Rozmawiajmy! Europejska Sieć Ekologiczna NATURA 2000

Transkrypt

1

2 Europejska Sieć Ekologiczna NATURA 2000 Tworzenie sieci Natura 2000 jest od 1992 roku podstawowym zadaniem w dziedzinie ochrony przyrody dla wszystkich krajów Unii Europejskiej. W skład sieci wchodzą specjalne obszary ochrony siedlisk (tzw. obszary siedliskowe) oraz specjalne obszary ochrony ptaków (tzw. obszary ptasie). Dla zachowania spójności sieci ważne jest także utrzymywanie korytarzy ekologicznych łączących te obszary. Obszary Natura 2000 stanowią nową formę ochrony przyrody w polskim prawodawstwie dopełniają dotychczasowy krajowy system obszarów chronionych i częściowo się z nim nakładają. Na terenie kraju wyznaczanie i ochrona obszarów sieci Natura 2000 nadzorowane są przez Ministerstwo Środowiska. Nad właściwym wyznaczeniem tych obszarów i skutecznością ich ochrony czuwa Komisja Europejska. Państwa członkowskie UE mają jednak dużą dowolność w organizacji systemu zarządzania obszarami i wyborze sposobów ich ochrony. Najważniejszy jest efekt działań ochronnych, czyli zachowanie siedlisk i gatunków, które są przedmiotem ochrony w obszarach Natura Każda inwestycja, która może w istotny sposób wpłynąć na to, co chcemy w obszarze chronić, powinna zostać poddana procedurze oceny oddziaływania na środowisko. Nie ma przeszkód dla realizacji działań i inwestycji w obszarach Natura 2000 lub poza nimi, jeśli nie mają znaczącego wpływu na podlegające ochronie siedliska przyrodnicze a także siedliska gatunków roślin i zwierząt oraz ich populacje. Ochrona siedlisk gatunków oznacza, że oprócz ochrony populacji danego gatunku przed bezpośrednim niszczeniem, chronimy tereny przez nie zamieszkiwane. Chcąc chronić np. nietoperze, nie wystarczy zabronić ich zabijania. Należy również zachować odpowiednie warunki w ich zimowiskach (jaskiniach, podziemnych schronach), letnich schronieniach (np. na strychach budynków, zwłaszcza starych kościołów), żerowiskach, a także utrzymywać liniowe elementy krajobrazu łączące letnie schronienia z żerowiskami. Z kolei, dla zachowania łąkowych gatunków roślin, niezbędne jest utrzymanie ich półnaturalnych siedlisk poprzez użytkowanie kośne lub pasterskie. Rozmawiajmy! Obszary Natura 2000 nie są typowymi obszarami chronionymi, takimi jak np. parki narodowe i rezerwaty przyrody, które obejmują najcenniejsze, najbardziej naturalne fragmenty naszej przyrody i powinny podlegać głównie ochronie ścisłej. W sieci Natura 2000 znalazły się tereny o charakterze półnaturalnym lub wręcz zurbanizowane. Zakłada się, że na większości obszarów sieci będzie się godzić ochronę siedlisk i gatunków z gospodarowaniem człowieka, zgodnie z zasadami rozwoju zrównoważonego. Wyznaczenie obszarów Natura 2000 i określanie celów ich ochrony opiera się wyłącznie na przesłankach przyrodniczych. Jednak sam sposób realizacji tej ochrony powinien być dostosowany do lokalnej specyfiki społecznej, gospodarczej i kulturowej. Bowiem skuteczność ochrony siedlisk i gatunków na wyznaczonych obszarach sieci zależy od akceptacji i zaangażowania gospodarzy tych terenów. Jednym z kluczowych działań jest włączenie lokalnych władz, mieszkańców i inwestorów w proces planowania zadań ochronnych dla obszarów Natura Ustalenia w tym zakresie powinny być poprzedzone dyskusjami o potrzebach w zakresie ochrony, o planowanych inwestycjach, o kierunkach rozwoju zainteresowanych gmin, słowem o przyszłości obszaru. Ale uwaga, włączenie w sieć Natura 2000 parków narodowych i rezerwatów przyrody nie oznacza osłabienia dotychczasowego reżimu ich ochrony czy zmian w sposobie zarządzania i planowania ich ochrony, lecz raczej stanowi dodatkową gwarancję zachowania ich walorów przyrodniczych. Strony internetowe:

3 Okolice Policy P. Naks Natura 2000 w Karpatach NA POLICY, PASMO POLICY Natura 2000 w Karpatach NA POLICY, PASMO POLICY Ostoja siedliskowa Ostoja ptasia

4 Natura 2000 w Karpatach NA POLICY, PASMO POLICY

5 Obszary Natura 2000: Pasmo Policy PLB120006, Na Policy PLH Charakterystyka obszaru Obszar Na Policy zgłoszono do Komisji Europejskiej w maju 2004 r. jako specjalny obszar ochrony siedlisk (PLH120012). Początkowo były to tylko partie szczytowe Policy, w granicach obejmujących dwa istniejące tam rezerwaty przyrody (pow. 77,3 ha). W 2009 r. zaproponowano powiększenie ostoi o część północnych stoków tej góry (do powierzchni 422,6 ha). Niezależnie, pod nazwą Pasmo Policy, teren ten (w październiku 2008 r.) został zaproponowany jako obszar specjalnej ochrony ptaków (PLB120006), obejmujący powierzchnię 1190,1 ha. Teren objęty ochroną obejmuje masyw Policy góry położonej na północ od Babiej Góry w Beskidzie Żywieckim. Charakterystyczną cechą tego pasma są wyraźnie wyodrębniające się w krajobrazie szczyty. Najwyższe wzniesienia to: Polica (1369 m n.p.m.), Okrąglica (1239 m n.p.m.), Kiczorka (1298 m n.p.m.), Złota Grapa (1242 m n.p.m.) i Urwanica (1106 m n.p.m.). Od szczytu Policy w kierunku południowo-wschodnim odchodzi długi grzbiet Czyrńca (1318 m n.p.m.), przechodzącego w pasmo Orawsko- Podhalańskie, stanowiący część działu wodnego pomiędzy zlewiskami Bałtyku i Morza Czarnego. Do 1918 r. grzbietem Policy biegła granica galicyjsko-węgierska, a w latach pol- Widok na Pasmo Policy P. Naks Natura 2000 w Karpatach NA POLICY, PASMO POLICY

6 Natura 2000 w Karpatach NA POLICY, PASMO POLICY sko-czechosłowacka. Po przyłączeniu Górnej Orawy do Polski, całość tego terenu znalazła się w granicach Rzeczypospolitej. Masyw Policy zbudowany jest z piaskowców magurskich. Są to grubo- i średnioławicowe piaskowce glaukonitowe lub mikowe, ilaste, miejscami wapniste lub krzemionkowe. Spotyka się wśród nich zlepieńce pozbawione glaukonitu. Piaskowce przewarstwione są ciemnoszarymi łupkami. Prawie cały teren pokryty jest lasem. Tereny bezleśne są stosunkowo nieliczne i obejmują strefę przywierzchołkową oraz podnóża góry. Północne stoki Policy są bardziej strome i niedostępne. Ich nachylenie wynosi na ogół około 30 0, a miejscami dochodzi nawet do Porozcinane są przez liczne żleby, którymi spływają potoki, tworząc miejscami niewielkie wodospady. Przy wysiękach wody i wzdłuż cieków, wykształcają się bujne ziołorośla. Teren stanowi własność skarbu państwa w zarządzie Lasów Państwowych lub lokalnych wspólnot i właścicieli prywatnych. Na zboczu Policy, 2 kwietnia 1969 roku rozbił się samolot PLL LOT. W katastrofie zginęły 53 osoby, w tym znany językoznawca prof. Zenon Klemensiewicz. Fakt ten upamiętnia pomnik i krzyż z odpowiednim napisem. Pomnik ofiar katastrofy lotniczej na Policy P. Naks Wartość przyrodnicza Obszar, w większości pokryty lasem, przyczynia się do ochrony kilku siedlisk przyrodniczych. Występuje tu stosunkowo dobrze wykształcone i zachowane zbiorowisko górnoreglowego boru typu

7 siedliska z Załącznika I Dyrektywy Rady 92/43/EWG, pokrywającego ok. 11% powierzchni proponowanej ostoi. Najstarsze drzewa osiągają wiek od 150 do prawie 200 lat. W niższych położeniach, fragmenty obszaru porastają buczyny. Jest to też jedno z nielicznych w Beskidach miejsc występowania kosodrzewiny, choć jej naturalne pochodzenie na Policy nie jest jednoznacznie potwierdzone. Z licznymi potokami i wysiękami wody związane jest siedlisko ziołorośli górskich, szczególnie dobrze tu wykształconych. Co ważne, obszar Policy chroni dość silną populację tojadu morawskiego Aconitum moravicum. Znajdują się tu też stanowiska innych gatunków roślin naczyniowych prawnie chronionych oraz zagrożonych w Polsce, jak np. zarzyczki górskiej Cortusa mathioli. Spośród gatunków owadów, na Policy najważniejsza jest liczna populacja sichrawy karpackiej Pseudogaurotina excellens (gatunek endemiczny). W skali Polski jest to jak na razie najmocniejsze stanowisko tego gatunku chrząszcza i dodatkowo znajdujące się poza terenami objętymi ochroną w postaci Parków Narodowych lub rezerwatów przyrody. Stwierdzono także na kilku stanowiskach, pojedyncze okazy biegacza urozmaiconego Carabus variolosus. Na Policy spotyka się też często pojedyncze osobniki dużych drapieżników wilków, niedźwiedzi i rysi, choć obszar ostoi jest zbyt mały, wobec znacznych wymagań przestrzennych tych gatunków. Pasmo Policy ma duże znaczenie dla ochrony ptaków. Jest ważną ostoją głuszca, który jest gatunkiem kwalifikującym obszaru stwierdzono tu występowanie przynajmniej 16 kogutów (samców tego gatunku). Na Policy jako Specjalny Obszar Ochrony Siedlisk SOOS Niewielki obszar, o słabo zróżnicowanej szacie roślinnej, przyczynia się jednak do ochrony różnorodności biologicznej w tej części Beskidów. Dotychczas stwierdzono tu występowanie 4 typów siedlisk przyrodniczych i 6 gatunków roślin i zwierząt z Dyrektywy Siedliskowej (Dyrektywa Rady 92/43/EWG z 21 maja 1992 roku w sprawie ochrony siedlisk naturalnych oraz dzikiej fauny i flory). Siedliska przyrodnicze z Załącznika I Dyrektywy Siedliskowej, występujące na obszarze Policy Siedliska przyrodnicze 4070 Zarośla kosodrzewiny* 6430 Ziołorośla górskie Adenostylon alliariae i ziołorośla nadrzeczne Convolvuletalia sepium 9130 Żyzna buczyna karpacka Dentario glandulosae-fagetum 9410 Górskie bory świerkowe (Piceion abietis część zbiorowiska górskie) * gwiazdką oznaczono siedlisko priorytetowe Warunki klimatyczno-geograficzne (szerokość geograficzna i wysokość nad poziomem morza) decydują o tym, że potencjalnie, obszar powinien pozostać pokryty lasem w całości. Możliwe są jedynie niewielkie luki w drzewostanie związane z przepływającymi potokami, szczególnymi stromiznami i naturalnym wypadaniem najstarszych drzew. Do powstania terenów otwartych mogą się przyczynić masowe pojawy tzw. szkodników leśnych głównie Natura 2000 w Karpatach NA POLICY, PASMO POLICY

8 Natura 2000 w Karpatach NA POLICY, PASMO POLICY Kosówka P. Naks Wodospad P. Naks kornika, lub naturalne klęski np. wiatrołomy, śniegołomy. Pozbawiony półnaturalnych ekosystemów łąk i pastwisk krajobraz, może być postrzegany jako nieco monotonny. W większości masyw Policy stanowi właściwe siedlisko dla borów świerkowych (zwłaszcza fragment boru górnoreglowego), a w reglu dolnym, obok nich obecne są partie buczyn żyznej karpackiej i (marginalnie tu występującej) kwaśnej. W dużej części lasy noszą ślady działalności człowieka. Zwłaszcza buczyny są eksploatowane, ze względu na dużą wartość pozyskiwanego surowca. Są też fragmenty lasów zniszczone wskutek działalności kornika, jednak stopień przekształcenia zbiorowisk leśnych jest różny i znaczna ich część, zwłaszcza w bardziej niedostępnych miejscach, zachowała charakter naturalny. Drzewostan borów jest bezwzględnie zdominowany przez świerka (bory górnoreglowe), w niższych położeniach spotyka się też domieszkę jodły. Podszyt i runo są niezbyt bujne. Dominują takie gatunki, jak: wiciokrzew czarny, porzeczka skalna, wietlica alpejska, trzcinnik owłosiony, śmiałek pogięty, nerecznica szerokolistna, podbiałek alpejski, widłak jałowcowaty, borówka czarna. Dobrze rozwinięta jest też warstwa mszysta. W buczynach drzewostan budowany jest przez buka i jodłę, z małą ilością krzewów w podszycie. Występują tutaj: bez czarny i koralowy oraz wiciokrzew suchodrzew. W runie charakterystyczna jest obecność wiosennych kwiatów, kwitnących przed rozwinięciem liści buka i nadających zabarwienie dnu lasu: fioletowo-różowy żywiec gruczołowaty, biały zawilec gajowy, żółty żywokost, szczyr

9 Polana porośnięta borówczyskiem P. Naks Natura 2000 w Karpatach NA POLICY, PASMO POLICY

10 Natura Natura w Karpatach w NA NA POLICY, PASMO POLICY 10 Bór górnoreglowy P. Naks

11 Szczyr trwały J. Perzanowska trwały. Częste są też paprocie paprotniki oraz nerecznica samcza i wietlica samicza. W kwaśnych buczynach, w runie, miejscami łanowo występują kosmatka gajowa czy trzcinnik leśny, jak również borówka czarna. Zarośla kosodrzewiny zajmują niewielką powierzchnię w przyszczytowej partii Policy, a krzewy są nieco ocieniane przez świerki występujące w otoczeniu. Kosówka prawdopodobnie została tu posadzona i nie rozprzestrzenia się samoczynnie. Jednak sam fakt utrzymywania się przez wiele lat, tego wysokogórskiego gatunku w piętrze regla górnego, stanowi ciekawostkę florystyczną. W miejscach wilgotnych, przy wysiękach wód i źródliskach powstają mszarniki i młaki, związane z nimi są rzadkie gatunki Modrzyk górski J. Perzanowska Widłak jałowcowaty J. Perzanowska 1111Natura 2000 w Karpatach NA POLICY, PASMO POLICY

12 Natura 2000 w Karpatach NA POLICY, PASMO POLICY roślin, jak np. zarzyczka górska. Brzegi potoków porastają ziołorośla, które są też siedliskiem dla tojadu morawskiego i tojadu mocnego oraz innych gatunków, jak: gwiazdnica gajowa, rzeżucha gorzka, gęsiówka alpejska, niezapominajka błotna, śledziennica skrętnolistna, świerząbek orzęsiony, pępawa błotna, oraz tworzących własne zbiorowiska lepiężników białego i wyłysiałego. W wyższych położeniach napotkać można natomiast niezwykle barwne i bujne ziołorośla z miłosną górską, modrzykiem górskim i omiegiem górskim. Gatunki z Załącznika II Dyrektywy Siedliskowej Wiciokrzew roślina żywicielska sichrawy karpackiej J. Perzanowska Rośliny naczyniowe Tojad morawski Aconitum moravicum Bezkręgowce Chrząszcze sichrawa karpacka Pseudogaurotina excellens* biegacz urozmaicony Carabus variolosus Kręgowce Ssaki wilk Canis lupus* niedźwiedź brunatny Ursus arctos* ryś europejski Lynx lynx * gwiazdką oznaczono gatunki priorytetowe 12 Sichrawa karpacka R. Rossa Tojad morawski endemit zachodniokarpacki, gatunek wysokogórski. W Polsce występuje w Beskidach: Śląskim i Żywieckim oraz na Babiej Górze, a w 2009 roku odkryto go także w Tatrach. Rośnie

13 na obszarach źródliskowych oraz w ziołoroślach nadpotokowych ze związku Adenostyletalion i Cardaminion amarae, od partii szczytowych Policy, schodząc w dół wzdłuż potoków. Rośnie w rozproszeniu, w mieszanych populacjach z tojadem mocnym. Jest byliną, wysoką do 1,5 m. Kwiatostan, jak u innych tojadów, jest groniasty, kwiaty niebieskofioletowe, hełm owłosiony. Zagrożeniem dla tego gatunku może być rozwój infrastruktury sportowej i rekreacyjnej, ewentualnie próby modyfikowania stosunków wodnych. Sichrawa karpacka jest gatunkiem reliktowym i endemitem karpackim. W Polsce poza Policą stwierdzono ją w Tatrach, na Babiej Górze i w Pieninach. Obecnie uważa się, że liczebność populacji w masywie Policy jest jedną z największych znanych w Polsce. Larwy tego owada rozwijają się pod korą i w drewnie wiciokrzewu czarnego, który jest ich rośliną żywicielską. Biegacz urozmaicony to chrząszcz występujący w Karpatach, spotykany w pobliżu terenów wilgotnych (młak i cieków wodnych), a nawet wprost we wodzie. Jest dość duży (do 2,5 3 cm), ma charakterystyczną, wyraźną rzeźbę pokryw skrzydłowych, dzięki czemu można go łatwo rozpoznać. Wilk notowane są regularnie, prawdopodobnie Policę odwiedza wataha zamieszkująca Babią Górę i przyległe tereny. Niedźwiedź Pasmo Policy odwiedzane jest regularnie przez naszego największego krajowego drapieżnika niedźwiedzia. Prawdopodobnie zachodzi tu z Babiej Góry, gdzie notowano jego gawrowanie, mogą to być także osobniki migrujące. Biegacz urozmaicony S. Szafraniec Tojad morawski J. Mitka 1313Natura 2000 w Karpatach NA POLICY, PASMO POLICY

14 Natura 2000 w Karpatach NA POLICY, PASMO POLICY Wilk C. Ćwikowski Ryś podobnie jak dla dwóch pozostałych drapieżników, Polica mieści się w jego szerokim areale życiowym, gdzie od czasu do czasu może polować. Dla skutecznej ochrony dużych drapieżników na Policy i w sąsiednich masywach, konieczne jest zachowanie korytarzy ekologicznych łączących ten obszar z innymi pasmami górskimi ponieważ areał życia dla niedźwiedzia, rysia czy watahy wilków jest kilkakrotnie większy niż powierzchnia obszaru. Pasmo Policy jako Obszar Specjalnej Ochrony Ptaków OSOP Obszar Specjalnej Ochrony Ptaków w masywie Policy zgodnie z kryteriami przyjętymi dla OSOP, kwalifikuje do sieci Natura 2000 tylko 1 gatunek ptaka głuszca Tetrao urogallus. Awifauna Policy nie została jeszcze dobrze poznana, prawdopodobnie ze względu na bardziej atrakcyjne tereny leżącej w sąsiedztwie Babiej Góry, gdzie skupiały się dotychczas badania ornitologów. 14 Jarząbek B. Kozik Zapewne wiele gatunków ptaków żyje w obu tych pasmach, ale fauna babiogórska jest zdecydowanie bogatsza od typowo leśnej spotykanej na Policy, dzięki wyraźnym piętrom klimatyczno-roślinnym i obecności bardziej różnorodnych siedlisk wysokogórskich muraw, skał i obszernych polan.

15 Cietrzew S. Tworek 1515Natura 2000 w Karpatach NA POLICY, PASMO POLICY 15

16 Natura 2000 w Karpatach NA POLICY, PASMO POLICY 16 Głuszec M. Karetta

17 Na Policy odnotowano obecność przynajmniej 5 gatunków ptaków wymienionych w Załączniku I Dyrektywy Ptasiej (jarząbek, cietrzew, dzięcioły: czarny i trójpalczasty), zamieszczonych także w Polskiej czerwonej księdze zwierząt. Głuszec to duży kurak leśny. W Paśmie Policy odnotowano obecność przynajmniej 16 kogutów, co stanowi 3 7% populacji krajowej tych ptaków. W Karpatach głuszce zachowały się jeszcze w Beskidzie Żywieckim ( os.), Tatrach (50 60 os.), Gorcach (5 10 os.), a zanikające są populacje w Beskidzie Sądeckim, Bieszczadach, na Torfowiskach Orawsko-Nowotarskich. Gatunek jest w Polsce na skraju wyginięcia, mimo że powszechnie jeszcze występuje w Rosji i Skandynawii. Jest ptakiem osiadłym. Jego ulubionym siedliskiem są bory świerkowe o dobrze rozwiniętym, gęstym i urozmaiconym podszycie oraz bogatym runie, gdzie zakłada gniazda. Tokuje w miejscach niedostępnych, często wilgotnych, porośniętych karłowymi drzewami. Ptaki łączą się w tym czasie w niewielkie stadka złożone z osobników tej samej płci. Skład pokarmu dorosłych ptaków zmienia się w cyklu rocznym: w zimie są to głównie igły drzew iglastych (sosny, świerka, jodły), a latem jagody, borówki, żurawiny i inne owoce leśne, a także nasiona, owady, pąki i trawa. Zasady ochrony Celem ochrony na obszarach Natura 2000 jest utrzymanie różnorodności biologicznej poprzez zabezpieczenie zagrożonych i reprezentatywnych dla regionu typów siedlisk przyrodniczych oraz Dzięcioły trójpalczaste G. Leśniewski 1717Natura 2000 w Karpatach NA POLICY, PASMO POLICY 17

18 Natura 2000 w Karpatach NA POLICY, PASMO POLICY zagrożonych i rzadkich gatunków roślin i zwierząt. Oznacza to, że nie powinna ulec zmniejszeniu powierzchnia siedlisk i areał występowania gatunków, a stan siedlisk i populacji powinien zostać poprawiony (o ile istnieje taka potrzeba), a przynajmniej pozostać na tym samym poziomie. Warunki utrzymania i odtwarzania właściwego stanu siedlisk i gatunków zostaną dokładnie określone w planie ochrony dla obszaru. Dokument taki będzie obejmował przede wszystkim opis i ocenę istniejących i potencjalnych zagrożeń, opis sposobów ich eliminacji lub ograniczania, a także zalecenia określające inne niezbędne działania. Bardzo ważnym zadaniem w przyszłości będzie też monitoring siedlisk i gatunków Natura Zamieranie boru górnoreglowego w wyniku gradacji kornika P. Naks Tylko niewielka część projektowanego obszaru (mniej niż 20% obszaru siedliskowego ) jest objęta ochroną rezerwatową, gdzie ochronie podlega całość przyrody tego terenu. Zapewnia ona naturalną dynamikę zbiorowisk, dzięki czemu procesy rozkładu i odnawiania się drzewostanów zachodzą bez zakłóceń, zapewniając wielką różnorodność mikrosiedlisk dla roślin, grzybów i zwierząt. Większość lasów to bory świerkowe o różnym stopniu naturalności. Aktualnie w masywie Policy nastąpiła gradacja kornika prowadząca do zamierania dużych powierzchni lasu i wymaga podejmowania działań ochronnych. W części świerczyn powinno się rozpocząć przebudowę drzewostanu popierając gatunki rodzime, głównie jodłę i buka. 18 Bór świerkowy J. Perzanowska Tojad morawski zasadniczo nie wydaje się być zagrożony w obszarze Na Policy. Nie wymaga też podejmowania specjalnie na

19 Efekty gradacji kornika P. Naks niego skierowanych działań ochronnych. Najlepszym sposobem na utrzymanie tego gatunku jest ochrona bierna, tj. powstrzymywanie się od działań mogących niszczyć jego siedlisko. Sichrawa karpacka także nie wymaga podejmowania działań ochronnych. Ważnym elementem ochrony tego gatunku jest zabezpieczenie jego rośliny żywicielskiej wiciokrzewu czarnego, który 1919Natura 2000 w Karpatach NA POLICY, PASMO POLICY

20 Natura 2000 w Karpatach NA POLICY, PASMO POLICY jednak dość często występuje na tym terenie. Naturalna dynamika zbiorowisk leśnych pozwala na utrzymywanie się tego krzewu w podszycie, w miejscach o zwiększonym dostępie światła. Także biegacz urozmaicony, o ile nie będzie się niszczyć jego siedlisk, tj. wilgotnych podsiąkających miejsc, niewielkich zbiorników wodnych i brzegów potoków, nie będzie zagrożony w obszarze. Dla ochrony dużych ssaków konieczne jest utrzymanie drożności korytarzy ekologicznych, łączących Policę z sąsiednimi terenami. Większość zidentyfikowanych zagrożeń głuszca związana jest z działalnością człowieka. Z powodu silnego konserwatyzmu siedliskowego, główne przyczyny zanikania gatunku wynikają ze zmian wprowadzanych do jego siedlisk (wycinka lasu, nowe drogi, trasy narciarskie itp.) oraz bezpośredniego płoszenia tych ptaków. Działania ochrony czynnej powinny koncentrować się na zachowaniu miejsc występowania gatunku, zwiększaniu możliwości wykorzystania bazy pokarmowej i ograniczeniu presji drapieżników. Za obszary Natura 2000 odpowiedzialna jest Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska. Zakres obowiązków zarządzającego obejmuje m.in.: zamówienie opracowania zadań ochronnych lub planu ochrony i nadzorowanie ich wykonania, a ponadto inicjowanie działań edukacyjnych i propagatorskich oraz ścisła współpraca z samorządami lokalnymi i władającymi terenem. 20 Widok na Policę z Naprawy, w głębi Babia Góra J. Perzanowska

21 2121Natura Natura 2000 w Karpatach NA POLICY, PASMO POLICY

22 Natura 2000 w Karpatach NA POLICY, PASMO POLICY 22 Obszary NATURA 2000 w Karpatach Obszary ptasie PLC Bieszczady PLC Tatry PLB Babia Góra PLB Beskid Niski PLB Gorce PLB Góry Słonne PLB Pasmo Policy PLB Pieniny PLB Torfowiska Orawsko-Nowotarskie Obszary siedliskowe PLC Bieszczady PLC Tatry PLH Babia Góra PLH Bednarka PLH Beskid Mały PLH Beskid Śląski PLH Beskid Żywiecki PLH Cerkiew w Łosiu koło Ropy PLH Czarna Orawa PLH Dolina Białki PLH Góry Słonne PLH Grota Zbójnicka na Łopieniu PLH Jasiołka PLH Kostrza PLH Kościół w Górkach Wielkich PLH Kościół w Radziechowach PLH Krynica PLH Luboń Wielki PLH Łabowa PLH Łysa Góra PLH Małe Pieniny PLH Na Policy PLH Nawojowa PLH Opactwo Cystersów w Szczyrzycu PLH Ostoja Gorczańska PLH Ostoja Jaśliska PLH Ostoja Magurska PLH Ostoja Popradzka PLH Ostoje Nietoperzy okolic Bukowca PLH Pieniny PLH Podkowce w Szczawnicy PLH Polana Biały Potok PLH Torfowiska Orawsko-Nowotarskie PLH Trzciana

23 O PROJEKCIE Projekt Cele projektu: Zaangażowanie lokalnych społeczności i instytucji oraz środowiska naukowego do współtworzenia sieci Natura 2000 na rzecz racjonalnej ochrony przyrody w Karpatach. Wypracowanie strategii zarządzania obszarami Natura 2000 oraz pilotażowe wdrożenie działań na rzecz aktywnej ochrony siedlisk przyrodniczych. Stworzenie systemu przepływu i udostępniania informacji o obszarach Natura Upowszechnienie wiedzy o zasobach przyrodniczych i kulturowych Karpat (programy edukacyjne, konkursy). Określenie istniejących i potencjalnych konfliktów między rozwojem gospodarczym i ochroną przyrody oraz wskazanie sposobów ich rozwiązania. Strategie zarządzania Europejski program Natura 2000 ma na celu utworzenie spójnej sieci obszarów ochrony siedlisk przyrodniczych i gatunków szczególnie zagrożonych w skali Europy. Na terenie polskich Karpat zaprojektowano ponad 30 Specjalnych Obszarów Ochrony Siedlisk i Obszarów Specjalnej Ochrony Ptaków. Tworzenie sieci Natura 2000 spotyka się z licznymi problemami organizacyjnymi, dezinformacją i oporem społecznym. Stąd pomysł, aby wspólnie z instytucjami zarządzającymi, ekspertami i stronami zainteresowanymi zebrać informacje istotne dla planowania przestrzennego na obszarach sieci. Na ich podstawie dla każdego z obszarów zostanie uzgodniona strategia zarządzania, która zawierać będzie między innymi: dane o zasobach przyrodniczych i kulturowych oraz uwarunkowaniach socjo-ekonomicznych; wskazania do niezbędnych działań ochronnych; opis konfliktów i propozycje ich rozwiązania. System informacji Materiały te zostaną wykorzystane w planach zadań ochronnych lub w planach ochrony obszarów Natura 2000, a także pomogą w podejmowaniu decyzji dotyczących zagospodarowania przestrzennego. Istotny jest również powszechny dostęp do informacji o siedliskach przyrodniczych i gatunkach, które chronimy w sieci Natura Dlatego w ramach projektu powstanie system informacyjny udostępniony na stronie internetowej. Optymalizacja wykorzystania zasobów sieci Natura 2000 dla zrównoważonego rozwoju w Karpatach (PL1080) realizowany jest na terenie polskich Karpat, położonych w trzech województwach: małopolskim, podkarpackim i śląskim. Wdrażany będzie w latach Aktywna ochrona Skuteczna ochrona przyrody to nie tylko obejmowanie ochroną prawną kolejnych obszarów, ale przede wszystkim przemyślane i właściwie zaplanowane działania ochronne, m.in. zabiegi aktywnej ochrony siedlisk przyrodniczych. Dla efektywnej ochrony kluczowe są również akceptacja i zaangażowanie lokalnych społeczności, a także wiedza na temat wartości chronionych zasobów przyrodniczych. Projekt Natura 2000 w Karpatach obejmuje wprowadzenie pilotażowych działań na rzecz czynnej ochrony szczególnie cennych siedlisk przyrodniczych, m.in. górskich polan, torfowisk, młak oraz terenów leśnych. Podjęte zostaną także prace, których celem jest zapobieganie szkodom wywoływanym przez chronione gatunki drapieżników. Edukacja W ramach projektu Natura 2000 w Karpatach zaplanowano szereg działań edukacyjnych. Przygotowane zostaną programy edukacyjne, skierowane m.in. do uczniów szkół podstawowych i gimnazjalnych, których celem będzie upowszechnianie wiedzy o zasobach przyrodniczych i kulturowych Karpat, a także konkursy, wystawy i wydawnictwa. Projekt Optymalizacja wykorzystania zasobów sieci Natura 2000 dla zrównoważonego rozwoju w Karpatach realizowany jest w Instytucie Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk w ramach Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego (Islandia, Liechtenstein, Norwegia). Projekt współfinansowany przez Regionalną Dyrekcję Ochrony Środowiska w Krakowie i Regionalną Dyrekcję Ochrony Środowiska w Rzeszowie. Wydano z pomocą finansową: Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Krakowie Tekst: Joanna Perzanowska Redakcja: Monika Grzegorczyk Projekt serii, skład i łamanie: Larus Studio Witold Ziaja Projekt okładki: Edward Bobeł Wydrukowano na papierze ekologicznym. Kraków 2009 Strona projektu: Natura 2000 w Karpatach NA POLICY, PASMO POLICY Obszary NATURA 2000 w Karpatach

24