Wartości i Sens Życia. Konferencja naukowa wrzesień 2015 Poznań KONFERENCJI PROGRAM

Transkrypt

1 Wartości i Sens Życia Konferencja naukowa wrzesień 2015 Poznań PROGRAM KONFERENCJI

2 O KONFERENCJI Poszukiwanie sensu życia jest charakterystyczną kondycją ludzką, występującą we wszystkich znanych kulturach i odróżniającą nas od zwierząt. Jednym z ważniejszych zjawisk nadających sens ludzkiemu życiu są wartości i aspiracje, wyznaczające pożądane kierunki działań i rozwoju. Wartości i sens życia należą do zjawisk badanych w nurcie psychologii pozytywnej, jako mocne strony człowieka. Były jednak badane o wiele wcześniej niż ten nurt powstał, i nadal zachowują względem niego odrębność. Pojęcia te, odnoszące się do pozytywnej i refleksyjnej strony natury ludzkiej, stanowią swojego rodzaju przeciwwagę wobec koncentracji na doraźnych przyjemnościach i utraty refleksji nad wydarzeniami życia codziennego. Konferencja Wartości i sens życia będzie okazją do integracji środowiska badaczy tych zjawisk. Będzie również okazją do wysłuchania wykładów wybitnych specjalistów z Polski i ze świata. Wartościami i sensem życia zajmują się psycholodzy prowadzący badania zarówno w ramach metodologii jakościowej, jak i ilościowej, posługując się różnymi metodami badań (np. studium przypadku, analiza dyskursu, sondaże, badania eksperymentalne). Tym bardziej potrzebne wydaje się spotkanie przedstawicieli wszystkich tych orientacji. Mamy nadzieję, że konferencja stanie się platformą wymiany informacji, teorii i stanowisk. Organizatorzy Konferencji Wartości i Sens Życia 1

3 ORGANIZACJA KONFERENCJI KOMITET NAUKOWY prof. dr hab. Paweł Boski (Uniwersytet SWPS, Poznań) dr hab. Jan Cieciuch (Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego) dr hab. Maria Straś-Romanowska (Uniwersytet Wrocławski) dr hab. Anna Zalewska, prof. SWPS (Uniwersytet SWPS, Poznań) dr Jarosław Piotrowski (Uniwersytet SWPS, Poznań) KOMITET ORGANIZACYJNY dr Mariusz Zięba (Przewodniczący) dr Magdalena Żemojtel-Piotrowska mgr Marta Boczkowska mgr Maciej Kościelniak mgr Agnieszka Zawadzka mgr Przemysław Kubaszewski OFICJALNA STRONA WWW KONFERENCJI EDYCJA KSIĘGI ABSTRAKTÓW Maciej Kościelniak Magdalena Żemojtel-Piotrowska Jarosław Piotrowski 2 Wartości i Sens Życia

4 SPIS TREŚCI O KONFERENCJI 1 ORGANIZACJA KONFERENCJI 2 SPIS TREŚCI 3 PROGRAM RAMOWY 4 PROGRAM SZCZEGÓŁOWY 5 WYKŁADY ZAPROSZONYCH GOŚCI 9 SPIS ABSTRAKTÓW 15 SPONSOR GŁÓWNY KONFERENCJI 37 MAPA DOJAZDU 38 Wartości i Sens Życia 3

5 PROGRAM RAMOWY DZIEŃ 1 9:00 Rozpoczęcie rejestracji 9:30-10:00 Otwarcie konferencji (sala 004) 10:00-11:00 Wykład plenarny: prof. Ralph Piedmont (sala 004) 11:00-12:00 Wykład plenarny: ks. prof. Dariusz Krok (sala 004) 12:00-12:30 Przerwa kawowa 12:30-13:40 SESJA 1 Wyzwania współczesności a sens życia i wartości SESJA 2 Koncepcyjne i metodologiczne aspekty tematyki wartości, sensu życia i dobrostanu 13:40-14:40 Przerwa obiadowa SESJA 3 Wartości i sens życia adolescentów i młodych dorosłych (część I) 14:40-15:40 Wykład plenarny: prof. Anna Zalewska (sala 004) 15:40-16:10 Przerwa kawowa 16:10-17:20 17:25-18:50 SESJA 4 Sens życia i wartości w warunkach wykluczenia i izolacji SESJA 6 Wartości i sens życia w kontekście terapii i traumy SESJA 5 Wartości i sens życia adolescentów i młodych dorosłych (część II) SESJA 7 Role rodzinne i płciowe a sens życia 20:00 Uroczysta kolacja (ul. Dąbrowskiego 42) DZIEŃ 2 9:00-10:00 Wykład plenarny: prof. Paweł Boski (sala 004) 10:00-11:00 Wykład plenarny: prof. Jan Cieciuch (sala 004) 11:00-11:45 Przerwa kawowa (w trakcie sesja posterowa) 11:45-13:10 SESJA 8 Kulturowe i społeczne wyznaczniki dobrostanu i sensu życia 13:10-14:00 Przerwa obiadowa 14:00-15:10 SESJA 10 Zagadnienie sensu życia i system wartości a praca SESJA 9 Wartości w pracy i praca jako wartość SESJA 11 Sens życia i wartości w obliczu starości i śmierci 15:20-16:20 Wykład plenarny: prof. Maria Straś-Romanowska (sala 004) 16:20-17:00 Podsumowanie konferencji (Komitet Naukowy) (sala 004) 4 Wartości i Sens Życia

6 PROGRAM SZCZEGÓŁOWY DZIEŃ 1 12:30-13:40 SESJA 1. Wyzwania współczesności a sens życia i wartości SESJA 2. Koncepcyjne i metodologiczne aspekty tematyki wartości, sensu życia i dobrostanu Sala 312 Sala 310 Sala 311 prowadzący: mgr Magdalena Kolańska Dobra materialne jako kluczowy czynnik kreowania zmian w obrazie siebie konsumenta mgr Magdalena Kolańska, prof. Oleg Gorbaniuk, mgr Dorota Ryżak, mgr Joanna Sabat, mgr Honorata Nitkiewicz, mgr Dorota Kędziorek, mgr Joanna Kleniewska Tożsamość w stanie oblężenia - niepokój we współczesnej kulturze indywidualizmu mgr Przemysław Wrochna Wartości zdigitalizowane czyli o moralności zapośredniczonej komputerowo Rafał Węgrzyn Doświadczanie wartości a sens życia prof. Urszula Ostrowska prowadzący: dr Agnieszka Bojanowska Kreatywność a poczucie sensu życia mgr Agata Miecznikiewicz Wolność jako wartość szczególna pośród innych. Kwestionariusz Prywatnych Koncepcji Wolności, propozycja narzędzia badawczego dr Tomasz Prusiński Idee romantyzmu sensem życia, czyli rzecz o Władysławie hr. Reyu mgr Joachim Popek Subiektywne rozumienie szczęścia i doświadczenie dobrostanu - czy pewne subiektywna koncepcje szczęścia sprzyjają dobrostanowi? dr Agnieszka Bojanowska, dr hab. Anna Zalewska, prof. SWPS W poszukiwaniu sensu. Kluczowe wartości oraz narzędzia w coachingu transformacyjnym na poziomie tożsamości dr Lidia D. Czarkowska SESJA 3. Wartości i sens życia adolescentów i młodych dorosłych (część I) prowadzący: mgr Maciej Kościelniak U źródeł nieuczciwości akademickiej: analiza przyczyn nieetycznych zachowań studentów w kontekście modelu wartości wg Shaloma Schwartza mgr Maciej Kościelniak Duszpasterstwo Akademickie czyli o wartościach studenta Roksana Król Synergiczna aktualizacja siebie a religijność w badaniach maturzystów mgr Tomasz Liszewski Przeżycia religijne, duchowe lub mistyczne w narracjach młodych dorosłych mgr Marta Boczkowska, dr Izabela Kaźmierczak, dr Mariusz Zięba Wartości i Sens Życia 5

7 DZIEŃ 1 16:10-17:20 SESJA 4. Sens życia i wartości w warunkach wykluczenia i izolacji Sala 310 Sala 311 prowadzący: mgr Janina Nowak Źródła poczucia sensu życia w obliczu sytuacji trudnej jaką jest długoterminowa kara pozbawienia wolności mgr Janina Nowak, mgr Marta Boińska (w)inni niż myśleliśmy - wpływ religijności na kształtowanie się poczucia sensu życia więźniów krótko i długoterminowych mgr Janina Nowak Rozumienie wartości a wykluczenie społeczne. Próba analizy doświadczeń polskich Romów mgr Marta Giza SESJA 5. Wartości i sens życia adolescentów i młodych dorosłych (część II) prowadzący: dr Elwira Brygoła Marzenie życiowe a sens życia - badanie młodych dorosłych dr Agnieszka Masłowiecka Wartości i poczucie sensu życia polskich i francuskich adolescentów dr Anna M. Manowska Odzwierciedlenie wartości w planach życiowych młodzieży gimnazjalnej z terenów wiejskich Wielkopolski dr Anita Basińska, dr Agnieszka Jeran DZIEŃ 1 17:25-18:50 SESJA 6. Wartości i sens życia w kontekście terapii i traumy Sala 310 Sala 311 prowadzący: dr Mariusz Zięba Sens życia i nieuchronność śmierci w opowieściach psychoterapeutycznych Irvina Yaloma dr Adam Zemełka Wzrost potraumatyczny analiza wywiadów narracyjnych dr Katarzyna Markowska-Regulska, dr Mariusz Zięba Koncepcja kluczowych hipotez klinicznych Barbary Ingram jako przykład koncepcji uwzględniającej sens życia dr Anna Słysz Poczucie godności, poczucie własnej wartości i poczucie własnej skuteczności jako podstawy formowania tożsamości osobistej dr Elwira Brygoła SESJA 7. Role rodzinne i płciowe a sens życia prowadzący: dr hab. Elżbieta Trzęsowska- Greszta, prof. UKSW Poczucie satysfakcji z życia i wyznawane wartości osobiste u rodziców dzieci niepełnosprawnych uczestniczących w turnusach delfinoterapeutycznych mgr Karolina Brzeska System wartości i poczucie sensu życia u matek dzieci z autyzmem dr hab. Elżbieta Trzęsowska-Greszta, prof. UKSW; mgr Ewelina Noga Ojcostwo jako wartość i sens życia w życiu mężczyzny. Komunikat z badań dr Marta Majorczyk 6 Wartości i Sens Życia

8 Dobro pacjenta a sens życia mgr Artur Negri Wartości i sens życia w rodzinie wobec doświadczenia przewlekłych chorób demencyjnych mózgu mgr Karolina Kramkowska, dr hab. Piotr Krakowiak SESJA 8. Kulturowe i społeczne wyznaczniki dobrostanu i sensu życia Sala 310 Sala 311 prowadzący: dr Andrzej Piotrowski Religijne i nie-religijne źródła dobrostanu w narracjach Polaków na emigracji i w kraju: jak proces akulturacji wpływa na system wartości mgr Zofia Grudzińska Poczucie sensu życia u kobiet po doświadczeniu utraty dziecka w okresie prenatalnym mgr Monika Guzewicz SESJA 9. Wartości w pracy i praca jako wartość prowadzący: dr Agnieszka Czerw Wspólnota wartości: deklaracje czy rzeczywistość? Analiza przypadku dr Anna Borkowska DZIEŃ 2 11:45-13:10 Czy bycie modnym może być sensem życia? podążanie za modą jako socjologiczna i psychologiczna potrzeba mgr Michał Wójciak Komu nacjonalizm daje poczucie sensu życia? Postawy wobec narodu jako predyktory dobrostanu hedonicznego i eudajmonicznego wśród uczniów szkół mundurowych i cywilnych dr Andrzej Piotrowski, dr Magdalena Żemojtel-Piotrowska, dr Jarosław Piotrowski Indywidualizm i kolektywizm a aktywność obywatelska i subiektywny dobrostan młodzieży polskiej z rożnych środowisk mgr Agnieszka Zawadzka, dr hab. Anna Zalewska, prof. SWPS Etyka pracy i wartości realizowane w pracy a zaangażowanie pracowników dr Damian Grabowski Postawy wobec pracy osób należących do Ruchu Odnowy w Duchu Świętym dr Jarosław Polak Ważność pracy zawodowej w życiu kobiet raport z badań dr Agnieszka Czerw Poczucie zadowolenia z życia w wyłaniającej się seksualnej subkulturze infantylizmu parafilicznego Wojciech Oronowicz Pasja życia i pasja pracy konsekwencje psychologiczne dr hab. Sylwiusz Retowski Wartości i Sens Życia 7

9 DZIEŃ 2 14:00-15:10 SESJA 10. Zagadnienie sensu życia i system wartości a praca Sala 310 Sala 311 prowadzący: mgr Wioletta Małota Altruizm czy egoizm - co motywuje menedżerów do pełnienia roli mentora? mgr Wioletta Małota Executive coaching jak metoda odkrywania sensu mgr Bożena Wujec Kryzys w wartościowaniu a kryzys roli zawodowej - doniesienie z badań mgr Justyna Kuświk Uduchowieni i efektywni związki transcendencji duchowej z poczuciem własnej skuteczności, nadzieją na sukces oraz poczuciem umiejscowienia kontroli u menedżerów i nie-menedżerów mgr Kamil Plasan SESJA 11. Sens życia i wartości w obliczu starości i śmierci prowadzący: prof. Józef Maciuszek Medycyna i śmierć- refleksje nad poszukiwaniem współczesnego systemu wartości dr Justyna Deręgowska Religijność i duchowość a postawy wobec śmierci dr Jarosław Piotrowski, dr Tomasz Baran, dr Magdalena Żemojtel-Piotrowska Samoocena posiadanych zasobów i wartości osobiste a satysfakcja z życia osób starszych Inga Janik, Martyna Maciejewska Czy sens życia może być mediatorem wpływu perspektyw postrzegania czasu i postaw wobec śmierci na subiektywny dobrostan w okresie późnej dorosłości? dr hab. Józef Maciuszek, prof. UJ, dr Jarosław Piotrowski, mgr Anna Kawula, dr Magdalena Żemojtel-Piotrowska 8 Wartości i Sens Życia

10 WYKŁADY ZAPROSZONYCH GOŚCI Humanizm i pochodne konstrukty aksjologiczne w kulturze polskiej Prof. dr hab. Paweł Boski Uniwersytet SWPS Psychologia kulturowa interesuje się zarówno trwałością jak i zmiennością struktur symbolicznoaksjologicznych kształtujących psyche zbiorowości poddanych ich oddziaływaniom. Dalej, zakłada się, że kultura o trwałości i tożsamości mierzonej w tysiącu lat lub więcej musi posiadać funkcjonalne właściwości trzonowe, dzięki którym owa trwałość jest możliwa. Kultury różnią się tym, jakie są ich mocne strony. Założenie to idzie na przekór pracom wielu polskich psychologów społecznych wykazujących negatywy polskiej kultury ( narzekanie, bezinteresowna zawiść, kolektywny narcyzm, itp). Na przestrzeni 30 ostatnich lat systematycznie uzyskujemy dane potwierdzające tezę o humanizmie jako rdzennej właściwości psychologicznej naszej kultury; czasami jest ona kontrastowana z materializmem bądź efektywnością. Istotą humanizmu aksjologicznego jest dbałość o relacje międzyludzkie: traktowanie innych po ludzku. Przeciwieństwem humanizmu jest dehumanizacja, zachodząca bądź to w odniesieniu do grup zewnętrznych, bądź to w odniesieniu do siebie samego, na skutek przemian w hierarchii wartości w kierunku wywyższenia materializmu, konsumeryzmu, efektywności zadaniowej. W latach 80. humanizm był wiązany na terenie kraju z ruchem Solidarności i kontrastowany z odchodzącym reżimem komunistycznym. Ale też wtedy, w badaniach emigranckich, humanizm był przeciwstawiany materializmowi kultury Ameryki Północnej. Lata 90. przyniosły szereg kolejnych badań potwierdzających humanizm kulturowy zarówno w relacjach wewnątrz kraju, jak też i wtedy, gdy obserwatorami byli obcokrajowcy. Mimo tego, iż zmiany w mentalności Polaków w ostatnich 25 latach Wolności wydają się ogromne i w kierunku niekoniecznie pro-humanistycznym, badania nasze wykazują trwałość wzorca. Humanizm Polaków w stosunku do Niemców; a także wzdłuż osi podziałów ideologicznych w kraju: osoby deklarujące się jako katolicy mają systematycznie wyższy poziom humanizmu; ci niewierzący mają orientację bardziej liberalną a także materialistyczną. Humanizm zmienia historyczne szaty: niegdyś związany był z opozycją wobec totalitarnego reżimu komunistycznego; dzisiaj ucieleśnia się np. w prospołecznym zaangażowaniu w ramach organizacji pozarządowych. Wartości i Sens Życia 9

11 Specyfika psychologicznej refleksji nad wartościami Dr hab. Jan Cieciuch, prof. UKSW Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego Konstrukt wartości przewija się w różnych naukach społecznych i humanistycznych. Konsekwencją owej dość już długiej obecności i popularności jest to, że konstrukt ten w psychologii staje się czymś na kształt palimpsestu. Stare znaczenia bywają w nowych definicjach usuwane, niczym druk z papieru, na którym zapisuje się nową treść. Ale stary druk na palimpseście prześwituje, podobnie jak stare znaczenia w nowo definiowanym konstrukcie wartości. Podczas wystąpienia przeprowadzona zostanie próba rekonstrukcji znaczeń, które badacze miewają na myśli, kiedy w psychologii mówią o wartościach, nawet jeśli znaczeń tych w definicji wartości explicite nie ma. Rekonstrukcja zostanie przeprowadzona z punktu widzenia możliwości i ograniczeń psychologicznej metodologii. 10 Wartości i Sens Życia

12 Psychologia w poszukiwaniu sensu życia. Metodologiczne aspekty badań nad poczuciem sensu życia i jakością życia Dr hab. Dariusz Krok Uniwersytet Opolski Aktualne badania nad poczuciem sensu życia prowadzone w obszarze psychologii osobowości wskazują, że odgrywa ono istotną rolę w funkcjonowaniu jednostek zarówno w sferze indywidualnej, jak i relacji społecznych (Steger i in., 2013; Waytz, Hershfield, Tamir 2015; Wong, 2012). Wynika to głównie z faktu, iż poczucie sensu życia jest czynnikiem głęboko osadzonym w strukturze osobowości, związanym ze procesami poznawczymi i motywacyjnymi oraz bazującym na zdolności określenia celu i nadawania znaczenia zachodzącym zjawiskom. Jako przykłady wielowymiarowego podejścia do poczucia sensu życia zaprezentowane zostaną koncepcje P.T.P. Wonga oraz M.F. Stegera, umożliwiające zbadanie sposobów, w jaki jednostka przypisuje znaczenie i sens swojemu życiu. Prezentowane podejścia poznawczo-motywacyjne ujmują jednostki jako intencjonalne, zazwyczaj (lecz nie zawsze) racjonalne istoty, które w ramach swoich środowisk społecznych są ukierunkowane na dążenie do indywidualnie zdefiniowanych celów. Rola wymiarów poczucia sensu życia jest wyraźnie widoczna w badaniach nad jakością życia (Steger i in., 2014; Winger, Adams, Mosher, 2015). Istotną rzeczą z metodologicznego punktu widzenia jest zatem próba określenia charakteru i siły relacji poczucia sensu życia z dobrostanem psychicznym oraz zidentyfikowania procesów i mechanizmów, dzięki którym relacje te występują. Analiza wyników badań empirycznych wskazuje na dwa istotne wnioski. Po pierwsze, poczucie sensu życia jest konstruktem wielowymiarowym, obejmującym elementy zakorzenione w wewnętrznych procesach psychicznych oraz relacjach społecznych jednostki. Po drugie, poczucie sensu życia pełni funkcję mediacyjną w relacjach czynników psychospołecznych (np. wsparcie społeczne, religijność) z dobrostanem psychicznym. Uzyskane wyniki wskazują, że poczucie sensu życia odgrywa ważną rolę w konstruowaniu spójności wzorców ludzkiego zachowania i umożliwia realizację celów. Wartości i Sens Życia 11

13 A psychological ontology for spirituality Prof. Ralph L. Piedmont Loyola University, Maryland, USA Dlaczego mamy takie a nie inne wartości? Co w nich jest takiego, co czyni je dla nas ważnymi? Co one o nas mówią? To zasadnicze pytania dotyczące ludzkich doświadczeń, których zbadanie ma na celu ta konferencja. Jeden zbiór odpowiedzi na te pytania odnosi się do wymiarów religijnych i duchowych jednostki i jej otoczenia. Teologia zapewnia mocne racjonalne uzasadnienie dla określenia konkretnych wartości i potężną ramę interpretacyjną zmuszającą do zgodności w tym obszarze. Stosunkowo nowa w tej dziedzinie, psychologia stara się zrozumieć, dlaczego kwestie religijne i duchowe (R/S) mają tak duże znaczenie dla rozumienia otaczającego nas świata. Psychologiczne badania konstruktów R/S mają na celu rozwikłanie psychologicznych implikacji tych pojęć i tego, co mogą nam one powiedzieć na temat wyższej czy ostatecznej natury ludzkości. Podejmując próbę opisania tego, co jest często rozumiane jako coś tajemniczego wiele nauk społecznych mówi o integracji psychologii z teologią. Jednak trudno jest zrozumieć, jak metafizyczne koncepcje teologii mogłyby wpasować się w empiryczny paradygmat nauki. Zamiast starać się zredukować teologiczne pojęcia do języka naukowego, nauki społeczne powinny wykorzystywać teologiczne spostrzeżenia jako hipotezy, służące do rozwinięcia poszerzonego rozumienia ostatecznej psychologii ludzkości w kategoriach w pełni odpowiadających ich empirycznym metodom. Celem tej prezentacji jest wprowadzenie racjonalnego, egzystencjalnego modelu przedstawiającego zestaw psychologicznych cech i motywacji, które w unikalny sposób charakteryzują ludzkie doświadczenie, w terminach akceptowalnych w podejściu naukowym. Model ten przedstawia wyjątkowy status ontologiczny ludzkości i identyfikuje charakterystyczne siły psychologiczne, które nadają formę tym wartościom, które uważamy za istotne dla naszej zdolności do rozwoju. O ważności tego ontologicznego modelu decyduje fakt, że zapewnia on materialne ramy dla zrozumienia, czemu posiadane przez nas wartości są dla nas ważne i jakim psychologicznym funkcjom służą. 12 Wartości i Sens Życia

14 Miejsce wrażliwości aksjologicznej w osobowej strukturze człowieka Dr hab. Maria Straś-Romanowska, prof. UWr Uniwersytet Wrocławski Ideą przewodnią wystąpienia jest teza głosząca, że wrażliwość aksjologiczna, będąca specyficzną formą otwartości poznawczej, stanowi konstytutywną cechę człowieka jako podmiotu osobowego. Z tą ontologiczną właściwością natury ludzkiej wiąże się doświadczanie i realizowanie potrzeby sensu, w tym osobliwie sensu własnego życia, której nie da się zakwalifikować do grupy potrzeb przynależnych do instrumentalnego wymiaru mechanizmów regulacyjnych, podporządkowanemu psychofizycznym i psychospołecznym regułom przystosowania. Potrzeba sensu zaś przynależy do wymiaru podmiotowego, egzystencjalnego, podlegającego gestaltowskiemu prawu relacji części do całości. Przewiduje się przedstawienie specyfiki tego nieinstrumentalnego wymiaru, eksponując jego rolę w dążeniu jednostki do pełni człowieczeństwa, poprzez realizację wartości nadrzędnych, duchowych. Wartości i Sens Życia 13

15 Wartości a jakość życia różne ujęcia badawcze Dr hab. Anna Zalewska, prof. Uniwersytetu SWPS Uniwersytet SWPS, Poznań Celem wykładu jest przedstawienie relacji między wartościami a jakością życia w koncepcjach i badaniach koncentrujących się na obiektywnym ujęciu jakości życia (odwołujących się koncepcji określających arbitralnie, kiedy życie ma wysoką jakość) oraz skoncentrowanych na jej ujęciu subiektywnym (przyjmujących, ze osoby badane są najlepszymi ekspertami w odniesieniu do oceny ich jakości życia). We wprowadzeniu ukazane zostaną: znaczenie procesu wartościowania, jego funkcje i jego dwa poziomy związane z dwoma rodzajami kryteriów wartościowania. W dalszej części wykładu głównym obiektem zainteresowania będą różne koncepcje wartości, ujmowanych na poziomie racjonalnym. W ramach obiektywnego ujęcia jakości życia przedstawione zostaną koncepcje i badania, w których arbitralnie określona hierarchia wartości uznawana jest za przejaw wysokiej jakości życia, a także takie, w których arbitralnie określone wartości traktowane są jako czynniki warunkujące przejawy wysokiej jakości życia (np. pełnia życia, zachowania obywatelskie, dobrobyt i rozwój ekonomiczny). W ramach ujęcia subiektywnego przedstawione zostaną koncepcje i badania, w których arbitralnie określone wartości ujmowane są jako czynniki warunkujące subiektywną jakość życia, a także badania, w których wartości i jakość życia określane są subiektywnie, a następnie analizowane są relacje między nimi. W wykładzie akcentowane będą: odmienność różnych ujęć, złożoność analizowanych relacji oraz działanie różnych moderatorów. 14 Wartości i Sens Życia

16 SPIS ABSTRAKTÓW Odzwierciedlenie wartości w planach życiowych młodzieży gimnazjalnej z terenów wiejskich Wielkopolski dr Anita Basińska, Uniwersytet SWPS, dr Agnieszka Jeran, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza Omawiane badanie obejmowało uczniów szkół gimnazjalnych uczęszczających do szkół w jednej z gmin wiejskich w województwie wielkopolskim. Zadaniem uczniów było opisanie swoich planów na przyszłość, objętych progami 5, 10, 15 i 20 lat. Analiza uzyskanych opisów pozwala na ustalenie czy, w jakim stopniu i w jaki sposób planują oni realizację aktywności odnoszących się do wartości materialistycznych - pracy i konsumpcji, do samorealizacji, życia rodzinnego, ale też wartości związanych z ochroną środowiska czy działaniem na rzecz innych. Ujawnienie tego jak badani gimnazjaliści postrzegają własną przyszłość i jaki nadają jej kształt, odsłania też wartości, którymi się kierują planując swoje życie. W przeciwieństwie do klasycznych dla socjologii sposobów badania hierarchii wartości poprzez deklaratywne oceny ważności, wykorzystane wyniki, oparte są na badaniu nie wprost. Nasz referat ma wobec tego dwa cele:1. przedstawienie wyników tj. wskazanie czy i jakie wartości odzwierciedlają się w opisach planów gimnazjalistów na bliższą i dalszą przyszłość;2. przedstawienie i dyskusję nad trafnością zastosowanego podejścia które z jednej strony pośrednio i w sposób niejawny przywołuje wartości, z drugiej zaś jest wyraźnie ustrukturyzowane jako narzędzie badawcze. Przeżycia religijne, duchowe lub mistyczne w narracjach młodych dorosłych mgr Marta Boczkowska, dr Izabela Kaźmierczak, dr Mariusz Zięba, Uniwersytet SWPS W literaturze przedmiotu trwa dyskusja na temat wzajemnych relacji duchowości i religijności, które można rozumieć jako aktywne procesy odkrywania, podtrzymywania i przekształcenia najistotniejszych dla danej jednostki znaczeń (Pargament, 1997). Narracje rozumiane są jako jedna z podstawowych form rozumienia i interpretowania rzeczywistości (Bruner, 1991; Trzebiński, 2002). Mają funkcję konstruktywistyczną, co znaczy, że dają jednostce możliwość porządkowania i łączenia w spójną całość pojedyncze zdarzenia z życia (McAdams 2001). Celem badania była identyfikacja charakterystycznych tematów pojawiających się w narracjach dotyczących przeżyć religijnych, duchowych i mistycznych w grupie młodych dorosłych (N=32). Badanie zrealizowano w schemacie badań poprzecznych. Zastosowano model mieszanych metod jakościowych i ilościowych (Creswell, 2009; za: Łaguna i Stemplewska-Żakowicz, 2012). Metodą zbierania danych jakościowych na temat indywidualnego rozumienia i przeżywania doświadczeń duchowych, religijnych lub mistycznych oraz ich wpływu na historię życia był wywiad narracyjny opracowany na podstawie metodologii Wywiadu Biograficznego (McAdams, 2001). Uczestnicy badania opowiadali dwanaście kluczowych scen ze swojego życia. Badani niezależnie od ich przekonań religijnych proszeni byli między innymi o opowiedzenie doświadczenia, które uznają za najważniejsze w ich historii życia przeżycie duchowe lub mistyczne, proszeni byli także o refleksję na temat tego wpływu doświadczenia duchowego na ich historię życia. Wywiady nagrywane były na dyktafon, a następnie poddane transkrypcji. Narracje zostały poddane analizie przez dwóch niezależnych sędziów kompetentnych pod kątem pojawiających się w nich kategorii, tematów i znaczeń. Tematy i kategorie kodowano zgodnie z metodą tematycznej analizy narracji (Braun, Clark 2008). W badaniu mierzono również, przy użyciu standardowych kwestionariuszy samoopisowych, przekonania o sensowności i przychylności świata, transcendencję duchową, nadzieję podstawową i samoocenę. Wartości i Sens Życia 15

17 Subiektywne rozumienie szczęścia i doświadczenie dobrostanu - czy pewne subiektywna koncepcje szczęścia sprzyjają dobrostanowi? dr Agnieszka Bojanowska, dr hab. Anna Zalewska, prof. SWPS, Uniwersytet SWPS W większości badań dotyczących jakości życia przyjmuje się wybraną definicję tego czym jest szczęście i dobrostan, jednakże od jakiegoś czasu psychologowie podejmują także próby dookreślania i analizy potocznych koncepcji szczęścia. Celem naszego badania była identyfikacja obszarów kojarzonych ze szczęściem, składających się na indywidualne koncepcje szczęścia. Analizowałyśmy związki tych koncepcji z odczuwanym, subiektywnym dobrostanem (afektem pozytywnym, negatywnym mierzony skalą PANAS i satysfakcją mierzoną skalą SWLS) wśród kobiet i mężczyzn w różnym wieku (w adolescencji, okresie przejściowym końca adolescencji, wczesnej dorosłości i w okresie środka życia). Respondenci określali z czym kojarzy im się słowo szczęście. Sędziowie kompetentni przypisywali te skojarzenia do wymiarów: relacji, zdrowia, wiedzy, pracy, dóbr materialnych i wolności. Bez względu na wiek i płeć szczęście najczęściej kojarzone było ze zdrowiem i relacjami. Treść skojarzeń nie była powiązana z afektem negatywnym, kojarzenie szczęścia z pracą wiązało się z większym afektem pozytywnym, a ze relacjami - z większą satysfakcją. Z kolei kojarzenie go z dobrami materialnymi obniżało satysfakcję. Związek treści skojarzeń i afektu pozytywnego były częściowo moderowane przez płeć i okres życia. Kojarzenie szczęścia z dobrami materialnymi powiązane było z niższym afektem pozytywnym u mężczyzn, ale nie u kobiet; kojarzenie go z relacjami wiązało się z wyższym afektem pozytywnym u kobiet, u mężczyzn zależność była odwrotna. Choć kojarzenie szczęścia z dobrami materialnymi było negatywnie powiązane z afektem pozytywnym, to efekt ten był szczególnie widoczny w okresach przejściowych (koniec adolescencji i okres środka życia). Wśród nastolatków z kolei kojarzenie szczęścia z wiedzą obniżało wskaźniki afektu pozytywnego, a podwyższało je wśród dorosłych. Reasumując, trudno jest określić uniwersalnie korzystne koncepcje szczęścia, gdyż ich znaczenie dla wymiarów dobrostanu zależy od płci i wieku. Wspólnota wartości: deklaracje czy rzeczywistość? Analiza przypadku dr Anna Borkowska, Politechnika Wrocławska Wiele współczesnych podejść do pracy, w tym pracy zawodowej jako podstawowej aktywności ludzkiej, wskazuje na wartości zarówno te deklarowane i realizowane przez jednostki, jak też przez całe organizacje - jako na jeden z ważniejszych motywatorów towarzyszących ludziom w sytuacji aktywności zawodowej. Zarówno zaangażowanie w pracę pracowników, ich satysfakcja, jak też sposoby sprawowania przywództwa w organizacji, czy zapewniania jej tożsamości i spójności oparte są o wartości. Prezentowane badania stanowią próbę opisania systemów wartości na poziomie indywidualnym, jak też grupowym i organizacyjnym. Próbują też odpowiedzieć na pytanie, w jaki sposób kształtuje się wspólnota wartości w organizacji i do jakiego stopnia jest ową wspólnotą. Badania przeprowadzono na pracownikach i menedżerach jednego z ekskluzywnych hoteli Spa w Polsce. Wykorzystano w nich jakościowe metody diagnozy w postaci wywiadów indywidualnych i wywiadów grupowych. Opisywane badanie jest częścią większego projektu prowadzonego w tym Hotelu. Analiza uzyskanych danych pozwoliła na wyciągnięcie wniosku, że role organizacyjne w jakich występują pracownicy mogą w znaczący sposób różnicować osobiste, choć związane z pracą i organizacją hierarchie wartości, a niedostatki w uwspólnianiu tej sfery mogą mieć istotne dla organizacji konsekwencje. 16 Wartości i Sens Życia

18 Poczucie godności, poczucie własnej wartości i poczucie własnej skuteczności jako podstawy formowania tożsamości osobistej dr Elwira Brygoła, Uniwersytet SWPS Poczucie godności, poczucie własnej wartości i poczucie własnej skuteczności zostaną przedstawione jako rdzenne poczucia tożsamościowe, stanowiące podstawę formowania tożsamości osobistej. Propozycja koncepcji jest pochodną eksperymentalnych badań nad zmianami struktury tożsamości, określanej przy użyciu trzech wymiarów: spójności, stabilności i otwartości. Założenia teoretyczne badań zostały wyprowadzone m.in. z koncepcji Seymoura Epsteina (1991, 2006) i GlynisBreakwell (1986, 2010) oraz Michaela Kernisa (2003). Obejmują podział na podmiotowy (doświadczeniowy) i przedmiotowy (poznawczy) aspekt tożsamości oraz dotyczą roli procesów autoewaluacyjnych w kształtowaniu obrazu siebie. W badaniach wzięło udział 291 osób w wieku od 19 do 29 lat (M = 22,25; SD = 2,02). Na skutek modyfikacji samooceny dokonywano pomiaru zmian w strukturze tożsamości, z uwzględnieniem trzech poczuć tożsamościowych, które nie przynależą jednoznacznie do żadnego z wyodrębnionych wymiarów tożsamości. W wyniku przeprowadzonych analiz uznano poczucie godności, poczucie własnej wartości i poczucie własnej skuteczności jako leżące u podstaw formowania tożsamości, a jednocześnie zaproponowano model ich zawężającej się zmienności. Poczucie własnej godności może być uznane jako centralne w strukturze tożsamości, najmniej podatne na zmiany i w ramach adaptacyjnego funkcjonowania najbardziej przed zmianą chronione. W poszukiwaniu sensu. Kluczowe wartości oraz narzędzia w coachingu transformacyjnym na poziomie tożsamości dr Lidia D. Czarkowska, Akademia Leona Koźmińskiego Celem artykułu jest eksploracja obszaru etyki w coachingu, jednakże nie poziomu normatywnego, czyli zasad obowiązujących w ramach profesjonalnych coachingowych kodeksów etycznych, tylko poziomu aksjologicznego czyli wartości, mogących pełnić szczególną rolę w procesie coachingu transformacyjnego. Przedstawiony model opisuje siedem wartości telicznych, odnoszących się do postawy coacha, co tworzy warunki sprzyjające skutecznemu procesowi transformacji klienta. Wartościom tym odpowiada siedem wartości autotelicznych, stanowiących docelowy rezultat coachingowego procesu. Artykuł ukazuje także specyfikę pracy z klientem w procesie coachingu transformacyjnego na poziomie życiowej wizji i misji oraz tożsamości i kluczowych wartości osobistych klienta. W tym kontekście coaching transformacyjny jest procesem towarzyszenia klientowi w osiąganiu stanu wewnętrznej spójności dzięki czemu osiąganie przez niego zamierzonych rezultatów staje się naturalnym zewnętrznym skutkiem wewnętrznej integracji. Posługiwanie się terminem Coaching Transformacyjny wymaga ujęcia procesu coachingu znacznie szerzej, aniżeli tylko na poziomie technik i narzędzi służących do rozwoju umiejętności czy zmiany zachowań. Jest to proces osobistej przemiany i dotyczy tego, kim klient jest, a nie tego co robi z tego względu rola coacha polega na byciu świadkiem zachodzącego procesu, a nie aktywatorem zmiany. W tym znaczeniu transformacja wydarza się sama kiedy klient jest na nią gotowy. Coach swoją obecnością tworzy przestrzeń, a jako towarzysz buduje coachingową relację opartą o zaufanie, w którą poprzez pytania wnosi uważność i poszerza świadomość klienta stając się w ten sposób dla niego lustrem, w którym klient może dostrzec wyraźniej samego siebie. Podsumowując, zadaniem Coacha transformacyjnego nie może być dokonywanie zmiany u klienta byłoby to nadużycie wkraczające w obszar wolności drugiego człowieka. Proces przemiany wydarza się kiedy klient jest gotów, a zachwycającym zadaniem coacha jest bycie świadkiem tej przemiany. Słowa klucze: coaching transformacyjny, tożsamość, misja, wizja, wartości. Wartości i Sens Życia 17

19 Ważność pracy zawodowej w życiu kobiet raport z badań dr Agnieszka Czerw, Uniwersytet SWPS Prezentowane badania dotyczą problematyki roli pracy zawodowej w życiu kobiet. Badania przeprowadzono na grupie 182 pracujących kobiet (wiek: M=37,49; SD=9,09) w różnej sytuacji życiowej/rodzinnej. W badaniu kontrolowano m.in. stan cywilny, liczbę i wiek dzieci, zajmowane stanowisko czy staż pracy. Jako główne zmienne zależne uznano ważność pracy i ważność rodziny mierzone kilkoma pytaniami w ankiecie (które utworzyły te dwie składowe) skonstruowanej na potrzeby badań. Dodatkowo diagnozowano miary dobrostanu takie jak sens życia (Steger za: Kossakowska, Kwiatek i Stefaniak, 2013) oraz satysfakcję z życia (Diener, za: Juczyński, 2001) i pracy (Bajcar, Borkowska, Czerw i Gąsiorowska, 2010).Uzyskane wyniki wskazują, że właściwie żadne zmienne socjodemograficzne nie są związane z wartościowaniem pracy zawodowej i życia rodzinnego przez kobiety. Jedyną zmienną, która odgrywa istotną rolę jest wiek posiadanych dzieci. Przy czym posiadanie małych dzieci istotnie obniża tę wagę w stosunku do kobiet bezdzietnych i ze starszymi dziećmi. Co ciekawe okazało się, że generalnie kobiety istotnie statystycznie wyżej oceniają ważność pracy niż rodziny. Taką tendencję widać szczególnie wśród kobiet bezdzietnych (co już nie jest tak zaskakujące). Przy czym posiadanie dzieci wcale nie oznacza, że waga rodziny staje się istotnie wyższa w stosunku do ważności pracy (po prostu nie ma między nimi różnicy). Dodatkowo sprawdzono jakie są relacje pomiędzy miarami dobrostanu (w życiu i pracy) a ważnością pracy zawodowej. Wyniki wskazują na niezbyt silne, ale istotne statystycznie pozytywne związki ważności pracy z poczuciem sensu życia oraz satysfakcją z pracy (brak zależności z satysfakcją z życia). Co ciekawe ważność rodziny nie koreluje z żadną z miar dobrostanu. Ponadto ważność pracy nie koreluje także z ważnością rodziny. Medycyna i śmierć- refleksje nad poszukiwaniem współczesnego systemu wartości dr Justyna Deręgowska, Collegium Da Vinci Dominujące współcześnie tendencje nieakceptowania przemijania i co się z tym wiąże także śmiertelności człowieka, odzwierciedlające się w przenikającym życie jednostkowe i społeczne lęku tanatycznym, coraz częściej rzutować zaczynają na podejście i odnoszenie się lekarzy do śmierci i jej istoty. Taki stan rzeczy natomiast, jak wskazuje wielu znawców przedmiotu, prognozuje niebezpieczeństwo uwikłania całej współczesnej medycyny w maternalizm, polegający na zmianie hierarchii wartości w jej obrębie, która może wpłynąć na to, że troska lekarzy zogniskowana wokół przejęcia władzy nad śmiercią mogłaby zająć miejsce troski o zdrowie i jakość życia pacjenta. Co więcej, nadmierne skupianie się na dążeniu do opanowania śmierci mogłoby też prowadzić do nieszanowania godności ludzkiej, do braku szacunku dla człowieka jako osoby i traktowania go jedynie jako ciekawej medycznie jednostki chorobowej. Problem ten, staje się bardzo czytelny i niezwykle aktualny. Dla wielu młodych ludzi bowiem kończących studia medyczne celem nadrzędnym staje się utrzymywanie życia pacjenta w każdym przypadku. Dla nich niejednokrotnie widok umierającego człowieka utożsamiany jest z wielką porażką ich profesji, z bezcelowością wszelkich wysiłków zmierzających do zapanowania nad naturą śmierci, wobec czego ta traktowana jest przez nich jako ostateczna przypadłość człowieka, z której współczesna medycyna i współcześni lekarze nie potrafią chorego wyleczyć. 18 Wartości i Sens Życia

20 Rozumienie wartości a wykluczenie społeczne. Próba analizy doświadczeń polskich Romów mgr Marta Giza, Uniwersytet Papieski Jana Pawła II W dokumencie Narodowa Strategia Integracji Społecznej dla Polski romska mniejszość etniczna zaliczona została do grup realnie zagrożonych wykluczeniem społecznym. Za przyczyny tego stanu rzeczy uznano powszechne występowanie u tej społeczności wysokiego bezrobocia, niskiego poziomu edukacji oraz ograniczonego dostępu do opieki zdrowotnej. Według badań CBOS z 2014 r. Romowie należą do najbardziej nielubianej w Polsce społeczności. Powodem powszechnej niechęci do Romów jest styl życia tej grupy znacznie odbiegając od standardów przeciętnego obywatela. Romski sposób komunikacji społecznej oparty jest na kulturowo odmiennym modelu realizacji potrzeb. Romowie w Polsce tworzą zróżnicowaną społeczność - różnią się pochodzeniem, statusem społecznym, językiem oraz stosunkiem do Romanipen - romskiego kodeksu postępowania. Zasady Romanipen wskazują na najważniejsze dla tej kultury wartości scalające wspólnotę poprzez podkreślanie ważności okrycia, zachowania i podkreślania własnej tożsamości. W referacie przedstawiona zostanie romska hierarchia wartości wynikająca z tradycji oraz jej współczesny sposób rozumienia. W oparciu o aktualną literaturę, autorka proponuje interpretacje wpływu aktualnie akceptowanej w tej grupie hierarchii wartości na rozumienie sensu życia. Dzienne ścieżki konsumenta. Potrzeby, motywacje i zachowania konsumenckie dr Blanka Gosik, Uniwersytet Łódzki Obecnie każdego człowieka można określić mianem konsumenta. WedługGórnik-Durose (2002) kupując produkty, konsumenci kształtują obraz siebie i oczekują, iż będą odbierani przez innych zgodnie z tym, jak postrzegani są inni konsumenci danej marki (Gorbaniuk i in., 2012). Koncepcja symbolicznego dopełniania siebie (Wicklund, Gollwitzer, 1982) zakłada, że ludzie by utrzymać obraz siebie wykorzystują wiele wskaźników potwierdzających istnienie określonych cech u siebie. Takim wskaźnikiem mogą być również produkty. Ciosek i Soroko (2004) zaznaczają, że obecnie produkt stał się nośnikiem rozmaitych znaczeń symbolicznych. Dzięki niemu możemy wyrazić swój charakter, świadczy on o tym kim jesteśmy i kim chcielibyśmy być. Celami przeprowadzonych badań były (1) usystematyzowanie postrzeganych przez konsumentów pozytywnych i negatywnych zmian w obrazie siebie z tytułu korzystania z marek produktów oraz (2) opracowanie wielowymiarowego narzędzia do pomiaru tych zmian. Za kluczowe uznano odpowiedzi na pytanie Jakie konsument dostrzega pozytywne i negatywne zmiany pod wpływem nabycia marki produktów?. Zastosowano indukcyjną strategię badań, uwzględniającą przede wszystkim perspektywę konsumenta. Badania jakościowe przeprowadzono metodą wywiadu indywidualnego- zbadano 586 osób w wieku od 13 do 82 roku życia (M = 36,6, SD = 16,9) 51,8% stanowiły kobiety a 48,3% mężczyźni. Badania ilościowe zostały zrealizowane przez czterech ankieterów na próbie 652 osób w wieku od 15 do 83 lat (M = 36,98; SD = 15,02).53,8% stanowiły kobiety, 46,2% mężczyźni. Do badań jakościowych wybrano 29 kategorii produktów, a w badaniach ilościowych wykorzystano 20. Na podstawie znajomości struktury korzyści i strat z badań jakościowych opracowano kwestionariusz w formie dyferencjału semantycznego. Analiza wyników badań umożliwiła identyfikację 8 wymiarów postrzeganych zmian w obrazie siebie pod wpływem korzystania z marek produktów i opracowanie narzędzia do wielowymiarowego pomiaru zmian w obrazie siebie. Wartości i Sens Życia 19

21 Etyka pracy i wartości realizowane w pracy a zaangażowanie pracowników dr Damian Grabowski, Uniwersytet Śląski Referat pokazuje badania dotyczące związków między etyką pracy, wartościami realizowanymi poprzez wykonywanie pracy a zaangażowaniem pracowników. Etyka pracy (workethic) została opisana jako moralizacja pracy zawodowej i przedstawiona jako syndrom ośmiu postaw i przekonań: traktowania pracy jako wartości i obowiązku moralnego, spostrzegania pracy jako centrum życia, przekonania o wartości ciężkiej pracy, dezaprobaty marnowania czasu, niechęci do czasu wolnego, odraczania gratyfikacji oraz gotowości do moralnego postępowania i polegania na sobie. Taka koncepcja etyki pracy wywodzi się z teorii niemieckiego socjologa Maxa Webera. Wartości realizowane w pracy przedstawione zostały jako cztery syndromy obejmujące 1. gotowość do samorealizacji, 2. skłonność do realizacji celów prospołecznych, 3. bezpieczeństwa i sprawiedliwości oraz 4. dobrobytu. Zaangażowanie obejmowało zaś zaangażowanie w pracę (wigor, oddanie i zaabsorbowanie) oraz przywiązanie do organizacji (afektywne, trwałości i normatywne). Badania przeprowadzone na próbie 262 osób pracujących pozwoliły na wyodrębnienie czterech skupień: 1. osób o niskiej etyce pracy, nisko wartościujących samorealizację, o małej skłonności do realizacji pozostałych wartości; 2. osób o wysokiej etyce pracy i dużym nasileniu dążeń do samorealizacji i realizacji pozostałych wartości; 3. osób akceptujących zasady etyki pracy i w mniejszym stopniu dążących do samorealizacji oraz 4. osób słabo wartościujących pracę, które jednocześnie dążą do realizacji poszczególnych wartości. Analiza statystyczna pokazała wyraźnie, że najwyższe natężenie zaangażowania w pracę występuje u osób należących do skupienia 2, zaś najniższe wśród tych, którzy przypisani zostali do skupienia 1. Osoby należące do skupienia 1 są też słabo przywiązane do organizacji, w której pracują, mniej zadowolone z pracy, życia i własnej sytuacji finansowej. Poczucie sensu życia u kobiet po doświadczeniu utraty dziecka w okresie prenatalnym mgr Monika Guzewicz, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II Referat prezentuje różnice występujące w poczucia sensu życia u kobiet, które doświadczyły utraty dziecka przed jego narodzinami w wyniku poronienia, porodu przedwczesnego lub urodzenia martwego dziecka. W badaniach wzięło udział 125 kobiet. Główną metodą badawczą był Kwestionariusz Poczucia Sensu (PMP) Wonga w tłumaczeniu i adaptacji D. Kroka. Zgodnie z oczekiwaniami wystąpiły istotne różnice pomiędzy obiema grupami w zakresie poczucia sensu życia. Słowa kluczowe: strata dziecka, poczucie sensu życia, poronienie Samoocena posiadanych zasobów i wartości osobiste a satysfakcja z życia osób starszych Inga Janik, Martyna Maciejewska, Uniwersytet Szczeciński Przebadano grupę 50. osób w wieku lat, uczęszczających do Szczecińskiego Humanistycznego Uniwersytetu Seniora (45 kobiet i 6 mężczyzn). Sprawdzano, jak oceniają swoje zasoby psychologiczne, satysfakcję z życia i jakie przejawiają wartości osobiste. Zagadnienia te są szczególnie istotne, ponieważ pozwalają określić, jakie zasoby i wartości sprzyjają utrzymaniu satysfakcji z życia. Celem badania było określenie, jaki jest rozkład posiadanych zasobów psychologicznych, wartości życiowych i poziomu satysfakcji z życia w badanej grupie oraz sprawdzenie, czy istnieją istotne statystycznie związki między poszczególnymi zmiennymi. Zostały postawione hipotezy: H1. Większa ilość posiadanych zasobów związana jest z wyższą satysfakcją z życia. 20 Wartości i Sens Życia

22 H2. Cenione wartości mają związek z posiadanymi zasobami. H3. Ilość posiadanych zasobów i satysfakcja z życia spadają wraz z wiekiem. H4. Nie zachodzą różnice międzypłciowe w ilości zasobów i satysfakcji z życia. Badanie przeprowadzono za pomocą następujących narzędzi: Skali Satysfakcji z Życia SWLS E. Diener i in. w adaptacji Z. Juczyńskiego, Listy Wartości Osobistych Z. Juczyńskiego, oraz autorskiej modyfikacji Kwestionariusza Samooceny Zasobów S. Hobfolla - stworzonej w celu dostosowania narzędzia do specyfiki badanej grupy. Narzędzie poddano badaniu pilotażowemu na grupie 30. osób powyżej 50. roku życia. Osiągnięty został bardzo satysfakcjonujący poziom rzetelności (α=0,922). Dzięki wynikom zaobserwowano istotny związek między poziomem satysfakcji z życia a ogólnym wskaźnikiem posiadanych zasobów (r=.62; p<.001) oraz poszczególnymi grupami zasobów (r od.36 do.64). Nie zaobserwowano istotnych różnic międzypłciowych ani związku poziomu satysfakcji z wiekiem (p>.05). Zachodzi nieznaczna tendencja do spadku poziomu posiadanych zasobów ze wzrostem wieku (r=-.28; p=.054). Porównanie średnich ocen wykazało, że badani najwyższą wagę przywiązują do wartości rodzinnych i emocjonalnych, niższą zaś materialnych i poznawczych. Występuje szereg związków pomiędzy cenionymi wartościami, a posiadanymi zasobami (od r=.32; p<.05 do r=.55; p <.001), które kreślą obraz ich powiązań. Uzyskane wyniki mają głównie znaczenie praktyczne wskazują kierunki pracy z osobami starszymi na rzecz utrzymania wysokiej jakości życia. Dobra materialne jako kluczowy czynnik kreowania zmian w obrazie siebie konsumenta mgr Magdalena Kolańska, prof. Oleg Gorbaniuk, mgr Dorota Ryżak, mgr Joanna Sabat, mgr Honorata Nitkiewicz, mgr Dorota Kędziorek, mgr Joanna Kleniewska, Katolicki Uniwersytet Lubelski. Obecnie każdego człowieka można określić mianem konsumenta. WedługGórnik-Durose (2002) kupując produkty, konsumenci kształtują obraz siebie i oczekują, iż będą odbierani przez innych zgodnie z tym, jak postrzegani są inni konsumenci danej marki (Gorbaniuk i in., 2012). Koncepcja symbolicznego dopełniania siebie (Wicklund, Gollwitzer, 1982) zakłada, że ludzie by utrzymać obraz siebie wykorzystują wiele wskaźników potwierdzających istnienie określonych cech u siebie. Takim wskaźnikiem mogą być również produkty. Ciosek i Soroko (2004) zaznaczają, że obecnie produkt stał się nośnikiem rozmaitych znaczeń symbolicznych. Dzięki niemu możemy wyrazić swój charakter, świadczy on o tym kim jesteśmy i kim chcielibyśmy być. Celami przeprowadzonych badań były (1) usystematyzowanie postrzeganych przez konsumentów pozytywnych i negatywnych zmian w obrazie siebie z tytułu korzystania z marek produktów oraz (2) opracowanie wielowymiarowego narzędzia do pomiaru tych zmian. Za kluczowe uznano odpowiedzi na pytanie Jakie konsument dostrzega pozytywne i negatywne zmiany pod wpływem nabycia marki produktów?. Zastosowano indukcyjną strategię badań, uwzględniającą przede wszystkim perspektywę konsumenta. Badania jakościowe przeprowadzono metodą wywiadu indywidualnego- zbadano 586 osób w wieku od 13 do 82 roku życia (M = 36,6, SD = 16,9) 51,8% stanowiły kobiety a 48,3% mężczyźni. Badania ilościowe zostały zrealizowane przez czterech ankieterów na próbie 652 osób w wieku od 15 do 83 lat (M = 36,98; SD = 15,02).53,8% stanowiły kobiety, 46,2% mężczyźni. Do badań jakościowych wybrano 29 kategorii produktów, a w badaniach ilościowych wykorzystano 20. Na podstawie znajomości struktury korzyści i strat z badań jakościowych opracowano kwestionariusz w formie dyferencjału semantycznego. Analiza wyników badań umożliwiła identyfikację 8 wymiarów postrzeganych zmian w obrazie siebie pod wpływem korzystania z marek produktów i opracowanie narzędzia do wielowymiarowego pomiaru zmian w obrazie siebie. Wartości i Sens Życia 21

23 U źródeł nieuczciwości akademickiej: analiza przyczyn nieetycznych zachowań studentów w kontekście modelu wartości wg Shaloma Schwartza mgr Maciej Kościelniak, Uniwersytet SWPS Nieuczciwość akademicka wśród studentów jest w opinii wielu badaczy silnym predykatorem nieetycznych zachowań w życiu codziennym oraz zawodowym już po ukończeniu kształcenia akademickiego. Istotne wydają się więc kwestie przyczyn takiego zachowania i szanse na podejmowanie działań zapobiegawczych. Aby móc sformułować odpowiedzi na te pytania, postanowiono poddać weryfikacji pięć hipotez o możliwym związku nieuczciwości akademickiej ze zmiennymi osobowościowymi oraz behawioralnymi charakteryzującymi studentów: poziomem motywacji wewnętrznej i zewnętrznej, konformizmem, hedonizmem oraz zachowaniami nieetycznymi w życiu codziennym. Model ten (oparty m.in. na systemie wartości w ujęciu Shaloma Schwartza) zweryfikowano w trakcie badania przeprowadzonego na ogólnopolskiej próbie 190 studentów (wiek M=25,12; SD=7,73), których poproszono o wypełnienie szeregu kwestionariuszy drogą elektroniczną. Na podstawie uzyskanych danych udało się potwierdzić trzy hipotezy, wskazujące na: ujemny wpływ motywacji wewnętrznej studenta (znacznego zaangażowania w przedmiot nauki) oraz dodatnie wpływy konformizmu (ulegania kulturze ściągania ) i wzorców nieetycznego zachowania w codziennym życiu na skłonność do nieuczciwości akademickiej. Nie udało się potwierdzić zakładanego wpływu motywacji zewnętrznej (wartości: władza i osiągnięcia) oraz hedonizmu na zachowania nieuczciwe studentów. Spośród zaobserwowanych efektów szczególnie ciekawy wydaje się ten związany z motywacją wewnętrzną (negatywnie skorelowaną z poziomem nieuczciwości akademickiej) gdyż w tym kontekście można mówić o istotnej roli nauczycieli akademickich przy budowaniu zaangażowania studentów w wykładany przedmiot. Wartości i sens życia w rodzinie wobec doświadczenia przewlekłych chorób demencyjnych mózgu mgr Karolina Kramkowska, dr hab. Piotr Krakowiak, Uniwersytet Kazimierza Wielkiego Starość i niesamodzielność oraz wzrost osób zależnych w domach to problemy, o których mówią zarówno prognozy demograficzne w Europie iw Polsce, jak również dramatyczne zmagania coraz większej liczby rodzin osób ciężko chorych w domach. Choroby demencyjne mózgu ze względu na dużą liczbę zachorowań, niejednorodność kliniczną w zakresie objawów i konieczność sprawowania opieki nad osobą chorą, stanowią szczególne wyzwanie dla opiekunów rodzinnych. Jednocześnie te długotrwałe i obciążające obowiązki opiekuńcze mogą się stawać potencjalnymi katalizatorami przemian w zakresie społecznego podejmowania tematu umierania i nieuchronności śmierci. Rodzina jest najczęściej głównym podmiotem zmagania się z długoletnią chorobą przewlekłą jednego z jej członków. Zmaganie się z poczuciem odpowiedzialności za bliską osobę w toku sprawowanej opieki i przeżywanie jego emocjonalnego odchodzenia w inną rzeczywistość, znacząco wpływają na poczucie sensu życia i prowadzą do refleksji dotyczącej własnej egzystencji i sensu istnienia człowieka w świecie. Pojawiają się pytania egzystencjalne i duchowe, a często życie całej rodziny i poszczególnych osób zostaje trwale naznaczone znamieniem choroby demencyjnej bliskiego. Specyficzna sytuacja rodzinna, jaką jest współdziałanie z osobą z zaburzeniami poznawczymi i ograniczoną świadomością, prowadzi do nadawania nowych wartości opiece i własnemu życiu. Rozważania o zmianach w systemie rodzinnym oraz świecie wartości opiekunów rodzinnych zostaną przeanalizowane w świetle nowych ról rodzinnych i społecznych. Jakiej odpowiedzi na te szczególne wyzwania pomogą poszukać filozoficzne kanony dotyczące wartości i sens życia autorstwa fenomenologów: Sorena Kierkegaarda, Martina Heideggera i Edmunda 22 Wartości i Sens Życia