Koncepcja. Systemu Informacji Przestrzennej. Województwa Wielkopolskiego (SIPWW)

Transkrypt

1 Koncepcja Systemu Informacji Przestrzennej Województwa Wielkopolskiego (SIPWW) GIS na miarę Twoich potrzeb

2 Koncepcja Systemu Informacji Przestrzennej Województwa Wielkopolskiego. Metryka dokumentu Tytuł dokumentu Projekt Zamawiający Wykonawca Autor dokumentu Koncepcja Systemu Informacji Przestrzennej Województwa Wielkopolskiego (SIPWW) Opracowanie koncepcji Systemu Informacji Przestrzennej (SIP) Województwa Wielkopolskiego Zarząd Województwa Wielkopolskiego 24GIS s.c. Szymon Ciupa, Katarzyna Podkowik, Jerzy Kisiel Jerzy Kisiel, Szymon Ciupa, Katarzyna Podkowik Zatwierdzający dokument Nr wersji 2.2_24GIS Status: Ostateczny Data: W początkowych fazach prac nad Systemem Informacji Przestrzennej Województwa Wielkopolskiego obowiązywała nazwa skrócona SIP. Obecnie funkcjonującym skrótem jest SIPWW. Powodem zmiany była potrzeba stosowania akronimu jednoznacznie identyfikującego system Województwa Wielkopolskiego. SIP jest pojęciem ogólnym i jego wykorzystywanie w rozumieniu systemu wojewódzkiego mogło rodzić nieporozumienia. 2/169

3 Koncepcja budowy Systemu Informacji Przestrzennej Województwa Wielkopolskiego SPIS TREŚCI: 1. Opis pojęć, definicji, skrótów Wprowadzenie oraz streszczenie dokumentu Opis przyjętej przez Wykonawcę metodyki prowadzenia prac Prawne i strategiczne uwarunkowania wdrożenia SIPWW Analiza porównawcza dla podobnych przedsięwzięć realizowanych przez inne województwa - tzw. dobrych praktyk Uwarunkowania wynikające z obowiązujących standardów technologicznych ISO, OGC Analiza potrzeb i uwarunkowań Urzędu Marszałkowskiego oraz Wojewódzkich Samorządowych Jednostek Organizacyjnych Województwa Wielkopolskiego Wnioski z analizy uwarunkowań zewnętrznych dotyczące możliwości współpracy i współdziałania Samorządu Województwa Wielkopolskiego z powiatami Województwa Wielkopolskiego Wyniki analizy strategicznej Opis opcji realizacyjnych SIPWW wraz z uzasadnieniem wyboru opcji rekomendowanej do wdrożenia Opis koncepcji dla najkorzystniejszej opcji realizacyjnej SIPWW z uwzględnieniem zasad neutralności technologicznej oraz zapewnieniem interoperacyjności produktów i usług Opis proponowanej organizacji przedsięwzięcia w ramach wybranej formuły realizacyjnej SIPWW Harmonogram rzeczowo - finansowy Analiza SWOT dla SIPWW Rekomendacje oraz wnioski kluczowe Spis rycin Spis tabel Spis załączników /169

4 Koncepcja budowy Systemu Informacji Przestrzennej Województwa Wielkopolskiego 1. Opis pojęć, definicji, skrótów 1.1. Słownik skrótów. L.p. SKRÓT OPIS 1. BDOT10k Baza Danych Obiektów Topograficznych (1:10000) 2. BDL Bank Danych Lokalnych GUS 3. CEiDG Centralna Ewidencja i Informacja o Działalności Gospodarczej 4. CS-W ang. Catalog Service for Web - usługa katalogowa umożliwiająca publikowanie i przeszukiwanie zbiorów metadanych 5. EGiB Ewidencja gruntów i budynków 6. epuap Elektroniczna Platforma Usług Administracji Publicznej 7. EZD Elektroniczne Zarządzanie Dokumentacją 8. EMUiA Ewidencja miast, ulic i adresów 9. GIS ang. Geographical Information Systems systemy informacji przestrzennej (SIP) 10. GUGIK Główny Urząd Geodezji i Kartografii 11. GUI ang. Graphical User Interface interfejs graficzny użytkownika aplikacji. 12. GUS Główny Urząd Statystyczny 13. GML ang. Geography Markup Language - aplikacja języka (metajęzyka) XML przeznaczona do zapisu geoinformacji w celu przesyłania jej pomiędzy różnymi systemami 14. INSPIRE ang. Infrastructure for Spatial Information In European Community) Infrastruktura Informacji Przestrzennej we Wspólnocie Europejskiej 15. IIP Infrastruktura Informacji Przestrzennej 16. ISO ang. International Organization for Standardization - Międzynarodowa Organizacja Normalizacyjna 17. JST Jednostki Samorządu Terytorialnego 18. KSI SIMIK Krajowy System Informatyczny System Informatyczny Monitoringu i Kontroli 19. KSZBDOT Krajowy System Zarządzania Bazą Danych Obiektów Topograficznych 20. LIIP Lokalna Infrastruktura Informacji Przestrzennej 21. MPZP Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego 22. OGC ang. Open Geospatial Consortium - organizacja standaryzacyjna w dziedzinie GIS. 23. OZE Odnawialne źródła energii 24. POM Poznański Obszar Metropolitarny 25. PZGiK Państwowy Zasób Geodezyjny i Kartograficzny 26. SDI ang. Spatial Data Infrastructuture Infrastruktura Danych Przestrzennych 27. SHP Shapefile popularny format plików stosowany dla danych przestrzennych 28. SIP System Informacji Przestrzennej 29. SIPWW System Informacji Przestrzennej Województwa Wielkopolskiego 30. SOA ang. Service-Oriented Architecture - architektura oparta na usługach 31. SQL ang. Structured Qury Language strukturalny język zapytań 32. SWDE Standard Wymiany Danych Ewidencyjnych 33. SWW Samorząd Województwa Wielkopolskiego 34. RIIP Regionalna Infrastruktura Informacji przestrzennej 4/169

5 Koncepcja budowy Systemu Informacji Przestrzennej Województwa Wielkopolskiego 35. UML ang. Unified Modeling Language - Zunifikowany Język Modelowania język formalny wykorzystywany do modelowania różnego rodzaju systemów. 36. UMWW Urząd Marszałkowski Województwa Wielkopolskiego 37. VPN ang. Virtual Private Network - Wirtualna Sieć Prywatna 38. W3C ang. World Wide Web Consortium - organizacja, która zajmuje się ustanawianiem standardów pisania i przesyłu stron www. 39. WFS ang. Web Feature Service usługa udostępniająca do pobierania danych przestrzennych w postaci wektorowej 40. WMS ang. Web Map Service usługa udostępniająca do przeglądania dane przestrzenne w postaci map rastrowych. 41. WMTS ang. Web Map Tile Service - usługa udostępniająca do przeglądania danych w postaci map rastrowych (podzielonych na części kafle). 42. WODGIK Wojewódzki Ośrodek Dokumentacji Geodezyjnej i Kartograficznej, oddział w Departamencie Geodezji, Kartografii i Gospodarki Mieniem w Urzędzie Marszałkowskim Województwa Wielkopolskiego 43. WSJO Wojewódzkie Samorządowe Jednostki Organizacyjne 44. WRPO Wielkopolski Regionalny Program Operacyjny 45. XML ang. Extensible Markup Language Uniwersalny język formalny przeznaczony do reprezentowania różnych danych w strukturalizowany sposób 1.2. Słownik pojęć 1. L.p. POJĘCIE OPIS 1. Administrator Osoba zajmująca się zarządzaniem systemem informatycznym i odpowiadająca za jego sprawne działanie. 2. Aktor Określenie używane w nomenklaturze związanej z UML. Aktor symbolizuje zbiór ról odgrywanych względem systemu oraz wchodzi z nim w interakcję. Aktor to podmiot spoza systemu, który nie musi być fizycznym obiektem. Aktorami mogą być takie podmioty jak: użytkownicy, inne systemy, zewnętrzne bazy danych i inne zewnętrzne zasoby, z których będzie korzystał system. 3. Analiza przestrzenna 4. Architektura logiczna systemu Procedura wykonywana na danych przestrzennych przy użyciu narzędzi SIP, której celem jest uzyskanie nowej informacji. Analizy przestrzenne mogą odnosić się do cech obiektów przestrzennych (np. wskaż działki o powierzchni powyżej 1 ha) i/lub ich położenia (np. wskaż działki położone na obszarze Natura 2000). Architekturę logiczną systemu należy rozumieć, jako schemat głównych komponentów systemu, ich interfejsów, powiązań i zależności między nimi a także wzorców architektonicznych. Komponentami systemu są logicznie wydzielone części realizujące określony zestaw funkcji systemu. Architektura logiczna przedstawia pełen zbiór 1 Źródła pochodzenia definicji: Internetowy Leksykon Geomatyczny PTIP; Metadane geoinformacyjne w INSPIRE i SDI L. Litwin, M. Rossa; ustawa o infrastrukturze informacji przestrzennej; rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów w sprawie instrukcji kancelaryjnej, jednolitych rzeczowych wykazów akt oraz instrukcji w sprawie organizacji i zakresu działania archiwów zakładowych; wikipedia.org; definicje autorskie; Inżynieria oprogramowania Krzysztof Sacha, PWN. 5/169

6 Koncepcja budowy Systemu Informacji Przestrzennej Województwa Wielkopolskiego 5. Architektura oprogramowania 6. Architektura oparta na usługach 7. Architektura warstwowa (oprogramowania) aplikacji/modułów/podsystemów i innych komponentów, które muszą zostać wytworzone, a następnie zainstalowane w odpowiedniej konfiguracji aby realizować cele i zadania stawiane przed systemem (opisane ogólnie w modelu konceptualnym). Teoretyczny model budowy i funkcjonowania systemu informatycznego uwzględniający najważniejsze elementy funkcjonalne (komponenty) systemu oraz zależności między nimi. Architektura oprogramowania nie może być utożsamiana z infrastrukturą sprzętową systemu. Koncepcja tworzenia systemów informatycznych, w której główny nacisk stawia się na definiowanie usług, które spełnią wymagania użytkownika. Pojęcie obejmuje zestaw metod organizacyjnych i technicznych mający na celu lepsze powiązanie biznesowej strony organizacji z jej zasobami informatycznymi. Mianem usługi określa się tu każdy element oprogramowania mogący działać niezależnie od innych oraz posiadający zdefiniowany interfejs, za pomocą którego udostępnia realizowane funkcje. Sposób działania każdej usługi jest w całości zdefiniowany przez interfejs ukrywający szczegóły implementacyjne niewidoczne i nieistotne z punktu widzenia klientów. Dodatkowo, istnieje wspólne, dostępne dla wszystkich usług medium komunikacyjne, umożliwiające swobodny przepływ danych pomiędzy elementami platformy. Architektura komputerowa typu klient-serwer, polegająca na rozdzieleniu interfejsu użytkownika, przetwarzania i przechowywania danych na kilku osobnych warstwach, które mogą być oddzielnie rozwijane i aktualizowane, co ułatwia ich utrzymanie i nie wpływa negatywnie na funkcjonowanie pozostałych warstw. Oprogramowanie występuje w modelach: 1-warstwowym np. proste aplikacje typu desktop zainstalowane na jednym komputerze; 2-warstwowym np. aplikacje występujące w architekturze klient serwer, gdzie przetwarzanie i składowanie danych odbywa się w jednym module; 3-warstwowym np. aplikacje występujące w architekturze klient serwer, gdzie występuje warstwa interfejsu użytkownika, przetwarzania danych oraz gromadzenia danych. Przetwarzanie i składowanie danych następuje w dwóch osobnych modułach; n-wielowarstwowym - aplikacje tego typu składają się z wielu obiektów komunikujących się między sobą za pomocą protokołów standardu obiektowego. Przetwarzanie, składowanie i inne operacje na danych odbywają się w wielu osobnych modułach. 8. Cienki klient Rodzaj aplikacji działającej w architekturze klient-serwer, której funkcjonalność jest udostępniana przez serwer aplikacji. Serwer aplikacji odpowiada również za przetwarzanie i przechowywanie danych. 9. Dane przestrzenne Dane odnoszące się bezpośrednio lub pośrednio do określonego położenia lub obszaru geograficznego. Położenie geograficzne może być reprezentowane graficznie (np. mapa, dane geometryczne) lub w inny sposób np. identyfikator (numer działki ewidencyjnej), współrzędne geograficzne, adres. W związku z powyższym w intuicyjnym rozumieniu danych przestrzennych są zarówno geograficzne dane cyfrowe jak i papierowe mapy, rejestry publiczne/tabele/wykazy posiadające 6/169

7 Koncepcja budowy Systemu Informacji Przestrzennej Województwa Wielkopolskiego odniesienie przestrzenne np. do działek ewidencyjnych, adresów, współrzędnych. 10. Dane referencyjne Dane opisujące cechę informacyjną obiektu pierwotnie wprowadzone do rejestru publicznego w wyniku określonego zdarzenia, z domniemania opatrzone atrybutem autentyczności. Wg ustawy z dnia 18 maja 1989r. Prawo geodezyjne i kartograficzne dane referencyjne to bazy danych, obejmujące zbiory danych przestrzennych infrastruktury informacji przestrzennej, dotyczące: 1) państwowego rejestru podstawowych osnów geodezyjnych, grawimetrycznych i magnetycznych; 2) ewidencji gruntów i budynków (katastru nieruchomości); 3) geodezyjnej ewidencji sieci uzbrojenia terenu; 4) państwowego rejestru granic i powierzchni jednostek podziałów terytorialnych kraju; 5) państwowego rejestru nazw geograficznych; 6) ewidencji miejscowości, ulic i adresów; 7) rejestru cen i wartości nieruchomości; 8) obiektów topograficznych o szczegółowości zapewniającej tworzenie standardowych opracowań kartograficznych w skalach 1: : , w tym kartograficznych opracowań numerycznego modelu rzeźby terenu; 9) obiektów ogólnogeograficznych o szczegółowości zapewniającej tworzenie standardowych opracowań kartograficznych w skalach 1: i mniejszychmniejszych, w tym kartograficznych opracowań numerycznego modelu rzeźby terenu; 10) szczegółowych osnów geodezyjnych; 11) zobrazowań lotniczych i satelitarnych oraz ortofotomapy i numerycznego modelu terenu 11. Dostępność (systemu) Właściwość systemu bycia dostępnym i możliwym do wykorzystania przez autoryzowany podmiot. 12. Dyrektywa INSPIRE Dyrektywa 2007/2/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia r., zaimplementowana w Ustawie z dnia 4 marca 2010r. o infrastrukturze informacji przestrzennej, dotycząca zespołu środków prawnych, organizacyjnych i technicznych wraz z powiązanymi z nimi usługami oferującymi powszechny dostęp do danych przestrzennych na terenie UE. 13. Firewall Ściana/zapora ogniowa - technologia zabezpieczenia sieci i systemów informatycznych, polegająca na filtrowaniu danych na poziomie pakietów TCP/IP (warstw OSI) w oparciu o ich atrybuty i/lub zawartość. Technologia firewall może być zaimplementowana zarówno za pomocą dedykowanego sprzętu komputerowego wraz ze specjalnym oprogramowaniem (tzw. sprzętowy firewall ), jak i za pomocą oprogramowania systemowego i/lub narzędziowego przeznaczonego dla serwerów i komputerów osobistych. 14. Geoportal System teleinformatyczny wykorzystujący środki komunikacji elektronicznej, zapewniający dostęp do usług danych przestrzennych tej infrastruktury. 15. Gruby klient Rodzaj aplikacji działającej w architekturze klient-serwer, która posiada duże możliwości przetwarzania danych i zarządzania nimi. Przetwarzanie danych i zadania obliczeniowe odbywają się lokalnie nie obciążając serwera 7/169

8 Koncepcja budowy Systemu Informacji Przestrzennej Województwa Wielkopolskiego 16. Infrastruktura Informacji Przestrzennej aplikacji. Opisane metadanymi zbiory danych przestrzennych oraz dotyczące ich usługi, środki techniczne, procesy i procedury, które są stosowane i udostępniane przez współtworzące infrastrukturę organy publiczne i osoby trzecie. 17. Internauta Użytkownik publicznie dostępnej części SIPWW. 18. Interoperacyjność (zbiorów i usług danych przestrzennych) 19. Komponent (w rozumieniu architektury logicznej) Rozumie się przez to możliwość łączenia zbiorów danych przestrzennych oraz współdziałania usług danych przestrzennych bez powtarzalnej interwencji manualnej w taki sposób, aby wynik był spójny, a wartość dodana zbiorów i usług danych przestrzennych została zwiększona 2 Niezależnie wytworzony, skompilowany (z ukrytymi szczegółami implementacyjnymi) moduł programowy, udostępniający swą funkcjonalność za pomocą jednoznacznie zdefiniowanego interfejsu, zdolny do współdziałania z większą całością (systemem) oraz innymi komponentami. 20. Koncepcja SIPWW Koncepcja Systemu Informacji Przestrzennej Województwa Wielkopolskiego opracowana przez firmę 24GIS s.c. na zlecenie Zarządu Województwa Wielkopolskiego na podstawie umowy nr DG-I/2/2013 z dnia r. 21. Metadane Informacje, które opisują dane przestrzenne oraz usługi danych przestrzennych i umożliwiają odnalezienie, inwentaryzację i używanie tych danych i usług. 22. Moduł Część systemu informatycznego posiadająca określoną funkcjonalność składająca się z jednego lub wielu komponentów. 23. Organ wiodący Organ administracji rządowej szczebla centralnego odpowiedzialny za utworzenie, udostępnienie i aktualizację zbiorów danych przestrzennych dla określonych tematów zgodnie ze specyfikacjami tematów INSPIRE. 24. Partner Zewnętrzny 25. Procedura administracyjna Podmiot (jednostka administracji, instytucja, osoba fizyczna lub prawna) położony na terenie Województwa Wielkopolskiego, który będzie realizował projekty, których produkty będą komplementarne wobec System Informacji Przestrzennej Województwa Wielkopolskiego. Uporządkowany ciąg czynności oraz norm regulowany przez Kodeks Postępowania Administracyjnego, dokonywanych przez organ administracji publicznej i inne podmioty danego postępowania administracyjnego, związany z realizacją określonej kategorii spraw. Procedury administracyjne to narzędzia prawno organizacyjne służące realizacji zadań administracji publicznej (w tym przypadku Samorządu Województwa Wielkopolskiego). 26. Proces Zaplanowany przebieg działań mający na celu uzyskiwanie określonych rezultatów np. rozwiązania problemu lub zaspokajania określonych potrzeb. Przebieg procesu jest najczęściej określany przez procedurę biznesową lub słowne ustalenia kierownictwa. Każdy proces powinien posiadać kilka stałych cech: przypisaną odpowiedzialność osobową, definicje początku i końca, kryteria i narzędzia pomiaru jego efektów, strukturę organizacyjną, powiązania z otoczeniem. Realizacja procesu opiera się na ciągu powiązanych ze sobą etapów: planowanie (procesu), 2 Źródło: (ustawa z dnia 4 marca 2010 r. o infrastrukturze informacji przestrzennej, Dz. U r.; Nr 76, poz.489) 8/169

9 Koncepcja budowy Systemu Informacji Przestrzennej Województwa Wielkopolskiego 27. Produkty informacyjne 28. Projekt Techniczny SIPWW modelowanie, wykonywanie, monitorowanie efektów, optymalizacja procesu, ponowne planowanie itd. Na realizację jednego procesu może składać się wiele procedur administracyjnych jak również innych czynności nieobjętych regulacją określoną przez Kodeks Postępowania Administracyjnego. Procesy dzielą się na: realizacyjne np. wydawanie decyzji administracyjnych; komunikacja z otoczeniem, gromadzenie i przetwarzanie danych zarządzania np. kształtowanie i utrzymanie ładu przestrzennego; kształtowanie aktywności gospodarczej, monitorowanie innych procesów i zadań; wspomagające np. sporządzanie sprawozdań, zawieranie umów, gromadzenie dochodów. Urzeczywistnione, żądane przez użytkowników rezultaty działania SIP, potrzebne w trakcie realizacji ich zadań. Produktami informacyjnymi są np. wynik zapytania do bazy danych SIP, kompozycje mapowe, analizy przestrzenne, wykresy, raporty, zestawienia danych. Określenie produktów informacyjnych jest kluczowym etapem budowy SIP, ponieważ definiują one oczekiwania użytkowników w stosunku do systemu. Dokument zaplanowany do opracowania w fazie przygotowania do I Etapu budowy SIPWW. Projekt Techniczny stanowić będzie uszczegółowienie i weryfikację założeń technologicznych, harmonogramu oraz kosztorysu zawartych w Koncepcji SIPWW. Projekt Techniczny SIPWW zostanie wykorzystany jako część szczegółowego opisu przedmiotu zamówienia w procedurze zamówień publicznych na wyłonienie wykonawcy SIPWW. 29. Przypadek użycia Termin związany z UML. Oznacza specyfikację gwarantującą aktorowi wykonanie przez system informatyczny usługi realizującej cel aktora. Innymi słowy przypadki użycia stanowią zadania stawiane przed systemem przez aktorów i odpowiadają na pytanie co system ma robić, aby spełnić cele aktorów? 30. Samorząd Województwa Wielkopolskiego 31. Schemat aplikacyjny 32. Specyfikacja danych INSPIRE Organizacja społeczności regionalnej i jednocześnie forma administracji publicznej, w której mieszkańcy tworzą z mocy prawa wspólnotę i względnie samodzielnie decydują o realizacji zadań administracyjnych, wynikających z potrzeb tej wspólnoty na danym terytorium i dozwolonych samorządowi przez ustawy, pod określonym ustawowo nadzorem administracji rządowej. Na potrzeby niniejszego dokumentu Samorząd Województwa Wielkopolskiego rozumiany jest jako Urząd Marszałkowski Województwa Wielkopolskiego wraz z Wojewódzkimi Samorządowymi Jednostkami Organizacyjnymi np. Wielkopolskim Biurem Planowania Przestrzennego w Poznaniu, Wielkopolskim Zarządem Dróg Wojewódzkich w Poznaniu i inne. Semantyka zawartości i struktur logicznych danych przestrzennych. Szczegółowy opis zbioru danych lub serii zbiorów danych uwzględniający informacje o jego tworzeniu, dostarczaniu i stosowaniu opracowany przez Wspólnotowe Centrum Badawcze Komisji Europejskiej. 33. System EZD System teleinformatyczny do elektronicznego zarządzania dokumentacją umożliwiający wykonywanie w nim czynności kancelaryjnych, 9/169

10 Koncepcja budowy Systemu Informacji Przestrzennej Województwa Wielkopolskiego 34. Systemy Informacji Przestrzennej (SIP) 35. System Informacji Przestrzennej Województwa Wielkopolskiego (SIPWW) 36. Szyna usług/ komunikacyjna dokumentowanie przebiegu załatwiania spraw oraz gromadzenie i tworzenie dokumentów elektronicznych (Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 18 stycznia 2011 r. w sprawie instrukcji kancelaryjnej, jednolitych rzeczowych wykazów akt oraz instrukcji w sprawie organizacji i zakresu działania archiwów zakładowych, Dz.U nr 14 poz. 67). Systemu Informacji Przestrzennej stanowią klasę lub rodzaj systemu informatycznego. Nazywane są również systemami informacji geograficznej (GIS) lub systemami informacji o terenie. Niezależnie od przeznaczenia każdy SIP składa się z kilku podstawowych elementów: Ludzi Procedur zarządzania Danych przestrzennych Oprogramowania (powinno być dostosowane do potrzeb) Sprzętu SIP-y umożliwiają wprowadzanie, gromadzenie, przetwarzanie, analizowanie oraz wizualizację danych przestrzennych. SIP-y umożliwiają prowadzenie wielu różnych specjalistycznych analiz przestrzennych, dla których punktem wyjścia są relacje zachodzące pomiędzy obiektami przestrzennymi np. wyszukanie obiektów znajdujących się w określonej odległości od wybranego punktu lub innego obiektu jak również relacje wynikające z wartości przypisanych cechom opisowym zdarzeń oraz obiektom przestrzennym. SIP są zróżnicowane w zakresie funkcjonalności, co najczęściej jest wynikiem zidentyfikowanych potrzeb ich użytkowników. Systemy te dostarczają istotne wsparcie dla procesów decyzyjnych oraz zarządzania zarówno w administracji publicznej jak i w sektorze komercyjnym. Wieloletnie, wieloetapowe przedsięwzięcie realizowane przez Samorząd Województwa Wielkopolskiego, związane z przygotowaniem organizacyjnym i technicznym w zakresie projektowania, implementacji oraz wdrożenia SIPWW wg zakresu określonego w Koncepcji SIPWW, a następnie Projekcie Technicznym. To również system infromatyczny o tej samej nazwie będący wynikiem realizacji przdmiotowego przedsięwzięcia. Z uwagi na niejednoznaczność nazw i skrótu SIP jako Systemu Informacji Przestrzennej, z jednej strony określającego klasę systemów informatycznych a z drugiej zgodnie z Uchwałą Nr 3431/2013 Zarządu Województwa Wielkopolskiego z dnia 31 maja 2013r. - system SWW, niniejszą koncepcją wprowadza się obowiązującą nazwę i skrot SIPWW. Dodatkowa warstwa pośrednia w wielowarstwowej architekturze systemów informatycznych umożliwiająca zastosowanie koncepcji SOA. Tego typu rozwiązania może mieć swoje zastosowanie do monitorowania usług danych przestrzennych zgodnie z wymaganiami nałożonymi przez przepisy techniczne, rozporządzenia do Dyrektywy INSPIRE 37. TERYT Krajowy Rejestr Urzędowy Podziału Terytorialnego Kraju 38. Uczestnik (systemu) Określenie wykorzystywane w nomenklaturze związanej z UML. Jest to podmiot biorący udział w procesach biznesowych wspieranych przez system. Uczestnik może być aktorem systemu lub nie (jeśli nie wchodzi w interakcję z systemem). 39. Usługa Program, procedura lub proces, który wykonuje określone funkcje 10/169

11 Koncepcja budowy Systemu Informacji Przestrzennej Województwa Wielkopolskiego systemowe obsługując inne programy i systemy. Usługi podlegają standaryzacji w celu umożliwienia komunikacji i integracji wielu systemów informatycznych. 40. Usługa sieciowa Właściwość systemu teleinformatycznego polegającą na powtarzalnym wykonywaniu przez ten system z góry określonych funkcji po otrzymaniu, za pomocą sieci teleinformatycznej, danych uporządkowanych w określonej strukturze 41. Ustawa o IIP Ustawa z dnia 4 marca 2010 r. o infrastrukturze informacji przestrzennej. 42. Ustawa o informatyzacji 43. Użytkownik systemu 44. Wirtualna Sieć Prywatna (ang Virtual Private Network) Ustawa z dnia 12 lutego 2010 r. o zmianie ustawy o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2010 r. Nr 40, poz. 230). Ustawą zmienianą była Ustawa z dnia 17 lutego 2005r. o nformatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne, Dz. U. Nr 64, poz. 565, ze zmianami. Osoba z nadanymi uprawnieniami do pracy w aplikacjach i/lub bazach danych wchodzących w zakres SIPWW. Wirtualną Sieć Prywatna (VPN) można opisać jako kanał wydzielony z sieci publicznej (takiej jak Internet), przy czym węzły tej sieci nie mają dostępu do przesyłanych tym kanałem pakietów. Taki kanał można opcjonalnie kompresować lub szyfrować w celu zapewnienia lepszej jakości lub większego poziomu bezpieczeństwa przesyłanych danych. VPN istnieje jedynie jako struktura logiczna działająca w rzeczywistości w ramach sieci publicznej, w odróżnieniu od sieci prywatnej, która powstaje na bazie specjalnie dzierżawionych w tym celu łącz. 45. Węzeł IIP Jednostka organizacyjna, która spełnia wymagania techniczne i organizacyjne pozwalające funkcjonować w Infrastrukturze Informacji Przestrzennej zachowując interoperacyjność zbiorów i usług danych przestrzennych w rozumieniu ustawy o IIP. Wyróżnia się m.in. lokalne węzły IIP funkcjonujące na poziomie powiatu lub gminy oraz regionalne węzły IIP funkcjonujące na poziomie województwa. 46. Zapytanie do bazy danych SIP 47. Zadania Departamentów i Wojewódzkich Samorządowych Jednostek Organizacyjnych Czynność służąca identyfikacji lub wyszukaniu informacji znajdujących się w bazie danych SIP, np. wyświetl na mapie nieruchomości należące do Skarbu Państwa Zadania komórek organizacyjnych Urzędu Marszałkowskiego Województwa Wielkopolskiego określone w Regulaminie Organizacyjnym Urzędu Marszałkowskiego Województwa Wielkopolskiego oraz zadania Wojewódzkich Samorządowych Jednostek Organizacyjnych Urzędu Marszałkowskiego określone w ich statutach i regulaminach organizacyjnych. Zadania stanowią zbiór ogólnych uprawnień i odpowiedzialności poszczególnych komórek organizacyjnych i jednostek związanych z wykonywaniem zadań ustawowych samorządu województwa. 48. Zespół ds. SIP Zespół Koordynacyjny ds. Systemu Informacji Przestrzennej Województwa Wielkopolskiego powołany uchwałą nr 2571/2012 Zarządu Województwa Wielkopolskiego z dnia 19 października 2012 roku. 11/169

12 Koncepcja budowy Systemu Informacji Przestrzennej Województwa Wielkopolskiego 1.3. Słownik skrótów departamentów i biur Urzędu Marszałkowskiego oraz Wojewódzkich Samorządowych Jednostek Organizacyjnych Województwa Wielkopolskiego 3 L.p. SKRÓT OPIS 1 BI Biuro Nadzoru Inwestycyjnego 2 BOF Biuro Obsługi Funduszy 3 DA Departament Administracyjny 4 DE Departament Edukacji i Nauki 5 DF Departament Finansów Urząd Marszałkowski Województwa Wielkopolskiego 6 DG Departament Geodezji, Kartografii i Gospodarki Mieniem 7 DI Departament Infrastruktury 8 DK Departament Kultury 9 DKO Departament Kontroli 10 DO Departament Organizacyjny i Kadr 11 DOW Departament Programów Rozwoju Obszarów Wiejskich 12 DPR Departament Polityki Regionalnej 13 DR Departament Rolnictwa i Rozwoju Wsi 14 DRG Departament Gospodarki 15 DS Departament Sportu i Turystyki 16 DSR Departament Środowiska 17 DT Departament Transportu 18 DWP Departament Wdrażania Programu Regionalnego 19 DZ Departament Ochrony Zdrowia i Przeciwdziałania Uzależnieniom Wojewódzkie Samorządowe Jednostki Organizacyjne 4 20 ROPS Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej w Poznaniu 21 WBPP Wielkopolskie Biuro Planowania Przestrzennego w Poznaniu 22 WUP Wojewódzki Urząd Pracy w Poznaniu 23 WZDW Wielkopolski Zarząd Dróg Wojewódzkich w Poznaniu 24 WZGKiAM Wielkopolski Zarząd Geodezji, Kartografii i Administrowania Mieniem 25 WZMiUW Wielkopolski Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych w Poznaniu 26 ZPKWW Zespół Parków Krajobrazowych Województwa Wielkopolskiego 3 Na podstawie Regulaminu Organizacyjnego Urzędu Marszałkowskiego Województwa Wielkopolskiego w Poznaniu 4 Jednostki istotne dla realizacji SIPWW 12/169

13 Koncepcja budowy Systemu Informacji Przestrzennej Województwa Wielkopolskiego 2. Wprowadzenie oraz streszczenie dokumentu 2.1. Wprowadzenie Podstawa prawna Niniejszy dokument p.n. Koncepcja Systemu Informacji Przestrzennej Województwa Wielkopolskiego (SIPWW) zwany w skrócie Koncepcją SIPWW został opracowany przez firmę 24GIS s.c. Szymon Ciupa, Katarzyna Podkowik, Jerzy Kisiel na zlecenie Zarządu Województwa Wielkopolskiego na podstawie umowy nr DG-I/2/2013 z dnia r Cel opracowania Koncepcja Systemu Informacji Przestrzennej Województwa Wielkopolskiego (SIPWW) jest efektem prac merytoryczno organizacyjnych, będących rozwinięciem przyjętych przez Zarząd Województwa Wielkopolskiego Założeń programowych Systemu Informacji Przestrzennej (SIP) Województwa Wielkopolskiego opracowanych przez Zespół ds. SIP. Celem dokumentu Koncepcja SIPWW jest zdefiniowanie SIPWW w zakresie formalnym jako zadania Samorządu Województwa Wielkopolskiego (SWW) w formie planowanego, wieloletniego przedsięwzięcia, którego aspekt wykonawczy był przedmiotem dookreślenia oraz dyskusji w ramach niniejszego dokumentu z punktu widzenia kluczowych cech: funkcjonalnych, organizacyjno - technicznych oraz finansowanych. W takim kształcie Koncepcja SIPWW posłużyła również do określenia niezbędnych działań jakie powinny być przedmiotem zobowiązań po stronie SWW, aby zapewnić skuteczne i prawidłowe zaplanowanie i wdrożenie SIPWW. Z uwagi na powyższe uwarunkowania, w tym w szczególności związane z finansowaniem SIPWW, dokument ten odpowiada także na pytania: w jakim zakresie, w jaki sposób oraz w jakim terminie zostaną osiągnięte cele szczegółowe SIPWW oraz na ile będzie jeszcze możliwe chociażby częściowe zrefinansowanie pierwszych prac ze środków WRPO , a zasadniczej części tego przedsięwzięcia z poddanego obecnie konsultacjom WRPO w ramach nowej, programowej perspektywy Przeznaczenie oraz struktura dokumentu Głównym odbiorcą dokumentu jest Zarząd Województwa Wielkopolskiego, w tym przede wszystkim Marszałek Województwa Wielkopolskiego wykonujący zadania wynikające z ustawy Prawo geodezyjne i kartograficzne oraz ustawy o IIP przy pomocy Geodety Województwa Wielkopolskiego. Koncepcja SIPWW została opracowana przy znaczącym wsparciu Geodety Województwa Wielkopolskiego, Zespołu ds. SIP oraz Partnera Jakości. Należy podkreślić zaangażowanie wyżej wymienionych, a także władz Województwa Wielkopolskiego w pracach nad Koncepcją SIPWW. Zgodnie z zaproponowanym harmonogramem realizacji SIPWW Koncepcja SIPWW stanowi podstawę do opracowania dokumentacji technicznej: Projektu Technicznego I Etapu budowy SIPWW oraz Studium Wykonalności I Etapu budowy SIPWW. Ww. dokumenty są kluczowe dla realizacji dalszych prac. Struktura niniejszego dokumentu wynika z postanowień umowy nr DG-I/2/2013 z dnia r., Założeń Programowych Systemu Informacji Przestrzennej Województwa Wielkopolskiego, a także uzgodnień zawartych między Wykonawcą Koncepcji SIPWW a Zespołem ds. SIP opisanych w Planie działania dla Koncepcji Systemu Informacji Przestrzennej Województwa Wielkopolskiego (SIPWW). 13/169

14 Koncepcja budowy Systemu Informacji Przestrzennej Województwa Wielkopolskiego Pierwsza część dokumentu (rozdziały 1-8) zawiera wnioski wynikające z uwarunkowań prawnych, technicznych, dobrych praktyk w zakresie budowy SIP w innych województwach, a także analizy potrzeb i uwarunkowań (wewnętrznych i zewnętrznych) Samorządu Województwa Wielkopolskiego. W kolejnej części dokumentu (rozdziały 9-11), na podstawie wyników analizy strategicznej przedstawiono koncepcję budowy SIPWW. Dalsze rozdziały (12-15) zawierają opis systemu w zakresie jego organizacji, harmonogramu, kosztów oraz analizę SWOT dotyczącą rekomendowanej strategii realizacji przedsięwzięcia. Ostatni rozdział (16) zawiera rekomendacje i kluczowe wnioski płynące z Koncepcji SIPWW Streszczenie dokumentu Definicja Systemu Informacji Przestrzennej Województwa Wielkopolskiego System Informacji Przestrzennej Województwa Wielkopolskiego (SIPWW) należy rozumieć jako wieloetapowe i wieloprojektowe przedsięwzięcie, którego produktem będzie system informatyczny, stanowiący część systemu zarządzania województwem, wspierający realizację zadań Samorządu Województwa Wielkopolskiego zarówno wynikających z przepisów prawa jak i potrzeb administracji samorządowej, ze szczególnym uwzględnieniem potrzeb mieszkańców województwa i innych interesantów. Budowa SIPWW należy do ustawowych obowiązków Marszałka Województwa Wielkopolskiego i stanowi wypełnienie wymagań Dyrektywy Parlamentu Europejskiego INSPIRE, ustawy o infrastrukturze informacji przestrzennej, a także realizację zadań Samorządu Województwa Wielkopolskiego wynikających z ustawy o samorządzie województwa, które zostały określone w Strategii Województwa Wielkopolskiego do 2020 roku. SIPWW będzie otwartym systemem informacyjnym służącym do wprowadzania, gromadzenia, przetwarzania, analizowania oraz wizualizacji danych przestrzennych, a jedną z jego głównych funkcji będzie wspomaganie procesu decyzyjnego. Elementami SIPWW będą: Użytkownicy; Procedury zarządzania i organizacji; Dane przestrzenne; Oprogramowanie; Sprzęt komputerowy;. Ryc. 1 Elementy systemu informacji przestrzennej 14/169

15 Koncepcja budowy Systemu Informacji Przestrzennej Województwa Wielkopolskiego Cele SIPWW Głównym celem strategicznym budowy SIPWW jest poprawa konkurencyjności regionu poprzez utworzenie regionalnej (wojewódzkiej), otwartej, cyfrowej platformy, integrującej referencyjne i dziedzinowe zasoby informacyjne o charakterze przestrzennym, w celu ich publikacji oraz świadczenia związanych z nimi usług on-line, a także umożliwiającej zarządzanie nimi, przetwarzanie i udostępnianie ich w formie zintegrowanej zarówno społeczeństwu jak i instytucjom publicznym. Pozostałe cele strategiczne: 1. Dostarczenie dla systemów informatycznych wspomagających zarządzanie jednostkami samorządu terytorialnego Województwa Wielkopolskiego jednolitej i aktualnej oraz zintegrowanej informacji przestrzennej, pochodzącej z wielu rozproszonych zasobów źródłowych; 2. Usprawnienie wykonywania zadań Samorządu Województwa Wielkopolskiego; 3. Podniesienie atrakcyjności inwestycyjnej i turystycznej Województwa Wielkopolskiego; 4. Zwiększenie efektywności zarządzania zintegrowanego 5 na poziomie regionu, w tym wsparcie realizacji zadań planistycznych oraz ochrony środowiska; 5. Wzmocnienie wizerunku i promocji Województwa Wielkopolskiego w Internecie; 6. Przyczynianie się do usprawnienia zarządzania infrastrukturą informacji przestrzennej na poziomie krajowym; 7. Budowa społeczeństwa informacyjnego. Głównym celem operacyjnym budowy SIPWW jest utworzenie regionalnego węzła Infrastruktury Informacji Przestrzennej, spełniającego obowiązujące w Polsce przepisy prawa w zakresie tworzenia, wykorzystania i dostępu do informacji publicznej ze szczególnym uwzględnieniem informacji przestrzennej, w tym wypełnienie wymogów Dyrektywy INSPIRE poprzez publikację i utrzymywanie usług danych przestrzennych (w sposób zgodny ze standardami OGC). Pozostałe cele operacyjne: 1. Zapewnienie mechanizmów rozbudowy baz danych o zasoby i usługi danych przestrzennych pochodzących ze źródeł zewnętrznych; 2. Skrócenie czasu dostępu do informacji; 3. Zapewnienie interoperacyjności baz danych przestrzennych SWW; 4. Umożliwienie analizowania różnych danych zgromadzonych w bazie systemu, 5. Uporządkowanie przekazu informacji o regionie przy zachowaniu różnorodności tematycznej; 6. Zminimalizowanie zjawiska powielania (redundancji) danych przestrzennych w wielu źródłach; 7. Zapewnienie interoperacyjności zbiorów danych przestrzennych na poziomie regionalnym. 5 Pojęcie związane z ideą Smart Cities i Kartą Lipską (która określa zasady zrównoważonego rozwoju miast). Zarządzanie zintegrowane polega na racjonalnym i efektywnym zarządzaniu wszystkimi dostępnymi zasobami (miasta, regionu, kraju) przy wykorzystywaniu odpowiednich narzędzi (w tym GIS) i procedur. Zintegrowane zarządzanie jest przeciwieństwem zarządzania sektorowego. 15/169

16 Koncepcja budowy Systemu Informacji Przestrzennej Województwa Wielkopolskiego Uzasadnienie budowy SIPWW Zakres podstawowy SIPWW jest definiowany przez przepisy prawa i normy techniczne. Natomiast jego ostateczna forma ukształtowana została na podstawie analiz obejmujących potrzeby i uwarunkowania wewnętrzne i zewnętrzne SWW, a także doświadczenia innych województw w realizacji podobnych przedsięwzięć. Jak pokazuje praktyka zakres i formuła realizacji systemów wojewódzkich może być różna, posiadać unikalne cechy, a także być obarczona zróżnicowanym ryzykiem projektowym. SIPWW będzie dostosowany do potrzeb, uwarunkowań i będzie wpisywać się w specyfikę regionu, a dzięki dedykowanym rozwiązaniom organizacyjno prawno technicznym będzie wspierać funkcjonowanie SWW i wpływać na rozwój Wielkopolski. Wdrożenie SIPWW pozwoli istotnie usprawnić funkcjonowanie jednostek organizacyjnych Województwa Wielkopolskiego przez realizację ich potrzeb informacyjnych związanych z zarządzaniem strategicznym regionem oraz realizacją zadań własnych (ryc. 2). Ryc. 2 Podejmowanie decyzji przy wsparciu systemu informacji przestrzennej w jednostkach samorządu terytorialnego Budowa Systemu Informacji Przestrzennej Województwa Wielkopolskiego ma na celu realizację wymogów Dyrektywy INSPIRE, a także zapisów wynikających ze Strategii Województwa Wielkopolskiego. Ustawa o Infrastrukturze Informacji Przestrzennej (IIP) stanowi transpozycję dyrektywy i jest podstawą do tworzenia IIP w Polsce, nakłada ona na Marszałka Województwa Wielkopolskiego następujące zadania: Art Tworzenie, aktualizacja i udostępnianie zbiorów metadanych infrastruktury informacji przestrzennej; Art. 7. Wprowadzenie w zakresie swojej właściwości, rozwiązań technicznych zapewniających interoperacyjność zbiorów i usług danych przestrzennych oraz harmonizację tych zbiorów; Art Utworzenie i obsługa, w zakresie swojej właściwości, sieci usług dotyczących zbiorów i usług danych przestrzennych. 16/169

17 Koncepcja budowy Systemu Informacji Przestrzennej Województwa Wielkopolskiego Kluczowe uwarunkowania strategiczne SIPWW Rezultaty analizy potrzeb i uwarunkowań SWW wykazują, że SIPWW będzie mógł wspomagać pracę 16 biur i departamentów UMWW oraz 7 WSJO. Zidentyfikowano znaczące potrzeby w zakresie wykorzystywania danych przestrzennych oraz ujawniono potencjalnie dużą ilość zadań (blisko 90), które mogą zostać wsparte przez narzędzia SIPWW. Znaczące zbiory danych przestrzennych znajdują się w WODGiK, ale potrzeby wewnętrzne odwołują się również do danych prowadzonych przez powiaty i gminy Województwa Wielkopolskiego, co sugerowało potrzebę zaangażowania Partnerów Zewnętrznych i zwiększenie możliwości wymiany danych z tymi podmiotami. Celem analizy uwarunkowań zewnętrznych było określenie możliwości współpracy i współdziałania Samorządu Województwa Wielkopolskiego z powiatami Województwa Wielkopolskiego. Wyniki analizy pokazują, że poziom dostępności wysokiej jakości danych ewidencji gruntów i budynków z terenu województwa jest niezadowalający. W 10 powiatach województwa (w tym 5 powiatach położonych w obszarze Poznańskiego Obszaru Metropolitarnego) mapa ewidencyjna jest prowadzona w formie analogowej (przynajmniej dla części powiatu). Gorszą sytuację można zaobserwować w przypadku części opisowej EGiB. Tylko w 5 powiatach województwa istnieje pełna informacja o budynkach i nieruchomościach lokalowych. Duża część (17) powiatów województwa prowadzi bazy danych EGiB (graficzną i opisową) w sposób niezintegrowany (ani bazodanowo ani aplikacyjnie). Taki stan EGiB uniemożliwia w wielu przypadkach szybką wymianę danych pomiędzy systemami powiatowymi a powstającym Systemem Informacji Przestrzennej Województwa Wielkopolskiego. W związku z powyższym, a także biorąc pod uwagę konieczność minimalizacji ryzyka projektowego, przyjęta strategia budowy SIPWW nie przewiduje bezpośredniego udziału w projekcie Partnerów Zewnętrznych. Zakłada natomiast, że jednym z zadań związanych z realizacją przedsięwzięcia SIPWW jest stworzenie dogodnych warunków organizacyjno finansowo prawnych w WRPO dla wszystkich Partnerów Zewnętrznych ze szczególnym uwzględnieniem powiatów, umożliwiając im realizację własnych projektów związanych z budową lokalnych Systemów Informacji Przestrzennej (w granicach ustawowych kompetencji i odpowiedzialności tych podmiotów), które docelowo wejdą w interakcję z węzłem regionalnym (SIPWW) Zakres funkcjonalny SIPWW Przewiduje się, że SIPWW będzie posiadał następujące grupy funkcjonalności: 1. Udostępnianie metadanych przestrzennych do wyszukiwania 2. Udostępnianie danych przestrzennych do przeglądania 3. Udostępnianie danych przestrzennych do pobierania 4. Umożliwianie tworzenia i edycji danych i metadanych przestrzennych 5. Umożliwianie gromadzenia i zarządzania danymi w bazach danych 6. Udostępnianie narzędzi dedykowanych do wykonywania określonych zadań własnych 7. Korzystanie z zewnętrznych źródeł danych 8. Umożliwianie administrowania wszystkimi elementami Systemu 9. Wykonywanie raportów i zestawień 10. Wykonywanie analiz przestrzennych 17/169

18 Koncepcja budowy Systemu Informacji Przestrzennej Województwa Wielkopolskiego SIPWW będzie zbudowany z wielu współpracujących ze sobą oraz spełniających odpowiednie standardy technologiczne i prawne komponentów. Najważniejsze z punktu widzenia użytkowników elementy systemu to: 1. Przeglądarka danych przestrzennych; 2. Rozbudowana przeglądarka danych przestrzennych; 3. Geoportal UMWW (zewnętrzna przeglądarka danych przestrzennych); 4. Aplikacje klienckie - gruby/średni klient ; 5. Moduł statystyczny; 6. Moduł udostępniania PZGIK; 7. Moduł turystyczny; 8. Moduł prowadzenia rejestrów w formie przestrzennej; 9. Moduł komunikacji z systemem EZD; 10. Zarządzanie i analiza danych WODGIK; 11. Aplikacja mobilna (mobilny geoportal). Pozostałe elementy systemu to głównie rozwiązania serwerowe pozwalające na zachowanie odpowiedniej elastyczności, bezpieczeństwa i skalowalności. Dzięki optymalnemu (dostosowanemu do rzeczywistych potrzeb) zakresowi funkcjonalnemu możliwa będzie realizacja obligatoryjnych zadań stawianych przed SIPWW (zawartych w przepisach prawa), realizacja zadań wszystkich zidentyfikowanych grup wewnętrznych użytkowników systemu (w tym kompleksowe wsparcie zadań Marszałka Województwa określonych w ustawie Prawo geodezyjne i kartograficzne), a także zaspokojenie oczekiwań Internautów w zakresie dostępu do informacji publicznych udostępnianych przez Geoportal Województwa Wielkopolskiego i aplikację mobilną. SIPWW będzie składać się z części wewnętrznej dostępnej tylko dla uprawnionych pracowników UMWW oraz WSJO, a także części zewnętrznej (Geoportal, Aplikacja mobilna), która służyć będzie udostępnianiu map interaktywnych i usług danych przestrzennych dla podmiotów zewnętrznych. Część zewnętrzna będzie dostępna dla wszystkich użytkowników Internetu. Ogólna architektura logiczna SIPWW zakłada budowę modułową systemu, w której poszczególne komponenty odpowiedzialne będą za dostarczanie określonych usług (funkcjonalności). Część z nich będzie tworzyć tzw. szynę usług SIPWW pozwalającą na komunikację wewnętrzną elementów systemu a także interakcje z systemami zewnętrznymi: 18/169

19 Koncepcja budowy Systemu Informacji Przestrzennej Województwa Wielkopolskiego Ryc. 3 Ogólna architektura logiczna SIPWW Zakres informacyjny SIPWW Zasób informacyjny SIPWW będzie obejmował szerokie spektrum danych referencyjnych (m.in. Baza Danych Obiektów Topograficznych (BDOT10k), ortofotomapa, Państwowy Rejestr Granic, Numeryczny Model Terenu) oraz tematycznych (np. baza danych nieruchomości samorządu województwa, plan zagospodarowania przestrzennego województwa, baza danych geostatystycznych, baza danych sozologicznych, baza danych hydrograficznych, baza danych glebowo-rolniczych, baza danych przedsięwzięć finansowanych z funduszy unijnych i budżetu województwa, baza danych o obiektach kultury, sportu i rekreacji oraz wiele innych). Zasób informacyjny będzie stale rozwijany. SIPWW będzie również obejmował zasoby udostępniane przez podmioty zewnętrzne w stosunku do SWW m.in. EGIB, EMUiA i miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego, dane geologiczne i o ochronie przyrody) - zakłada się, że sukcesywnie z wykorzystaniem środków WRPO dążyć się będzie do harmonizacji i budowy najbardziej kluczowych dla funkcjonowania SIPWW baz danych, mających wpływ na rozwój Wielkopolski. Innym ważnym źródłem danych przestrzennych będą różnego rodzaju opracowania eksperckie zlecane przez SWW (np. programy, plany, strategie, ekspertyzy, inwentaryzacje). Zaplanowano wdrożenie dokumentów wewnętrznych (zarządzeń, uchwał) w sprawie wymogu przekazywania danych przestrzennych w przypadku opracowywania dokumentacji mogących zawierać mapy lub informacje przestrzenne. Regulacja ta powinna również określać szczegółowo formę przekazywania danych przez wykonawcę oraz procedurę związaną z uzgadnianiem / opiniowaniem umów dot. wyżej wymienionych opracowań oraz kontroli pochodzących z nich danych przestrzennych przez Zespół ds. SIP. 19/169

20 Koncepcja budowy Systemu Informacji Przestrzennej Województwa Wielkopolskiego Podsumowując: Bazy danych przestrzennych, które zostaną utworzone w ramach I Etapu budowy SIPWW będą dotyczyć tylko i wyłącznie danych, za które odpowiedzialny jest Samorząd Województwa Wielkopolskiego oraz będą aktualizowane w ramach realizacji zadań jego poszczególnych jednostek organizacyjnych. Dane referencyjne i tematyczne pochodzące między innymi z instytucji administracji centralnej, powiatów i gmin, w I Etapie budowy i funkcjonowania SIPWW, będą pozyskiwane w ramach obowiązujących przepisów prawa, porozumień i umów Sposób realizacji SIPWW Realizacja SIPWW przebiegać będzie dwutorowo, dotycząc działań realizowanych przez SWW oraz Partnerów Zewnętrznych. Odpowiedzialność za budowę zasadniczej części SIPWW (m.in. elementy węzła regionalnego IIP) spocznie na SWW. Równolegle i niezależnie będą podejmowane inicjatywy po stronie Partnerów Zewnętrznych. Związane będą m.in. z przygotowaniem baz danych stanowiących bezpośrednie źródło zasilania dla danych referencjach lub danych tematycznych SIPWW jak np. EGiB. Schemat realizacji SIPWW przedstawia wykres: Ryc. 4 Schemat realizacji SIPWW Zakres przedmiotowy SIPWW, który został ustalony w Koncepcji SIPWW, jest kompromisem uwzględniającym minimalizację ryzyka niepowodzenia przedsięwzięcia, w tym poszczególnych projektów oraz maksymalizację w zaspokojeniu potrzeb jego użytkowników (rzeczywistych i potencjalnych). Zakres ten jest realny i możliwy do realizacji. Nie jest wskazane ani możliwe technicznie i finansowo założenie, że w pierwszej fazie wdrożenia systemu zostaną zrealizowane wymagania wszystkich grup użytkowników SIPWW. 20/169

21 Koncepcja budowy Systemu Informacji Przestrzennej Województwa Wielkopolskiego Niezależnie od prac prowadzonych przez SWW, należy równolegle, w całym okresie budowy systemu wspierać środkami WRPO realizowanie indywidualnych projektów Partnerów Zewnętrznych komplementarnych względem SIPWW. Projekty powiatów powinny być promowane w zakresie przyznawania dofinansowań ze środków WRPO Takie działanie będzie sukcesywnie zaspokajało zidentyfikowane potrzeby SWW związane z dostępem do danych zewnętrznych z poziomu powiatów (szczególnie EGiB), a poziom cyfryzacji baz danych będzie się podnosił. Nastąpi również rozwój Infrastruktury Informacji Przestrzennej, której rola jest istotna w procesach planowania i realizacji inwestycji wpływających na rozwój kraju i jego regionów, poprawę jakości życia obywateli oraz działalności przedsiębiorców. Wyżej wymienione podejście wynika i jest zgodne ze stanowiskiem Konwentu Marszałków Województw RP z dnia 20 września 2013r. nr 24/2013/K-P w sprawie poparcia działań mających na celu przyspieszenie modernizacji ewidencji gruntów i budynków jako podstawowego elementu infrastruktury informacji przestrzennej niezbędnego dla rozwoju kraju. Konwent Marszałków Województw RP uznał za zadanie priorytetowe wsparcie wszelkich działań mających na celu zwiększenie wiarygodności, aktualności, kompletności, spójności oraz dostępności informacji zawartych w rejestrach (m.in.: do działań tych zaliczyć należy przede wszystkim modernizację ewidencji gruntów i budynków oraz budowę Baz Danych Obiektów Topograficznych (BDOT)). Warunkiem niezbędnym do realizacji tych działań jest nawiązywanie współpracy między powiatami, a także powiatów z województwami oraz Głównym Urzędem Geodezji i Kartografii oraz wsparcie ww. działań poprzez uwzględnienie ich w strategiach rozwoju województw i regionalnych programach operacyjnych na lata w latach Nowa perspektywa finansowa powinna zapewnić niezbędne środki do budowy i dalszego rozwoju infrastruktury informacji przestrzennej w Polsce, a w szczególności dokończenia działań związanych z modernizacją ewidencji gruntów i budynków. Stosowanie przedstawionej powyżej kompleksowej i jednorodnej polityki wsparcia wobec wszystkich Partnerów Zewnętrznych stanowi rozwiązanie systemowe dla budowy wiarygodnej, zintegrowanej bazy danych referencyjnych na obszarze województwa. Należy zaznaczyć, że SIPWW będzie otwarty i będzie umożliwiać współpracę z dowolną liczbą węzłów Infrastruktury Informacji Przestrzennej. Zawarta w Koncepcji SIPWW analiza SWOT pokazuje, że przedsięwzięcie SIPWW ma wiele silnych i pozytywnych cech, dzięki którym możliwe będzie optymalne wykorzystanie korzystnych czynników zewnętrznych i niwelowanie zagrożeń. Jednocześnie należy zauważyć, że szanse płynące z otoczenia prawdopodobnie nie będą miały dużego wpływu na niwelowanie słabych stron przedsięwzięcia. Z kolei słabe cechy SIPWW nie powinny wykazywać tendencji do pogłębiania się w wyniku działania zagrożeń. Wyniki analizy SWOT/TOWS wskazują na możliwość zastosowania tzw. strategii agresywnej względem budowy SIPWW opierającej się na wykorzystaniu mocnych stron przedsięwzięcia oraz szans płynących z otoczenia. Najsilniejszą cechą SIPWW pozwalającą wykorzystać możliwie dużą ilość szans z otoczenia jest koncentracja na budowie rozwiązań systemowych. Dzięki takiemu podejściu w znaczny sposób wzrośnie prawdopodobieństwo utworzenia odpowiednich warunków organizacyjno - prawno - finansowych w WRPO (w perspektywie finansowej ), dzięki którym, przede wszystkim powiaty ubiegające się o dofinansowanie będą realizowały indywidualne projekty, komplementarne względem jednego kompleksowego przedsięwzięcia jakim jest SIPWW. Największymi szansami dla pomyślnego wdrożenia SIPWW są: Komplementarność SIPWW względem projektów centralnych (korzystne uwarunkowania prawne realizacji SIPWW); Funkcjonowanie norm i standardów technicznych; 21/169

22 Koncepcja budowy Systemu Informacji Przestrzennej Województwa Wielkopolskiego Możliwość utworzenia odpowiednich warunków organizacyjno - prawno - finansowych dla Partnerów Zewnętrznych w WRPO (w perspektywie finansowej ) Niezbędne działania po stronie SWW Koncepcja SIPWW koncentruje się na I Etapie budowy systemu tzn. na przygotowaniu projektu do realizacji oraz budowie jego pierwszej wersji. Należy brać pod uwagę, że budowa i użytkowanie tego typu systemów jest procesem, którego elementy takie jak monitoring realizacji zadań, analiza potrzeb i możliwości, planowanie zmian oraz wprowadzanie ich w życie powtarza się w cyklu kilkuletnim. Zakres funkcjonalny i tematyczny systemu zmienia się bardzo dynamicznie w zależności od zmian w otoczeniu i wewnątrz organizacji. Kolejnym krokiem w zakresie prac przygotowawczych do I Etapu budowy SIPWW jest opracowanie Projektu Technicznego SIPWW. Dokument ten będzie uszczegóławiać Koncepcję SIPWW w zakresie technicznym, a także będzie stanowić szczegółowy opis przedmiotu zamówienia w procedurze przetargowej. Niezależnie od postępu prac nad Projektem Technicznym SIPWW należy rozpocząć prace związane z opracowaniem Studium Wykonalności SIPWW, które stanowi podstawową dokumentacje niezbędną do złożenia wniosku o dofinansowanie I Etapu budowy SIPWW ze środków WRPO Wszystkie wstępne informacje do opracowania tego dokumentu znajdują się w Koncepcji SIPWW. I Etap budowy SIPWW rozpocznie się po uzyskaniu dofinansowania z WRPO, a wstępnym działaniem w jego zakresie będzie wszczęcie procedury przetargowej mającej na celu wyłonienie Wykonawcy SIPWW. Po zakończeniu I Etapu budowy SIPWW należy zweryfikować wyniki tego etapu przeprowadzając powtórny audyt, którego wyniki wraz z rekomendacjami dotyczącymi rozwoju lub zmiany funkcjonalności systemu powinny być zawarte w Koncepcji Rozwoju SIPWW. Ww. czynności powinny zostać wykonane kilka miesięcy po zakończeniu I Etapu budowy SIPWW ze względu na to, że bezpośrednio po zakończeniu prac ocena sytuacji w tym rzeczywistej funkcjonalności przyjętych rozwiązań nie będzie obiektywna. Analogicznie jak w przypadku I Etapu prac - po opracowaniu Koncepcji Rozwoju SIPWW czyli dla II etapu prac - należy wykonać Studium Wykonalności projektu oraz Projekt Techniczny SIPWW, uzyskać dofinansowanie oraz przeprowadzić procedurę przetargową. Przewiduje się, że etap realizacji zamówienia, którego przedmiotem będzie modernizacja i/lub utworzenie nowych funkcjonalności SIPWW a także opracowanie baz danych przestrzennych będzie odbywać się w sposób analogiczny do I Etapu wdrożenia SIPWW Kluczowe wnioski dotyczące budowy i wdrożenia SIPWW Przygotowując, budując i wdrażając System Informacji Przestrzennej Województwa Wielkopolskiego należy uwzględnić: 1. Wypełnienie obowiązków Marszałka Województwa Wielkopolskiego w zakresie budowy Infrastruktury Informacji Przestrzennej wynikających z ustawy o IIP; 2. Wykorzystanie SIPWW do realizacji wielu celów strategicznych województwa zawartych w Strategii Rozwoju Województwa Wielkopolskiego do 2020 roku ; 3. Stanowisko Konwentu Marszałków Województw RP z dnia 20 września 2013 r. nr 24/2013/ K-P w sprawie poparcia działań mających na celu przyspieszenie modernizacji ewidencji gruntów i budynków jako podstawowego elementu infrastruktury informacji przestrzennej 22/169

23 Koncepcja budowy Systemu Informacji Przestrzennej Województwa Wielkopolskiego niezbędnego dla rozwoju kraju, mówiące o zwiększeniu wiarygodności, aktualności, kompletności, spójności oraz dostępności informacji zawartych w rejestrach, nawiązywaniu współpracy między JST oraz GUGiK, a także finansowaniu ze środków nowej perspektywy budowy i dalszego rozwoju infrastruktury informacji przestrzennej. 4. Dostosowanie funkcjonalności SIPWW do wsparcia zadań SWW, mieszkańców województwa oraz innych grup użytkowników np. przedsiębiorców, turystów. 5. Dostosowanie rozwiązań technologicznych do obowiązujących norm, standardów oraz wymagań funkcjonalnych systemu; 6. Zachowanie otwartości technologicznej i funkcjonalnej systemu względem wszystkich grup użytkowników oraz innych rozwiązań informatycznych w zakresie integracji referencyjnych i tematycznych zasobów informacyjnych o charakterze przestrzennym. 7. Przyjęcie realnego i bezpiecznego w realizacji zakresu SIPWW. Nie jest wskazane ani możliwe technicznie i finansowo założenie, że w pierwszej fazie wdrożenia systemu zostaną zrealizowane wymagania wszystkich grup użytkowników SIPWW. 8. Stworzenie dogodnych warunków organizacyjno finansowo prawnych w WRPO dla Partnerów Zewnętrznych ze szczególnym uwzględnieniem powiatów, umożliwiając im realizację własnych projektów związanych z budową lokalnych Systemów Informacji Przestrzennej (w granicach ustawowych kompetencji i odpowiedzialności tych podmiotów), które docelowo wejdą w interakcję z SIPWW; 9. Zapewnienie ciągłości działania niezbędnych struktur organizacyjnych SIPWW po stronie SWW, w tym Zespołu ds. SIP, nie tylko podczas pierwszego etapu budowy systemu tj. Etapu I SIPWW ale również podczas kolejnych podejmowanych działań w zakresie rozwoju i utrzymania SIPWW, uwzględniając w tym zakresie pojawiające się potrzeby i rekomendacje. 23/169

24 3. Opis przyjętej przez Wykonawcę metodyki prowadzenia prac Podstawę metodyki wykonywania prac przez Wykonawcę stanowił Plan Działania dla Koncepcji SIPWW uzgodniony z Zespołem ds. SIP we wstępnej fazie realizacji. Plan Działania zawiera m.in. harmonogram prac systematyzujący wykonanie prac na pięć zasadniczych etapów zarządczych, zadań cząstkowych oraz terminów ich realizacji. Szczegółowy opis metodyki i przebiegu prac znajduje się w Suplemencie do Koncepcji SIPWW. 4. Prawne i strategiczne uwarunkowania wdrożenia SIPWW. Na poziomie europejskim, krajowym i regionalnym obowiązuje szereg przepisów prawnych oraz dokumentów strategicznych regulujących wprost lub mających wpływ na zakres i sposób funkcjonowania Systemu Informacji Przestrzennej Województwa Wielkopolskiego (SIPWW). Za najistotniejsze należy uznać: 1) na poziomie europejskim - dyrektywę 2007/2/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 14 marca 2007r. ustanawiającą Infrastrukturę Informacji Przestrzennej we Wspólnocie Europejskiej (INSPIRE) wraz z rozporządzeniami 2) na poziomie krajowym - ustawę z dnia 4 marca 2010r. o Infrastrukturze Informacji Przestrzennej (stanowiąca transpozycję do prawa polskiego dyrektywy INSPIRE) oraz ustawę z dnia 17 maja 1989r. Prawo Geodezyjne i Kartograficzne (regulująca działanie Służby Geodezyjnej i Kartograficznej, której organem jest m.in. Marszałek Województwa) wraz z aktami wykonawczymi. 3) na poziomie regionalnym - Strategia Województwa Wielkopolskiego do 2020 roku, w której zdefiniowano cele rozwojowe regionu (SIPWW jest bezpośrednim lub pośrednim narzędziem realizacji części celów, w tym w szczególności celu operacyjnego nr 1.3 dotyczącego rozbudowy infrastruktury na rzecz społeczeństwa informacyjnego). Pełen wykaz przepisów regulujących wprost lub mających wpływ na zakres i sposób funkcjonowania Systemu Informacji Przestrzennej Województwa Wielkopolskiego (SIPWW) stanowi załącznik nr 1. Kluczowe wnioski wynikające z ich analizy zostały przedstawione w rozdziale nr 9. W sposób szczególny potraktowano uwarunkowania wynikające z ustawy o Infrastrukturze Informacji Przestrzennej. Jej analiza pod kątem obowiązków, które nakłada na Marszałka Województwa znajduje się w podrozdziale Analiza obowiązków Marszałka Województwa wynikających z ustawy o IIP Infrastruktura Informacji Przestrzennej definiowana jest w ustawie o IIP jako opisane metadanymi zbiory danych przestrzennych oraz dotyczące ich usługi, środki techniczne, procesy i procedury, które są stosowane i udostępniane przez współtworzące infrastrukturę informacji przestrzennej organy wiodące, inne organy administracji oraz osoby trzecie. Zgodnie z art. 4 ustawy o IIP Infrastruktura Informacji Przestrzennej obejmuje zbiory danych: 1) Odnoszące się do terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub z nim powiązane; 2) Występujące w postaci elektronicznej 24/169

25 3) Utrzymywane przez organ administracji lub w jego imieniu, które zgodnie z jego zadaniami publicznymi są tworzone, aktualizowane i udostępniane. 4) Należące co najmniej do jednego z tematów danych przestrzennych określonych w załączniku do ustawy. W ramach Infrastruktury Informacji Przestrzennej aktywnie współdziałają ze sobą podmioty pełniące różne role 6. Jeden organ administracji publicznej może pełnić więcej niż jedną rolę. Role 1-4 zostały wyszczególnione w ustawie o IIP i stanowią trzon struktury koordynacyjnej IIP. Role 5-10 wynikają z interpretacji postanowień ustawy o IIP, przy czym role 5-8 mają charakter operacyjny. Rodzaje ról z uwagi na podział kompetencji i zadań przedstawiony został w tabeli: L.p. Rola Kluczowe kompetencje 1. Koordynator IIP w Polsce Minister Administracji i Cyfryzacji przy pomocy Głównego Geodety Kraju 1) Opracowywanie projektów planów udziału organów administracji w tworzeniu i funkcjonowaniu infrastruktury, dokonując z organami wiodącymi niezbędnych uzgodnień mających na celu zapewnienie kompletności tej infrastruktury pod względem tematycznym, obszarowym i zmienności w czasie, jak też zapobieganie zbędnemu pozyskiwaniu tych samych danych przez więcej niż jeden organ administracji; 2) Monitorowanie, we współpracy z organami wiodącymi, przebieg prac w zakresie tworzenia i funkcjonowania infrastruktury oraz jej rozwoju; 3) Sporządzanie projektów informacji i sprawozdań do Komisji Europejskiej; 4) Organizacja przedsięwzięcia i prowadzenie działań wspierających rozwój infrastruktury; 5) Współpraca z Komisją Europejską w sprawach związanych z infrastrukturą; 6) Współpracuje z wojewodami i jednostkami samorządu terytorialnego w zakresie ich działań dotyczących tworzenia i funkcjonowania infrastruktury; 7) Określanie, w ramach dwustronnych porozumień, zakresu i warunków wymiany danych o obiektach położonych na granicach między Rzeczpospolitą Polską i państwami sąsiednimi oraz przylegających do tych granic, kierując się dążeniem do zapewnienia spójności danych w ramach europejskiej infrastruktury informacji przestrzennej; 8) Inicjowanie i współtworzenie rozwiązań prawnych i technicznych ogólnego znaczenia dla IIP 9) Tworzenie i utrzymywanie geoportalu, jako centralnego punktu dostępu do zbiorów danych i usług; 10) Prowadzenie publicznie dostępnej ewidencji zbiorów oraz usług danych przestrzennych objętych infrastrukturą i nadawanie im jednolitych identyfikatorów. 2. Rada IIP 1) Opiniowanie projektów aktów prawnych, standardów, przedsięwzięć organizacyjnych, naukowych i edukacyjnych, planów i sprawozdań dotyczących infrastruktury, w tym dotyczących koordynacji i współdziałania oraz kontaktów z Komisją Europejską; 2) Występowanie z inicjatywami dotyczącymi usprawnienia infrastruktury 6 Baranowski M. Infrastruktura informacji przestrzennej w ujęciu systemowym, IGiK Warszawa /169

26 pod względem organizacyjnym i technicznym oraz rozszerzenia jej zakresu tematycznego; 3. Organ wiodący 1) Inicjowanie i współtworzenie rozwiązań prawnych i technicznych właściwych dla tematów danych przestrzennych przypisanych do danego organu wiodącego; 2) Zidentyfikowanie zbiorów i usług danych przestrzennych w ramach danego tematu; 3) Udostępnianie organom administracji i osobom trzecim, włączonym do infrastruktury, informacji niezbędnych do wykonania zadań polegających na wprowadzaniu rozwiązań technicznych zapewniających interoperacyjność zbiorów i usług danych przestrzennych; 4) Opracowanie planu harmonizacji danych i usług; 5) Nadzór i koordynacja nad procesami harmonizacji i integracji; 6) Zabezpieczenie środków na harmonizację i integrację danych; 7) Prowadzenie monitoringu prac w zakresie tworzenia i funkcjonowania IIP w odniesieniu do przyporządkowanego mu tematu danych przestrzennych; 4. Organ administracji (Dysponent danych) 5. Operator zbiorów danych 1) Inicjowanie i współtworzenie rozwiązań prawnych i technicznych odniesionych do prowadzonych przez siebie zasobów; 2) Opracowanie programu dostosowania procesów zbierania i aktualizacji danych do działań w zakresie harmonizacji i integracji danych IIP; 3) Udostępnianie (formalne) danych; 4) Przygotowanie warunków do tworzenia i obsługi usług danych przestrzennych; 5) Współpraca z organem wiodącym; 6) Zgłaszanie zbiorów i usług danych przestrzennych do ewidencji, 7) Nadzór nad operatorem (operatorami) danych; 8) Konsultacje w zakresie harmonizacji i integracji; 1) Wykonywanie prac związanych z harmonizacją danych; 2) Udostępnianie danych integratorowi lub operatorowi usług, w porozumieniu z organem administracji (dysponentem danych); 3) Opisanie zbiorów danych metadanymi; 6. Operator usług 1) Techniczna obsługa usług wyszukiwania, przeglądania, pobierania i przekształcania danych przestrzennych oraz usług uruchamiania usług danych przestrzennych; 2) Opracowywanie i prowadzenie metadanych dla tych usług; 7) Integrator danych 1) Przygotowanie technicznej strony integracji danych, w tym opracowanie i wdrożenie odpowiednich narzędzi; 2) Wykonywanie prac związanych z integracją danych; 3) Udostępnianie danych operatorowi usług; 4) Opisywanie zintegrowanego zbioru danych metadanymi, współpraca z organem wiodącym, a także poprzez niego z organami administracji; 8) Kontroler jakości 1) Merytoryczna kontrola zgodności udostępnianych w ramach IIP zbiorów i usług danych przestrzennych z odpowiednimi specyfikacjami INSPIRE; 2) Kontrola terminowości wykonywania prac (zgodność z harmonogramem); 3) Monitorowanie postępu prac zgodnie z zaleceniami koordynatora IIP oraz odpowiednimi przepisami INSPIRE; 4) Przygotowywanie wkładu do sprawozdań; 5) Współpraca z pozostałymi interesariuszami; 26/169

27 9) Edukator 1) Propagowanie wiedzy i szkolenia z zakresu infrastruktury informacji przestrzennej; 10) Odbiorca 1) Korzystanie z IIP; Tabela 1 Role w infrastrukturze informacji przestrzennej. Źródło: opracowanie własne na podstawie Baranowski M. Infrastruktura informacji przestrzennej w ujęciu systemowym, IGiK Warszawa 2012 Poniższy schemat przedstawia powiązania pomiędzy rolami w ramach IIP: Ryc. 5 Powiązania pomiędzy rolami w ramach IIP. Źródło: opracowanie własne na podstawie Baranowski M. Infrastruktura informacji przestrzennej w ujęciu systemowym, IGiK Warszawa /169

28 Zbiory danych wchodzące w skład IIP, których prowadzenie znajduje się w kompetencji Marszałka Województwa Wielkopolskiego Kompetencje oraz role Marszałka Województwa w stosunku do zbiorów danych przestrzennych, o których mowa w załączniku do ustawy o IIP zostały przedstawione w tabeli poniżej. Tabela została przygotowana w oparciu o informacje organów wiodących przedstawione w Programach budowy IIP na lata L.p. Temat danych przestrzennych (wg załącznika do ustawy o IIP) Organ wiodący Zbiór danych przestrzennych prowadzony przez Marszałka mogący stanowić materiał źródłowy do opracowania elementów należących do tematu Rola Marszałka w kontekście IIP Sieci transportowe Główny Geodeta Kraju Użytkowanie ziemi Główny Geodeta Kraju Gleba Główny Geodeta Kraju Baza Danych Obiektów Topograficznych (BDOT10k) Baza Danych Obiektów Topograficznych (BDOT10k) 1) Elektroniczne bazy danych map gleboworolniczych w skali 1:5000 2) Baza danych mapy hydrograficznej w skali 1:50000 (w szczególności w zakresie klas przepuszczalności gruntów) 3) Baza danych mapy sozologicznej w skali 1: (w szczególności w zakresie typów gleb zdegradowanych) 4) Baza danych ewidencji wód, urządzeń melioracji wodnych oraz zmeliorowanych gruntów WZMiUW Organ administracji (dysponent danych) Operator zbioru danych Operator usług Organ administracji (dysponent danych) Operator zbioru danych Operator usług Organ administracji (dysponent danych) Operator zbioru danych Operator usług 7 Uwzględniono role wyszczególnione w ustawie o IIP oraz role operacyjne 28/169

29 Usługi użyteczności publicznej i służby państwowe Główny Geodeta Kraju Baza Danych Obiektów Topograficznych (BDOT10k) Organ administracji (dysponent danych) Operator zbioru danych Operator usług Obiekty produkcyjne i przemysłowe Główny Geodeta Kraju 1) Baza Danych Obiektów Topograficznych (BDOT10k) 2) Baza danych mapy hydrograficznej w skali 1:50000 (w szczególności w zakresie zjawisk i obiektów gospodarki wodnej) 3) Baza danych mapy sozologicznej w skali 1:50000 (w szczególności w zakresie degradacji środowiska przyrodniczego) Organ administracji (dysponent danych) Operator zbioru danych Operator usług Obiekty rolnicze oraz akwakultury Minister rolnictwa i rozwoju wsi Baza Danych Obiektów Topograficznych (BDOT10k) Baza danych ewidencji wód, urządzeń melioracji wodnych oraz zmeliorowanych gruntów WZMiUW Organ administracji (dysponent danych) Operator zbioru danych Operator usług Gospodarowanie obszarem, strefy ograniczone i regulacyjne oraz jednostki sprawozdawcze Główny Geodeta Kraju Baza Danych Obiektów Topograficznych (BDOT10k) Organ administracji (dysponent danych) Operator zbioru danych Operator usług Obowiązki Marszałka Województwa Wielkopolskiego wynikające z ustawy o IIP Poniższa tabela przedstawia obowiązki Marszałka Województwa wraz z zadaniami, służącymi ich wypełnieniu: L.p. Obowiązki zapisane w ustawie o IIP Zadania, które powinny być wykonane przez Marszałka Województwa Wielkopolskiego 1. Art Tworzenie, aktualizacja i udostępnianie zbiorów metadanych infrastruktury informacji przestrzennej Opisanie, zidentyfikowanych przez organ wiodący, zbiorów danych przestrzennych i usług danych przestrzennymi metadanymi (zgodnymi z INSPIRE 29/169

30 2. Art. 7. Wprowadzenie w zakresie swojej właściwości, rozwiązań technicznych zapewniających interoperacyjność zbiorów i usług danych przestrzennych oraz harmonizację tych zbiorów. Należy wziąć pod uwagę art. 8. Ustawy o IIP mówiący, że organy wiodące udostępniają organom administracji i osobom trzecim, włączonym do infrastruktury, informacje niezbędne do wykonania zadań polegających na wprowadzaniu rozwiązań technicznych zapewniających interoperacyjność zbiorów i usług danych przestrzennych oraz harmonizację tych zbiorów i usług. Metadata Implementing Rules: Technical Guidelines based on EN ISO and EN ISO 19119, ewentualnymi profilami branżowymi metadanych lub wytycznymi organów wiodących) Utworzenie i uruchomienie Serwera Usług Katalogowych 8 węzła regionalnego IIP publikującego metadane IIP Implementacja w stosowanych rozwiązań informatycznych schematów aplikacyjnych 9 opracowanych przez Komisję Europejską - specyfikacji danych INSPIRE 10. Schematy te mogą być rozszerzane przez organy wiodące. Implementacja usług danych przestrzennych zgodnie z obowiązującymi standardami INSPIRE, ISO i OGC 3. Art Utworzenie i obsługa, w zakresie swojej właściwości, sieci usług dotyczących zbiorów i usług danych przestrzennych, do których zalicza się usługi: 1) wyszukiwania, umożliwiające wyszukiwanie zbiorów oraz usług danych przestrzennych na podstawie zawartości odpowiadających im metadanych oraz umożliwiające wyświetlanie zawartości metadanych; 2) przeglądania, umożliwiające co najmniej: wyświetlanie, nawigowanie, powiększanie i pomniejszanie, przesuwanie lub nakładanie na siebie zobrazowanych zbiorów oraz wyświetlanie objaśnień symboli kartograficznych i zawartości metadanych; 3) pobierania, umożliwiające pobieranie kopii zbiorów lub ich części oraz, gdy jest to wykonalne, bezpośredni dostęp do tych zbiorów; 4) przekształcania, umożliwiające przekształcenie zbiorów w celu osiągnięcia interoperacyjności zbiorów i usług danych przestrzennych; 5) umożliwiające uruchamianie usług danych przestrzennych. Usługi, o których mowa w ust. 1, są powszechnie dostępne za pomocą środków komunikacji elektronicznej. Implementacja usług danych przestrzennych zgodnie z obowiązującymi standardami INSPIRE, ISO i OGC 8 Serwer usług katalogowych jako komponent SIPWW opisany został w rozdziale w zakresie swojej właściwości 10 ang. INSPIRE Data Specifications 30/169

31 4. Art. 13. Zgłoszenie do ewidencji zbiorów oraz usług danych przestrzennych objętych infrastrukturą, niezwłocznie po utworzeniu tych zbiorów lub uruchomieniu tych usług, powiadamiając o zgłoszeniu właściwy organ wiodący. Zgłaszanie do ewidencji zbiorów i usług danych przestrzennych objętych IIP Tabela 2 Obowiązki i zadania Marszałka Województwa wynikające z ustawy o IIP 31/169

32 5. Analiza porównawcza dla podobnych przedsięwzięć realizowanych przez inne województwa - tzw. dobrych praktyk Jedną ze zidentyfikowanych szans dla planowania i budowy SIPWW są doświadczenia innych województw w zakresie budowy regionalnych systemów informacji przestrzennej. W ramach prac nad Koncepcją SIPWW wykonano analizę i porównanie systemów w siedmiu wybranych województwach: 1. opolskim, 2. podlaskim, 3. śląskim, 4. dolnośląskim, 5. łódzkim, 6. małopolskim, 7. świętokrzyskim. Wyżej wymienione systemy regionalne w opinii wykonawcy Koncepcji SIPWW stanowią ważne źródło doświadczeń dotyczących sposobu realizacji obowiązków ustawowych w zakresie IIP, bezpieczeństwa projektowego, optymalizacji zakresu systemu oraz aktywizacji partnerów zewnętrznych. Porównanie systemów informacji przestrzennej wdrożonych w Urzędach Marszałkowskich odbywało się w oparciu o publicznie dostępne materiały na temat regionalnych systemów informacji przestrzennej zawierające informacje m.in. o: Zakresie funkcjonalnym systemu (specyfikacje istotnych warunków zamówienia, koncepcje i inne dokumenty projektowe); Wartości (archiwalne informacje przetargowe, Informacje na temat wielkości kwot dofinansowania z funduszy zewnętrznych); Zakresie partnerów zewnętrznych; Występowaniu ryzyka projektowego; Przebiegu wdrożenia (dokumentacje przetargowe, notatki prasowe). Poniższa tabela zawiera podstawowe informacje dla każdego z analizowanych systemów regionalnych, a ich szczegółowy opis znajduje się w Suplemencie do Koncepcji SIPWW 11 : 11 Ze względu na różną szczegółowość i rodzaj publikowanych dokumentów, opisy wybranych wdrożeń regionalnych nie są jednolite dla wszystkich województw. 32/169

33 l.p. Województwo Nazwa projektu Zakres Koszty 1. Opolskie Opolskie w Internecie system informacji przestrzennej System Opolskie w Internecie funkcjonuje w trzech przestrzeniach: Zewnętrznej - obywatele i instytucje zewnętrzne, Przestrzeni uczestników aktywnych uczestników systemu dostarczających danych za pomocą aplikacji autorskich, przestrzeni Centrum OSIP aktywnych uczestników systemu administrujących systemem oraz bazami referencyjnymi. Około 10 mln PLN brutto Kluczowym elementem systemu są aplikacje autorskie realizujące procesy pracy (zadania własne). Zakres tematyczny danych: 1. Rdzeń OSIP 1.1. Budowle 1.2. Osnowa 1.3. Pokrycie terenu 1.4. Infrastruktura 1.5. Transport 1.6. Powódź 1.7. Środowisko 1.8. Rolnictwo 1.9. Sozologia Hydrologia Wody Topograficzna Baza Danych 2. Warstwy referencyjne 2.1. Jednostki ewidencyjne 2.2. Obręby 2.3. Działki 2.4. Budynki 2.5. TERYT 2.6. Ulice 2.7. Miejscowości 2.8. Punkty adresowe 3. Dane branżowe (dotyczą poszczególnych komórek organizacyjnych Urzędu 33/169

34 Marszałkowskiego) Uczestników projektu podzielono na dwie grupy: uczestnicy aktywni i pasywni. Uczestnicy Aktywni dostarczają dane analogowe lub informacje do przetworzenia poprzez aplikacje autorskie, lub wykonują czynności administracyjne względem systemu, Uczestnicy pasywni pobierają, przeglądają dane wprost z portalu za pomocą interoperacyjnych usług sieciowych (WMS, WFS itp.). Uczestnicy aktywni to: 1. Departament Geodezji, Kartografii i Gospodarki Nieruchomościami 2. Departament Polityki Regionalnej i Przestrzennej 3. Departament Infrastruktury i Gospodarki 4. Departament Kultury, Sportu i Turystyki 5. Departament Zdrowia i Polityki Społecznej 6. Departament Edukacji i Rynku Pracy 7. Departament Współpracy z Zagranicą i Promocji Regionu 8. Departament Rolnictwa i Rozwoju Wsi 9. Departament Ochrony Środowiska 10. Biuro Rozwoju Społeczeństwa Informacyjnego i Informatyki 11. Gabinet Marszałka Zespół Prasowy 12. Wojewódzki Ośrodek Ruchu Drogowego w Opolu 13. Opolskie Centrum Rozwoju Gospodarki 14. Zarząd Dróg Wojewódzkich w Opolu 15. Wojewódzki Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych w Opolu 2. Podlaskie GIS Podlasia Zakres funkcjonalny systemu: 1. Moduł Administracyjny 2. System Zarządzania Bazą Danych 3. Portal Mapowy 4. Desktop GIS 5. Desktop GIS o ograniczonej funkcjonalności 6. Moduły Tematyczne 7. Serwer usług danych przestrzennych Około 10 mln PLN brutto 34/169

35 8. Moduł Metadanych 9. Narzędzie obsługi plików zewnętrznych 10. Narzędzie obsługi zdarzeń historycznych 11. Oprogramowanie do archiwizacji danych Partnerzy projektu: Starostwa powiatowe (węzły powiatowe) rozwinięcie zasobów PODGiK, świadczących usługi na poziomie powiatu i gmin położonych na jego obszarze. Na poziomie lokalnym obejmującym powiat oraz gminy dane będą zgromadzone w postaci lokalnej bazy danych referencyjnych oraz w bazach operacyjnych dla poszczególnych gmin i powiatów. Baza lokalna będzie zawierała m.in. repliki danych ewidencji gruntów i budynków, miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego oraz inne dane tematyczne dla administracji szczebla lokalnego. Dane EGiB będą importowane do baz danych GIS Podlasia z plików SWDE/GML. Ich aktualność będzie zgodna z danymi z plików SWDE/GML. Węzły powiatowe będą udostępniać dane w sposób automatyczny do węzła zlokalizowanego w siedzibie Lidera Projektu, poprzez wystawione usługi danych przestrzennych. Komunikacja pomiędzy węzłami powiatowymi a wojewódzkim ma się odbywać za pomocą łącza VPN oraz poprzez wykorzystanie standardów i usług danych przestrzennych OGC (WMS, WFS). Komunikacja ma się odbywać również za pomocą plików np. SWDE, GML oraz jeśli to będzie niezbędne, dane będą przesyłane online pomiędzy bazami danych zlokalizowanymi w węzłach powiatowych i węźle wojewódzkim. W przypadku danych wrażliwych transfer danych musi odbywać się w protokole szyfrowanym. 3. Śląskie Otwarty Regionalny System Informacji Przestrzennej Gminy Rola gmin jest niejasna. W ramach struktury bazy danych SIP przewidziane jest zasilanie danymi pochodzącymi z gmin (MPZP, studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego, decyzje o lokalizacji inwestycji celu publicznego) ale brakuje założeń dot. aplikacji dla tych podmiotów. Brak partnerów zewnętrznych (Beneficjentem bezpośrednim jest UMWŚ); Budowa węzła regionalnego IIP spełniającego wszelkie standardy w zakresie interoperacyjności m.in. otwartości i komunikacji z podmiotami zewnętrznymi; Budowa aplikacji, podsystemów i portali dziedzinowych; Rozbudowa platformy e-usług publicznych SEKAP (System Elektronicznej Komunikacji Administracji Publicznej) o możliwości wykorzystania informacji przestrzennej; Pozyskanie baz danych przeznaczonych do zasilenia ORSIP; Około 8,5 mln PLN brutto (w tym 85% dofinansowania ze środków UE) 35/169

36 4. Dolnośląskie Dolnośląski System Informacji Przestrzennej Rozbudowane rozwiązania wewnętrzne. Celem projektu jest wdrożenie Infrastruktury Informacji Przestrzennej (IIP) dla potrzeb udostępniania zbiorów danych Bazy Danych Topograficznych (TBD) poprzez uruchomienie aplikacji internetowej oraz włączenie zbiorów danych Wojewódzkiego Ośrodka Dokumentacji Geodezyjnej i Kartograficznej we Wrocławiu (WODGiK) oraz Dolnośląskiego Systemu Informacji Przestrzennej (DSIP) do utworzonej IIP wraz z świadczeniem wsparcia technicznego. Brak Partnerów Zewnętrznych w projekcie. Około 7 mln PLN brutto Funkcjonalność i cechy systemu: A. Zgodność ze standardami B. Interoperacyjność C. Skalowalność systemu D. Wyszukiwanie obiektów E. Edycja danych F. Zaawansowane funkcje analityczne G. Obsługa metadanych H. Autoryzowany dostęp I. Sprzedaż materiałów kartograficznych on-line Zakres tematyczny danych: A. Mapa topograficzna województwa Mapa topograficzna (BDOT) 1:10000 Mapa topograficzna (VMAP) 1:50000 Mapa topograficzna (BDO) 1:250000, 1:500000, 1: Numeryczny Model Terenu B. Ortofotomapa Ortofotomapa aktualność 2010 r. (kolorowa) Ortofotomapa aktualność 2006 r. (czarno-biała) C. Rzeźba terenu D. Mapa sozologiczna E. Mapa hydrograficzna F. Mapa glebowo-rolnicza 36/169

37 G. Mapa erozji wodnej H. Mapa erozji wietrznej I. Właściwości gleb J. Zmiany przeznaczenia gruntów K. Eksploatacja złóż surowców mineralnych L. Lokalizacja Specjalnych Stref Ekonomicznych M. Mapy tematyczne Zbiór map tematycznych o tematyce środowiskowo rolniczej. Formy ochrony środowiska przyrodniczego Degradacja powietrza Degradacja wody Degradacja gleby Przeciwdziałanie degradacji środowiska Zlewnie rzek Ochrona przeciwpowodziowa Charakterystyka wód podziemnych Mapa kompleksowej rolniczej przydatności gleb oraz typów i podtypów gleb N. Rybołówstwo śródlądowe O. Dolnośląska Sieć Szerokopasmowa 5. Łódzkie Regionalny System Informacji Przestrzennej Województwa Łódzkiego Priorytetem było utworzenie nieskomplikowanego funkcjonalnie systemu spełniającego wszelkie wymagania węzła IIP oraz udostępniającego najważniejsze dane z regionu (gł. EGiB) Partnerzy zewnętrzni Urzędy starostw Powiatowych w zakresie pozyskania środków na modernizację EGiB i mapy zasadniczej jako danych referencyjnych do SIPWŁ Współpraca z 3 jednostkami UMWŁ: Departament ds. Przedsiębiorczości, Kancelaria Marszałka, Departament Rolnictwa i Ochrony Środowiska Infrastruktura Regionalnego Systemu Informacji Przestrzennej Województwa Łódzkiego przeznaczono około 30 mln PLN, w tym 80% to koszty modernizacji EGiB w wybranych powiatach. Powiaty: łowicki, m. Łódź, zduńskowolski, zgierski, tomaszowski (łódzkie), rawski, łódzki wschodni, m. Piotrków Trybunalski, piotrkowski, łaski, skierniewicki, opoczyński Budowa modułów tematycznych SIP: 1) Portal udostępniania map portal prezentujący zakres materiałów udostępnianych 37/169

38 w Wydziale WODGiK Departamentu Geodezji i Kartografii. Portal za pomocą mapy interaktywnej prezentuje informacje graficzne i opisowe na temat godeł rodzajów map wybranych przez Klienta. Klient ma możliwość zorientowania się w udostępnianym zasobie oraz przez formatkę zgłoszeniową wysłać zapytanie odnośnie możliwości realizacji zamówienia na interesujący go zasób danych (funkcja dla zarejestrowanych klientów). 2) Portal województwa portal prezentujący podstawowe informacje przestrzenne i opisowe o środowisku przyrodniczym, podziałach administracyjnych, infrastrukturze, i innych zjawiskach występujących na terenie województwa, dedykowany przeciętnym odbiorcom. 3) Portal obiektów użyteczności publicznej portal prezentujący podstawowe informacje o obiektach użyteczności publicznej na terenie województwa łódzkiego. 4) Portal inwestora dedykowany inwestorom zainteresowanym terenami przeznaczonymi pod inwestycje, prezentujący podstawowe informacje dotyczące terenów przeznaczonych pod inwestycje. Ma pełnić funkcję orientacyjną, w uzupełnieniu do informacji posiadanych przez gminy oraz Urząd Marszałkowski Województwa Łódzkiego. 5) Portal projektów współfinansowanych z Funduszy Europejskich zawierający warstwy graficzne wraz z informacjami opisowymi dotyczącymi inwestycji zrealizowanych ze środków funduszy unijnych. Celem portalu jest promowanie inwestycji finansowanych z Funduszy Europejskich. 6) Portal łowiectwa dedykowany osobom zainteresowanym obwodami łowieckimi na terenie województwa łódzkiego. Portal zawiera informacje na temat obwodów i okręgów łowieckich, granic nadleśnictw, granic RDLP. 7) Portal map geologicznych i glebowo-rolniczych. 8) Portal Baza Adresowa Województwa Łódzkiego integracja do bazy punktów adresowych portalu Baza Adresowa Województwa Łódzkiego (BAWŁ). 9) Portal metadanych. Narzędzie do prowadzenia EMUiA 38/169

39 6. Małopolskie Małopolska Infrastruktura Informacji Przestrzennej Beneficjenci projektu (w częściach równych): Gmina Miejska Kraków (UMK), Województwo Małopolskie (UMWM) Zasadniczy zakres elementów funkcjonalno-technicznych systemu: 1. Serwer usług danych przestrzennych zgodnych ze standardem OGC: WMS i WFS; wdrożeniu serwisów wspierających technologie buforowania danych i kafelkowania obrazu oraz usługi pozwalającej na udostępnienie danych z serwera poprzez API, która umożliwia osadzenie mapy na dowolnej stronie internetowej; 2. Serwer katalogowy w oparciu o OGC CSW i ISO Application Profile 1.0.0; 3. Aplikacja kliencka usług OGC: WMS, WFS, WFS-G, WCS, CSW, serwisów wspierających technologie buforowania danych i kafelkowania obrazu; 4. Edytor metadanych dla zbiorów, serii i usług danych przestrzennych; 5. Aplikacja internetowa zarządzająca użytkownikami oraz ich uprawnieniami w zakresie dostępu do serwisów mapowych oraz usługi katalogowej; 6. Instalacja klatki wraz z ośmioma serwerami typu blade, systemu wirtualizacji systemów i sieci, systemu archiwizacji danych. Około 13 mln PLN* * W ramach projektu, zbudowane zostały podsystemy radiokomunikacyjny i telekomunikacyjny, sieć teleinformatyczna, platforma serwerowokomputerowa, podsystem monitoringu GPS oraz aplikacji głównej. Moduły tematyczne systemu: 1. Moduł statystyczny 2. Mapa geodezyjna miasta Krakowa - treść ewidencji gruntów i budynków wraz z elementami mapy zasadniczej 3. Kultura - imprezy kulturalne, księgarnie edycji Książka i róża 4. Nieruchomości województwa - to działki będące własnością Województwa Małopolskiego oraz budynki należące do Województwa lub wojewódzkich jednostek organizacyjnych 5. Obiekty turystyczne - karczmy, obiekty konferencyjne, obiekty agroturystyczne 6. Szlaki tematyczne - szlak architektury drewnianej, obiekty szlaku frontu wschodniego 7. Specjalna strefa ekonomiczna - prezentuje kompleksy, w których inwestorzy mogą prowadzić działalność gospodarczą na preferencyjnych warunkach 8. Źródła promieniowana elektromagnetycznego - stacje radiokomunikacyjne, elektromagnetyczne, słupy i linie elektromagnetyczne 9. Szpitale - prezentuje publiczne i niepubliczne szpitale z obszaru województwa z informacją o oddziałach. Dodatkowo w tej samej kompozycji umieszczona została warstwa wskaźnik liczby łóżek, która przedstawia liczbę łóżek na poszczególnych 39/169

40 7. Świętokrzyskie System Informacji Przestrzennej Województwa Świętokrzyskiego oddziałach przypadającą na mieszkańców w rozbiciu na powiaty 10. Gospodarka odpadami - przedstawia zakłady przetwarzania baterii, punkty zbierania pojazdów, stacje demontażu pojazdów, składowiska odpadów oraz instalacje do ich zagospodarowania 11. Baza Danych Obiektów Topograficznych (BDOT) 12. Mapa emisji zanieczyszczeń 13. Mapa akustyczna 14. Ochrona przyrody - pomniki przyrody, użytki ekologiczne, stanowiska dokumentacyjne, obszary chronionego krajobrazu 15. Ortofotomapa 16. Topografia, sozologia, hydrografia System jest w trakcie realizacji Zakres organizacyjno funkcjonalny systemu jest bardzo szeroki i obejmuje następujące elementy: Regionalne Centrum Przetwarzania Danych (RCPD) w Urzędzie Marszałkowskim Regionalne Centrum Przetwarzania Danych (RCPD), utworzone na potrzeby przetwarzania danych na poziomie wojewódzkim oraz udostępniania danych z Regionalnej Bazy Danych Referencyjnych (RBDR). RCPD będzie wyposażone w oprogramowanie systemowe, bazodanowe oraz narzędziowe, w tym narzędziowe GIS, a także oprogramowanie aplikacyjne. Lokalne Centra Przetwarzania Danych (LCPD) w 13 Powiatach Na potrzeby przetwarzania danych na poziomie lokalnym oraz udostępniania danych z Lokalnych Baz Danych Referencyjnych (LBDR) Autonomiczne Bazy Danych (ABD) 102 Urzędy Gmin Publicznie dostępna dokumentacja nie precyzuje problemu pozyskiwania i prowadzenia danych w Urzędach Gmin! Migracja i pozyskanie referencyjnych baz danych przestrzennych, oraz danych tematycznych poziom regionalny i lokalny m.in. MPZP Dostawa sprzętu i oprogramowania dla RCPD, LCPD i ABD e-świętokrzyskie Budowa Systemu Informacji Przestrzennej Województwa Świętokrzyskiego przeznaczono 25,5 mln / oferta 14,7 mln PLN brutto 40/169

41 WNIOSKI: 1. Nadrzędnym celem budowy wszystkich systemów regionalnych było wypełnienie obowiązków marszałków województwa wynikających z Dyrektywy INSPIRE oraz ustawy o IIP; 2. Koszty budowy analizowanych systemów wahają się od kilku (woj. śląskie, dolnośląskie) do kilkudziesięciu (łódzkie, świętokrzyskie) mln pln brutto. Najistotniejszymi czynnikami wpływającymi na ich wielkość jest zakres baz danych pozyskiwanych w ramach projektu oraz złożoność funkcjonalna i techniczna SIP; 3. Forma uczestniczenia partnerów zewnętrznych (takich jak powiaty lub gminy) w projekcie zależy od indywidualnej decyzji władz samorządu województwa. Praktykowane są różne rozwiązania w tym zakresie począwszy od braku partnerów zewnętrznych (np. woj. śląskie i dolnośląskie) po zakres bardzo szeroki obejmujący powiaty i gminy (woj. świętokrzyskie). Należy zaznaczyć, że obecność partnerów zewnętrznych w znaczny sposób wpływa na zwiększenie ryzyka projektowego. 4. Zakres funkcjonalny każdego systemu wojewódzkiego musi przede wszystkim realizować warunki stawiane przez ustawę o IIP w zakresie świadczenia usług danych przestrzennych o znaczeniu regionalnym - m.in. publikować i udostępniać dane przestrzenne wielu odbiorcom indywidualnym i instytucjonalnym w formie spełniającej standardy techniczne i przystępnej dla odbiorców np. woj. opolskie). Oprócz ww. funkcjonalności regionalne systemy informacji przestrzennej mogą posiadać wiele innych właściwości, integrować się z systemami dziedzinowymi, a przede wszystkim pełnić funkcje narzędzi informatycznych wspomagających realizację zadań samorządu województwa. 5. Zakres tematyczny baz danych dostępnych w systemach regionalnych w większości odpowiada zbiorom danych dostępnych w Wojewódzkich Ośrodkach Dokumentacji Geodezyjnej i Kartograficznej. Ze względu na wewnętrzne potrzeby w dostępnie do danych referencyjnych tworzonych na poziomie lokalnym dąży się do wypracowywania mechanizmów organizacyjno prawno finansowych pozyskiwania i aktualizacji tych danych (Ewidencja Gruntów i Budynków, Ewidencja Miast, Ulic i Adresów, miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego). Należy zaznaczyć, że udział Partnerów Zewnętrznych związany jest wyłącznie z tworzeniem możliwości w zakresie dostępu do ich danych referencyjnych (i tematycznych), jednak praktyka pokazuje, że uczestnictwo jako współbeneficjentów (razem z Urzędami Marszałkowskimi) nie warunkuje osiągnięcia wymiernych efektów w skali województwa (m.in. przypadek woj. łódzkiego). 6. Bardzo szeroki zakres funkcjonalny i tematyczny systemu, a także duża ilość Partnerów Zewnętrznych może powodować liczne ryzyka, trudności i bardzo poważne opóźnienia w realizacji projektu (np. woj. świętokrzyskie). 41/169

42 6. Uwarunkowania wynikające z obowiązujących standardów technologicznych ISO, OGC. Obok środków politycznych, finansowych i przedsięwzięć instytucjonalnych jednym z kluczowych elementów tworzących Infrastrukturę Informacji Przestrzennej jest stosowanie odpowiednich technologii umożliwiających korzystanie z danych przestrzennych. Istotą IIP jest wprowadzanie i stosowanie uniwersalnych porozumień (w tym technicznych) mających na celu dogodne (bez ponoszenia dodatkowych kosztów) korzystanie z geoinformacji w skali lokalnej, regionalnej, krajowej, a także globalnej. Stosowanie norm technologicznych w budowie SIPWW jako systemu informatycznego jest obiektywnym wymogiem zapewniającym prawidłowe funkcjonowanie, zwłaszcza w tak skomplikowanej architekturze jaką stanowi federacja systemów stanowiących IIP, w której mogą funkcjonować tysiące węzłów. W związku z powyższym System Informacji Przestrzennej Województwa Wielkopolskiego powinien być zgodny co najmniej z następującymi standardami i normami technologicznymi: l.p. Nazwa standardu / normy Opis ISO 19115:2003/Cor 1:2006 Geographic information Metadata ISO/TS 19139: Geographic information - Metadata - XML schema implementation W normie zdefiniowano m.in. pojęciowy schemat metadanych. Wskazane zostały obligatoryjne, fakultatywne i warunkowe elementy metadanych oraz określono profil ISO metadanych. Norma określa sposób zapisu metadanych ISO w notacji języka XML. 3. ISO 19119:2005/Amd 1:2008 W normie zdefiniowane zostały usługi związane z metadanymi OGC Catalog Services Sepcification Specyfikacja definiuje wymagania w zakresie publikowania ISO Metadata Application Profile for CSW (SOAP + HTTP/Post binding) i wyszukiwania metadanych geoinformacyjnych, określają w jaki sposób mają być zbudowane katalogi metadanych oraz jak mają funkcjonować. 12 Opisy standardów / norm opracowano w oparciu o: L. Litwin, M.Rossa Metadane geoinformacyjne w INSPIRE i SDI, Gliwice 2010 T. Kubik GIS. Rozwiązania sieciowe, Warszawa 2009 UNEP GRID Warszawa Możliwości włączenia do krajowej infrastruktury informacji przestrzennej danych dotyczących dokumentów planistycznych (miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego oraz studiów uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gmin) i rejestrów w zakresie planowania i zagospodarowania przestrzennego w gminach, Warszawa 2013 Polskie Towarzystwo Informacji Przestrzennej, Internetowy Leksykon Geomatyczny 42/169

43 l.p. Nazwa standardu / normy Opis OpenGIS Web Map Service (WMS) Implementation Specification OpenGIS Web Map Tile (WMTS) Service Implementation Standard Web Feature Service (WFS) Implementation Specification OGC WCS 2.0 Interface Standard OpenGIS Web Processing Service Specyfikacja definiuje usługę sieciową WMS, która pozwala dynamicznie udostępniać mapy (rozumiane jako graficzną reprezentację danych a nie jako dane przestrzenne). Specyfikacja definiuje usługę sieciową WMS, która pozwala dynamicznie udostępniać mapy (rozumiane jako graficzną reprezentację danych a nie jako dane przestrzenne) w postaci map kafelkowanych. Specyfikacja definiuje usługę sieciową WFS, której podstawowym zadaniem jest udostępnienie danych przestrzennych w postaci źródłowej (zwykle w postaci plików XML/GML) oraz umożliwienie ich aktualizacji. Standard określa usługę WCS, która służy do udostępniania rastrowych danych przestrzennych typu GRID. Usługa zapewnia dostęp do oryginalnych danych przestrzennych (nie ich wizualizacji graficznej jak w przypadku WMS). Specyfikacja definiuje usługę sieciową WPS pozwalając ą na pobranie informacji o oferowanych procesach przetwarzania geoprzestrzennego oraz na uruchomienie wybranego procesu przez klienta usługi. 11. OGC Simple Features Access Standard określa model przechowywania danych geograficznych (np. punktów, linii, poligonów, multipunktów). 12. The OpenGIS Geography Markup Language Encoding Standard (GML) Standard definiuje geograficzny język znaczników (GML) (aplikację języka (metajęzyka) XML), który jest przeznaczony do zapisu geoinformacji w celu przesyłania jej pomiędzy różnymi systemami on-line, niezależnie od platformy sprzętowo-systemowej i niezależnie od charakteru i technologii systemu geoinformacyjnego. 13. INSPIRE Data Specifications 13 Specyfikacja danych INSPIRE jest dokumentem zawierającym rekomendacje, modele i zasady definiujące sposób zapisu oraz strukturę danych przestrzennych należących do danego tematu. 14. UML, ISO/TS 19103; OMG Modelowanie systemów informatycznych w języku UML; w szczególności wykonywanie opisu schematu aplikacyjnego W obszarze komunikacji międzysystemowej należy wykorzystać przynajmniej podstawowe standardy, do których należą: 13 dla tematów I, II, III załącznika dyrektywy INSPIRE (specyfikacje dla III załącznika są w opracowaniu), planowany termin opublikowany wersji ostatecznej - październik 2013) 43/169

44 l.p. Nazwa standardu / normy Opis SOAP (ang. Simple Object Access Protocol) (wersja 1.2) WSDL (ang. Web Services Description Language) (wersja 2.0) UDDI (ang. Universal Description, Discovery and Integration) Standard opisu informacji w technologii XML, który pozwala na wymianę informacji o określonej strukturze i typie używanych danych pomiędzy partnerami w zdecentralizowanym, rozproszonym środowisku Język opisu usług sieciowych. Jest aplikacją XML służącą do definiowania i tworzenia formalnego opisu interfejsów usług sieciowych web. Specyfikacja opisująca model oraz zasadę działania rejestru UBR (ang. UDDI Busines Registry) umożliwiającego publikowanie i wyszukiwanie informacji o dostawcach usług sieciowych i szczegółach tych usług. 44/169

45 7. Analiza potrzeb i uwarunkowań Urzędu Marszałkowskiego oraz Wojewódzkich Samorządowych Jednostek Organizacyjnych Województwa Wielkopolskiego. W rezultacie wykonanych prac opisanych w rozdziale 3 i w Suplemencie do Koncepcji SIPWW uzyskano wymagane efekty w postaci informacji o potrzebach i uwarunkowaniach komórek organizacyjnych Urzędu Marszałkowskiego i Wojewódzkich Samorządowych Jednostek Organizacyjnych Województwa Wielkopolskiego w zakresie: dostępu do danych przestrzennych w celu wsparcia/poprawy efektywności realizacji zadań własnych; danych i informacji tworzonych w ramach realizacji zadań własnych; potencjalnych potrzeb w zakresie wsparcia funkcjonalnego ze strony SIPWW; obecnego sposobu realizacji zadań, w tym dostępie do danych i rozwiązań informatycznych. Poniżej przedstawiono wyciąg z podsumowania analizy potrzeb wg poszczególnych departamentów i biur Urzędu Marszałkowskiego oraz WSJO. Pełne podsumowanie znajduje się w załączniku nr 2 do niniejszego dokumentu. Karty informacyjne zawierające opis szczegółowych wyników analizy stanowią załącznik nr 2 do Raportu końcowego z prac Etapu II tworzenia Koncepcji SIPWW (załącznik nr 3 do niniejszego dokumentu). System Informacji Przestrzennej Województwa Wielkopolskiego będzie wspierał realizację zadań w 16 departamentach (co stanowi 57 % wszystkich departamentów) oraz w 7 Wojewódzkich Samorządowych Jednostkach Organizacyjnych. Listę zadań przewidzianych do wsparcia przez SIPWW z podziałem przedstawia tabela nr 3. Lista zadań nie jest zamknięta na etapie opracowywania Projektu Technicznego SIPWW zostanie przeprowadzona weryfikacja zadań przewidzianych do wsparcia. L.p. Departament / Biuro Zadanie przewidziane do wsparcia 1. Biuro Obsługi Funduszy (BOF) 2. Departament Edukacji i Nauki (DE) Prowadzenie rejestru umów finansowanych z budżetu UMWW, budżetu województwa, dotacji celowej i środków UE Prowadzenie ewidencji mienia nieruchomości będących siedzibami szkół i placówek oświatowych prowadzonych przez Samorząd Województwa Wielkopolskiego 3. Planowanie inwestycji i remontów w podległych szkołach i placówkach. Tworzenie koncepcji rozwoju infrastruktury szkół i placówek oświatowych podległych Samorządowi Województwa Wielkopolskiego. Monitorowanie stanu technicznego nieruchomości będących siedzibami szkół i placówek oświatowych podległych Samorządowi Województwa Wielkopolskiego 4. Departament Finansów (DF) 5. Departament Geodezji, Kartografii i Gospodarki Obsługa finansowa UMWW Kontrola, odbiór, prowadzenie i zarządzanie Bazą Danych Obiektów Topograficznych 6. Mieniem (DG) Współdziałanie z Głównym Geodetą Kraju w prowadzeniu Państwowego Rejestru Granic i powierzchni jednostek podziałów terytorialnych kraju, 45/169

46 w tym prowadzeniu bazy danych, o której mowa w ustawie Prawo geodezyjne i kartograficzne, w części dotyczącej obszaru województwa. 7. Wykonywanie i udostępnianie map tematycznych dla obszaru województwa w uzgodnieniu z głównym geodetą kraju. 8. Opracowanie, udostępnianie, tworzenie i kontrola metadanych 9. Przygotowanie map i danych przestrzennych do udostępnienia (realizacja zamówień na mapy analogowe i cyfrowe) 10. Obsługa interesantów w zakresie przyjmowania i realizacji zamówień na mapy, dane i informacje z zasobu wojewódzkiego 11. Przygotowywanie nietypowych opracowań na podstawie danych PZGIK. 12. Prowadzenie ewidencji nieruchomości (z uwzględnieniem współwłasności) będących pod zarządem samorządu województwa 13. Administrowanie zabudowanymi i niezabudowanymi nieruchomościami wchodzącymi w skład wojewódzkiego zasobu nieruchomości 14. Zadanie związane z umarzaniem, odraczaniem i rozkładaniem na raty należności i opłat z tytułu wyłączania z produkcji rolnej i leśnej 15. Zadanie związane z kontrolą terenową prac rekultywacyjnych i mających na celu poprawę jakości gruntów rolnych 16. Analiza zgłoszonych wniosków o udzielenie pomocy finansowej na prace związane z ochroną gruntów rolnych oraz kontrola dokumentacji z wydatkowanych środków. 17. Departament Infrastruktury (DI) Prowadzenie rejestru wydanych decyzji o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego o znaczeniu krajowym i wojewódzkim. Gromadzenie kopii decyzji o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego o znaczeniu powiatowym i gminnym 18. Departament Kultury (DK) Prowadzenie kalendarium wydarzeń 19. Prowadzenie rejestru oraz opiniowanie wniosków dot. finansowania przedsięwzięć kulturalnych organizowanych przez organizacje pozarządowe 20. Prowadzenie rejestru dotacji celowych udzielonych na ochronę i konserwację zabytków przez WW oraz inne podmioty (Ministerstwo KiDN, Wojewódzki Konserwator Zabytków, JST) 21. Prowadzenie rejestru instytucji kultury podległych UMWW 22. Departament Prowadzenie bazy danych organizacji pozarządowych 23. Organizacyjny i Kadr (DO) Prowadzenie bazy danych Ochotniczych Straży Pożarnych z terenu Wielkopolski 24. Departament Programów Rozwoju Obszarów Wiejskich (DOW) Dokonywanie oceny wniosków o przyznanie pomocy pod względem merytorycznym i formalnym w ramach kontroli administracyjnej 25. Przeprowadzenie kontroli projektu / operacji 26. Departament Polityki Prowadzenie baz danych regionalnych 27. Regionalnej (DPR) Przygotowywanie analiz i sprawozdań dla potrzeb Komitetu Monitorującego WRPO, raportowania Komisji Europejskiej i na potrzeby własne departamentu 28. Departament Rolnictwa i Rozwoju Wsi (DR) Prowadzenie prac związanych z planowaniem, programowaniem rozwoju rolnictwa w Wielkopolsce 29. Systematyczna analiza wykorzystania funduszy unijnych wspierających rozwój sektora rolnego w województwie 46/169

47 30. Prowadzenie rejestru grup producentów rolnych 31. Podział na obwody łowieckie oraz zmiany granic tych obwodów oraz wypłata odszkodowań za szkody wyrządzone prze zwierzęta łowne na obszarach nie wchodzących w skład obwodów. 32. Prowadzenie spraw w zakresie zmiany przeznaczenia gruntów rolnych i leśnych na cele nierolnicze i nieleśne 33. Prowadzenie spraw w zakresie ustanawiania lub znoszenia obrębów ochronnych 34. Współpraca z organizacjami pozarządowymi (NGO) w zakresie promocji odnawialnych źródeł energii (OZE) i efektywności energetycznej w Wielkopolsce. 35. Inicjowanie i realizacja projektów finansowanych ze środków pochodzących z budżetu Unii Europejskiej i nie podlegających zwrotowi oraz innych środków finansowych pochodzących ze źródeł zagranicznych w zakresie odnawialnych źródeł energii i efektywności energetycznej. 36. Prowadzenie spraw związanych z realizacją zadań województwa w zakresie gospodarki wodnej na potrzeby rolnictwa w zakresie gospodarowania gruntami Skarbu Państwa w stosunku do wód publicznych Skarbu Państwa istotnych dla regulacji stosunków wodnych na potrzeby rolnictwa służących polepszaniu zdolności produkcyjnej gleby i ułatwianiu jej uprawy oraz pozostałych wód określonych w zał. nr 3 rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie śródlądowych wód powierzchniowych lub ich części stanowiących własność publiczną oraz gospodarowanie śródlądowymi wodami płynącymi i mieniem związanym z gospodarką wodną, 37. Prowadzenie spraw związanych z realizacją zadań województwa w zakresie gospodarki wodnej na potrzeby rolnictwa w zakresie utrzymania śródlądowych wód publicznych Skarbu Państwa istotnych dla regulacji stosunków wodnych na potrzeby rolnictwa służących polepszaniu zdolności produkcyjnej gleby i ułatwianiu jej uprawy oraz pozostałych wód określonych w zał. nr 3 rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie śródlądowych wód powierzchniowych lub ich części stanowiących własność publiczną polegające na zachowaniu lub odtworzeniu ich dna lub brzegów, konserwacji lub remoncie budowli regulacyjnych w celu zapewnienia swobodnego spływu wód i lodów oraz zapewnienie właściwych warunków korzystania z wody, 38. Prowadzenie spraw związanych z realizacją zadań województwa w zakresie gospodarki wodnej na potrzeby rolnictwa w zakresie ochrony ludzi i mienia przed powodzią i suszą poprzez zachowanie i ochronę systemów retencji wód, racjonalne użytkowanie budowli przeciwpowodziowych i sterowanie przepływami wód, zagospodarowanie dolin rzecznych, terenów zalewowych, budowa wałów przeciwpowodziowych i kanałów ulgi, 39. Przygotowywanie treści pozwoleń wodnoprawnych 40. Uzgadnianie warunków zabudowy planowanych inwestycji w zakresie urządzeń melioracji wodnych w województwie wielkopolskim. 41. Departament Gospodarki Stymulowanie wzrostu konkurencyjności wielkopolskiej gospodarki 47/169

48 42. (DRG) Budowa Marki Wielkopolski oraz prowadzenie Sekretariatu nagrody konkursu i-wielkopolska Innowacyjni dla Wielkopolski 43. Podejmowanie działań na rzecz wzmocnienia powiązań gospodarki z sektorem badawczo naukowym 44. Departament Sportu i Turystyki (DS) Prowadzenie ewidencji przewodników turystycznych i pilotów wycieczek 45. Realizowanie programu Moje boisko ORLIK oraz Programu Rozwoju Bazy Obiektów Sportowych 46. Projekt GPSwielkopolska 47. Prowadzenie ewidencji obiektów hotelarskich posiadających aktualną decyzję o zaszeregowaniu do określonego rodzaju i kategorii i wykazu kart ewidencyjnych Prowadzenie rejestru hoteli, moteli, pensjonatów, kempingów, domów wycieczkowych, schronisk młodzieżowych i schronisk. 48. Prowadzenie rejestru organizatorów turystyki i pośredników turystycznych 49. Przygotowywanie analiz danych dot. szeroko pojętej turystyki i strategii/programów rozwoju turystyki 50. Departament Środowiska (DSR) Zadania z zakresu wydawania pozwoleń/zezwoleń, instrumentów zarządzania środowiskiem i kontroli w zakresie gospodarki odpadami wydobywczymi: -Wydawanie decyzji zatwierdzającej program gospodarowania odpadami wydobywczymi. 51. Nadzór nad właściwością i poprawnością projektowania i wykonywania prac geologicznych oraz sporządzania dokumentacji geologicznej. 52. Sprawy dotyczące udzielania koncesji na wydobywanie kopalin ze złóż oraz wszelkich zmian koncesji. 53. Zadania z zakresu wydawania pozwoleń/zezwoleń, instrumentów zarządzania środowiskiem i kontroli w zakresie gospodarki odpadami: -Wydawanie decyzji w zakresie gospodarki odpadami, w tym pozwoleń zintegrowanych -Opracowywanie i kontrola Wojewódzkiego Planu Gospodarki Odpadami 54. Zadania z zakresu wydawania pozwoleń/zezwoleń, instrumentów zarządzania środowiskiem i kontroli w zakresie ochrony powietrza: -Wydawanie decyzji w zakresie wprowadzania pyłów i gazów do powietrza, w tym pozwoleń zintegrowanych -Opracowywanie i kontrola Programu Ochrony powietrza 55. Kompletowanie materiałów informacyjnych 56. Zadania z zakresu opłat za korzystanie ze środowiska 57. Prowadzenie bazy danych dotyczących wytwarzania i gospodarowania odpadami wraz z ewidencją 58. Udostępnianie informacji o środowisku 59. Zadania z zakresu ochrony środowiska przed hałasem 60. Zadania w zakresie gospodarki wodno ściekowej: -Wydawanie decyzji wodno ściekowych, w tym pozwoleń zintegrowanych 48/169

49 61. Departament Transportu (DT) Budowa Systemu Informacji Pasażerskiej 62. Departament Wdrażania Dokonywanie oceny formalnej i merytorycznej projektów 63. Programu Regionalnego (DWP) Prowadzenie rejestru dofinansowań 64. Departament Ochrony Zdrowia i Przeciwdziałania Uzależnieniom (DZ) WOJEWÓDZKIE SAMORZĄDOWE JEDNOSTKI ORGANIZACYJNE 65. Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej w Poznaniu (ROPS) 66. Wielkopolskie Biuro Planowania Przestrzennego Monitorowanie podległych jednostek służby zdrowia w zakresie: Kontraktów w stosunku do ilości łóżek i ich wykorzystania Ilości zatrudnionego personelu medycznego, wyników finansowych, wykonywania zadań rzeczowych a także zobowiązań i należności. Realizacja projektów unijnych takich jak Obserwatorium Integracji Społecznej Sporządzanie Planu Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Wielkopolskiego 67. w Poznaniu (WBPP) Prowadzenie analiz i studiów dotyczących środowiska przyrodniczego oraz uwarunkowań i polityki przestrzennej województwa 68. Wojewódzki Urząd Pracy w Poznaniu (WUP) Gromadzenie danych statystycznych dot. rynku pracy na terenie województwa wielkopolskiego 69. Prowadzenie rejestru instytucji szkoleniowych 70. Prowadzenie krajowego rejestru agencji zatrudnienia 71. Prowadzenie rejestru podpisanych umów o dofinansowanie z Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki 72. Opracowywanie raportu dot. sytuacji absolwentów szkół ponadgimnazjalnych na rynku pracy województwa wielkopolskiego (corocznie) 73. Prowadzenie rejestru decyzji o przyznaniu zasiłku dla bezrobotnych dla osób pracujących za granicą 74. Wielkopolski Zarząd Dróg Wojewódzkich w Poznaniu (WZDW) 75. Pełnienie funkcji inwestora 76. Wielkopolski Zarząd Geodezji, Kartografii i Administrowania Mieniem (WZGKiAM) Opracowywanie projektów planów rozwoju sieci drogowej oraz bieżące informowanie o tych planach organów właściwych do sporządzania miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego Sporządzenie rejestru powierzchniowego, opisów granic oraz map obwodów łowieckich województwa wielkopolskiego 77. Wyłączenie gruntów z produkcji rolnej 78. Wielkopolski Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych w Poznaniu (WZMiUW) Prowadzenie ewidencji wód, urządzeń melioracji wodnych oraz zmeliorowanych gruntów województwa wielkopolskiego. 79. Zespół Parków Ewidencjonowanie stanu zasobów przyrodniczych 80. Krajobrazowych Działalność edukacyjna i turystyczno - rekreacyjna 81. Województwa Opiniowanie przedsięwzięć dotyczących Parków Krajobrazowych, Wielkopolskiego (ZPKWW) obszarów chronionego krajobrazu oraz otulin parków krajobrazowych 82. Tworzenie Planów ochronnych 83. Działalność wydawnicza 49/169

50 Tabela 3 Lista zadań przewidzianych do wsparcia przez SIPWW Zadania będą wymagały wsparcia przez 4 typy aplikacji GIS: sieciową przeglądarkę danych GIS, rozbudowaną sieciową przeglądarkę danych GIS, aplikację dedykowaną oraz aplikację typu desktop. W zdecydowanej większości zadań będą wykorzystywane pierwsze dwa typy aplikacji. Będą to aplikacje sieciowe typu cienki klient (działające w środowisku przeglądarki internetowej) nie wymagające instalowania oprogramowania na komputerach użytkowników. Zestawienie sumaryczne wykorzystania różnych typów aplikacji wg zadań przedstawia wykres: Ryc. 6 Liczba zadań wspieranych przez aplikacje SIPWW (wg typów aplikacji) Podsumowując analizę potrzeb można stwierdzić, że główne potrzeby w zakresie wsparcia zadań departamentów przez SIPWW to: Zapewnienie dostępu do wiarygodnych danych przestrzennych; Udostępnienie informacji (danych) o województwie dla Interesantów np. na Geoportalu; Zapewnienie ciągłości dostępu do aktualizowanych danych, włącznie z mozliwością prowadzenia indywidulanych tematycznych wykazów, rejestrów przestrzennych bazujących na danych georeferenych. 50/169

51 8. Wnioski z analizy uwarunkowań zewnętrznych dotyczące możliwości współpracy i współdziałania Samorządu Województwa Wielkopolskiego z powiatami Województwa Wielkopolskiego W oparciu o wyniki wewnętrznej analizy potrzeb (Etap II realizacji Koncepcji SIPWW ) dotyczące zapotrzebowania pracowników SWW na dane ewidencji gruntów i budynków pochodzące z powiatów uznano, że wskazane jest przeprowadzenie ankiet zewnętrznych obejmujących wszystkie powiaty Województwa Wielkopolskiego. Celem ankietyzacji było przeprowadzenie oceny stanu zasobów bazodanowych EGiB, a także możliwości powiatów w zakresie udostępniania usług danych przestrzennych, a w konsekwencji podjęcie decyzji o ewentualnym udziale w Projekcie Partnerów Zewnętrznych (powiatów) ubiegających się razem z Urzędem Marszałkowskim o dofinansowanie realizacji wspólnego Projektu. Ankietyzacja odbyła się w oparciu o karty informacyjne opracowane przez Wykonawcę Koncepcji SIPWW, na podstawie udostępnionych przez Wojewódzkiego Inspektora Nadzoru Geodezyjnego i Kartograficznego sprawozdań o katastrze nieruchomości oraz jego modernizacji. Zwrotną informację uzyskano od wszystkich powiatów Województwa Wielkopolskiego. Wypełnione karty informacyjne stanowią załącznik nr 4 do Koncepcji SIPWW. Poniżej przedstawiono kluczowe, uzyskane informacje oraz wnioski. Pełne podsumowanie analizy uwarunkowań zewnętrznych dotyczące możliwości współpracy i współdziałania Samorządu Województwa Wielkopolskiego z powiatami Województwa Wielkopolskiego znajduje się w załączniku nr 5 do Koncepcji SIPWW. 1.1 Stan modernizacji EGiB oraz dostępność usług IIP udostępnianych przez powiaty Stan EGiB na terenie województwa wielkopolskiego można uznać za niezadawalający. Wprawdzie 74% powiatów prowadzi mapę ewidencyjną w formie wektorowej w pełnej treści, jednak w przypadku pozostałych występują w tym zakresie istotne braki. W skali całego województwa procent pokrycia powiatu mapą ewidencyjną w formie analogowej wynosi dla 8,85% (ok. 230 tys. ha). Należy nadmienić, że 14 z 35 powiatów prowadzi ewidencję gruntów i budynków w sposób niezintegrowany. Ich łączna powierzchnia wynosi ha, co stanowi ok. 54% powierzchni województwa. Pod względem dostępności wysokiej jakości danych mapy ewidencyjnej najgorsza sytuacja występuje w powiatach: grodziskim, ostrzeszowskim, ostrowskim gdzie mapa ewidencyjna jest prowadzona tylko w formie analogowej (60% i więcej). Taki stan EGiB uniemożliwia w wielu przypadkach szybką wymianę danych pomiędzy systemami powiatowymi, a powstającym Systemem Informacji Przestrzennej Województwa Wielkopolskiego. Po analizie dostępności usług IIP udostępnianych przez powiaty można stwierdzić, że znaczna część powiatów nie wywiązała się z ustawowego obowiązku udostępniania metadanych na temat działek ewidencyjnych (66 % powiatów) oraz usług danych przestrzennych WMS oraz WFS dla tego tematu odpowiednio 66% oraz 80% powiatów. Poniższa tabela przedstawia powierzchnię województwa, dla której dostępne są usług WMS oraz WFS udostępniane przez powiaty: 51/169

52 Usługa Powierzchnia (ha) Procent powierzchni województwa WMS ,70 WFS ,03 Tabela 4 Powierzchnia Województwa Wielkopolskiego, dla której dostępne są usługi WMS i WFS. Część powiatów planuje w najbliższym czasie inwestycje związane z wdrożeniem rozwiązań lokalnych węzłów infrastruktury informacji przestrzennej w związku z tym należy oczekiwać poprawy dostępności usług danych przestrzennych dla terenów Województwa Wielkopolskiego. Poniższa mapa przedstawia dostępność usług IIP dla powiatów Województwa Wielkopolskiego z uwzględnieniem granic Poznańskiego Obszaru Metropolitarnego. Tło mapy stanowi kartogram przedstawiający procent powierzchni powiatów pokrytej formą analogową mapy ewidencyjnej. 52/169

53 Ryc. 7 Udostępniane usługi danych przestrzennych wg powiatów z uwzględnieniem granic POM. Źródło: opracowanie własne W przypadku pięciu powiatów, wchodzących w skład Poznańskiego Obszaru Metropolitarnego, mapa ewidencyjna jest dostępna dla części ich powierzchni w formie analogowej (od 13% do 68% powierzchni powiatu). Stanowi to istotny problem z punktu widzenia możliwości wykorzystania mapy ewidencyjnej w SIPWW, a rozpatrując sytuacje w szerszym kontekście można stwierdzić, że taka sytuacja utrudnia zarządzanie tym obszarem. Największe problemy z dostępem do mapy ewidencyjnej w formie wektorowej występują we wschodniej i południowej części województwa. Usługi danych przestrzennych dostępne są dla powiatów znajdujących się głównie w centralnej części województwa. Dla znacznej części Poznański Obszar Metropolitalny dostępne są usługi WMS umożliwiające przeglądanie danych przestrzennych. Warty uwagi jest fakt, że niektóre z powiatów, gdzie mapa ewidencyjna jest dostępna w formie analogowej (dla części ich powierzchni), udostępniają usługi danych przestrzennych. W związku z tym faktyczna powierzchnia województwa, dla której można w pełni korzystać z usług danych przestrzennych (dostępne są zarówno usługi jak i dane) jest niższa niż określona w tabeli nr /169

54 Należy zaznaczyć, że miasto Poznań posiada oprogramowanie do udostępniania usług WMS oraz WFS i usługi te będą mogły być uruchomione po przeprowadzeniu wewnętrznych uzgodnień z Wydziałem Informatyki UM Poznań. 1.2 Potrzeby finansowe powiatów związane z modernizacją EGIB Potrzeby finansowe powiatów w zakresie całkowitej modernizacji EGiB zostały oszacowane na ponad 55 milionów złotych (łącznie), natomiast szacunkowa wartość planowanych na lata modernizacji EGIB wynosi ponad 16 milionów złotych (łącznie). Potrzeby finansowe powiatów w zakresie modernizacji EGiB są więc wysokie i znacznie większe niż planowane inwestycje w tym zakresie. Znaczna część powiatów widzi potrzebę podniesienia jakości swoich danych mimo posiadania pełnej, wektorowej mapy ewidencyjnej. Wszystkie powiaty, w których prowadzi się mapę ewidencyjną w formie analogowej planują inwestycje w zakresie modernizacji EGiB (z wyjątkiem powiatu ostrzeszowskiego). 1.3 Potrzeby powiatów dotyczące wsparcia ze strony SIPWW w zakresie uruchomienia usług danych przestrzennych Wsparcia ze strony UMWW w zakresie uruchomienia usług przestrzennych oczekuje 20 powiatów (57%). Część powiatów oczekuje wsparcia jedynie w zakresie wybranych usług (np. WMS lub WMTS) z uwagi na to, że wdrożone systemy informatyczne nie posiadają takiej funkcjonalności. 1.4 Rekomendacje Podsumowując analizę uwarunkowań zewnętrznych dotyczących możliwości współpracy i współdziałania Samorządu Województwa Wielkopolskiego z powiatami Województwa Wielkopolskiego, biorąc pod uwagę: Zakres niezbędnych do wykonania prac związanych z modernizacją EGIB oraz uruchomieniem usług IIP; Dostępność gotowych do wdrożenia, nieodpłatnych na etapie zakupu rozwiązań GUGIK w zakresie udostępniania usług IIP; Wykonalność projektu SIPWW oraz minimalizację ryzyka wdrożeniowego; Stanowisko Konwentu Marszałków Województwa RP z dnia 20 września 2013 r. w sprawie poparcia działań mających na celu przyspieszenie modernizacji ewidencji gruntów i budynków jako podstawowego elementu infrastruktury informacji przestrzennej niezbędnego dla rozwoju kraju 14, w którym za zadanie priorytetowe uznano wsparcie modernizacji EGIB przez m.in. uwzględnienie tego typu działań w regionalnych programach operacyjnych; Rekomenduje się: Wsparcie powiatów poprzez stworzenie dogodnych warunków organizacyjno finansowo prawnych w WRPO umożliwiając im realizację własnych projektów związanych z budową lokalnych Systemów Informacji Przestrzennej (w granicach ustawowych kompetencji i odpowiedzialności tych podmiotów). Lokalne Infrastruktury Informacji 14 Stanowisko nr 24/2013/K-P 54/169

55 Przestrzennej będą wchodzić w interakcję z tzw. węzłem regionalnym (SIPWW) m.in. poprzez zasilanie go danymi tworzonymi na poziomie powiatu głównie EGiB. Wdrożenie SIPWW bez bezpośredniego udziału Partnerów Zewnętrznych (w tym powiatów). 55/169

56 9. Wyniki analizy strategicznej Analiza strategiczna wykonana na potrzeby realizacji Koncepcji SIPWW obejmowała m.in.: Analizę uwarunkowań zewnętrznych (w tym przepisów prawa); Analizę dobrych praktyk wdrożeń systemów informacji przestrzennej w Polsce na poziomie regionalnym; Analizę potrzeb i uwarunkowań wewnętrznych UMWW (analiza regulaminów organizacyjnych, zakresu zadań UMWW i WSJO, rozmowy z pracownikami UMWW i WSJO, inwentaryzacja infrastruktury technicznej); Analizę dokumentów udostępnionych przez Wojewódzkiego Inspektora Nadzoru Geodezyjnego i Kartograficznego: Sprawozdań powiatów o katastrze nieruchomości oraz jego modernizacji (stan na r.); Zestawienia zbiorczego zawierającego stan zaawansowania prac w zakresie budowy baz ewidencji gruntów i budynków do r. Analizę Ankiet informacyjnych skierowanych do wszystkich powiatów Województwa Wielkopolskiego zawierających pytania z zakresu: ogólnych informacji o powiecie oraz prowadzenia ewidencji gruntów i budynków; sposobu prowadzenia i udostępniania mapy ewidencyjnej od strony technicznej; planowanych inwestycji w zakresie infrastruktury informacji przestrzennej. Poniższy schemat przedstawia podlegające analizie czynniki mające wpływ na cele, zadania i zakres SIPWW: Ryc. 8 Elementy analizy strategicznej a zakres SIPWW. Źródło: opracowanie własne 56/169

57 Poniżej przedstawiono kluczowe uwarunkowania, wnioski i rekomendacje wynikające z przeprowadzonej analizy strategicznej. 9.1 Wnioski wynikające z przepisów prawa (bezpośrednie i pośrednie uwarunkowania prawne) Budowa SIPWW jest obowiązkiem Marszałka Województwa Wielkopolskiego wynikającym z ustawy o IIP. System Informacji Przestrzennej Województwa Wielkopolskiego będzie stanowić tzw. regionalny węzeł infrastruktury informacji. Analiza obowiązków Marszałka Województwa wynikających z ustawy o IIP, w tym tytuły zbiorów danych wchodzące w skład IIP, których prowadzenie znajduje się w kompetencji Marszałka Województwa Wielkopolskiego znajdują się w podrozdziale 4.4 Koncepcji SIPWW SIPWW musi spełniać wymogi ustawy o IIP dotyczące m.in. interoperacyjności, metadanych, usług sieciowych, które są sprecyzowane w rozporządzeniach wykonawczych Komisji Europejskiej do Dyrektywy INSPIRE. Wykaz komponentów systemu spełniających ww. wymogi znajduje się w rozdziale 11 Koncepcji SIPWW SIPWW powinien kompleksowo wspierać zadania Marszałka Województwa określone w ustawie Prawo geodezyjne i kartograficzne. Wdrażając SIPWW należy mieć również na uwadze planowane zmiany ustawy Prawo geodezyjne i kartograficzne, które nakłada na Marszałka dodatkowe kompetencje (np. w zakresie aktualizacji BDOT10k). 9.2 Wnioski wynikające z dokumentów strategicznych różnego szczebla Budowa Systemu Informacji Przestrzennej Województwa Wielkopolskiego wpisuje się w założenia Programu Operacyjnego Polska Cyfrowa (perspektywa finansowa ) szczególnie w założenia Osi II (wsparcie rozwoju e-administracji poprzez rozwój e-usług publicznych, zapewnienie wysokiej interoperacyjności wszystkich systemów informatycznych oraz rejestrów publicznych, jak również upowszechnianie funkcjonowania cyfrowych urzędów w oparciu o wypracowane standardy, a także wsparcie w obszarze otwartego państwa poprzez budowę/rozbudowę repozytoriów, digitalizację zasobów publicznych oraz upowszechnianie informacji publicznej) Budowa Systemu Informacji Przestrzennej Województwa Wielkopolskiego stanowi bezpośrednią realizację celu operacyjnego nr 1.3 zawartego w Strategii Rozwoju Województwa Wielkopolskiego do 2020 roku dotyczącego rozbudowy infrastruktury na rzecz społeczeństwa informacyjnego. Cel ten realizowany powinien być przede wszystkim przez następujące kierunki działań: Kontynuacja rozbudowy sieci szerokopasmowych i infrastruktury dostępowej; Wsparcie inwestycji w urządzenia odbioru, przetwarzania i przesyłu informacji; Rozwój infrastruktury połączeń bezprzewodowych; 57/169

58 Rozwój platform zarządzania siecią informatyczną oraz systemów obsługi użytkowników siec; Rozbudowa infrastruktury baz danych, systemów i portali informacyjnych, edukacyjnych i promocyjnych, w tym budowa infrastruktury informacji przestrzennej; Budowa infrastruktury e-usług Budowa Systemu Informacji Przestrzennej Województwa Wielkopolskiego stanowi realizację kierunku działań dotyczącego Tworzenia instrumentów i systemów zarządzania przestrzenią i informacjami o przestrzeni województwa. współrealizującego cel operacyjny nr 9.1 Strategii Rozwoju Województwa Wielkopolskiego do 2020 roku dotyczący tworzenia warunków dla zarządzania rozwojem regionu Przewiduje się, że SIPWW będzie wpływał pośrednio na realizację następujących celów operacyjnych Strategii rozwoju Województwa Wielkopolskiego do 2020 roku : Cel strategiczny 2. Poprawa stanu środowiska Cel operacyjny 2.1. Wsparcie ochrony przyrody Cel operacyjny 2.2. Ochrona krajobrazu Cel operacyjny Promocja postaw ekologicznych Cel operacyjny Zintegrowany system zarządzania środowiskiem przyrodniczym Cel operacyjny Poprawa stanu akustycznego Województwa Cel strategiczny 3. Lepsze zarządzanie energią Cel operacyjny 3.2. Rozwój produkcji i wykorzystanie alternatywnych źródeł energii Cel strategiczny 5. Zwiększenie spójności Województwa Cel operacyjny 5.1. Wsparcie ośrodków lokalnych Cel operacyjny 5.2. Rozwój obszarów wiejskich Cel operacyjny 5.5. Zwiększenie dostępności do podstawowych usług publicznych Cel operacyjny 5.6. Wsparcie terenów o wyjątkowych walorach środowiska kulturowego Cel strategiczny 6. Wzmocnienie potencjału gospodarczego regionu Cel operacyjny 6.4. Rozbudowa instytucji otoczenia Biznesu Cel operacyjny 6.8. Przygotowanie i racjonalne wykorzystanie terenów inwestycyjnych Cel operacyjny 6.9. Tworzenie warunków dla ekspansji gospodarki województwa na rynki zewnętrzne Cel strategiczny 7. Wzrost kompetencji mieszkańców i zatrudnienia Cel operacyjny 7.5. Wzmocnienie szkolnictwa zawodowego i technicznego oraz poprawa organizacji rynku pracy Cel strategiczny 8. Zwiększanie zasobów oraz wyrównywanie potencjałów społecznych województwa Cel operacyjny Ochrona i utrwalanie dziedzictwa Kulturowego 58/169

59 o Cel strategiczny 9. Wzrost bezpieczeństwa i sprawności zarządzania regionem Cel operacyjny 9.1. Tworzenie warunków dla zarządzania rozwojem regionu Cel operacyjny 9.2. Budowa wizerunku województwa i jego promocja Cel operacyjny 9.3. Sprawna, innowacyjna administracja samorządowa 9.3 Wnioski wynikające z analizy potrzeb i uwarunkowań wewnętrznych SWW Priorytetem w ustanawianiu wymagań funkcjonalnych dla SIPWW muszą być potrzeby i uwarunkowania wewnętrzne Samorządu Województwa Wielkopolskiego (w tym wynikające z przepisów prawa). Na ich podstawie należy określić zakres SIPWW pod względem komponentów systemu, baz danych, ewentualnego udziału w projekcie Partnerów Zewnętrznych, a także sposób organizacji wdrożenia. W związku z tym przy planowaniu systemu zawsze bezwzględny priorytet powinny mieć obowiązki oraz potrzeby SWW (zwłaszcza w kontekście ewentualnego uczestniczenia w projekcie Partnerów Zewnętrznych). Ww. podejście jest zgodne z zasadą działania i zakresu właściwości (kompetencji) organów administracji, która wyklucza możliwość wkraczania w kompetencje ustawowe i odpowiedzialności innych podmiotów. Działania te mogą być realizowane w ramach indywidualnych inicjatyw (powiatów i gmin) lub odrębnych porozumień Zidentyfikowano 90 zadań własnych, które mogą być wsparte przez SIPWW (w 16 Departamentach i biurach UMWW oraz WSJO). Wykaz ww. zadań znajduje się w rozdziale 7 niniejszego dokumentu oraz w rozdziale 4 Raportu z realizacji II etapu prac nad Koncepcją SIPWW, który stanowi załącznik nr 3 Koncepcji SIPWW Najważniejsze zadania nakładane na SWW przez ustawę o IIP w zakresie budowy i utrzymywania RIIP realizowane są przez Służbę Geodezyjną i Kartograficzną funkcjonującą w Departamencie Geodezji, Kartografii i Gospodarki Mieniem, w tym w Wojewódzkim Ośrodku Dokumentacji Geodezyjnej i Kartograficznej Komórki organizacyjne UMWW są w dużym stopniu autonomiczne względem siebie w zakresie podejmowania decyzji oraz brak jest wykształconego mechanizmu współpracy w zakresie wymiany danych (występują nieliczne powiązania wewnętrzne) Dzięki lepszej znajomości oraz świadomości technologii GIS zapotrzebowanie na dane/narzędzia SIPWW jest znacznie większe w komórkach, w których już stosuje się oprogramowanie GIS. Są to przede wszystkim: WODGIK, WBPP, ZPKWW, WZMiUW oraz w mniejszym stopniu Departament Sportu i Turystyki, Departament Polityki Regionalnej Duże zróżnicowanie w zakresie producentów wykorzystywanego obecnie w SWW oprogramowania GIS (Pityney Bows, Esri, Intergraph). We wsparciu zadań 59/169

60 wykorzystywane są również różne serwisy mapowe (np. geoportal.gov.pl) lub przeglądarki danych przestrzennych (np. Google Earth) Jedną z podstawowych funkcji SIPWW będzie udostępnianie informacji (np. wybranych rejestrów, ewidencji) w formie przestrzennej na geoportalu województwa Występuje niewielka powtarzalność w zapotrzebowaniu na dane (potrzeby jednostkowe) zdecydowana większość zbiorów danych potrzebna jest 1,2 lub 3 jednostkom Największe zapotrzebowanie na dane przestrzenne występuje w departamentach zajmujących się strategią i planowaniem rozwoju województwa, co przedstawia wykres: Ryc. 9 Zapotrzebowanie na dane wg departamentów UMWW i WSJO Występują liczne potrzeby w dostępie do wysoce specjalizowanych danych analitycznych (WUP, ROPS, WBPP, DR) np. demograficzne dane geostatystyczne, uwarunkowanie geofizyczne gruntów itp W UMWW oraz w WSJO występują zbiory danych przestrzennych, które będą musiały być integrowane w SIPWW lub w nim prowadzone. Są to np. bazy danych WODGIK, WZDW, ZPKWW, WBPP (dwie ostatnie będą musiały być poddane wcześniej restrukturyzacji / harmonizacji). 15 Szczegółowe informacje na temat stosowanych narzędzi GIS w SWW znajdują się w rozdziale /169

61 Stwierdzono znaczne zapotrzebowanie na dane spoza SWW m.in. na ewidencję gruntów i budynków (EGiB) oraz dane miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego (MPZP). Na poniższym wykresie przedstawiono zbiory danych, na które zapotrzebowanie (wg departamentów) jest największe. Kolorem czerwonym oznaczono dane, które pochodzą ze źródeł zewnętrznych w stosunku do samorządu województwa. Ryc. 10 Zapotrzebowanie na dane przestrzenne wg ilości wskazań 61/169

62 9.4 Wnioski wynikające z uwarunkowań zewnętrznych, ze szczególnym uwzględnieniem poziomu rozwoju infrastruktury informacji przestrzennej na terenie Województwa Wielkopolskiego Poziom dostępności wysokiej jakości danych ewidencji gruntów i budynków z terenu województwa jest niezadowalający. W 10 powiatach województwa (w tym 5 powiatach położonych w obszarze Poznańskiego Obszaru Metropolitarnego) mapa ewidencyjna jest prowadzona w formie analogowej (przynajmniej dla części powiatu). Gorszą sytuację można zaobserwować w przypadku części opisowej EGiB. Tylko w 5 powiatach województwa istnieje pełna informacja o budynkach i nieruchomościach lokalowych Duża część (17) powiatów województwa prowadzi bazy danych EGiB (graficzną i opisową) w sposób niezintegrowany(ani bazodanowo ani aplikacyjnie) Ewidencja gruntów i budynków jest zbiorem danych referencyjnych dla danych tematycznych tzn. jego elementy (np. granice działek ewidencyjnych) służą do wiarygodnego odniesienia przestrzennego dla pozostałych danych tematycznych, które zazwyczaj nie są tworzone wg norm technicznych (w tym dokładności) odpowiadających danym geodezyjnym. Stan EGIB w województwie znacząco utrudnia, a często uniemożliwia, tworzenie wiarygodnych danych tematycznych takich jak bazy danych GIS miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, decyzji o lokalizacji inwestycji celu publicznego o znaczeniu ponadlokalnym itp. Niejednokrotnie powodem występowania trudności w pozyskiwaniu dobrej jakości danych MPZP są złej jakości dane referencyjne. Często MPZP są obarczane błędem już na etapie ich tworzenia (wykonawca powinien opierać się o dane referencyjne) a następnie harmonizacji. Dodatkowym kłopotem jest powszechnie występująca niezgodność topologiczna między mapą zasadniczą (w oparciu, o którą musi być wykonany MPZP) a mapą ewidencyjną. MPZP powinny być opracowywane w taki sposób, żeby zapewnić (tam gdzie to możliwe) zgodność topologiczną z granicami działek (wtedy możliwe jest np. generowanie prawidłowego wyrysu, wypisu w zautomatyzowany sposób) W oparciu o informacje udzielone przez powiaty w ramach Ankiety informacyjnej stwierdza się, że: Około 60% powiatów oczekuje wsparcia ze strony SIP w budowie lokalnych infrastruktur informacji przestrzennych; Ponad 80% powiatów Województwa Wielkopolskiego planuje inwestycje w zakresie modernizacji EGiB 16 o łącznej wartości ponad 55 mln złotych Poziom dostępności baz danych planistycznych zawierających informacje z planów miejscowych i studiów uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego jest niski. Na nielicznych geoportalach gminnych/miejskich można znaleźć informacje na ten temat. Taki stan rzeczy wynika przede wszystkim z braku wymogów prawnych dot. prowadzenia baz danych GIS dla dokumentów planistycznych W rozumieniu 55.rozporządzenia Ministra Rozwoju Regionalnego i Budownictwa z dnia 29 marca 2001 r. w sprawie ewidencji gruntów i budynków. 17 W chwili obecnej czeka na ogłoszenie specyfikacja danych INSPIRE w temacie zagospodarowanie przestrzenne (jej publikacja ma nastąpić w ciągu najbliższych tygodni). Od dnia publikacji gminy będą miały do /169

63 9.4.6 Brak jest pełnej informacji na temat dostępności danych adresowych ewidencji miejscowości, ulic i adresów (EMUiA). Część gmin (co najmniej 50%) wykorzystuje do prowadzenia tego zasobu systemy udostępniane przez firmy komercyjne. W takich przypadkach faktyczne zarządzanie danymi odbywa się poza gminą, co w praktyce może powodować problemy z udostępnianiem danych źródłowych. W przypadku problemów z pozyskiwaniem danych adresowych z gmin podstawowym źródłem tego typu danych może być TERYT Wnioski wynikające z uwarunkowań finansowo organizacyjnych Ze względu na ograniczone środki własne SWW, przyjmuje się że finansowanie SIPWW będzie opierać się na dostępnych środków pomocowych, w tym w szczególności funduszach strukturalnych WRPO na lata Szczegółowa formuła finansowania SIPWW nie jest w chwili obecnej zdefiniowana, ale ze względu na znaczenie strategiczne oraz spełnianie wymogów prawnych powinna zostać określona oraz opierać się na wieloetapowej formule projektów systemowych oraz projektów indykatywnych 18 ; Rekomenduje się (mając na uwadze cele Unii Europejskiej w nadchodzącym okresie programowania , oraz stanowisko Konwentu Marszałków dotyczące dotyczącymi m.in. rozwoju i dostępności usług elektronicznych, w tym infrastruktury informacji przestrzennej) utworzenie przez Zarząd Województwa Wielkopolskiego odpowiednich warunków organizacyjno finansowo - prawnych w Wielkopolskim Regionalnym Programie Operacyjnym dla innych podmiotów (ze szczególnym uwzględnieniem powiatów), umożliwiających im realizację własnych projektów związanych z SIP (budowa węzłów lokalnych), które docelowo zasilą węzeł regionalny własnymi danymi referencyjnymi i tematycznymi o charakterze przestrzennym. Rozwinięcie tego wniosku znajduje się w rozdziale 11 Koncepcji SIPWW Budowa SIPWW jest złożonym przedsięwzięciem składającym się z wielu projektów, które będzie realizowane w ciągu kilku lat, a uwarunkowania wpływające na zadania służące realizacji jego celów będą zmienne. W związku z tym planowanie budowy i eksploatacji SIPWW musi przewidywać długotrwałość i wieloetapowość przedsięwzięcia, a zarządzanie nim musi spełniać odpowiednie standardy realizacji projektów (np. PRINCE2) zarówno na etapie wdrożenia jak i użytkowania Zakres SIPWW, który zostanie ustalony w Koncepcji SIPWW musi być kompromisem uwzględniającym minimalizację ryzyka niepowodzenia przedsięwzięcia, w tym poszczególnych projektów oraz maksymalizację w zaspokojeniu potrzeb jego użytkowników (rzeczywistych i potencjalnych). Zakres ten musi być realny i bezpieczny lat na udostępnienie danych w tym temacie zgodnych ze specyfikacją. Jednocześnie w Ministerstwie Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej trwają prace nad polskimi wytycznymi w zakresie opracowywania baz danych dokumentów planistycznych oraz ich standaryzacji. 18 Zgodnie z przepisami ustawy z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju (Dz.U.06 nr 227, poz ze zm.) projekty systemowe polegają na realizacji zadań publicznych przez podmioty działające na podstawie odrębnych przepisów, w zakresie określonym przepisami prawa i dokumentami strategicznoprogramowymi przyjętymi przez Radę Ministrów. 63/169

64 względem realizacji. Nie jest wskazane ani możliwe technicznie i finansowo założenie, że w pierwszej fazie wdrożenia systemu zostaną zrealizowane wymagania wszystkich grup użytkowników SIPWW. Rozwój systemu powinien nastąpić po zakończeniu pierwszej fazy jego budowy i uwzględniać doświadczenia uzyskane na tym etapie. Takie podejście wynika również bezpośrednio z wielu metodyk zarządzania projektami, które zalecają realizację złożonych przedsięwzięć zgodnie z poniższymi zasadami: I. Planuj przedsięwzięcie w ogólnych założeniach wraz z celami nadrzędnymi, II. Dziel je na etapy, III. Zbieraj doświadczenia, IV. Planuj szczegółowo tylko najbliższy etap, V. Sprawdzaj czy osiągasz cele, VI. Koryguj założenia wg zmieniających się uwarunkowań, potrzeb i możliwości Czynnikami ryzyka zwiększającymi prawdopodobieństwo niepowodzenia przedsięwzięcia 19 SIPWW mogą być: Uczestnictwo Partnerów Zewnętrznych (szczególnie w większej ilości) im większa ilość Partnerów Zewnętrznych tym większe ryzyko niepowodzenia (w szczególności ryzyko wzrasta w przypadku ewentualnej realizacji przez partnerów złożonych projektów modernizacji ewidencji gruntów i budynków). Wystąpienie opóźnień w realizacji zadań partnera zewnętrznego może rzutować na harmonogram całego przedsięwzięcia. Bezpośrednie ryzyko związane z tym aspektem wynika z braku wpływu SWW na realizację zadań po stronie Partnerów Zewnętrznych Rozbudowany zakres funkcjonalny i bazodanowy wdrożenia im większy i bardziej złożony zakres przewidziany do realizacji w jednym etapie tym ryzyko niepowodzenia większe. Częstym błędem jest realizacja wdrożeń SIP o zakresie szerszym niż wymagany (przez prawo i użytkowników) ze względu na możliwość dofinansowania ze środków zewnętrznych Stopień informatyzacji powiatów i gmin, który wymaga znacznych nakładów finansowych i czasowych związanych z pozyskiwaniem, modernizacją lub harmonizacją danych przed ewentualnym zasileniem ich do SIPWW Udziału Partnerów Zewnętrznych o niskim stopniu zaawansowania prac technicznych w zakresie funkcjonowania lokalnych węzłów IIP. Ryzyko projektowe wzrasta wraz z wielkością koniecznych do wykonania prac po stronie Partnerów Zewnętrznych i analogicznie jak w przypadku budowy baz danych przestrzennych - związane jest z ryzykiem wystąpienia negatywnych zdarzeń projektowych u Partnerów, na które SWW nie będzie miało wpływu. 19 Kryteria sukcesu projektu to m.in.: nie przekroczenie budżetu, zgodność realizacji z harmonogramem, zgodność wykonania z planowanym zakresem, utrzymanie jakości na założonym poziomie 64/169

65 9.6 Wnioski wynikające z uwarunkowań technicznych, wymogów integracji z innymi systemami informatycznymi, planowanymi lub realizowanymi wdrożeniami komplementarnych systemów / narzędzi udostępnianych przez jednostki administracji centralnej: Strategia informatyzacji UMWW - brak dokumentu programowego dotyczącego założeń strategii informatyzacji, w którym byłaby ujęta kompleksowa polityka w zakresie rozwoju, współpracy i integracji rozwiązań informatycznych wspierających realizację zadań SWW, w tym w szczególności Urzędu Marszałkowskiego, stąd również brak sprecyzowanych informacji o planowanych działaniach w tym zakresie Etap przygotowania organizacyjnego do wdrożenia Systemu EZD będącego następcą Systemu Elektronicznego Obiegu Dokumentów UMWW. Obecnie trwają wstępne prace koncepcyjne nad budową systemu EZD związane z mapowaniem wybranych procesów w UMWW. Na tym etapie prac należy przyjąć ogólne zasady przyszłej współpracy obydwu systemów: Dziedziny funkcjonalności SIPWW oraz EZD muszą pozostać odrębne; SIPWW nie powinien udostępniać funkcjonalności związanej wprost z obiegiem i zarządzaniem dokumentacją elektroniczną UMWW; Oba systemy muszą być względem siebie komplementarne oraz umożliwiać integrację w zakresie wybranych usług, dlatego zaleca się, aby architektura komponentu SIPWW odpowiedzialnego za komunikację z systemem EZD była oparta o standardy związane z SOA; Funkcjonalność SIPWW w stosunku do systemu EZD w ogólnym rozumieniu będzie dotyczyć lokalizacji spraw prowadzonych w EZD w oparciu o punkty adresowe, identyfikator działki lub inny obiekt przechowywany na wskazanej warstwie informacyjnej systemu; Wszelkie usługi związane z lokalizowaniem spraw, zdarzeń, decyzji, postanowień będą obsługiwane przez SIPWW; Docelowo SIPWW oraz System EZD powininny zapewnić możliwość generowania warstw informacyjnych dotyczących spraw prowadzonych przez System EZD oraz wspieranych przez SIPWW SIPWW będzie w stanie komunikować się z usługami platformy e-puap przede wszystkim za pośrednictwem przyszłego systemu EZD. Należy jednoznacznie podkreślić, że nie jest wskazane, aby SIPWW przejmował kompetencje w zakresie zarządzania elektroniczną dokumentacją UMWW. Przewiduje się, że komunikacja między SIPWW a e-puap będzie przebiegać w obydwu kierunkach: SIPWW powinien udostępniać usługi uzupełniające (komplementarne) wobec e-usług e-puap dotyczące danych przestrzennych m.in. słowniki adresów i działek ewidencyjnych, lokalizacji obiektów w przestrzeni wskazanych przez użytkowników e-puap; 65/169

66 e-puap będzie komplementarny wobec wybranych funkcji SIPWW m.in. związanych z funkcjonowaniem Modułu udostępniania PZGIK w zakresie uwierzytelniania materiałów zasobu udostępnianych w postaci dokumentów elektronicznych Dogodna sytuacja UMWW w zakresie infrastruktury teleinformatycznej (od 2014 UMWW zostanie przeniesiony do nowej siedziby wyposażonej m.in. w sieć LAN kategorii 7a i serwerownię). WSJO pozostaną w aktualnych lokalizacjach o różnej infrastrukturze teleinformatycznej. Powyższe ogranicza inwestycje w tym zakresie lecz ich nie wyłącza Brak dostępnych zasobów infrastruktury technicznej (m.in. serwerów sprzętowych i zasobów powierzchni dyskowych) które mogłyby być wykorzystane na potrzeby budowy SIPWW Brak jednolitego, kompletnego i aktualnego wykazu wszystkich funkcjonujących w UMWW licencji na aplikacje komputerowe w Departamencie Administracyjnym UMWW. Departament ten nie odpowiada za wdrożenia, zakupy i utrzymywanie oprogramowania specjalistycznego oraz branżowego w poszczególnych departamentach UMWW (departamenty są w tym zakresie niezależne). W zakresie oprogramowania Wydziału Informatyki zarządza przede wszystkim rozwiązaniami systemowymi (np. księgowym) oraz grupą aplikacji biurowych (np. MS Office). WSJO zarządzają infrastrukturą teleinformatyczną we własnym zakresie i na własny koszt. Poszczególne komórki organizacyjne UMWW są zobligowane do przekazywania informacji o wykazie posiadanych licencji na oprogramowanie, ale przepływ tego typu informacji w rzeczywistości jest ograniczony i należy domniemywać, że Departament Administracyjny nie posiada kompletnych informacji w tym zakresie Zidentyfikowane potrzeby w zakresie modernizacji infrastruktury technicznej (np. stacji roboczych) oraz oprogramowania (np. aktualizacja i rozbudowa oprogramowania klasy desktop GIS) w niektórych Departamentach i WSJO (np. w Departamencie Środowiska, Wielkopolskim Biurze Planowania Przestrzennego, Wielkopolskim Zarządzie Melioracji i Urządzeń Wodnych) W realizacji wielu zadań wykorzystywane są narzędzia informatyczne udostępniane przez administrację rządową. Często brak jest możliwości (lub brak jest informacji na ten temat) wymiany informacji z tymi narzędziami (nawet rozumianej jako podstawowa wymiana danych) Wiele istotnych, komplementarnych do SIPWW przedsięwzięć informatycznych znajduje się w fazie planowania, budowy lub testowania np. system EZD UMWW, Krajowy System Zarządzania Bazą Danych Obiektów Topograficznych (KSZBDOT), Projekt TERYT 2-20 Materiały zasobu udostępniane w postaci dokumentów elektronicznych uwierzytelnia się: bezpiecznym podpisem elektronicznym, o którym mowa w art. 3 pkt 2 ustawy z dnia 18 września 2001r. o podpisie elektronicznym (Dz. U. nr 130, poz. 1450, z późn. zm.), albo podpisem potwierdzonym profilem zaufanym epuap, o którym mowa w art. 3 pkt 15 ustawy z dnia 17 lutego 2005 r. o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne, materiały zasobu udostępnianie w postaci dokumentów elektronicznych w związku ze zgłoszeniem prac, a także udostępniane organom SGiK mogą być uwierzytelniane przy użyciu certyfikatu cyfrowego systemu PZGiK w postaci danych potwierdzających autentyczność dokumentów pobieranych za pomocą usług sieciowych z systemu PZGiK 21 Szczegółowy wykaz potrzeb znajduje się w podrozdziale /169

67 Państwowy rejestr granic i powierzchni jednostek podziałów terytorialnych kraju, system zarządzania drogami wojewódzkimi RoadMAN, a także System Informacji Pasażerskiej Istnieje możliwość wykorzystania w budowie regionalnego węzła IIP modułu SDI rozwiązania informatycznego wytworzonego w ramach projektu Geoportal2 realizowanego przez GUGIK. Moduł SDI zawiera wszystkie podstawowe komponenty węzła IIP takie jak baza danych przestrzennych, system zarządzania bazą danych przestrzennych, narzędzie do zasilania bazy danych, serwer danych przestrzennych, serwer usług katalogowych. Moduł SDI jest gotowym do wykorzystania, stabilnym, funkcjonalnym rozwiązaniem, który może być wykorzystany jako podstawowe oprogramowanie lokalnych węzłów infrastruktury informacji przestrzennej (lub stanowić moduł odpowiedzialny za udostępnianie danych i usług przestrzennych w bardziej rozbudowanych systemów informacji przestrzennej). Możliwe są różne sposoby utrzymywania systemu (m.in. na własnej infrastrukturze podmiotu, korzystanie z infrastruktury GUGIK). Należy zaznaczyć, że wykorzystywanie Modułu SDI regulowane jest licencją autora systemu - firmy Intergraph. Jakkolwiek brak jest przeszkód, aby oprogramowanie to było wykorzystywane jako moduł SIPWW to nie rekomenduje się ani nie wyklucza jego zastosowania. Wynika to z faktu, ze niniejsza koncepcja zawiera rekomendacje w zakresie wymagań funkcjonalnych i pozafunkcjonalnych dla SIPWW, a nie ma na celu wskazywania konkretnych rozwiązań technicznych, które mogą te wymagania zrealizować System Informacji Przestrzennej Województwa Wielkopolskiego będzie musiał współdziałać z wieloma systemami funkcjonującymi na różnych poziomach administracji (lokalnym, regionalnym, krajowym oraz europejskim) i musi być zgodny przynajmniej ze standardami technologicznymi określonymi w rozdziale 6 niniejszego dokumentu (standardy OGC, specyfikacje danych INSPIRE, standardy komunikacji międzysystemowej) Biorąc pod uwagę ogólne wymagania stawiane przez SIPWW, w tym funkcjonalność systemu, rekomenduje się, aby SIPWW w zakresie komponentów odpowiedzialnych za jego otwartość i interoperacyjność względem innych systemów informatycznych 22 został zbudowany w modelu architektury opartej o usługi (SOA). Model ten cechuje się dużą elastycznością i skalowalnością (a więc i bezpieczeństwem). SOA pozwala traktować oprogramowanie jako zbiór usług umieszczonych w Internecie, wykonujących zlecane im zadania, a upowszechnienie się tego modelu architektury stworzyło techniczne możliwości budowy IIP. 22 Moduł zasilania, transferu i synchronizacji danych przestrzennych oraz Moduł komunikacji z systemem EZD. 67/169

68 10. Opis opcji realizacyjnych SIPWW wraz z uzasadnieniem wyboru opcji rekomendowanej do wdrożenia. Koncepcja SIPWW zawiera trzy opcje realizacyjne SIPWW różniące się zakresem wdrożenia (głównie pod względem uczestnictwa w projekcie Partnerów Zewnętrznych i zaangażowaniem Samorządu Województwa Wielkopolskiego we wsparcie realizacji zadań powiatów i gmin). W oparciu o przeprowadzoną analizę strategiczną wybrano jedną rekomendowaną opcję realizacyjną Charakterystyka rekomendowanej opcji realizacyjnej SIPWW (opcja realizacyjna nr 1) System Informacji Przestrzennej Województwa Wielkopolskiego będzie stanowił otwarty system informatyczny, stanowiący część systemu zarządzania województwem, służący gromadzeniu, przetwarzaniu, analizowaniu i udostępnianiu informacji przestrzennych w celu wsparcia zadań SWW zarówno wynikających z przepisów prawa jak i potrzeb administracji samorządowej (strategicznych oraz bieżących), ze szczególnym uwzględnieniem potrzeb mieszkańców województwa i innych interesantów. SIPWW będzie składać się z części wewnętrznej dostępnej dla uprawnionych pracowników UMWW oraz WSJO, a także części zewnętrznej (geoportal, aplikacja mobilna), która służyć będzie udostępnianiu usług danych przestrzennych dla podmiotów zewnętrznych. Część zewnętrzna będzie dostępna dla wszystkich użytkowników Internetu. SIPWW powinien być zbudowany w modelu architektury zorientowanej na usługi SOA, co ułatwi rozwój systemu oraz integracje z innymi systemami (przede wszystkim Systemem EZD). W rekomendowanej opcji realizacyjnej SIPWW nie przewiduje się udziału Partnerów Zewnętrznych (z uwagi na minimalizację ryzyka projektowego), a zakres systemu dopasowany jest do potrzeb wewnętrznych SWW oraz realizacji ustawowych obowiązków nałożonych na SWW. W związku z tym, że w SWW zidentyfikowano potrzeby związane z dostępem do danych zewnętrznych z poziomu powiatów (szczególnie EGiB), a poziom cyfryzacji baz danych EGiB w poszczególnych powiatach jest niezadawalający, powinno się wesprzeć powiaty kompleksowymi rozwiązaniami organizacyjno finansowo - prawnymi w realizacji projektów związanych z budową lokalnych infrastruktur informacji przestrzennych w tym m.in. modernizacją EGiB. Ocena merytoryczna wniosków o dofinansowanie ww. projektów z funduszy WRPO powinna uwzględniać priorytetowy charakter inicjatyw spełniających określone uwarunkowania związane m.in. ze stanem informatyzacji prowadzonych przez nie zbiorów danych referencyjnych, dostępnością usług sieciowych IIP, spełnianiem standardów technicznych oraz lokalizację w regionie. Ww. projekty powinny być komplementarne wobec SIPWW. Ww. podejście oznacza stosowanie kompleksowej i jednorodnej polityki rozwoju wobec wszystkich Partnerów Zewnętrznych oraz umożliwi ocenę ich indywidualnych inicjatyw wg tych samych zasad i stanowi rozwiązanie systemowe dla budowy wiarygodnej, zintegrowanej bazy danych referencyjnych na obszarze województwa. Położenie nacisku na wsparcie finansowe niewielkiej ilości 68/169

69 powiatów nie miałoby wpływu na jakość zasobu danych referencyjnych w skali regionu. Należy zaznaczyć, że SIPWW będzie otwarty i będzie umożliwiać współpracę z dowolną liczbą węzłów infrastruktury informacji przestrzennej (brak Partnerów Zewnętrznych nie wpływa na interoperacyjność SIPWW). Ogólny schemat architektury SIPWW przedstawia wykres: Ryc. 11 Ogólny schemat SIPWW. Odcieniami koloru czerwonego oznaczono elementy składające się na SIPWW w rekomendowanej opcji realizacyjnej. Odcieniami koloru szarego oznaczono elementy zewnętrzne. Źródło: Opracowanie własne. Bazy danych przestrzennych, które zostaną utworzone w ramach I etapu budowy SIPWW będą dotyczyć tylko i wyłącznie danych, za które odpowiedzialny jest SWW. Dane przestrzenne będą aktualizowane w ramach realizacji zadań poszczególnych jednostek organizacyjnych SWW. Nie przewiduje się opracowywania danych, za które odpowiedzialność ponoszą inne podmioty administracji publicznej np. powiaty (EGIB) lub gminy (EMUiA, MPZP). Pełny wykaz danych przestrzennych przewidzianych do zasilenia SIPWW w I Etapie jego budowy znajduje się w podrozdziale W celu zapewnienia ciągłości w procesie budowy, kontroli, użytkowania oraz planowania rozwoju i modyfikacji SIPWW - rekomenduje się dalsze funkcjonowanie Zespołu ds. SIP oraz rozwój utworzonego w Departamencie Geodezji, Kartografii i Gospodarki Mieniem Oddziału Systemów Informacji Przestrzennej. Uzasadnienie oraz szczegółowy opis rekomendowanej opcji realizacyjnej zawarty jest w rozdziale 11 Koncepcji SIP, a szczegóły dotyczące opisu organizacji struktur projektowych oraz służb odpowiedzialnych za SIPWW po stronie UMWW znajdują się w rozdziale /169

70 10.2 Różnice pomiędzy rozważanymi opcjami realizacyjnymi. Różnice pomiędzy rozważanymi opcjami realizacyjnymi są pochodną dwóch kluczowych czynników liczby i rodzaju Partnerów Zewnętrznych. Czynniki te warunkują zakres wdrożenia zarówno pod względem aplikacyjnym, infrastrukturalnym jak i zawartości baz danych, a także bezpośrednio wpływają na ryzyko projektowe i wzrost wysiłku organizacyjnego związanego ze sprawnym przeprowadzeniem wdrożenia oraz jego koszt. Opcja realizacyjna nr 2 W przypadku opcji realizacyjnej nr 2 przewidywano udział ograniczonej liczby Partnerów Zewnętrznych powiatów. W celu zwiększenia dostępności wysokiej jakości danych EGIB na terenie województwa (zwłaszcza na terenie Poznańskiego Obszaru Metropolitarnego) w ramach projektu przewidywano modernizację baz danych EGIB wybranych powiatów (rozważano wsparcie od 2 do 5 jednostek). Opcja realizacyjna nr 3 Opcja nr 3 charakteryzowała się szerokim otwarciem na Partnerów Zewnętrznych. Do tej grupy zaliczano zarówno powiaty Województwa Wielkopolskiego jak i gminy. W ramach opcji przewidywano realizację projektów związanych z modernizacja baz danych EGIB, ale również baz danych GIS dokumentów planistycznych (zestandaryzowanych dla całego województwa). W ramach opcji przewidywano opracowanie i udostępnienie powiatom i gminom aplikacji służących prowadzeniu zasobów danych (np. MPZP, rejestrów decyzji) oraz narzędzi związanych z budową lokalnych IIP. Opcja nr 2 Opcja nr 3 Podstawowy zakres wdrożenia tożsamy z opcją nr 1 Podstawowy zakres wdrożenia tożsamy z opcją nr 1 Partnerzy zewnętrzni wybrane powiaty położone na terenie POM Partnerzy zewnętrzni jak najszersze spektrum powiatów i gmin Województwa Wielkopolskiego Modernizacja baz danych EGIB wybranych powiatów Modernizacja baz danych EGIB powiatów partnerów zewnętrznych Utworzenie bazy danych GIS dokumentów planistycznych województwa Opracowanie i udostępnienie aplikacji GIS/IIP 70/169

71 11. Opis koncepcji dla najkorzystniejszej opcji realizacyjnej SIPWW z uwzględnieniem zasad neutralności technologicznej oraz zapewnieniem interoperacyjności produktów i usług Założenia i opis rekomendowanej opcji SIPWW ZAŁOŻENIA Wszelkie założenia (w tym wytyczne i ograniczenia) dotyczące budowy Systemu Informacji Przestrzennej Województwa Wielkopolskiego odnoszą się bezpośrednio do wniosków zawartych w analizie strategicznej niniejszej koncepcji (rozdział nr 9). Wynikają one z następujących aspektów: Uwarunkowań prawnych wynikających z ustaw i rozporządzeń; Uwarunkowań wynikających z dokumentów strategicznych dla UMWW; Rekomendacji technicznych zawartych w obowiązujących standardach technologicznych ISO, OGC; Rekomendacji organizacyjnych związanych z zarządzaniem projektami i rozwiązaniami informatycznymi wynikającymi z metodyk zarządzania projektami IT; Wniosków z analizy uwarunkowań wewnętrznych UMWW w zakresie wsparcia określonych grup zadań własnych Urzędu przez SIPWW; Wniosków z analizy uwarunkowań zewnętrznych w zakresie możliwości uczestniczenia w projekcie Partnerów Zewnętrznych; Zagadnień technicznych odnoszących się do infrastruktury teleinformatycznej (sprzętu komputerowego, oprogramowania) oraz związanych z tym potrzeb, ze szczególnym uwzględnieniem obszarów integracji SIPWW z innymi systemami informatycznymi. Zapisy dotyczące zakresu funkcjonalnego, technicznego i informacyjnego SIPWW zawarte w Koncepcji SIPWW mają charakter ogólny lub rekomendacji i powinny zostać uszczegółowione w Projekcie Technicznym SIPWW. Pomimo ogólnego charakteru wymagań zdefiniowanie ww. zakresów jest kluczowe dla ustalenia harmonogramu rzeczowo finansowego wraz z kosztorysem dla całego procesu wdrożenia SIPWW w perspektywie kilku lat ze szczególnym uwzględnieniem I Etapu budowy SIPWW. OPIS REKOMENDOWANEJ OPCJI REALIZACYJNEJ SIPWW System Informacji Przestrzennej Województwa Wielkopolskiego jest przedsięwzięciem o szerokim znaczeniu i zakresie, którego obligatoryjną część (w rozumieniu Ustawy o IIP) stanowi utworzenie regionalnej Infrastruktury Informacji Przestrzennej. Zadanie to wiąże się z wykonaniem następujących elementów: Tworzenie, aktualizacja i udostępnianie zbiorów metadanych dla zbiorów danych przestrzennych właściwych dla Marszalka Województwa Wielkopolskiego i opisanych w załączniku do Ustawy o IIP (art. 5) Utworzenie usług danych przestrzennych: wyszukiwania, przeglądania, pobierania, przekształcania i uruchamiania (art. 9) 71/169

72 Utworzenie infrastruktury zapewniającej interoperacyjność zbiorów i usług danych przestrzennych oraz harmonizację tych zbiorów dla zbiorów danych przestrzennych właściwych dla Samorządu Województwa i opisanych w załączniku do Ustawy o IIP (art. 7) Wyżej opisane zadania w zakresie budowy RIIP stawiane przed Marszałkiem Województwa Wielkopolskiego należy traktować jako podstawowe cele operacyjne SIPWW, w oparciu o które system stanie się narzędziem wspomagającym realizację wielu celów strategicznych i operacyjnych. SIPWW należy traktować jako przedsięwzięcie, którego zadaniem jest zrealizowanie celów: Głównym celem strategicznym budowy SIPWW jest poprawa konkurencyjności regionu poprzez utworzenie regionalnej (wojewódzkiej), otwartej, cyfrowej platformy, integrującej referencyjne i dziedzinowe zasoby informacyjne o charakterze przestrzennym, w celu ich publikacji oraz świadczenia związanych z nimi usług on-line, a także umożliwiającej zarządzanie nimi, przetwarzanie i udostępnianie ich w formie zintegrowanej zarówno społeczeństwu jak i instytucjom publicznym. Cele strategiczne: 1. Przyczynianie się do usprawnienia zarządzania infrastrukturą informacji przestrzennej na poziomie krajowym, a tym samym tworzenia społeczeństwa informacyjnego; 2. Dostarczenie dla systemów informatycznych wspomagających zarządzanie jednostkami samorządu terytorialnego Województwa Wielkopolskiego jednolitej i aktualnej oraz zintegrowanej informacji przestrzennej, pochodzącej z wielu rozproszonych zasobów źródłowych; 3. Usprawnienie wykonywania zadań Samorządu Województwa Wielkopolskiego; 4. Podniesienie atrakcyjności inwestycyjnej i turystycznej Województwa Wielkopolskiego; 5. Zwiększenie efektywności zarządzania zintegrowanego 23 na poziomie regionu, w tym wsparcie realizacji zadań planistycznych oraz ochrony środowiska; 6. Wzmocnienie wizerunku i promocji Województwa Wielkopolskiego w Internecie. Cele operacyjne: 1. Utworzenie regionalnego węzła Infrastruktury Informacji Przestrzennej, spełniającego obowiązujące w Polsce przepisy prawa w zakresie tworzenia, wykorzystania i dostępu do informacji publicznej ze szczególnym uwzględnieniem informacji przestrzennej, w tym wypełnienie wymogów Dyrektywy INSPIRE poprzez publikację i utrzymywanie metadanych dla zbiorów i usług danych przestrzennych (w sposób zgodny ze standardami OGC). 2. Zapewnienie mechanizmów rozbudowy baz danych o zasoby i usługi danych przestrzennych pochodzących ze źródeł zewnętrznych; 3. Skrócenie czasu dostępu do informacji; 23 Pojęcie związane z ideą Smart Cities i Kartą Lipską (która określa zasady zrównoważonego rozwoju miast). Zarządzanie zintegrowane polega na racjonalnym i efektywnym zarządzaniu wszystkimi dostępnymi zasobami (miasta, regionu, kraju) przy wykorzystywaniu odpowiednich narzędzi (w tym GIS) i procedur. Zintegrowane zarządzanie jest przeciwieństwem zarządzania sektorowego. 72/169

73 4. Zapewnienie interoperacyjności baz danych przestrzennych SWW; 5. Umożliwienie analizowania różnych danych zgromadzonych w bazie systemu, 6. Uporządkowanie przekazu informacji o regionie przy zachowaniu różnorodności tematycznej; 7. Zminimalizowanie zjawiska powielania (redundancji) danych przestrzennych w wielu źródłach; 8. Zapewnienie interoperacyjności zbiorów danych przestrzennych na poziomie regionalnym. Szczegółowa definicja SIPWW, jego zakres, sposób realizacji i zarządzania pozostaje w gestii Marszałka Województwa Wielkopolskiego wykonującego to zadanie (nałożone przez ustawę o IIP) przy pomocy Geodety Województwa Wielkopolskiego oraz powołanego w tym celu Zespołu ds. SIP. Dowodem na potwierdzenie tej tezy jest duża różnorodność podejść do tworzenia SIP w poszczególnych województwach 24. Zakres SIPWW należy odnosić do jego cech: Funkcjonalnych (model konceptualny i architektura logiczna systemu); Technicznych (architektura fizyczna systemu); Informacyjnych (zakres tematyczny baz(y) danych systemu); Organizacyjnych (Organizacja i zarządzanie SIP, w tym udział Partnerów Zewnętrznych); Prawnym. Szczegółowy zakres SIPWW zależeć powinien od szeroko pojętych uwarunkowań wdrożenia (w tym potrzeb potencjalnych użytkowników i możliwości ich realizacji), a także oceny ryzyka projektowego związanego, dotyczącego zwłaszcza wielkości zakresu technicznego wdrożenia oraz udziału Partnerów Zewnętrznych. Szczegółowe uwarunkowania SIPWW, porównanie możliwych opcji realizacyjnych SIPWW oraz ustalenie przez Zespół ds. SIP (wspierany przez Eksperta zewnętrznego oraz Wykonawcę Koncepcji SIPWW ) docelowej opcji realizacyjnej jest przedmiotem rozdziałów 9 i 10 niniejszej Koncepcji. Rekomendowana opcja realizacyjna zakłada wdrożenie otwartego systemu informacji przestrzennej służącego wsparciu zadań SWW zarówno wynikających z przepisów prawa jak i potrzeb administracji samorządowej (strategicznych oraz bieżących) oraz mieszkańców województwa (i innych grup użytkowników np. inwestorów, przedsiębiorców). Przyjęta opcja nie przewiduje udziału w projekcie Partnerów Zewnętrznych. Szczególnie istotne dla założeń SIPWW było określenie zakresu Partnerów Zewnętrznych. Przyjęto, że w pierwszym etapie budowy SIPWW wyklucza się bezpośredni udział jakichkolwiek jednostek administracyjnych Województwa Wielkopolskiego, które wspólnie z Samorządem Województwa Wielkopolskiego mogłyby uczestniczyć w pierwszym etapie wdrożenia SIPWW, a tym samym ubiegać się o wspólne uzyskanie dofinansowania w ramach tego etapu prac. Jednocześnie uznano, że jednym z najważniejszych obecnie zadań związanych z realizacją przedsięwzięcia SIPWW jest stworzenie dogodnych warunków organizacyjno finansowo 24 Analiza porównawcza dla podobnych przedsięwzięć realizowanych przez inne województwa tzw. dobrych praktyk jest przedmiotem rozdziału 5 Koncepcji SIP. 73/169

74 prawnych w WRPO dla wszystkich Partnerów Zewnętrznych ze szczególnym uwzględnieniem powiatów, umożliwiając im realizację własnych projektów związanych z budową lokalnych Systemów Informacji Przestrzennej (w granicach ustawowych kompetencji i odpowiedzialności tych podmiotów), które docelowo wejdą w interakcję z węzłem regionalnym (SIPWW). Wychodząc naprzeciw oczekiwaniom powiatów w zakresie wsparcia w realizacji ich zadań własnych oraz mając na uwadze strategiczne dla regionu i kraju znaczenie lokalnych infrastruktur informacji przestrzennej rekomenduje się przyjęcie odpowiednich (szczegółowych) założeń dla oceny i promocji wniosków aplikacyjnych Zewnętrznych Jednostek Współpracujących mieszczących się w zakresie projektów istotnych z punktu widzenia rozwoju Regionalnej IIP. Sugeruje się, aby w celu kompleksowego wsparcia rozwoju i budowy SIPWW w tym lokalnych IIP, promowane były indywidualne wnioski Partnerów Zewnętrznych ze szczególnym uwzględnieniem wniosków powiatów o dofinansowanie projektów indykatywnych spełniające kryterium akceptacji założeń i warunków technicznych SIPWW, które będą gwarantowały kompatybilność w zakresie wymiany danych i usług danych przestrzennych z SIPWW. Decyzja w tym zakresie jest uzasadniona następującymi przesłankami: 1. Konieczność przyjęcia kompleksowej i jednorodnej polityki w odniesieniu do wszystkich powiatów Województwa Wielkopolskiego, w tym przyjęcia jednorodnych dla wszystkich powiatów Województwa Wielkopolskiego reguł (kryteriów) w zakresie promocji projektów. Uzasadnieniem tej tezy jest ocena potrzeb wyrażona w karcie informacyjnej przez większość powiatów dotycząca wsparcia ze strony Samorządu Województwa Wielkopolskiego w zakresie budowy lokalnych Infrastruktur Informacji Przestrzennej. Należy również zauważyć, że około 80% powiatów planuje prace związane z modernizacją EGIB o łącznej wartości ponad 55 mln PLN. Świadczy to o potrzebie zastosowania rozwiązań kompleksowych, wpływających na wszystkie powiaty województwa. Bez poprawnie zorganizowanych, zharmonizowanych oraz zintegrowanych baz danych w obszarze wszystkich powiatów województwa nie jest możliwe efektywne wykorzystywanie usług Infrastruktury Informacji Przestrzennej na poziomie wojewódzkim i krajowym, a tym samym funkcjonowanie społeczeństwa informacyjnego. Zapewnienie wsparcia dla niewielkiej ilości powiatów w zakresie budowy LIIP nie zapewnia odpowiednich podstaw dla rozwiązań systemowych oraz nie zaspokaja potrzeb użytkowników SIPWW w zakresie dostępu do danych referencyjnych z poziomu powiatów; 2. Konieczność wspierania w pierwszej kolejności podmiotów najbardziej potrzebujących w zakresie budowy lokalnych infrastruktur informacji przestrzennej (w tym modernizacji EGIB); 3. Działania zmierzające do promowania indywidualnych projektów powiatów w zakresie budowy lub rozwoju LIIP (mających znaczenia dla rozwoju SIPWW) są zgodne z celami Unii Europejskiej w nadchodzącym okresie programowania , dotyczącymi m.in. rozwoju i dostępności usług elektronicznych na rzecz obywateli poprzez rozwój i budowę infrastruktury informatycznej, w tym aplikacji i systemów bazodanowych, służących m. in. poprawie efektywności zarządzania przestrzenią i informacjami o przestrzeni województwa. 74/169

75 Przede wszystkim dotyczyć powinno to zasobów geodezyjnych i kartograficznych oraz planistycznych, będących w posiadaniu instytucji szczebla lokalnego. 4. Zachowanie bezpieczeństwa projektowego przez Samorząd Województwa Wielkopolskiego poprzez niwelację ryzyka związanego z negatywnymi zdarzeniami projektowymi, które mogłyby wystąpić po stronie Partnerów Zewnętrznych i miałyby bezpośredni wpływ na warunki realizacji (w tym finansowania) całego przedsięwzięcia; Bezpieczeństwo, a tym samym szybkie i sprawne wdrożenie SIPWW jest potrzebą obiektywną i szczególnie istotną w kontekście konieczności uzupełnienia braków w budowie RIIP w Województwie Wielkopolskim (w odniesieniu do zaawansowanych prac nad RIIP w pozostałych województwach). 5. Negatywne doświadczenia samorządów województw w zakresie bezpośredniego uczestniczenia w projekcie Partnerów Zewnętrznych (szczególnie w dużej liczbie); 6. Brak Partnerów zewnętrznych w pierwszym etapie budowy SIP nie wpływa negatywnie na cele i zadania stawiane przed SIPWW. Pomimo świadomości potrzeb przyszłych użytkowników SWW w dostępie do danych referencyjnych i tematycznych będących we właściwości gmin - nie udziela się rekomendacji dla specjalnej preferencji indywidualnych projektów dotyczących LIIP na poziomie gmin równorzędnie z projektami pochodzącymi z powiatów. Dane referencyjne w postaci EGIB są kluczowe dla prawidłowego funkcjonowanie IIP i należy dołożyć wszelkich starań, aby w pierwszej kolejności utworzone zostały wiarygodne, zharmonizowane i zintegrowane bazy danych w tym zakresie. Odrębnym bardzo poważnym problemem jest stan danych dotyczących planowania przestrzennego oraz liczne problemy dotyczące harmonizacji tych zbiorów danych, należą do nich: Faktyczna potrzeba użytkowników pozyskania danych wektorowych, a nie tylko obrazów (skanów) danych planistycznych; Brak standardu zapisu danych wektorowych (wraz z częścią opisową) miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego oraz studiów uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego; Nieprecyzyjne prawo w zakresie planowania przestrzennego, czego efektem jest bardzo duża niejednoznaczność ustaleń planistycznych; Bardzo duże koszty pozyskania dobrej jakości danych planistycznych; Bardzo powszechne występowanie błędów w danych planistycznych, niekiedy trudnych do weryfikacji i/lub mających niekiedy poważne implikacje prawne; Brak zharmonizowanych danych referencyjnych, które mogłyby posłużyć do tworzenia wysokiej jakości danych planistycznych. W związku z powyższymi uwarunkowaniami, a także w związku z planowanymi zmianami przepisów dotyczących planowania i zagospodarowania przestrzennego obejmującymi w zakresie dostosowania dokumentów planistycznych do wymagań dyrektywy INSPIRE, zastosowań technologii GIS oraz standaryzacji dokumentów planistycznych 25 nie rekomenduje się w tym momencie 25 od kwietnia 2013 roku w Ministerstwie Transportu, Budownictwa i Gospodarki Przestrzennej działa zespół ds. tematu danych przestrzennych "zagospodarowanie przestrzenne" mający na celu opracować założenia zmian w prawie. 75/169

76 opracowywania w ramach budowy SIPWW bazy danych GIS dokumentów planistycznych. Nie wyklucza się realizacji tego typu zadania w kolejnych etapach budowy SIPWW (pod pewnymi warunkami np. osiągnięcia zadowalającego poziomu dostępności wysokiej jakości danych EGIB) Ogólne wymagania względem SIPWW 1. Zgodność z uwarunkowaniami prawnymi oraz normami technicznymi Funkcjonalność oraz przyjmowane rozwiązania technologiczne i organizacyjne SIPWW muszą być zgodne z uwarunkowaniami prawnymi a także normami i standardami technicznymi, o których mowa w rozdziałach 4 i 6 Koncepcji SIPWW. 2. Zdolność dzielenia zasobów i funkcjonalności System musi być zdolny do udostępniania swoich elementów (lub usług świadczonych przez te elementy) dla wielu użytkowników w zakresie danych przestrzennych i aplikacji klienckich. Ta cecha systemu jest istotna ze względu na: Minimalizację ryzyka redundancji (powielania się) danych przestrzennych; Minimalizacje kosztów zakupu licencji aplikacji klienckich; Minimalizacje nakładów pracy na zarządzanie aplikacjami klienckimi; Zarządzanie zasobami poprzez nadawanie uprawnień użytkownikom. 3. Skalowalność SIPWW Skalowalność systemu oznacza jego zdolność do zwiększania zakresu przy zachowaniu tego samego (lub zbliżonego do wcześniej określonego poziomu miar, według których ustalono początkową wartość) poziomu wydajności systemu. System musi cechować się dużą elastycznością w zakresie zmiany liczby użytkowników wewnętrznych i zewnętrznych, powierzchni dyskowych serwerów sprzętowych, wymagań dotyczących mocy obliczeniowych serwerów sprzętowych. 4. Otwartość SIPWW Otwartość systemu jest cechą odpowiedzialną za: Możliwości komunikacji zewnętrznej. System musi być w stanie komunikować się z innymi systemami informatycznymi i aplikacjami m.in. w celu wymiany danych. W dzisiejszych czasach takie podejście jest standardem (zwłaszcza w kontekście idei węzłów infrastruktury informacji przestrzennej, a także funkcjonowania systemów dziedzinowych). Możliwości modyfikacji istniejących lub tworzenia nowych modułów tematycznych. System powinien umożliwiać dodawanie w dowolnym momencie jego użytkowania na dodawanie nowych modułów (np. aplikacji dedykowanych i komponentów do 76/169

77 istniejącej konfiguracji, wzbogacając system o nowe funkcjonalności bez konieczności wymiany całego systemu. 5. Funkcjonalność aplikacji adekwatna do potrzeb użytkowników System musi zapewniać funkcjonalność adekwatną do potrzeb wszystkich zidentyfikowanych grup użytkowników. To wymaganie powinno zostać spełnione m.in. poprzez: Zastosowanie użytkowych i administracyjnych aplikacji dedykowanych typu cienki klient (dostosowanych dla określonych grup użytkowników do realizacji ich zadań) o budowie modułowej opartych o platformę programistyczną umożliwiających tworzenie nowych modułów. Zastosowanie aplikacji typu gruby klient (desktop) tylko w uzasadnionych przypadkach 6. Bezpieczeństwo SIPWW Bezpieczeństwo teleinformatyczne systemu oznacza poziom uzasadnionego (np. analizą ryzyka) zaufania, że potencjalne straty wynikające z niepożądanego (przypadkowego lub świadomego) ujawnienia, modyfikacji, zniszczenia lub uniemożliwienia przetwarzania informacji przechowywanej i przesyłanej za pomocą systemów teleinformatycznych nie zostaną poniesione 26. Tak rozumiane bezpieczeństwo SIPWW musi być zatem kształtowane na wielu płaszczyznach jego funkcjonowania i dotyczyć takich zagadnień jak: Architektura aplikacji zwiększająca prawdopodobieństwo stabilnej pracy; Asysta techniczna w zakresie funkcjonowania aplikacji i sprzętu gwarantująca szybkie czasy reakcji w przypadku awarii; Odpowiednie przygotowanie administratorów systemu (poprzez stosowanie szkoleń); Występowanie struktur odpowiedzialnych za wykonywanie kopii bezpieczeństwa danych; Segmentacja sieci komputerowej w zakresie dostępu do komponentów systemu dla odpowiednich użytkowników; Stosowanie rozwiązań organizacyjnych i technicznych minimalizujących niebezpieczeństwo nieautoryzowanego dostępu do zasobów systemu. 7. Dostosowanie dla różnych grup użytkowników. SIPWW jest dedykowany dla wielu różnorodnych grup użytkowników funkcjonujących zarówno wewnątrz jak i poza SWW. Interakcje poszczególnych grup użytkowników z systemem muszą być regulowane w zakresie uprawnień w dostępie do zasobów danych przestrzennych oraz funkcjonalności. Użytkowników SIPWW można podzielić na użytkowników zewnętrznych i wewnętrznych. 26 Krzysztof Liderman, Wojskowa Akademia Techniczna 77/169

78 Grupę użytkowników zewnętrznych tworzą wszyscy użytkownicy indywidualni i instytucjonalni SIPWW nienależący do SWW pod względem organizacyjnym. Użytkownicy zewnętrzni - instytucjonalni tę grupę użytkowników tworzyć będą jednostki samorządu terytorialnego Województwa Wielkopolskiego (a w przyszłości być może wszelkiego rodzaju instytucje publiczne i/lub organizacje pozarządowe), wykorzystujące dane przestrzenne do celów służbowych wewnątrz organizacji oraz świadczenia usług dla społeczeństwa. Ta grupa użytkowników musi podlegać autoryzacji w SIPWW i oprócz wykorzystywania usług sieciowych dostarczanych przez SIPWW, będzie miała możliwość dotarcia do pełniejszych zbiorów danych przestrzennych poprzez Moduł zasilania, transferu i synchronizacji danych (uprawnienia dostępu do konkretnych zbiorów danych powinny być nadawane przez właściwego Administratora SIPWW). Użytkownicy zewnętrzni indywidualni (I) tę grupę użytkowników tworzyć będą wszyscy mieszkańcy Regionu, kraju, świata korzystających z zasobów rejestrów publicznych oraz danych przestrzennych i opartych na nich usług publicznych dostępne w sieci Internet. W ramach tej grupy prawdopodobnie dominować będą osoby korzystające z usług wyszukiwania i przeglądania (uzupełniająco pobierania) danych przestrzennych dostępnych w ramach funkcji Geoportalu Województwa Wielkopolskiego oraz Aplikacji mobilnej. W ww. grupa użytkowników może wchodzić w interakcję z systemem bez konieczności uwierzytelnienia w SIPWW. Użytkownicy zewnętrzni indywidualni (II) - korzystający z usług SIPWW wykraczających poza ww. zakres powinny podlegać uwierzytelnianiu (np. w przypadku realizacji zamówień na mapy w WODGIK lub wykorzystywania wewnętrznych usług SIPWW pośrednio (poprzez usługi innych systemów np. przez platformę e-puap) Grupę użytkowników wewnętrznych stanowić powinni wyłącznie pracownicy jednostek organizacyjnych SWW, dla których dostęp do systemu odbywał się będzie w ramach sieci wewnętrznej (Intranet) lub za pośrednictwem bezpiecznych połączeń tunelowych typu VPN. W związku z powyższym dopuszczalne jest, aby w zakresie zabezpieczenia dostępu do danych i aplikacji stosować w przypadku użytkowników wewnętrznych wyłącznie procedurę autoryzacji za pomocą procedury logowania. Użytkownicy wewnętrzni będą posiadali dostęp do wyznaczonych przez właściwego Administratora zbiorów danych przestrzennych pochodzących z Bazy Danych Przestrzennych SIPWW za pośrednictwem aplikacji odpowiadających realizowanych przez siebie zadaniom np. Przeglądarka danych przestrzennych, aplikacja typu desktop, Aplikacja dedykowana. Można również wydzielić grupę użytkowników wewnętrznych zaawansowanych. Jest to grupa wewnętrznych użytkowników SIPWW o szerokim zakresie posiadanych uprawnień (w szczególności prawo dostępu do aplikacji administracyjnych), odpowiedzialnych za monitoring i konfigurację oraz rozbudowę o nowe funkcje, zakresy danych oraz zbiory danych referencyjnych w zakresie udostępnionym przez narzędzia i parametry systemu SIPWW. Są to administratorzy systemu i inni użytkownicy o wysokich uprawnieniach. np. w dostępie i edycji danych przestrzennych. 78/169

79 11.3. Model konceptualny systemu Model konceptualny systemu stanowi ogólny opis zadań systemu w procesie specyfikacji wymagań wobec SIPWW. Jego podstawowym przeznaczeniem jest dokonanie zamiany celów 27 głównych interesariuszy SIPWW na konkretne wymagania zapewniające osiągnięcie tych celów. Proces specyfikacji wymagań musi być prowadzony w sposób zrozumiały i jednoznaczny dla wszystkich jego uczestników oraz musi traktować zagadnienia od ogółu do szczegółu. Bardzo wygodną i powszechnie stosowaną konwencją w tego typu opisach jest język UML 28, dlatego do opisu modelu konceptualnego systemu wykorzystany zostanie diagram przypadków użycia określający aktorów systemu, ich cele, a także przypadki użycia (grupy funkcjonalności systemu realizujące cele aktorów) i powiązania między nimi. Diagram przypadków użycia odpowiada na pytanie co system ma robić? Proces specyfikacji wymagań rozpoczyna się od identyfikacji uczestników systemu wszystkich podmiotów, osób i ich grup, którzy co do zasady 29 uczestniczą w procesach biznesowych wspieranych przez system. Wykaz uczestników systemu (widziany z perspektywy modelowania systemów informatycznych) jest zbliżony do wykazu interesariuszy projektu jakim jest wdrożenie SIPWW (widzianego z perspektywy metodyk zarządzania projektami), a więc wszystkich podmiotów publicznych i prywatnych, a także osób fizycznych, które mogą mieć wpływ, mogą znajdować się pod wpływem lub mogą uważać się za kogoś na kogo oddziałuje SIP. Kolejnym krokiem jest określenie, kto spośród uczestników systemu jest jego aktorem, a więc wchodzi w interakcje z systemem w rozumieniu funkcjonalnym - kto jest jego użytkownikiem? Należy zwrócić uwagę na fakt, że aktor symbolizuje podmiot spoza systemu, który należy odczytywać jako zbiór ról odgrywanych względem systemu nie można traktować aktora jedynie w postaci osobowej lub instytucjonalnej. Aktorami mogą być takie podmioty jak: użytkownicy, inne systemy, zewnętrzne bazy danych i inne zewnętrzne zasoby, z których będzie korzystał system. W dalszej kolejności należy określić cele aktorów, które mogą być realizowane w oparciu o system stanowi to punkt wyjścia dla określenia przypadków użycia SIPWW. Dopiero po tych przybliżeniach możliwe jest obiektywne wskazanie przypadków użycia dla projektowanego systemu. Oprócz grup wymagań aktorów, do określenia przypadków użycia należy wziąć pod uwagę strategiczne cele systemu. Należy zwrócić uwagę na fakt, że przypadki użycia powinny: być sformułowane w odpowiedni sposób (wyrażenia czasownikowe lub odczasownikowe), reprezentować scenariusz współpracy aktora 27 Wdrożenie regionalnego węzła IIP jest celem nadrzędnym 28 Wykorzystanie języka UML w zakresie projektowania i wdrażania systemów informatycznych jest wskazane ze względu na zalecenie stosowania norm oraz uznanych w obrocie profesjonalnym standardów i metodyk - Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 12 kwietnia 2012 r. w sprawie Krajowych Ram Interoperacyjności, minimalnych wymagań dla rejestrów publicznych i wymiany informacji w postaci elektronicznej oraz minimalnych wymagań dla systemów teleinformatycznych 29 Na tym etapie nie ma pełnej wiedzy czy uczestnictwo będzie powodować implikacje w wymaganiach funkcjonalnych względem systemu. 79/169

80 z systemem służący określonemu celowi, pozostawać na dużym poziomie ogólności, a ich liczba dla całego modelu powinna wahać się od kilku do kilkunastu. Poniższa tabela zawiera informacje na temat: Uczestników systemu Aktorów systemu oraz ich celów Przypadków użycia l.p. Aktor Rezultaty (cele) żądane do uzyskania przez Aktora. 1. Społeczeństwo (internauci) 2. Pracownicy Urzędu Marszałkowskiego oraz WSJO 3. Klienci UMWW (strony postępowań administracyjnych) Zaspokajanie potrzeb informacyjnych o regionie (korzystanie z danych przestrzennych do różnych celów) Nauka o charakterze, walorach i atrakcjach regionu Realizacja zadań własnych określonych w Regulaminie Organizacyjnym UMWW oraz WSJO Realizacja spraw administracyjnych w oparciu o usługi elektroniczne (e-urząd) Przypadki użycia systemu (grupy funkcjonalności systemu realizujące cele aktorów) Udostępnij dane przestrzenne do przeglądania; Udostępnij dane przestrzenne do pobierania; Udostępnij metadane do wyszukiwania; Udostępnij dane przestrzenne do przeglądania; Udostępnij dane przestrzenne do pobierania; Udostępnij metadane do wyszukiwania; Umożliwiaj tworzenie i edycję danych przestrzennych; Umożliwiaj gromadzenie i zarządzanie danymi w bazach danych; Udostępniaj narzędzia dedykowane do wykonania określonych zadań własnych; Korzystaj z zewnętrznych źródeł danych; Wykonuj raporty i zestawienia; Wykonuj analizy przestrzenne. Udostępniaj narzędzia dedykowane do wykonania określonych zadań własnych 30 ; 4. Administratorzy systemu Umożliwianie zarządzanie wszystkimi komponentami systemu Zarządzanie bezpieczeństwem Umożliwiaj tworzenie i edycję danych przestrzennych; Umożliwiaj gromadzenie i zarządzanie danymi w bazach danych; Możliwości modyfikacji konfiguracji systemu Wykonywanie zaawansowanych analiz i raportów Korzystaj z zewnętrznych źródeł danych; Umożliwiaj administrowanie wszystkimi elementami Systemu; Udostępniaj narzędzia dedykowane do 30 Dotyczy usług SIPWW związanych m.in. z obsługą sprzedaży map przez WODGIK oraz wykorzystywania funkcji lokalizacji spraw poprzez system EZD/e-PUAP. W przyszłości obsługa klientów UMWW może zostać rozszerzona o inne usługi np. związane ze wspomaganiem funkcjonowania Systemu Informacji Pasażerskiej. 80/169

81 5. Instytucje zewnętrzne: Urząd Wojewódzki GUGIK GDOŚ GUS PIG Inne Migracja danych Ustanawianie połączeń z podmiotami zewnętrznymi Utworzenie węzła regionalnego IIP Utworzenie mechanizmów pozyskiwania danych referencyjnych i tematycznych z regionu Korzystanie z mechanizmów udostępniania danych i metadanych w celu wyszukiwania, przeglądania i pobierania 6. Powiaty Udostępnianie danych i metadanych przestrzennych Możliwość korzystania ze zbiorów danych regionalnych 7. Gminy Udostępnianie danych i metadanych przestrzennych Możliwość korzystania ze zbiorów danych regionalnych 8. Zewnętrzne systemy informatyczne Zachowanie komplementarności usług względem użytkowników; Integracja w wyznaczonym zakresie funkcjonalnym i bazodanowym. Tabela 5 Aktorzy SIPWW, ich cele oraz realizujące je przypadki użycia wykonania określonych zadań własnych; Wykonuj raporty i zestawienia; Wykonuj analizy przestrzenne. Udostępnij dane przestrzenne do przeglądania; Udostępnij dane przestrzenne do pobierania; Udostępnij metadane do wyszukiwania; Udostępnij dane przestrzenne do przeglądania; Udostępnij dane przestrzenne do pobierania; Udostępnij metadane do wyszukiwania; Udostępnij dane przestrzenne do przeglądania; Udostępnij dane przestrzenne do pobierania; Udostępnij metadane do wyszukiwania; Udostępnij dane przestrzenne do przeglądania; Udostępnij dane przestrzenne do pobierania; Udostępnij metadane do wyszukiwania; Udostępniaj narzędzia dedykowane do wykonania określonych zadań własnych 31 ; 31 Narzędzia dedykowane komunikacji i integracji SIPWW z systemami zewnętrznymi. 81/169

82 Ryc. 12 Diagram przypadków użycia modelu konceptualnego SIPWW 82/169

83 LEGENDA DLA DIAGRAMU PRZYPADKÓW UŻYCIA L.p. OBIEKT OPIS 1. Przypadek użycia symbolizuje zbiór zadań lub scenariuszy dla osiągnięcia przez użytkownika określonego celu. 2. Aktor - symbolizuje zbiór ról odgrywanych względem systemu nie można traktować aktora jedynie w postaci osobowej lub instytucjonalnej. Aktor to podmiot spoza systemu, który nie musi być fizycznym obiektem. Aktorami mogą być takie podmioty jak: użytkownicy, inne systemy, zewnętrzne bazy danych i inne zewnętrzne zasoby, z których będzie korzystał system. 3. Związek zależności między przypadkami użycia. Przypadek A jest uzależniony od Przypadku B. 4. Związek asocjacji między aktorem A a przypadkiem użycia B. Aktor A wykorzystuje przypadek użycia systemu B do realizacji swojego celu. Opis przypadków użycia: 1. Udostępnij metadane przestrzenne do wyszukiwania; System musi spełniać podstawowe wymagania techniczne i organizacyjne w zakresie umożliwiania wyszukiwania zgromadzonych w SIPWW danych i metadanych przestrzennych przez inne podmioty funkcjonujące w IIP. To wymaganie funkcjonalne musi zostać spełnione w oparciu o moduł systemu udostępniający usługę sieciową CSW umożliwiającą wyszukiwanie zbiorów danych przestrzennych i usług danych przestrzennych na podstawie treści metadanych, jak również wyświetlanie zawartości metadanych. 2. Udostępnij dane przestrzenne do przeglądania; System musi spełniać podstawowe zadania stawiane przed węzłem infrastruktury informacji przestrzennej w zakresie umożliwiania przeglądania zgromadzonych danych przestrzennych przy 83/169

84 pomocy usługi sieciowej WMS i WMTS. Podstawowym minimalnym wymaganiem funkcjonalnym jest dostępność usługi sieciowej WMS. Udostępnianie danych przestrzennych do przeglądają dla użytkowników SWW powinno odbywać się w oparciu o rozwiązania serwerowe, w których użytkownik końcowy dysponowałby przynajmniej aplikacją sieciową typu cienki klient. Udostępnianie danych do przeglądania powinno być kontrolowane przez Administratorów systemu i odbywać się w oparciu o nadane użytkownikom SIPWW uprawnienia w zakresie przeglądania i pobierania danych przestrzennych. Szczegółowe zasady w tym zakresie należy określić w projekcie technicznym SIPWW. 3. Udostępnij dane przestrzenne do pobierania; System musi spełniać podstawowe zadania stawiane przed węzłem infrastruktury informacji przestrzennej w zakresie umożliwiania pobierania zgromadzonych danych przestrzennych przy pomocy usługi sieciowej WFS i WCS. Podstawowym wymaganiem funkcjonalnym spełnionym dla użytkowników jest dostępność ww. usług sieciowych. To wymaganie funkcjonalne powinno być spełnione dla użytkowników SWW poprzez zastosowanie odpowiedniego komponentu systemu umożliwiającego pobieranie danych przestrzennych z bazy danych SIPWW wprost do odrębnej lokalizacji fizycznej systemu np. stanowiska komputerowego. Udostępnianie danych do pobierania powinno być kontrolowane przez Administratorów systemu i odbywać się w oparciu o nadane użytkownikom SIPWW uprawnienia w tym zakresie. Usługi WFS i WCS dostępne będą również dla użytkowników nieautoryzowanych SIPWW (internautów) jednak powinien dotyczyć tylko zewnętrznej kopii Bazy Danych Przestrzennych, na której bazować będzie Geoportal Województwa Wielkopolskiego. Decyzja o występowaniu określonych zbiorów danych (w tym zakresu informacji opisowych) w Zewnętrznej kopii Bazy Danych SIPWW będzie należała do Zespołu ds. SIP. Szczegółowe zasady w tym zakresie należy określić w projekcie technicznym SIPWW. 4. Umożliwiaj tworzenie i edycję danych i metadanych przestrzennych; Przypadek użycia definiuje grupę funkcjonalności umożliwiających tworzenie i edycję danych i metadanych przestrzennych. Funkcjonalności należące do tej grupy będą zróżnicowane ze względu na potrzeby użytkowników dotyczące przedmiotu i zakresu ich pracy tworząc aplikacje służące: Tworzeniu i edycji metadanych; Prostej edycji części opisowej danych; Prostej edycji części graficznej danych; Zaawansowanej edycji części graficznej i opisowej. W zakresie tworzenia nowych danych przestrzennych znajduje się również grupa funkcjonalności (moduł) umożliwiająca automatyczne tworzenie danych na podstawie identyfikatorów 84/169

85 przestrzennych takich jak adres lub nr działki ewidencyjnej. Przykładem tej funkcjonalności są warstwy informacyjne tworzone na podstawie rejestrów. Szczegóły dotyczące komponentów systemu odpowiedzialnych za tworzenie i edycję danych i metadanych przestrzennych (aplikacje użytkowników SIPWW) opisane zostały w podrozdziale dotyczącym architektury logicznej systemu. Warunki wstępne i końcowe: Użytkownik powinien posiadać dostęp do narzędzi informatycznych których funkcjonalność musi odpowiadać celowi ich zastosowania. Ze względu na fakt, że edycja danych przestrzennych może odbywać się w oparciu o funkcjonalność różnych narzędzi informatycznych to użytkownik powinien mieć dostęp do typu odpowiadającego wykonywanym zadaniom, przykład: W sytuacji, gdy użytkownik stosuje narzędzia SIPWW w celu nanoszenia punktów w oparciu o przeprowadzoną inwentaryzację powinien dysponować aplikacją typu cienki klient udostępnianą przez przeglądarkę internetową o podstawowej funkcjonalności w zakresie edycji, a nie zaawansowana funkcjonalnie aplikacja typu desktop; Użytkownik musi posiadać odpowiednie uprawnienia do tworzenia nowych danych/metadanych przestrzennych; Użytkownik musi wykonywać ww. czynności wg ustalonych procedur w zależności od celu i przeznaczenia tworzenia/edycji danych. Procedury związane z edycją i tworzeniem danych przestrzennych powinny zostać opisane w projekcie technicznym SIPWW. Ich celem jest zapewnienie bezpieczeństwa i jakości baz danych i metadanych przestrzennych 32 ; Włączanie jakichkolwiek warstw informacyjnych do zbiorów baz danych SIPWW powinno pod względem technicznym zostać zatwierdzone przez uprawnionego użytkownika występującego w roli administratora. Zdarzenia niezwiązane z wprowadzaniem nowych warstw informacyjnych, a dotyczące np. aktualizacji/edycji/utworzenia obiektów w istniejących w bazie danych SIPWW warstwach informacyjnych wiążą się z odpowiedzialnością merytoryczną i nie powinny podlegać weryfikacji administratora (zakłada się, że za poprawność merytoryczną odpowiada osoba dokonująca edycji). 5. Umożliwiaj gromadzenie i zarządzanie danymi w bazach danych; Jedną z podstawowych właściwości Systemu Informacji Przestrzennej Województwa Wielkopolskiego jest możliwość przechowywania i zarządzania zbiorami danych przestrzennych. Zbiory danych będą przechowywane w bazie (lub bazach) danych przestrzennych umożliwiających zarządzanie nimi, w tym ich udostępnianie wybranym użytkownikom SWW (np. WODGIK) w różnych celach np. przeglądania lub edycji. Struktura baz danych zostanie zaprojektowana w późniejszym etapie budowy systemu. 32 Specyfikacja zadań SWW przewidzianych do wsparcia przez SIPWW, zidentyfikowanych podczas wewnętrznej analizy potrzeb i uwarunkowań, znajduje się w Załączniku nr 2 Koncepcji SIPWW 85/169

86 6. Udostępniaj narzędzia dedykowane do wykonania określonych zadań własnych; SIPWW będzie posiadał moduły funkcjonalne wyspecjalizowane do wspierania realizacji określonych zadań użytkowników, które będą w dalszej kolejności nazywane aplikacjami dedykowanymi. Aplikacje dedykowane powinny cechować się funkcjonalnością i ergonomią dostosowaną w maksymalny sposób do wsparcia realizacji konkretnych zadań, których celem jest zarządzanie, edycja i tworzenie danych przestrzennych oraz metadanych. Cechy i funkcjonalność aplikacji dedykowanych powinny wynikać z uwarunkowań prawnych, formalnych UMWW oraz indywidualnych wymagań przyszłych użytkowników. Narzędzia dedykowane są jednym z najważniejszych komponentów logicznych systemu i muszą zostać szczegółowo opisane w Projekcie Technicznym SIPWW. Przewiduje się, że w ramach SIPWW powstaną co najmniej następujące aplikacje dedykowane: Rozbudowana przeglądarka danych przestrzennych; Przeglądarka danych przestrzennych; Moduł statystyczny; Sprzedaż map; Moduł turystyczny; Moduł służący prowadzeniu rejestrów w formie przestrzennej. Bardziej szczegółowe informacje na temat tych komponentów SIPWW znajdują się w podrozdziale 11.3 dotyczącym architektury logicznej systemu. 7. Korzystaj z zewnętrznych źródeł danych; SIPWW musi zachowywać powszechnie obowiązujące standardy techniczne związane z interoperacyjnością systemów informatycznych funkcjonujących w IIP w zakresie wymiany danych. Zgodnie z Ustawą o IIP przez interoperacyjność rozumie się możliwość łączenia zbiorów danych przestrzennych oraz współdziałania usług danych przestrzennych, bez powtarzalnej interwencji manualnej, w taki sposób, aby wynik był spójny, a wartość dodana zbiorów i usług danych przestrzennych została zwiększona; Oprócz podstawowej funkcjonalności związanej z wykorzystywaniem usług sieciowych IIP, system musi mieć możliwość tworzenia dedykowanych interfejsów wymiany danych przestrzennych, co najmniej w formatach GML, SWDE, SHP. Szczegółowy opis sposobu komunikowania się SIPWW z zewnętrznymi źródłami danych powinien zostać opisany w Projekcie technicznym SIPWW. Niniejszy przypadek użycia oznacza również możliwość przeglądania w SIPWW przez Internautów danych ze źródeł zewnętrznych. 8. Umożliwiaj administrowanie wszystkimi elementami systemu; SIPWW musi posiadać zestaw narzędzi administracyjnych służących do zarządzania takimi komponentami systemu jak: Baza danych przestrzennych; 86/169

87 Baza metadanych; Tworzenie i nadawanie uprawnień użytkownikom; Funkcje serwerów: danych przestrzennych, usług katalogowych, aplikacji; Struktury odpowiedzialne za bezpieczeństwo (minimalizujące ryzyka wynikającego z korzystania z komputerów, sieci komputerowych i przesyłania danych do zdalnych lokalizacji, rozpatrywany z perspektywy poufności, integralności i dostępności.) m.in. narzędzia do wykonywania kopii bezpieczeństwa Bazy Danych Przestrzennych SIPWW, autoryzacji użytkowników, komponenty sieci typu firewall umożliwiających segregację sieci wewnętrznej, rozwiązania oparte na VPN 33. Szczegółowy opis ww. komponentów systemu musi zostać zawarty w Projekcie Technicznym SIPWW. 9. Wykonuj raporty i zestawienia; SIPWW powinien posiadać funkcjonalność umożliwiającą definiowanie i wykonywanie na żądanie zestawień (raportów) statystycznych i analitycznych bazujących na danych opisowych warstw informacyjnych. Wykonywanie raportów powinno być traktowane jako jedna z grup funkcjonalności aplikacji użytkowników SIPWW zarówno w typie aplikacji desktop jak i aplikacji dedykowanych. Należy zwrócić uwagę na fakt, że w przypadku aplikacji dedykowanych, funkcjonalność związana z raportowaniem również powinna być dostosowana do indywidualnych potrzeb użytkowników. Warunkiem koniecznym do wykonywania wiarygodnych raportów i zestawień jest poprawność merytoryczna wprowadzanych danych. Szczegółowy wykaz raportów powinien znaleźć się w Projekcie technicznym SIPWW, np.: Raport rejestr decyzji o lokalizacji inwestycji celu publicznego o znaczeniu ponadlokalnym; Zestawienie sumaryczne wartość dofinansowania ze środków WRPO do inwestycji wg powiatów; Wykaz przedsięwzięć kulturalnych współfinansowanych przez SWW; Wykaz jednostek ochotniczej straży pożarnej na terenie Województwa Wielkopolskiego. 10. Wykonuj analizy przestrzenne. SIPWW musi posiadać funkcjonalność umożliwiającą uprawnionym użytkownikom wykonywanie analiz przestrzennych czyli procesów przetwarzania danych przestrzennych oraz opisowych zmierzających do uzyskania na ich podstawie oczekiwanych rezultatów w formie zestawów danych przestrzennych. Analizy przestrzenne będą wykonywane głownie w następujących Departamentach/WSJO: Wielkopolskie Biuro Planowania Przestrzennego, Wielkopolski Zarząd Parków Krajobrazowych, 33 ang. Virtual Private Network, Wirtualna Sieć Prywatna tunel, przez który płynie ruch w ramach sieci prywatnej pomiędzy klientami końcowymi za pośrednictwem publicznej sieci (takiej jak Internet). Sieć VPN cechuje się wysokim poziomem bezpieczeństwa (ze względu na szyfrowanie pakietów danych). 87/169

88 Departament Ochrony Środowiska, Wielkopolski Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych, Departament Polityki Regionalnej, Departament Geodezji, Kartografii i Gospodarki Mieniem. Funkcjonalność systemu związana z wykonywaniem analiz przestrzennych powinna być zróżnicowana ze względu na ich przedmiot, typ oraz zakres danych przestrzennych. Szczegółowy opis wymagań funkcjonalnych w tym zakresie powinien znaleźć się w Projekcie Technicznym SIPWW. Warunki wstępne i końcowe: Użytkownik powinien posiadać dostęp do aplikacji o funkcjonalności analitycznej adekwatnej do rzeczywistych potrzeb w tym zakresie. Należy unikać wyposażania użytkowników w aplikacje o zbyt wysokiej lub nieodpowiedniej funkcjonalności takie podejście pozwala zminimalizować koszty związane z zakupem niewykorzystywanych licencji oprogramowania analitycznego oraz zwiększyć użyteczność aplikacji. Użytkownik powinien posiadać uprawnienia w zakresie dostępu do odpowiednich danych przestrzennych; Wykorzystywane do analiz dane powinny zostać zweryfikowane pod kątem wiarygodności i przydatności do celów analitycznych (na podstawie niepoprawnych danych zawsze otrzyma się niepoprawne wyniki analiz przestrzennych); Sprawdzone/autoryzowane pod względem merytorycznym wyniki analiz przestrzennych podobnie jak inne warstwy informacyjne będą mogły zostać zapisane w bazie danych przestrzennych oraz udostępnione użytkownikom wg ich uprawnień. Szczegółowe informacje w zakresie potrzeb w wykorzystaniu funkcji analitycznych znajduje się w podrozdziale nr Zakres informacyjny SIPWW Baza danych Systemu Informacji Przestrzennej Województwa Wielkopolskiego będzie mogła być zasilana z wielu dostępnych źródeł - zarówno zewnętrznych (np. GUGIK, GUS, starostwa powiatowe, gminy) jak i wewnętrznych w stosunku do SWW (np. WSJO lub departamenty UMWW). Planuje się, że w pierwszym etapie budowy i funkcjonowania SIPWW dane referencyjne i tematyczne pochodzące między innymi z instytucji administracji centralnej, powiatów i gmin będą pozyskiwane w ramach obowiązujących przepisów prawa, porozumień i umów. Podstawę prawną pozyskiwania danych ze źródeł zewnętrznych będą stanowić w szczególności: 1) Ustawa o Infrastrukturze Informacji Przestrzennej (art Objęte infrastrukturą zbiory oraz usługi danych przestrzennych, prowadzone przez organ administracji, podlegają nieodpłatnemu udostępnianiu innym organom administracji w zakresie niezbędnym do realizacji przez nie zadań publicznych. Przy udostępnianiu zbiorów organom administracji przepisy art. 15 ustawy z dnia 17 lutego 2005 r. o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne stosuje się odpowiednio) 2) Ustawa o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne (art Podmiot prowadzący rejestr publiczny zapewnia podmiotowi publicznemu albo podmiotowi niebędącemu podmiotem publicznym, realizującym zadania publiczne na podstawie odrębnych przepisów albo na skutek powierzenia lub zlecenia przez podmiot publiczny ich 88/169

89 realizacji, nieodpłatny dostęp do danych zgromadzonych w prowadzonym rejestrze, w zakresie niezbędnym do realizacji tych zadań) Zakłada się, że sukcesywnie z wykorzystaniem środków WRPO dążyć się będzie do harmonizacji i budowy najbardziej kluczowych (EGIB, EMUiA, MPZP) dla funkcjonowania SIPWW baz danych, mających wpływ na rozwój Wielkopolski. Przewiduje się różną częstotliwość danych w zależności od potrzeb oraz możliwości technologicznych organów administracji dysponenta danych (np. zakłada się, że EGIB docelowo będzie aktualizowane online lub raz na dobę, a w pierwszej fazie funkcjonowania systemu raz na tydzień / miesiąc co nie ograniczy w sposób znaczący efektywności pracy ze zbiorem). Zasilanie danych do SIPWW ze źródeł zewnętrznych odbywać się będzie z wykorzystaniem modułu zasilania, transferu i synchronizacji, w tym również z zastosowaniem usług INSPIRE i schematów aplikacyjnych zdefiniowanych w przepisach prawnych lub specyfikacjach danych INSPIRE. Znaczny zasób danych będą stanowić zbiory danych utworzone w ramach wdrożenia SIPWW i aktualizowane w ramach realizacji zadań SWW z wykorzystaniem aplikacji klienckich SIPWW. Innym ważnym źródłem danych przestrzennych będą różnego rodzaju opracowania eksperckie zlecane przez SWW (np. programy, plany, strategie, ekspertyzy, inwentaryzacje). Zaplanowano wdrożenie dokumentów wewnętrznych (zarządzeń, uchwał) w sprawie wymogu przekazywania danych przestrzennych w przypadku opracowywania dokumentacji mogących zawierać mapy lub informacje przestrzenne. Regulacja ta powinna również określać szczegółowo formę przekazywania danych przez wykonawcę oraz procedurę związaną z uzgadnianiem / opiniowaniem umów dot. wyżej wymienionych opracowań oraz kontroli pochodzących z nich danych przestrzennych przez Zespół ds. SIP. Tabela nr 6 przedstawia listę zbiorów danych, które mogą zasilać SIPWW. 89/169

90 L.p. Organ administracji (dysponent danych) 34 Operator danych Nazwa zbioru danych Czy zbiór może zostać zasilony na pierwszym etapie budowy SIPWW? Planowana data dostępności zbioru dla Województwa Wielkopolskiego (pełne pokrycie) Rekomendowana częstotliwość aktualizacji w SIPWW Dane referencyjne 1. Marszałek Województwa 2. Marszałek Województwa WODGIK WODGIK Baza Danych Obiektów Topograficznych (1:10000) Rastrowe mapy topograficzne (w skali 1:10000, układ 1992) Tak 2013 W razie opracowania aktualizacji zbioru danych Tak Brak informacji W razie opracowania aktualizacji zbioru danych 3. Główny Geodeta Kraju CODGIK TERYT Tak Zbiór dostępny Raz na dobę 4. Główny Geodeta Kraju CODGIK Państwowy Rejestr Granic Tak Zbiór dostępny W razie opracowania aktualizacji zbioru danych 5. Główny Geodeta Kraju CODGIK VMap L2 Tak Zbiór dostępny W razie opracowania aktualizacji zbioru danych 6. Główny Geodeta Kraju CODGIK Baza Danych Ogólnogeograficznych 7. Główny Geodeta Kraju CODGIK Rastrowe mapy topograficzne w skalach innych niż 1:10000 Tak Zbiór dostępny W razie opracowania aktualizacji zbioru danych Tak Zbiór dostępny W razie opracowania aktualizacji zbioru danych 8. Główny Geodeta Kraju CODGIK Numeryczny Model Terenu Tak Zbiór dostępny W razie opracowania aktualizacji zbioru danych 9. Główny Geodeta Kraju CODGIK Ortofotomapa Tak Zbiór dostępny W razie opracowania aktualizacji zbioru danych 10. Starosta powiatu PODGIK Ewidencja Gruntów i Budynków Tak, w przypadku powiatów, które Raz na dobę 34 Kompetencje organu administracji (dysponenta danych) oraz operatora danych opisano w rozdziale Wg założeń w projekcie rozporządzenia Ministra Administracji i Cyfryzacji zmieniający rozporządzenie w sprawie ewidencji gruntów i budynków 90/169

91 L.p. Organ administracji (dysponent danych) 34 Operator danych Nazwa zbioru danych 11. Starosta PODGIK Baza Danych Obiektów Topograficznych 1: Starosta PODGIK Geodezyjna ewidencja sieci uzbrojenia terenu 13. Wójt / burmistrz prezydent miasta 14. Marszałek Województwa 15. Marszałek Województwa 16. Marszałek Województwa Wójt / burmistrz prezydent miasta Ewidencja miast, ulic i adresów Dane tematyczne Czy zbiór może zostać zasilony na pierwszym etapie budowy SIPWW? dysponują zbiorem danych w odpowiedniej jakości 35 Planowana data dostępności zbioru dla Województwa Wielkopolskiego (pełne pokrycie) Rekomendowana częstotliwość aktualizacji w SIPWW Nie Brak danych W razie opracowania aktualizacji zbioru danych Nie Brak danych W razie opracowania aktualizacji zbioru danych Tak, w przypadku gmin, które dysponują zbiorem danych w odpowiedniej jakości 37 Brak danych Raz na dobę WODGIK Mapa sozologiczna Tak Zbiór dostępny W razie opracowania aktualizacji zbioru danych WODGIK Mapa hydrograficzna Tak Zbiór dostępny W razie opracowania aktualizacji zbioru danych Wielkopolskie Biuro Planowania Plan Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Tak Zbiór dostępny W razie opracowania aktualizacji zbioru danych 35 Stan ewidencji gruntów i budynków w województwie wielkopolskim opisany został w rozdziale 8 37 Stan ewidencji gruntów i budynków w województwie wielkopolskim opisany został w rozdziale /169

92 L.p. Organ administracji (dysponent danych) 34 Operator danych Nazwa zbioru danych 17. Marszałek Województwa 18. Marszałek Województwa 19. Marszałek Województwa 20. Marszałek Województwa 21. Marszałek Województwa 22. Marszałek Województwa 23. Marszałek Województwa 24. Marszałek Województwa 25. Marszałek Województwa Przestrzennego Wojewódzki Zarząd Dróg Wojewódzkich Wojewódzki Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych Zarząd Parków Krajobrazowych Województwa Wielkopolskiego Regionalny Ośrodek Pomocy Społecznej Wojewódzki Urząd Pracy Wojewódzki Urząd Pracy Wojewódzki Urząd Pracy Wielkopolski Zarząd Geodezji, Kartografii i Administrowania Mieniem Marszałek Województwa Baza danych o drogach wojewódzkich (ROADMAN) Ewidencja wód, urządzeń melioracji wodnych oraz zmeliorowanych gruntów Dane przyrodnicze i turystyczne dot. parków krajobrazowych Baza danych pomocy społecznej Baza danych o absolwentach szkół ponadgimnazjalnych Rejestr decyzji o przyznaniu zasiłku dla osób pracujących za granicą Czy zbiór może zostać zasilony na pierwszym etapie budowy SIPWW? Planowana data dostępności zbioru dla Województwa Wielkopolskiego (pełne pokrycie) Rekomendowana częstotliwość aktualizacji w SIPWW Tak 2015 W razie opracowania aktualizacji zbioru danych Tak Brak danych Na bieżąco Tak Zbiór dostępny W razie opracowania aktualizacji zbioru danych Tak 2015 (w ramach wdrożenia SIPWW) Tak Zbiór dostępny Raz na rok Tak Zbiór dostępny Raz na rok W razie opracowania aktualizacji zbioru danych Baza danych o rynku pracy Tak Zbiór dostępny Raz na miesiąc Baza danych decyzji wyłączeniowych Rejestr granic obwodów łowieckich Tak Zbiór planowany do pozyskania w ramach wdrożenia SIPWW Na bieżąco Tak Zbiór dostępny Na bieżąco 26. Marszałek WODGIK Mapa glebowo-rolnicza Tak Zbiór dostępny Na bieżąco 92/169

93 L.p. Organ administracji (dysponent danych) 34 Operator danych Nazwa zbioru danych Województwa 27. Marszałek Województwa 28. Marszałek Województwa 29. Marszałek Województwa 30. Marszałek Województwa 31. Marszałek Województwa 32. Marszałek Województwa 33. Marszałek Województwa 34. Marszałek Województwa Marszałek Województwa Marszałek Województwa Marszałek Województwa Marszałek Województwa Marszałek Województwa Marszałek Województwa Marszałek Województwa Marszałek Województwa Baza danych przedsięwzięć finansowanych z funduszy unijnych Baza danych przedsięwzięć finansowanych z budżetu województwa Baza danych nieruchomości samorządu województwa Baza danych o infrastrukturze komunikacyjnej regionu Baza danych o turystyce oraz obiektach sportu i rekreacji Baza danych organizacji pozarządowych Baza danych ochotniczych straży pożarnych Baza danych o instytucjach kultury i ich finansowaniu Czy zbiór może zostać zasilony na pierwszym etapie budowy SIPWW? Planowana data dostępności zbioru dla Województwa Wielkopolskiego (pełne pokrycie) Tak 2015 (w ramach wdrożenia SIPWW) Tak 2015 (w ramach wdrożenia SIPWW) Tak 2015 (w ramach wdrożenia SIPWW) Tak 2015 (w ramach wdrożenia SIPWW) Tak 2015 (w ramach wdrożenia SIPWW) Tak 2015 (w ramach wdrożenia SIPWW) Tak 2015 (w ramach wdrożenia SIPWW) Tak 2015 (w ramach wdrożenia SIPWW) Rekomendowana częstotliwość aktualizacji w SIPWW Na bieżąco Na bieżąco Na bieżąco Na bieżąco Na bieżąco Na bieżąco Na bieżąco Na bieżąco 35. Marszałek Marszałek Baz danych o rolnictwie i Tak 2015 Na bieżąco 93/169

94 L.p. Organ administracji (dysponent danych) 34 Operator danych Nazwa zbioru danych Czy zbiór może zostać zasilony na pierwszym etapie budowy SIPWW? Planowana data dostępności zbioru dla Województwa Wielkopolskiego (pełne pokrycie) Województwa Województwa łowiectwie (w ramach wdrożenia SIPWW) 36. Marszałek Województwa 37. Marszałek Województwa 38. Marszałek Województwa 39. Marszałek Województwa 40. Marszałek Województwa Marszałek Województwa Marszałek Województwa Marszałek Województwa Marszałek Województwa Marszałek Województwa Baza danych środowiskowych Baza danych ochrony przyrody Baza danych instytucji szkolnictwa wyższego Baza danych jednostek oświatowych Baza danych o instytucjach otoczenia biznesu (w tym: baza innowacyjnych przedsiębiorstw, baza Odkrycia naukowe i wynalazki, baza instytucji naukowo-badawczych, baza Skutecznych instytucji otoczenia biznesu, baza ośrodków transferu technologii, baza klastrów) Tak 2015 (w ramach wdrożenia SIPWW) Tak 2015 (w ramach wdrożenia SIPWW) Tak 2015 (w ramach wdrożenia SIPWW) Tak 2015 (w ramach wdrożenia SIPWW) Tak 2015 (w ramach wdrożenia SIPWW) Rekomendowana częstotliwość aktualizacji w SIPWW Na bieżąco Na bieżąco Na bieżąco Na bieżąco Na bieżąco 41. Marszałek Marszałek Baza danych pomocy Tak 2015 Na bieżąco 94/169

95 L.p. Organ administracji (dysponent danych) 34 Operator danych Nazwa zbioru danych Czy zbiór może zostać zasilony na pierwszym etapie budowy SIPWW? Planowana data dostępności zbioru dla Województwa Wielkopolskiego (pełne pokrycie) Województwa Województwa społecznej (w ramach wdrożenia SIPWW) 42. Marszałek Województwa Marszałek Województwa Baza danych statystycznych 43. Główny Geodeta Kraju CODGIK Dane wysokościowe ze skaning laserowego (chmury punktów) 44. Główny Geodeta Kraju ARiMR Dane o charakterze katastralnym (działki LPIS) 45. Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska 46. Główny Urząd Statystyczny 47. Główny Urząd Statystyczny 48. Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego 49. Generalna Dyrekcja Lasów Państwowych Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska Główny Urząd Statystyczny Główny Urząd Statystyczny Narodowy Instytut Dziedzictwa Generalna Dyrekcja Lasów Państwowych Powierzchniowe formy ochrony przyrody Tak 2015 (w ramach wdrożenia SIPWW) Tak 2014 (dane opracowywane dla części terytorium Polski) Rekomendowana częstotliwość aktualizacji w SIPWW Na bieżąco W razie opracowania aktualizacji zbioru danych Tak 38 Zbiór dostępny W razie opracowania aktualizacji zbioru danych Tak Zbiór dostępny W razie opracowania aktualizacji zbioru danych Bank Danych Lokalnych Tak Zbiór dostępny Raz na rok REGON Tak Zbiór dostępny Raz na rok Zabytki nieruchome Tak 2014 Raz na kwartał Bank danych o lasach Tak Zbiór dostępny Raz na rok 50. Państwowy Instytut Państwowy Instytut Centralna Baza Danych Tak Zbiór dostępny Raz na rok 38 Uzupełniająco w stosunku do danych ewidencji gruntów i budynków pozyskiwanych z powiatów 95/169

96 L.p. Organ administracji (dysponent danych) 34 Operator danych Nazwa zbioru danych Geologiczny Geologiczny Geologicznych 51. Państwowy Instytut Geologiczny Państwowy Instytut Geologiczny 52. Minister Środowiska Marszałek województwa 53. Minister Pracy i Pomocy Społecznej 54. Minister Pracy i Pomocy Społecznej 55. Minister Infrastruktury i Rozwoju Regionalnego Wojewódzki Urząd Pracy Wojewódzki Urząd Pracy Marszałek Województwa Baza danych Systemu Osłony Przeciwosuwiskowej Województwa baza danych o odpadach Czy zbiór może zostać zasilony na pierwszym etapie budowy SIPWW? Planowana data dostępności zbioru dla Województwa Wielkopolskiego (pełne pokrycie) Rekomendowana częstotliwość aktualizacji w SIPWW Tak Zbiór dostępny W razie opracowania aktualizacji zbioru danych Nie Brak danych - Rejestr instytucji szkoleniowych Tak Zbiór dostępny Raz na kwartał Krajowy rejestr agencji zatrudnienia Tak Zbiór dostępny Raz na kwartał Baza danych KSI SIMIK Tak Zbiór dostępny 39 Raz na miesiąc 56. Minister Infrastruktury i Rozwoju Regionalnego Marszałek Województwa Lista beneficjentów programu Kapitał Ludzki Tak Zbiór dostępny Raz na miesiąc 57. Minister Infrastruktury i Rozwoju Regionalnego 58. Krajowy Zarząd Gospodarki Wodnej 59. Krajowy Zarząd Gospodarki Wodnej Marszałek Województwa Krajowy Zarząd Gospodarki Wodnej Krajowy Zarząd Gospodarki Wodnej Lokalny System Informatyczny Tak Od 2014 Raz na miesiąc Mapa Podziału Hydrograficznego Polski Tak Zbiór dostępny W razie opracowania aktualizacji zbioru danych Kataster wodny Brak danych Brak danych - 39 W nowej perspektywie finansowej zostanie wdrożony tzw. Lokalny System Informatyczny, w którym będą gromadzone dane o dofinansowaniach 96/169

97 L.p. Organ administracji (dysponent danych) 34 Operator danych Nazwa zbioru danych 60. Krajowy Zarząd Gospodarki Wodnej 61. Krajowy Zarząd Gospodarki Wodnej 62. Krajowy Zarząd Gospodarki Wodnej 63. Główny Inspektor Ochrony Środowiska 64. Polskie Linie Kolejowe S.A. 65. Uniwersytet Adama Mickiewicza 66. Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa 67. Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa 68. Wójt / burmistrz prezydent miasta Krajowy Zarząd Gospodarki Wodnej Krajowy Zarząd Gospodarki Wodnej Krajowy Zarząd Gospodarki Wodnej Główny Inspektor Ochrony Środowiska Polskie Linie Kolejowe S.A. Uniwersytet Adama Mickiewicza Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa Wójt / burmistrz prezydent miasta Wstępna ocena ryzyka powodziowego dla Województwa Wielkopolskiego Mapy zagrożenia powodziowego Czy zbiór może zostać zasilony na pierwszym etapie budowy SIPWW? Planowana data dostępności zbioru dla Województwa Wielkopolskiego (pełne pokrycie) Rekomendowana częstotliwość aktualizacji w SIPWW Tak Zbiór dostępny W razie opracowania aktualizacji zbioru danych Tak Zbiór dostępny W razie opracowania aktualizacji zbioru danych Mapy ryzyka powodziowego Tak Zbiór dostępny W razie opracowania aktualizacji zbioru danych Baza danych Państwowego Monitoringu Środowiska Brak danych Brak danych - Baza danych linii kolejowych Tak Zbiór dostępny Raz na kwartał Dane przyrodnicze dotyczące Parków Krajobrazowych Bazy danych Systemu Identyfikacji Działek Rolnych Baza danych Systemu Identyfikacji i Rejestracji Zwierząt. Miejscowe Plany Zagospodarowania Przestrzennego Tak Zbiór dostępny W razie opracowania aktualizacji zbioru danych Tak Zbiór dostępny Raz na kwartał Tak Zbiór dostępny Raz na kwartał Nie W razie opracowania aktualizacji zbioru danych 69. Wójt / burmistrz Wójt / burmistrz Studium uwarunkowań i Nie 2020 W razie opracowania 40 Planowana dostępność zbiorów danych tematu zagospodarowanie przestrzenne INSPIRE 97/169

98 L.p. Organ administracji (dysponent danych) 34 Operator danych Nazwa zbioru danych prezydent miasta prezydent miasta kierunków zagospodarowania przestrzennego 70. Wójt / burmistrz prezydent miasta 71. Europejska Agencja Środowiskowa (EEA) 72. Europejska Agencja Środowiskowa (EEA) Wójt / burmistrz prezydent miasta Europejska Agencja Środowiskowa (EEA) Europejska Agencja Środowiskowa (EEA) Decyzje o lokalizacji inwestycji celu publicznego o znaczeniu ponadlokalnym Czy zbiór może zostać zasilony na pierwszym etapie budowy SIPWW? Planowana data dostępności zbioru dla Województwa Wielkopolskiego (pełne pokrycie) Nie Brak danych - Rekomendowana częstotliwość aktualizacji w SIPWW aktualizacji zbioru danych Corine Land Cover Tak Zbiór dostępny W razie opracowania aktualizacji zbioru danych Urban Atlas Tak Zbiór dostępny 41 W razie opracowania aktualizacji zbioru danych Tabela 6 Lista zbiorów danych, które mogą zasilać do SIPWW 41 Dane opracowywane są dla obszarów aglomeracji zamieszkałych przez więcej niż mieszkańców. W przypadku Województwa Wielkopolskiego opracowano dane dla aglomeracji: Poznania, Konina i Kalisza. 98/169

99 11.5 Architektura logiczna systemu Przyjmuje się, że architektura logiczna SIPWW będzie oparta o model wielowarstwowy i zorientowany na usługi (SOA). Wielowarstwowość w tego typu rozwiązaniach informatycznych wynika z uwarunkowań technicznych i organizacyjnych oraz wymagań funkcjonalnych względem systemu. Ukierunkowanie architektury na usługi niesie ze sobą wiele zalet zwiększających prawdopodobieństwo realizacji głownie wymagań poza funkcjonalnych systemu: Elastyczność we wprowadzaniu zmian w architekturze logicznej systemu ewentualne zmiany wystarczy zaimplementować jedynie w wybranych (komponentach) bez konieczności zmian w innych; Elastyczność w komunikacji tworzonych usług z różnymi platformami informatycznymi (z utworzonych usług można korzystać w różnorodnych środowiskach systemowych); Elastyczność w zmianie technologii wykorzystywanych w usługach np. serwer danych przestrzennych oparty o PostgreSQL może zostać zmieniony na inny o dowolnej technologii bez konieczności zmian w pozostałych komponentach; Skalowalność rozwiązania informatycznego rozwiązanie informatyczne tworzone przez komponenty jest skalowalne dzięki ich właściwościom pozwalającym na łatwą rozbudowę o nowe komponenty lub zwiększanie zakresu istniejących bez wpływu na funkcjonalność całego rozwiązania. Do opisu architektury logicznej został wykorzystany diagram komponentów w notacji UML 2.3. Zadaniem diagramu jest przedstawienie struktury systemu na poziomie takich elementów, które mogą być projektowane i rozwijane niezależnie. Podstawowymi elementami diagramu są komponenty oraz interfejsy służące do komunikowania się komponentów między sobą oraz z otoczeniem systemu. Diagram komponentów jest właściwy dla tego poziomu szczegółowości opisu architektury systemu gdyż prezentuje system na wyższym poziomie abstrakcji niż diagram klas (który powinien być opracowany w Projekcie Technicznym SIPWW), gdyż każdy z komponentów może być implementacją jednej lub większej liczby klas. Funkcjonalność systemu SIPWW musi być zgodna z obecnie obowiązującymi przepisami prawa, a ponadto uwzględniać również przepisy prawne, które są na etapie vacatio legis. 99/169

100 LEGENDA DIAGRAMU ARCHITEKTURY LOGICZNEJ SIPWW: L.p. OBIEKT OPIS 11. Moduł funkcjonalny SIPWW (integralny komponent systemu) 12. Komponent spoza SIPWW (aktor) np. system dziedzinowy wchodzący w interakcję z SIPWW 13. Baza danych lub metadanych SIPWW (integralny komponent systemu). 14. Aplikacja typu gruby klient lub desktop wchodząca w bezpośrednią interakcję z SIPWW. 15. Związek zależności komponentu A od komponentu B. Zmiany w komponencie B będą miały wpływ na funkcjonowanie komponentu A. 16. Związek agregacji przedstawiający relację całość (B) część (A). Komponent A stanowi rozszerzenie logiczne komponentu B. 17. Związek asocjacji między komponentami A i B. Oznacza bezpośrednie połączenie obu komponentów. 18. Interfejs dostarczający(b) komponentu (A). Interfejs B to zestaw operacji, które wyznaczają usługi oferowane przez komponent A /169

101 19. Interfejs wymagany (B) komponentu (A). Interfejs B to zestaw operacji, które wyznaczają usługi oferowane przez komponent A. 20. Połączenie zespolone (poprzez interfejsy) komponentów A i B, pokazuje że komponent A dostarcza usług, które są wymagane przez komponent B. Połączenie wskazuje usługi, na które zawsze ma zapotrzebowanie inny komponent. 21. Połączenie niezespolone między komponentami A i B. Pokazuje że Komponent A sięga do komponentu B poprzez wystawiany prze niego interfejs dostarczający C. Zapotrzebowanie komponentu A na usługi Komponentu B nie jest stałe, a każda zmiana interfejsu C wymaga dostosowania komponentu A /169

102 Ryc. 13 Diagram komponentów architektury logicznej SIPWW 102/169