NajwyŜsza Izba Kontroli Delegatura w Opolu. Szanowny Pan Zdzisław Mosoń Naczelnik Drugiego Urzędu Skarbowego w Opolu WYSTĄPIENIE POKONTROLNE

Transkrypt

1 NajwyŜsza Izba Kontroli Delegatura w Opolu Opole, dnia 13 listopada 2009 r. P/09/024 LOP /2009 Szanowny Pan Zdzisław Mosoń Naczelnik Drugiego Urzędu Skarbowego w Opolu WYSTĄPIENIE POKONTROLNE Na podstawie art. 2 ust 1 ustawy z dnia 23 grudnia 1994 r. o NajwyŜszej Izbie Kontroli 1, zwanej dalej ustawą o NIK, NajwyŜsza Izba Kontroli Delegatura w Opolu przeprowadziła w Drugim Urzędzie Skarbowym w Opolu (zwanym dalej Urzędem) kontrolę poboru podatku dochodowego od osób fizycznych w latach (I półrocze). W związku z kontrolą, której wyniki przedstawione zostały w protokole kontroli podpisanym w dniu 9 października 2009 r., NajwyŜsza Izba Kontroli, na podstawie art. 60 ust 1 i 2 ustawy o NIK, przekazuje Panu Naczelnikowi niniejsze wystąpienie pokontrolne. NajwyŜsza Izba Kontroli pozytywnie ocenia działalność Urzędu w zakresie będącym przedmiotem kontroli, pomimo stwierdzonego uchybienia. 1 Dz. U. z 2007 r. Nr 231, poz ze zm. ul. Krakowska 28, Opole tel.: (0-77) , fax: (0-77) , LOP@nik.gov.pl

2 2 PowyŜszą ocenę ogólną uzasadniają następujące ustalenia kontroli i wynikające z nich oceny cząstkowe: 1. NIK pozytywnie ocenia, uwzględniając kryterium rzetelności, rejestrowanie dochodów z podatku dochodowego od osób fizycznych, monitorowanie terminowości składania zeznań, wprowadzanie danych oraz weryfikacja kwot nadpłat. a. rejestrowanie w księgach dochodów z podatku dochodowego od osób fizycznych (zwanego dalej PIT lub podatkiem PIT). Kontrola nie wykazała rozbieŝności danych dotyczących osiągniętego dochodu z podatku PIT pomiędzy księgami Urzędu a sprawozdawczością GUS w tym zakresie. Spadek dochodów z PIT w dochodach ogółem w 2008 r. w porównaniu do 2007 r. wynosił 1,99 tys. zł (1,54%) i spowodowany był m.in. spadkiem wpływów z podatku od dwóch duŝych podatników. Wpływy z tytułu PIT za I półrocze 2009 r. w porównaniu do I półrocza 2008 r. zmniejszyły się o tys. zł (17,2%) i spowodowane to było koniecznością zwrotów z nadpłat oraz zmniejszonymi dochodami uzyskanymi przez ww. dwóch podatników. Jednocześnie w 2008 r. w porównaniu do 2007 r. wzrosły naleŝności Urzędu o 9,77% ze względu na konieczność wprowadzenia do ksiąg Urzędu naleŝności w łącznej kwocie tys. zł., w tym w kwocie tys. zł określonych decyzjami UKS. Zasadniczą przyczyną wzrostu zaległości w 2008 r. w porównaniu 2007 r. z tytułu podatku PIT o 70,52%, było nieuregulowanie przez podatników zobowiązań na kwotę tys. zł ustalonych w wyniku kontroli i potwierdzonych decyzjami Dyrektora UKS w Opolu. b. monitorowanie oraz analizowanie przestrzegania przez podatników (składających zeznania PIT) obowiązujących terminów składania tych zeznań, wpłat podatku PIT oraz dokumentowanie tych czynności. W efekcie poprawnej realizacji wymienionych zadań zanotowano w 2008 r. w porównaniu do 2007 r. wzrost m.in. o: 189 (12,96%) wysłanych upomnień podatnikom, którzy nie regulowali naleŝności w PIT w obowiązujących terminach, o 163 (23,48%) wystawionych tytułów wykonawczych oraz spadek wysokości nadpłat o 20,6%. Kontrola przestrzegania terminowości regulowania podatku PIT przez próbę 100 podatników (wybranych losowo) wykazała, Ŝe 84 z nich rozliczyło się z US w ustawowych terminach, tj.

3 3 31 stycznia dla PIT-28 i 30 kwietnia dla PIT-ów 36, 36L, 37, zaś do 16 z nich (którzy nie uregulowali podatku) wysłano upomnienia. W wyniku tego działania dwunastu podatników rozliczyło się z podatkiem, a wobec trzech wszczęto postępowanie egzekucyjne, których do dnia zakończenia kontroli NIK nie zakończono (jedynie jeden podatnik częściowo uregulował podatek). c. bieŝące wprowadzanie danych do systemu rejestracji zeznań podatkowych (POLTAX), weryfikowanie przez komórki rachunkowości wykazanych w PIT kwot nadpłat, o których mowa w art. 77 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (zwana dalej Ordynacją podatkową) 2 oraz zwrotów nadpłaconych podatków. Dysponowanie przez Urząd bieŝącymi informacjami nt. podatników umoŝliwiało skuteczną weryfikację zeznań. W wyniku systematycznej weryfikacji wymienionych informacji przez komórki wymiarowe Urzędu ujawniono liczbę 266 podatników, którzy nie uwzględnili w swoich rocznych zeznaniach m.in. dochodów z PIT-11 wzrosła z 2008 r. w porównaniu do 2007 r. o 5% (5 podatników). Kwoty łącznie wypłaconych podatnikom nadpłat i zwrotów kwot nadpłaconych podatków w 2008 r. w porównaniu do 2007 r. była wyŝsza odpowiednio o 117% i 116%. Kontrola 20 losowo wybranych nadpłat wykazała, Ŝe nie było rozbieŝności pomiędzy wielkościami wykazanymi z wielkościami wypłaconymi w księgach. Wypłaty nadpłat dokonano w terminie określonym w art pkt 5 Ordynacji podatkowej, tj. do 3 miesięcy od daty złoŝenia deklaracji lub zeznania. 2. NIK pozytywnie ocenia, uwzględniając kryterium legalności, udzielanie ulg w spłacie naleŝnego podatku PIT. W badanym okresie rozpatrzono pozytywnie wnioski 36 podatników ubiegających się o udzielenie ulg w płacie podatków. Spłatę podatku w kwocie ,05 zł (0,011% dochodów) rozłoŝono na raty w sposób zgodny z postanowieniami art. 67 a Ordynacji podatkowej. Nieprawidłowości w tym zakresie nie stwierdziła równieŝ kontrola 10 wniosków podatników o udzielenie ulgi, którym w wyniku rozpatrywania 5 odmówiono i 5 udzielono ulgi w spłacie podatku rozkładając naleŝności na raty. 2 Dz.U. z 2005 r., Nr 8, poz.60 ze zm.

4 4 3. W ocenie NIK, uwzględniając kryterium legalności, odpisanie z ewidencji trzem kontrolowanym podatnikom przedawnionych zaległości z tytułu podatku PIT było legalne i uzasadnione. Zaległości wymienionych podatników wynosiły łącznie 142,7 tys. zł i stanowiły 29,36% ogólnej kwoty zaległości. Przedawnienie tych zaległości spowodowane było brakiem moŝliwości zaspokojenia roszczeń z majątku kontrolowanych dłuŝników ze względu na: - ogłoszenie upadłości (Fermstal Spółki z o.o. w Niemodlinie), - zaprzestanie działalności gospodarczej przy jednoczesnym braku majątku dwóch pozostałych dłuŝników (Fabryki Porcelitu Tułowice SA oraz PP MATT Spółki z o.o. w Niemodlinie). 4. Rzetelnie typowano podmioty do kontroli podatkowych, pomimo braku w tym zakresie szczegółowych procedur. W wyniku przeprowadzonych w badanym okresie u podatników 733 kontroli podatkowych (199-27,1%- dotyczących podatku PIT), wydano 130 decyzji pokontrolnych. Z decyzji wynikały uszczuplenia finansowe w kwocie 878 tys. zł, z czego 96,5% (847 tys. zł) poddano egzekucji. Postępowania kontrolne w ww. podmiotach prowadzono zgodnie z procedurami, o których mowa w art Ordynacji podatkowej, a okres ich trwania we wszystkich przypadkach nie przekraczał 4 tygodni, tj. terminu określonego w art. 83 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej 3. Z 40 planowanych kontroli (pełnych źródłowych) w 2007 r. wykonano 34, w 2008 r. z 34 wykonano 30 (88,2%), a do 30 czerwca 2009 r. wykonano 15 kontroli z 16 zaplanowanych na 2009 r. Analiza sposobu typowania podmiotów do kontroli podatkowej na podstawie próby dziesięciu losowo wybranych podmiotów wykazała, ze przy typowaniu tych podmiotów uwzględniano kryteria Ministra Finansów określone w Zadaniach dla Dyrektorów Izb Skarbowych i Naczelników Urzędów Skarbowych. KaŜdorazowo wnioski i propozycje kierowników referatów wymiarowych Urzędu oraz ustalone typowania, akceptowała odpowiedzialna w Urzędzie zastępca Naczelnika Urzędu. 3 Dz. U. z 2007 r. Nr 155, poz j.t.

5 5 5. Wyniki z przeprowadzonych kontroli wykorzystano przestrzegając zasady legalności i rzetelności. Wszystkie wyniki uzyskane na próbie 10 postępowań podatkowych wykazały, Ŝe wszczęto je z Urzędu i na podstawie art. 200 Ordynacji podatkowej. W odniesieniu do siedmiu postępowań zachowano trzymiesięczny okres, o którym mowa w art pkt 6 Ordynacji podatkowej (przed jego uchyleniem z dniem 1 stycznia 2009 r.) zgodnie z którym nie nalicza się odsetek za zwłokę za okres od dnia wszczęcia kontroli podatkowej do dnia doręczenia decyzji w sprawie, która była przedmiotem kontroli podatkowej, jeŝeli postępowanie podatkowe nie zostało wszczęte w terminie 3 miesięcy od dnia zakończenia kontroli. W przypadku dwóch podmiotów poprawnie przyjęto, Ŝe ich działanie przyczyniło się do wydłuŝenia postępowania (do 109 i 252 dni). Ww. podatników prawidłowo poinformowano o siedmiodniowym terminie do zapoznania się aktami sprawy i o nowym terminie załatwienia sprawy. 6. NajwyŜsza Izba Kontroli ocenia pozytywnie pod względem legalności i rzetelności egzekucję zaległości w podatku PIT. W zaległościach ogółem na kwotę ,86 zł, zaległości z podatku PIT wynosiły ,40 zł (24,25%), z czego aŝ 87,8% ( ,20 zł) to zaległości z lat ubiegłych. W stosunku do całej kwoty zaległości z tytułu podatku PIT podejmowane były czynności egzekucyjne. W odniesieniu do zaległości na kwotę ,83 zł, pomimo wykazania w sprawozdaniu przez Urząd niepodejmowania czynności (kol. 17 ww. załącznika nr 1 AP MF) zaległości te, w kolejnym miesiącu po okresie sprawozdawczym, w całości rozliczono. Wskaźnik efektywności egzekucji (liczony jako stosunek kwot wyegzekwowanych zaległości do kwoty objętej tytułami wykonawczymi do załatwienia) kształtował się latach 2007, 2008 i w I półroczu 2009 r. odpowiednio: z 16,51%, 14,20% i 3,10% NajwyŜsze kwoty zaległości posiadało kilku podatników, którym przypisał je dyrektor UKS, przy czym stwierdzono, Ŝe decyzje UKS nie były poprzedzone postępowaniem zabezpieczającym. RównieŜ kontrola skuteczności Urzędu w egzekwowaniu zaległości wobec próby 44 (100%) wybranych losowo spraw z wystawionymi tytułami wykonawczymi wykazała, Ŝe tytuły te przekazano do egzekucji do 10 dni od daty ich wystawienia. 7. Zadanie monitorowania wpłat podatku oraz terminowość wystawiania tytułów wykonawczych realizowano rzetelnie i terminowo, pomimo stwierdzonych uchybień.

6 6 Liczba wysyłanych do podatników upomnień w sprawie braku wpłat wzrosła z 1458 w 2007 r. do 1647 w 2008 r. (12,9%). Zwiększyła się równieŝ liczba wystawionych w 2008 r. w stosunku do 2007 r. tytułów wykonawczych (23,5%). Wszystkie prowadzone sprawy dotyczące zaległości były w trakcie kontroli w toku egzekucji. Wyniki kontroli wykazały w dwunastu przypadkach, z badanej próby 20 zaległości, stanowiącej wartościowo 10,35% zaległości ogółem, nie przestrzegano ustawowego terminu wystawiania tytułów wykonawczych po upływie 7 dni od dnia doręczenia upomnienia. Główna księgowa powyŝsze wyjaśniła koniecznością bieŝącego prowadzenia ewidencji (zamknięcia okresu sprawozdawczego, sporządzaniem raportów oraz testów poprawności na potrzeby WHTAX), a dopiero w następnej kolejności wystawianiem tytułów wykonawczych. JednakŜe, w ocenie NIK, przyjęcie określonej kolejności wykonywania zadań nie zwalnia z obowiązku przestrzegania przepisów rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 listopada 2001 r. w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji 4 ( 2 i 3). 8. Postępowania egzekucyjne oraz czynności w przypadku bezskuteczności egzekucji Urząd prowadził rzetelnie i zgodnie z obowiązującymi przepisami. Zadanie to realizowano z wykorzystaniem obowiązującego w urzędach programu skarbowego EGAPOLTAX. Analiza dwudziestu postępowań egzekucyjnych (10 największych dłuŝników i 10 wybranych losowo), stanowiących 10,35% zaległości ogółem wykazała, Ŝe we wszystkich przypadkach wszczęto postępowania egzekucyjne. Szesnaście postępowań wszczęto w terminie do 25 dni od otrzymania tytułu wykonawczego, natomiast pozostałe później (po 76 i 191 dniach). Odpowiedzialny za powyŝsze Komornik Skarbowy, wyjaśnił to m.in. natłokiem prowadzonych spraw, absencją pracowników. Wobec dłuŝników badanej próby Urząd zastosował wszystkie dostępne przepisami środki i czynności egzekucyjne. W przypadku bezskuteczności egzekucji w stosunku do dłuŝników najbardziej zadłuŝonych Urząd stosował m.in. Ŝądanie potwierdzenia oświadczenia majątkowego. Jednocześnie kontrola wykazała, Ŝe nie podjęto działań, pomimo upływu w odniesieniu do podatników z 2007 r. - 1 roku i 4 miesięcy od ustawowego terminu do ich rozliczenia zgodnie 4 Dz. U. Nr 137, poz ze zm.

7 7 z art ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych 5, a 1 rok i 7 miesięcy w przypadku podatników rozliczających się z Urzędem w formie ryczałtu (art. 21, 31, 44 i 47) w myśl ustawy z dnia 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne 6, w stosunku do ujawnionych w toku kontroli 430 podatników z niezłoŝonymi rocznymi deklaracjami, lecz wpłaconymi przez nich zaliczkami podatku PIT na łączną kwotę ,45 zł. Przedstawiając powyŝsze oceny i uwagi NajwyŜsza Izba Kontroli wnosi o: 1. Rozliczenie zaliczek z okresów podatkowych 2007 i 2008 poprzez wyegzekwowanie od podatników deklaracji rocznych od 110 podatników na łączną kwotę ,52 zł. 2. Podjęcie działań organizacyjnych zapewniających wystawianie tytułów wykonawczych po upływie7 dni od dnia doręczenia upomnienia. NajwyŜsza Izba Kontroli Delegatura w Opolu, na podstawie art. 62 ust. 1 ustawy o NIK oczekuje przedstawienia przez Pana Naczelnika w terminie 14 dni od daty otrzymania niniejszego wystąpienia pokontrolnego, informacji o sposobie wykorzystania uwag i wykonania wniosków bądź o działaniach podjętych w celu realizacji wniosków lub przyczyn niepodjęcia takich działań. Zgodnie z treścią art. 61 ust. 1 ustawy o NIK, w terminie 7 dni od dnia otrzymania niniejszego wystąpienia pokontrolnego, przysługuje Panu prawo zgłoszenia na piśmie do dyrektora Delegatury NIK w Opolu umotywowanych zastrzeŝeń w sprawie ocen, uwag i wniosków zawartych w tym wystąpieniu. W razie zgłoszenia zastrzeŝeń, zgodnie z art. 62 ust. 2 ustawy o NIK, termin nadesłania informacji, o którym wyŝej mowa, liczy się od dnia otrzymania ostatecznej uchwały właściwej Komisji NIK. 5 Dz. U. z 200 r. Nr 14, poz. 176 ze zm. 6 Dz. U. Nr 144, poz. 930 ze zm.