żywienia. Zawiera ona najważniejsze grupy produktów, ułożone na kolejnych poziomach trójkąta im niższy poziom, tym więcej produktów należy spożywać [6]. Właściwe zbilansowanie diety ze sposobem życia ma na celu zmniejszenie ryzyka chorób zależnych żywieniowo, do których należą np.: choroby układu krążenia, cukrzyca typu 2, nadciśnienie tętnicze, próchnica zębów i otyłość. Niezależnie od zaburzeń somatycznych, będących skutkiem otyłości, schorzenie to ma również określone konsekwencje psychospołeczne, które nasilają się w okresie dorastania. Obejmują one niskie poczucie własnej wartości, skłonność do izolacji i depresji [7].
3 Sposób odżywiania i preferencje żywieniowe młodzieży gimnazjalnej 275 Materiał i metody Celem pracy jest poznanie zachowań żywieniowych młodzieży w wieku gimnazjalnym. Materiał empiryczny zgromadzono za pomocą ankiety. Kwestionariusz ankiety zawierał 71 pytań, wśród których były pytania otwarte i zamknięte, podzielone na części tematyczne. Praca jest częścią szerszego opracowania, dotyczącego stylu życia i zachowań zdrowotnych młodzieży. W badaniu wzięli udział uczniowie z trzecich klas Publicznego Gimnazjum w Ligocie Książęcej i Publicznego Gimnazjum nr 1 w Namysłowie. Badania właściwe zostały poprzedzone badaniami pilotażowymi. Na przeprowadzenie badań uzyskano zgodę dyrektorów szkół i Komisji Bioetycznej przy Akademii Medycznej im. Piastów Śląskich we Wrocławiu. Badania właściwe wykonano w styczniu i lutym 2012 r. Ankietę przeprowadziły wśród uczniów pielęgniarki szkolne pracujące w wybranych do badania placówkach. Szczególną uwagę zwrócono na zapewnienie uczniom anonimowości. Wypełnione kwestionariusze były wkładane do indywidualnych kopert uczniów. Czas wypełnienia ankiety, łącznie z wprowadzeniem i instruktażem zajmował ok. 30 min. Uczniowie wypełniali ankiety chętnie, badania były prowadzone na lekcjach wychowawczych, najczęściej bez obecności nauczyciela. Analizie statystycznej poddano 113 ankiet, co stanowi 100 badanej zbiorowości. Wśród ankietowanych było 61 dziewczynek (53,98) i 52 chłopców (46,02). Miejscem zamieszkania ankietowanych jest miasto 77 osób (68,14), natomiast wieś zamieszkuje 36 osób (31,85 ). Wyniki i omówienie Wzorce zachowań żywieniowych, ukształtowane w dzieciństwie i okresie dorastania, przeważnie są kontynuowane w życiu dorosłym i od nich 5 45,0 4 35,0 3 25,0 15,0 5,0 46,9 28,3 24,8 tak nie nie wiem Ryc. 1. Samoocena sposobu odżywiania się uczniów Fig. 1. Self-assessment of students diet w znacznym stopniu zależy ryzyko rozwoju wielu chorób. W dobie pandemii otyłości, potrzeba dbania o prawidłowe odżywianie dzieci i młodzieży stała się kwestią priorytetową. Złe nawyki żywieniowe polegają na spożywaniu zbyt małej ilości zdrowych produktów (świeżych owoców, warzyw i białka), przy jednoczesnym dostarczaniu zbyt dużej ilości energii zwłaszcza w postaci węglowodanów i tłuszczu. Złe nawyki żywieniowe powodują duży odsetek otyłości dzieci i młodzieży. Wyniki wielu badań wskazują na istnienie nieprawidłowości w sposobie żywienia młodzieży [8]. Ma to ścisły związek z częstością występowania otyłości, która w ostatnich latach zwiększa się w niepokojącym tempie. W Polsce nadwaga dotyczy ok 10, a otyłość 5 uczniów, nieco częściej chłopców niż dziewcząt. Otyłość uznaje się za epidemię XXI wieku. Nawet niewielka utrata masy ciała (rzędu 5 10) może przynieść istotne korzyści zdrowotne, dlatego tak ważne są metody leczenia otyłości, a przede wszystkim niedopuszczenie do jej powstania [3]. W okresie dojrzewania nastolatki często same wybierają to, co jedzą, przeważnie nie zastanawiają się nad konsekwencjami zdrowotnymi, ulegają modzie, reklamie lub wpływowi rówieśników. Ankietowanym zadano pytanie: czy odżywiasz się racjonalnie? W odpowiedzi na to pytanie większość badanych uważa swój sposób odżywiania za racjonalny (46,9), jednocześnie 28,3 uczniów przyznaje, że nie odżywia się racjonalne. Pozostała część badanych gimnazjalistów (24,8) nie wie w jaki sposób określić swoje zwyczaje żywieniowe (ryc. 1). Kolejne pytanie dotyczyło liczby posiłków spożywanych codziennie przez młodzież. Okazuje się, że 36,1 dziewcząt i 23,1 chłopców zjada trzy posiłki dziennie. 36,1 dziewcząt i 40,4 chłopców spożywa cztery posiłki dziennie, z kolei 13,1 dziewcząt i 21,2 chłopców zjada tych posiłków pięć. Dwa posiłki dziennie zjada 9,8 dziewczyn i 3,8 chłopców. Kolejnym zagadnieniem, które interesowało autorów w kontekście prawidłowego odżywiania była długość przerw między posiłkami. Wyniki badań pokazują, że 27,9 ankietowanych dziewcząt i 15,4 chłopców odżywia się z zachowaniem zalecanych 4 5 godzinnych przerw między posiłkami. Co dziesiąta osoba ankietowana spożywa natomiast posiłki bardzo nieregularnie i nie umie udzielić odpowiedzi na zadane pytanie (ryc. 2). Śniadanie jest uważane za najważniejszy posiłek w ciągu dnia. Po śnie nocnym stężenie glukozy we krwi jest małe i bez posiłku może się jeszcze obniżyć. Upośledza to funkcję mózgu, a tym samym wpływa na proces uczenia się. Dla badanych gimnazjalistów dobra dyspozycja do nauki jest
4 276 G. Szymańska-Pomorska et al. dziewczęta chłopcy Ryc. 2. Przerwy między posiłkami Fig. 2. Breaks between meals godziny 3 4 godziny 4 5 godziny nie wiem, jem bardzo nieregularnie ,9 tak 38,1 Ryc. 3. Spożywanie śniadań przez ankietowanych Fig. 3. Eating breakfast by respondents sprawą ważną. Pierwsze śniadanie powinno być zbilansowane: zawierać produkty przynajmniej z 4 grup i dostarczyć zapotrzebowania energetycznego. W czasie śniadania należy wypić ok. 0,25 0,5 l płynów. Większość ankietowanych zjadała przed wyjściem do szkoły śniadanie, ale nie 38,1 badanej młodzieży przyszło do szkoły bez tego najważniejszego posiłku (ryc. 3). Uczniowie, którzy jedzą śniadania wybierają najczęściej produkty z dwóch ważnych grup produktów żywnościowych. Produkty zbożowe w formie chrupek kukurydzianych lub innych ziaren zbóż, a także mleko i produkty mleczne to najczęściej podawany zestaw śniadaniowy badanych gimnazjalistów. Część młodych osób woli spożywać na śniadanie kanapki najczęściej z wędliną, serem lub nutellą, wówczas chętnie piją herbatę. Uczniowie, którzy nie jedzą przed wyjściem do szkoły śniadania jako przyczynę podają: brak czasu, brak apetytu na spożywanie posiłku oraz utrwalony zwyczaj niejadania śniadań w ogóle. Respondentów pytano o częstość spożywania poszczególnych rodzajów żywności, ze szczególnym uwzględnieniem tych, które są pożądane w modelu zdrowego żywienia. Na rycinie 4 przedstawiono rodzaje preferencji żywieniowych badanych gimnazjalistów. 8 codziennie dziewczęta codziennie chłopcy kilka razy w tygodniu dziewczęta kilka razy w tygodniu chłopcy ,6 64,3 66, ,4 1,8 48,1 19,0 3,7 38,8 42,0 29,9 4,0 13,7 38,0 33,3 18,0 12,9 29,4 46,8 15,7 11,7 16,3 23,3 24,5 10,9 13,2 9,1 28,3 23,0 24,1 11,5 37,0 15,1 24,5 15,1 37,7 33,3 12,7 22,2 produkty zbożowe warzywa i owoce mleko i produkty mleczne czerwone mięso (kiełbasa, wędliny) drób, ryby, jaja orzechy, fasola, groch, soczewica posiłki typu fast food słodycze, ciasta, słodkie napoje chipsy, solone orzeszki, paluszki napoje energetyzujące Ryc. 4. Preferencje żywieniowe badanych gimnazjalistów Fig. 4. Researched students food preferences
5 Sposób odżywiania i preferencje żywieniowe młodzieży gimnazjalnej 277 Z przeprowadzonych badań wynika, że ankietowani w swoim jadłospisie chętnie umieszczają produkty zbożowe, codziennie znajdują się w posiłkach 57,6 dziewcząt i 64,3 chłopców. Kilka razy w tygodniu spożywa produkty zbożowe 25,4 dziewcząt i 26,8 chłopców. Wśród najczęściej wybieranych produktów z tej grupy ankietowani wymieniają: płatki śniadaniowe, pieczywo, kasze, ryż i makarony. Produkty zbożowe są podstawą racjonalnego odżywiania, zaleca się też spożywanie ciemnego pieczywa, grubo mielonych kasz i płatków jęczmiennych. Analizując wyniki przeprowadzonych badań, można stwierdzić, że w tym zakresie badana młodzież odżywia się prawidłowo. Kolejnymi zalecanymi produktami w modelu zdrowego żywienia jest codzienna porcja świeżych warzyw, owoców lub soków owocowych. Jak wynika z przeprowadzonych badań, młodzież włącza tego typu produkty spożywcze do codziennego jadłospisu. Po warzywa i owoce chętniej sięgają dziewczęta (66,7), wśród chłopców spożywa je codziennie 48,1. W badanej grupie uczniów szkół gimnazjalnych nie spożywa codziennie warzyw i owoców 33,3 dziewcząt i ponad połowa (51,9) chłopców. Doskonałym źródłem wapnia dla młodych rozwijających się organizmów jest mleko i jego przetwory. Pożądane w racjonalnym odżywianiu nastolatków są 3 4 porcje dzienne produktów mlecznych ze szczególnym uwzględnieniem sfermentowanych napojów mlecznych. Wyniki badań wskazują, że codziennie spożywa produkty mleczne 38,8 dziewcząt i 42,0 chłopców, kilka razy w tygodniu 29,9 dziewcząt i 42,0 chłopców. Pozostali uczniowie włączają mleko i jego przetwory do swojego jadłospisu raz na tydzień lub rzadziej. Sole wapnia i fosforu są głównymi materiałami budulcowymi kości i zębów. Niedobory tych składników w codziennej diecie nastolatków mogą skutkować poważnymi zaburzeniami w procesie wzrostu i w przebiegu procesu kostnienia. Sposób odżywiania, w którym nie uwzględnia się codziennych porcji mleka i jego przetworów jest więc niekorzystny dla zdrowia. Warunkiem zdrowia jest równowaga między trzema podstawowymi składnikami odżywczymi. Na 1 część białka powinno przypadać 5 7 części węglowodanów i 0,5 1 części tłuszczów. Przy dłuższym braku lub niedoborze jednego lub kilku ważnych składników pojawia się tzw. głód jakościowy, który może prowadzić do ciężkich zaburzeń. Dlatego też kolejne pytanie dotyczyło częstości spożywania produktów będących źródłem białka bardzo ważnego składnika odżywczego dla młodzieży. Ważnym źródłem białka są: drób, jaja, ryby oraz zamienniki produktów mięsnych, np. nasion roślin strączkowych. Które pozycje z tej grupy produktów i jak często zostały uwzględnione w jadłospisie badanych uczniów? Z wypowiedzi badanych wynika, że chętniej spożywają produkty będące źródłem pełnowartościowego białka. 46,8 dziewcząt i 43,1 chłopców spożywa tego typu produkty kilka razy w tygodniu, a 12,9 dziewcząt i 29,4 chłopców codziennie uwzględnia te produkty w swoim jadłospisie. Gimnazjaliści w swoim codziennym jadłospisie umieścili też mięso czerwone. Dla 13,7 dziewcząt i 38,7 chłopców mięso czerwone (kiełbasa, wędliny) jest produktem spożywanym codziennie. Pytając o produkty występujące najczęściej w tygodniowym jadłospisie gimnazjalisty, zapytano respondentów o spożywanie posiłków typu fast food. W grupie badanych nastolatków produkty tego typu spożywa codziennie 13,2 chłopców i 10,9 dziewcząt, kilka razy w tygodniu po te produkty sięga 26,6 chłopców i 9,1 dziewcząt. Jednocześnie 56,4 dziewcząt i 32, chłopców rzadko korzysta z posiłków typu fast food (ryc. 5) dziewczęta chłopcy 56,4 Ryc. 5. Spożywanie posiłków typu fast food przez badanych Fig. 5. Eating fast-food meals by respondents 3 13,2 10,9 9,1 26,4 28,3 23,6 codziennie kilka razy w tygodniu raz na tydzień lub rzadziej 32,1 raz na miesiąc lub rzadziej (nigdy)
6 278 G. Szymańska-Pomorska et al dziewczęta chłopcy 48,1 Ryc. 6. Pojadanie między posiłkami u badanej młodzieży Fig. 6. Young people snacking between meals 3 37,7 45,9 40,4 16,4 11,5 tak nie czasami 25,0 słodka bułka, słodycze chipsy napoje typu coca-cola, fanta, nestea, frugo inne produkty 15,0 5,0 11,5 19,2 13,1 17,3 3,3 18,0 9,8 13,5 19,2 13,5 11,5 8,2 13,5 11,5 3,3 3,8 codziennie dziewczęta codziennie chłopcy kilka razy w tygodniu dziewczęta kilka razy w tygodniu chłopcy Ryc. 7. Produkty najczęściej kupowane w sklepiku szkolnym lub automacie przez gimnazjalistów Fig. 7. Products most commonly purchased by middle school students in the school store or vending machine Inną sprawą badaną w ankiecie jest zwyczaj podjadania między posiłkami. Udzielone odpowiedzi wskazują, że 16,4 badanych dziewcząt i 11,5 chłopców nie ma w zwyczaju spożywać różnego typu przekąsek między właściwymi posiłkami. Pozostali ankietowani podjadają, a nawet robią to często (ryc. 6). Aby uzyskać informacje dotyczące korzystania z asortymentu sklepików szkolnych i automatów, umieszczono w kwestionariuszu ankiety pytanie: ile razy w ciągu tygodnia kupujesz produkty w sklepiku szkolnym lub w automacie? Proszono też badaną młodzież o podanie najczęściej wybieranych produktów. Na rycinie 7 przedstawiono najczęściej wybierane produkty z uwzględnieniem częstości ich kupowania. W sklepikach szkolnych młodzież najczęściej kupuje słodycze i słodkie napoje. Codziennie po słodką bułkę lub słodycze sięga 11,5 dziewcząt i 19,2 chłopców. Kilka razy w tygodniu kupuje te produkty 13,1 dziewcząt i 17,3 chłopców. Słodkie napoje typu Coca-cola, Nestea, Frugo nabywa w sklepiku szkolnym codziennie 18,6 badanej młodzieży. Kilka razy w tygodniu tego typu napoje kupuje 9,9 badanych. Ponad połowa gimnazjalistów korzysta z asortymentu sklepików szkolnych i wybiera dostępne produkty. Wyniki badań wskazują, że większość badanej młodzieży odżywia się racjonalnie, co oznacza, że posiłki są spożywane w odpowiednich odstępach czasu, a liczba posiłków jest zgodna z zasadami racjonalnego żywienia.
7 Sposób odżywiania i preferencje żywieniowe młodzieży gimnazjalnej 279 Pierwsze śniadanie (najważniejszy posiłek w ciągu dnia) zjada przed wyjściem do szkoły 61,9 badanych gimnazjalistów, 38,1 młodzieży przychodzi do szkoły bez najważniejszego posiłku w ciągu dnia. Badania przeprowadzone przez B. Woynarowską pozwalają zaobserwować podobne zjawisko. Wśród nastolatków w wieku lat, 39 nie zjadało codziennie śniadania w dni szkolne, a 26 nie spożyło w szkole żadnego posiłku. Podobna sytuacja istnieje w innych krajach. Z tego powodu np. w Walii, są organizowane pierwsze śniadania dla uczniów w szkole. W Polsce dyskusja nad potrzebą posiłków szkolnych trwa od kilkudziesięciu lat. Udało się upowszechnić szklankę mleka w szkole, ale akcja ta dotyczy tylko szkół podstawowych. W gimnazjach wysiłki skoncentrowano tylko na zapewnieniu posiłku uczniom będącym w trudnej sytuacji bytowej [8]. Zwyczaje żywieniowe ważne dla zdrowia to spożywanie poszczególnych rodzajów produktów spożywczych ze szczególnym uwzględnieniem tych, które są pożądane w modelu zdrowego żywienia. Podstawą w modelu zdrowego żywienia są produkty zbożowe. Młodzież chętnie umieszcza tego typu produkty w swoim jadłospisie. Dla 61 gimnazjalistów jest to produkt spożywany codziennie. Porcję świeżych warzyw i owoców konsumuje codziennie 66,7 dziewcząt i 48,1 chłopców. W międzynarodowych badaniach nad zachowaniami zdrowotnymi młodzieży szkolnej w Polsce wykonanymi pod auspicjami WHO podano, że tylko 9,7 badanych 16-letnich chłopców i 12,6 dziewcząt spożywa warzywa i owoce codziennie [9]. Kolejną ważną pozycję w zdrowym żywieniu zajmują produkty mleczne ze szczególnym uwzględnieniem sfermentowanych napojów mlecznych. Jest to doskonałe źródło wapnia dla młodych rozwijających się organizmów. Badania wykazały, że codziennie spożywa produkty mleczne 38,8 dziewcząt i 42,0 chłopców. Pozostali uczniowie włączają mleko i jego przetwory do swojego jadłospisu kilka razy w tygodniu, raz na tydzień lub rzadziej. Większość młodzieży chętnie spożywa produkty będące źródłem pełnowartościowego białka. 45 uczniów konsumuje tego typu produkty kilka razy w tygodniu. Produkty pochodzenia zwierzęcego wydają się dla respondentów dobrym źródłem pełnowartościowego białka. Niestety, spożywanie ich codziennie lub kilka razy w tygodniu, a ograniczenie posiłków rybnych może w przyszłości spowodować hipercholesterolemię. Dla 13,7 dziewcząt i 38,7 chłopców mięso czerwone (kiełbasa, wędliny) jest produktem spożywanym codziennie. Jak wskazują badania Typowa dieta ludności w krajach wysoko uprzemysłowionych zawiera dwu- lub trzykrotnie więcej białka niż jest to konieczne [7]. Przebywanie poza domem wiele godzin zmniejsza kontrolę rodziców nad sposobem żywienia się badanych uczniów. Preferencje żywieniowe wynikają w coraz większym stopniu z własnych decyzji, młodzież samodzielnie kupuje różne produkty spożywcze, często niekorzystne dla zdrowia. Nastolatki ulegają lansowanej przez rówieśników modzie na spotkania połączone z konsumpcją w pizzerniach, barach szybkiej obsługi typu McDonald s. W badanej grupie produkty typu fast food spożywa codziennie 13,2 chłopców i 10,9 dziewcząt, pozostali sięgają po tego typu żywność znacznie rzadziej. Gimnazjaliści ze względu na rozkład zajęć nie zawsze mają możliwość zjedzenia posiłku w domu. Ponad połowa badanych gimnazjalistów korzysta z asortymentu sklepików szkolnych i wybiera dostępne produkty, które nie mają większych wartości odżywczych. Produkty typu: batony, słodkie bułki, gazowane słodzone napoje, to produkty wysokokaloryczne o dużym wskaźniku glikemicznym lub dużej zawartości tłuszczu, powodujące gwałtowny zwiększenie stężenia glukozy we krwi, a następnie gromadzenie tkanki tłuszczowej w organizmie, są niekwestionowaną przyczyną powstawania otyłości. Zdaniem B. Woynarowskiej: Asortyment sklepików szkolnych i automatów należy ograniczyć lub wyeliminować sprzedaż w szkołach słodyczy oraz coca-coli i innych słodkich napojów gazowanych. Zakaz sprzedaży tych produktów w szkołach wprowadzono w USA i Wielkiej Brytanii. Podobne działania podejmują niektóre szkoły promujące zdrowie w Polsce [6]. Zwyczaj podjadania między posiłkami to zjawisko często występujące w sposobie żywienia młodzieży. Zwyczaj ten nie zawsze musi być uznany za szkodliwy, zwłaszcza gdy rozkład zajęć uniemożliwia spożycie posiłku o określonej porze. W sytuacji, gdy nie zachowuje się zasady różnorodności spożywanych przekąsek, przy dominacji produktów o wysokiej zawartości tłuszczu, cukru lub soli, należy jednak zwyczaj ten uznać jako nieprawidłowy. Wśród badanych uczniów 86 podjada między posiłkami, a nawet robi to często. Podsumowując, można stwierdzić, że choć większość badanej młodzieży uważa swój sposób odżywiania za racjonalny, to zachowania żywieniowe wielu badanych gimnazjalistów nie zawsze są zgodne z zaleceniami naukowców z Instytutu Żywienia i Żywności. Wyniki badań wskazują na konieczność podejmowania stałej edukacji zdrowotnej uczniów, rodziców i nauczycieli.
8 280 G. Szymańska-Pomorska et al. Piśmiennictwo [1] Marcinkowski J. (red.): Profilaktyka i wybrane aspekty organizacyjno-prawne w zawodach medycznych, Poznań 2011, 55. [2] Łuczyńska A.: Zmiana zachowań zdrowotnych, Gdańsk 2004, 17. [3] Woynarowska B. (red.): Biomedyczne podstawy kształcenia i wychowania. PWN, Warszawa 2010, [4] Gawęcki J.: Słownik terminów żywieniowych, PWN Warszawa [5] Kunachowicz H., Czarnowska-Misztal E., Turlejska H.: Zasady żywienia człowieka. WsiP, Warszawa 2007, 11. [6] Woynarowska B.: Edukacja zdrowotna. PWN, Warszawa 2009, 303. [7] Syrek E., Borzucka-Sitkiewicz K.: Edukacja zdrowotna. Wydawnictwo Akademickie i Profesjonalne, Warszawa 2009, 152. [8] Woynarowska B.: Zachowania żywieniowe u młodzieży w wieku lat w Polsce. Standardy Medyczne, 1, [9] Mazur J., Małkowska-Szkutnik A.: Międzynarodowe badania nad zachowaniami zdrowotnymi młodzieży szkolnej wykonane pod auspicjami WHO. Wyniki badań z Raport techniczny. Warszawa 2011, 117. Adres do korespondencji: Grażyna Szymańska-Pomorska tel.: pomorska.gr@gmail.com Konflikt interesów: nie występuje Praca wpłynęła do Redakcji: r. Po recenzji: r. Zaakceptowano do druku: r. Received: Revised: Accepted:
ZALECENIA ŻYWIENIOWE DLA DZIECI I MŁODZIEŻY. Gimnazjum nr 1 w Piastowie Lidia Kaczor, 2011r
ZALECENIA ŻYWIENIOWE DLA DZIECI I MŁODZIEŻY Gimnazjum nr 1 w Piastowie Lidia Kaczor, 2011r PRAWIDŁOWE ODŻYWIANIE - definicja Prawidłowe odżywianie to nie tylko dostarczenie organizmowi energii, ale także
Bardziej szczegółowoZBILANSOWANA DIETA TALERZ ZDROWIA SMACZNIE, ZDROWO, KOLOROWO. Anna Oblacińska Instytut Matki i Dziecka
ZBILANSOWANA DIETA TALERZ ZDROWIA SMACZNIE, ZDROWO, KOLOROWO Anna Oblacińska Instytut Matki i Dziecka TALERZ CZY PIRAMIDA? Przedstawione w modelach zdrowego żywienia zalecenia żywieniowe to sugestie ogólne,
Bardziej szczegółowoScenariusz zajęć edukacja zdrowotna - gimnazjum
Scenariusz zajęć edukacja zdrowotna - gimnazjum Autor: mgr Beata Draczko Temat lekcji: Wiem, co jem. Zasady racjonalnego odżywiania się człowieka. Cel ogólny: - zapoznanie uczniów z zasadami racjonalnego
Bardziej szczegółowoPRAWIDŁOWE ODŻYWIANIE NASTOLATKÓW
PRAWIDŁOWE ODŻYWIANIE NASTOLATKÓW Młody organizm, aby mógł prawidłowo się rozwijać potrzebuje wielu różnorodnych składników odżywczych, które powinny być nieodłączną częścią diety każdego dojrzewającego
Bardziej szczegółowoW jaki sposób powinien odżywiać się młody człowiek?
W jaki sposób powinien odżywiać się młody człowiek? Prawidłowe odżywianie się to dostarczanie organizmowi niezbędnych składników odżywczych, a tym samym energii i substratów potrzebnych do utrzymania zdrowia
Bardziej szczegółowoZnaczenie pierwszego śniadania, czyli zdrowe odżywianie dzieci i młodzieży. Na podstawie materiałów ORE- Anna Pisowacka
Znaczenie pierwszego śniadania, czyli zdrowe odżywianie dzieci i młodzieży Na podstawie materiałów ORE- Anna Pisowacka JAK PRAWIDŁOWO SIĘ ODŻYWIAĆ? Zalecenia żywieniowe 6 + 1 U według S. Bergera Urozmaicenie
Bardziej szczegółowoZDROWE ODŻYWIANIE = ZDROWE ŻYCIE
ZDROWE ODŻYWIANIE = ZDROWE ŻYCIE RACJONALNIE = ZDROWO Zdrowa dieta jest jednym z najważniejszych elementów umożliwiających optymalny wzrost, rozwój i zdrowie. Ma przez to wpływ na fizyczną i umysłową
Bardziej szczegółowo10 ZASAD ZDROWEGO ŻYWIENIA
10 ZASAD ZDROWEGO ŻYWIENIA 10 ZASAD ZDROWEGO ŻYWIENIA: 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. Należy spożywać produkty z różnych grup żywności (dbać o urozmaicenie posiłków) Kontroluj masę ciała (dbaj o zachowanie
Bardziej szczegółowoSklepik wzorowy smaczny i zdrowy
Sklepik wzorowy smaczny i zdrowy To NASZ Zielony sklepik w Zespole Szkół im. Jana Pawła II w Zielonkach! ZIELONKI = Zielony Sklepik = zdrowe i smaczne jedzenie Mamy coś do powiedzenia o piramidzie zdrowego
Bardziej szczegółowoRola poszczególnych składników pokarmowych
Zdrowy styl życia Rola poszczególnych składników pokarmowych 1. Białka Pełnią w organizmie funkcję budulcową. Są składnikiem wszystkich tkanek oraz kości. 2. Tłuszcze Pełnią w organizmie funkcję energetyczną.
Bardziej szczegółowoMateriał pomocniczy dla nauczycieli kształcących w zawodzie:
Materiał pomocniczy dla nauczycieli kształcących w zawodzie: TECHNIK ŻYWIENIA I USŁUG GASTRONOMICZNYCH przygotowany w ramach projektu Praktyczne kształcenie nauczycieli zawodów branży hotelarsko-turystycznej
Bardziej szczegółowoTalerz zdrowia skuteczne
Talerz zdrowia skuteczne narzędzie zdrowego odżywiania PSSE Chełm Kierownik Sekcji OZiPZ Alicja Bork PRAWIDŁOWE ŻYWIENIE Gwarancją właściwego rozwoju fizycznego, sprawności umysłu oraz dobrego zdrowia
Bardziej szczegółowoWYDZIAŁ NAUK O ŻYWNOŚCI I RYBACTWA
WYDZIAŁ NAUK O ŻYWNOŚCI I RYBACTWA ZAKŁAD PODSTAW ŻYWIENIA CZŁOWIEKA Dr inż. Edyta Balejko, dr inż. Anna Bogacka, dr inż. Anna Sobczak-Czynsz Przedmiot: Podstawy żywienia człowieka (MS i TŻiŻCz z uz.)
Bardziej szczegółowoZASADY PRAWIDŁOWEGO ŻYWIENIA W OKRESIE
ZASADY PRAWIDŁOWEGO ŻYWIENIA W OKRESIE SZKOLNYM Opracowała: Iwona Konowalska Prawidłowe żywienie powinno stanowić bardzo istotny element promocji zdrowia. Tworząc szkolne programy prozdrowotne należy koncentrować
Bardziej szczegółowoZDROWE ODŻYWIANIE NASTOLATKÓW PORADNIK DLA RODZICÓW I UCZNIÓW
ZDROWE ODŻYWIANIE NASTOLATKÓW PORADNIK DLA RODZICÓW I UCZNIÓW SPIS TREŚCI 1. Zasady zdrowego żywienia 2. Zapotrzebowanie energetyczne nastolatków 3. Zapotrzebowanie energetyczne nastolatków 4. Zalecenia
Bardziej szczegółowoWYDZIAŁ NAUK O ŻYWNOŚCI I RYBACTWA
WYDZIAŁ NAUK O ŻYWNOŚCI I RYBACTWA ZAKŁAD PODSTAW ŻYWIENIA CZŁOWIEKA Dr inż. Edyta Balejko, dr inż. Anna Bogacka, dr inż. Anna Sobczak-Czynsz Przedmiot: Podstawy żywienia człowieka (ZBiJŻ) Ćwiczenie nr
Bardziej szczegółowoMałgorzata Jasińska LUBELSKI ROCZNIK PEDAGOGICZNY T. XXXII 2013
LUBELSKI ROCZNIK PEDAGOGICZNY T. XXXII 2013 Nawyki żywieniowe młodzieży gimnazjalnej ze środowiska miejskiego i wiejskiego Abstrakt: Racjonalne żywienie to jeden z ważniejszych czynników warunkujących
Bardziej szczegółowoPrawidłowe żywienie jest jednym z najważniejszych czynników środowiskowych, wpływających na rozwój człowieka i utrzymanie przez niego dobrego stanu
Prawidłowe żywienie jest jednym z najważniejszych czynników środowiskowych, wpływających na rozwój człowieka i utrzymanie przez niego dobrego stanu zdrowia. Polega ono na całkowitym pokryciu zapotrzebowania
Bardziej szczegółowoŻYWIENIE CZŁOWIEKA. Racjonalne żywienie jest jednym z podstawowych warunków prawidłowego funkcjonowania organizmu ludzkiego i dobrego zdrowia.
ŻYWIENIE CZŁOWIEKA Racjonalne żywienie jest jednym z podstawowych warunków prawidłowego funkcjonowania organizmu ludzkiego i dobrego zdrowia. Prawidłowe żywienie należy do najważniejszych czynników środowiskowych,
Bardziej szczegółowoNowy asortyment sklepików szkolnych nie taki straszny, czyli dlaczego warto jeść zdrowo?!
Nowy asortyment sklepików szkolnych nie taki straszny, czyli dlaczego warto jeść zdrowo?! Rozporządzenie Z dniem 01.09.2015 roku weszło w życie nowe Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 26 sierpnia 2015
Bardziej szczegółowoMAGDALENA KRZYSZKA studentka WYDZIAŁU WYCHOWANIA FIZYCZNEGO I PROMOCJI ZDROWIA UNIWERSYTET SZCZECIŃSKI ZDROWY STYL ŻYCIA
MAGDALENA KRZYSZKA studentka WYDZIAŁU WYCHOWANIA FIZYCZNEGO I PROMOCJI ZDROWIA UNIWERSYTET SZCZECIŃSKI ZDROWY STYL ŻYCIA Na czym polega zdrowy styl życia? ZDROWY STYL ŻYCIA Prawidłowe odżywianie Aktywność
Bardziej szczegółowoSPOŁECZEŃSTWO OD KUCHNI Integracja międzypokoleniowa mieszkańców Śliwkowego Szlaku
SPOŁECZEŃSTWO OD KUCHNI Integracja międzypokoleniowa mieszkańców Śliwkowego Szlaku NASZE KULINARNE TRADYCJE NASZE KULINARNE TRADYCJE Co składa się na nie? Bez jakich produktów i potraw nie wyobrażamy sobie
Bardziej szczegółowoZajęcia żywieniowe Wymagania podstawowe Zajęcia żywieniowe Wymagania ponadpodstawowe
Wymagania podstawowe Wymagania ponadpodstawowe Zajęcia żywieniowe Wymagania podstawowe Zajęcia żywieniowe Wymagania ponadpodstawowe Uczeń: wymienia zasady bezpieczeństwa obowiązujące podczas zajęć żywieniowych
Bardziej szczegółowoWarsztaty Żywieniowe. Temat: Zasady żywienia młodzieży aktywnej
Warsztaty Żywieniowe Temat: Zasady żywienia młodzieży aktywnej Jeśli jesteś aktywny Powinieneś dbać szczególnie o to, co jesz! potrzebujesz więcej energii potrzebujesz więcej witamin i składników mineralnych
Bardziej szczegółowoŻYWIENIOWE INWESTYCJE, CZYLI JAK ŻYWIENIE WPŁYWA NA UCZNIA. mgr Natalia Rykowska, dietetyk, Gdański Ośrodek Promocji Zdrowia
ŻYWIENIOWE INWESTYCJE, CZYLI JAK ŻYWIENIE WPŁYWA NA UCZNIA mgr Natalia Rykowska, dietetyk, Gdański Ośrodek Promocji Zdrowia GDAŃSKI OŚRODEK PROMOCJI ZDROWIA JESTEŚMY DLA WAS! CO TO JEST ZDROWIE? Definicja
Bardziej szczegółowoEDUKACJA DLA RODZICÓW
Materiał opracowała: Jolanta Gęca EDUKACJA DLA RODZICÓW Prawidłowe żywienie dzieci i młodzieży jest szczególnie istotne, ze względu na fazę intensywnego wzrostu i dojrzewania. Dla utrzymania wzrostu i
Bardziej szczegółowoRaport z realizacji program zapobieganie nadwadze i otyłości oraz innym zaburzeniom okresu rozwojowego u dzieci i młodzieży szkolnej w latach
Raport z realizacji program zapobieganie nadwadze i otyłości oraz innym zaburzeniom okresu rozwojowego u dzieci i młodzieży szkolnej w latach 2012-2017 realizowanego wspólnie z Wydziałem Zdrowia Urzędu
Bardziej szczegółowoDuŜo wiem, zdrowo jem
DuŜo wiem, zdrowo jem Projekt edukacyjny: Pogadanki do dzieci w przedszkolach, szkołach podstawowych i gimnazjach oraz prezentacje do ich rodziców Cel projektu: Podniesienie świadomości na temat odżywiania
Bardziej szczegółowoMateriał pomocniczy dla nauczycieli kształcących w zawodzie:
Materiał pomocniczy dla nauczycieli kształcących w zawodzie: DIETETYK przygotowany w ramach projektu Praktyczne kształcenie nauczycieli zawodów branży hotelarsko-turystycznej Priorytet III. Wysoka jakość
Bardziej szczegółowoPowszechne mity dotyczące diety. Zofia Kwiatkowska
Powszechne mity dotyczące diety 1 Zofia Kwiatkowska Struktura prezentacji O Historia O Czym jest dieta? O Czym jest żywienie? O Zasady zdrowego żywienia O Najczęstsze mity dotyczące diety O Podsumowanie
Bardziej szczegółowoZasady zdrowego żywienia
Metadane scenariusza Zasady zdrowego żywienia 1. Cele lekcji a) Wiadomości Uczeń: - zna zasady prawidłowego żywienia, - zna piramidę zdrowego żywienia, - zna zapotrzebowanie energetyczne dla osób w danym
Bardziej szczegółowoMateriałpomocniczy dla nauczycieli kształcących w zawodzie:
Materiałpomocniczy dla nauczycieli kształcących w zawodzie: TECHNIK ŻYWIENIA I USŁUG GASTRONOMICZNYCH przygotowany w ramach projektu Praktyczne kształcenie nauczycieli zawodów branży hotelarsko-turystycznej
Bardziej szczegółowoZASADY ZDROWEGO ŻYWIENIA DZIECI I MŁODZIEŻY. 26.10.2015r.
ZASADY ZDROWEGO ŻYWIENIA DZIECI I MŁODZIEŻY 26.10.2015r. ZASADY ZDROWEGO ŻYWIENIA DZIECI I MŁODZIEŻY Żywienie, szczególnie zbiorowe, nie powinno być realizowane w sposób doraźny. Jest to istotny problem
Bardziej szczegółowoW WIEKU PRZEDSZKOLNYM
10 ZASAD ZDROWEGO ŻYWIENIA DZIECI W WIEKU PRZEDSZKOLNYM 1.Jedz codziennie różne produkty z każdej grupy uwzględnionej w piramidzie. 2.Bądź codziennie aktywny fizycznie ruch korzystnie wpływa na sprawność
Bardziej szczegółowoZasady zdrowego żywienia i aktywności fizycznej młodzieży
Zasady zdrowego żywienia i aktywności fizycznej młodzieży Pamiętaj o codziennym spożywaniu produktów zawartych w piramidzie! PRODUKTY ZBOŻOWE ( mąki, kasza, ryż, płatki, pieczywo i makarony) Sągłównym
Bardziej szczegółowoŻyjmy zdrowo kolorowo
Żyjmy zdrowo kolorowo Publiczna Szkoła Podstawowa u Ujeździe już od lat promuje zdrowy tryb życia pod hasłem Żyjmy zdrowo kolorowo. Podejmowane w ramach tego przedsięwzięcia działania mają na celu wypracowanie
Bardziej szczegółowoRozwój człowieka, stan jego zdrowia i wydajność pracy oraz długość życia są ściśle uzależnione od sposobu żywienia.
Rozwój człowieka, stan jego zdrowia i wydajność pracy oraz długość życia są ściśle uzależnione od sposobu żywienia. Nieprawidłowe odżywianie w wieku niemowlęcym, przedszkolnym i szkolnym: hamuje rozwój
Bardziej szczegółowoZdrowo jem - więcej wiem
Zdrowo jem - więcej wiem Co to znaczy być zdrowym??? Być zdrowym: 1. nie chorować, 2. czuć się dobrze, 3. być radosnym, 4. być sprawnym fizycznie. Prawidłowe odżywianie! Jeśli właściwie się odżywiamy,
Bardziej szczegółowopomaga w nawiązaniu i utrzymaniu więzi towarzyskich 2% 1 dostarcza niezbędnych składników odżywczyc 97% 62 przynosi wiele przyjemności 2% 1
Zdrowy styl życia Strona 1 1. Jaką najważniejszą rolę pełni odżywianie? pomaga w nawiązaniu i utrzymaniu więzi towarzyskich 2% 1 dostarcza niezbędnych składników odżywczyc 97% 62 przynosi wiele przyjemności
Bardziej szczegółowoKSZTAŁTOWANIE NAWYKÓW ZDROWEGO ODŻYWIANIA I SYSTEMATYCZNE UPRAWIANIE ĆWICZEŃ RUCHOWYCH. Wyrobienie nawyku jedzenia II śniadania
Konstancin-Jeziorna, 5 czerwca 2017 Sprawozdanie z realizacji projektu do KONKURSU NA PROJEKT EDUKACYJNY PROMUJĄCY ZMIANĘ ZACHOWAŃ W ZAKRESIE STYLU ŻYCIA W ŚRODOWISKU LOKALNYM W RAMACH REALIZACJI OGÓLNOPOLSKIEGO
Bardziej szczegółowoZASADY ZDROWEGO Z YWIENIA DZIECI
ZASADY ZDROWEGO Z YWIENIA DZIECI 1. Jedz codziennie różne produkty z każdej grupy uwzględnionej w piramidzie. 2. Bądź codziennie aktywny fizycznie - ruch korzystnie wpływa na sprawność i prawidłową sylwetkę.
Bardziej szczegółowoMyślę co jem - profilaktyka otyłości i chorób dietozależnych wśród dzieci. Temat 2: Jak jem? Opracowanie: mgr Agnieszka Augustyniak
1. Cel główny Uczeń ocenia swój sposób żywienia Temat 2: Jak jem? Opracowanie: mgr Agnieszka Augustyniak 2. Cele szczegółowe Uczeń: ocenia wielkość porcji poszczególnych grup produktów spożywczych identyfikuje
Bardziej szczegółowoWpływ żywienia na funkcjonowanie psychospołeczne dzieci.
Wpływ żywienia na funkcjonowanie psychospołeczne dzieci. ZDROWIE definicja Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) to stan cechujący się uzyskaniem dobrego samopoczucia na poziomie fizycznym, psychicznym i
Bardziej szczegółowoANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LIX, SUPPL. XIV, 98 SECTIO D 2004
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LIX, SUPPL. XIV, 98 SECTIO D 2004 Wydział Nauk o Żywieniu Człowieka i Konsumpcji Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie Faculty
Bardziej szczegółowoProdukty Mleczne Tłuszcze Mięso, ryby, jaja Piramida żywienia Czego powinniśmy unikać Napoje gazowane, Chipsy Słodycze, Fast Foody PAMIĘTAJ!!
Zdrowy tryb życia Co robić żeby zdrowo żyć? Co otrzymujemy dzięki zdrowemu stylowi życia? Jak wygląda plan zdrowego żywienia? Chcesz być szczupła? Zdrowe odżywianie Węglowodany Warzywa i owoce Produkty
Bardziej szczegółowoZASADY ZDROWEGO ŻYWIENIA DZIECI I MŁODZIEŻY W WIEKU SZKOLNYM
ZASADY ZDROWEGO ŻYWIENIA DZIECI I MŁODZIEŻY W WIEKU SZKOLNYM (Instytutu Żywności i Żywienia 2009) 1. Jedz codziennie różne produkty z każdej grupy uwzględnionej w piramidzie. 2. Bądź codziennie aktywny
Bardziej szczegółowoWoda najlepiej gasi pragnienie
Woda najlepiej gasi pragnienie dr inż. Agnieszka Sulich Centrum Komunikacji Społecznej Zawartość wody w ciele zależy od: Wieku Płci Budowy ciała http://www.alvogenors.com/whatisdehydration 90 % 75 % 70
Bardziej szczegółowoZASADY PRAWIDŁOWEGO ŻYWIENIA. Agnieszka Wyszyńska Oddział HŻŻ i PU WSSE w Białymstoku
ZASADY PRAWIDŁOWEGO ŻYWIENIA Agnieszka Wyszyńska Oddział HŻŻ i PU WSSE w Białymstoku Nadwaga i otyłość - najważniejszy problem zdrowia publicznego. Istnieje ok. 80 chorób powstających na tle wadliwego
Bardziej szczegółowoInterwencje żywieniowe u dzieci otyłych aktualne spojrzenie
Interwencje żywieniowe u dzieci otyłych aktualne spojrzenie H. Dyląg, 1 H. Weker 1, M. Barańska 2 1 Zakład Żywienia 2 Zakład Wczesnej Interwencji Psychologicznej karmienie na żądanie 7-5 posiłków 3 posiłki
Bardziej szczegółowodr inż. Marta Jeruszka-Bielak Wszechnica żywieniowa Warszawa, 21 października 2015 r.
Rozporządzenie Ministra Zdrowia dotyczące żywienia w stołówkach i asortymentu w sklepikach szkolnych szansą na poprawę sposobu żywienia i stanu zdrowia dzieci i młodzieży. dr inż. Marta Jeruszka-Bielak
Bardziej szczegółowoZDROWO AKTYWNI SZKOŁA PODSTAWOWA NR 8 W TARNOWIE
ZDROWO AKTYWNI SZKOŁA PODSTAWOWA NR 8 W TARNOWIE PIRAMIDY EGIPSKIE Piramidy to budowle, które przetrwały tysiące lat. Najbardziej trwała była ich podstawa, czyli część zbudowana na ziemi. PIRAMIDA ZDROWEGO
Bardziej szczegółowo8. Scenariusz lekcji dla klasy IV-VI szkoły podstawowej i I klasy gimnazjum
8. Scenariusz lekcji dla klasy IV-VI szkoły podstawowej i I klasy gimnazjum Temat: Wybory żywieniowe produkty zalecane i niezalecane w żywieniu. Cel: Kształtowanie prawidłowych nawyków żywieniowych. Zdobyte
Bardziej szczegółowoTRZYMAJ FORMĘ! Gimnazjum nr 2 10-113 Olsztyn ul. K. R. Małłków 3
TRZYMAJ FORMĘ! Gimnazjum nr 2 10-113 Olsztyn ul. K. R. Małłków 3 Program Trzymaj Formę! jest realizowany w naszej szkole od roku szkolnego 2006/2007. Za cel naszego działania postawiliśmy sobie edukację
Bardziej szczegółowoSzkoła Podstawowa nr 6 im.bł.ks. Jerzego Popiełuszki w Nowym Sączu
Szkoła Podstawowa nr 6 im.bł.ks. Jerzego Popiełuszki w Nowym Sączu Symbole Szkoły Podstawowej nr 6 SKLEPIK WZOROWY SMACZNY I ZDROWY Zdrowe odżywianie to podstawa!!! Jeść musimy, bowiem to podstawowy składnik
Bardziej szczegółowoPrezentacja materiałów przygotowanych. programu edukacyjnego Trzymaj formę!
Prezentacja materiałów przygotowanych do realizacji V edycji programu edukacyjnego Trzymaj formę! KONFERENCJA PODSUMOWUJĄCA REALIZACJĘ IV EDYCJI PROGRAMU EDUKACYJNEGO PT. TRZYMAJ FORMĘ! ZAKOPANE, 6 8 PAŹDZIERNIKA
Bardziej szczegółowoProgram promocji aktywnego trybu życia i prawidłowego żywienia wśród dzieci i młodzieży na terenie Gminy Miasto Szczecin
Program promocji aktywnego trybu życia i prawidłowego żywienia wśród dzieci i młodzieży na terenie Gminy Miasto Szczecin Szczecin 2014 Wstęp Nadwaga i otyłość jest jednym z najczęstszych zaburzeń rozwojowych
Bardziej szczegółowoANKIETA ŻYWIENIOWA Proszę o wypełnienie ankiety przed przyjściem do dietetyka oraz przyniesienie wyników badań na spotkanie.
ANKIETA ŻYWIENIOWA Proszę o wypełnienie ankiety przed przyjściem do dietetyka oraz przyniesienie wyników badań na spotkanie. Imię i nazwisko Zdiagnozowane schorzenia lub dolegliwości.. 1. Od jakiego czasu
Bardziej szczegółowoSZKOŁA PROMUJĄCA ZDROWIE PROJEKT
Szkoła Podstawowa nr 1 im. Bohaterów Warszawy w Kamienicy SZKOŁA PROMUJĄCA ZDROWIE Plan działań Czas realizacji 2014 2017 PROJEKT W szkole, gdzie naturalnym procesem jest nauczanie i kształtowanie postaw,
Bardziej szczegółowoWywiad żywieniowy (część 1) Część ogólna
Wywiad żywieniowy (część 1) Część ogólna Wybrane odpowiedzi proszę podkreślić. IMIĘ I NAZWISKO:... 1. Data wypełniania formularza - 2. Płeć A. kobieta B. mężczyzna 3. Wiek - 4. Wzrost - Aktualna masa ciała
Bardziej szczegółowoKWESTIONARIUSZ OCENY SPOSOBU ŻYWIENIA
KWESTIONARIUSZ OCENY SPOSOBU ŻYWIENIA Proszę uzupełnić poniższe dane: Data badania... Wiek (lata)... Masa ciała (kg)... Wzrost (cm)... 2. Liczba posiłków w ciągu dnia: 1-2 posiłki 3-4 posiłki 5 i więcej
Bardziej szczegółowoPrawidłowe odżywianie. Czy marnujemy szansę na zdrowe żywienie?
Katedra Żywienia Człowieka Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie Polskie Towarzystwo Nauk Żywieniowych Prawidłowe odżywianie. Czy marnujemy szansę na zdrowe żywienie? prof. dr hab. Lidia Wądołowska
Bardziej szczegółowoEcho Dobrocina. Nr 1 W zdrowym ciele zdrowy duch.
Echo Dobrocina Nr 1 W zdrowym ciele zdrowy duch. Kwiecień 2015 Ważne aspekty wychowania fizycznego Aby poznać pojęcie wychowania fizycznego należy najpierw zaznajomić się z definicją kultury fizycznej.
Bardziej szczegółowoABC zdrowia dziecka. OPRACOWAŁA : Grażyna Lewińska LOGO
ABC zdrowia dziecka OPRACOWAŁA : Grażyna Lewińska SZKOLNE ABC Rok szkolny to czas kiedy nasze dzieci spędzają w szkole po kilka godzin dziennie. Aby mogły one jak najlepiej przyswajać wiedzę zarówno w
Bardziej szczegółowoZASADY PRAWIDŁOWEGO ŻYWIENIA MŁODEGO PIŁKARZA. mgr Natalia Stanecka Centrum Dietetyczne Naturhouse Dzierżoniów
ZASADY PRAWIDŁOWEGO ŻYWIENIA MŁODEGO PIŁKARZA mgr Natalia Stanecka Centrum Dietetyczne Naturhouse Dzierżoniów ZŁE NAWYKI ŻYWIENIOWEKONSEKWENCJE zmniejszona wydolność fizyczna dziecka, płaskostopie, skrzywienia
Bardziej szczegółowoJak dbać o swoją kondycję fizyczną, jak żyć i odżywiać się zdrowo? Sondaż
Jak dbać o swoją kondycję fizyczną, jak żyć i odżywiać się zdrowo? Sondaż Sprawozdanie z zadania numer 2 SP2 im. Marii Skłodowskiej Curie w Sobótce W dn. 5 listopada 2014 r. w kl. III VI (75 uczniów) przeprowadzono
Bardziej szczegółowoNormy wyżywienia Racje pokarmowe. Roman Cichon Katedra Żywienia i Dietetyki CM UMK Bydgoszcz 2015
Normy wyżywienia Racje pokarmowe Roman Cichon Katedra Żywienia i Dietetyki CM UMK Bydgoszcz 2015 1 Normy wyżywienia (zalecane racje pokarmowe) (recommended pattern of food use) dzienne zestawy produktów
Bardziej szczegółowoOCENA STANU WIEDZY UCZNIÓW SZKÓŁ POLICEALNYCH NA TEMAT DODATKÓW DO ŻYWNOŚCI
BROMAT. CHEM. TOKSYKOL. XLV, 2012, 3, str. 1055 1059 Aneta Kościołek 1, Magdalena Hartman 2, Katarzyna Spiołek 1, Justyna Kania 1, Katarzyna Pawłowska-Góral 1 OCENA STANU WIEDZY UCZNIÓW SZKÓŁ POLICEALNYCH
Bardziej szczegółowoŻYWIENIE DZIECI I MŁODZIEŻY. Antonina Kawecka PSSE w Kamieniu Pomorskim listopad 2012r.
Antonina Kawecka PSSE w Kamieniu Pomorskim listopad 2012r. Prawidłowe żywienie jest jednym z najważniejszych czynników środowiskowych, wpływających na rozwój człowieka i utrzymanie przez niego dobrego
Bardziej szczegółowoŻywienie w sporcie, czyli po co mojemu dziecku dietetyk?
Żywienie w sporcie, czyli po co mojemu dziecku dietetyk? Podczas intensywnego treningu organizm produkuje energię znacznie szybciej, niż wówczas, gdy aktywność jest mała. W trakcie ćwiczeń serce bije częściej,
Bardziej szczegółowoKatedra i Zakład Fizjologii, Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu
Katedra i Zakład Fizjologii, Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu KWESTIONARIUSZ ANKIETY SPOSÓB ŻYWIENIA I AKTYWNOŚĆ FIZYCZNA OSÓB STOSUJĄCYCH KĄPIELE ZIMOWE Zwracamy się do Państwa
Bardziej szczegółowoŻyj smacznie i zdrowo! -wszystko o zdrowym trybie życia
Żyj smacznie i zdrowo! -wszystko o zdrowym trybie życia Co to jest? Zdrowe odżywianie sposób odżywiania, polegający na przyjmowaniu substancji korzystnych dla zdrowia w celu zapewnienia lub poprawy zdrowia.
Bardziej szczegółowoŚniadanie jeść czy nie jeść? To nie jest trudne pytanie.
Katedra Żywienia Człowieka Uniwersytet Warmińsko-Mazurski Komitet Nauki o Żywieniu Człowieka Wydział V Nauk Medycznych Polska Akademia Nauk Polskie Towarzystwo Nauk Żywieniowych Śniadanie jeść czy nie
Bardziej szczegółowoWybieram zdrowie i zdrowe odżywianie
Wybieram zdrowie i zdrowe odżywianie Doktorze Zdrówko, co to znaczy być zdrowym? Być zdrowym, to nie tylko nie chorować, ale też czuć się dobrze, być radosnym i sprawnym fizycznie. Czy wiesz, co pomaga
Bardziej szczegółowoProgram edukacyjny Żyj smacznie i zdrowo
Program edukacyjny Żyj smacznie i zdrowo Cel i założenia: Przypomnienie zasad prawidłowego i smacznego odżywiania Niemarnowanie jedzenia Zachęcenie do rodzinnego spożywania posiłków Zmniejszanie ilości
Bardziej szczegółowo"Program pilotażowy - Dieta Mamy".
"Program pilotażowy - Dieta Mamy". Dnia 1.10.2019 r Szpital Powiatowy im.t.malińskiego w Śremie podjął współpracę z programem pilotażowym Standard szpitalnego żywienia kobiet w ciąży i w okresie poporodowym-dieta
Bardziej szczegółowoOCENA STYLU ŻYCIA DLA POTRZEB DZIAŁAŃ Z ZAKRESU PROMOCJI ZDROWIA
Katedra i Zakład Promocji Zdrowia Wydział Nauk o Zdrowiu Collegium Medicum UMK OCENA STYLU ŻYCIA DLA POTRZEB DZIAŁAŃ Z ZAKRESU PROMOCJI ZDROWIA I. WYWIAD WIEK.. PŁEĆ WYKSZTAŁCENIE. MIEJSCE ZAMIESZKANIA
Bardziej szczegółowoWYNIKI ANKIET I TESTÓW KLAUDIA KRZYŻAŃSKA, KL.IIIF GIMNAZJUM NR14 BYTOM
. WYNIKI ANKIET I TESTÓW KLAUDIA KRZYŻAŃSKA, KL.IIIF GIMNAZJUM NR14 BYTOM TESTY TESTY ROZWIĄZAŁO 140 UCZNIÓW 1.Co dostarcza organizmowi najwięcej energii? A)WĘGLOWODANY, TŁUSZCZE I BIAŁKA B)MAGNEZ,POTAS
Bardziej szczegółowoModuł I - Zdrowe odżywianie
HARMONOGRAM ZADAŃ WYZNACZONYCH DO REALIZACJI W RAMACH PROGRAMU Zdrowie w mojej głowie NA ROK SZKOLNY 2015/2016 Moduł I - Zdrowe odżywianie Treści/Zadania Opracowanie harmonogramu zadań Uświadomienie pozytywnego
Bardziej szczegółowoAnaliza wyników badań
Analiza wyników badań WSTĘP Aktywność fizyczna należy do jednej z podstawowych potrzeb człowieka w każdym okresie życia. Szczególnie istotna jest w trakcie rozwoju dziecka, ponieważ jest jednym z niezbędnych
Bardziej szczegółowoANKIETA ŻYWIENIOWA ...
ANKIETA ŻYWIENIOWA IMIĘ... NAZWISKO Zdiagnozowane schorzenia lub dolegliwości: Występujące alergie pokarmowe:...... 1. Od jakiego czasu towarzyszy Pani/Panu otyłość i choroba..? 2. Czy były kiedyś próby
Bardziej szczegółowoProgram Koła Kulinarnego Palce lizać. Projekt edukacyjny realizowany od II półrocza 2011/2012r.
Program Koła Kulinarnego Palce lizać Projekt edukacyjny realizowany od II półrocza 2011/2012r. 1 Założenia ogólne: Prowadzące: Aneta Ciapcińska i Aleksandra Rubajczyk Miejsce realizacji: Szkoła Podstawowa
Bardziej szczegółowozdrowego żywienia w chorobie
Wspieramy w ciężkiej chorobie, aby cieszyć się każdą chwilą PORADNIK zdrowego żywienia w chorobie Stowarzyszenie Przyjaciół Chorych Hospicjum im. Jana Pawła II w Żorach Opracowanie: Magdalena Olborska
Bardziej szczegółowoZASADY ŻYWIENIA NIEMOWLĄT I MAŁYCH DZIECI
ZASADY ŻYWIENIA NIEMOWLĄT I MAŁYCH DZIECI Optymalnym i fizjologicznym sposobem żywienia niemowląt jest karmienie piersią. Pokarm kobiecy wytwarzany w wystarczających ilościach przez zdrową matkę w pełni
Bardziej szczegółowoZAŁOŻENIA IV EDYCJI PROGRAMU PROFILAKTYCZO EDUKACYJNEGO TRZYMAJ FORMĘ! W ROKU SZKOLNYM 2009/2010
ZAŁOŻENIA IV EDYCJI PROGRAMU PROFILAKTYCZO EDUKACYJNEGO TRZYMAJ FORMĘ! W ROKU SZKOLNYM 2009/2010 Państwowa Inspekcja Sanitarna we współpracy ze Stowarzyszeniem Polska Federacja Producentów Żywności w roku
Bardziej szczegółowoMateriał pomocniczy dla nauczycieli kształcących w zawodzie:
Materiał pomocniczy dla nauczycieli kształcących w zawodzie: DIETETYK przygotowany w ramach projektu Praktyczne kształcenie nauczycieli zawodów branży hotelarsko-turystycznej Priorytet III. Wysoka jakość
Bardziej szczegółowoRealizowany w Szkole Podstawowej nr 307 Im. Króla Jana III Sobieskiego w Warszawie
Realizowany w Szkole Podstawowej nr 307 Im. Króla Jana III Sobieskiego w Warszawie W roku szkolnym 2013/2014 nasza szkoła przystąpiła do programu certyfikacji Szkoła Przyjazna Żywieniu i Aktywności Fizycznej
Bardziej szczegółowoSZKOŁA PODSTAWOWA NR 29 W SOSNOWCU HARMONOGRAM DZIAŁAŃ NA ROK SZKOLNY 2006/2007 PROJEKCIE SZKOŁY PROMUJĄCE ZDROWIE SOSNOWIEC WRZESIEŃ 2006 ROK
SZKOŁA PODSTAWOWA NR 29 W SOSNOWCU HARMONOGRAM DZIAŁAŃ NA ROK SZKOLNY 2006/2007 W PROJEKCIE SZKOŁY PROMUJĄCE ZDROWIE SOSNOWIEC WRZESIEŃ 2006 ROK 1. 2. MODUŁ I ZDROWE ODŻYWIANIE TREŚCI FORMY REALIZACJI
Bardziej szczegółowoSmacznie, zdrowo, aktywnie! Jak zachęcić młodzież do zdrowego stylu życia?
Smacznie, zdrowo, aktywnie! Jak zachęcić młodzież do zdrowego stylu życia? Omówienie ankiety na temat stylu życia dla uczniów klas 2 gimnazjum i 7 szkoły podstawowej 1.Czy spożywasz śniadanie codziennie
Bardziej szczegółowoRACJONALNE ŻYWIENIE. Zespół Szkół Rolnicze Centrum Mokrzeszów. 2007 r.
RACJONALNE ŻYWIENIE Zespół Szkół Rolnicze Centrum Mokrzeszów 2007 r. RACJONALNE ŻYWIENIE Polega na systematycznym dostarczaniu do organizmu wszystkich niezbędnych składników odżywczych w ilościach i proporcjach
Bardziej szczegółowoZASADY RACJONALNEGO ŻYWIENIA
ZASADY RACJONALNEGO ŻYWIENIA Niech żywność będzie Twoim lekarstwem, a lekarstwo Twoją żywnością, słowa te wypowiedziane przez Hipokratesa - lekarza greckiego - ojca medycyny w III wieku przed Chrystusem
Bardziej szczegółowoOrganizacja żywienia w szkołach Marta Widz Dr inż. Marta Jeruszka-Bielak. Warszawa, 28 sierpnia 2015 r.
Organizacja żywienia w szkołach Marta Widz Dr inż. Marta Jeruszka-Bielak Warszawa, 28 sierpnia 2015 r. Cel Organizacja prawidłowego żywienia dzieci i młodzieży w placówkach oświatowych oraz praktyczna
Bardziej szczegółowoProfilaktyka otyłości w działaniach Ministra Zdrowia. Dagmara Korbasińska Wanda Szelachowska-Kluza Departament Matki i Dziecka
Profilaktyka otyłości w działaniach Ministra Zdrowia Dagmara Korbasińska Wanda Szelachowska-Kluza Departament Matki i Dziecka KIERUNKI DZIAŁAŃ tworzenie prawa realizacja programów polityki zdrowotnej współpraca
Bardziej szczegółowoProgram własny Wiem, że zdrowo jem promujący zdrowe odżywianie i aktywny tryb życia w Publicznym Gimnazjum im. Leszka Deptuły w Wadowicach Górnych
Program własny Wiem, że zdrowo jem promujący zdrowe odżywianie i aktywny tryb życia w Publicznym Gimnazjum im. Leszka Deptuły w Wadowicach Górnych Opracowała: mgr inż. Anna Zając 1 1. Wstęp Program własny
Bardziej szczegółowo1.Odżywiam się zdrowo
Opracowane wyników ankiety przeprowadzonej w ramach Programu Trzymaj Formę Ankietowanych 195 uczniów klas pierwszych, drugich i trzecich. Termin wypełniania ankiety od 8.10 do 17.10.2013 roku 1.Odżywiam
Bardziej szczegółowoJak kształtować zdrowe nawyki żywieniowe. Żywienie w placówkach nauczania i wychowania w świetle znowelizowanych przepisów 20.10.
Jak kształtować zdrowe nawyki żywieniowe Żywienie w placówkach nauczania i wychowania w świetle znowelizowanych przepisów 20.10.2015 Kraków Zachowania żywieniowe (Jeżewska-Zychowicz, 2009) Obyczaje działania
Bardziej szczegółowoRola warzyw i owoców w diecie dzieci i młodzieży, czyli jak powinny jeść nasze dzieci.
Rola warzyw i owoców w diecie dzieci i młodzieży, czyli jak powinny jeść nasze dzieci. Alicja Kalińska Najczęstsze problemy w żywieniu dzieci Eksperci potwierdzają, że dieta dzieci w wieku szkolnym nie
Bardziej szczegółowoPiramida Żywienia. Dominika Kondrak Karina Warwas 1TFS
Piramida Żywienia Dominika Kondrak Karina Warwas 1TFS Zasady zdrowego żywienia 1. Dbaj o różnorodnośd spożywanych produktów. 2. Strzeż się nadwagi i otyłości, nie zapominaj o codziennej aktywności fizycznej.
Bardziej szczegółowoGazetka uczniów Publicznej Szkoły Podstawowej im. Bohaterów Września w Węgrzynowie
Gazetka uczniów Publicznej Szkoły Podstawowej im. Bohaterów Września w Węgrzynowie Opracowali uczestnicy/uczestniczki koła dziennikarskiego Numer poświęcony programowi Owoce i warzywa w szkole 1 Program
Bardziej szczegółowoNATURALNA I BEZPIECZNA ŻYWNOŚĆ PODSTAWĄ NOWOCZESNEJ DIETY
NATURALNA I BEZPIECZNA ŻYWNOŚĆ PODSTAWĄ NOWOCZESNEJ DIETY KATEDRA I ZAKŁAD ZDROWIA PUBLICZNEGO Prof. dr hab. n med.dr h.c. Piotr Książek W zdrowym ciele zdrowy duch Decimus Junius Juvenalis Prawidłowe
Bardziej szczegółowoNajbardziej rozpowszechnione błędy żywieniowe: nieregularność spożywania posiłków; niespożywanie pierwszego śniadania przed wyjściem do szkoły oraz drugiego w szkole; nieprawidłową częstość konsumpcji
Bardziej szczegółowo