O równość, niezależność i godne życie osób z niepełnosprawnościami. Plan strategiczny Polskiego Forum Osób Niepełnosprawnych na lata

Transkrypt

1 O równość, niezależność i godne życie osób z niepełnosprawnościami. Plan strategiczny Polskiego Forum Osób Niepełnosprawnych na lata Warszawa, czerwiec 2015 r.

2 Polskie Forum Osób Niepełnosprawnych jest działającą od 2003 r. organizacją reprezentującą interesy osób z niepełnosprawnościami w Polsce. Członkami założycielami Forum były: Polski Związek Niewidomych, Polski Związek Głuchych, Polskie Stowarzyszenie na Rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym, Ogólnopolska Federacja Organizacji Osób Niesprawnych Ruchowo. Niniejszy plan strategiczny nakreśla kierunki działania na okres najbliższych 6 lat. Jego podstawę stanowią: misja Forum, jego statutowe cele, zasady i formy działalności oraz Konwencja o prawach osób niepełnosprawnych, którą uważamy za podstawowy dokument programowy naszej organizacji i jej członków. Misja, cele i podstawowe założenia działalności PFON Misją Forum jest jednoczenie sił społecznych i instytucjonalnych dla tworzenia warunków wyrównywania szans, równoprawnego uczestnictwa w głównym nurcie życia społecznego oraz walki z wszelkimi przejawami dyskryminacji osób z niepełnosprawnościami, aby mogły żyć godnie i w pełni korzystać z praw człowieka. Celami Forum są: 1) tworzenie płaszczyzny współpracy i jednolitej reprezentacji stowarzyszeń osób z niepełnosprawnościami oraz rodzin osób z niepełnosprawnościami, gdy rodzaj niepełnosprawności uniemożliwia samoreprezentację, 2) wpływanie na politykę społeczną państwa oraz rozwiązania prawne decydujące o jakości życia osób z niepełnosprawnościami w wymiarze osobowym, społecznym i ekonomicznym oraz o ich równym traktowaniu, a także o wspieraniu ich rodzin, 3) zmienianie postaw społecznych wobec ludzi z niepełnosprawnościami z opiekuńczych na uznające godność i wartość osoby z niepełnosprawnością, jej pozytywny potencjał oraz prawa równe dla wszystkich, a także postaw samych osób z niepełnosprawnościami i ich rodzin, 4) umacnianie organizacji pozarządowych osób z niepełnosprawnościami i ich rodzin oraz partnerska współpraca tych organizacji i ich związków z władzą ustawodawczą i wykonawczą szczebla rządowego i samorządowego, 5) współpraca z organizacjami pozarządowymi zagranicznymi i międzynarodowymi. 2

3 Wymienione cele Forum realizuje przez: 1) organizowanie współpracy członków Forum z innymi organizacjami zrzeszającymi osoby z niepełnosprawnościami oraz z organizacjami działającymi na rzecz osób z niepełnosprawnościami w zakresie misji Forum, 2) występowanie w imieniu reprezentowanych osób z niepełnosprawnościami, zrzeszonych w stowarzyszeniach będących członkami Forum, w zakresie spraw wspólnych wobec: a) władzy ustawodawczej, wykonawczej, rządowej i samorządowej oraz sądowniczej, b) władz Unii Europejskiej i organizacji międzynarodowych, c) innych instytucji zajmujących się problematyką osób z niepełnosprawnościami d) organizacji pozarządowych krajowych i międzynarodowych, 3) ustalanie i prowadzenie wspólnej polityki w zakresie: a) oceny projektów krajowych i międzynarodowych aktów normatywnych mających wpływ na sytuację osób z niepełnosprawnościami, b) proponowania nowych uregulowań prawnych oraz nowelizacji istniejących, c) monitorowania i oceniania działań państwa mających wobec osób z niepełnosprawnościami, wpływ na jakość życia i realizację praw człowieka, d) zgłaszania wniosków i propozycji w dziedzinach, o których mowa w lit. c), e) współpracy z mediami, 4) świadczenie pomocy informacyjnej, szkoleniowej i organizacyjnej, w tym rozpowszechnianie międzynarodowych standardów, przede wszystkim Unii Europejskiej, wśród członków Forum oraz wśród innych organizacji o zbliżonych celach, jak również wobec organów administracji publicznej i mediów, 5) konsolidowanie działań, których celem jest realizacja praw osób z niepełnosprawnościami określonych w ustawodawstwie i innych dokumentach polskich, UE i międzynarodowych, 6) prowadzenie kampanii oraz działalności eksperckiej, szkoleniowej, edukacyjnej, popularyzatorskiej, wydawniczej, propagandowej i informacyjnej oraz badań naukowych w zakresie wynikającym z misji i celów Forum, 7) desygnowanie reprezentantów do Europejskiego Forum Osób Niepełnosprawnych, 8) wspieranie działań podejmowanych przez członków Forum, 9) współdziałanie z organami władzy i administracji publicznej, z Kościołami i związkami wyznaniowymi, z placówkami naukowymi, fundacjami, z innymi instytucjami oraz z osobami fizycznymi, a także z organizacjami zagranicznymi i międzynarodowymi, działającymi na rzecz osób z niepełnosprawnościami. 3

4 PFON jest organizacją parasolową. Zgodnie z wymogami reprezentowania osób niepełnosprawnych zrzesza organizacje osób niepełnosprawnych definiowane przez Komitet Praw Osób Niepełnosprawnych Organizacji Narodów Zjednoczonych, jako takie organizacje, w których co najmniej połowę członków stanowią osoby niepełnosprawne lub opiekunowie osób niepełnosprawnych nie mogących reprezentować siebie samych, oraz jednocześnie takie, które są zarządzane i kierowane przez osoby z niepełnosprawnościami. Forum zrzesza także, na zasadach określonych w Statucie PFON, organizacje społeczeństwa obywatelskiego działające na rzecz osób niepełnosprawnych, w tym organizacje pozarządowe świadczące usługi z zakresu rehabilitacji i integracji społecznej. Działa na rzecz zwiększania możliwości efektywnego realizowania przez te organizacje ich misji, rozwijania zakresu i jakości świadczonych przez nie usług. Forum jest stowarzyszeniem neutralnym politycznie i nie prowadzi działalności w celu osiągnięcia zysku. Polskie Forum Osób Niepełnosprawnych jest reprezentantem niepełnosprawnych obywateli naszego kraju w Europejskim Forum Osób Niepełnosprawnych (European Disability Forum - EDF). Dzięki członkostwu w EDF Forum wnosi polski punkt widzenia do europejskiego ruchu osób niepełnosprawnych. Uczestnicząc w tym ruchu czerpie z międzynarodowych doświadczeń i dokonań, które wykorzystuje dla stałej poprawy działalności programowej i skuteczności podejmowanych przedsięwzięć. Jednocześnie PFON wspiera przynależność swoich organizacji członkowskich do międzynarodowych organizacji osób niepełnosprawnych oraz działających na ich rzecz. Ideowo-programowe podstawy planu strategicznego Za podstawowy dokument inspirujący i określający podejście strategiczne oraz działalność programową Polskie Forum Osób Niepełnosprawnych i zrzeszone w nim organizacje uznają przyjętą w 2006 r. przez Organizację Narodów Zjednoczonych Konwencję o prawach osób niepełnosprawnych. Od 2012 r. Polska znajduje się w rodzinie krajów, które ratyfikowały ten dokument. Forum odegrało ważną rolę w procesie ratyfikacji Konwencji i z podobnym zaangażowaniem uczestniczy w procesie jej wdrażania. Ważną inspirację stanowi także Europejska strategia w sprawie niepełnosprawności oraz inne rekomendowane przez Konwencję lub uznawane przez EDF dokumenty międzynarodowe, w tym Standardowe zasady wyrównywania szans osób niepełnosprawnych. Duże znaczenie dla działalności programowej PFON posiada Międzynarodowa Klasyfikacja Funkcjonowania, Niepełnosprawności i Zdrowia (ICF). PFON przyjmuje za własny zawarty w Konwencji o prawach osób niepełnosprawnych system wartości i poglądów uznający m.in., że: przyrodzona godność i wartość oraz równe i niezbywalne prawa wszystkich członków rodziny ludzkiej stanowią podstawę wolności, sprawiedliwości i pokoju, każdy człowiek ma prawo do korzystania ze wszystkich ustanowionych praw i wolności, bez względu na jakiekolwiek różnice, 4

5 osoby niepełnosprawne jeśli pragną powinny żyć samodzielnie i niezależnie, w tym dysponować wolnością dokonywania wyborów, dyskryminacja kogokolwiek ze względu na niepełnosprawność jest pogwałceniem przyrodzonej godności i wartości osoby ludzkiej, osoby niepełnosprawne wnoszą cenny wkład w ogólny dobrobyt i różnorodność społeczności, w których żyją, osoby niepełnosprawne powinny mieć możliwość aktywnego udziału w procesie podejmowania decyzji w zakresie polityki i programów, w tym bezpośrednio ich dotyczących, osoby niepełnosprawne powinny mieć możliwość pełnego i skutecznego udziału i włączenia społecznego, w tym uczestniczenia we wszystkich dziedzinach życia społeczeństwa, w jego sferze obywatelskiej, politycznej, gospodarczej, społecznej i kulturalnej, na zasadach równych szans, różnorodność osób niepełnosprawnych i związana z tym odmienność potrzeb wymaga ich dostrzegania i respektowania, w tym także potrzeb osób wymagających bardziej intensywnego wsparcia. Działalność programowa PFON opiera się na zawartej w Konwencji, nowoczesnej definicji niepełnosprawności, którą rozumiemy jako wielowymiarowe zjawisko wynikające z interakcji pomiędzy osobami z długotrwale naruszoną sprawnością fizyczną, umysłową, intelektualną lub w zakresie zmysłów a barierami o charakterze środowiskowym, systemowym lub świadomościowym, które przejawia się w utrudnieniach i ograniczeniach w zakresie pełnego i skutecznego udziału w życiu społeczeństwa na zasadzie równości z innymi osobami. Pięć obszarów działania W okresie najbliższych 6 lat Polskie Forum Osób Niepełnosprawnych będzie prowadziło swoją działalność na pięciu obszarach: 1. wdrażanie Konwencji o prawach osób niepełnosprawnych poprzez działania służące zapewnieniu niezbędnych po temu warunków oraz odpowiedniej polityki publicznej, 2. inspirowanie i wspieranie aktywności organizacji osób niepełnosprawnych oraz organizacji społeczeństwa obywatelskiego działających na rzecz tych osób w wypełnianiu roli, jaką w kształtowaniu i realizacji polityki publicznej wobec niepełnosprawności wyznaczyła im Konwencja, 3. rozwijanie potencjału organizacji członkowskich osób niepełnosprawnych umożliwiających im wywiązywanie się z roli wyznaczonej przez Konwencję, 4. nawiązywanie współpracy krajowej i międzynarodowej z różnymi partnerami służącej skutecznemu wdrażaniu Konwencji, 5. rozwijanie potencjału i możliwości organizacyjnych Polskiego Forum Osób Niepełnosprawnych. 5

6 Wdrażanie Konwencji o prawach osób niepełnosprawnych W zakresie wdrażania Konwencji działalność Forum będzie ukierunkowana na: 1. doprowadzenie do szybkiego przyjęcia krajowej strategii wdrażania Konwencji o prawach osób niepełnosprawnych. W celu skutecznego wdrożenia Konwencji o prawach osób niepełnosprawnych niezbędne jest pilne opracowanie, z udziałem środowisk osób niepełnosprawnych, krajowej strategii jej wdrażania. W dokumencie tym przyjętym przez Sejm RP powinny zostać sprecyzowane cele, etapy, zadania, wskaźniki, terminy oraz konkretna odpowiedzialność za realizację działań służących wdrażaniu Konwencji, 2. doprowadzenie do opracowania planu przyjmowania i wprowadzania rozwiązań legislacyjnych, jakie powinny zostać wprowadzone w celu pełnego dostosowania polskiego prawa i obowiązujących przepisów do zapisów Konwencji, w tym opracowania założeń, a następnie przygotowania projektu i przyjęcia nowego rozwiązania ustawowego regulującego politykę państwa wobec niepełnosprawności, 3. doprowadzenie do przyjęcia skutecznych mechanizmów wdrażania Konwencji, 4. osiąganie wpływu organizacji reprezentujących osoby niepełnosprawne na planowanie polityki i podejmowanie decyzji w sprawach dotyczących osób niepełnosprawnych, 5. zapewnienie aktywnego uczestnictwa organizacji osób niepełnosprawnych w procesie monitorowania i kontroli procesu i postępów we wdrażaniu Konwencji, 6. angażowanie się w proces ewaluowania wdrażania Konwencji z punktu widzenia potrzeb i interesów osób niepełnosprawnych, 7. angażowanie się w proces opracowywania tzw. raportów alternatywnych, 8. angażowanie się i zabieganie o politykę skutecznie eliminującą zjawiska dyskryminacji, systematycznie poprawiającą warunki i jakość życia osób niepełnosprawnych, stwarzającą możliwości do rozwoju ich wrodzonego potencjału i uczestnictwa we wszystkich dziedzinach życia społecznego, kształtującą warunki dla samodzielności oraz decydowania o swoim życiu. Nasze obowiązki i odpowiedzialność za wdrażanie Konwencji Konwencja o prawach osób niepełnosprawnych wyraźnie zaadresowała do organizacji osób niepełnosprawnych ważne zobowiązanie dotyczące stałego, czynnego angażowania się w proces jej wdrażania. W zakresie inspirowania i wspierania aktywności organizacji osób niepełnosprawnych i działających na ich rzecz aktywność Forum będzie ukierunkowana na: 1. rozwijanie funkcji integracyjnej PFON służącej umacnianiu jedności i społecznopolitycznego znaczenia polskiego ruchu osób niepełnosprawnych, w tym na zapewnianie 6

7 mechanizmu skutecznej i trafnej artykulacji wspólnych interesów organizacji osób niepełnosprawnych, 2. uzyskanie rzeczywistego wpływu na politykę publiczną wobec niepełnosprawności na wszystkich szczeblach procesu politycznego, 3. utrwalanie i pogłębianie demokratycznego charakteru funkcjonowania organizacji osób niepełnosprawnych oraz na rozwój ich roli w artykulacji potrzeb i interesów środowisk osób niepełnosprawnych, 4. wspieranie aktywności organizacji osób niepełnosprawnych w wypełnianiu roli przedstawicielskiej w instytucjach władzy oraz ciałach doradczych, 5. tworzenie możliwości dla wymiany praktycznych, efektywnych doświadczeń organizacji osób niepełnosprawnych oraz na poszukiwanie i upowszechnianie skutecznych form i metod wpływu politycznego. Rozwijanie potencjału organizacji reprezentujących osoby niepełnosprawne Pilną potrzebą jest rozwój potencjału organizacji osób niepełnosprawnych i ich zdolności do skutecznego udziału w kształtowaniu, realizacji i egzekwowaniu polityki zapewniającej wdrażanie postanowień Konwencji. W tym zakresie działalność Forum będzie ukierunkowana na: 1. promowanie idei pełnoprawnego obywatelstwa osób niepełnosprawnych oraz podmiotowej, zgodnej z zapisami Konwencji, roli organizacji osób niepełnosprawnych, 2. promowanie koncepcji funkcjonowania i działalności organizacji osób niepełnosprawnych udostępniającej tym osobom szerokie możliwości wyrażania swych potrzeb i interesów oraz uczestniczenia w kierowaniu sprawami publicznymi, 3. poszukiwanie rozwiązań zapewniających organizacjom osób niepełnosprawnych środki finansowe na pokrycie podstawowych kosztów ich funkcjonowania, 4. upowszechnianie wśród organizacji osób niepełnosprawnych i działających na ich rzecz znajomości Konwencji oraz wiedzy na temat jej skutecznego wdrażania, 5. wspieranie rozwoju programowego, kadrowego i organizacyjnego organizacji członkowskich, 6. wspieranie rozwoju samopomocowych funkcji organizacji osób niepełnosprawnych, 7. wspieranie organizacji członkowskich w procesie aplikowania o środki z funduszy unijnych i krajowych, 7

8 8. rozwój działalności organizacji działających na rzecz osób niepełnosprawnych i kształtowanie warunków niezbędnych dla zapewnienia wysokiej jakości usług świadczonych przez te organizacje Współpraca krajowa i międzynarodowa Świat zdecydowanie przyspieszył w unowocześnianiu i podnoszeniu skuteczności procesów rehabilitacji, wspierania i integracji osób z niepełnosprawnościami, w rozwijaniu warunków dla ich samodzielnego i niezależnego życia, dla aktywnego i pełnego uczestnictwa w życiu gospodarczym i społecznym. Przyspieszenie to w dużym stopniu dokonuje się dzięki rozwojowi ruchu osób niepełnosprawnych oraz dzięki wielopoziomowej współpracy różnych organizacji i instytucji społecznych na rzecz wdrażania Konwencji. PFON również będzie aktywnym promotorem tego procesu, poprzez: 1. inicjowanie i angażowanie się w różnorodne formy współpracy i współdziałania organizacji reprezentujących osoby niepełnosprawne oraz organizacji działających na rzecz tych osób, 2. inicjowanie i angażowanie się w różnorodne formy współpracy i współdziałania z organizacjami działającymi na rzecz respektowania praw człowieka oraz równości i sprawiedliwości społecznej, 3. angażowanie się w opracowanie i upowszechnienie trwałych, jednolitych podstaw polityki wobec osób niepełnosprawnych wśród podmiotów uczestniczących w programowaniu i realizacji tej polityki, 4. współpracę z parlamentem, obecność w pracach parlamentarnych, a także współpracę z europarlamentarzystami, 5. rozwijanie partnerskiej współpracy z władzami rządowymi i samorządowymi oraz administracją publiczną, 6. współpracę z dostawcami usług dla osób niepełnosprawnych służącą rozwijaniu i podnoszeniu jakości tych usług, 7. aktywne angażowanie się w rozwój koncepcji i upowszechnianie, opartych na środowiskowej współpracy, lokalnych systemów rehabilitacji i wsparcia osób niepełnosprawnych umożliwiających im samodzielne, niezależne i aktywne życie; 8. współpracę z uczelniami i środowiskami naukowymi, 9. współpracę z europejskim ruchem osób niepełnosprawnych w ramach Europejskiego Forum Osób Niepełnosprawnych oraz uczestnictwo w międzynarodowych organizacjach osób niepełnosprawnych. 8

9 Organizacyjny rozwój Polskiego Forum Osób Niepełnosprawnych Wraz z ratyfikowaniem przez Polskę Konwencji o prawach osób niepełnosprawnych pojawiły się nowe możliwości, ale także nowe wymogi i obowiązki związane z wypełnianiem przez PFON jego misji oraz z realizacją celów statutowych. Większe są dzisiaj oczekiwania zarówno środowiska osób niepełnosprawnych i reprezentujących to środowisko organizacji, jak i krajowego oraz międzynarodowego otoczenia, dotyczące pełnionej przez PFON roli oraz wykonywania statutowych zadań. Aby sprostać tym oczekiwaniom Polskie Forum Osób Niepełnosprawnych będzie: 1. rozwijać demokratyczne formy współpracy w wypełnianiu funkcji reprezentanta interesów środowiska osób niepełnosprawnych oraz kompetentnie wypełniać swoją rolę i powinności przedstawicielskie. 2. angażować się w programowe przedsięwzięcia ukierunkowujące politykę publiczną wobec niepełnosprawności zgodnie z postanowieniami Konwencji, 3. zabiegać o warunki finansowe, organizacyjne, kadrowe, materialne i techniczne umożliwiające nowoczesną działalność Forum, 4. rozwijać swoje zaangażowanie w dziedzinie kształtowania warunków prawnych dla skutecznego wdrażania Konwencji, 5. rozwijać działalność naukowo-badawczą i ewaluacyjną służącą programowemu rozwojowi ruchu osób niepełnosprawnych w Polsce, 6. prowadzić działania monitorujące proces wdrażania Konwencji, 7. prowadzić działania szkoleniowe, analityczne i eksperckie służące rozwojowi potencjału organizacji członkowskich, 8. aktywnie promować nakierowaną na wdrażanie Konwencji działalność organizacji osób niepełnosprawnych.. Plan strategiczny Polskiego Forum Osób Niepełnosprawnych na lata stanowić będzie podstawę dla przyjmowanych przez Zarząd PFON corocznych planów działania PFON, podejmowanej aktywności autoewaluacyjnej oraz sprawozdań z działalności PFON składanych Kongresowi. 9