Spis treści. Przedmowa Podstawy fizjologii wysiłku Jan Górski... 15

Transkrypt

1 Spis treści Przedmowa Podstawy fizjologii wysiłku Jan Górski Narząd ruchu Mięśnie szkieletowe Budowa Czynność skurczowa mięśnia Wykorzystanie tlenu przez ustrój ludzki Przemiana materii Podstawowa przemiana materii (PPM) Całkowita przemiana materii (CPM) Współczynnik oddechowy (RQ) Deficyt tlenowy i dług tlenowy Pobór tlenu w czasie wysiłku o stałym obciążeniu Pobór tlenu w czasie wysiłku o wzrastającym obciążeniu; V O 2max Metody pomiaru V O 2max Czynniki determinujące V O 2max Wydolność fizyczna Ocena obciążeń wysiłkiem Skala Borga Próg mleczanowy Zastosowanie wyników pomiaru progu mleczanowego MET Źródła energii dla mięśni ATP i fosfokreatyna Substraty wewnątrzmięśniowe Glikogen Triacyloglicerole mięśniowe Substraty krwiopochodne Glukoza

2 Wolne kwasy tłuszczowe Lipoproteiny osocza Ciała ketonowe Aminokwasy Białka Zapotrzebowanie na białko w czasie wysiłku Amoniak Wpływ treningu na wykorzystanie węglowodanów i tłuszczów Trening wytrzymałościowy Trening beztlenowy Wpływ wysiłku na układ wewnętrznego wydzielania Wprowadzenie Wpływ wysiłku na stężenie hormonów we krwi Adrenokortykotropina i hormony wydzielane przez korę nadnerczy TSH i hormony wydzielane przez gruczoł tarczowy Gonadotropiny i hormony wydzielane przez gruczoły płciowe (gonady) Prolaktyna Hormon wzrostu (GH) Hormon antydiuretyczny (wazopresyna, ADH) Przedsionkowy peptyd natriuretyczny (sodopędny) (ANP) Hormony wydzielane przez wyspy trzustki (wyspy Langerhansa) Aminy katecholowe (adrenalina, noradrenalina) Erytropoetyna Leptyna Oksytocyna Parathormon i kalcytonina Peptydy opioidowe Wpływ wysiłku na układ krążenia Wprowadzenie Wysiłki dynamiczne Objętość minutowa serca Ciśnienie tętnicze Wykonywanie wysiłku kończynami górnymi Wpływ wysiłku na dystrybucję krwi w ustroju Wysiłek statyczny a czynność układu krążenia Krążenie płucne Ekstrakcja tlenu w tkankach Mioglobina Wpływ treningu na układ krążenia Częstość skurczów serca Wielkość serca Objętość wyrzutowa Objętość minutowa Naczynia krwionośne Ciśnienie tętnicze Wpływ wysiłku na układ oddechowy Wprowadzenie Wpływ wysiłku na wentylację płuc

3 Wpływ treningu wytrzymałościowego na wentylację płuc Wpływ wysiłku na krew Wprowadzenie Wpływ wysiłku Wpływ treningu wytrzymałościowego Wpływ wysiłku na równowagę kwasowo-zasadową Wpływ wysiłku na czynność nerek Wprowadzenie Wpływ wysiłku Wpływ wysiłku na czynność przewodu pokarmowego Wprowadzenie Wpływ wysiłku Wpływ wysiłku na układ odpornościowy Wprowadzenie Wpływ wysiłku Wpływ treningu wytrzymałościowego Cytokiny Zmęczenie Wprowadzenie Zmęczenie obwodowe Droga ruchowa Przyczyny mięśniowe Zmęczenie ośrodkowe Przetrenowanie Podstawy treningu fizycznego Zdzisław Adach, Mariusz Naczk Trening wytrzymałościowy Metody treningu wytrzymałościowego Metody treningu ciągłego Metody treningu powtórzeniowego Metoda treningu interwałowego Wpływ treningu wytrzymałościowego na organizm Wpływ treningu na ekonomikę wysiłku Ocena wydolności tlenowej Metody pomiaru maksymalnego poboru tlenu Trening szybkości (wydolności beztlenowej) Ocena wydolności beztlenowej Test Margarii Kalamena Test ergometryczny siła szybkość według Vandewalle a Test Wingate (Bar-Ora) Stężenie kwasu mlekowego w ocenie wydolności beztlenowej Trening ogólnorozwojowy Trening siły mięśniowej Rola treningu siłowego w utrzymaniu zdrowia Trening siłowy u dzieci Metody treningu siły i ich wpływ na organizm Trening izometryczny (statyczny) Trening dynamiczny Elektrostymulacja mięśni (EMS)

4 3. Wysiłek fizyczny i trening kobiet Zdzisław Adach, Wioletta Brzenczek-Owczarzak Wprowadzenie Skład ciała Metabolizm Układ ruchu Siła mięśniowa Trening siłowy Krew i układ krążenia Układ oddechowy Termoregulacja Wydolność tlenowa Cykl miesiączkowy a zdolność do wykonywania wysiłków wytrzymałościowych, szybkościowych i siłowych Trening wytrzymałościowy Zdolność do wykonywania wysiłków beztlenowych Trening a zaburzenia cyklu miesiączkowego Hormony a wysiłek Wysiłek fizyczny i trening kobiet w ciąży Rola hormonów płciowych w przebiegu ciąży Progesteron Estrogeny Relaksyna Somatomammotropina kosmówkowa Uwarunkowania wysiłku podczas ciąży Zmiany w składzie ciała oraz układzie ruchu Wydatek energetyczny oraz zapotrzebowanie na tlen Układ krążenia Termoregulacja matki i płodu Trening rekreacyjny w okresie ciąży i uzasadnienie jego stosowania Wpływ treningu w okresie ciąży na zdolność do wykonywania wysiłków długotrwałych (wydolność tlenową) Demineralizacja kości Karmienie piersią Ciąża a sport wyczynowy Trening siłowy w okresie ciąży Wysiłek fizyczny i trening SPORTOWY w wieku rozwojowym Marian Krawczyński Rozwój ontogenetyczny (osobniczy) i czynniki rozwoju Granice normy auksologicznej (rozwojowej) Rozwój motoryczny w wieku rozwojowym Odrębności reakcji układu krążenia i układu oddechowego u dzieci na wysiłek fizyczny Sprawność i wydolność fizyczna u dzieci i młodzieży oraz metody ich oceny Wydolność fizyczna i trening sportowy a rozwój dziecka Wiek biologiczny a zwiększony wysiłek fizyczny

5 5. Starzenie się a wydolność fizyczna człowieka Jerzy A. Żołądź, Joanna Majerczak, Krzysztof Duda Starzenie się a skład ciała Starzenie się a masa mięśni szkieletowych Starzenie się a siła i moc mięśni szkieletowych człowieka Starzenie się a maksymalny pobór tlenu Trening fizyczny osób w starszym wieku Trening siłowy Trening wytrzymałościowy Wysiłek fizyczny w różnych temperaturach otoczenia Zbigniew Szyguła, Anna Lubkowska Wprowadzenie Podstawy termoregulacji Wysiłek w wysokiej temperaturze otoczenia Następstwa odwodnienia Następstwa hipertermii Profilaktyka zaburzeń cieplnych i poprawa zdolności do wysiłku Wysiłek w niskiej temperaturze otoczenia Fizjologiczna reakcja na zimno Reakcje naczyniowe Termogeneza Adaptacja do długotrwałej ekspozycji na zimno Wysiłek w zimnym powietrzu Wysiłek w zimnej wodzie Zdolność do wysiłku w niskiej temperaturze otoczeniu Zagrożenia związane z wysiłkiem w niskiej temperaturze otoczenia Zapobieganie wychłodzeniu Zintegrowana odpowiedź ustroju na niedotlenienie wysokościowe Bruno Grassi, Jerzy A. Żołądź Wprowadzenie Zmiana ciśnienia tlenu wraz ze wzrostem wysokości nad poziom morza Hipoksja i hiperwentylacja wysokościowa wpływ aklimatyzacji Wymiana tlenu w płucach na szczycie Mount Everestu Przesunięcia krzywej dysocjacji oksyhemoglobiny Konsekwencje kwasowo-zasadowe hipoksji wysokościowej Wydolność fizyczna w warunkach wysokogórskich Wysiłki krótkotrwałe o mocy maksymalnej Wysiłki długotrwałe Trening w warunkach wysokogórskich Wysiłek i sport OSÓB niepełnosprawnych Krzysztof Klukowski Wprowadzenie Specyfika zdolności wysiłkowej w procesie usprawniania Testy czynnościowe i ich odrębności w przypadku osób niepełnosprawnych Wybrane zagadnienia sportu osób niepełnosprawnych

6 Wydolność tlenowa osób z uszkodzeniem rdzenia kręgowego Rola i znaczenie wydolności beztlenowej w życiu codziennym oraz sportowej aktywności fizycznej osób z uszkodzeniem rdzenia kręgowego w odcinku szyjnym Metody oceny wydolności beztlenowej mięśni kończyn górnych osób z uszkodzeniem rdzenia kręgowego w warunkach laboratoryjnych Wpływ niedoboru aktywności ruchowej (hipokinezji) na ustrój Krzysztof Klukowski Roztrenowanie i hipokinezja sportowców Zapobieganie zmniejszaniu się V O 2max i tolerancji wysiłku Ograniczenie aktywności fizycznej i długotrwałe pozostawanie w pozycji leżącej przez osoby zdrowe Objętość i skład płynów ustrojowych Czynność układu krążenia Nietolerancja ortostatyczna Termoregulacja Mięśnie szkieletowe Metabolizm kości Tolerancja węglowodanów Układ odpornościowy Zdolność do wysiłków fizycznych Właściwości psychofizjologiczne Przebywanie w warunkach mikrograwitacji Hipokinezja a proces starzenia się Zapobieganie skutkom hipokinezji Wysiłek fizyczny w wybranych chorobach Anna Jegier Wprowadzenie Aktywność fizyczna a choroba niedokrwienna serca Aktywność fizyczna a otyłość Aktywność fizyczna a cukrzyca Trening zdrowotny Anna Jegier Wprowadzenie Trening zdrowotny efekty fizjologiczne Trening zdrowotny zalecenia Kwalifikacja do treningu zdrowotnego Trening zdrowotny tolerancja wysiłku fizycznego i możliwość powikłań Wysiłek fizyczny a żywienie Irena Celejowa Współczesne poglądy na żywienie w sporcie Specyfika żywienia sportowców w okresie treningów, zawodów i odnowy Posiłki podczas treningów i zawodów pora spożywania, częstotliwość i rodzaj

7 13. Doping w sporcie Jerzy Smorawiński, Andrzej Pokrywka Wprowadzenie Definicja dopingu Reguły antydopingowe Analiza środków dopingujących Lista substancji i metod zabronionych w sporcie Medyczne aspekty stosowania środków dopingujących Steroidy anaboliczno-androgenne Erytropoetyna Insulina Hormon wzrostu Agoniści receptorów beta 2 -adrenergicznych Diuretyki Stymulanty Narkotyki Kanabinoidy Glikokortykosteroidy Beta-blokery (beta-adrenolityki) Nieświadome użycie substancji dopingujących Podstawy genetyki wysiłku fizycznego Małgorzata Żendzian-Piotrowska Wprowadzenie Geny warunkujące zdolność organizmu do wysiłku fizycznego Gen ACTN Gen ACE Gen BDKRB Gen PPAR-alfa Gen MSTN Doping genowy Skorowidz