Podatek dochodowy w rolnictwie- perspektywa wprowadzenia w Polsce

Transkrypt

1 Podatek dochodowy w rolnictwie- perspektywa wprowadzenia w Polsce Dr inż. Joanna Pawłowska-Tyszko Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej PIB Zakład Finansów Rolnictwa tyszko@ierigz.waw.pl

2 Istota problemu Specyfika rolniczego systemu podatkowego polega na: Wyłączenie rolników z podatku dochodowego, Funkcjonowaniu w rolnictwie podatku rolnego. Rozwiązania takie zaprzeczających zasadom powszechności, równości oraz sprawiedliwości opodatkowania i rodzą problemy natury gospodarczej i społecznej. Postulat zastąpienia podatku rolnego podatkiem dochodowym.

3 Kraj System preferencyj ny Dochody (osób fizycznych) Powszechny system (w tym Ulgi, zwolnienia, itp.) Podatek dochodowy w UE Szczególne rozwiązania podatkowe w rolnictwie Austria x x Uproszczona rachunkowość, ryczałtowe i szacunkowe formy określania dochodu, indywidualnie wybrany rok podatkowy. Belgia x x Dopuszcza się szacunkowe formy określenia dochodu do momentu zrównania dochodu szacunkowego z dochodem faktycznym. Stosuje się uprzywilejowane opodatkowanie dotacji unijnych, uprzywilejowane opodatkowanie dla rezygnujących z rolnictwa, refinansowanie kredytów oraz przyspieszoną amortyzację. Czechy x Opodatkowanie na zasadach ogólnych. Dania Określanie dochodów na podstawie planu przedsięwzięcia. Nienormatywne opodatkowanie dla małych gospodarstw. Ciągłość wartości księgowej. Dodatkowe odpisy na B+R w gospodarstwach. Francja x x Uproszczona rachunkowość, ryczałtowe i szacunkowe formy określania dochodu, możliwość rozliczania strat, stosowanie średnich dochodów z 3 lat, możliwość odliczania wydatków inwestycyjnych, ulgi dla młodych rolników. Niemcy x x Uproszczona rachunkowość, ryczałtowe i szacunkowe formy określania dochodu, możliwość rozliczania strat, stosowanie średnich dochodów z 3 lat, możliwość tworzenia rezerw inwestycyjnych, przyspieszona amortyzacja. Węgry Opodatkowanie na zasadach ogólnych. Irlandia x Możliwość określania dochodów na podstawie średniej z 3 lat, preferencje ekologiczne. Włochy x x Dochód określany na podstawie ryczałtu. x Polska x x Wyłączenie spod podatku dochodowego. Holandia x Możliwość określania dochodów na podstawie średniej z 3 lat, możliwość rozliczania strat. Ulgi inwestycyjne i przyspieszona amortyzacja wspierające inwestycje. Hiszpania x x Szacunkowe formy określania dochodów dotyczą tylko małych gospodarstw, które stanowią większość. Brak specjalnych ulg dla rolników. Kredyty związane z tylko inwestycjami ekologicznymi, na B+R w rolnictwie oraz działalność eksportową. Anglia x Możliwość określania dochodów na podstawie średniej z 2 lat, tworzenia funduszu inwestycyjnego zmniejszającego podstawę opodatkowania, dodatkowe odpisy amortyzacyjne.

4 Propozycje ustawowe dotyczące zmian w opodatkowaniu dochodów rolniczych Założenia do projektu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych z działalności rolniczej oraz zmianie innych ustaw r.

5 Cel wprowadzenia ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych z działalności rolniczej Zamierzeniem ustawowym jest wprowadzenie podatku dochodowego w rolnictwie, a co za tym idzie objęcie systemem podatku dochodowego dochodów z działalności rolniczej

6 Zakres regulacji Opracowanie nowej, odrębnej ustawy dotyczącej opodatkowania dochodów (przychodów) uzyskiwanych przez osoby fizyczne prowadzące działalność rolniczą (nie przewiduje się odrębnej ustawy w zakresie podatku dochodowego od osób prawnych prowadzących działalność rolniczą), Zdefiniowanie pojęć: działalność rolnicza, gospodarstwo rolne, zwolnienia przedmiotowe, koszty uzyskania przychodów, ulgi i odliczenia, obowiązki ewidencyjne, rok kalendarzowy, rok podatkowy, rok gospodarczy, Uchylenie ustawy o podatku rolnym = zniesienie podatku rolnego, Wprowadzenie podatku od nieruchomości rolnych. Obejmie on tylko takich dotychczasowych podatników podatku rolnego, którzy: będą prowadzić działalność rolniczą i zostaną zwolnieni z podatku dochodowego, będą objęci podatkiem dochodowym od działalności rolniczej - w zakresie gruntów nie zajętych na działalność rolniczą, nie będą prowadzić działalności rolniczej na gruntach rolnych. Stawki podatkowe (będą corocznie waloryzowane na zasadach ogólnych): 185 zł od 1 ha przeliczeniowego dla gruntów gospodarstw rolnych 370 zł od 1 ha fizycznego dla UR niewchodzących w skład gospodarstwa rolnego Likwidacja działów specjalnych produkcji rolnej.

7 Podstawowe założenia Podmiotem podatku będzie osoba fizyczna uzyskująca przychody z działalności rolniczej, w tym również prowadzonej na gruntach nie będących własnością podatnika. Przy prowadzeniu działalności wspólnie, obowiązek podatkowy będzie ciążył na wszystkich osobach prowadzących działalność rolniczą, przy czym będzie możliwość wskazania osoby, która będzie realizowała prawa i obowiązki podatkowe. Rokiem podatkowym będzie rok kalendarzowy. Podatek dochodowy z działalności rolniczej będzie dochodem gmin.

8 Podstawowe założenia cd. Obowiązek podatkowy będzie uzależniony od wysokości przychodów uzyskanych w roku gospodarczym poprzedzającym dany rok podatkowy. Rok gospodarczy liczony od 1 lipca do 30 czerwca następnego roku kalendarzowego. Limity przychodów dla podatku: W okresie przejściowym (pierwsze dwa lata obowiązywania ustawy) I rok 200 tys. zł II rok 150 tys. zł Po okresie przejściowym 100 tys. zł Dla osób rozpoczynających działalność objecie podatkiem dochodowym nastąpi w dniu 1 stycznia roku kalendarzowego następującego po roku gospodarczym. Podstawa ustalenia limitu przychodów: W pierwszy roku obwiązywania ustawy: na podstawie faktur i faktur VAT RR W kolejnych latach: na podstawie ewidencji przychodów Do ustalenia limitu będą uwzględniane przychody z: działalności rolniczej (pr. roślinnej, zwierzęcej, chowu, hodowli, usług agroturystycznych, małego przetwórstwa, dzierżawy, świadczenia usług majątkiem pochodzącym z gospodarstwa) Dopłaty nie będą stanowiły przychodów do opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych oraz płatne zbycie nieruchomości i innych składników wykorzystywanych na cele gospodarstwa.

9 Formy opodatkowania dochodów podatkiem dochodowym propozycje ustawowe

10 Wpływ zmian zastąpienia podatku rolnego podatkiem dochodowym na kondycję ekonomiczna gospodarstw według wielkości obszarowej gospodarstwa (2013 rok) Grupy obszarowe gospodarstw (ha UR) Podatek ryczałtowy B. Małe (<= 5 ha) (brak obowiązku podatkowego limit 100 tys. Zł) Małe (5-10 ha) Średnio małe (10-20 ha) Średnio duże (20-30 ha) (brak obowiązku podatkowego limit 100 tys. Zł) Podatek liniowy (brak obowiązku podatkowego limit 100 tys. Zł) (brak obowiązku podatkowego limit 100 tys. Zł) Przychody (w tys. zł) 25,7 87,9 5,3 (4,7) 4,7 (4,1) 117,5 5,7 (7,4) 5,2 (6,7) 186,0 Duże (30-50 ha) 6,0 (11,4) 5,5 (10,3) 286,2 Bardzo duże (> 50 ha) 4,4 (22,9) 3,8 (19,4) 579,5 Kwota podatku dochodowego w tys. zł w nawiasie Zmniejszenie dochodów po opodatkowaniu (krotność podatku rolnego)

11 Wpływ zmian zastąpienia podatku rolnego podatkiem dochodowym na kondycję ekonomiczna gospodarstw według dominującego kierunku produkcji (2013 rok) Kierunek produkcji (ha UR) Podatek ryczałtowy Podatek liniowy Przychody (w tys. zł) Uprawy polowe 2,1 (9,9) 1,7 (7,7) 252,3 Uprawy ogrodnicze 26,2 (14,6) 29,7 (16,6) 366,5 Uprawy trwałe 5,5 (7,8) 6,8 (9,7) 196,1 Bydło mleczne 7,5 (10,5) 9,2 (12,8) 262,7 Trzoda chlewna i drób 18,0 (27,6) (brak możliwości skorzystania limit 150 tys. Euro) 15,2 (23,4) 690,9 Wielostronne 3,6 (7,7) 2,2 (4,7) 194,4 Kwota podatku dochodowego w tys. zł w nawiasie Zmniejszenie dochodów po opodatkowaniu (krotność podatku rolnego)

12 Wpływ zmian zastąpienia podatku rolnego podatkiem dochodowym na kondycję ekonomiczna gospodarstw według wielkości ekonomicznej gospodarstw (2013 rok) Wielkość ekonomiczna gospodarstwa (SO) Podatek ryczałtowy Podatek liniowy Przychód (w tys. zł) Bardzo małe (2 000<=Euro<8 000) (brak obowiązku podatkowego limit 100 tys. zł) Strata (brak podatku, brak obowiązku podatkowego limit 100 tys. zł) 27,2 Małe (8 000<=Euro<25 000) Średnio-małe (25 000<=Euro<50 000) Średnio-duże (50 000<=Euro< ) Duże ( <=Euro< ) Bardzo duże (Euro>= ) (brak obowiązku podatkowego limit 100 tys. zł) (brak obowiązku podatkowego limit 100 tys. zł)) 64,4 3,2 (5,9) 2,6 (4,8) 151,2 4,1 (12,2) 3,8 (11,4) 308,5 5,4 (32,6) (brak możliwości limit 150 tys. euro) 5,2 (31,2) 821,2 6,3 (32,6) 6,0 (30,9) 19,8 Kwota podatku dochodowego w tys. zł w nawiasie Zmniejszenie dochodów po opodatkowaniu (krotność podatku rolnego)

13 Skutki dla gospodarstw rolniczych wprowadzenia nowych konstrukcji podatkowych Zastąpienie podatku rolnego podatkiem dochodowym pogarsza zasadniczo sytuację ekonomiczną rolników, Forma opodatkowania będzie miała istotny wpływ na wysokość odprowadzanych podatków, a tym samym na kondycję ekonomiczną gospodarstw. Brak podatku progresywnego znacznie ograniczy możliwość podejmowania decyzji w zakresie optymalizacji podatkowej. Postulowany podatek liniowy charakteryzuje się bowiem tym, że w mniejszym stopniu reaguje na zmianę sytuacji ekonomicznej gospodarstw niż opodatkowanie progresywne, natomiast podatek ryczałtowy nie wykazuje ścisłego związku z sytuacją ekonomiczną gospodarstw i musi być zapłacony w przypadku pojawienia się starty. Zaproponowana 4% stawka ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych wydaje się być zbyt wysoka i jest mało konkurencyjna w stosunku do opodatkowania podatkiem liniowym 19%. Według przeprowadzonych szacunków z ryczałtowej formy opodatkowania dochodów w roku 2013 nie mogłoby skorzystać zaledwie ok. 8% gospodarstw, musieliby oni rozliczać się na zasadach ogólnych stawką 19% (limit dla ryczałtu 150 tys. EURO). Oznacza to, że prawie wszyscy potencjalni podatnicy mogliby się stać rolnikami ryczałtowymi. W analizowanym roku z obowiązku podatku dochodowego zwolnionych byłoby ok. 35% gospodarstw (przy założeniu, że limit przychodów będzie wynosił 100 tys. zł.), dla limitu 200 tys. zł ok. 61%, a dla limitu 150 tys. zł ok. ok. 50% gospodarstw. Podatnicy Ci zostaliby objęci podatkiem od nieruchomości rolnych, którego wysokość przy proponowanych stawkach byłaby porównywalna z obecnie płaconym podatkiem rolnym.

14 Podsumowanie Przedstawione propozycje ustawowe nie są wiążące i mogą stanowić jedynie zapowiedź do dalszych prac nad konstrukcją systemu opodatkowania działalności rolniczej. Na dzień dzisiejszy brak jeszcze kompleksowych rozwiązań, które pozwoliłyby wprowadzić podatek dochodowy do rolnictwa. W proponowanych rozwiązaniach problematyczne jest pominięcie progresywnej formy opodatkowania dochodu, jak również wysokość stawki ryczałtu 4%. Z badań IERiGŻ-PIB z 2012 roku wynika, że z punktu widzenia neutralności podatkowej wystarczyłaby stawka 2-2,5%. Istnieje potrzeba wprowadzenia zmian w opodatkowaniu rolnictwa bowiem obecne rozwiązania (archaiczny podatek rolny, brak wymogu rejestrowania zdarzeń gospodarczych) ogranicza możliwości rzetelnej diagnozy stanu rolnictwa (zarówno w skali mikro, jak i makro). To rzutuje na brak możliwości kreowania innych instrumentów polityki kierowanej do sektora rolniczego.

15 Dziękuję za uwagę

16

17 Pojęcie podatku dochodowego Podatek dochodowy - obowiązkowe świadczenie osoby fizycznej lub prawnej na rzecz Państwa, zależne od dochodu i wykorzystanych odliczeń. Podatek dochodowy od osób fizycznych (Personal Income Tax- PIT) wprowadzony został ustawą z dnia 26 lipca 1991 roku jako powszechne i bezpośrednie obciążenie dochodów ludności. Przepisów tej ustawy nie stosuje się do przychodów z działalności rolniczej z wyjątkiem tzw. działów specjalnych produkcji rolnej. Podatek dochodowy jest podatkiem bezpośrednim, osobistym, co oznacza, że podatnikiem jest każda osoba fizyczna osiągająca dochód, w tym osoby fizyczne (nie posiadające osobowości prawnej) prowadzące działalność gospodarczą. Podatek dochodowy od osób prawnych (CIT Corporate Income Tax) podatek od dochodów spółek (przedsiębiorstw) rodzaj podatku bezpośredniego obciążającego dochody uzyskiwane przez osoby prawne. Został wprowadzony ustawą z dnia 31 stycznia 1989 r. Nowa ustawa dotycząca tego podatku została uchwalona 15 lutego 1992 r., akt ten obowiązuje do dnia dzisiejszego.

18 Przychody z działalności rolniczej Przychodami będą kwoty należne uzyskane ze sprzedaży wszystkich produktów roślinnych i zwierzęcych wytwarzanych w ramach prowadzonej działalności rolniczej oraz produktów ubocznych tej produkcji. Do przychodów zaliczać będzie się również: odszkodowania dotyczące składników majątku gospodarstwa, kary umowne, zbycie składników majątku, przychody z agroturystyki (do 5 pokoi), małego przetwórstwa (limit do 5 tys. zł), usług świadczonych składnikami majątkowymi gospodarstwa ( limit do 10 tys. zł), dzierżawa gospodarstwa

19 Zwolnienia przedmiotowe Dopłaty bezpośrednie stosowane w ramach WPR Dotacje, subwencje, dopłaty np. dopłaty do paliwa rolniczego, do ubezpieczeń upraw i zwierząt, wsparcie w ramach PROW Przychody ze sprzedaży całości lub części nieruchomości wchodzących w skład gospodarstwa rolnego, jeżeli ich nabycie nastąpiło co najmniej 5 lat przed wejściem w życie ustawy.

20 Koszty uzyskania przychodów Koszty bezpośrednio związane z działalnością rolniczą. diety z tyt. podróży służbowych, wynagrodzenia i inne świadczenia z tyt. Zatrudnienia pracowników (w tym składki płacone przez pracodawcę). Amortyzacja

21 Dochód Ustalany na podstawie PKPiR lub ksiąg rachunkowych. PKPiR - Dochodem będzie różnica pomiędzy przychodem a kosztami uzyskania. Dochód nei będzie korygowany o różnice stanu zapasów na początek i koniec roku podatkowego. Księgi rachunkowe dochód będzie różnicą między przychodem a kosztami, zmniejszony o dochody wolne od podatku i zwiększony o koszty niestanowiące kosztów uzyskania przychodów, zaliczone uprzednio w ciężar tych kosztów.

22 Kraj System preferencyj ny Dochody (osób fizycznych) Powszechny system (w tym Ulgi, zwolnienia, itp.) Podatek dochodowy w UE Szczególne rozwiązania podatkowe w rolnictwie Austria x x Uproszczona rachunkowość, ryczałtowe i szacunkowe formy określania dochodu, indywidualnie wybrany rok podatkowy. Belgia x x Dopuszcza się szacunkowe formy określenia dochodu do momentu zrównania dochodu szacunkowego z dochodem faktycznym. Stosuje się uprzywilejowane opodatkowanie dotacji unijnych, uprzywilejowane opodatkowanie dla rezygnujących z rolnictwa, refinansowanie kredytów oraz przyspieszoną amortyzację. Czechy x Opodatkowanie na zasadach ogólnych. Dania Określanie dochodów na podstawie planu przedsięwzięcia. Nienormatywne opodatkowanie dla małych gospodarstw. Ciągłość wartości księgowej. Dodatkowe odpisy na B+R w gospodarstwach. Francja x x Uproszczona rachunkowość, ryczałtowe i szacunkowe formy określania dochodu, możliwość rozliczania strat, stosowanie średnich dochodów z 3 lat, możliwość odliczania wydatków inwestycyjnych, ulgi dla młodych rolników. Niemcy x x Uproszczona rachunkowość, ryczałtowe i szacunkowe formy określania dochodu, możliwość rozliczania strat, stosowanie średnich dochodów z 3 lat, możliwość tworzenia rezerw inwestycyjnych, przyspieszona amortyzacja. Węgry Opodatkowanie na zasadach ogólnych. Irlandia x Możliwość określania dochodów na podstawie średniej z 3 lat, preferencje ekologiczne. Włochy x x Dochód określany na podstawie ryczałtu. x Polska x x Wyłączenie spod podatku dochodowego. Holandia x Możliwość określania dochodów na podstawie średniej z 3 lat, możliwość rozliczania strat. Ulgi inwestycyjne i przyspieszona amortyzacja wspierające inwestycje. Hiszpania x x Szacunkowe formy określania dochodów dotyczą tylko małych gospodarstw, które stanowią większość. Brak specjalnych ulg dla rolników. Kredyty związane z tylko inwestycjami ekologicznymi, na B+R w rolnictwie oraz działalność eksportową. Anglia x Możliwość określania dochodów na podstawie średniej z 2 lat, tworzenia funduszu inwestycyjnego zmniejszającego podstawę opodatkowania, dodatkowe odpisy amortyzacyjne.

23 Formy opodatkowania Zasady ogólne według stawki podatku - 19% dochód ustalany na podstawie PKPiR lub ksiąg rachunkowych Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych Proponowana stawka ryczałtu 4% uzyskanych przychodów. Limit dla stosowania ryczałtu 150 tys. euro uzyskane w poprzednim roku podatkowym

24 Podatek dochodowy w UE Powszechny system opodatkowania rolnictwo podlega tym samym regulacjom podatkowym, co inne grupy zawodowe w konstrukcji podatku nie zastosowano żadnych instrumentów wspierających rolnictwo (np. Finlandia) w konstrukcji podatku zastosowano wiele przywilejów podatkowych (np. Holandia, Wielka Brytania, Irlandia, Dania, Szwecja, Słowacja), Specjalny (preferencyjny) system opodatkowania rolnictwa odrębne regulacje podatkowe w stosunku do rolników, mające służyć zmniejszeniu ciężaru podatkowego ponoszonego przez rolników (Austria, Belgia, Niemcy, Francja, Włochy, Hiszpania)