KONSPEKT ZAJĘĆ LEKCYJNYCH DLA KLASY IV TECHNIKUM

Transkrypt

1 KONSPEKT ZAJĘĆ LEKCYJNYCH DLA KLASY IV TECHNIKUM Klasa IV TI Prowadzący: mgr Katarzyna Listwan. TEMAT: Dramat pokolenia Kolumbów w poezji Tadeusza Różewicza (na przykładzie wierszy Lament i Ocalony) CELE: 1. Cel ogólny: a) Uczeń zauważa i rozumie destruktywny wpływ wojny na życie i rozwój młodego człowieka 2. Cele operacyjne szczegółowe: a) uczeń potrafi porównać ze sobą dwa teksty Tadeusza Różewicza: Lament i Ocalony ; b) uczeń potrafi czytać ze zrozumieniem tekst literacki; c) uczeń omawia kompozycje, język i środki wyrazu tekstów literackich podejmuje próbę interpretacji d) uczeń potrafi udowodnić, że poetykę Tadeusza Różewicza nazywa się poetyką ściśniętego gardła e) uczeń potrafi formułować dłuższą wypowiedź ustną; METODY: Burza mózgów Heureza Praca z tekstem Test sprawdzający POMOCE: Ksero tekstów literackich Przygotowany wcześniej test sprawdzający I OGNIWO WSTĘPNE: 1

2 a) Nauczyciel podaje cel ogólny lekcji. b) Uczniowie przypominają słowa dotyczące literatury II wojny światowej, które poznali na poprzedniej lekcji (pustka aksjologiczna, atrofia uczuć, dehumanizacja, reifikacja, nihilizm) c) Nauczyciel podaje uczniom temat lekcji II OGNIWO CENTRALNE a) Uczniowie przypominają informacje na temat pokolenia Kolumbów b) Nauczyciel prezentuje krótko sylwetkę Tadeusza Różewicza c) Uczniowie otrzymują odpowiednio przygotowane wcześniej fragmenty wiersza Lament Tadeusza Różewicza, pozbawione określeń oznaczających negację. d) Heureza: Kim jest podmiot liryczny w przytoczonym fragmencie tekstu? Jakie są kulturowe korzenie podmiotu lirycznego? Jakimi wartościami kieruje się w życiu? b) Nauczyciel czyta na głos pełny tekst wiersza pt. Lament. Uczniowie porównują wizję świata ukazaną we fragmencie i w całości tekstu Różewicza c) Heureza: Kim jest podmiot liryczny w przytoczonym fragmencie tekstu? Jakie są kulturowe korzenie podmiotu lirycznego? Jakimi wartościami kieruje się w życiu? d) Uczniowie dochodzą do wniosku, że dwie postacie, które poznali na lekcji, są sobie zupełnie przeciwne. Aby je skontrastować, na tablicy zostaje narysowana tabela (młodzież uzupełnia ją w teście). Pierwsza rubryka zawierać będzie cechy człowieka, który ukazany był w pozbawionej zaprzeczeń wersji tekstu. Druga natomiast cechy człowieka z pełnego wiersza. Ponieważ jest on zaprzeczeniem człowieka pierwszego, określony zostanie jako NIE - człowiek. CZŁOWIEK młody, smukły, piękny, jasny, szlachetny witalny niewinny, wzruszający czysty, prosty, kruchy, słaby wrażliwy spadkobierca tradycji i kultury europejskiej i jej wartości, ufny i wierny wierzy w Boga i na religii opiera swoje życie NIE - CZŁOWIEK pozornie, powierzchownie młody, narzędzie w dłoni kata, współwinny zła, które się działo morderca, okaleczony, nie mógł doświadczyć dziedzictwa kultury i jej wartości, brak mu wiary, zaufania, nadziei, nie wierzy w Boga religia nie jest dla niego wartością pozostał mu tylko płacz. 2

3 Uczniowie zauważają, że na negatywną kondycję psychiczną człowieka miała II wojna światowa, która zniszczyła go duchowo. W pierwszym przypadku podmiot liryczny jest młodym człowiekiem, nie skażonym jeszcze złem, który poznał i wyznaje tradycyjne wartości, wierzy w dogmaty wiary chrześcijańskiej. Postać w wierszu Lament to człowiek, który mimo swego młodego wieku i wyglądu doświadczony jest już tragicznymi przeżyciami; dopuścił się morderstwa, które ciąży nad nim i nie daje spokoju sumieniu. Wojna pozbawiła go nadziei, wiary w dobro, idee, religię. Jest to człowiek okaleczony duchowo i pozostaje mu jedynie lament nad sobą samym. Wojna pozbawiła go autorytetów i sensu życia odczłowieczyła go, sprawiła, że nie jest już człowiekiem, jest nie-człowiekiem. e) Uczniowie czytają drugi wiersz Tadeusza Różewicza pt. Ocalony. Do narysowanej tabeli dokładają jeszcze jedną kolumnę: CZŁOWIEK OCALONY. CZŁOWIEK NIE - CZŁOWIEK OCALONY młody, pozornie, powierzchownie młody, smukły, młody, ocalony od śmierci, piękny, jasny, szlachetny witalny niewinny, wzruszający narzędzie w dłoni kata, współwinny zła, które się działo morderca, okaleczony, nie rozumie znaczenia podstawowych pojęć, oglądał okrucieństwo, zbrodnie, wątpi w wartości, czysty, prosty, nie mógł doświadczyć szuka nauczyciela, kruchy, słaby wrażliwy spadkobierca tradycji kultury europejskiej i jej i wartości, ufny i wierny wierzy w Boga i na religii opiera swoje życie dziedzictwa kultury i jej wartości, brak mu wiary, zaufania, nadziei, nie wierzy w Boga religia nie jest dla niego wartością pozostał mu tylko płacz. który od nowa objaśni mu świat, rozdzieli dobro od zła Podmiot liryczny ocalał właściwie tylko fizyczne. To człowiek, który przeżył, ale jest pozbawiony umiejętności rozumienia znaczeń poszczególnych pojęć, rozróżniania dobra i zła. Wojna sprawiła, że słowa są tylko pustymi pojęciami. Stracił swą wartość sam człowiek, który traktowany był jak przedmiot. Ocalony jest jednak tego świadomy i dlatego szuka nowego autorytetu, nauczyciela, który nauczy go wszystkiego od nowa. Chce na powrót stać się człowiekiem. Bez tego nie jest możliwe dalsze życie. III OGNIWO KOŃCOWE 3

4 a) Nauczyciel wraca do narysowanej na tablicy tabeli, wraz z uczniami porównuje raz jeszcze trzy scharakteryzowane postaci i wspólnie wyciągają z niej wniosek tabela obrazuje koncepcję człowieka młodego przed wojną, w trakcie wojny i ocalałego po wojnie. Przedstawia więc ewolucję postaw ludzkich wobec wojny. b) Uczniowie piszą notatkę z lekcji: Ludzie należący do pokolenia Kolumbów, jeśli nawet ocalili swe życie, to zostali przez wojnę odczłowieczeni, okaleczeni, skrzywdzeni. Nie pozostaje im nic innego, jak tylko szukać przewodnika, bo sami nie są w stanie odnaleźć własnej drogi. c) Uczniowie analizują wiersz Lament i Ocalony pod względem formy i budowy wypowiedzi - zauważają skrótowość, poetykę ściśniętego gardła, oszczędność stylistyczną, brak interpunkcji i rymów i zastanawiają się nad funkcją tego. d) ZADANIE DOMOWE UCZNIOWIE UZUPEŁNIAJĄ BIOGRAM TADEUSZA RÓŻEWICZA Tadeusz Różewicz fragmenty Lamentu smukłość mego ciała tkliwa biel szyi jasność otwartego czoła puch nad słodką wargą śmiech cherubiński krok elastyczny moja niewinność wzrusza moja czystość moja słabość widziałem nieba róże 4

5 wierzę w przemianę wody w wino wierzę w grzechów odpuszczenie wierzę w ciała zmartwychwstanie Różewicz Tadeusz Ocalony Mam dwadzieścia cztery lata ocalałem prowadzony na rzeź. To są nazwy puste i jednoznaczne: człowiek i zwierzę miłość i nienawiść wróg i przyjaciel ciemność i światło. Człowieka tak się zabija jak zwierzę widziałem: furgony porąbanych ludzi którzy nie zostaną zbawieni. Pojęcia są tylko wyrazami: cnota i występek prawda i kłamstwo piękno i brzydota męstwo i tchórzostwo. Jednako waży cnota i występek widziałem: człowieka który był jeden występny i cnotliwy. Szukam nauczyciela i mistrza niech przywróci mi wzrok słuch i mowę Różewicz Tadeusz Ocalony Mam dwadzieścia cztery lata ocalałem prowadzony na rzeź. To są nazwy puste i jednoznaczne: człowiek i zwierzę miłość i nienawiść wróg i przyjaciel ciemność i światło. Człowieka tak się zabija jak zwierzę widziałem: furgony porąbanych ludzi którzy nie zostaną zbawieni. Pojęcia są tylko wyrazami: cnota i występek prawda i kłamstwo piękno i brzydota męstwo i tchórzostwo. Jednako waży cnota i występek widziałem: człowieka który był jeden występny i cnotliwy. Szukam nauczyciela i mistrza niech przywróci mi wzrok słuch i mowę 5

6 niech jeszcze raz nazwie rzeczy i pojęcia niech oddzieli światło od ciemności. Mam dwadzieścia cztery lata ocalałem prowadzony na rzeź. niech jeszcze raz nazwie rzeczy i pojęcia niech oddzieli światło od ciemności. Mam dwadzieścia cztery lata ocalałem prowadzony na rzeź. Tadeusz Różewicz Lament Nie niech was smukłość mego ciała nie zwodzi ani tkliwa biel szyi ani jasność otwartego czoła ani puch nad słodką wargą ni śmiech cherubiński ni krok elastyczny Nie niech was moja niewinność nie wzrusza ani moja czystość ani moja słabość jestem mordercą jestem narzędziem tak ślepym jak miecz w dłoni kata zamordowałem człowieka Tadeusz Różewicz Lament Nie niech was smukłość mego ciała nie zwodzi ani tkliwa biel szyi ani jasność otwartego czoła ani puch nad słodką wargą ni śmiech cherubiński ni krok elastyczny Nie niech was moja niewinność nie wzrusza ani moja czystość ani moja słabość jestem mordercą jestem narzędziem tak ślepym jak miecz w dłoni kata zamordowałem człowieka 6

7 i czerwonymi palcami Okaleczony nie widziałem ani nieba ani róży Przez sześć lat buchał z nozdrza opar krwi Nie wierzę w przemianę wody w wino nie wierzę w grzechów odpuszczenie nie wierzę w ciała zmartwychwstanie i czerwonymi palcami Okaleczony nie widziałem ani nieba ani róży Przez sześć lat buchał z nozdrza opar krwi Nie wierzę w przemianę wody w wino nie wierzę w grzechów odpuszczenie nie wierzę w ciała zmartwychwstanie Tadeusz Różewicz fragmenty Lamentu smukłość mego ciała tkliwa biel szyi jasność otwartego czoła puch nad słodką wargą śmiech cherubiński krok elastyczny moja niewinność wzrusza moja czystość moja słabość widziałem nieba róży Tadeusz Różewicz fragmenty Lamentu smukłość mego ciała tkliwa biel szyi jasność otwartego czoła puch nad słodką wargą śmiech cherubiński krok elastyczny moja niewinność wzrusza moja czystość moja słabość widziałem nieba róży 7

8 wierzę w przemianę wody w wino wierzę w grzechów odpuszczenie wierzę w ciała zmartwychwstanie wierzę w przemianę wody w wino wierzę w grzechów odpuszczenie wierzę w ciała zmartwychwstanie 8