I. Przyjazdy do Polski

Transkrypt

1 MI IINNI IISSTTEERRSSTTWWOO SSPPOORRTTUU II I TT UURRYYSS TTYYKKI II Badanie wykonano w Instytucie Turystyki na zlecenie Ministerstwa Sportu i Turystyki w ramach Programu Badań Statystycznych Statystyki Publicznej na rok 28 temat Turystyka zagraniczna. IInsttyttutt Turrysttykii Charaktterysttyka przyjjazdów do Pollskii w ciiągu ttrzech kwarttałłów 28 roku Analizując wyniki z 28 roku naleŝy pamiętać, Ŝe warunki realizacji badań po wejściu Polski do strefy Schengen są duŝo trudniejsze niŝ w sytuacji obowiązkowej kontroli granicznej, która ułatwiała dostęp do respondentów. Stąd naleŝy poniŝsze dane traktować jako przybliŝone. Brak kontroli na granicach wewnętrznych strefy Schengen sprawił, Ŝe w 28 roku wielkość ruchu przyjazdowego jest szacowana na podstawie: pomiarów w wylosowanych punktach przekraczania granic wykonywanego przez Instytut Turystyki; publikowanych przez StraŜ Graniczną bieŝących danych o ruchu granicznym (są one cząstkowe, ograniczone do granicy zewnętrznej strefy Schengen); miesięcznych danych GUS o liczbie cudzoziemców korzystających z obiektów zakwaterowania zbiorowego według krajów. Do uogólnienia wyników pomiaru ruchu słuŝą równieŝ: wyniki obserwacji i pomiarów ruchu granicznego wykonywanych w 27 roku przez Instytut Turystyki, dane StraŜy Granicznej z wcześniejszych lat. I. Przyjazdy do Polski Jak podaje GUS, z obiektów zakwaterowania zbiorowego w ciągu trzech kwartałów 28 roku skorzystało 3265 tys. cudzoziemców. W tym samym okresie ubiegłego roku w obiektach noclegowych rejestrowanych przez GUS nocowało 358 tys. gości z zagranicy. Tak więc liczba korzystających spadła o 6,9. Liczba udzielonych noclegów zmalała w podobnym stopniu (o 6,3). Zgodnie z oczekiwaniami największe spadki zanotowano w liczbie gości zza wschodniej granicy: Białorusi, Ukrainy i Rosji. Warto zauwaŝyć, Ŝe spadek liczby gości z tych krajów malał z kwartału na kwartał. StraŜ Graniczna podaje obecnie jedynie informacje o ruchu na granicy zewnętrznej strefy Schengen. Na granicach z Rosją, Białorusią i Ukrainą liczba przekroczeń granicy przez cudzoziemców przyjeŝdŝających do Polski zmalała w analizowanych okresie o blisko 5. Biorąc pod uwagę wszystkie wspomniane źródła Instytut Turystyki szacuje, Ŝe w okresie od stycznia do września 28 roku było ok. 46,9 mln przyjazdów cudzoziemców, o 8 mniej niŝ w tym samym okresie 27 roku. Liczbę przyjazdów turystów w tym czasie szacujemy na blisko 1,2 mln (o 13 mniej). Tabela 1. Liczba przyjazdów w ciągu trzech kwartałów 28 r. według głównych grup krajów (w tys.) Kraj/grupa krajów Przyjazdy ogółem Zmiana Instytut Turystyki, Warszawa, Merliniego 9a tel. (22) , fax. (22) it@intur.com.pl, w tym turyści Zmiana świat krajów Unii Europejskiej UE w tym: Wielka Brytania Holandia Austria Włochy Francja Szwecja w tym: Czeska Republika Słowacja Litwa Łotwa Węgry Sąsiedzi spoza Schengen Ukraina Białoruś Rosja WaŜne USA pozostałe * Reszta świata Źródło: oszacowania Instytutu Turystyki. *) Australia, Kanada, Korea Płd., Japonia

2 II. Charakterystyka przyjazdów turystów zagranicznych w trzech kwartałach 28 roku Tabela 2. Cele przyjazdów cele przyjazdów () Turystyczne SłuŜbowe Odwiedziny Tranzyt Zakupy zróŝnicowanie celów pobytu między tymi, którzy podróŝowali drogą lotniczą i pozostałymi. Rys. 1. ZróŜnicowanie celów pobytu według środka transportu Inne cele Turystyczne SłuŜbow e Odw iedziny Tranzyt Zakupy Wyniki uzyskane w trzech kwartałach 28 roku wskazują na pewną zmianę struktury celów pobytu. Dotyczy to zwłaszcza podróŝy tranzytowych, których było wyraźnie mniej niŝ w 27 roku. Zmniejszyły się teŝ rozmiary segmentu turystyki zakupowej, co wiąŝe się z utrudnieniem ruchu na wschodniej granicy. Utrzymuje się poziom przyjazdów słuŝbowych i rodzinno-towarzyskich, podczas gdy odsetek wizyt motywowanych celami turystyczno-wypoczynkowymi wzrósł do 27. Najwięcej przyjazdów słuŝbowych i biznesowych deklarują turyści z nowych krajów członkowskich Unii Europejskiej, najwięcej zaś przyjazdów w celach typowo turystycznych i turyści z pozostałych krajów starej Unii (oznaczeni w tabelach jako ). Wizyty u krewnych lub znajomych ( odwiedziny ) są głównym celem przyjazdu dla około co piątego turysty z krajów starej Unii i głównych krajów pozaeuropejskich (do tej grupy zaliczamy Stany Zjednoczone, Kanadę, Australię, Japonię i Koreę Południową). Ponad jedna czwarta przyjazdów biznesowych ma charakter delegacyjny (tj. związany z prowadzeniem interesów w imieniu firmy), jedna piąta ma na celu prowadzenie samodzielnych interesów. Kolejna jedna piąta przyjazdów słuŝbowych przypada na podróŝe kierowców i innych osób związanych z usługami transportowymi. Uczestnictwo w targach, wystawach lub konferencjach zgłosiło 2 ogółu turystów biznesowych (wyraźnie więcej niŝ w 27 r.). Badania prowadzone w 28 roku charakteryzują się nadreprezentacją turystów ankietowanych na lotniskach. W związku z tym warto zwrócić uwagę na Rys. 2. ZróŜnicowanie form turystyki biznesowej według środka transportu W imieniu firmy Samodzielne Transport interesy Targi i w ystaw y Kongres, konferencja W badanym okresie 28 roku średnia długość pobytu turystów w Polsce była większa niŝ w 27 roku i wyniosła 4,2 noclegu. Długość pobytu zaleŝy od środka transportu. Przyjazdy drogą lotniczą wiąŝą się z dłuŝszym pobytem w Polsce (6,4 nocl.), podczas gdy osoby, które przyjechały drogą lądową przebywały znacznie krócej (3,5 nocl.). Stwierdzamy teŝ zróŝnicowanie sezonowe: w trzecim kwartale 28 roku średni pobyt był dłuŝszy niŝ w pierwszym półroczu (odpowiednio 3,9 i 4,4 nocl.). 2

3 Tabela 3. Długość pobytu Tabela 5. Baza noclegowa Liczba noclegów () Miejsce noclegów () 1 do 3 nocl do 7 nocl do Ponad 4 tyg Średnia liczba noclegów 4,2 4,4 6, 2,5 2,7 6,7 Tabela 4. Sposób organizacji przyjazdu Organizacja przyjazdu () Zakup pakietu Zakup części usług Tylko rezerwacja Samodzielnie Rys. 3. ZróŜnicowanie sposobu organizacji podróŝy według środka transportu Hotele, motele U rodziny/ znajomych Pensjonaty Kwatery prywatne Inne Z noclegów w obiektach typu hotelowego korzystało ogółem 47 turystów. W grupie gości z krajów starej Unii udział nocujących w hotelach lub motelach był większy niŝ wśród ogółu. Zdecydowanie zaś górują pod tym względem turyści z krajów zamorskich. Ponad 6 turystów badanych na lotniskach korzystało z bazy typu hotelowego, podczas gdy wśród pozostałych odsetek ten wyniósł 43. Do dość licznej kategorii inne naleŝą: domy letnie, apartamenty, campingi, pola namiotowe, sanatoria, schroniska, oraz takie miejsca noclegu, które nie mieszczą się w standardowej kategoryzacji bazy noclegowej. Są to, jak wynika z odpowiedzi na odpowiednie pytanie ankiety głównie: parking i samochód. Ponadto respondenci wymieniali teŝ: autokar, nocleg w firmie, własne mieszkanie. Rys. 4. ZróŜnicowanie bazy noclegowej według środka transportu Zakup pakietu Zakup części usług Tylko rezerw acja Samodzielnie 1 Hotele, motele U rodziny, Pensjonaty znajomych Kw atery pryw atne Inne w badanym okresie 28 roku pakiet lub część usług wykupiło znacznie więcej turystów, niŝ w 27 roku. Wzrost ten obserwuje się zarówno w grupie korzystających z transportu lotniczego, jak i podróŝujących innymi środkami transportu. Udział wykupujących pakiety był zdecydowanie największy wśród turystów z krajów pozaeuropejskich. Struktura wieku turystów odwiedzających Polskę jest niezmiennie zdominowana przez osoby w wieku od 35 do 44 lat; odsetek młodzieŝy do 24 lat wciąŝ jest raczej niski. Patrząc na zróŝnicowanie wieku ze względu na środek transportu widzimy, Ŝe samolotami 3

4 podróŝują najchętniej młodsi. O ile odsetek młodzieŝy w wieku do 24 lat wyniósł wśród ogółu badanych 7, to w grupie korzystających z połączeń lotniczych 11,4, a wśród pozostałych 5,6. Podobnie jest w grupie wiekowej lat: stanowi ona 26,4 wśród badanych na lotniskach, podczas gdy wśród pozostałych 19,4. Rys. 5. ZróŜnicowanie wieku turystów według środka transportu do 24 lat 25 do do i w ięcej Rozmieszczenie terytorialne wizyt turystów zagranicznych W ciągu trzech kwartałów 28 roku do najczęściej odwiedzanych województw naleŝały: mazowieckie, małopolskie, zachodniopomorskie, dolnośląskie i pomorskie. Dwa czołowe województwa zawdzięczają swoją pozycję głównie turystom korzystającym z transportu lotniczego, pozostałe są odwiedzane przede wszystkim przez turystów zmotoryzowanych. (Uwaga: liczby podane na mapce naleŝy traktować jako wstępne i przybliŝone!) Rys. 6. Odwiedzane województwa w ciągu trzech kwartałów 28 r. (tys. wizyt) Konstrukcja ankiet realizowanych od zeszłego roku pozwala na określenie struktury wizyt w poszczególnych województwach według wykorzystywanej bazy noclegowej. Warto zwrócić uwagę na dwa rodzaje bazy: hotele i motele oraz kwatery prywatne. Tabela 6. Struktura korzystających i udzielonych im noclegów w hotelach i motelach według województw (ogółem Polska = 1). Korzystający Noclegi dolnośląskie 1 13 kujawsko-pomorskie 1 1 lubelskie 3 2 lubuskie 2 1 łódzkie 4 2 małopolskie mazowieckie opolskie 1 podkarpackie 2 1 podlaskie 3 2 pomorskie 8 8 śląskie 5 5 świętokrzyskie 1 warmińsko-mazurskie 2 1 wielkopolskie 5 4 zachodniopomorskie Tabela 7. Struktura korzystających i udzielonych im noclegów w kwaterach prywatnych według województw (ogółem Polska = 1). Korzystający Noclegi dolnośląskie 6 4 kujawsko-pomorskie 1 1 lubelskie 14 7 lubuskie 4 3 łódzkie 7 4 małopolskie mazowieckie 1 12 opolskie 3 3 podkarpackie 6 13 podlaskie 11 9 pomorskie 3 3 śląskie 3 2 świętokrzyskie 2 1 warmińsko-mazurskie 3 2 wielkopolskie 5 8 zachodniopomorskie 5 8 4

5 III. Wielkość i struktura wydatków turystów Badania przeprowadzone w okresie od stycznia do września 28 roku pozwalają oszacować przeciętne wydatki turystów poniesione na terenie Polski na poziomie 498 USD na osobę i 116 USD na jeden dzień pobytu. Rys. 7. Przeciętne wydatki turystów na osobę w okresie styczeń-wrzesień 28 roku w USD (według krajów) USD Kraje * Włochy Wielka Brytania Francja Belgia Austria Skandynaw ia Białoruś Holandia Rosja Ukraina Węgry Republika Czeska Litw a Słow acja * Kraje : Australia, Japonia, Kanada, Korea Płd. i USA. 882 Przeciętne wydatki na osobę rozpatrywane według krajów wyniosły od 197 USD (Słowacja) do 882 USD (wybrane kraje ). Tendencje, jakie zaobserwowano w ciągu trzech kwartałów 28 roku są w zasadzie jednokierunkowe: w odniesieniu do prawie wszystkich krajów wydatki od początku roku rosły (zwłaszcza w trzecim kwartale). Z waŝnych dla Polski rynków tylko w odniesieniu do turystów z Niemiec zaobserwowano spadek przeciętnych wydatków na osobę. Na szczególną uwagę zasługuje wzrost wydatków turystów przyjeŝdŝających z sąsiedzkich krajów wschodnich (zwłaszcza Ukrainy i Białorusi) oraz Wielkiej Brytanii, Włoch, krajów Beneluksu i Austrii. Warto zauwaŝyć takŝe wzrost wydatków turystów z krajów zamorskich. W badanym okresie przeciętne dzienne wydatki turystów wahały się w granicach od około 6 USD (Słowacja) do 145 USD (Białoruś). Rys. 8. Przeciętne wydatki turystów na 1 dzień pobytu w okresie styczeń-wrzesień 28 roku (w USD) według krajów USD Kraje * Włochy Wielka Brytania Francja Belgia Austria Skandynaw ia Białoruś Holandia Rosja Ukraina Węgry Republika Czeska Litw a Słow acja W ciągu trzech kwartałów 28 roku zwraca uwagę wzrost przeciętnych dziennych wydatków turystów prawie ze wszystkich analizowanych krajów, z wyjątkiem Litwy i Rosji. Szczególnie duŝe wzrosty zanotowano w przypadku przyjazdów nierezydentów z Ukrainy, Francji i Belgii. DuŜy wzrost przeciętnych wydatków na osobę, obserwowany zarówno od początku roku, jak i kolejny rok z rzędu, skutkuje równieŝ wzrostem wydatków według deklarowanych celów podróŝy i miejsca zakwaterowania. W ciągu trzech kwartałów 28 roku najwięcej pozostawiały w Polsce osoby wskazujące na przyjazdy w celach zdrowotnych (66 USD na osobę), w celach dokonywania zakupów na własne potrzeby (547 USD) i zawodowych (542 USD na osobę). Tradycyjnie mniej niŝ przeciętnie wydają osoby odwiedzające krewnych i znajomych (394 USD), najmniej zaś przejeŝdŝający tranzytem (161 USD). W trzecim kwartale wysoki poziom wydatków, 5

6 ale niŝszy niŝ w pierwszym półroczu, deklarowały osoby wskazujący cele typowo turystyczne. W badanym okresie notuje się stosunkowo niski (ale rosnący) poziom wydatków osób odwiedzających krewnych i znajomych: pozostawiały one w Polsce blisko 84 przeciętnych wydatków deklarowanych przez podróŝujących w celach typowo turystycznych i około dwie trzecie przeciętnych wydatków osób przyjeŝdŝających do Polski w celach zdrowotnych. WciąŜ duŝe wydatki deklarują takŝe nierezydenci przyjeŝdŝający w celu dokonania zakupów na własne potrzeby (547 USD na osobę). Wydatki na sprzedaŝ, jako nieturystyczne są z ogólnych przychodów eliminowane. Rys. 9. Wydatki turystów w ciągu trzech kwartałów 28 roku według celu podróŝy (w USD) Typow a turystyka Odw iedziny u krew nych, znajom. Spraw y zaw odow e, słuŝbow e Zakupy na w łasne potrzeby Tranzyt Udział w konferencji, kongresie Cele zdrow otne to związane ze strukturą ruchu latem, kiedy dominują pobyty typowo turystyczne oraz odwiedziny u krewnych i znajomych. Z badań wynika, Ŝe turyści przeznaczyli 19,6 wydatków na noclegi, a 16,7 na wyŝywienie. Dalsze rozszacowanie wydatków ponoszonych w ramach głównych grup rodzajowych, zwłaszcza w odniesieniu do wyŝywienia i transportu, pozwala zauwaŝyć, Ŝe wśród wydatków przeznaczonych na wyŝywienie 62 wiązać naleŝy z korzystaniem z usług gastronomii. W kosztach transportu ponad połowę (59,5) stanowił w okresie styczeń - wrzesień 28 roku zakup paliwa. W trzecim kwartale notuje się wzrost udziału wydatków przeznaczonych na noclegi, transport i zakupy. Rys. 11. Struktura wydatków poniesionych przez turystów na terenie Polski w ciągu trzech kwartałów 28 roku (w ) Usługi rekreacyjne 4, Transport 17,2 Zakupy na w łasne potrzeby 22,5 Zakupy w celu odsprzedaŝy 8, Inne 12, Rys. 1. Wydatki turystów w ciągu trzech kwartałów 28 roku według rodzaju wykorzystywanej bazy noclegowej (w USD) Hotele, motele Pensjonaty Domki letnie, apartamenty U rodziny, znajomych Kw atery pryw atne Dane z trzech kwartałów 28 roku pokazują, Ŝe w badanym okresie najwięcej wydawały osoby zatrzymujące się w pensjonatach (461 USD na osobę) i hotelach (przeciętnie 458 USD). Najmniejsze sumy pozostawiały osoby zatrzymujące się na kempingach. Warto zwrócić uwagę, Ŝe w trzecim kwartale wzrosły przeciętne wydatki osób korzystających z noclegów u rodzin i znajomych oraz w kwaterach prywatnych. Jest WyŜyw ienie 16,7 IV. Wydatki odwiedzających jednodniowych Noclegi 19,6 Badania przeprowadzone w okresie styczeń-wrzesień 28 roku pozwalają oszacować przeciętne wydatki odwiedzających jednodniowych na poziomie 153 USD na osobę. W badanym okresie w tej grupie nierezydentów zdecydowanie najwyŝsze wydatki deklarowali Ukraińcy (31 USD), przy czym zwraca tu uwagę bardzo duŝy wzrost wydatków w trzecim kwartale. Od początku roku znacznie takŝe wzrosły przeciętne wydatki Białorusinów (do 23 USD za trzy kwartały) i Rosjan (do 15 USD). Wydatki Czechów, Słowaków i Litwinów nie ulegały w ciągu badanego okresu tak istotnym zmianom. W trzecim kwartale znacząco spadły natomiast wydatki odwiedzających jednodniowych z Niemiec co spowodowało, Ŝe średnia 6

7 za cały badany okres wyniosła 122 USD. Przeciętne wydatki jednoznacznie rosną wraz z odległością od granicy, na jaką podróŝują nierezydenci. Rys. 12. Przeciętne wydatki odwiedzających jednodniowych w ciągu trzech kwartałów 28 roku według krajów (w USD) USD Ukraina Białoruś Litw a Rosja Czechy Słow acja US Rys. 13. Struktura wydatków odwiedzających jednodniowych w trzech kwartałach 28 roku (w ) Usługi rekreacyjne 3, Transport 11,8 Zakupy na w łasne potrzeby 45,8 WyŜyw ienie 1,3 Inne 17,1 Zakupy w celu odsprzedania 12, W ciągu badanych trzech kwartałów 28 roku odwiedzający jednodniowi wydawali największe sumy w związku z zakupami na własne potrzeby (45,8), a następnie na transport (11,8). Ponad połowę kwot przeznaczonych na wyŝywienie (tj. 54,2) stanowiły wydatki na usługi gastronomiczne. W kosztach transportu największy udział (aŝ 87) stanowi zakup paliwa. Udział zakupów w celu dalszego odsprzedania nieco zmalał w trzecim kwartale w porównaniu z pierwszym półroczem. Stosunkowo duŝy, większy niŝ w ubiegłym roku udział pozycji inne, moŝna w części zaliczyć do usług innych niŝ rekreacyjne. V. Podsumowanie Pamiętając o tym, Ŝe badania przeprowadzane w ciągu trzech kwartałów tego roku były realizowane w trudnych warunkach co, przynajmniej na początku roku, skutkowało zakłóceniem reprezentatywności próby oraz duŝym zróŝnicowaniem wyników w odniesieniu do niektórych krajów lub celów podróŝy, warto podkreślić kilka rysujących się tendencji: W okresie od stycznia do września 28 roku liczba przyjazdów cudzoziemców spadła o około 8 w porównaniu z porównywalnym okresem 27 roku. Liczba przyjazdów turystów spadła o 13, do poziomu 1,2 mln. Pewnym zmianom uległa struktura celów pobytu, zwłaszcza w odniesieniu do podróŝy tranzytowych, których było wyraźnie mniej niŝ w 27 roku. Trzy kwartały 28 roku to okres dynamicznego (choć nierównomiernie rozłoŝonego w czasie) wzrostu wydatków cudzoziemców, poniesionych na terenie Polski. Warto zwrócić uwagę przede wszystkim na ostatni z badanych kwartałów, kiedy to na szczególną uwagę zasługuje wzrost wydatków cudzoziemców z Ukrainy i Białorusi oraz z tych krajów, które są miejscem emigracji zarobkowej Polaków. Są to zmiany dość jednorodne, obejmujące w mniejszym lub większym stopniu prawie wszystkie analizowane kraje (z wyjątkiem Litwy). RównieŜ wydatki odwiedzających jednodniowych znacząco wzrosły. Dotyczy to w szczególności Ukrainy, Białorusi i Rosji. MoŜna wnioskować, Ŝe wprawdzie przekraczanie granic jest dla obywateli tych krajów znacznie utrudnione (co skutkuje spadkiem liczby podróŝy) ale z trudem zorganizowana podróŝ jest związana z wyŝszymi wydatkami (w tym ponoszonymi w związku z zakupami). WaŜną dla polskiej gospodarki obserwacją jest spadek wydatków odwiedzających jednodniowych z Niemiec. Witold Bartoszewicz, Teresa Skalska Warszawa, grudzień 28 r. 7