WOJEWÓDZKA KOMISJA KONKURSU BIOLOGICZNEGO

Transkrypt

1 1 WOJEWÓDZKA KOMISJA KONKURSU BIOLOGICZNEGO Kod ucznia ZADANIA NA ETAP WOJEWÓDZKI KONKURSU BIOLOGICZNEGO W ROKU SZKOLNYM 20010/2011 Instrukcja dla uczestników Konkursu: 1. Test musi być rozwiązywany samodzielnie. 2. Test konkursowy składa się z stron i zawiera zadań. 3. Na rozwiązanie testu przeznaczono 120 minut. 4. Test można wypełniać jedynie długopisem lub piórem z czarnym lub niebieskim tuszem. 5. Odpowiedzi do zadań otwartych należy podawać we wskazanym miejscu przy zadaniach. Życzymy powodzenia! Liczba uzyskanych punktów % punktów Imię i nazwisko członka WKK sprawdzającego pracę Podpis członka WKK sprawdzającego pracę Podpis członka WKK weryfikującego pracę Podpis przewodniczącego WKK zatwierdzającego punkty

2 2 Zadanie pkt Korzystając z określeń w ramce uzupełnij tytuły wierszy i kolumn tabeli, tak aby przedstawiała porównanie procesów oddychania tlenowego i beztlenowego. Następnie uzupełnij pozostałe miejsca tabeli wpisując odpowiednie określenia. stopień rozłożenia substratu, oddychanie tlenowe, obecność tlenu, ilość uzyskanej energii, substrat, oddychanie beztlenowe, produkty niepotrzebna glukoza kwas mlekowy całkowity niewielka Zadanie 2 Rysunek przedstawia wynik testu serologicznego badanej krwi Konrada. A. Przyjrzyj się uważnie rysunkowi, przedstawiającemu reakcje po dodaniu jego krwi do określonych probówek, a następnie zapisz, jaką grupę krwi ma Konrad. Konrad ma grupę krwi. B. Zaznacz X prawidłową odpowiedź. Przyczyną konfliktu serologicznego jest: a. zetknięcie się i zlepienie krwinek matki z krwinkami płodu. b. przenikanie erytrocytów Rh - matki do krwi płodu i aglutynację jego krwinek. c. przenikanie przeciwciał anty Rh + z krwi matki do krwi płodu i aglutynacją jego krwinek Rh + d. reakcja serologiczna przeciwciał anty Rh - matki z Rh +

3 3 Zadanie pkt Skreśl niewłaściwe określenia, tak aby zdania zawierały prawdziwe informacje. A. Daltonizm i hemofilia to choroby genetyczne sprzężone z płcią, na które częściej chorują mężczyźni/kobiety, zaś nosicielami są wyłącznie mężczyźni / kobiety. Ich wystąpienie jest warunkowane przez allele recesywne/dominujące. B. Daltonizm jest chorobą, która polega na nieodróżnianiu barw, najczęściej zielonej lub czerwonej. Oznacz odpowiednio symbolami: allel recesywny - allel dominujący- Zapisz wszystkie możliwe genotypy rodziców w przypadku: - matki, która nie choruje- - chorującego ojca -.. Zadanie pkt Hemofilia jest chorobą związaną z zaburzeniami krzepliwości krwi. A. Określ prawdopodobieństwo wystąpienia tej choroby u dzieci mężczyzny chorego na hemofilię i kobiety będącej jej nosicielką, uzupełniając szachownicę genetyczną. Zapisz genotyp kobiety i mężczyzny. Używaj odpowiednich symboli. A. genotyp kobiety -... genotyp mężczyzny - B. Prawdopodobieństwo wystąpienia choroby u wszystkich dzieci w %:.., nosicielstwa choroby u wszystkich dzieci w %: C. Prawdopodobieństwo wystąpienia choroby wśród wszystkich urodzonych córek w %:, wśród wszystkich synów w %: wypełnia członek WKK nr zadania 1 2A 2B 3A 3B 4A 4B 4C Razem str. 2-3 maks. liczba pkt uzyskana liczba pkt

4 4 Zadanie 5 Wpisz w oznaczonych miejscach odpowiednią cyfrę oznaczającą rodzaj podziału komórkowego: 1- mitoza 2 - mejoza A. Przyczynia się do różnorodności genetycznej organizmów. B. Umożliwia regeneracje tkanek i narządów u organizmów wielokomórkowych. C. Zachodzi podczas powstawania komórek rozrodczych u zwierząt. D. W wyniku tego procesu powstają zarodniki roślin i grzybów. E. Zachodzi podczas rozmnażania organizmów jednokomórkowych. F. Zapewnia wzrost organizmów wielokomórkowych. Zadanie 6 Schemat przedstawia dziedziczenie grup krwi w rodzinie Nowaków. 0-3 pkt I II AB A B 0 III mężczyzna kobieta A B Ustal, jakie grupy krwi mają osoby oznaczone cyframi I, II, III. I -..; II -.; III -.

5 5 Zadanie 7 Wykres przedstawia pracę mięśni gładkich i poprzecznie prążkowanych. Dokonaj analizy wykresu i na jego podstawie napisz dwie różnice pomiędzy mięśniami gładkimi a poprzecznie prążkowanymi a. b. 0-1 pkt Zadanie 8 Rysunek przestawia jeden z etapów stosowanych w technice inżynierii genetycznej. Napisz, jaki jest cel wykonywania przedstawionej na rysunku manipulacji genetycznej... wypełnia członek WKK nr zadania Razem str. 4-5 maks. liczba pkt uzyskana liczba pkt

6 6 0-5 pkt Zadanie 9 Rudowłosa kobieta o pięknych kręconych włosach poślubiła mężczyznę nie rudego o włosach prostych. Wiedząc, że są to cechy jednogenowe i dziedziczone niezależnie, gdzie oznaczono gen na barwę włosów, jako: A nie rude; a- rude; włosy proste b; falujące B. a) Określ genotyp matki jeśli posiada ona dwa różne allele genu dominującego. Komórki rozrodcze produkowane przez matkę poosiadają następujące zestawy genów b) Określ genotyp ojca jeśli posiada on dwa takie same allele genu dominującego. Komórki rozrodcze produkowane przez ojca poosiadają następujące zestawy genów c) Określ genotyp dzieci jeśli matka i ojciec są homozygotami. Jaki jest ich fenotyp?.. d) Określ genotypy i fenotypy dzieci jeśli matka i ojciec są heterozygotami genotyp fenotyp. genotyp fenotyp. genotyp fenotyp. genotyp fenotyp.

7 7 Zadanie 10 Klonowanie to tworzenie identycznych genetycznie kopii osobnika macierzystego. Rysunek przedstawia kolejne etapy klonowania owcy. Napisz jakiej maści i jakiej płci będzie klon owcy? Odpowiedź uzasadnij. 0-3 pkt Zadanie 11 Do każdego z podanych określeń podaj nazwę choroby genetycznej człowieka. a) niedotlenienie organizmu wskutek powstawania uszkodzonych erytrocytów i nieprawidłowej formy hemoglobiny -. b) uszkodzenie mózgu i upośledzenie umysłowe w wyniku nagromadzenia w płynach ustrojowych aminokwasu fenyloalaniny -. c) nadwrażliwość na promieniowanie słoneczne na skutek brak melaniny- barwnika w skórze, włosach i tęczówce oka - d) gromadzenie się dużych ilości śluzu w różnych narządach człowieka np. drogach oddechowych - e) upośledzenie umysłowe i fizyczne, spłaszczony nos i niewłaściwe proporcje ciała, charakterystyczny fałd skórny na powiece.. wypełnia członek WKK nr zadania 9a 9b 9c 9d Razem str. 6-7 maks. liczba pkt uzyskana liczba pkt

8 8 Zadanie 12 Wykres przedstawia zmianę stężenia glukozy we krwi człowieka. 0-1 pkt Wybierz, otaczając kółkiem odpowiednią literę, cztery właściwe dokończenia podanego zdania. Zmiana stężenia glukozy którego początek działania oznaczono na rysunku strzałką mogła nastąpić w wyniku: a. podania zastrzyku insuliny b. podania glukozy w kroplówce c. wzrostu poziomu adrenaliny w wyniku stresu d. zastrzyku glukagonu e. zastrzyku kalcytoniny f. wypicia słodkiej herbaty Zadanie 13 Najważniejszą rolę w procesach odpornościowych organizmu, pełnią leukocyty. Leukocyty dzielimy na kilka rodzajów w zależności od budowy i funkcji. Poniżej podano funkcje różnych leukocytów. Otocz kółkiem punkt, w którym zamieszczono nazwy rodzajów leukocytów w kolejności odpowiadającej ich opisom. I. Wytwarzają substancje niszczące antygeny, przekazują informację o zagrożeniu innym komórkom. 0-1 pkt II. Powstają w szpiku kostnym, ich zadaniem jest produkcja przeciwciał, zapamiętują antygeny, by przy następnym kontakcie szybciej reagować. III. Zapewniają ochronę przed drobnoustrojami chorobotwórczymi poprzez pochłanianie i trawienie oraz wytwarzanie substancji hamujących ich namnażanie. się ic.wirusów, bakterii. a) Makrofagi, limfocyty T, Limfocyty B b) Limfocyty T, Limfocyty B, makrofagi c) Limfocyty B, Limfocyty T, Makrofagi d) Makrofagi, Limfocyty B, limfocyty T

9 9 Zadanie pkt Wiele chorób wywoływanych jest brakiem genów. Należy do nich fenyloketonuria. Przeanalizuj poniższy schemat i na jego podstawie uzupełnij poniższy tekst. Uszkodzenie mózgu pokarm aminy Fenyloalanina Tyrozyna hormony tarczycy fenyloketony w moczu hydroksylaza fenyloalaninowa PAH substancje barwnikowe Fenyloketonuria jest chorobą genetyczną. W wyniku uszkodzenia jednego z genów, komórka nie produkuje, lub produkuje nieaktywny enzym. W wyniku czego.. nie może przekształcić się w tyrozynę. Fenyloalanina nagromadzając się w powoduje jego nieodwracalne uszkodzenie. Wszystkie noworodki są poddawane badaniu na fenyloketonurię. Chorobę można łatwo wykryć wykonując badanie. W moczu chorego znajdują się. Fenyloalanina trafia do organizmu z. należy zatem zachować odpowiednią dietę ubogą w. Zadanie 15 Z podanego poniżej opisu Mieczysława wybierz cztery cechy uwarunkowane genetycznie. Mieczysław zawsze prezentował się groźnie. Surowe spojrzenie jego brązowych oczu budziło w towarzystwie respekt. Blond włosy czesał w taki sposób, aby ukryć widoczne już oznaki łysienia. Zawsze opalona cera i wysportowana sylwetka zdradzały zamiłowanie do sportu i ruchu na świeżym powietrzu. W wyciągniętej lewej ręce trzymał piłkę, którą grał ze swoim synem w każdy weekend, ucząc go techniki rzutu wypełnia członek WKK nr zadania Razem str. 8-9 maks. liczba pkt uzyskana liczba pkt

10 10 Zadanie pkt Przeanalizuj poniższy schemat i uzupełnij zdania. A. Bakterie posiadają kilka mechanizmów oporności na antybiotyki: 1. Bariera przepuszczalności antybiotyk nie może wniknąć do wnętrza komórki, bo barierę stanowi:. 2. Pompa jonowa, której zadaniem jest.. 3. Mutacje zachodzące podczas i. 4. Wewnątrz komórki następuje antybiotyku. B. Bakterie przekazują sobie geny oporności na antybiotyki na kilka różnych sposobów. Połącz w pary opisy z odpowiednimi określeniami: 1. transdukcja 2. transformacja 3. koniugacja a. uwolnienie przez komórkę dawcy DNA zawierającego gen antybiotykoodporności b. zakażona przez faga komórka dawcy uwalnia faga wraz z fragmentem DNA zawierającym gen antybiotykoodporności c. komórka dawcy przekazuje plazmid zawierający gen antybiotykoodporności C. Wymień trzy najważniejsze zasady, których powinieneś przestrzegać podczas kuracji antybiotykowej:

11 11 Zadanie 17 W zdaniach skreśl nieprawidłowy wyraz tak, aby zdanie było prawdziwe. a. Zespół Turnera to choroba genetyczna, która występuje tylko u chłopców/dziewcząt. b. Homeostaza zdolność organizmu do utrzymania stałości środowiska wewnętrznego, np. stałej temperatury możliwa dzięki mechanizmom dostosowawczym działającym na zasadzie ujemnego/dodatniego sprzężenia zwrotnego. c. Jeżeli w organizmie zabraknie cukrów w procesie oddychania wewnątrzkomórkowego zużywane są białka/tłuszcze. d. Nerki oczyszczają krew ze szkodliwych produktów przemiany materii i biorą w ten sposób udział w procesie termoregulacji/homeostazy. Zadanie 18 Hematokryt jest to wskaźnik przedstawiający jaki procent całej krwi stanowią erytrocyty (w % na 100 ml pełnej krwi). a) Wskaż, który wykres przedstawia krew zdrowego człowieka - b) Jaką chorobę można zdiagnozować na podstawie jednego z hematokrytów?. wypełnia członek WKK nr zadania 16A 16B 16C 17 18a 18b Razem str maks. liczba pkt uzyskana liczba pkt

12 12 Zadanie pkt a) Umieść na osi czasowej przodków człowieka A - pierwszy przedstawiciel człowiekowatych - Ardipithecus ramidus z Aramis; B - pierwszy człowiek - Homo rudolfensis z Olduvai, C - Homo sapiens. D - Homo erectus - z Jawy, E - przedstawiciel naczelnych - oreopitek, F - stary człowiek z Cro-Magnon, odnaleziony w 1868 roku i będący przedstawicielem jednej z najstarszych populacji człowieka współczesnego w Europie. b)wymień trzy cechy odróżniające szkielet goryla od szkieletu człowieka Zadanie 20 Na podstawie tekstu wykonaj polecenia: A. Napisz, co to jest ksenotransplantologia? B. Podaj dwa zagrożenia związane z ksenotransplantologią.....

13 13 Zadanie 21 Poniżej znajdują się rysunki przedstawiające mutacje chromosomowe. Wpisz obok rysunków ich nazwy. KONKURSIK chromosom normalny a. KONKURS IK - b. KONKURKURSIK -. c. KONKRUKURSIK -. d. KONKU RSIKBIOLOGICZNY. Zadanie pkt U ludzi allel warunkujący krótkie rzęsy dominuje nad allelem długich rzęs, zaś allel warunkujący prosty nos dominuje nad allelem warunkującym nos zakrzywiony. Napisz, jakie mogły być genotypy ojca i matki, którym urodziło się: (oznacz i opisz odpowiednio allele używając dwóch pierwszych liter alfabetu): - 2 dzieci o długich rzęsach i prostym nosie; - 2 dzieci o długich rzęsach i krzywym nosie; - 2 dzieci o krótkich rzęsach i prostym nosie; - 2 dzieci o krótkich rzęsach i krzywym nosie. A. allele warunkujące cechy - B. genotypy rodziców:.. Zadanie pkt Określ prawdziwość zdań wpisując odpowiednio F jeśli zawierają fałszywe informacje lub P jeśli są prawdziwe. a) Meteoropatia może być uwarunkowana genetycznie lub nabyta w wyniku przebytych chorób, starzenia się organizmu i niehigienicznego trybu życia. P/F b) Opanowanie przez naszych przodków, umiejętności stania, a potem chodzenia i utrzymania pozycji pionowej było możliwe w wyniku rozwoju mózgu. c) W reakcji na niższą temperaturę ciała rozszerzają się naczynia krwionośne skóry, co pozwala zmniejszyć przepływ krwi w tkankach leżących głębiej, to z kolei zmniejsza ilość traconego ciepła. P/F d) Komórka jajowa człowieka zawiera 23 chromosomy w tym 1 chromosom płci. P/F P/F e) Heterozygoty będące nosicielami zmutowanego genu wywołującego anemię sierpowatą nie chorują na malarię. P/F f) Pląsawica Huntingtona spowodowana jest jednogenową mutacją wywołaną przez allele recesywne. P/F wypełnia członek WKK nr zadania 19a 19b 20A 20B Razem str maks. liczba pkt uzyskana liczba pkt

14 14 Zadanie 24 Uzupełnij poniższy tekst właściwymi określeniami. Człowiek zdobywa odporność jeszcze przed urodzeniem. Nienarodzone dziecko przejmuje od matki..., które powodują, ze staje się ono odporne na część drobnoustrojów znajdujących się w środowisku zewnętrznym. Bierną wrodzoną odporność stanowią naturalne powłoki ciała chroniące przed wtargnięciem drobnoustrojów do wnętrza organizmu są to:... i.. Nieswoistą odporność organizm ujawnia poprzez: kichanie, kaszel, biegunkę, przyspieszony metabolizm. Naturalną odporność organizmu możemy uzyskać w wyniku kontaktu z drobnoustrojami chorobotwórczymi. Jest to odporność tzw... Odporność bierną uzyskujemy w wyniku. Zadanie 25 Poniżej przedstawiono rysunek obrazujący zastosowanie terapii genowej w chorobach nowotworowych. Wyjaśnij, jaki będzie miała wpływ terapia genowa polegająca na wyposażeniu komórki nowotworowej w białka rozpoznawane przez układ odpornościowy..

15 15 Zadanie pkt Wpisz w oznaczone miejsca określone cyfry i liczby związane z podanymi określeniami: a) ilość nukleotydów tworzących kodon b) liczba wszystkich chromosomów człowieka c) ilość nukleotydów w kwasach nukleinowych d) ilość kodonów tworzących 6 aminokwasów e) liczba nukleotydów tworzących 4 aminokwasy f) ilość chromosomów płciowych człowieka g) liczba aminokwasów budujących białka wypełnia członek WKK nr zadania Razem str maks. liczba pkt uzyskana liczba pkt

16 16 BRUDNOPIS

17 17

18 18

19 19