NajwyŜsza Izba Kontroli Delegatura w Łodzi

Transkrypt

1 NajwyŜsza Izba Kontroli Delegatura w Łodzi Łódź, dnia lipca 2009 r. LLO /2009 P/09/152 Pan Jarosław KWIATKOWSKI Wójt Gminy Zduny WYSTĄPIENIE POKONTROLNE Na podstawie art. 2 ust. 2 ustawy z dnia 23 grudnia 1994 r. o NajwyŜszej Izbie Kontroli 1 zwanej dalej ustawą o NIK, NajwyŜsza Izba Kontroli Delegatura w Łodzi skontrolowała Urząd Gminy w Zdunach, zwany w dalszej części Urzędem, w zakresie prawidłowości zwrotu podatku akcyzowego zawartego w cenie oleju napędowego wykorzystywanego do produkcji rolnej w latach W związku z kontrolą, której wyniki przedstawione zostały w protokole kontroli podpisanym w dniu 20 maja 2009 r. - NajwyŜsza Izba Kontroli, stosownie do art. 60 ustawy o NIK, przekazuje Panu Wójtowi niniejsze wystąpienie pokontrolne. NajwyŜsza Izba Kontroli ocenia negatywnie działania Urzędu dotyczące postępowania w sprawie zwrotu podatku akcyzowego zawartego w cenie oleju napędowego wykorzystywanego do produkcji rolnej. PowyŜszą ocenę uzasadnia przede wszystkim: nierzetelna weryfikacja wniosków i wydanie na ich podstawie części decyzji ustalających niewłaściwą kwotę zwrotu podatku akcyzowego, nielegalne wydawanie decyzji, a takŝe brak w decyzjach pełnych danych określonych w obowiązujących przepisach oraz podawanie w nich kwot rocznych limitów i naleŝnych zwrotów podatku przed terminem umoŝliwiającym zweryfikowanie stanu gruntów rolnych będących w posiadaniu producentów rolnych. 1 Dz. U. z 2007 r. Nr 231, poz ze zm. ul. Kilińskiego 210, Łódź tel.: (0-42) , fax: (0-42) , LLO@nik.gov.pl Adres do korespondencji: Skr. Poczt. 73; Łódź 7

2 1. W latach producenci rolni złoŝyli do Urzędu łącznie 2666 wniosków, ubiegając się o zwrot 1.021,2 tys. zł podatku akcyzowego zawartego w cenie oleju napędowego wykorzystywanego do produkcji rolnej. Po przeprowadzonej w Urzędzie weryfikacji, wszystkie wnioski bez zastrzeŝeń przyjęto do realizacji i na ich podstawie wydano łącznie w badanym okresie taką samą liczbę decyzji, w których ustalono roczną kwotę naleŝnego rolnikom limitu zwrotu podatku akcyzowego w wysokości 1.329,1 tys. zł. Z kwoty tej producenci rolni wykorzystali 1.021,2 tys. zł, tj. o 307,9 tys. zł (o 23,2%) mniej, a jako przyczynę niepełnego wykorzystania ustalonego limitu, Pan Wójt wskazał m.in. na korzystanie przez niektórych rolników z usług świadczonych przez inne podmioty oraz długi okres gromadzenia faktur zakupu oleju napędowego, stanowiących podstawę do skorzystania ze zwrotu podatku akcyzowego. 2. W ocenie NIK, nie wszystkie wnioski producentów rolnych weryfikowane były rzetelnie, a na ich podstawie wydawane były decyzje w sprawie zwrotu podatku akcyzowego. Spośród 93 badanych spraw, stwierdzono, Ŝe w jednej decyzji nr 387/2008 z 31 marca 2008 r. określono zwrot podatku akcyzowego w kwocie zł, przyjmując do realizacji wniosek z dnia 26 marca 2008 r. z załączoną fakturą VAT z 12 marca 2008 r. na zakup 500 l oleju napędowego, która stosownie do art. 6 ust. 1 w zw. z art.6 ust. 3 pkt 1 ustawy z dnia 10 marca 2006 r. o zwrocie podatku akcyzowego zawartego w cenie oleju napędowego wykorzystywanego do produkcji rolnej 2, zwanej dalej ustawą o zwrocie podatku akcyzowego podlegała rozliczeniu we wrześniu 2008 r. Tym samym producentowi rolnemu został przyznany zwrot podatku akcyzowego niezgodnie z art. 5 ust. 2 tej ustawy i wypłacony w kwocie zawyŝonej o 425 zł. W sześciu innych przypadkach nie przestrzegano art. 4 ust. 1 ustawy o zwrocie podatku akcyzowego, poniewaŝ w decyzjach ustalających zwrot podatku akcyzowego określono kwoty niezgodne ze stanem faktycznym, wynikającym z faktur załączonych do wniosków, co spowodowało, Ŝe jednemu producentowi (na podstawie decyzji nr 464/2006) wypłacono kwotę wyŝszą o 33,40 zł od naleŝnej, a pięciu rolnikom (na podstawie decyzji nr: 67/2006, 245/2007, 341/II/2007, 459/2008 i 426/II/2008) zaniŝono naleŝny zwrot podatku o kwotę łączną 50,05 zł. W 11 decyzjach niezgodnie z art. 4 ust. 2 ustawy o zwrocie podatku akcyzowego ustalono kwoty rocznych limitów zwrotu podatku, przyjmując do jego wyliczenia powierzchnię uŝytków rolnych inną niŝ wynikającą z ewidencji gruntów. Spowodowało to, Ŝe dwóm producentom rolnym (na podstawie decyzji 154/2006 i 26/2007) dokonano 2 Dz. U Nr52, poz

3 zwrotu podatku w kwocie o 5,98 zł wyŝszej od naleŝnej, a jednemu producentowi (na podstawie decyzji nr 326/2006) zaniŝono wypłatę naleŝnego zwrotu podatku o kwotę 32,50 zł. W pozostałych 8 przypadkach, rozbieŝności w ustaleniu rocznego limitu zwrotu podatku akcyzowego nie miały wpływu na wielkość dokonanych wypłat. W konsekwencji ww. działań Urzędu, kwota wykorzystanej dotacji na zwrot podatku akcyzowego była wyŝsza o 389,47 zł od naleŝnej. Spośród badanych 31 decyzji dotyczących I okresu rozliczeniowego w latach , 25 decyzji (81%), w których zwrot podatku ustalony został w łącznej wysokości 31,1 tys. zł, wydanych zostało w marcu, tj. bez wymaganego art. 4 ust. 2 ustawy o zwrocie podatku akcyzowego porównania wykazywanych przez producentów powierzchni uŝytków rolnych, ze stanem wynikającym z ewidencji gruntów na dzień 1 kwietnia danego roku. Kontrola tych decyzji wykazała, Ŝe kwoty rocznego limitu zwrotu podatku ustalone były w prawidłowych wysokościach, poza decyzją nr 26/2007, w której roczny limit zwrotu podatku, jak juŝ opisano wcześniej był zawyŝony o 5,20 zł oraz decyzją nr 204/2007, w której ustalono roczny limit zwrotu podatku niŝszy od obowiązującego o 21,53 zł, lecz nie miało to wpływu na wysokość kwoty dokonanego zwrotu podatku. W ocenie NIK, wyjaśnienia Pana Wójta, iŝ powyŝsze nieprawidłowości wynikały z konieczności rozłoŝenia w czasie wydawania decyzji celem zachowania 30 dniowego terminu na ich wydanie oraz przygotowania do 18 kwietnia wniosków o dotacje do Wojewody, nie mogą stanowić usprawiedliwienia dla niezrealizowania obowiązku wynikającego z art. 4 ust 2 ustawy o zwrocie podatku akcyzowego. W latach Pan Wójt, jako producent rolny, złoŝył w Urzędzie trzy wnioski o zwrot podatku akcyzowego, na podstawie których trzema decyzjami wydanymi przez działającego z Pana upowaŝnienia - podinspektora ds. łącznego zobowiązania pienięŝnego Urzędu - został przyznany i wypłacony Panu zwrot podatku w łącznej kwocie 290,09 zł. Stanowiło to naruszenie art pkt 1 i art pkt 1 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego 3, zwanej dalej Kpa, w których określono m.in., iŝ organ administracji publicznej podlega wyłączeniu od załatwiania sprawy dotyczącej interesów majątkowych jego kierownika i w przypadku takiego wyłączenia sprawę załatwia organ wyŝszego stopnia nad organem załatwiającym sprawę. Tym samym NajwyŜsza Izba Kontroli nie uwzględnia wyjaśnień Pana Wójta, iŝ decyzje 3 Dz. U z 2000 r., Nr 98, poz ze zm. 3

4 te nie mają charakteru uznaniowego, a koszty przygotowania decyzji zgodnie z Kpa w stosunku do wielkości kwot zwracanych są nieproporcjonalnie wysokie. W decyzjach wydawanych na podstawie wniosków składanych przez producentów rolnych we wrześniu 2007 i 2008 r., nie określano części rocznego limitu pozostałego do wykorzystania, wymaganej art. 5 ust. 3 ustawy o zwrocie podatku akcyzowego. W ocenie NIK, nieprawidłowości w zakresie weryfikacji wniosków i wydawania decyzji, wynikały m.in. z faktu, iŝ zadania z zakresu prowadzenia postępowania w sprawach dotyczących ustalania i wypłaty zwrotu podatku akcyzowego oraz wydawanie decyzji administracyjnych, przypisano jednemu pracownikowi Urzędu. Ponadto kontrolowane zadanie nie zostało określone w Regulaminie organizacyjnym Urzędu. NajwyŜsza Izba Kontroli zauwaŝa, iŝ w Urzędzie nie działała kontrola wewnętrzna i funkcjonalna, co potwierdził równieŝ Pan w wyjaśnieniach, stwierdzając, Ŝe myślał Pan, iŝ decyzje są przygotowane dobrze - choć rzeczywiście nie były one kontrolowane pod względem sposobu ich przygotowania i weryfikacji. Wyjaśnił Pan równieŝ, Ŝe przewidziana w Regulaminie organizacyjnym Urzędu i Regulaminie Procedur kontroli wewnętrznej, samokontrola i kontrola funkcjonalna nie zostały naleŝycie przeprowadzone, co skutkowało nie wykryciem powstałych błędów. Dopiero w trakcie kontroli NIK została podjęta w Urzędzie kontrola wszystkich wniosków i decyzji wydanych w 2009 r. Skutkowała ona wydaniem przez Pana do dnia 8 maja 2009 r., 14 postanowień w sprawie wznowienia postępowania dotyczącego zwrotu podatku akcyzowego, poniewaŝ siedmiu producentów rolnych otrzymało zwrot podatku w kwotach mniejszych o 128,53 zł, a siedmiu innym rolnikom nadpłacono zwrot podatku akcyzowego łącznie o 920,81 zł. W ocenie NIK, skupienie kompetencji w ręku jednego pracownika, bez nadzoru Pana Wójta, stwarza mechanizm sprzyjający korupcji. Nadmienić jednak naleŝy, iŝ przypadków wskazujących na wystąpienie zjawisk korupcyjnych w trakcie przeprowadzonej kontroli, nie stwierdzono. NajwyŜsza Izba Kontroli przyjęła do wiadomości i pełnej akceptacji wyjaśnienia Pana Wójta, w których zapowiedział Pan, iŝ zmieniony zostanie sposób rozpatrywania wniosków w następnych terminach, tak aby kontrola oraz weryfikacja wniosków i decyzji mogła odbywać się na kilku stanowiskach pracy. 3. Stosownie do postanowień art. 5 ust 1 i 3, art. 7 ust. 1 ustawy o zwrocie podatku akcyzowego przyznawano zwrot podatku akcyzowego w drodze decyzji, wydawanych w ciągu 30 dni od dnia złoŝenia wniosku przez producenta rolnego, wypłaty zwrotu 4

5 podatku akcyzowego nastąpiły w terminach od 1 do 31 maja, w przypadku wniosków złoŝonych w marcu oraz od 1 do 31 listopada, w przypadku wniosków złoŝonych we wrześniu. Przestrzegano równieŝ postanowień art. 6 ust. 4 i 5 ustawy o zwrocie podatku akcyzowego, gdyŝ upowaŝniony przez Pana pracownik na fakturach VAT umieszczał adnotację o przyjęciu ich (w dniu złoŝenia wniosku) do zwrotu części podatku akcyzowego oraz nie pobierano opłat skarbowych za wnioski i załączone do nich dokumenty. 4. W badanym okresie, na podstawie wniosków terminowo złoŝonych do Wojewody Łódzkiego i spełniających kryteria określone w 2 rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 23 sierpnia 2006 r. w sprawie przekazywania gminom dotacji celowej na postępowanie w sprawie zwrotu podatku akcyzowego zawartego w cenie oleju napędowego wykorzystywanego do produkcji rolnej i jego wypłatę 4, zwanego dalej rozporządzeniem MRiRW, Gmina wykorzystała dotację w łącznej wysokości ,12 zł, w tym ,52 zł na zwrot podatku akcyzowego producentom rolnym oraz ,60 zł na pokrycie kosztów związanych z postępowaniem w sprawie zwrotu podatku akcyzowego. Niewykorzystaną kwotę 0,82 zł zwrócono w obowiązującym terminie na rachunek Łódzkiego Urzędu Wojewódzkiego. 5. Rzetelnie sporządzano i w terminach określonych w 6 ust. 1 rozporządzenia MRiRW, przekazywano Wojewodzie Łódzkiemu okresowe i roczne rozliczenia dotacji oraz okresowe i roczne sprawozdania rzeczowo finansowe z realizacji wypłat zwrotu podatku akcyzowego. Zgodnie z ewidencją księgową i w obowiązujących terminach sporządzano równieŝ sprawozdania Rb-50 o dotacjach/wydatkach związanych z wykonywaniem zadań z zakresu administracji rządowej oraz innych zadań zleconych jednostkom samorządu terytorialnego ustawami. Przedstawiając powyŝsze oceny i uwagi, NajwyŜsza Izba Kontroli wnosi o: rzetelne weryfikowanie składanych przez producentów rolnych wniosków o zwrot podatku akcyzowego; wydawanie decyzji w sprawie zwrotu podatku akcyzowego zgodnych z obowiązującymi przepisami; zrealizowanie zapowiedzianych zmian organizacyjnych stwarzających warunki do prawidłowego prowadzenia postępowań w zakresie zwrotu podatku akcyzowego, 4 Dz. U. Nr 160, poz

6 w tym uwzględnienie w Regulaminie organizacyjnym Urzędu zadań wynikających z ustawy o zwrocie podatku akcyzowego; podjęcie działań przewidzianych w art. 9 ustawy o zwrocie podatku akcyzowego, w tym zmierzających do odzyskania nadpłaconego zwrotu podatku akcyzowego w kwocie 464,38 zł wraz z naleŝnymi odsetkami, zwrot podatku akcyzowego w kwocie 82,55 zł naleŝnego producentom rolnym. NajwyŜsza Izba Kontroli Delegatura w Łodzi, na podstawie art. 62 ust. 1 ustawy o NIK, oczekuje od Pana Wójta, w terminie 15 dni od daty otrzymania niniejszego wystąpienia pokontrolnego, informacji o sposobie wykorzystania uwag i wykonania wniosków, bądź o działaniach podjętych w celu realizacji wniosków lub przyczyn niepodjęcia takich działań. Zgodnie z treścią art. 61 ust. 1 ustawy o NIK, w terminie 7 dni od daty otrzymania niniejszego wystąpienia pokontrolnego, przysługuje Panu Wójtowi prawo zgłoszenia na piśmie do Dyrektora Delegatury NIK w Łodzi umotywowanych zastrzeŝeń w sprawie ocen, uwag i wniosków zawartych w tym wystąpieniu. W razie zgłoszenia zastrzeŝeń, zgodnie z art. 62 ust. 2 ustawy o NIK, termin nadesłania informacji, o której wyŝej mowa, liczy się od dnia otrzymania ostatecznej uchwały właściwej komisji NIK. 6