Wyłączanie gruntów z produkcji rolniczej. Grudzień 2014

Transkrypt

1 Wyłączanie gruntów z produkcji rolniczej Grudzień 2014

2 Wyłączanie gruntów z produkcji rolniczej Podstawa prawna: Ustawa z dnia 3 lutego 1995 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych Istotne zmiany : ustawa z dnia 19 grudnia 2008 r. o zmianie ustawy o ochronie gruntów rolnych i leśnych (Dz.U.z 2008 r., Nr 237 poz.1657) wejście w życie r. - wprowadzenie art. 5b Ustawa z dnia 25 czerwca 2009 r. o zmianie ustawy o ochronie gruntów rolnych i leśnych (Dz.U. z 2009 r. Nr 115, poz. 967 )- wejście w życie r. należność i opłaty roczne określane są kwotowo (w złotówkach) ustawa z dnia 11 lipca 2014 r. o zmianie ustawy - Prawo ochrony środowiska oraz niektórych innych ustaw (Dz.U.z 2014 r. poz. 1101) wejście w życie r. uchylenie art. 5b Art. 5b. Przepisów ustawy nie stosuje się do gruntów rolnych stanowiących użytki rolne położonych w granicach administracyjnych miast.

3 Grunty rolne (definicja art. 2 ust. 1 ustawy o ochronie gruntów rolnych i leśnych) są to grunty: 1) określone w ewidencji gruntów jako użytki rolne; 2) pod stawami rybnymi i innymi zbiornikami wodnymi, służącymi wyłącznie dla potrzeb rolnictwa; 3) pod wchodzącymi w skład gospodarstw rolnych budynkami mieszkalnymi oraz innymi budynkami i urządzeniami służącymi wyłącznie produkcji rolniczej oraz przetwórstwu rolno-spożywczemu; 4) pod budynkami i urządzeniami służącymi bezpośrednio do produkcji rolniczej uznanej za dział specjalny, stosownie do przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych i podatku dochodowym od osób prawnych; 5) parków wiejskich oraz pod zadrzewieniami i zakrzewieniami śródpolnymi, w tym również pod pasami przeciwwietrznymi i urządzeniami przeciwerozyjnymi; 6) rodzinnych ogrodów działkowych i ogrodów botanicznych; 7) pod urządzeniami: melioracji wodnych, przeciwpowodziowych i przeciwpożarowych, zaopatrzenia rolnictwa w wodę, kanalizacji oraz utylizacji ścieków i odpadów dla potrzeb rolnictwa i mieszkańców wsi; 8) zrekultywowane dla potrzeb rolnictwa; 9) torfowisk i oczek wodnych; 10) pod drogami dojazdowymi do gruntów rolnych. Użytki rolne ( 68 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia w sprawie ewidencji gruntów i budynków Dz.U. z 2001 r. Nr 38 poz. 454 z późn. zm.) : a) grunty orne, oznaczone symbolem - R, b) sady, oznaczone symbolem - S, c) łąki trwałe, oznaczone symbolem - Ł, d) pastwiska trwałe, oznaczone symbolem - Ps, e) grunty rolne zabudowane, oznaczone symbolem - Br, f) grunty pod stawami, oznaczone symbolem - Wsr, g) grunty pod rowami, oznaczone symbolem - W, h) grunty zadrzewione i zakrzewione na użytkach rolnych, oznaczone symbolem - Lzr,

4 Decyzja zezwalająca na wyłączenie gruntu z produkcji rolniczej: Wydawana jest na podstawie art. 11 ust. 1 ustawy o ochronie gruntów rolnych i leśnych Wydawana jest na wniosek Wydawana jest dla gruntów: użytków rolnych klas I, II, III, IIIa, IIIb organicznych i mineralnych, użytków rolnych klas IV, IVa, IVb, V i VI tylko organicznych, gruntów, o których mowa w art. 2 ust. 1 pkt 2-10 Co do zasady wydawana jest przed uzyskaniem pozwolenia na budowę ( wyjątek grunty wymienione w art. 8 ustawy decyzja może być wydana po faktycznym wyłączeniu) Nie wymaga się decyzji zezwalającej na wyłączenie, jeżeli grunty maja być użytkowane na cele leśne Nie ma możliwości zezwolenia na wyłączenie z produkcji rolniczej gruntu rolnego, jeżeli miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego nie przewiduje takiej możliwości wyrok NSA z r., II OSK 674/07

5 Wymogi formalne wniosku: brak wymogów ustawowych Art Kpa: Organy administracji publicznej powinny działać w sprawie wnikliwie i szybko, posługując się możliwie najprostszymi środkami prowadzącymi do jej załatwienia. Art Kpa: Fakty powszechnie znane oraz fakty znane organowi z urzędu nie wymagają dowodu. Fakty znane organowi z urzędu należy zakomunikować stronie. Podstawowe dane niezbędne w sprawie: - kto uzyskuje zezwolenie - miejsce przeznaczone do wyłączenia (nr działki) - wielkość terenu do wyłączenia - cel na jaki grunt jest wyłączany - rodzaj użytku i pochodzenie gruntu

6 Grunty mineralne klas IV, IVa, IVb, V i VI: DECYZJA UMARZAJACA POSTĘPOWANIE Jeżeli grunt nie wymaga uzyskania decyzji zezwalającej na wyłączenie z produkcji rolnej w przypadku tzw. innego niż rolnicze użytkowanie, to organ uprawniony jest do stwierdzenia bezprzedmiotowości postępowania i jego umorzenia. wyrok WSA w Gdańsku z r., II SA/Gd 153/09 ZAŚWIADCZENIE O BRAKU KONIECZNOŚCI UZYSKIWANIA DECYZJI ZEZWALAJĄCEJ NA WYŁĄCZENIE Art Kpa Organ administracji publicznej wydaje zaświadczenie na żądanie osoby ubiegającej się o zaświadczenie. 2. Zaświadczenie wydaje się, jeżeli: 1) urzędowego potwierdzenia określonych faktów lub stanu prawnego wymaga przepis prawa; 2) osoba ubiega się o zaświadczenie ze względu na swój interes prawny w urzędowym potwierdzeniu określonych faktów lub stanu prawnego.

7 art Kpa 1. Organ administracji publicznej nie może żądać zaświadczenia ani oświadczenia na potwierdzenie faktów lub stanu prawnego, jeżeli: 1) znane są one organowi z urzędu; 2) możliwe są do ustalenia przez organ na podstawie: a) posiadanych przez niego ewidencji, rejestrów lub innych danych, b) rejestrów publicznych posiadanych przez inne podmioty publiczne, do których organ ma dostęp w drodze elektronicznej na zasadach określonych w przepisach ustawy z dnia 17 lutego 2005 r. o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne, c) wymiany informacji z innym podmiotem publicznym na zasadach określonych w przepisach o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne, d) przedstawionych przez zainteresowanego do wglądu dokumentów urzędowych (dowodu osobistego, dowodów rejestracyjnych i innych). 2. Organ administracji publicznej żądający od strony lub innego uczestnika postępowania zaświadczenia albo oświadczenia na potwierdzenie faktów lub stanu prawnego jest obowiązany wskazać przepis prawa wymagający urzędowego potwierdzenia tych faktów lub stanu prawnego w drodze zaświadczenia albo oświadczenia.

8 Postępowanie w sprawie wyłączenia z produkcji gruntów, o których mowa w art. 11 ust. 1 ustawy o ochronie gruntów rolnych: JEDNOETAPOWE gdy będzie zwolnienie z opłat (gdy cały grunt objęty zezwoleniem będzie mieścił się w zwolnieniu z art. 12 a ustawy o ochronie gruntów rolnych i leśnych) DWUETAPOWE gdy będą naliczane opłaty - I etap: zezwolenie na wyłączenie z jednoczesnym zobowiązaniem inwestora do powiadomienia o terminie faktycznego wyłączenia gruntu z produkcji - II etap: naliczenie należności i opłat za wyłączenie gruntu z produkcji. Przesłanka przemawiająca za postępowaniem dwuetapowym art. 12 ust. 6 ustawy o ochronie gruntów rolnych i leśnych: Należność pomniejsza się o wartość gruntu, ustaloną według cen rynkowych stosowanych w danej miejscowości w obrocie gruntami, w dniu faktycznego wyłączenia tego gruntu z produkcji.

9 Forma ustalenia należności i opłat za wyłączenie z produkcji rolniczej Ustalenie opłaty rocznej za wyłączenie gruntów z produkcji rolniczej ma charakter czynności materialno-technicznej wyrok WSA w Olsztynie z dnia r., II SA/Ol 366/08 Ustalenie należności i opłaty rocznej w formie decyzji argumenty za: art. 11 ust. 4 ustawy - wydanie decyzji w trybie art. 11 ust. 1 (zezwalającej na wyłączenie z produkcji) następuje przed uzyskaniem pozwolenia na budowę (przed faktycznym wyłączenie gruntu z produkcji) art. 12 ust. 1 ustawy - obowiązek uiszczania należności i opłat rocznych powstaje od dnia faktycznego wyłączenia gruntów z produkcji. Art. 12 ust. 13 ustawy - należność uiszcza się w terminie do 60 dni od dnia, w którym decyzja stała się ostateczna Dwuinstancyjność postępowania możliwość zakwestionowania przez stronę ustalonej przez organ ceny rynkowej gruntu W przypadku postępowań egzekucyjnych konieczność wskazania aktu normatywnego będącego podstawą egzekucji administracyjnej

10 Formy ustalenia faktycznego wyłączenia: Zgłoszenie inwestora Informacja uzyskana z powiatowego inspektoratu nadzoru budowlanego Ewidencja gruntów i budynków Oględziny w terenie

11 Decyzja naliczeniowa wydana po znacznym upływie czasu od faktycznego wyłączenia a odsetki z art. 12 ust. 1 ustawy wynika, iż należność i opłaty roczne są wymagalne od dnia faktycznego wyłączenia gruntu z produkcji rolniczej, jednak z art. 12 ust. 13 wynika, iż należność uiszcza się w terminie 60 dni od dnia, w którym decyzja stała się ostateczna, zaś opłata roczna wynosi 10% należności (art. 4 pkt 13 ustawy) i jest opłatą stałą obliczaną na podstawie art. 12 ust. 7 ustawy. ustawodawca w art. 12 ust. 13 ustawy nie sprecyzował, o jaką decyzję chodzi, nie mniej jednak z konstrukcji ustawy wynika, że zapis art. 12 ust. 13 z całą pewnością nie dotyczy decyzji, o której mowa w art. 11 ust. 1, gdyż ona jest wydawana przed uzyskaniem pozwolenia na budowę, a więc przed faktycznym wyłączeniem gruntu z produkcji rolniczej. Zatem decyzja, o której mowa w art. 12 ust. 13, jest decyzją naliczeniową wydawaną po faktycznym wyłączeniu gruntu z produkcji rolniczej. wymagalność zobowiązań finansowych powstaje, gdy decyzja je ustalająca staje się ostateczna (co znajduje odzwierciedlenie w doktrynie prawnej np. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 5 czerwca 2007 r. II OSK 864/06), brak podstaw, aby ustalić wstecznie obowiązek uiszczania opłat, a co za tym idzie obowiązek uiszczania odsetek za zwłokę

12 Sankcje za wyłączenie gruntu bez wymaganego zezwolenia: Art. 28. ustawy o ochronie gruntów z produkcji rolniczej: 1. W razie stwierdzenia, że grunty zostały wyłączone z produkcji niezgodnie z przepisami niniejszej ustawy, sprawcy wyłączenia ustala się opłatę w wysokości dwukrotnej należności. 2. W razie stwierdzenia, że grunty przeznaczone w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego na cele nierolnicze lub nieleśne zostały wyłączone z produkcji bez decyzji, o której mowa w art. 11 ust. 1 i 2, decyzję taką wydaje się z urzędu, podwyższając jednocześnie wysokość należności o 10%.

13 Problemy interpretacyjne w stosowaniu art. 28 ustawy: Czy ustalać opłaty roczne? Czy stosować art. 12a? Czy stosować art. 12 w całości, czy wyłączyć stosowanie art. 12 ust. 6? Jaką kolejność działań matematycznych stosować przy wydawaniu decyzji w trybie art. 28 ust. 2? Czy zmiana w ewidencji całej powierzchni działki na użytek inny niż rolny oznacza, że cały grunt został wyłączony z produkcji rolniczej?

14 Stanowisko Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi (na podstawie pisma z dnia r. znak: GZ.sd /2012): Art. 28 ust. 1 i 2 ma charakter sankcyjny W przypadku decyzji wydawanych na podstawie art. 28 ust. 1 oraz art. 28 ust. 2 nie przewiduje się pomniejszenia należności o wartość gruntu w trybie 12 ust. 6 ustawy W przypadku decyzji wydawanych na podstawie art. 28 ust. 2 nie stosuje się zwolnienia przewidzianego w art. 12 a ustawy Brak stanowiska w kwestii ustalania opłat rocznych przy wydawaniu decyzji na podstawie art. 28 ust. 2 (konieczność ustalania opłat rocznych nie wynika wprost z treści art. 28 ust. 2)

15 Rozbieżne orzecznictwo: Wyrok WSA w Warszawie z dnia r., IV SA/Wa 2297/10: Do ustalania opłaty na podstawie art. 28 ust. 1 ustawy z 1995 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych nie znajduje zastosowania art. 12 ust. 6 tej ustawy. Wyrok WSA w Krakowie z dnia r., II SA/Kr 1029/07: 1. Norma art. 28 ust. 2 ustawy z dnia 3 lutego 1995 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych (Dz. U. z 2004 r. Nr 121, poz ze zm.) jest normą szczególną, a zatem nie jest możliwa jej rozszerzająca interpretacja. 2. Artykuł 28 ust. 2 nie wyłącza w żadnym zakresie stosowania postanowień art. 12 (w tym ust. 6), bez zastosowania których (ust. 7 i nast.) nie byłoby możliwe obliczenie wysokości należności, a następnie obliczenie opłaty, o której mowa w ust. 1 art. 28 ustawy, czy też podwyższenie wysokości należności o 10%. A skoro przepis art. 28 ustawy nie wyłącza wyraźnie stosowania do sytuacji w nim opisanych, postanowienia art. 12 ust. 6 nie można przyjmować, iż dodatkową sankcją za wyłączenie gruntów z produkcji bez wymaganej decyzji, jest również wyłączenie stosowania przepisu, zgodnie z którym należność pomniejsza się o wartość gruntu, ustaloną według cen rynkowych stosowanych w danej miejscowości w obrocie gruntami, w dniu faktycznego wyłączenia tego gruntu z produkcji. Wyrok WSA w Warszawie z dnia r., IV SA/Wa 1226/10: Przepis art. 28 ust. 2 ustawy z 1995 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych nie wyłącza w żadnym zakresie przepisów, które znajdują zastosowanie przy wydawaniu decyzji na podstawie art. 11 ust. 1 i 2 ustawy z 1995 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych.

16 Wyłączenie a zmiana w ewidencji Wyrok NSA w Warszawie z dnia r., II OSK 174/11: Wykorzystanie przez organ ustaleń poczynionych na potrzeby postępowania w sprawie zmian w ewidencji gruntów, bez przeprowadzenia własnych ustaleń faktycznych, związanych z ustaleniem faktycznego wyłączenia gruntów z produkcji rolnej, nie może być uznane za prawidłowe. Nie ulega wątpliwości, ze dane z operatu mogą być dowodem, ale nie stanowią ani dowodu bezwzględnie wiążącego, ani nie wyczerpują katalogu środków dowodowych na gruncie ustawy z 1995 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych. Wyrok NSA w Warszawie z dnia r., II OSK 1843/10: 1. Decyzja starosty o aktualizacji operatu ewidencyjnego, wydana na podstawie art. 20 i następnych ustawy z dnia 17 maja 1989 r. - Prawo geodezyjne i kartograficzne (Dz.U. z 2005 r. Nr 240, poz ze zm.), nie ma znaczenia prejudycjalnego dla decyzji administracyjnej wydawanej na podstawie art. 28 ust. 2 ustawy z dnia 3 lutego 1995 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych (Dz.U. z 2004 r. Nr 121, poz ze zm.). 2. Ustalenie obszaru i klasy gruntu, na jakim rozpoczęto inne niż rolnicze użytkowanie gruntu, niezbędne do wydania decyzji na podstawie art. 28 ust. 2 ustawy z dnia 3 lutego 1995 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych (Dz.U. z 2004 r. Nr 121, poz ze zm.), powinno nastąpić nie tylko według danych ewidencyjnych, o jakich mowa w art. 20 ust. 1 ustawy z dnia 17 maja 1989 r. - Prawo geodezyjne i kartograficzne (Dz.U. z 2005 r. Nr 240, poz ze zm.), lecz także z zastosowaniem środków dowodowych, stosownie do art. 77 K.p.a. Wyrok WSA w Krakowie z dnia r., II SA/Kr 592/10: Z żadnego przepisu ustawy z 1995 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych nie wynika, aby decyzja o wprowadzeniu zmian w ewidencji miała stanowić "podstawę" do ustalenia opłaty. Decyzja kończąca postępowanie prowadzone w trybie art. 28 ust. 2 ww. ustawy musi być oparta na własnych ustaleniach organu co do aktu wyłączenia gruntu z produkcji rolnej.

17 Wyrok WSA W Gdańsku z dnia r., II SA/Gd 732/07: 1. Rozpoczęcie innego niż rolnicze lub leśne użytkowania gruntów nie polega na zaniechaniu prowadzenia na nieruchomości działalności rolniczej, lecz na podjęciu na nieruchomości działań sprowadzających się do rozpoczęcia innego niż rolnicze użytkowania gruntów. Wyłączeniu z produkcji nie musi podlegać cała nieruchomość, na której nastąpić ma rozpoczęcie innego niż rolnicze użytkowania gruntów, a decydujące znaczenie ma rzeczywista powierzchnia, na której podjęto inne niż rolnicze użytkowanie gruntów. 2. Uchwalenie planu zagospodarowania przestrzennego, w tym planu przewidującego zabudowę mieszkaniową, nie przesądza natomiast ani konieczności wyłączenia gruntów z produkcji rolniczej, ani zakresu rozpoczęcia przez inwestora innego niż rolnicze użytkowania gruntów.

18 Uchwała Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie w składzie 7 sędziów NSA z dnia 3 lutego 1997 r., OPS 13/96: Sentencja: Na podstawie art. 11 ust. 1 ustawy z dnia 3 lutego 1995 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych (Dz. U. Nr 16, poz. 78) organ administracji państwowej może zezwolić na wyłączenie z produkcji rolniczej pod budownictwo mieszkaniowe jednorodzinne takiej powierzchni gruntów rolnych przeznaczonych na cele nierolnicze, na której zgodnie z projektem zagospodarowania terenu, stanowiącym załącznik do decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu, nastąpi rozpoczęcie innego niż rolnicze użytkowania gruntu. Z treści uchwały: W sytuacji, gdy zainteresowani występują o zezwolenie na wyłączenie z produkcji rolniczej jedynie takiej powierzchni gruntu, jaka jest niezbędna na cele zaplanowanej i ściśle określonej budowy, organ administracji nie może orzekać o zezwoleniu na wyłączenie z produkcji rolniczej gruntów, które są zbędne dla takiej budowy i o których wyłączenie zainteresowani nie wnosili. W miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego jest zazwyczaj określana maksymalna powierzchnia budynków na poszczególnych terenach budowlanych, z warunkiem utrzymywania określonej części działki, np %, z zielenią biologicznie czynną. Wynika z tego, że w takim wypadku organ administracji nie może wyłączyć trwale na cele budowy większej powierzchni działki, niż to wynika z ustaleń planistycznych. Ochrona gruntów rolnych i leśnych polega przede wszystkim na ograniczaniu przeznaczania ich na cele nierolne i nieleśne (art. 3 ust. 1 pkt 1). Wydawanie zezwoleń na wyłączenie z produkcji także i takiej powierzchni gruntu rolnego lub leśnego, która nie jest niezbędna na potrzeby nierolne i nieleśne, stanowiłoby działanie wymierzone przeciwko celom określonym w omawianej ustawie.

19 Obowiązki starosty wynikające z wydawanych decyzji: sprawozdawczość Monitoring wywiązywania się przez płatników w zakresie uiszczania należności i opłat rocznych Egzekucja administracyjna

20 Dziękuję za uwagę Elżbieta Wymysło