Spis treści Przedmowa Wykaz skrótów Część I. Zagadnienia wprowadzające Rozdział 1. Pojęcie, rodzaje i charakter prawny arbitrażu handlowego

Transkrypt

1

2 Przedmowa... XXV Wykaz skrótów... XXIX Część I. Zagadnienia wprowadzające... 1 Rozdział 1. Pojęcie, rodzaje i charakter prawny arbitrażu handlowego Pojęcie arbitrażu handlowego Istota arbitrażu handlowego Definicja Handlowy charakter arbitrażu Arbitraż a sądownictwo polubowne Cechy charakterystyczne arbitrażu handlowego Cechy podstawowe a cechy technicznoprawne Działanie arbitrażu handlowego z woli stron sporu Szybki i odformalizowany charakter postępowania arbitrażowego Ograniczone stosowanie przepisów prawa materialnego przez arbitraż handlowy Poufny charakter arbitrażu handlowego Cechy technicznoprawne arbitrażu handlowego Odgraniczanie arbitrażu handlowego od innych form rozstrzygania sporów Arbitraż handlowy a sądownictwo powszechne Arbitraż handlowy a alternatywne formy rozstrzygania sporów (ADR) Arbitraż handlowy a arbitraż inwestycyjny Arbitraż handlowy a szczególne trybunały arbitrażowe Zalety i wady arbitrażu handlowego Zalety Wady Rodzaje arbitrażu handlowego Arbitraż handlowy krajowy i międzynarodowy Wspólne cechy arbitrażu handlowego krajowego i międzynarodowego Pojęcie międzynarodowego arbitrażu handlowego Specyfika międzynarodowego arbitrażu handlowego Arbitraż handlowy instytucjonalny, ad hoc, administrowany Arbitraż instytucjonalny (stałe sądy polubowne) Arbitraż ad hoc Arbitraż administrowany Tzw. arbitraż na kocią łapę (black cat arbitration) Arbitraż ogólny i specjalistyczny V

3 1.3. Charakter prawny arbitrażu handlowego Teorie doktrynalne arbitrażu handlowego Uwagi ogólne Teoria kontraktowa Teoria jurysdykcyjna Teoria mieszana (hybrydowa) Teoria autonomiczna (absolutna i integralna) Prywatnoprawny czy publicznoprawny charakter arbitrażu handlowego Cechy prywatnoprawne arbitrażu handlowego Cechy publicznoprawne arbitrażu handlowego Sposób regulacji prawa arbitrażowego w systemie prawa krajowego (odesłanie) wnioski Krajowy czy ponadnarodowy charakter regulacji prawnej międzynarodowego arbitrażu handlowego (odesłanie) Zastosowanie norm prawa krajowego o arbitrażu handlowym Zastosowanie norm prawa jednolitego (konwencyjnego) o arbitrażu handlowym Zastosowanie norm soft law do arbitrażu handlowego Pojęcie norm soft law Normy soft law tworzone przez organizacje rządowe Normy soft law tworzone przez organizacje pozarządowe Regulaminy stałych sądów arbitrażowych Zastosowanie zasady praworządności (klauzuli porządku publicznego) Konstytucyjne podstawy arbitrażu handlowego w Polsce Rozdział 2. Źródła prawa, wytyczne, regulaminy Uwagi ogólne Kodeks postępowania cywilnego i inne przepisy prawa polskiego odnoszące się do arbitrażu Przepisy innych ustaw odnoszące się do arbitrażu Umowy międzynarodowe jako źródła prawa arbitrażowego Umowy międzynarodowe wielostronne Umowy międzynarodowe dwustronne Traktaty Ustawa modelowa UNCITRAL Wytyczne, wskazówki i zalecenia wykorzystywane w arbitrażu Wytyczne Międzynarodowego Stowarzyszenia Adwokatów dotyczące konfliktu interesów w międzynarodowym arbitrażu handlowym (IBA Guidelines on Confl icts of Interest in International Arbitration) Wytyczne Międzynarodowego Stowarzyszenia Adwokatów w sprawie reprezentowania stron w arbitrażu międzynarodowym (IBA Guidelines on Party Representation in International Arbitration) Wytyczne IBA w sprawie redagowania klauzul w międzynarodowym arbitrażu (IBA Guidelines for Drafting International Arbitration Clauses) Wytyczne Międzynarodowego Centrum Rozwiązywania Sporów w Dublinie dla arbitrów dotyczące wymiany informacji w międzynarodowych arbitrażach handlowych (ICDR Guidelines for Arbitrators concerning Exchange of Information) Zalecenia UNCITRAL dotyczące pomocy instytucjom arbitrażowym i innym zainteresowanym organom w arbitrażach według Regulaminu Arbitrażowego UNCITRAL (Recommendations to assist arbitral VI

4 institutions and other interested bodies with regard to arbitrations under the UNCITRAL Arbitration Rules) Uwagi UNCITRAL dotyczące organizacji postępowania arbitrażowego (UNCITRAL Notes on Organizing Arbitral Proceedings) Techniki kontroli czasu i kosztów w arbitrażu (Techniques for Controlling Time and Costs in Arbitration dokument MIH) Redagowanie wyroków w arbitrażu MIH (Drafting Awards in ICC Arbitration) Efektywne zarządzanie w arbitrażu Przewodnik dla wewnętrznego doradcy lub innych przedstawicieli stron (Effective Management of Arbitration A Guide for in-house Counsel and other Party Representatives) Regulaminy modelowe oraz regulaminy zagranicznych stałych sądów (instytucji) arbitrażowych Regulamin Arbitrażowy UNCITRAL (UNCITRAL Arbitration Rules) Regulamin UNCITRAL w sprawie przejrzystości w arbitrażu między państwem i inwestorem na podstawie traktatów (UNCITRAL Rules on Transparency in Treaty-based Inwestor-State Arbitration) Znowelizowany Regulamin IBA dotyczący postępowania dowodowego w międzynarodowym arbitrażu handlowym (Revised IBA Rules on the Taking of Evidence in International Commercial Arbitration) Regulamin Arbitrażowy Międzynarodowej Izby Handlowej [Rules of Arbitration of the International Chamber of Commerce (ICC)] Inne Regulaminy Międzynarodowej Izby Handlowej w zakresie rozwiązywania sporów Regulaminy Amerykańskiego Stowarzyszenia Arbitrażowego i Międzynarodowego Centrum Rozwiązywania Sporów Regulamin Sądu Międzynarodowego Arbitrażu w Londynie (London Court of International Arbitration Rules) Inne metody rozwiązywania sporów z zaangażowaniem LCIA Regulamin Arbitrażowy Międzynarodowego Centrum Arbitrażowego Austriackiej Federalnej Izby Gospodarczej [(Rules of Arbitration VIAC (Vienna Rules)] Regulaminy Sztokholmskiej Izby Handlowej odnoszące się do arbitrażu Regulamin Arbitrażowy Niemieckiej Instytucji Arbitrażowej (DIS Arbitration Rules) Regulamin Arbitrażowy Niemieckiej Instytucji Arbitrażowej dla przyspieszonych postępowań [DIS-Supplementary Rules for Expedited Proceedings (SREP)] Uzupełniający Regulamin Arbitrażowy Niemieckiej Instytucji Arbitrażowej dla sporów w zakresie prawa spółek [DIS-Supplementary Rules for Corporate Law Disputes (SRCoLD)] Regulamin Arbitrażowy UNCITRAL administrowany przez Niemiecką Instytucję Arbitrażową (UNCITRAL Arbitration Rules Administered by the DIS) Inne regulaminy i wytyczne Niemieckiej Instytucji Arbitrażowej w zakresie rozwiązywania sporów Szwajcarski Regulamin Międzynarodowego Arbitrażu [(Swiss Rules of International Arbitration (Swiss Rules)] Sądy arbitrażowe w Polsce, Regulamin Sądu Arbitrażowego przy Krajowej Izbie Gospodarczej, inne regulaminy VII

5 Regulamin Sądu Arbitrażowego przy Krajowej Izbie Gospodarczej Regulamin Sądu Arbitrażowego przy Polskiej Konfederacji LEWIATAN Regulamin Stałego Sądu Arbitrażowego przy Polsko-Niemieckiej Izbie Przemysłowo-Handlowej (Gerichtsordnung des Ständigen Schiedsgerichts bei der Deutsch-Polnischen Industrie- und Handelskammer) Regulamin Sądu Arbitrażowego przy Nowotomyskiej Izbie Gospodarczej Regulamin Sądu Arbitrażowego przy Stowarzyszeniu Inżynierów, Doradców i Rzeczoznawców w Warszawie Regulamin Sądu Polubownego (Arbitrażowego) przy Związku Banków Polskich Inne regulaminy Ustalone zwyczaje Rozdział 3. Modele krajowej regulacji prawa o arbitrażu handlowym Wpływ rozwoju międzynarodowej regulacji arbitrażu na krajowe systemy prawne Konwencje międzynarodowe Krajowe prawo arbitrażowe w okresie przedkonwencyjnym Pierwsze konwencje arbitrażowe Konwencja nowojorska Europejska Konwencja genewska Ustawa modelowa UNCITRAL z 1985 r. i jej recepcja Ewolucja krajowych przepisów o międzynarodowym arbitrażu Modele krajowej regulacji arbitrażu Wprowadzenie Model szczególnej regulacji arbitrażu międzynarodowego, zwłaszcza handlowego Francja Szwajcaria Model zintegrowanej regulacji arbitrażu Systemy prawne oparte na odrębnej ustawowej regulacji arbitrażu: Anglia i Szwecja Systemy kodeksowe: prawo niemieckie i austriackie Niektóre inne systemy prawne Rozdział 4. Zagadnienia kolizyjnoprawne w międzynarodowym arbitrażu handlowym Uwagi ogólne Umowa o arbitraż Źródła prawa kolizyjnego dla umowy o arbitraż Prawo polskie Prawo jednolite i modelowe Prawo obce Kwalifikacja kolizyjnoprawna pojęcia umowy o arbitraż Pojęcie umowy o arbitraż Samodzielność i charakter prawny umowy o arbitraż Legislacyjne koncepcje określenia statutu umowy o arbitraż Międzynarodowy charakter umów o arbitraż w PrPrywM Statut podstawowy umowy o arbitraż Prawo polskie VIII

6 Prawo jednolite i modelowe Prawo obce wybrane systemy Statut formy umowy o arbitraż Legislacyjne koncepcje określenia statutu formy umowy o arbitraż Kwalifikacja kolizyjnoprawna formy umowy o arbitraż Prawo polskie Zakres statutu Prawo jednolite i modelowe Prawo obce wybrane systemy Zdatność arbitrażowa sprawy Zdolność arbitrażowa stron umowy o arbitraż Umowa stron sporu z arbitrem (arbitrami) Podstawy orzekania przez sąd arbitrażowy w przedmiocie sporu Uwagi wstępne Przepisy prawa Ogólne zasady prawa Zasady słuszności Ponadnarodowe prawo kupieckie Wybór przez strony prawa właściwego dla przedmiotu sporu Uwagi wstępne Zasada nieograniczonego wyboru prawa właściwego przez strony Charakter prawny wyboru prawa właściwego przez strony Ustalenie przez sąd arbitrażowy prawa właściwego dla przedmiotu sporu Uwagi wstępne Ustalanie prawa właściwego na podstawie reguł prawa kolizyjnego Stosowanie reguł kolizyjnych miejsca arbitrażu Kumulatywne stosowanie reguł kolizyjnych różnych systemów prawnych Stosowanie ogólnych zasad prawa kolizyjnego Ustalanie prawa właściwego bez uwzględnienia reguł prawa kolizyjnego Prawo właściwe dla postępowania arbitrażowego Uwagi wstępne Powiązanie postępowania arbitrażowego z prawem określonego państwa Brak powiązania postępowania arbitrażowego z prawem określonego państwa Teoria delokalizacji międzynarodowego arbitrażu handlowego Rozdział 5. Restrukturyzacja i upadłość strony postępowania arbitrażowego Uwagi wstępne Wpływ upadłości i restrukturyzacji na postępowanie arbitrażowe w prawie polskim Prawo upadłościowe i naprawcze utrata mocy przez zapis na sąd polubowny i umorzenie toczących się postępowań Prawo restrukturyzacyjne i Prawo upadłościowe utrzymanie zapisów na sąd polubowny i zróżnicowane skutki dla toczących się postępowań Wpływ upadłości lub restrukturyzacji na postępowania w przedmiocie uznania albo stwierdzenia wykonalności sądu polubownego Prawo upadłościowe i naprawcze IX

7 Prawo restrukturyzacyjne i Prawo upadłościowe Dopuszczalność dokonania zapisu na sąd polubowny w toku postępowania upadłościowego i restrukturyzacyjnego Prawo upadłościowe i naprawcze Prawo restrukturyzacyjne i Prawo upadłościowe Kwestie kolizyjnoprawne Kwestie kolizyjnoprawne w stosunkach między Polską a innymi państwami członkowskimi Unii Europejskiej (z wyjątkiem Danii) Kwestie kolizyjnoprawne w stosunkach z państwami spoza Unii Europejskiej oraz Danią Wpływ zagranicznej upadłości na toczące się w Polsce postępowanie arbitrażowe Wpływ polskiego postępowania upadłościowego na postępowanie arbitrażowe prowadzone poza Unią Europejską albo w Danii Część II. Ogólne zagadnienia arbitrażu handlowego Rozdział 6. Zdolność i zdatność arbitrażowa Pojęcia zdolności i zdatności arbitrażowej i ich funkcja Zdolność stron do zawarcia umowy o arbitraż Zdatność arbitrażowa sporów Uwagi ogólne. Zdatność arbitrażowa sporów w międzynarodowym arbitrażu handlowym i w ujęciu porównawczym Rozszerzenie zakresu zdatności arbitrażowej sporów w prawie polskim w ramach reformy z 2005 r Stan prawa przed reformą Regulacja zdatności arbitrażowej sporów w nowej Części Piątej KPC Zdatność ugodowa jako przesłanka zdatności arbitrażowej Zdatność ugodowa i zdatność arbitrażowa sporów o prawa majątkowe na tle porównawczym Zdatność ugodowa sporów o prawa majątkowe w prawie polskim Arbitraż a osoby trzecie Zdatność ugodowa i zdatność arbitrażowa sporów o prawa niemajątkowe Inne przesłanki ograniczenia zdatności arbitrażowej sporów Sprawa cywilna należąca do drogi sądowej Przepisy szczególne Skutki braku zdatności arbitrażowej sporu Konkluzje Rozdział 7. Umowa o arbitraż Wprowadzenie Pojęcie umowy o arbitraż (zapisu na sąd polubowny) Zapis na sąd polubowny a niektóre inne umowy dotyczące rozwiązywania sporów Umowy prorogacyjne i derogacyjne Umowy prorogacyjno-arbitrażowe Umowa o mediację X

8 Umowy o dokonanie ustaleń faktycznych lub uzupełnienie treści kontraktu przez osobę trzecią Umowy z arbitrami (receptum arbitrii) Akt określający warunki arbitrażu Rodzaje umów o arbitraż Kompromis i klauzula arbitrażowa Umowa o arbitraż ad hoc i umowa o arbitraż instytucjonalny Umowa o arbitraż krajowy i umowa o arbitraż zagraniczny Umowa o arbitraż w sporach wielostronnych Skutki prawne umowy o arbitraż Skutek pozytywny Skutek negatywny Inne skutki Charakter prawny umowy o arbitraż i jej odrębność Kwalifikacja systemowa Odrębność zapisu na sąd polubowny wobec kontraktu głównego Zdolność do zawarcia umowy o arbitraż Treść zapisu na sąd polubowny Elementy niezbędne (konstytutywne) Zasada równości stron Elementy fakultatywne Uzgodnienia dotyczące postępowania arbitrażowego Forma umowy o arbitraż Prawo krajowe Konwencje arbitrażowe Inne kwestie dotyczące zawarcia umowy o arbitraż Konsens stron. Zgoda osoby trzeciej Zawarcie umowy o arbitraż przez pełnomocnika Uzupełnienie i zmiana zapisu na sąd polubowny Zakres związania zapisem na sąd polubowny Zakres podmiotowy (ratione personae) Zakres przedmiotowy (ratione materiae) Zakres czasowy (ratione temporis) Nieprawidłowości zawarcia umowy o arbitraż oraz ich skutki Uwagi wstępne Nieistnienie (brak) umowy o arbitraż Nieważność i unieważnialność Bezskuteczność Niewykonalność, niemożliwość realizacji i patologiczny charakter umowy o arbitraż Utrata mocy zapisu na sąd polubowny Uwagi wstępne Przyczyny wskazane w Kodeksie postępowania cywilnego Ogłoszenie upadłości strony przed nowelizacją i po nowelizacji PrUpad Przyczyny przewidziane w Kodeksie cywilnym Zagadnienia kolizyjnoprawne umowy o arbitraż Uwagi wstępne Statut umowy o arbitraż Prawo właściwe dla formy umowy o arbitraż XI

9 Prawo właściwe dla zdolności stron Prawo właściwe dla pełnomocnictwa do zawarcia umowy o arbitraż Ustalanie prawa właściwego dla umowy o arbitraż przez sąd polubowny Odejście od stosowania norm kolizyjnych do umowy o arbitraż we Francji Rozdział 8. Arbitrzy i zespół orzekający Zagadnienia ogólne Pojęcie arbitra, zespołu orzekającego i sądu arbitrażowego Pojęcie arbitra Arbiter a zespół orzekający Zespół orzekający a sąd arbitrażowy (polubowny) Arbiter doraźny Status prawny arbitra i szczególny charakter jego funkcji (mandatu) Osoby uprawnione do podjęcia i pełnienia funkcji arbitra Przesłanki ustawowe o charakterze obiektywnym Podstawowe cechy arbitra wymagane przez ustawę bezstronność i niezależność (odesłanie) Dodatkowe cechy arbitra wymagane przez umowę o arbitraż lub przez regulamin stałego sądu arbitrażowego Bezstronność i niezależność arbitra Zagadnienia pojęciowe Uwagi wprowadzające Pojęcie bezstronności arbitra ( impartiality ) Pojęcie niezależności arbitra ( independence ) Obowiązek ujawnienia okoliczności, które mogą wywołać wątpliwości co do bezstronności i niezależności arbitra Wytyczne IBA dotyczące konfliktu interesów w międzynarodowym arbitrażu Treść i charakter prawny Wytycznych IBA Czerwona lista Pomarańczowa lista Zielona lista Problem zachowania bezstronności i niezależności arbitra powołanego przez stronę sporu Brak potrzeby zmian sposobu powoływania arbitrów Receptum arbitrii, prawa i obowiązki arbitra Receptum arbitrii Pojęcie, konstrukcja prawna i forma recepti arbitrii Strony recepti arbitrii (zakres podmiotowy) Zawarcie recepti arbitrii (powstanie stosunku prawnego pomiędzy arbitrem a stronami sporu) Treść recepti arbitrii (zakres przedmiotowy) Receptum arbitrii a umowa o arbitraż Charakter prawny recepti arbitrii Wygaśnięcie recepti arbitrii Obowiązki arbitra Obowiązek rozstrzygnięcia sporu Obowiązek zachowania mandatu arbitra do czasu jego ustawowego wygaśnięcia Obowiązek zachowania bezstronności i niezależności XII

10 Obowiązek prowadzenia postępowania arbitrażowego uczciwie i bez zbędnej zwłoki Obowiązek zachowania poufności Obowiązek osobistego wykonywania funkcji arbitra Prawa arbitra Prawo do wynagrodzenia Prawo do żądania zwrotu poniesionych wydatków Problem prawa arbitra do jego immunitetu Skutki niewykonania lub nienależytego wykonania obowiązków arbitra Odwołanie arbitra (odesłanie) Uchylenie wyroku lub odmowa uznania albo stwierdzenia wykonalności wyroku sądu arbitrażowego (odesłanie) Odpowiedzialność odszkodowawcza arbitra względem stron sporu Problem odpowiedzialności arbitra wobec stałego sądu arbitrażowego Skład zespołu orzekającego i powołanie jego członków Warianty liczbowe zespołu orzekającego Uwagi wprowadzające Arbiter jedyny (zalety, wady) Trzyosobowy zespół orzekający (zalety, wady) Parzysty zespół orzekający Zespoły orzekające o większej liczbie arbitrów Problem kadłubowych zespołów orzekających Pojęcie kadłubowego zespołu orzekającego i przyczyny jego powstania Spór wokół dopuszczalności wydania wyroku przez kadłubowy zespół orzekający Powołanie członków zespołu orzekającego (powstanie mandatu arbitra) Uwagi wprowadzające Powołanie przez strony sporu Powołanie przez organ nominacyjny Specyfika powołania zespołu orzekającego w przypadku arbitrażu wielostronnego Techniki wyłaniania arbitra Chwila powołania arbitra oraz zespołu orzekającego Nadzwyczajny tryb powołania zespołu orzekającego (expedited formation) Ustanie mandatu arbitra Pojęcie i rodzaje ustania mandatu arbitra Pojęcie ustania mandatu arbitra Rodzaje ustania mandatu arbitra Wykonanie mandatu arbitra Wydanie wyroku przez zespół orzekający Problem zachowania mandatu arbitra w postępowaniu remisyjnym (odesłanie) Problem zachowania mandatu arbitra po uchyleniu wyroku sądu arbitrażowego (odesłanie) Wyłączenie arbitra Istota prawna wyłączenia arbitra Sposób regulacji prawnej wyłączenia arbitra XIII

11 Terminy związane z wyłączeniem arbitra Przyczyny wyłączenia arbitra (zakres przedmiotowy) Osoby uprawnione do wniesienia wniosku o wyłączenie arbitra (zakres podmiotowy) Organ bądź podmiot uprawniony do wyłączenia arbitra Postępowanie związane z wyłączeniem arbitra Możliwe zachowania arbitra, w odniesieniu do którego skierowano wniosek o wyłączenie Odwołanie arbitra Istota prawna odwołania arbitra (sensu largo) Odwołanie arbitra (sensu stricto) Usunięcie arbitra Ustąpienie i śmierć arbitra Istota prawna ustąpienia arbitra Powody rezygnacji arbitra Skutki procesowe przedterminowego wygaśnięcia mandatu arbitra Zastąpienie arbitra Problem obowiązku powtórzenia postępowania arbitrażowego w całości lub części z udziałem arbitra zastępczego Wydanie wyroku przez kadłubowy zespół orzekający (odesłanie) Rozdział 9. Postępowanie arbitrażowe Uwagi wstępne Zasady ogólne postępowania arbitrażowego Autonomia stron Autonomia postępowania arbitrażowego a ingerencja sądów krajowych Prawo do sprawiedliwego (rzetelnego) procesu Zasada szybkości i efektywności Poufność postępowania Źródła reguł postępowania Regulaminy arbitrażowe Prawo krajowe Postanowienie w sprawie reguł postępowania Uprawnienia trybunału arbitrażowego w zakresie stanowienia reguł postępowania Pełnomocnicy Terminy i doręczenia Rodzaje terminów i możliwość ich przedłużenia Kalendarz procedowania Doręczenia Wniosek o arbitraż, pozew i inne pisma procesowe w postępowaniu arbitrażowym Wniosek o arbitraż i pozew Odpowiedź na wniosek; pozew wzajemny Odpowiedź na wniosek Zarzut braku właściwości lub niedopuszczalności roszczeń Pozew wzajemny, zarzut potrącenia Współuczestnictwo, przypozwanie i interwencja uboczna Konsolidacja XIV

12 Zmiana roszczeń w toku postępowania Inne pisma procesowe w toku postępowania Zarządzenia i postanowienia wydawane w toku postępowania arbitrażowego; decyzje administratora arbitrażu Rodzaje zarządzeń i postanowień Uprawnienie trybunału arbitrażowego do wydawania zarządzeń i postanowień Forma zarządzeń oraz postanowień Decyzje administratora arbitrażu Postępowanie zabezpieczające Przesłanki Kompetencje trybunału arbitrażowego a kompetencje sądu państwowego Forma i skutki orzeczeń Podział (bifurkacja) postępowania Zawieszenie postępowania Podstawy zawieszenia postępowania Skutki zawieszenia postępowania i przerwanie okresu zawieszenia Zawieszenie pracy trybunału Postępowanie dowodowe Uwagi wstępne Ciężar dowodu Zbyteczność dowodzenia i ograniczenia dowodowe Pomoc sądowa w postępowaniu arbitrażowym Zasada bezpośredniości postępowania dowodowego Podstawowe środki dowodowe Dowody z dokumentów Dowód z zeznań świadków Dowód z opinii biegłego Rozprawa Konieczność przeprowadzenia rozprawy Przygotowanie rozprawy Miejsce i język rozprawy oraz protokół Poufność rozprawy Przebieg rozprawy Rozdział 10. Wyrok, zasady wyrokowania i inne sposoby zakończenia postępowania arbitrażowego Pojęcie wyroku w postępowaniu arbitrażowym Narada Przedmiot wyrokowania i zupełność wyroku Związanie prawem materialnym, orzekanie ex aequo et bono Określenie prawa materialnego Zasada iura novit curia Orzekanie ex aequo et bono a orzekanie na podstawie ogólnych zasad prawa lub zwyczaju Elementy konieczne i fakultatywne wyroku Uzasadnienie wyroku Natychmiastowa wykonalność wyroku Rodzaje wyroków XV

13 Wyrok końcowy, wstępny i częściowy Wyrok wydany na podstawie ugody Wyrok zaoczny Notyfikacja wyroku Sprostowanie i wykładnia wyroku, wyrok uzupełniający Uwagi wstępne Uzupełnienie wyroku Sprostowanie i wykładnia Inne sposoby zakończenia postępowania arbitrażowego Zwrot wezwania na arbitraż Zwrot pozwu Umorzenie postępowania Rozdział 11. Koszty postępowania przed sądem polubownym Wstęp Wynagrodzenie i zwrot wydatków arbitrów Zagadnienia ogólne Porozumienie arbitrów i stron postępowania Orzeczenie sądu powszechnego Solidarna odpowiedzialność stron za wynagrodzenie i za zwrot wydatków arbitrów Zaliczka na koszty postępowania przed sądem polubownym Ustalenie i pobieranie zaliczki na koszty postępowania Skutki braku uiszczenia zaliczki Rozstrzyganie o kosztach postępowania przed sądem polubownym Zabezpieczenie kosztów procesu Rozdział 12. Postępowania postarbitrażowe Wprowadzenie Uchylenie wyroku sądu arbitrażowego Zagadnienia wstępne Charakter prawny skargi o uchylenie wyroku sądu arbitrażowego Przedmiot i zakres skargi Wyrok sądu polubownego jako przedmiot skargi o uchylenie Zakres skargi Wyłączenie przez strony skargi o uchylenie Legitymacja w postępowaniu ze skargi Pojęcie legitymacji w sprawie o uchylenie wyroku arbitrażowego Źródło legitymacji Podmioty legitymowane czynnie Podmioty legitymowane biernie Podstawy skargi Zagadnienia ogólne Podstawy uwzględniane na zarzut strony Podstawy uwzględniane z urzędu Termin do wniesienia skargi Jurysdykcja krajowa Postępowanie ze skargi XVI

14 Sąd właściwy Wymogi formalne skargi Przebieg postępowania Zwrot sprawy sądowi arbitrażowemu w celu usunięcia uchybień Wyrok sądu w sprawie ze skargi. Środki zaskarżenia Skutki uchylenia wyroku sądu arbitrażowego Uchylenie wyroku w arbitrażu inwestycyjnym Uznanie i stwierdzenie wykonalności wyroku sądu arbitrażowego i ugody zawartej przed takim sądem Zagadnienia wstępne Wyroki krajowe i ugody krajowe a wyroki i ugody zagraniczne kryterium rozróżnienia Istota i skutki uznania oraz stwierdzenia wykonalności Istota i skutki uznania oraz stwierdzenia wykonalności krajowego wyroku arbitrażowego Istota i skutki uznania oraz stwierdzenia wykonalności ugody zawartej przed sądem polubownym Istota i skutki uznania oraz stwierdzenia wykonalności wyroków i ugód zagranicznych Przedmiot uznania i stwierdzenia wykonalności według KPC Wyrok sądu polubownego Ugoda zawarta przed sądem polubownym Podstawy odmowy uznania i stwierdzenia wykonalności Brak zdatności arbitrażowej sporu Klauzula porządku publicznego Jurysdykcja krajowa Postępowanie Charakter postępowania Sąd właściwy Legitymacja czynna i bierna Wymogi formalne wniosku Przebieg postępowania w sprawie o uznanie oraz o stwierdzenie wykonalności krajowego wyroku lub ugody; środki zaskarżenia Postępowanie o uznanie albo stwierdzenie wykonalności a postępowanie ze skargi o uchylenie Uznanie i stwierdzenie wykonalności zagranicznych wyroków i ugód Uznanie i stwierdzenie wykonalności według NYKonw Uznanie i stwierdzenie wykonalności według KPC Uznanie i stwierdzenie wykonalności według umów dwustronnych Uznanie i wykonanie zagranicznych wyroków arbitrażowych a rozporządzenie Rady i Parlamentu Europejskiego Nr 1215/2012 (Bruksela Ia) Uznanie i wykonanie wyroków wydanych w arbitrażu inwestycyjnym Zmiana przepisów Części piątej KPC w zakresie postępowań postarbitrażowych ustawą z r Zagadnienia wstępne Skarga o uchylenie wyroku sądu arbitrażowego Termin do wniesienia skargi XVII

15 Sąd właściwy Wymogi formalne skargi Przebieg postępowania Wyrok sądu w sprawie ze skargi. Środki zaskarżenia Uznanie i stwierdzenie wykonalności wyroku sądu arbitrażowego i ugody zawartej przed takim sądem Sąd właściwy Wymogi formalne wniosku Przebieg postępowania Środki zaskarżenia Część III. Szczególne dziedziny arbitrażu handlowego Rozdział 13. Arbitraż morski Zagadnienia ogólne Geneza morskiego arbitrażu handlowego Właściwość morskiego arbitrażu handlowego Morski arbitraż handlowy a morski arbitraż międzynarodowy Rodzaje morskiego arbitrażu handlowego Arbitraż morski ad hoc Morskie sądy arbitrażowe Uwagi wstępne Grupa anglosaska Grupa europejska Grupa wschodnia Mediacja i inne alternatywne formy rozstrzygania sporów morskich Morskie klauzule arbitrażowe Zjawisko forum shopping w morskim obrocie handlowym Standaryzacja umów w morskim obrocie handlowym Przykłady morskich klauzul arbitrażowych Umowy przewozowe Inne umowy Standardowa klauzula BIMCO Skuteczność morskich klauzul arbitrażowych Uwagi ogólne Klauzule arbitrażowe w czarterpartii i w konosamencie Wybrane polskie orzecznictwo Klauzule arbitrażowe w konwencjach przewozowych UNCITRAL Morski arbitraż handlowy w Polsce Uwagi ogólne Międzynarodowy Sąd Arbitrażowy dla Spraw Żeglugi Morskiej i Śródlądowej Powstanie MSA Aktualny status prawny MSA Sąd Arbitrażowy przy Polskiej Izbie Spedycji i Logistyki Arbitraż surowcowy Pojęcie arbitrażu jakościowego Sąd Arbitrażowy przy Izbie Bawełny Rozdział 14. Arbitraż w umowach budowlanych Wprowadzenie Specyfika procesu budowlanego i umów budowlanych XVIII

16 14.3. Wpływ specyfiki procesu budowlanego na treść umów budowlanych Mechanizmy zmierzające do zapewnienia harmonijnej współpracy i szybkiego rozstrzygania kwestii spornych Partnerstwo (partnering) Rozjemstwo (adjudykacja adjudication, dispute review board) Raport w sprawie warunków geotechnicznych dla fazy projektowania (geotechnical design summary report) Depozyt dokumentacji ofertowej (bid documents escrow) Inicjatywy stowarzyszeń zawodowych i instytucji arbitrażowych w zakresie tworzenia rozwiązań modelowych w odniesieniu do umów budowlanych Inicjatywy stowarzyszeń zawodowych Ogólne Warunki FIDIC Krajowe stowarzyszenia zawodowe Inicjatywy instytucji arbitrażowych w zakresie procedur arbitrażowych Międzynarodowa Izba Handlowa (International Chamber of Commerce ICC) Amerykańskie Stowarzyszenie Arbitrażowe (American Arbitration Association AAA) Joint Contracts Tribunal (JCT) Institution of Civil Engineers (ICE) Inicjatywy ustawodawcze w zakresie rozstrzygania sporów wynikających z umów budowlanych Podsumowanie Rozdział 15. Arbitraż korporacyjny Pojęcie, regulacja i praktyka arbitrażu korporacyjnego Spory korporacyjne i ich rozstrzyganie przez arbitraż Pojęcie sporów korporacyjnych Kluczowe problemy arbitrażu korporacyjnego Regulacja i praktyka arbitrażu korporacyjnego w ujęciu porównawczym Anglia i USA Francja Szwajcaria Niemcy Austria Włochy Praktyka arbitrażu korporacyjnego w Polsce przed reformą prawa arbitrażowego Regulacja arbitrażu korporacyjnego w Księdze V KPC Historia legislacyjna art KPC a jego stosunek do art Zakres regulacji w stosunku do form podmiotów korporacyjnych Spółki handlowe Inne podmioty korporacyjne Zakres regulacji w obszarze stosunków korporacyjnych Kategorie sporów korporacyjnych Zakres statutowej klauzuli arbitrażowej Zdatność arbitrażowa sporów korporacyjnych Ogólne przesłanki zdatności arbitrażowej a spory korporacyjne Spory związane z zaskarżaniem uchwał Uwagi wstępne XIX

17 Argumenty funkcjonalne na rzecz zdatności arbitrażowej sporów dotyczących uchwał Zdatność ugodowa a rozszerzona prawomocność wyroku Spory należące do właściwości sądu rejestrowego Umowa o arbitraż w sporach korporacyjnych i jej realizacja Dopuszczalność pozastatutowej umowy o arbitraż Treść statutowej klauzuli arbitrażowej Problem uformowania zespołu orzekającego Podstawy orzekania sądu arbitrażowego Perpektywy dalszej ewolucji regulacji ustawowej sporów korporacyjnych Rozdział 16. Arbitraż sportowy Wprowadzenie Podstawowe instancje arbitrażowe w sferze sportu Zalety i wady arbitrażu sportowego Pojęcie zdatności arbitrażowej w sprawach sportowych Specyfika arbitrażu sportowego realizowana za pośrednictwem klauzuli arbitrażowej przez odesłanie Postępowanie przed sportowymi sądami arbitrażowymi Zabezpieczenie roszczeń dochodzonych przed sportowymi sądami polubownymi Prawo właściwe dla arbitrażu sportowego Kwestia instancyjności sportowej procedury arbitrażowej Zaskarżalność wyroków arbitrażowych Wykonalność wyroków sportowych sądów polubownych Rozdział 17. Rozstrzyganie sporów o nazwy domen internetowych Pojęcie domeny i modele rozstrzygania sporów o nazwy domen internetowych Pojęcie domeny internetowej Polubowne rozwiązywanie sporów Sądownictwo państwowe Postępowanie przed sądem polubownym Postanowienia Regulaminu NASK Postępowanie na podstawie Regulaminu Sądu Polubownego ds. Domen Internetowych przy PIIT Zakres Regulaminu Sądu Polubownego ds. Domen Internetowych przy PIIT Podstawowe zasady postępowania przed Sądem Polubownym ds. Domen Internetowych Równe traktowanie stron w toku postępowania arbitrażowego i zakazu kontaktu z arbitrem Poufność informacji i poufność postępowania Komunikacja w formie elektronicznej Terminowe rozstrzyganie sporów Arbitrzy i mediatorzy Bezstronność i kwalifikacje arbitrów Powołanie arbitra Wszczęcie postępowania arbitrażowego Dowody i rozprawa XX

18 Zamknięcie postępowania Wydanie orzeczenia Rozstrzygnięcia sądu polubownego Ugoda Umorzenie postępowania Postępowanie po wydaniu wyroku stwierdzającego naruszenie praw osoby trzeciej przez abonenta nazwy domeny Odwołania od wyroków sądów polubownych Mediacje Regulamin Centrum Mediacji i Arbitrażu WIPO dla domeny.pl Arbitraż WIPO na podstawie Regulaminu UDRP Rozstrzyganie sporów o nazwy domen internetowych spory o domenę.eu Podstawy rozstrzygnięć sporów o nazwy domen internetowych Ustawa Prawo własności przemysłowej Naruszenia praw ochronnych na znaki towarowe Naruszenie praw do znaku renomowanego Ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji Artykuł 3 ust. 1 ZNKU Artykuł 10 ZNKU ochrona oznaczeń Artykuł 5 ZNKU używanie cudzego oznaczenia przedsiębiorstwa Artykuł 15 ZNKU utrudnianie dostępu do rynku Naruszenie prawa do firmy Prawo autorskie Prawo prasowe Część IV. Zagadnienia pozostałe Rozdział 18. Arbitraż inwestycyjny Pojęcie międzynarodowego arbitrażu inwestycyjnego Inwestycje międzynarodowe Rodzaje sporów inwestycyjnych Międzynarodowy arbitraż inwestycyjny Umowy o popieraniu i wzajemnej ochronie inwestycji (BIT) Geneza i rozwój BIT-ów Ogólna charakterystyka Znaczenie umbrella clause BIT-y a międzynarodowy arbitraż inwestycyjny Udział państwa w międzynarodowych stosunkach inwestycyjnych Charakterystyka stosunków prawnych z udziałem państwa Uwagi wstępne Pojęcie strony państwowej Ważniejsze rodzaje międzynarodowych stosunków prawnych z udziałem strony państwowej Konstrukcja state contract jako typowa forma zobowiązania inwestora zagranicznego i państwa przyjmującego Problemy definicyjne Charakter prawny Arbitraż w sporach z udziałem strony państwowej Różnorodność arbitrażu w sporach z udziałem strony państwowej XXI

19 XXII Wady metody arbitrażowej w sporach z udziałem państwa Ogólne zasady procedury arbitrażowej Skuteczność orzeczeń arbitrażowych Próba oceny przydatności metody arbitrażowej w sporach inwestycyjnych z udziałem strony państwowej Konwencja waszyngtońska Ogólne informacje Przegląd zasadniczych regulacji konwencyjnych Uwagi wstępne Zakres stosowania Konwencji Aktualny stan ratyfikacji i sytuacja Polski Utworzenie ICSID Struktura ICSID Postępowania w ramach ICSID Wszczęcie postępowania Modelowe klauzule ICSID Koncyliacja Uwagi wstępne Komisja koncyliacyjna Postępowanie koncyliacyjne Arbitraż inwestycyjny Ustanowienie trybunału arbitrażowego i zasady jego działania Zasady postępowania arbitrażowego Dodatkowe postępowanie (Additional Facility) Uwagi wstępne Postępowanie badawcze (fact-fi nding) Postępowanie koncyliacyjne i arbitrażowe Opłaty Rola precedensów w działalności ICSID Perspektywy systemu ICSID Inne arbitraże instytucjonalne rozstrzygające międzynarodowe spory inwestycyjne pomiędzy państwem a zagranicznym inwestorem Stały Trybunał Arbitrażowy (Permanent Court of Arbitration) Geneza PCA Struktura PCA Klauzule arbitrażowe w sporach pomiędzy stroną państwową i kontrahentem niepaństwowym Reguły PCA dotyczące postępowania pomiędzy stroną państwową i kontrahentem niepaństwowym Arbitraż inwestycyjny NAFTA (North American Free Trade Agreement) Powstanie i cele NAFTA Rozstrzyganie sporów inwestycyjnych Arbitraż inwestycyjny ECT (Energy Charter Treaty) Geneza i zakres ECT Specjalne postępowanie rozjemcze w zakresie tranzytu Rozstrzyganie sporów inwestycyjnych Irańsko-amerykański trybunał arbitrażowy Geneza i struktura trybunału Postępowanie arbitrażowe

20 Rozdział 19. Arbitraż a alternatywne metody rozwiązywania sporów w sprawach cywilnych (ADR) ADR w sprawach cywilnych: geneza, definicja i rodzaje Definicja ADR Studia empiryczne na temat pozasądowych form rozwiązywania sporów (arbitraż i mediacja) /2012 r.: Projekt badawczy D. Lipsky ego i R. Seebera, Cornell University, The Appropriate Resolution of Corporate Disputes: A Report on the Growing Use of ADR by U.S. Corporations /2006 r.: Projekt badawczy Amerykańskiego Stowarzyszenia Arbitrażowego (American Arbitration Association AAA), Dispute-Wise Business Management, Improving Economic and non-economic Outcomes in Managing Business Confl icts r.: Raport analityczny Komisji Wspólnot Europejskich, Zielona Księga w sprawie alternatywnego rozwiązywania sporów w prawie cywilnym i handlowym r.: Projekt badawczy Oxford Institute of European and Comparative Law, Oxford Centre for Socio-Legal Studies: Systemy wymiaru sprawiedliwości w Europie. Skutki dla wyboru forum i wyboru prawa kontraktu r.: Raport Centrum ADR w Rzymie: Koszt rozwiązywania sporów gospodarczych przez sąd, arbitraż i w trybie mediacji (Raport ADR) r.: Studium International Mediation Institute: Jak użytkownicy postrzegają propozycję konwencji ONZ w sprawie wykonywania ugód mediacyjnych (Studium IMI) r.: Raport S.I. Strong University of Missouri School of Law: Use and Perception of International Commercial Mediation and Conciliation: A Preliminary Report on Issues Relating to the Proposed UNCITRAL Convention on International Commercial Mediation and Conciliation (Raport S.I. Strong) Rodzaje ADR Mediacja/koncyliacja (Mediation/Conciliation) Miniproces (mini-trial, executive tribunal) Opinia eksperta (fact-finding) Wczesna obiektywna ocena sprawy (Early Neutral Evaluation) Skoncentrowana (doradcza) rozprawa (summary jury trial) Med-Arb (Mediation-Arbitration) Arb-Med (Arbitration-Mediation) Rada rozpatrywania sporu (Dispute Review Board) oraz stały pre-arbiter (Permanent Referee) Mediacja i arbitraż ostatniej oferty (Mediation and Last Offer Arbitration MEDALOA) (Baseball Arbitration) Arbitraż z ograniczeniem ryzyka (High-Low Arbitration) Rzecznik klientów (Ombudsman) ODR (Online Dispute Resolution) XXIII

21 19.2. Cel i treść polskiej ustawy o mediacji cywilnej Wstęp Cele zmian wprowadzonych przez KPCZmU z 2005 r Zakres przedmiotowy Mediacja umowna (typ konwencjonalny) Mediacja sądowa (typ procesowy) Wybór i status mediatora Listy stałych mediatorów Zasada poufności i bezstronności Postępowanie Ugoda Mediacja rodzinna Koszty mediacji i wynagrodzenie mediatora Propozycje Społecznej Rady ds. Alternatywnych Metod Rozwiązywania Konfliktów i Sporów przy Ministrze Sprawiedliwości dotyczące usprawnienia procedury mediacyjnej przez sądy cywilne w ramach obowiązujących przepisów Dyrektywa 2008/52/WE na tle polskich przepisów dotyczących mediacji cywilnej Geneza i treść dyrektywy 2008/52/WE Ocena ogólna stosunku polskich przepisów o mediacji cywilnej i dyrektywy 2008/52/WE Definicja mediacji cywilnej Skierowanie stron do mediacji przez sąd Zapewnienie jakości postępowania mediacyjnego Wykonanie i egzekucja ugody mediacyjnej Gwarancje poufności mediacji i ochrona mediatora Przerwanie biegu przedawnienia roszczeń Wdrożenie dyrektywy 2008/52/WE Ustawa o wspieraniu polubownych metod rozwiązywania sporów Mediacja i arbitraż. Konflikt czy synergia? Czy arbitraż to ADR? Programy mediacyjne międzynarodowych instytucji rozwiązywania sporów i konfliktów gospodarczych Stan sądownictwa arbitrażowego (polubownego) w Polsce i warunki jego rozwoju Obraz statystyczny mediacji w sprawach gospodarczych (lata ) Perspektywy i warunki rozwoju mediacji w sprawach gospodarczych Stosowanie mediacji i sądownictwa arbitrażowego (polubownego) w rozwiązywaniu sporów cywilnych Indeks rzeczowy XXIV