22 marca Światowy Dzień Wody

Transkrypt

1 22 marca Światowy Dzień Wody Światowy Dzień Wody (ang. World Water Day) został ustanowiony przez Organizację Narodów Zjednoczonych w czasie konferencji na Szczycie Ziemi 1992 w Rio de Janeiro. Światowy Dzień Wody obchodzony jest na całym świecie co roku pod innym hasłem. W tym roku tematem przewodnim jest Woda i zrównoważony rozwój - uświadamia jak ważne jest powiązanie wody z innymi obszarami natury i działalnością człowieka. Główne cele Światowego Dnia Wody: podkreślenie znaczenia wody w życiu człowieka; wskazanie problemów związanych z brakiem dostępu do wody pitnej na świecie; pokazanie istoty zrównoważonego zarządzania wodą.

2 1. WODA TO ZDROWIE Czyste ręce mogą uratować życie. Woda jest niezbędna do życia i zdrowia ludzi. Organizm ludzki może funkcjonować kilka tygodni bez jedzenia, ale zaledwie kilka dni bez wody. Regularne mycie rąk jest natomiast jednym z najlepszych sposobów usuwania bakterii, zapobiegania zachorowaniom i rozprzestrzeniania się drobnoustrojów. Ciało człowieka składa się w % z wody. Najwięcej wody znajduje się w organizmie dziecka - u noworodków woda stanowi 78 % masy ciała. Każdy człowiek codziennie powinien mieć dostęp do wody przeznaczonej do picia, przyrządzania posiłków oraz utrzymania higieny osobistej. Według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) człowiek do zaspokojenia podstawowych potrzeb powinien mieć dostęp do 20 litrów wody dziennie. Duża liczba ludzi żyjąca w niedostatecznych warunkach zwykle ma do swojej dyspozycji 7,5 litrów wody na dobę. Pomimo znacznego postępu dokonanego w ciągu ostatnich dziesięciu lat 748 mln ludzi na świecie nadal nie ma dostępu do wody zdatnej do picia, a 2,5 miliarda nie ma zapewnionych odpowiednich warunków sanitarnych. Inwestycje w usługi wodociągowe i kanalizacyjne spowodowałyby znaczne korzyści gospodarcze. Oszacowano 5,5-krotny zwrot z inwestycji, która miałaby na celu poprawę warunków sanitarnych oraz dwukrotny zwrot z inwestycji dzięki której zostałby zagwarantowany powszechny dostęp do wody pitnej. 2. "WODA TO NATURA" Ekosystemy pełnią istotną rolę w globalnym obiegu wody. Ekosystemy takie jak np. lasy, bagna i użytki zielone pełnią bardzo ważne funkcje w obiegu wody. Wszystkie zasoby wody słodkiej ostatecznie zależą od prawidłowego

3 funkcjonowania ekosystemów. W większości tworzonych modeli ekonomicznych nie pamięta się jednak o korzyściach, jakie dają nam ekosystemy słodkowodne. Prowadzi to do niezrównoważonego wykorzystywania zasobów wodnych, a tym samym do degradacji ekosystemów. Dla przykładu rzeka Okavango w Afryce stanowi jeden z ostatnich nienaruszonych ekosystemów na Ziemi. Zanieczyszczenia komunalne, ścieki przemysłowe i spływy z terenów rolniczych również przyczyniają się do osłabiania zdolności ekosystemów do dostarczania ludziom wielu związanych z wodą korzyści. Istnieje potrzeba zintegrowania polityki gospodarczej i kwestii związanych ze środowiskiem. Jednym z wyzwań jest zachowanie spójności i równowagi pomiędzy rozwojem gospodarczym, a zasobami środowiska. Argumenty ekonomiczne mogą przyczynić się do podjęcia działań na rzecz ochrony ekosystemów. Oceniono, że zyski płynące z dobrze funkcjonujących ekosystemów wodnych, znacznie przewyższają koszty inwestycji związanych z ich ochroną. Przyjęcie modelu zarządzania opartego na ekosystemie ma kluczowe znaczenie w zachowaniu stałego poziomu wód. 2. "WODA TO URBANIZACJA" Każdego tygodnia, milion ludzi przenosi się do miast. Obecnie, jeden z dwojga żyjących na naszej planecie ludzi mieszka w mieście. Liczba miast również rośnie w niezwykłym tempie - w czasie, podczas którego czytałeś to zdanie - czworo ludzi właśnie się do nich przeniosło. 93% procesu urbanizacji na świecie ma miejsce w krajach biednych lub rozwijających się, a niemal w 40% miejska ekspansja towarzyszy rozwojowi dzielnic zwanych slumsami. Prognozy wskazują, że do 2050 roku, kolejne 2,5 miliarda ludzi przeniesie się na obszary miejskie.

4 Raport z 2014 roku ''Perspektywy Światowej Urbanizacji'' (''World Urbanization Prospects'') przeprowadzony przez Departament Spraw Gospodarczych i Społecznych (UN DESA Population Division), zauważa, że największy rozwój miast będzie miał miejsce w Indiach, Chinach i Nigerii. ''Zarządzanie obszarami miejskimi stało się jednym z najważniejszych wyzwań rozwojowych XXI wieku'' - powiedział John Wilmoth, Dyrektor Departamentu Spraw Gospodarczych i Społecznych ( UN DESA Population Division). Infrastrukturę wodną każdego miasta tworzą tysiące kilometrów sieci wodociągowych. Istnieje sporo przestarzałych systemów, które tracą więcej słodkiej wody niż jej dostarczają. W wielu szybko rozwijających się miastach (małych i średnich o populacji poniżej 500 tysięcy), infrastruktura kanalizacyjna jest nieodpowiednia lub przestarzała. 3. "WODA TO PRZEMYSŁ" Do produkcji samochodu wykorzystywana jest większa ilość wody, niż do napełnienia basenu. Do wytworzenia każdego produktu przemysłowego potrzebna jest woda. Ilość zużywanej wody zależna jest od rodzaju branży produkcyjnej. Do wytworzenia jednego arkusza papieru zużywane jest 10 litrów wody, natomiast do wyprodukowania 500 gram plastiku - 91 litrów. Proces uprzemysłowienia może prowadzić do zwiększenia wydajności produkcji, wzrostu liczby miejsc pracy i osiąganych dochodów. Jednakże priorytetem jest maksymalizacja wydajności i efektywności tworzenia produktów, a nie ograniczenie zużycia wody. Przewiduje się, że od roku 2000 do 2050 zapotrzebowanie na wodę wykorzystywaną do celów produkcyjnych wzrośnie o 400% (wzrost ten jest znacznie większy niż w innych

5 sektorach). Zwiększone zużycie wody zaobserwuje się głównie w "gospodarkach wschodzących" i w krajach rozwijających się. Wiele korporacji poczyniło jednak postępy w zakresie oceny i redukcji zapotrzebowania na wodę. Małe i średnie przedsiębiorstwa mają do czynienia z podobnymi aspektami dotyczącymi wody (na mniejszą skalę). Uzasadnienie biznesowe projektu ( ang. Business case) w zakresie zarządzania zasobami wodnymi wymaga przedstawienia i analizy korzyści finansowych, które mogą zostać osiągnięte. Inwestycje w technologiczne procesy uzdatniania wody lub procesy chłodnicze mogą mieć dłuższy okres zwrotu nakładów, niż bezpośrednie zyski z alternatywnej krótkoterminowej inwestycji w produkcję. Zastosowanie technologii oraz rozsądne planowanie powoduje zmniejszenie zużycia wody, a tym samym ogranicza ilość powstających ścieków. Niektórzy producenci tekstyliów wprowadzili nowoczesne technologie, dzięki którym woda wychodząca z młyna jest bardzo czysta. Duże firmy produkujące napoje także dążą do efektywnego korzystania z zasobów wodnych, w ciągu ostatnich 10 lat znacznie zmniejszyły ilość wody zużywanej do celów produkcyjnych. 4. "WODA TO ENERGIA" Woda i energia są ze sobą ściśle powiązane i współzależne. Woda i energia są naturalnymi partnerami. Woda jest niezbędna do wytwarzania energii. Energia jest niezbędna do dostarczania wody. Na dzień dzisiejszy ponad 80% energii elektrycznej jest wytwarzane poprzez elektrownie cieplne. Woda jest ogrzewana w celu wytwarzania pary wodnej służącej do napędzania generatorów elektrycznych. Ponadto potrzebne są miliardy litrów wody do ich chłodzenia. Taka sytuacja wymaga ograniczenia

6 budowy i korzystania z najmniej wydajnych elektrowni węglowych. Elektrownie wodne produkują natomiast 16 % całej energii na świecie. W nowoczesnym ujęciu, produkcja energii powinna się odbywać poprzez wykorzystanie systemów suchego chłodzenia lub wysoce wydajnych technologii chłodzenia w obwodzie zamkniętym. Korzystanie z alternatywnych źródeł wody oferuje duże możliwości ograniczenia zużywania zasobów słodkiej wody. Energia odnawialna pochodzi z zasobów, które są naturalnie uzupełniane. Zasobami tymi mogą być: światło słoneczne, wiatr, deszcz, pływy, fale oraz źródła geotermalne. Takie rozwiązania nie wymagają zużywania dużej ilości wody do produkcji energii. Jednak w dniu dzisiejszym, wykorzystanie alternatywnych źródeł energii do jej wytwarzania, stanowi marginalny procent w skali globalnej. 6. "WODA TO JEDZENIE" Do wyprodukowania kilku steków potrzebne jest litrów wody. Każdy Amerykanin zużywa 7500 litrów wody dziennie - głównie w odniesieniu do żywności. Do wyprodukowania pożywienia o wartości energetycznej jednej kalorii potrzebny jest jeden litr wody. Nieefektywne zużycie wody może oznaczać wykorzystanie stu litrów do produkcji jednej kalorii. Największym użytkownikiem wody jest sektor rolniczy, na świecie 70% wody pobieranej jest w celu nawadniania. Do 2050 roku, produkcja żywności wzrośnie o 60% na całym świecie i o 100% w krajach rozwijających się. Wraz ze wzrostem rozwoju gospodarczego następuje zmiana nawyków żywieniowych - produkty zawierające skrobie zastępuje się mięsem i nabiałem, do których przygotowania potrzebna jest większa ilość wody. Na przykład, wyprodukowanie 1kg ryżu wymaga około 3500 l wody, podczas gdy 1kg wołowiny około 15000l. Zmiany w diecie

7 miały największy wpływ na zużycie wody w ciągu ostatnich 30 lat i prawdopodobnie będą miały nadal do połowy XXI wieku. Obecnie obserwuje się wzrost zapotrzebowania na wodę w rolnictwie. Nieefektywne wykorzystywanie wody do uprawy roślin wyczerpuje warstwy wodonośne, zmniejsza przepływy wód w rzekach, niszczy siedliska przyrodnicze. Ponadto 20 % nawadnianych gruntów na świecie uległo zasoleniu. Rozwój intensywnego rolnictwa może przyczyniać się do pogorszenia stanu i zanieczyszczenia wód. Doświadczenia krajów wysoko rozwiniętych pokazują jednak, że przy zastosowaniu odpowiednich środków można wpłynąć na zmniejszenie poziomu zanieczyszczenia wód. 7. "WODA TO RÓWNOŚĆ" Każdego dnia kobiety spędzają 200 milionów godzin na noszeniu wody. W krajach rozwijających się, odpowiedzialność za dostarczanie wody ponoszą kobiety i dziewczęta. Przeciętnie, kobiety w tych regionach spędzają 25% czasu w ciągu dnia na noszeniu wody dla ich rodzin. Nie jest to czas poświęcony na pracę przynoszącą dochód, opiekę nad rodziną czy uczęszczanie do szkoły. Inwestycje związane z zaopatrzeniem w wodę i rozwojem infrastruktury sanitarnej przyniosłyby znaczne korzyści gospodarcze. Każdy zainwestowany dolar to zwrot między 5 a 28 dolarów.

8 Zmiana klimatu negatywnie wpływa na źródła wody słodkiej. Zwiększona emisja gazów cieplarnianych zaostrzy problemy związane z dostępem do wody. W połączeniu ze zwiększonym zapotrzebowaniem na wodę, stworzy to ogromne wyzwanie w sprawie zarządzania zasobami wodnymi. Zagrożenia naturalne są nieuniknione, ale wiele można zrobić, aby ograniczyć liczbę ofiar i zminimalizować zniszczenia. Nierozważna działalność człowieka może przyczyniać się i przyspieszać skutki katastrof związanych z wodą. W wyniku odpowiedniego przygotowania i planowania można znacząco je zmniejszyć. Społeczność międzynarodowa zobowiązała się do przestrzegania spójnych zasad zapobiegania klęskom żywiołowym i do reagowania w sytuacjach kryzysowych. Potrzebne są jednak konkretne i istotne zmiany, aby osiągnąć zamierzone cele. Woda jest niezbędna do życia i powinna być dostępna w dostatecznej ilości dla wszystkich konsumentów. Należy podejmować wszelkie starania, aby uzyskać możliwie najwyższą jakość wody pitnej. Bardzo istotne jest zabezpieczenie systemu zaopatrzenia w wodę i ochrona źródeł wody, gdyż jest to najlepsza metoda zapewnienia bezpiecznej jakości wody przeznaczonej do spożycia. Jakość wody zależy przede wszystkim od surowca, ale także od procesu uzdatniania i dystrybucji. Nadzór nad jakością wody w naszym kraju sprawują organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej na podstawie: art. 4 Ustawy z dnia 14 marca 1985 r. o Państwowej Inspekcji Sanitarnej (Dz. U. z 2011 r. Nr 212, poz. 1263, ze zm),

9 art. 12 Ustawy z dnia 7 czerwca 2001r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków (Dz.U. z 2015 poz. 139), Dyrektywy Rady 98/83/WE w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi, Wytycznych WHO dotyczących jakości wody do picia (w ubiegłym roku przetłumaczone zostało kolejne 4 wydanie z 2011r.), oraz rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 29 marca 2007 r. w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi (Dz. U. z 2007 r. Nr 61, poz. 417 ze zm.), implementującego w całości Dyrektywę 98/83 WE. Zadania nadzoru sanitarnego nad zaopatrzeniem ludności w wodę są realizowane w ramach monitoringu poprzez badania próbek wody, wydawanie ocen, opiniowanie materiałów, urządzeń i preparatów mających kontakt z wodą, nowych technologii uzdatniania wody, wydawania zgód na ewentualne odstępstwa (derogacje). Według wytycznych Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) najważniejsze jest zapewnienie mikrobiologicznie bezpiecznej wody do picia. Mikroorganizmy chorobotwórcze są najczęstszym i największym zagrożeniem dla zdrowia człowieka związanym ze spożywaniem wody. Niezachowanie należytego bezpieczeństwa przy zaopatrzeniu w wodę na wszystkich etapach (ujmowania, uzdatniania, i dystrybucji) może doprowadzić do skażenia na dużą skalę. Dlatego też dezynfekcja wody powinna być traktowana priorytetowo i jej skuteczność nie powinna być zmniejszana ze względu na ograniczanie powstawania produktów ubocznych. Ryzyko wynikające z tych substancji wiąże się z długim okresem ich spożywania. Zagrożenie dla zdrowia wywołane ich obecnością przy odpowiednio prowadzonym procesie uzdatniania jest stosunkowo małe w porównaniu z zagrożeniem powstającym przy niedostatecznej dezynfekcji. Krótkotrwałe przekroczenia zalecanych dopuszczalnych wartości nie zawsze oznaczają, że woda jest niezdatna do picia. Wielkość przekroczenia i czas trwania przekroczenia zależą od rodzaju zanieczyszczenia oraz rodzaju ujmowanej wody. Podczas szacowania ryzyka zdrowotnego stosuje się zalecenia Światowej Organizacji Zdrowia. Wytyczne WHO wykazują jakie są skutki przekroczeń dopuszczalnych wartości parametrów wody przeznaczonej do spożycia.

10 Na obszarze województwa wielkopolskiego wodociągi produkujące wodę przeznaczoną do zbiorowego zaopatrzenia ludności zasilane są z ujęć podziemnych czwartoi trzeciorzędowych. Nie ma ujęć wodociągowych wyłącznie powierzchniowych. Istnieją 4 ujęcia oparte na wodach infiltracyjnych ( wody podziemne wzbogacone są ilościowo wodą powierzchniową). Wody podziemne w odróżnieniu od wód powierzchniowych charakteryzują się raczej stałym składem fizyko-chemicznym. Najczęściej występujące niepożądane w tych wodach związki to żelazo i mangan. Parametry te nie mają znaczenia zdrowotnego i nie stanowią zagrożenia dla zdrowia ludzi, mogą jedynie powodować zmiany organoleptyczne wody. Uzdatnianie takiej wody jest stosunkowo proste, zazwyczaj przy zastosowaniu tradycyjnych układów napowietrzania i filtracji. W roku 2014 w ewidencji stacji sanitarno-epidemiologicznych znajdowało się 1081 wodociągów. W ramach bieżącego nadzoru sanitarnego nad jakością wody przeznaczonej do spożycia, służby sanitarne skontrolowały wszystkie ww. obiekty. Należą do nich wodociągi publiczne produkujące wodę przeznaczoną do zbiorowego zaopatrzenia ludności oraz wodociągi zakładowe i lokalne produkujące wodę do spożycia dla mniejszych grup ludności oraz produkujące wodę do działalności handlowej lub publicznej. Jakość wody w województwie wielkopolskim najczęściej była kwestionowana ze względu na przekroczenia dopuszczalnych wartości parametrów fizykochemicznych, głównie takich jak: mangan, żelazo, mętność, jon amonowy, barwa, które mogą powodować zmiany organoleptyczne wody, natomiast nie stanowią zagrożenia dla zdrowia ludzi. Jakość wody pod względem bakteriologicznym odpowiadała podstawowym wymaganiom określonym w załączniku 1 rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 29 marca 2007r. w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi (Dz. U. z 2007r. Nr 61, poz. 417 ze zm.), w zakresie Escherichia coli i Enterokoków. W kilku wodociągach jakość wody odbiegała jednak od dodatkowych wymagań mikrobiologicznych określonych w/w rozporządzeniu ze względu na zwiększone ilości ogólnej liczby mikroorganizmów 22±2 C po 72h. Bakterie te uznawane są za bakterie nieszkodliwe dla człowieka. Ogólna liczba mikroorganizmów jest powszechnie stosowana do określenia mikrobiologicznej jakości wody wykorzystywanej do celów gospodarczych, kontroli skuteczności uzdatniania wody oraz do oceny stopnia wtórnego jej zanieczyszczenia podczas dystrybucji siecią wodociągową. W przypadku przekroczeń dopuszczalnych parametrów bakteriologicznych lub fizykochemicznych przedsiębiorstwa wodociągowe miały obowiązek podjęcia działań

11 naprawczych w celu poprawy jakości wody. Służby sanitarne w takich sytuacjach przygotowywały komunikaty informujące konsumentów o zmianie jakości wody i zasadach jej użytkowania. Komunikaty przekazywane były władzom samorządowym, odpowiedzialnym za zbiorowe zaopatrzenie ludności w wodę pitną, w celu podania ich do publicznej wiadomości a także producentom wody oraz każdorazowo umieszczane są na stronach internetowych powiatowych stacji sanitarno-epidemiologicznych i Wojewódzkiej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Poznaniu. Podejmowanie przez przedsiębiorstwa wodociągowe skutecznych działań, zalecanych przez służby sanitarne pozwalało na szybką poprawę jakości wody. Na tym świecie nie znam nic bardziej tajemniczego od wody. Emil Cioran

12