Jak pomagać dziecku w nauce? rodzice współtwórcami sukcesu szkolnego dziecka.

Transkrypt

1 Jak pomagać dziecku w nauce? rodzice współtwórcami sukcesu szkolnego dziecka. Życie to największy dar jaki rodzice ofiarują swojemu dziecku. Drugim co do ważności, jest gruntowne wykształcenie. W dzisiejszych czasach, czasach bezrobocia i małego rynku pracy, właśnie wykształcenie jest najlepszym zabezpieczeniem na przyszłość. Dlatego chciałabym podzielić się z Państwem kilkoma uwagami, radami jak pomagać dziecku w nauce i dalszej jego edukacji. Przede wszystkim: Każdy rodzic ma obowiązek aktywnego udziału w procesie edukacji swojego dziecka. To właśnie rodzice muszą dostarczać motywacji i stwarzać odpowiednie warunki do nauki. Naszym wspólnym celem, rodziców, a także szkoły, jest wyrobienie u dziecka szacunku dla kształcenia i ochoty do nauki. Trzy podstawowe umiejętności to: czytanie, pisanie, liczenie są podstawą pomyślnego funkcjonowania we współczesnym świecie i trzeba mieć je dobrze opanowane. I w szkole i w późniejszej pracy wasze dzieci będą się nimi nieustannie posługiwać. Dziecko, które ma trudności z czytaniem, pisaniem i rachunkami, będzie nieustannie doznawać frustracji i nie przyswoi sobie znacznej części materiału prezentowanego w klasie. a) Czytanie najważniejsze jest częste czytanie małemu dziecku. Jak możemy pomóc dziecku umiejącemu czytać? Trzeba wyrobić w dziecku umiejętność aktywnego czytania, czyli czytania ze zrozumieniem, umiejętność której często brakuje naszym dzieciom. Dlatego czytajmy dzieciom już od najmłodszych lat, zaczynając od krótkich bajeczek, aż po coraz dłuższe, ciekawe opowiadania. Czytanie dzieciom ma nieocenione wartości min. poszerza zasób słów, uczy koncentracji, skupienia oraz dostarcz wiedzy o otaczającym nas świecie. Niektóre dzieci mają problemy z nauką czytania, mają trudność w odróżnieniu liter, pomimo że narząd wzroku funkcjonuje normalnie. Trudności w nauce czytani nazywamy dysleksją. b) Pisanie- dzięki niemu została utrwalona wiedza ludzka. Nasze dzieci umieją pisać, jeżeli tak nazwiemy stawianie liter i układanie z nich wyrazów i zdań. Trudniejszą sprawą jest pisanie dłuższych prac pisemnych na zadany lub dowolny temat. Wspomnieć należ o coraz częstszym zaburzeniu, a mianowicie o dysgrafii. Polega ona na częściowej lub całkowitej utracie zdolności pisania, spowodowanej minimalnymi uszczerbkami w ośrodkowym układzie nerwowym. Pismo ucznia z dysgrafią jest

2 nieestetyczne, niezrozumiałe pod względem gramatycznym i ortograficznym. Dziecko zapisuje wyrazy w sposób zbliżony do fonetycznego, czyli tak jak je słyszy. c) Liczenie w dzisiejszym świecie znajomość matematyki potrzebna jest bardziej niż kiedykolwiek przy staraniach o dobrze płatną i ciekawą pracę. Ten element motywacji powinien dominować przy zachęcaniu dziecka do dalszej nauki lub przy powtarzaniu materiału. Chcąc ułatwić dzieciom naukę matematyki, rodzice muszą pomagać, czyli wspierać przy wyjaśnianiu różnych pojęć i rozwiązywaniu zadań. W pokonywaniu trudności szkolnych dzieci konieczne jest współdziałanie rodziców ze szkołą, ponieważ są to środowiska, które mają największy wpływ na dziecko. Systematyczne uczęszczanie na zebrania i indywidualne rozmowy z wychowawcą i nauczycielami przedmiotów (szczególnie tych sprawiających dziecku trudności). Szkoła bez rodziców i ich dzieci by nie istniała. Musimy sobie zdać sprawę, że nauczanie i wychowanie to nie tylko zadania szkoły. Rodzice, dom rodzinny, atmosfera w nim panująca, zasady wychowawcze stosowane wobec dzieci, nadużywanie alkoholu, palenie papierosów przy dzieciach- to wszystko ma wpływ na dzieci i ich zachowanie. To rodzice są pierwszym wzorem do naśladowania dla swoich dzieci, to oni pokazują dzieciom jak zachowywać się w kontaktach z innymi, to oni czasami nieświadomie uczą dzieci pewnych zwrotów, które one przenoszą na kontakty z rówieśnikami. To rodzice muszą nieustannie zachęcać, motywować dziecko do systematycznej nauki. Na nic wysiłki szkoły, nauczycieli w kształtowaniu młodego człowieka, gdy nie mają oni wsparcia w rodzicach. Rodzice i szkoła muszą mówić jednym głosem i wspierać się wzajemnie w swoich działaniach. Rodzice nie muszą na nowo uczyć się tego, co dziecko w szkole. Naukę pozostawmy dzieciom. Rodzice mają tylko wspierać. Częstym problemem jest odrabianie zadań domowych. Pomagając dziecku nie należy go wyręczać. Trzeba wdrażać go do samodzielnej pracy, aby samo odkrywało swoje błędy oraz samo je poprawiło. Należy przyzwyczajać do podejmowania wysiłku, do pokonywania trudności, wtedy uwierzy ono we własne siły i możliwości. Dla dzieci bardzo ważne jest uznanie rodziców w postaci drobnej nagrody np. w postaci pochwały. Dziecko musi mieć poczucie, że rodzice interesują się jego życiem. Dlatego chwal dziecko za każde, nawet najdrobniejsze dobrze wykonane zadanie. Taka pozytywna motywacja jest bardzo budująca dla dziecka, umacnia wiarę we własne siły i możliwości.

3 Troska rodziców dziecko uczęszczające do szkoły powinna trwać tak długo jak długo dziecko muczy się w szkole. I musi obejmować wszystkie elementy warunkujące powodzenie w nauce, czyli stan zdrowia, rozwój fizyczny, motoryczny, umysłowy i społeczny, zewnętrzne warunki życia, atmosferę panującą w rodzinie, tryb życia, organizację codziennych zajęć dziecka, a w szczególności przygotowywanie zadań domowych. Rodzice, aby pomóc dziecku w nauce powinni przestrzegać następujących zasad: Dziecko powinno wykonywać zadania domowe codziennie o tej samej porze, po obiedzie i odpoczynku Wykonywanie zadań domowych powinno odbywać się stale w tym samym miejscu, w ciszy i spokoju Przed przystąpieniem do wykonywania zadań dziecko powinno uporządkować swoje miejsce pracy i przygotować potrzebne przybory Powinno najpierw wykonywać ćwiczenia trudniejsze, potem pozostałe Podczas wykonywanej pracy nie należy odrywać dziecka od niej, rozmawiać na inne tematy, wydawać poleceń Po każdych 45 minutach robić 5-10 minutowe przerwy Nie należy robić zadania za dziecko, tylko z dzieckiem! Po wykonaniu każdego zadania, wymagającego wysiłku, należy dziecko pochwalić Należy stworzyć w domu odpowiednią atmosferę poszanowania nauki i wykształcenia. Szczególnie chciałabym podkreślić znaczenie atmosfery, jaka panuje w domu rodzinnym. Atmosfera spokojna, wolna od napięć, nacechowana życzliwością dla dziecka sprzyja jego rozwojowi. Dziecko, w którego domu panuje atmosfera przykra, konfliktowa, pełna napięć, kłótni, sprzeczek pomiędzy rodzicami może mieć problemy w nauce lub w kontaktach z kolegami. W takiej sytuacji znajdują się również dzieci, których rodzice nadużywają alkoholu. Dziecko, któremu rodzina nie zapewnia poczucia bezpieczeństwa ma duże problemy w osiąganiu pozytywnych wyników w nauce, nawet jeśli wkłada w nią dużo trudu. Dlatego czasem mimo kłopotów, zmęczenia nawałem pracy spróbujmy znaleźć chwilę na rozmowę z dzieckiem, uśmiechnąć się do niego, porozmawiać na temat lekcji, obejrzeć zeszyty, pochwalić lub wyrazić niezadowolenie, jeśli nie wszystko jest w porządku. Trzeba

4 dziecko traktować poważnie, ono potrzebuje naszej akceptacji, dostrzegania jego małych sukcesów. Czasem jedno nasze zdanie wypowiedziane ciepłym, życzliwym głosem znaczy dla dziecka więcej niż cała tyrada krytycznych uwag. Aby dziecko dobrze się uczyło i było w pełni przygotowane do wymagań szkoły, rodzice muszą być w stałym kontakcie z nauczycielem wychowawcą, uczestniczyć w zebraniach klasowych. Dobra znajomość wymagań szkoły pomoże w uniknięciu wieli błędów wychowawczych, w lepszym zorganizowaniu życia dziecka na Terenia domu i w prawidłowym stawianiu wobec niego wymagań. DOJRZAŁOŚĆ SZKOLNA DZIECKA PODEJMUJĄCEGO NAUKĘ Dojrzałość szkolna to najprościej mówiąc, osiągnięcie przez dziecko takiego stopnia rozwoju umysłowego, emocjonalnego, społecznego i fizycznego, który umożliwia mu udział w życiu szkolnym oraz opanowanie treści programowych. Dojrzałość szkolna zależy od wielu czynników: warunków bytowych dziecka wykształcenia rodziców wychowania przedszkolnego zdolności dziecka jego zdrowia. Każda matka i każdy ojciec pragną, aby ich dziecko było dobrym uczniem, by osiągało sukcesy w szkole, a każde dziecko chce mieć dobre oceny, chce być chwalone, wyróżniane, nagradzane. Jednakże wielu rodziców odczuwa niepokój i niepewność. Dotyczy to zwłaszcza tych rodziców, którzy obserwując swoje dziecko zauważają, że nie lubi ono rysować, płacze przy szlaczkach, nie potrafi złożyć z liter prostego wyrazu, wyróżnić głosek w wyrazie, pisze literki lub cyferki w odwrotnym kierunku (tzw. pismo lustrzane). Niektórych rodziców mogą natomiast niepokoić takie zachowania jak niechęć przebywania z innymi dziećmi, nieśmiałość lub nadruchliwość, konflikty z rówieśnikami, lęk przed szkołą, niewyraźna mowa dziecka, dziecinność czy powolność. To wszystko świadczy o tym, że rodzice są utwierdzeni w przekonaniu, iż nie wystarczy umiejętność czytania, liczenia czy pisania, by mieć sukcesy w szkole. Dziecko przekraczające próg szkolny powinno zatem posiadać zespól umiejętności określanych jako dojrzałość szkolna. Dojrzałość szkolna to dojrzałość fizyczna, umysłowa, społeczna i emocjonalna.

5 Dojrzałość fizyczna to ogólna sprawność organizmu i zdrowie dziecka. Dziecko szkolne dysponować musi odpowiednim zasobem sił fizycznych i odpornością na zmęczenie. Kilkugodzinne siedzenie w ławce, noszenie tornistra szkolnego i wykonywanie różnych zadań umysłowych jest trudne nawet dla dziecka zdrowego, silnego i sprawnego. Przy takich czynnościach jak pisanie, rysowanie, wycinanie, wydzieranie, konstruowanie i innych pracach plastyczno-technicznych potrzebna będzie dziecku dobra sprawność rąk, koordynacja ruchowa i koordynacja ruchowo-wzrokowa. W przeciwnym wypadku ruchy będą powolne, nieharmonijne, sztywne, kanciaste, mało precyzyjne. Mogą też występować współruchy, czyli niepotrzebne ruchy służące rozładowaniu nadmiernego napięcia np. poruszanie językiem przy pisaniu lub rysowaniu. Dojrzałość umysłowa dziecka przejawia się w zainteresowaniu nauką, zwłaszcza czytaniem, pisaniem, liczeniem, zaciekawieniem zjawiskami zachodzącymi w najbliższym otoczeniu. Dziecko dojrzałe umysłowo potrafi skupić uwagę przez dłuższy czas na tej samej czynności, potrafi z uwagą śledzić treść opowiadanej czy czytanej bajki. Jego mowa jest poprawna pod względem artykulacyjnym, a słownictwo bogate. Dziecko dojrzałe do szkoły potrafi doprowadzić rozpoczętą pracę do końca, bo ciekawi go wynik swoich poczynań. O poziomie umysłowym dziecka mogą świadczyć jego rysunki. Rysunki dzieci dojrzałych są bogate w treść, kolory, zawierają dużo szczegółów, są prawidłowo rozmieszczone na kartce. Przy odwzorowywaniu zachowany jest właściwy kierunek, od lewej do prawej krawędzi kartki i z góry na dół. Dziecko dojrzałe społecznie prawidłowo nawiązuje kontakty z rówieśnikami i dorosłym, potrafi współżyć w zespole, przestrzegać reguł życia w zbiorowości, przestrzegać zawartych umów. Charakteryzuje go zdyscyplinowanie, obowiązkowość, samodzielność. Samodzielność dotyczy nie tylko czynności samoobsługowych, ale dotyczy to także samodzielnego przygotowania się do lekcji, spakowania tornistra oraz samodzielnego podejmowania prawidłowych decyzji w różnych sytuacjach społecznych i rozeznania, co jest dobre, a co złe (np. że nie wolno krzywdzić innych, niszczyć cudzej własności, przywłaszczać sobie znalezionych rzeczy). Dziecko, które osiągnęło dojrzałość społeczną dobrze się czuje w nowym środowisku szkolnym. Przejawem niedojrzałości społecznej jest stałe absorbowanie uwagi nauczyciela, domaganie się ciągłego wyróżniania i dążenie do uprzywilejowanej pozycji w klasie. Dzieci niedojrzałe społecznie mogą też izolować się od grupy, stronić od kolegów, unikać wspólnych zabaw, łatwo poddawać się dominacji kolegów, wykazywać bierność, nieśmiałość, lękliwość, małomówność. Dojrzałość emocjonalna to zdolność do przeżywania bogatego i zróżnicowanego świata uczuć, to odpowiednia do wieku umiejętność panowania nad swoimi emocjami i

6 kontrolowania ich. Impulsywność reakcji u 7 - latka ulega obniżeniu, zaś czas przeżywania różnych stanów wydłuża się. Uczeń dojrzały emocjonalnie odczuwa więź ze swoją grupą, z klasą, z panią. Przeżywa różne radości i smutki związane z życiem klasy. Dojrzały emocjonalnie 7 - latek prawidłowo reaguje na pozytywne bądź negatywne uwagi dotyczące zachowania i postępów w nauce, nie załamuje się z byle powodów. Dziecko niedojrzałe emocjonalnie jest wybuchowe, drażliwe, agresywne, złości się lub płacze z błahego powodu, często popada w konflikty z kolegami. Może też być zahamowane, zalęknione, niepewne, napięte, nadwrażliwe, płaczliwe. Taki typ dziecka boi się głośniejszych uwag nauczyciela nawet, gdy nie dotyczą ich samych. Czasami skarżą się na bóle głowy, brzucha, bezsenność, bywa, że przed wyjściem do szkoły mają wymioty, biegunkę. Jak rodzice mogą pomóc dziecku w osiągnięciu dojrzałości szkolnej? Przykłady zajęć sprzyjających kształtowaniu dojrzałości szkolnej: Różnorodne prace plastyczne: wycinanie, rysowanie, wydzieranie, lepienie itd. (rozwijają niezbędną przy pisaniu sprawność ręki, uczą rozróżniania kształtów, kolorów i położenia poszczególnych elementów, dostrzegania różnic i podobieństw). Uczestniczenie w świętach, uroczystościach rodzinnych i pomoc w ich przygotowaniu (zdobywanie wiedzy o zwyczajach świątecznych i rodzinnych, ćwiczenie motoryki, samodzielności, kształtowanie nawyków kulturalnego zachowania się, możliwość wykazania się swoimi osiągnięciami znajomością wierszy i piosenek). Wycieczki (dostarczają wiedzy o świecie, wzbogacają słownictwo, są okazją do obserwowania i działania). Czytanie dziecku wartościowych utworów literackich, szczególnie wielokrotne (uwrażliwia moralnie, wzbogaca słownictwo, uczy skupienia). Układanie puzzli i innych układanek (przygotowuje do czytania i pisania, ponieważ uczy umiejętności właściwego patrzenia rozróżniania kształtów, spostrzegawczości, koncentracji uwagi) Uczenie się na pamięć wierszy i piosenek (ćwiczą pamięć, słuch, poczucie rytmu, rozszerzają zasób słów). Wspólne(!) oglądanie telewizji, słuchanie audycji radiowych, chodzenie do kina i teatru (wzbogaca wiedzę, daje możliwość rozmawiania, ćwiczy umiejętność wyrażania myśli i poglądów). Zakupy (rozpoznawanie towarów, omawianie ich pochodzenia, walorów odżywczych, okazja do samodzielnych zakupów, uczenia się właściwego zachowania wśród ludzi).

7 Codzienne prace domowe np. sprzątanie, pranie, przygotowywanie posiłków, opieka nad zwierzętami, roślinami (uczą systematyczności i obowiązkowości, służą rozwijaniu umiejętności manualnych, dostarczają wiedzy o działaniu urządzeń domowych, potrzebach roślin i zwierząt, są okazją do obserwacji i nazywania różnych kształtów i położenia przedmiotów względem siebie itp.) Reasumując należy stwierdzić, że rola domu rodzinnego w przygotowaniu dziecka do rozpoczęcia nauki szkolnej jest bardzo duża. Przy rzeczywistym zaangażowaniu rodziców w sprawy dziecka z jednoczesnym uwzględnieniem jego potrzeb emocjonalnych istnieje olbrzymia szansa na osiągnięcie przez nie gotowości do nauki w klasie i oraz powodzenia w dalszej karierze szkolnej. LITERATURA: 1. Prus-Wiśniewska H. Zanim dziecko pójdzie do szkoły. wyd. MEDIUM, Warszawa Pielkowa J. Jak im pomóc?, Warszawa Babiuch M. Jak współpracować z rodzicami trudnych uczniów. WSiP, Warszawa 2002