Ogólnokrajowa debata: "Nic o nas bez nas. Wdrażanie Konwencji o prawach osób niepełnosprawnych na serio"

Transkrypt

1 Ogólnokrajowa debata: "Nic o nas bez nas. Wdrażanie Konwencji o prawach osób niepełnosprawnych na serio" Ogólnokrajowa debata: "Nic o nas bez nas. Wdrażanie Konwencji o prawach osób niepełnosprawnych na serio" Środa, kwietnia 2015 r. W dniu 20 kwietnia 2015 r. w Gdańskim Teatrze Szekspirowskim odbyła się ogólnokrajowa debata zatytułowana "Nic o nas bez nas. Wdrażanie Konwencji o prawach osób niepełnosprawnych na serio". Debatę zorganizowało Polskie Forum Osób Niepełnosprawnych oraz Unia Metropolii Polskich i Stowarzyszenie Gdański Obszar Metropolitarny. Partnerem w przedsięwzięciu było Miasto Gdańsk. Do udziału w debacie zgłosiło się ponad 300 przedstawicieli środowiska osób z niepełnosprawnościami z całej Polski, w tym liderzy organizacji osób niepełnosprawnych a także przedstawiciele parlamentu, rządu i samorządów. W debacie uczestniczyli m.in. Jarosław Duda Pełnomocnik Rządu ds. Osób Niepełnosprawnych, Teresa Hernik - Prezes Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych, Jan Filip Libicki Senator RP. Największe organizacje członkowskie osób niepełnosprawnych reprezentowali: Anna Woźniak-Szymańska, prezes Zarządu Głównego Polskiego Związku Niewidomych, Kajetana Roczan prezes Zarządu Głównego Polskiego Związku Głuchych, Mieczysław Kowalczyk - członek Zarządu Głównego Polskiego Stowarzyszenia na Rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym, Alicja Jankiewicz prezes Zarządu Lubelskiego Forum Organizacji Osób Niepełnosprawnych - Sejmiku Wojewódzkiego, a także Grzegorz Kozłowski przewodniczący Towarzystwa Pomocy Głuchoniewidomym. List do uczestników debaty skierowała małżonka Prezydenta Rzeczpospolitej Polskiej Anna Komorowska. List odczytano rozpoczynając debatę. Uczestników debaty powitała Maria Król Przewodnicząca Zarządu Polskiego Forum Osób Niepełnosprawnych. Przedstawiła inspiracje i cele spotkania. W swojej wypowiedzi zaakcentowała potrzebę nowego podejścia w polityce wobec osób z niepełnosprawnościami uwzględniającego zaproponowaną przez Konwencję definicję niepełnosprawności eksponującą jej społeczny charakter. Świat odchodzi od medycznego postrzegania osób niepełnosprawnych. m.in. dlatego, że wielu osób nie da się wyleczyć z niepełnosprawności, natomiast można zredukować ich niepełnosprawność dostosowując środowisko w którym żyją do ich potrzeb tak, aby osoby te mogły być samodzielne i aktywnie, na równi z innymi uczestniczyć w życiu społecznym. Niepełnosprawność stała się obecnie również ważną kwestią polityczną. Należy o niej myśleć przede wszystkim w kategoriach praw człowieka. Należy też umożliwić osobom niepełnosprawnym wypowiadanie się i współdecydowanie o sprawach, które ich dotyczą. Ważne wystąpienie Krystyny Mrugalskiej Honorowej Przewodniczącej Polskiego Forum Osób Niepełnosprawnych poświęcone było myśleniu konwencyjnemu jako drodze do niezależności osoby z niepełnosprawnością. Zasadniczą ideą wystąpienia było wyjaśnienie znaczenia kompleksowego, wszechstronnego traktowania procesu rehabilitacji i inkluzji społecznej w tworzeniu warunków dla samodzielnego i niezależnego życia osób niepełnosprawnych. Mówczyni podkreśliła szczególne znaczenie praw człowieka i stanowiących podstawę tych praw wartości dla nowoczesnej postawy społeczeństwa wobec osób z niepełnosprawnościami. Profesor Janusz Erenc z Uniwersytetu Gdańskiego swoje wystąpienie poświęcił omówieniu warunków i jakości życia osób z niepełnosprawnościami na podstawie wyników badań przeprowadzonych na zlecenie gdańskiego Urzędu Miejskiego. W trakcie debaty odbyło się 6 paneli dyskusyjnych, których tematykę przedstawiono w końcowej części sprawozdania. W tych panelach uczestniczyli także przedstawiciele Stowarzyszenia Pomocy Dzieciom Niepełnosprawnym Krok za krokiem w panelu

2 dotyczącym rehabilitacji wystąpiła Maria Król Przewodnicząca Zarządu Polskiego Forum Osób Niepełnosprawnych a także Przewodnicząca Stowarzyszenia Krok za krokiem natomiast w panelu poświęconym edukacji dzieci z niepełnosprawnością wystąpiła Aleksandra Hejna, uczennica Zespołu Szkół Specjalnych Krok za krokiem w Zamościu. W panelu na temat aktywności społecznej i obywatelskiej, wziął udział Michał Król były wychowanek a teraz pracownik Stowarzyszenia, który mówił o swojej działalności obywatelskiej w środowisku lokalnym. W toku debaty przewodnicząca Zarządu Polskiego Forum Osób Niepełnosprawnych zaproponowała jej uczestnikom wystosowanie do parlamentarzystów, rządu, samorządów i administracji publicznej Apelu gdańskiego. O godne i niezależne życie osób niepełnosprawnych w Polsce. Projekt Apelu został upowszechniony wśród uczestników debaty. Tekst zaproponowanego przez PFON apelu wyjaśniła Maria Król ściśle nawiązuje do Konwencji o prawach osób niepełnosprawnych uwzględniając jednocześnie doświadczenia organizacji zrzeszonych i współpracujących z Forum oraz doświadczenia europejskiego ruchu osób niepełnosprawnych. To właśnie w związku z tymi doświadczeniami zidentyfikowane zostały zagadnienia uznane w Apelu za najważniejsze. Uczestnicy debaty zaaprobowali inicjatywę wystosowania do władz Apelu gdańskiego. Apel gdański O godne i niezależne życie osób niepełnosprawnych w Polsce My, przedstawiciele organizacji osób niepełnosprawnych oraz innych organizacji, instytucji i środowisk działających na rzecz tych osób, uczestniczący w dn. 20 kwietnia 2015 r. w Gdańsku w ogólnopolskiej debacie Nic o nas bez nas. Wdrażanie Konwencji o prawach osób niepełnosprawnych na serio wyrażamy satysfakcję, że Polska znajduje się już w gronie 153 krajów świata, które ratyfikowały Konwencję Organizacji Narodów Zjednoczonych. Nasze uznanie i wdzięczność kierujemy do władz Rzeczypospolitej, a zwłaszcza do Prezydenta RP Bronisława Komorowskiego, który w 2012 roku podpisał akt ratyfikacji Konwencji. Dzisiaj pragniemy wyrazić nasze oczekiwania związane z jej wdrażaniem oraz zadeklarować wolę wspólnej pracy z parlamentem, rządem, samorządami i administracją publiczną w tym zakresie. Mamy nadzieję, że nasza wspólna praca przyczyni się do wprowadzenia szybkich, konkretnych zmian poprawiających położenie osób niepełnosprawnych w naszym kraju. Jesteśmy pełnoprawnymi obywatelami Rzeczpospolitej Jesteśmy pełnoprawnymi obywatelami Rzeczpospolitej. Jako tacy chcemy i zamierzamy korzystać, na równi ze wszystkimi, z przynależnych obywatelom RP praw społecznych, ekonomicznych politycznych i kulturalnych, a także wypełniać obywatelskie obowiązki. Świat w ciągu ostatnich kilkunastu lat zdecydowanie przyspieszył w unowocześnianiu i podnoszeniu skuteczności procesów rehabilitacji, wspierania i integracji osób z niepełnosprawnościami, w rozwijaniu warunków dla ich samodzielnego i niezależnego życia, a także dla aktywnego i pełnego uczestnictwa w życiu gospodarczym i społecznym. Pragniemy, by Polska włączyła się w ten międzynarodowy nurt korzystnych dla osób z niepełnosprawnościami przemian. Od naszego państwa oczekujemy polityki skutecznie eliminującej zjawiska dyskryminacji i przedmiotowego traktowania, systematycznie poprawiającej warunki i jakość naszej egzystencji, stwarzającej możliwości do rozwoju naszego wrodzonego potencjału i do efektywnego uczestnictwa we wszystkich dziedzinach życia społecznego. Oczekujemy warunków i wsparcia, dzięki którym

3 będziemy mogli samodzielnie żyć oraz decydować o swoim życiu. O nową politykę publiczną wobec niepełnosprawności Uważamy, że w polityce publicznej wobec osób z niepełnosprawnością ze szczególną uwagą należy traktować Artykuł 19 Konwencji zatytułowany Niezależne życie i włączenie w społeczeństwo. Zgodnie z tym artykułem powinniśmy mieć możliwość korzystania ze wszystkich usług i urządzeń oferowanych społecznościom w których mieszkamy, a także dostęp do kompensujących doświadczane dysfunkcje usług wspierających, w tym do 2 asysty osobistej, niezbędnej dla zapobiegania bierności, izolacji i segregacji społecznej oraz ułatwiającej integrację społeczną. Zgodnie z Konwencją mamy prawo do wyboru miejsca zamieszkania i decyzji z kim zamieszkujemy, z zapewnieniem usług wspierających, o ile zachodzi taka potrzeba. Trudno o samodzielność i niezależność w sytuacji znacznego wykluczenia informacyjnego. Dlatego oczekujemy na szybką poprawę dostępu do informacji i mediów dostosowanego do zróżnicowanych potrzeb poszczególnych rodzajów niepełnosprawności. Wstępnym warunkiem dla właściwego programowania i realizacji polityki publicznej wobec niepełnosprawności jest pilne wprowadzenie zasadniczych zmian do systemu orzecznictwa. Dotychczasowa organizacja i procedury orzekania o niepełnosprawności powinny zostać przekształcone w procedury wnikliwej specjalistycznej diagnozy i orzekania o zdolności osoby dotkniętej dysfunkcją do równoprawnego aktywnego życia w społeczeństwie oraz przyznawania jej niezbędnych do tego form wsparcia. Realizacji postulatu sprawiedliwości w funkcjonowaniu systemu orzecznictwa musi towarzyszyć jego standaryzacja, przejrzystość oraz eliminacja występujących patologii i nadużyć. System rehabilitacji i wsparcia osób niepełnosprawnych w Polsce wymaga głębokiej reformy, która przyniesie rzeczywistą i trwała poprawę ich położenia oraz możliwości, pozwoli na rozwój ich potencjału oraz zawodowej i publicznej aktywności, poprawi warunki i jakość ich życia. Apelujemy o przyspieszenia prac nad nowym systemem. Domagamy się także aby jego założenia w pełni respektowały proponowane przez Konwencję nowoczesne koncepcje niepełnosprawności i wszechstronnej rehabilitacji. Oczekujemy na wprowadzenie do powszechnej praktyki orzeczniczej i rehabilitacyjnej metodologii rekomendowanej przez Światową Organizację Zdrowia opartej na Międzynarodowej Klasyfikacji Funkcjonowania, Niepełnosprawności i Zdrowia. O politykę społeczno-gospodarczą poprawiającą sytuację życiową osób niepełnosprawnych Odpowiedni standard życia i zabezpieczeń społecznych należą do podstawowych praw obywatelskich. Pragniemy zwrócić uwagę władz naszego państwa na duże, nieustannie narastające w ostatnich latach, trudności w położeniu społeczno-ekonomicznym większości osób niepełnosprawnych i ich rodzin. Środowisko nasze jest obecnie w bardzo wysokim stopniu dotknięte lub zagrożone ubóstwem stanowiącym dotkliwą barierę dla procesu leczenia, rehabilitacji, rozwoju osobistego oraz uczestniczenia w życiu społecznym. W zwiększonym stopniu środowisk osób niepełnosprawnych dotyczy zjawisko bezrobocia lub zagrożenia bezrobociem, co poważnie narusza postulat spójności społecznej. Dlatego od władz wszystkich szczebli oczekujemy zdecydowanych systemowych rozwiązań w polityce gospodarczej i społecznej, a także zaangażowanych działań ograniczających zjawisko ubóstwa i wykluczenia społecznego osób niepełnosprawnych i ich rodzin. Wymaga to przestrzegania w skali kraju, regionów i środowisk lokalnych zasad zrównoważonego rozwoju oraz respektowania zasad sprawiedliwości i solidarności społecznej. Oczekujemy na systemowe rozwiązania poprawiające warunki zabezpieczenia społecznego oraz

4 zwiększające wolność ekonomiczną i możliwości zatrudniania osób niepełnosprawnych, a także na rozwiązania tworzące naszym rodzinom dogodne warunki dla podejmowania i kontynuowania aktywności ekonomicznej. Oczekujemy na zdecydowanie lepsze, porównywalne z innymi rozwiniętymi krajami Europy, możliwości zarobkowania dla osób 3 niepełnosprawnych w różnych sektorach otwartego rynku pracy. Możliwości te powinny obejmować warunki dla zdobywania kwalifikacji, doświadczenia zawodowego, usługi wspierające wchodzenie na otwarty rynek pracy, ofertę i swobodny wybór miejsca pracy, równość warunków zatrudnienia i praw pracowniczych oraz otwarte, integracyjne środowisko pracy. O większe szanse edukacyjne Jednym z najważniejszych czynników wykluczenia ekonomicznego i społecznego osób niepełnosprawnych jest niski poziom ich wykształcenia powodowany ubóstwem i ograniczonymi możliwościami edukacyjnymi. Oczekujemy na systemowe i programowe zmiany, które skuteczniej niż dotychczas wyrównywać będą szanse niepełnosprawnych dzieci i młodzieży w powszechnej edukacji przedszkolnej i szkolnej, w zdobywaniu nowoczesnego wykształcenia i kompetencji społecznych oraz perspektywicznie przydatnego społecznie i indywidualnie zawodu, a także w dostępie do studiów wyższych. Oczekujemy także na planowy rozwój systemu kształcenia ustawicznego zapewniającego osobom niepełnosprawnych dostęp do rozwijających się technologii oraz wiedzy, ułatwiających im życie w integracji i umożliwiających pełnoprawny udział w życiu ekonomicznym, społecznym i politycznym, we wszystkich dziedzinach i na wszystkich szczeblach. O nowoczesną rehabilitację i sprawiedliwy dostęp do usług rehabilitacyjnych Obecnie na świecie dokonuje się szybki rozwój rehabilitacji. Na podstawie kryterium skuteczności weryfikowane są tradycyjne sposoby i zabiegi rehabilitacyjne, eliminuje się nieskuteczne i wprowadza nowe, efektywne rozwiązania i metody. Oczekujemy na podobne zmiany w polskiej rehabilitacji. Wymaga ona lepszego dostosowania do potrzeb i cyklu życiowego osób rehabilitowanych oraz szerszego udostępniania urządzeń i technologii wspomagających. Oczekujemy także na radykalną poprawę jakości opieki zdrowotnej dla osób niepełnosprawnych, która powinna zostać dostosowana do rodzaju niepełnosprawności oraz indywidualnych potrzeb, w tym do konkretnych wymogów komunikacji z osobą niepełnosprawną. Apelujemy o zdecydowaną poprawę jakości usług z zakresu rehabilitacji, opieki i wsparcia. Proponujemy, aby w nowym systemie finansowanie usług dla osób niepełnosprawnych ze środków publicznych w większym zakresie oparto na płatnościach bezpośrednich dla użytkowników usług a nie dla usługodawców. Tylko takie finasowanie stworzy osobom niepełnosprawnym warunki dla niezależności i wolności wyboru, dla konkurencji pomiędzy dostawcami usług oraz zwiększy siłę osób niepełnosprawnych i ich rodzin jako odbiorców pomocy publicznej i konsumentów. Za społecznie sprawiedliwy uznajemy bezpłatny dostęp osób niepełnosprawnych do usług warunkujących ich samodzielność oraz udział w życiu społecznym i postulujemy likwidację obecnie obowiązującego na mocy ustawy o pomocy społecznej limitowania takiego dostępu poprzez określenie pułapu dochodowego i odpłatności za usługę O przyjazne osobom niepełnosprawnym społeczności lokalne Uważamy, że nowa polityka publiczna wobec niepełnosprawności w pierwszym rzędzie powinna zostać ukierunkowana na trwałą poprawę środowiskowych warunków życia osób 4 niepełnosprawnych i rozwijanie służących temu lokalnych systemów rehabilitacji i wsparcia. Celem działania lokalnych systemów powinno być umożliwianie każdej osobie niepełnosprawnej, w tym

5 także wymagającej intensywnego wsparcia, przezwyciężania ograniczeń funkcjonalnych, pokonywania barier, na które napotyka w środowisku fizycznym i społecznym, ułatwianie pełnego uczestnictwa w głównym nurcie życia społecznego oraz osiąganie jakości życia nie gorszej, niż przeciętna jakość życia pozostałych obywateli. Dzięki lokalnym systemom rehabilitacji i wsparcia środowiska zamieszkania osób niepełnosprawnych powinny zostać dostosowane do potrzeb życiowych tych osób tak, by tworzyć warunki sprzyjające ich aktywności, samodzielności i niezależności oraz uczestnictwu w życiu społecznym. Apelujemy o przemyślane wykorzystanie środków unijnych z regionalnych programów operacyjnych na budowę takich systemów oraz upowszechnianie dobrych praktyk wypracowanych przez środowiska osób niepełnosprawnych. O konieczności przyjęcia przez Sejm RP krajowej strategii wdrażania Konwencji W celu skutecznego wdrożenia Konwencji o prawach osób niepełnosprawnych apelujemy o pilne opracowanie, z udziałem środowisk osób niepełnosprawnych, krajowej strategii jej wdrażania. W dokumencie tym przyjętym przez Sejm RP powinny zostać sprecyzowane cele, etapy, zadania, wskaźniki, terminy oraz konkretna odpowiedzialność za realizację działań służących wdrażaniu Konwencji. Apelujemy jednocześnie o opracowanie planu przyjmowania rozwiązań legislacyjnych, jakie powinny zostać wprowadzone w celu pełnego dostosowania polskiego prawa i obowiązujących przepisów do zapisów Konwencji, a także o opracowanie założeń, a następnie przygotowanie projektu i przyjęcie nowego rozwiązania ustawowego regulującego politykę państwa wobec niepełnosprawności. W sprawie naszych potrzeb i aspiracji sami jesteśmy najlepszymi ekspertami Zwracamy się do władz krajowych, regionalnych i lokalnych o umożliwianie osobom niepełnosprawnym aktywnego uczestnictwa w budowaniu społeczeństwa bez barier dla osób z niepełnosprawnościami. W sprawie naszych potrzeb, oczekiwań i aspiracji sami jesteśmy najlepszymi ekspertami. Oczekujemy więc respektowania konwencyjnego wymogu, by osoby niepełnosprawne za pośrednictwem reprezentujących je organizacji członkowskich angażowane były w proces podejmowania decyzji w zakresie spraw, które ich dotyczą. Apelujemy o opracowanie i przyjęcie programu rządowego pozwalającego na znaczący rozwój potencjału tych organizacji, który umożliwi im należyte wywiązywanie się z roli i zadań, do wypełniania których zobowiązała je Konwencja. Uczestnicy ogólnopolskiej debaty środowisk osób niepełnosprawnych Nic o nas bez nas. Wdrażanie Konwencji o prawach osób niepełnosprawnych na serio Gdańsk, dn. 20 kwietnia 2015 r. Organizatorzy debaty: Polskie Forum Osób Niepełnosprawnych, Miasto Gdańsk oraz Unia Metropolii Polskich i Stowarzyszenie Gdański Obszar Metropolitarny Obszerna relacja z debaty w programie Świat nie jest taki zły pod linkiem