Toruń, czerwiec 2008 r.

Transkrypt

1 BEZROBOCIE NA WSI W WOJEWÓDZTWIE KUJAWSKO-POMORSKIM W 2007 ROKU Toruń, czerwiec 2008 r.

2 Opracowanie Bezrobocie na wsi w województwie kujawsko-pomorskim w 2007 roku przedstawia stan oraz strukturę bezrobocia rejestrowanego na obszarach wiejskich naszego województwa. Zostało przygotowane na podstawie obligatoryjnej sprawozdawczości przekazywanej przez powiatowe urzędy pracy w ramach realizacji Rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie programu badań statystycznych statystyki publicznej na rok W opracowaniu uwzględniono również informacje przygotowane przez odpowiednie wydziały WUP. Składa się z dwóch zasadniczych części: pierwsza, opisowo graficzna, przedstawia sytuację na regionalnym rynku pracy wśród mieszkańców wsi w odniesieniu do stanu z analogicznego okresu roku ubiegłego z uwzględnieniem najistotniejszych problemów, druga, tabelaryczna, zawiera dane dotyczące struktury bezrobocia na obszarach wiejskich ze względu na miejsce zamieszkania, płeć, wiek, wykształcenie i czas pozostawania bez pracy oraz bilans bezrobotnych zamieszkałych na wsi. Dane statystyczne podaje się w układzie powiatów. Przy publikowaniu danych prosimy o podanie źródła The study The unemployment in the rural areas in kujawsko-pomorskie voivodship in 2007 shows condition and structure of registered unemployment in the rural areas in our Voivodship. We used data from raport made by Powiat Labour Offices within realization decree of council of Minister concern research program of public statistic in year Also information prepared by suitable departments of Voivodship Labour Office was used. The information consists of two fundamental parts: the first part, descriptive graphic, shows the situation on regional labour market among the rural residents in comparison with the same period of the last year including the most important problems, the second part, tabular, includes the data of unemployment s structure in the rural areas for the sake of place of residence, sex, age, educational level and duration of unemployment and balance of unemployed persons in the rural areas. Statistical data are shown for particular powiats. When publishing data please indicate the source 2

3 Spis treści I. Wstęp... 5 II. Ogólna charakterystyka bezrobocia na wsi w województwie kujawsko-pomorskim 6 III. Struktura bezrobocia na wsi.. 11 IV. Zmiany w poziomie bezrobocia na wsi V. Aktywizacja bezrobotnych zamieszkałych na wsi VI. Programy rynku pracy skierowane do bezrobotnych zamieszkałych na wsi Praca i Środowisko Reorientacja zawodowa osób odchodzących z rolnictwa Działanie 2.3. Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego (ZPORR) PO KL Działanie INTERREG IIIC Projekt ADEP VII. Podsumowanie 24 VIII. Skrót i spis treści w języku angielskim Aneks statystyczny Spis tabel: Informacja o bezrobociu w miastach i na wsi w województwie kujawsko-pomorskim z 1. podziałem na powiaty. Stan w dniu r Informacja o bezrobociu kobiet w miastach i na wsi w województwie kujawskopomorskim z podziałem na powiaty. Stan w dniu r Bilans bezrobotnych zamieszkałych na wsi w województwie kujawsko-pomorskim w 2007 r Bilans bezrobotnych zamieszkałych na wsi w poszczególnych powiatach województwa kujawsko-pomorskiego w 2007 r Bilans bezrobotnych kobiet zamieszkałych na wsi w poszczególnych powiatach województwa kujawsko-pomorskiego w 2007 r Struktura bezrobotnych zamieszkałych na wsi. Stan w dniu r Bezrobotni zamieszkali na wsi według czasu pozostawania bez pracy w powiatowych urzędach pracy województwa kujawsko-pomorskiego Bezrobotni zamieszkali na wsi według wieku w powiatowych urzędach pracy województwa kujawsko-pomorskiego Bezrobotni zamieszkali na wsi według wykształcenia w powiatowych urzędach pracy województwa kujawsko-pomorskiego Bezrobotni zamieszkali na wsi według stażu pracy w powiatowych urzędach pracy województwa kujawsko-pomorskiego Struktura ofert pracy zgłaszanych do powiatowych urzędów województwa kujawskopomorskiego w latach

4 4

5 I. Wstęp Ludność zamieszkująca tereny wiejskie, będąca jednocześnie w wieku produkcyjnym, podlega specyficznym regułom charakterystycznym dla tamtejszego rynku pracy. Na pozycję mieszkańców wsi na rynku pracy wpływają między innymi: jakość edukacji, kwalifikacje zawodowe, sytuacja materialna, źródła dochodu, możliwość tworzenia alternatywnych form zatrudnienia. W Polsce na obszarach wiejskich żyje obecnie niespełna 15 milionów ludzi. Struktura źródeł utrzymania tych ludzi jest bardzo zróżnicowana. Szacuje się, że ok. 58% z nich posiada gospodarstwa rolne, a 42% to bezrolni nie posiadający własnego gospodarstwa. Wielu mieszkańców wsi posiadając status rolnika pracuje, ale ten fakt nie jest odnotowywany i nie znajduje odzwierciadlenia w oficjalnych statystykach. Rolnicy (jak wskazują oficjalne szacunki 1 ) często podejmują tzw. pracę na czarno, co znacznie utrudnia analizę faktycznego bezrobocia na wsi. Mimo niewielkiego postępu, w dalszym ciągu bardzo źle wygląda poziom wykształcenia na wsi, co w istotny sposób kształtuje sytuację na tym rynku pracy. Wyższe wykształcenie posiada niewiele ponad 4% (w miastach około 14%), a podstawowe aż 43% (w miastach 24%). Bardzo niski jest tutaj również poziom znajomości języków obcych co obniża wartość mieszkańców wsi na miejskich rynkach pracy, a także zmniejsza mobilność zawodową i możliwość migracji zagranicznej. Równie nisko trzeba ocenić stopień samoorganizacji mieszkańców wsi, których aktywność obywatelska zazwyczaj sprowadza się do udziału w wyborach samorządowych. Organizacje pozarządowe na wsi funkcjonują mało aktywnie głównie ze względu na brak funduszy, liderów. Ten czynnik również wpływa na specyfikę wiejskiego rynku pracy. Obszary wiejskie nie są w swym przekroju jednolite. Można je podzielić na trzy kategorie: 1) dynamicznie rozwijające się położone w pobliżu ośrodków miejskich i turystycznych; 2) charakteryzujące się podupadającą gospodarką, której przetrwanie uzależnione jest od wykorzystania lokalnego potencjału (rozwój turystyki, rzemiosła i usług itp.); 3) wyludniające się, gdzie dochodzi do porzucania ziemi. Mieszkańcy terenów wiejskich położonych na południu Polski (województwa: małopolskie, śląskie, część opolskiego) gospodarują zazwyczaj na małych gospodarstwach rolnych traktując pracę na nich jako jedno ze źródeł dochodów. Prócz tego popularna jest tam praca w lesie, przemyśle, usługi, praca zagranicą, agroturystyka. Mamy tam do czynienia ze zjawiskiem wielozawodowości. Inaczej w Polsce centralnej tam praca na roli stanowiła zazwyczaj główne źródło dochodu, co owocuje inną specyfiką rynku pracy w tym regionie. Najuboższymi regionami Polski są województwa: lubelskie, podkarpackie, podlaskie, warmińsko-mazurskie, świętokrzyskie. Tam dominującym sektorem gospodarki jest rolnictwo Liczba osób mieszkających na wsi od kilku lat jest w miarę stała. Od czasu wejścia Polski do Unii Europejskiej, zarówno na poziomie kraju, województwa jak i poszczególnych powiatów w naszym regionie nie odnotowaliśmy gwałtownych zmian. Obrazuje to Tabela 1. 1 Pierwsze cztery akapity na podstawie: Wojciech Marchlewski Diagnoza problemów specyficznych dla grupy mieszkańców obszarów wiejskich związanych z bezrobociem i poszukiwaniem pracy w: Raport na temat mieszkańców obszarów wiejskich, 5

6 Tabela 1. Mieszkańcy terenów wiejskich Polski i województwa kujawsko-pomorskiego w okresie 31.XII XII.2007 wyszczególnienie 31.XII XII XII XII.2007 POLSKA KUJAWSKO-POMORSKIE Powiat aleksandrowski Powiat brodnicki Powiat bydgoski Powiat chełmiński Powiat golubsko-dobrzyński Powiat grudziądzki Powiat inowrocławski Powiat lipnowski Powiat mogileński Powiat nakielski Powiat radziejowski Powiat rypiński Powiat sępoleński Powiat świecki Powiat toruński Powiat tucholski Powiat wąbrzeski Powiat włocławski Powiat żniński Źródło: Główny Urząd Statystyczny, Bank Danych Regionalnych: Ludność według faktycznego stanu zamieszkania; W województwie kujawsko-pomorskim ogólna sytuacja na rynku pracy poprawia się. Liczba bezrobotnych zmniejszyła się ze w końcu grudnia 2006 do w końcu grudnia 2007 (o osób czyli 23,0%). Jeśli chodzi o tereny wiejskie, to w dalszej części niniejszego opracowania przedstawionych zostanie możliwie dużo danych obrazujących sytuację tego rynku pracy w naszym województwie. Już na wstępie należy jednak zasygnalizować, że w końcu grudnia 2006 roku w Polsce w rolnictwie pracowało osób co stanowiło 16,2% ogółu pracujących w kraju 2. W porównaniu z rokiem ubiegłym jest to spadek o 0,4 punktu procentowego. W województwie kujawsko-pomorskim w rolnictwie, w analogicznym okresie, pracowało osób (17,3% ogółu pracujących, spadek o 0,6 pkt. proc.). 3 II. Ogólna charakterystyka bezrobocia na wsi w województwie kujawsko-pomorskim W końcu grudnia 2007 roku liczba rejestrowanych bezrobotnych zamieszkałych na wsi na terenie całego kraju wyniosła (45% ogółu bezrobotnych) osób co oznacza, że liczba ta w porównaniu z rokiem ubiegłym zmniejszyła się o 21,8%. W tę ogólną tendencję 2 Bez uwzględnienia pracujących w jednostkach budżetowych prowadzących działalność w zakresie obrony narodowej i bezpieczeństwa publicznego. Uwzględniając powyższych pracujący w rolnictwie stanowiliby 16,6% ogółu zatrudnionych. Patrz: Pracujący w gospodarce narodowej w 2006, Główny Urząd Statystyczny, Warszawa 2007, 3 tamże 6

7 tereny wiejskie w województwie kujawsko-pomorskim wyniosła osób (45,9% ogółu bezrobotnych). W porównaniu z analogicznym okresem w roku 2006 oznacza to spadek o 22,1% (rok temu bezrobotnych było ). W miastach spadek ten jest jeszcze większy i wynosi 23,7%, ale, w porównaniu z rokiem ubiegłym spadki te odnośnie obu populacji są dużo większe, a różnica między sytuacją w mieście a na wsi już nie taka wyraźna. Tabela 2. Dynamika zmiany liczby bezrobotnych na wsi i w miastach województwa kujawsko-pomorskiego w okresie Wyszczególnienie Bezrobotni zamieszkali na wsi % z ogółem bezrobotnych Bezrobotni zamieszkali w mieście Stan w dniu Stan w dniu Zmiana do 2005 w % Stan w dniu Zmiana do 2006 w % , ,1 44,5 45,4 x 45,9 x , ,7 Jak widać różnica w wielkości spadku, w porównaniu z ubiegłym rokiem, w przypadku wsi wyniosła 8,9 punktu procentowego, a w przypadku miast 7,5 punktu procentowego, co oznacza, że zmiany w tym zakresie wyraźnie przyspieszyły na terenach wiejskich. Porównując rok 2005 i 2006 możemy zauważyć, że w mieście miał miejsce spadek większy o 3 punkty procentowe niż na wsi, natomiast porównując 2006 i 2007 rok ten sam spadek był większy już zaledwie o 1,6 punktu procentowego. Podobnie jak przed rokiem, liczba bezrobotnych zamieszkujących tereny wiejskie zmniejszyła się we wszystkich powiatach województwa kujawsko-pomorskiego, w stosunku do roku wcześniejszego. Różnica w tych spadkach była jednak dużo większa niż przed rokiem, co jest odzwierciedleniem tendencji ogólnopolskiej. Zmiany te obrazuje Tabela 3. Zdecydowanie największy, bo aż 45,4%-owy spadek bezrobocia odnotowano w 2007 roku w powiecie chełmińskim. W 2006 roku spadek ten, w stosunku do roku 2005, w tym powiecie wynosił tylko 17,2%. Ponad 30%-owy spadek bezrobocia zanotowano jeszcze tylko w jednym powiecie bydgoskim. Wart odnotowania jest również fakt, że ponad 20%-owy spadek w liczbie bezrobotnych zanotowano w aż dziewięciu innych powiatach (toruńskim, aleksandrowskim, brodnickim, golubsko-dobrzyńskim, nakielskim, rypińskim, tucholskim, wąbrzeskim oraz żnińskim). Najniższy spadek zanotowano w powiecie włocławskim 13,7%. Porównując spadki procentowe liczby bezrobotnych między a widać, że są one wyraźnie mniejsze niż w roku 2007 w porównaniu z rokiem Wówczas tylko w powiecie świeckim odnotowano spadek ponad 20%-owy. Wyniósł on dokładnie 20,3%. Jak widać można mówić o wyraźnym przyspieszeniu tendencji zmniejszania się liczby bezrobotnych zamieszkujących tereny wiejskie zarówno w skali kraju, województwa kujawsko-pomorskiego, jak i jego poszczególnych powiatów. 7

8 Tabela 3. Dynamika zmiany liczby bezrobotnych zamieszkałych na wsi województwa kujawsko-pomorskiego według powiatów w okresie Liczba bezrobotnych spadek / wzrost Wyszczególnienie stan w dniu stan w dniu w osobach w % Bezrobotni ogółem ,0 Bezrobotni zamieszkali na wsi ,1 Aleksandrów Kujawski ,7 Brodnica ,4 Bydgoszcz - powiat ziemski ,6 Chełmno ,4 Golub - Dobrzyń ,7 Grudziądz - powiat ziemski ,5 Inowrocław ,4 Lipno ,6 Mogilno ,4 Nakło nad Notecią ,2 Radziejów ,3 Rypin ,7 Sępólno Krajeńskie ,3 Świecie ,8 Toruń - powiat ziemski ,5 Tuchola ,6 Wąbrzeźno ,6 Włocławek - powiat ziemski ,7 Żnin ,5 Pomimo wyraźnego spadku liczby bezrobotnych na wsi ich udział w ogólnej liczbie zarejestrowanych (w ciągu roku) wzrósł o 0,5 punktu procentowego i na koniec grudnia wyniósł 45,9% (w analogicznym okresie w roku poprzednim 45,4%). Wzrost ten był jednak mniejszy niż przed rokiem kiedy wyniósł 0,9 punktu procentowego. Udział procentowy bezrobotnych zamieszkałych na wsi w skali województwa zbliżył się bardzo do tego samego udziału skali kraju. Przed rokiem w Polsce wyniósł on 43,5% (mniej o 1,9 pkt. proc. niż w naszym województwie), a w roku ,0%, (0,9 pkt. proc. różnicy). Dokładny udział bezrobotnych zamieszkałych na wsi w ogóle bezrobotnych z podziałem na powiaty obrazuje Mapka 1. Udział ten rozkłada się bardzo podobnie jak w dniu Największy spadek zanotowano we wspominanym już powiecie chełmińskim 7,7 punktu procentowego, natomiast największy wzrost w powiecie żnińskim 2,0 punktu procentowego. Nadal najgorsza sytuacja w tym zakresie jest w powiecie grudziądzkim gdzie udział bezrobotnych zamieszkałych na wsi w ogóle bezrobotnych wyniósł 84,9% (0,5 pkt. proc. mniej niż przed rokiem). Najlepszą zaś sytuację odnotowaliśmy, tak samo jak w roku ubiegłym, w powiecie inowrocławskim 37,0%, mimo, że udział ten wzrósł o 1,3 pkt. proc. Powiat inowrocławski był zarazem jedynym powiatem, w którym udział ten był niższy od udziału w całym województwie. W przedziale 50,1% - 65,0% znalazło się 10 powiatów (sępoleński, nakielski, żniński, mogileński, aleksandrowski, golubsko-dobrzyński, rypiński, brodnicki, wąbrzeski, chełmiński), zaś między 65,1% a 80,0% udziału bezrobotnych zamieszkałych na wsi w ogóle bezrobotnych znalazło się ich 7 (tucholski, świecki, bydgoski, toruński, radziejowski, włocławski oraz lipnowski). 8

9 Mapka 1. Udział bezrobotnych zamieszkałych na wsi w ogóle bezrobotnych w poszczególnych powiatach województwa kujawsko-pomorskiego - stan w dniu 31 grudnia 2007 roku Sępoleński 60,2% Tucholski 74,5% Świecki 71,2% Grudziądz ziemski Grudziądz grodzki 0,0% 84,9% Bydgoszcz ziemski 70,7% Chełmiński 52,4% Wąbrzeski 58,6% Brodnicki 59,1% Nakielski 57,1% Bydgoszcz grodzki 0,0% Toruń ziemski 77,7% Golubsko -Dobrzyński 60,5% Rypiński 61,5% 0,0% Żniński 59,3% Inowrocławski 37,0% Aleksandrowski 56,2% Lipnowski 70,9% Udział bezrobotnych zamieszkałych na wsi: Mogileński 61,5% Radziejowski 73,5% Włocławek ziemski 76,7% Włocławek grodzki 0,0% 50,0% i mniej 50,1% - 65,0% 65,1% - 80,0% 80,1% i więcej dla Polski - 45,0% dla województwa kujawsko-pomorskiego - 45,9% Jak wiadomo powyższy rozkład udziału bezrobotnych zamieszkałych na wsi w ogóle zarejestrowanych jest nierozerwalnie związany ze strukturą ludności województwa. Najwyższy udział tych bezrobotnych występuje w powiatach, w których większość 9

10 mieszkańców zamieszkuje tereny wiejskie. Są to regiony typowo rolnicze położone wzdłuż brzegów Wisły. Prawo do zasiłku dla bezrobotnych posiadało w końcu 2007 r. 16,2% zarejestrowanych mieszkańców wsi (9.191 osób). W porównaniu ze stanem z końca 2006 r. udział ten wzrósł o 0,7 punktu procentowego. W trudniejszej sytuacji pod tym względem były kobiety, z których prawo do zasiłku posiadało jedynie 10,6% (wśród mężczyzn wskaźnik ten wynosił 25,6%). Wśród bezrobotnych zamieszkujących miasta prawo do zasiłku posiadało 17,7% bezrobotnych, tak więc pod tym względem sytuacja osób zamieszkałych na wsi była nieznacznie gorsza od sytuacji bezrobotnych mieszkańców miast. Wśród bezrobotnych zamieszkałych na wsi podobnie jak w przypadku ogółu bezrobotnych dominują kobiety ( osób), które w końcu grudnia 07 stanowiły 62,4% tej populacji. W porównaniu z końcem 2006 r. liczba kobiet spadła o osób jednak ich udział w ogóle bezrobotnych zamieszkałych na wsi wzrósł o 4,0 punkty procentowe. W poszczególnych powiatach województwa udział kobiet wahał się od 53,7% w powiecie radziejowskim do 69,1% w powiecie brodnickim. Na koniec grudnia 2007 r. w rejestrach powiatowych urzędów pracy zarejestrowanych pozostawało bezrobotnych do 25 roku życia zamieszkałych na wsi. Stanowili oni ponad połowę (52,1%) tej kategorii bezrobotnych (do 25. r. życia). Oznacza to, iż na 100 zarejestrowanych młodych bezrobotnych 52 pochodzi z terenów wiejskich. W końcu roku wcześniejszego udział ten wynosił 52,0%. Młodzi bezrobotni (do 25 roku życia) to wśród mieszkańców wsi 22,4% bezrobotnych (na obszarach miejskich 17,5%). W poszczególnych powiatach regionu udział bezrobotnych do 25 roku życia w ogóle bezrobotnych zamieszkałych na wsi wahał się od 17,8% w powiecie świeckim i 18,5% w powiecie włocławskim do 29,6% w powiecie golubsko dobrzyńskim. Bezrobotni powyżej 50 roku życia zamieszkali na wsi (9.038 osób) w końcu 2007 r. stanowili 36,5% ogółu bezrobotnych w tym przedziale wiekowym (przed rokiem udział ten wynosił 36,1%). Oznacza to, iż na 100 zarejestrowanych w tej kategorii 36 zamieszkiwało obszary wiejskie. Bezrobotni powyżej 50 roku życia stanowili 16,0% ogółu bezrobotnych mieszkańców wsi (wśród bezrobotnych zamieszkałych w miastach udział ten był wyższy i wynosił 23,6%). Na poziomie powiatów na koniec badanego okresu udział bezrobotnych powyżej 50 roku życia wśród ogółu bezrobotnych zamieszkałych na wsi wynosił od 12,5% w powiecie radziejowskim do 19,2% w powiecie bydgoskim. W końcu grudnia 07 w ewidencji bezrobotnych zamieszkałych na wsi figurowało osób bez kwalifikacji zawodowych, bezrobotni ci stanowili 49,3% bezrobotnych w tej kategorii. Oznacza to, iż w roku 2007 na 100 zarejestrowanych jako bezrobotni bez kwalifikacji zawodowych 49 pochodziło z obszarów wiejskich. W końcu roku 2006 udział ten wynosił 48,4%. Bezrobotni z tej grupy stanowili 37,3% ogółu bezrobotnych zamieszkałych na wsi (w mieście 32,6%). W powiatach województwa, zgodnie ze stanem w dniu r., udział bezrobotnych bez kwalifikacji zawodowych w ogóle bezrobotnych zamieszkałych na wsi wahał się od 29,1% w powiecie golubsko-dobrzyńskim i 30,3% w powiecie tucholskim do 47,0% w powiatach lipnowskim i rypińskim. Długotrwale bezrobotni mieszkańcy wsi w liczbie osób stanowili 46,9% ogółu długotrwale bezrobotnych. W porównaniu z rokiem 2006 udział ten wzrósł o 0,2 punktu procentowego. Oznacza to, iż na koniec grudnia 2007 r. na 100 długotrwale bezrobotnych 47 zamieszkiwało obszary wiejskie. 10

11 W końcu 2007 r. bezrobotni zarejestrowani w tej podgrupie stanowili 67,1% bezrobotnych mieszkańców wsi (wśród mieszkańców miast 64,4%). Najniższy odsetek długotrwale bezrobotnych w ogóle bezrobotnych zamieszkałych na wsi występował w powiatach toruńskim i bydgoskim (60,0%), natomiast najwyższy w powiecie włocławskim (71,8%). Bezrobotni samotnie wychowujący co najmniej jedno dziecko do 7 roku życia zamieszkali na wsi (2.101 osób) w końcu 2007 r. stanowili 36,2% bezrobotnych w tej kategorii. Oznacza to, iż na 100 zarejestrowanych w tej kategorii 36 osób zamieszkiwało obszary wiejskie. W porównaniu z analogicznym okresem roku wcześniejszego odsetek ten spadł o 0,8 punktu procentowego. Bezrobotni samotnie wychowujący co najmniej jedno dziecko do 7 roku życia stanowili 3,7% ogółu bezrobotnych zamieszkałych na wsi (wśród zamieszkałych w mieście 5,6%). W poszczególnych powiatach województwa odsetek ten mieścił się w przedziale od 1,4% w powiecie radziejowskim do 7,2% w powiecie bydgoskim. Zgodnie za stanem w dniu r. w ewidencji powiatowych urzędów pracy zarejestrowanych pozostawało bezrobotnych niepełnosprawnych zamieszkałych na wsi. Stanowili oni 30,8% ogółu niepełnosprawnych bezrobotnych (przed rokiem 28,9%). Oznacza to, że na 100 zarejestrowanych niepełnosprawnych bezrobotnych 31 osób pochodziło z obszarów wiejskich. W badanym okresie niepełnosprawni bezrobotni stanowili 2,1% bezrobotnych z terenów wiejskich natomiast w mieście współczynnik ten wynosił 4,1%. Udział niepełnosprawnych w ogóle bezrobotnych mieszkańców wsi najniższy był w powiecie włocławskim (0,7%) oraz lipnowskim (0,9%) a najwyższy w powiecie bydgoskim (5,8%). III. Struktura bezrobocia na wsi Z analizy struktury bezrobotnych w województwie kujawsko pomorskim wynika, że są to przede wszystkim ludzie młodzi. Najliczniejszą grupę, zarówno w na wsi jak i w mieście, stanowią osoby w wieku lata (29,9% osób na wsi oraz 27,0% osoby w mieście). Kolejne 22,4% ( osób) to bezrobotni mieszkający na wsi, którzy nie ukończyli 25 roku życia (wśród bezrobotnych zamieszkałych w mieście jest to odpowiednio: osób i 17,5%, jednak w mieście ten przedział wiekowy jest na 3. miejscu, za przedziałem lata). Porównanie bezrobotnych ze względu na wiek i miejsce zamieszkania prezentuje poniższy wykres. 11

12 Wykres 1. Bezrobotni ze względu na miejsce zamieszkania i wiek w kujawskopomorskim stan w dniu r. 30,0 % 25,0 20,0 15,0 10,0 5, lata lata lata lata 55 - lat i więcej 0,0 miasto wieś W porównaniu z końcem 2006 r. zmalała zarówno liczba, jak i udział bezrobotnych zamieszkałych na wsi w wieku lata (o osoby i 2,4 punktu procentowego). Wzrósł natomiast udział tej kategorii bezrobotnych w przedziale wiekowym lata z 20,2% ( osoby) w końcu 2006 roku do 21,3% ( osób) w końcu 2007 r. Aż osób (73,9%) spośród bezrobotnych mieszkańców obszarów wiejskich legitymowało się w końcu 2007 roku wykształceniem zasadniczym zawodowym lub niższym (wśród bezrobotnych zamieszkałych w miastach odpowiednio: osoby i 63,8%). Wykres 2. Bezrobotni ze względu na miejsce zamieszkania i wykształcenie w kujawskopomorskim stan w dniu % 45,0 40,0 35,0 30,0 25,0 20,0 15,0 10,0 5,0 0,0 miasto wieś wyższe policealne i średnie zawodowe średnie ogólnokształcące zasadnicze zawodowe gimnazjalne i poniżej Młodzi bezrobotni na wsi (do 25 roku życia) charakteryzują się stosunkowo wysokim wykształceniem. W tej grupie udział osób z wykształcenie średnim lub wyższym wynosił w końcu 2007 roku 48,0% i był wyższy od analogicznego odsetka dla ogółu bezrobotnych mieszkańców wsi o 11,9 punktu procentowego. W porównaniu z końcem 2006 r. struktura bezrobotnych zamieszkałych na wsi ze względu na poziom wykształcenia uległa niewielkim zmianom. Najbardziej widoczna zmiana dotyczy osób z wykształceniem zasadniczym zawodowym, których udział w ogóle bezrobotnych zamieszkałych na wsi zmniejszył się o 1,2 12

13 punktu procentowego, a także osób z wykształceniem średnim ogólnokształcącym, gdzie udział ten z kolei zwiększył się o 0,7 punktu procentowego. W województwie kujawsko-pomorskim w końcu 2007 roku jedną czwartą bezrobotnych (niemal dokładnie jak przed rokiem) zamieszkałych na wsi osób stanowili bezrobotni bez stażu pracy (wśród bezrobotnych zamieszkałych w miastach grupa osób dotychczas niepracujących liczyła osób, czyli 15,5%). Porównanie bezrobotnych ze względu na staż pracy i miejsce zamieszkania prezentuje Wykres 3. Wykres 3. Bezrobotni ze względu na miejsce zamieszkania i staż pracy w kujawskopomorskim stan w dniu ,0 % 25,0 20,0 15,0 10,0 5,0 0,0 miasto wieś bez stażu do 1 roku 1-5 lat 5-10 lat lat 20 lat i więcej Trzeba zauważyć, iż poziom tego odsetka zdecydowanie różni się w zależności od płci i wieku bezrobotnych. W końcu grudnia 07 wśród bezrobotnych zamieszkałych na wsi odsetek osób bez stażu pracy wynosił 29,9% dla kobiet i 18,1% dla mężczyzn. Wśród bezrobotnych do 25 roku życia zamieszkałych na wsi odsetek osób bez stażu pracy był znacznie wyższy i wynosił 54,7% dla kobiet i 50,0% dla mężczyzn. W porównaniu z końcem roku 2006 udział poszczególnych grup bezrobotnych zamieszkałych na wsi ze względu na długość stażu pracy praktycznie nie uległ zmianie. Przeważająca część bezrobotnych zamieszkałych na wsi osób (67,1%) to osoby długotrwale bezrobotne (w przypadku bezrobotnych zamieszkujących miasta było to osób, czyli 64,4%). Według czasu pozostawania bez pracy najliczniejszą grupę bezrobotnych zamieszkałych na wsi były osoby pozostające bez zatrudnienia powyżej 24 miesięcy 4, które w liczbie osób, stanowiły 33,9% bezrobotnych mieszkańców wsi. Analogiczny odsetek wśród bezrobotnych mieszkańców miast był o 4,0 punku procentowego niższy. 4 Należy pamiętać, że nie jest to kategoria tożsama z kategorią osób długotrwale bezrobotnych. 13

14 Wykres 4. bezrobotni ze względu na miejsce zamieszkania i czas pozostawania bez pracy w kujawsko-pomorskim stan w dniu ,0 % 30,0 25,0 20,0 15,0 10,0 5,0 do 1 miesiąca 1-3 miesiące 3-6 miesięcy 6-12 miesięcy miesięcy pow. 24 miesięcy 0,0 miasto wieś Bez pracy zdecydowanie dłużej pozostają bezrobotne kobiety zamieszkałe na wsi, wśród których udział osób pozostających bez pracy powyżej 24 miesięcy na koniec grudnia 2007 r. wynosił 41,8% ( osób). W ciągu roku sytuacja bezrobotnych zamieszkałych na wsi pod względem czasu pozostawania bez pracy uległa poprawie. Udział najdłużej pozostających bez pracy zmniejszył się o 2,9 punktu procentowego (o osoby). Natomiast bezrobotni zamieszkali na wsi częściej pozostają bez pracy do 1 miesiąca (udział tej podgrupy wzrósł o 2,4 punktu procentowego), a także od 1 do 3 miesięcy (udział tej podgrupy wzrósł o 2,2 punktu procentowego). Podsumowując, z zaprezentowanej powyżej analizy wynika, iż w województwie kujawsko-pomorskim w 2007 roku, podobnie jak przed rokiem, mieliśmy do czynienia z niekorzystną, pod względem cech społeczno-demograficznych, strukturą bezrobotnych zamieszkałych na wsi. Omawiana kategoria bezrobotnych to przede wszystkim ludzie młodzi (52,3% nie ukończyło 34 roku życia), o ogólnie niskim poziomie wykształcenia (73,9% bezrobotnych zamieszkałych na wsi legitymowało się wykształceniem zasadniczym zawodowym bądź niższym) i łączącym się z tym brakiem kwalifikacji zawodowych. Cechą charakterystyczną tej grupy bezrobotnych był też wysoki udział osób dotychczas niepracujących (25,5% bezrobotnych mieszkańców wsi to grupa bez stażu pracy). Płeć i wiek wciąż były czynnikami różnicującymi sytuację bezrobotnych w poszczególnych kategoriach. Niemniej jednak w 2007 roku na terenach wiejskich województwa dokonały się niewielkie zmiany, które zmierzają w kierunku poprawy sytuacji. Symptomy tych zmian to, w stosunku do danych sprzed roku, przede wszystkim: 1) zmniejszenie się odsetka bezrobotnych w wieku lata o 2,5 punktu procentowego; 2) wzrost udziału bezrobotnych posiadających wykształcenie wyższe (o 0,4 pkt. proc.), średnie zawodowe i policealne (o 0,6 pkt. proc.), oraz średnie ogólnokształcące (o 0,7 pkt. proc.), przy jednoczesnym zmniejszeniu się odsetka osób z wykształceniem gimnazjalnym i niższym (o 0,6 pkt. proc.); 3) wzrost udziału osób pozostających bez pracy do jednego miesiąca (o 2,4 pkt. proc.), oraz od 1 do 3 miesięcy (o 2,2 pkt. proc.), kosztem zmniejszenia się tego udziału w kategorii pozostających bez pracy powyżej 24 miesięcy (o 2,9 pkt. proc.). Są to bardzo powolne i niewielkie zmiany dające jednak nadzieję na poprawę sytuacji w dłuższej perspektywie. 14

15 IV. Zmiany w poziomie bezrobocia na wsi W 2007 r. nowe rejestracje bezrobotnych pochodzących z obszarów wiejskich osób - stanowiły 41,0% ogólnego napływu do bezrobocia rejestrowanego w województwie (rok wcześniej było to osób i 39,7%). A zatem w porównaniu z rokiem wcześniejszym liczba nowych rejestracji bezrobotnych zamieszkałych na wsi zmniejszyła się o 4,1%, lecz ich udział w ogóle nowych rejestracji wzrósł o 1,3 punktu procentowego. Największy napływ bezrobotnych z terenów wiejskich odnotowano w powiatach: włocławskim (6.485 osób) oraz toruńskim (6.195 osób), natomiast najmniejszy w powiecie wąbrzeskim (1.960 osób). Pośród nowozarejestrowanych mieszkańców wsi osób (49,1%) to kobiety, które stanowiły 40,5% całego napływu kobiet do bezrobocia w województwie kujawskopomorskim w 2007 r. W porównaniu z rokiem wcześniejszym udział ten wzrósł o 1,7 punktu procentowego. Jedynie 16,9% (w 2006 r. 18,8%) osób zamieszkałych na wsi, rejestrujących się w urzędach pracy naszego województwa zrobiło to po raz pierwszy. Pozostała część to osoby rejestrujące się po raz kolejny (licząc od roku 1990). Spośród tych bezrobotnych 9,7% (5.669 osób) powróciło po stażach, 6,5% (3.804 osoby) po zakończeniu prac społecznie użytecznych, 7,1% (4.150 osób) po szkoleniach, 4,8% (2.824 osoby) po robotach publicznych, 4,6% (2.700 osób) po zakończonym przygotowaniu zawodowym w miejscu pracy, natomiast rejestrujący się po pracach interwencyjnych stanowili 1,5% (868 osób) ogółu bezrobotnych zamieszkałych na wsi rejestrujących się po raz kolejny. Wśród odpływu z bezrobocia w województwie kujawsko-pomorskim mieszkańcy wsi ( osoby) stanowili 41,5% ogółu (w 2006 r. było to osób i 39,7%). W porównaniu z rokiem wcześniejszym liczba wyłączeń z ewidencji wzrosła o 2,3%. Największy odpływ bezrobotnych z terenów wiejskich w 2007 r. odnotowano w powiecie toruńskim (7.814 osób), natomiast najmniejszy w powiatach: wąbrzeskim (2.552 osoby) i mogileńskim (2.681 osób). W 2007 roku najczęstszą przyczyną wyłączeń bezrobotnych zamieszkałych na wsi jak i w mieście było podjęcie pracy. Z tego powodu z ewidencji wyłączonych zostało bezrobotnych mieszkańców wsi 46,3% (w roku 2006 r. było to bezrobotnych i 46,7%). Dla porównania wśród bezrobotnych zamieszkałych w miastach udział ten był niższy i wyniósł 43,8% (przed rokiem 45,6%). Podobnie jak w latach ubiegłych zdecydowana większość bezrobotnych, niezależnie od miejsca zamieszkania, podejmowała zatrudnienie niesubsydiowane. Wśród bezrobotnych mieszkańców wsi pracę niesubsydiowaną rozpoczęło 79,4% podejmujących pracę. Dla bezrobotnych z terenów miejskich wskaźnik ten wyniósł 83,3%. 15

16 Tabela 4. Napływ i odpływ bezrobotnych w latach (według miejsca zamieszkania) Wyszczególnienie Nowe rejestracje Wyłączenia Podjęcia pracy 2006 r r. Miasto Wieś Miasto Wieś niesubsydiowanej subsydiowanej Drugą pod względem częstości występowania przyczyną odpływu bezrobotnych z terenów wiejskich było niepotwierdzenie gotowości do pracy 5 25,6% ( osób) wyłączeń w tej kategorii bezrobotnych (wśród mieszkańców miast 29,9%). Największy udział wyłączonych z powodu niepotwierdzenia gotowości do pracy w tej kategorii bezrobotnych zanotowano w powiecie bydgoskim 38,0% (w 2006 r. 39,0%). Najmniejszy udział wyłączonych z tego powodu występował w powiecie świeckim 18,2% (w 2006 r. 23,8%). V. Aktywizacja bezrobotnych zamieszkałych na wsi W minionym roku pracę podjęło bezrobotnych zamieszkałych na wsi 46,3% ogółu wyłączeń bezrobotnych w tej kategorii (w 2006 r i 46,7%). W poszczególnych powiatach udział ten wahał się od 36,6% w powiecie włocławskim (w 2006 r. 37,9%) do 55,9% w powiecie chełmińskim (w 2006 r. 56,4%). W porównaniu z rokiem wcześniejszym pracę podjęło więcej bezrobotnych mieszkańców wsi (o 501 osób 1,3%). Bezrobotni zamieszkali na wsi stanowili 42,8% bezrobotnych podejmujących zatrudnienie. Oznacza to, iż na 100 osób podejmujących zatrudnienie 43 pochodziło z terenów wiejskich. W porównaniu z 2006 r. udział ten wzrósł o 2,5 punktu procentowego. Prace subsydiowane podjęło osób zamieszkałych na wsi, co stanowiło 20,6% wszystkich podjęć pracy w tej grupie (w 2006 r i 17,4%). W powiatach odsetek ten wynosił od 9,8% w powiecie brodnickim (w roku wcześniejszym - 9,4%) do 30,5% w powiecie grudziądzkim (w roku ,3%). Zatrudnienie bezrobotnych zamieszkałych na wsi w ramach prac subsydiowanych dotyczyło przede wszystkim robót publicznych osoby, czyli 52,2% zatrudnienia subsydiowanego oraz prac interwencyjnych osób (23,6% zatrudnienia 5 Zgodnie z obowiązującymi regułami sprawozdawczości statystycznej osobami wyłączonymi z rejestrów bezrobotnych z powodu niepotwierdzenia gotowości do pracy są osoby: wyjeżdżające za granice kraju na okres co najmniej 30 dni; zgłaszające brak gotowości do podjęcia pracy przez okres co najmniej 30 dni; powołane do zasadniczej służby wojskowej, nadterminowej zasadniczej służby wojskowej, przeszkolenia wojskowego absolwentów szkół wyższych, służby wojskowej pełnionej w charakterze kandydata na żołnierza zawodowego, ćwiczeń wojskowych, okresowej służby wojskowej oraz służby wojskowej; nie stawiające się w powiatowym urzędzie pracy w wyznaczonym terminie bez powiadomienia w terminie 5 dni o uzasadnionej przyczynie tego niestawiennictwa. 16

17 subsydiowanego w tej kategorii bezrobotnych). Bezrobotni zamieszkali na wsi stanowili 52,9% ogółu zaktywizowanych w tych dwóch formach. W porównaniu z rokiem wcześniejszym udział ten wzrósł o 4,0 punktu procentowego. W 2007 r. 912 bezrobotnych zamieszkałych na wsi otrzymało jednorazowe środki na podjęcie działalności gospodarczej, a osób zostało zatrudnionych w ramach refundacji kosztów zatrudnienia. Natomiast inne 6 formy pracy subsydiowanej rozpoczęło 37 bezrobotnych w tej kategorii. Bezrobotni zamieszkali na wsi stanowili 37,0% ogółu zaktywizowanych w tych formach łącznie. W porównaniu z rokiem wcześniejszym udział ten wzrósł o 0,1 punktu procentowego. Szczegóły dotyczące zatrudnienia subsydiowanego bezrobotnych zamieszkałych na wsi w latach 2006 i 2007 przedstawia Tabela 5. Tabela 5. Zatrudnienie subsydiowane bezrobotnych zamieszkałych na wsi w kujawskopomorskim w latach Wyszczególnienie Bezrobotni zamieszkali na wsi wyłączeni z ewidencji bezrobotnych w tym osoby 2006 rok 2007 rok udział w % osoby udział w % zmiana do 2006 roku w osobach w % , , ,3 podjęcia pracy , , ,3 z tego niesubsydiowanej , , ,6 subsydiowanej , , ,4 z tego prac interwencyjnych , , ,2 robót publicznych , , ,5 podjęcia działalności gospodarczej podjęcia pracy w ramach refundacji kosztów zatrudnienia bezrobotnego 734 0, , , , , ,6 inne 53 0,1 37 0, ,2 W końcu grudnia 07 roku 996 osób zamieszkałych na wsi pozostawało zatrudnionych przy pracach interwencyjnych, osób było zatrudnionych w ramach refundacji kosztów zatrudnienia bezrobotnego. Natomiast 792 osób odbywało roboty publiczne. W 2007 r. pracę podjęło także 826 niepełnosprawnych bezrobotnych zamieszkałych na wsi, stanowili oni jedynie 26,6% niepełnosprawnych podejmujących zatrudnienie (w roku wcześniejszym było to 813 osób i 25,8%). Spośród tych osób 214 podjęły pracę subsydiowaną (25,9% podjęć pracy). Na miejscach pracy refundowanych ze środków PFRON zatrudnienie znalazło 15 niepełnosprawnych mieszkańców wsi (bez zatrudnionych w zakładach pracy chronionej). Natomiast w zakładach pracy chronionej zatrudnienie znalazło 30 takich bezrobotnych (z czego 5 bezrobotnych na miejscach pracy refundowanych przez PFRON). W 2007 r. działalność pozarolniczą lub rolniczą podjęło 10 6 Zgodnie z obowiązującymi regułami sprawozdawczości statystycznej innymi formami zatrudnienia subsydiowanego są: podjęcia pracy w ramach środków PFRON; podjęcia pracy w ramach środków PFRON w zakładzie pracy chronionej; podjęcia pracy w zakładzie pracy chronionej oraz podjęcia pracy w ramach programów specjalnych. 17

18 bezrobotnych niepełnosprawnych mieszkańców wsi. Ponadto w 2007 r. staże rozpoczęło 57 takich bezrobotnych a szkolenia podjęło 76 osób. W 2007 r. staże rozpoczęło bezrobotnych zamieszkałych na wsi, natomiast szkolenia podjęło bezrobotnych w tej kategorii. W 2007 r bezrobotnych mieszkańców wsi podjęło także przygotowanie zawodowe w miejscu pracy. Bezrobotni zamieszkali na wsi stanowili 41,4% ogółu zaktywizowanych w wymienionych powyżej formach (w roku wcześniejszym 39,0%). W minionym roku bezrobotnych zamieszkałych na wsi rozpoczęło prace społecznie użyteczne. Bezrobotni mieszkańcy wsi stanowili 52,2% ogółu podejmujących prace społecznie użyteczne. Szczegóły dotyczące opisywanych form aktywizacji bezrobotnych zamieszkałych na wsi w latach 2006 i 2007 przedstawia Tabela 6. Tabela 6. Wybrane formy aktywizacji bezrobotnych zamieszkałych na wsi w latach Wyszczególnienie osoby udział w % Bezrobotni zamieszkali na wsi wyłączeni z ewidencji bezrobotnych w tym 2006 rok 2007 rok osoby udział w % Zmiana do 2006 roku w osobach w % , , ,3 rozpoczęcia szkolenia , , ,9 rozpoczęcia stażu , , ,0 rozpoczęcia przygotowania zawodowego w miejscu pracy , , ,2 rozpoczęcia prac społecznie użytecznych , , ,0 Zgodnie ze stanem w dniu r. na terenie województwa kujawskopomorskiego bezrobotnych zamieszkałych na wsi odbywało staż, 603 osób uczestniczyło w programie przygotowania zawodowego w miejscu pracy, a kolejne 290 osoby pozostawały zatrudnione przy pracach społecznie użytecznych. W tym samym czasie szkolenia odbywało 181 bezrobotnych mieszkańców wsi. Poradnictwo zawodowe i informację zawodową dla osób bezrobotnych oraz poszukujących pracy prowadzą powiatowe urzędy pracy oraz Centra Informacji i Planowania Kariery Zawodowej w Bydgoszczy, Toruniu i Włocławku, które funkcjonują w strukturze Wojewódzkiego Urzędu Pracy w Toruniu. W minionym roku z poradnictwa zawodowego (porada w formie indywidualnej) skorzystało bezrobotnych zamieszkałych na wsi, stanowili oni 34,6% ogółu bezrobotnych objętych tą formą aktywizacji. W porównaniu z rokiem 2006 liczba bezrobotnych korzystających z poradnictwa zawodowego zwiększyła się o 978 osoby a ich udział wśród ogółu korzystających z tej formy zmalał o 2,8 punktu procentowego. Dodatkowo 902 bezrobotnych zamieszkałych na wsi uczestniczyło w zajęciach aktywizacyjnych w ramach pomocy w aktywnym poszukiwaniu pracy. Bezrobotni w tej kategorii stanowili 33,8% ogółu bezrobotnych uczestniczących w tej formie aktywizacji (rok wcześniej było to bezrobotnych i 18,4% ogółu). 18

19 W 2007 r. do powiatowych urzędów pracy województwa kujawsko-pomorskiego wpłynęło ofert pracy (o oferty więcej niż w roku poprzednim). Z zakładów usytuowanych na obszarach wiejskich pochodziły oferty 28,5% ogółu (o oferty więcej i o 0,9 punktu procentowego mniej niż w 2006 r.). Przeważająca część ofert pracy pochodzących z terenów wiejskich ofert (61,7%) dotyczyła zatrudnienia subsydiowanego. W tym samym okresie analogiczny odsetek wśród ofert z zakładów usytuowanych w miastach wyniósł 64,5%. VI. Programy rynku pracy skierowane do bezrobotnych zamieszkałych na wsi Praca i środowisko 2007 W 2007 roku w województwie kujawsko-pomorskim realizowano Program PRACA I ŚRODOWISKO 2007, który był kontynuacją Programów BEZPIECZNA DOLINA 2005 oraz PRACA I ŚRODOWISKO Program był realizowany przy współpracy Kujawsko Pomorskiego Zarządu Melioracji i Urządzeń Wodnych we Włocławku, Departamentu Rolnictwa Rozwoju Obszarów Wiejskich i Geodezji Urzędu Marszałkowskiego Województwa Kujawsko Pomorskiego, Departamentu Środowiska i Geologii Urzędu Marszałkowskiego Województwa Kujawsko-Pomorskiego w Toruniu, powiatowych urzędów pracy oraz Wojewódzkiego Urzędu Pracy w Toruniu. Program rozpoczęto w kwietniu a zakończenie planowano w listopadzie 2007 roku. Wykorzystując sprzyjające warunki atmosferyczne wydłużono okres jego realizacji do grudnia 2007 roku. Za zakres rzeczowy Programu dotyczący prac konserwacyjno remontowych na urządzeniach melioracji wodnych podstawowych, odpowiedzialny był Kujawsko Pomorski Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych we Włocławku. Powiatowe urzędy pracy uczestniczyły w rekrutacji uczestników oraz ponosiły koszty refundacji zatrudnionych osób. Natomiast podmiotami zatrudniającymi osoby bezrobotne w ramach robót publicznych, prac interwencyjnych oraz przygotowania zawodowego w miejscu pracy były gminy i spółki wodne. Do uczestnictwa w Programie kierowano osoby długotrwale bezrobotne, powyżej 50 roku życia, bez lub z niskimi kwalifikacjami zawodowymi, znajdujące się w szczególnej sytuacji na rynku pracy (art. 49, ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 roku o promocji zatrudnienia... Dz. U. Nr 99, poz z późn. zm.). Z Funduszu Pracy, będącego w dyspozycji samorządu województwa, na refundację wynagrodzeń za zatrudnione osoby bezrobotne przeznaczono kwotę ,00 zł, z czego wydatkowano ,50 zł (98,0% wykonania; środki niewykorzystane ,50 zł). Jedną z głównych przyczyn niepełnego wykorzystania środków FP była duża rotacja osób bezrobotnych uczestniczących w Programie oraz oszczędności powstałe na skutek wypłaty części wynagrodzeń z ZUS za nieobecności pracowników będących na zwolnieniach lekarskich. Samorząd Województwa na zakup sprzętu i wyposażenia przeznaczył ,00 zł. Kwota ta, zgodnie z przeznaczeniem, została wykorzystana przez KPZMiUW we Włocławku. W ramach Programu zaktywizowano osób bezrobotnych (planowano osób, a więc o 588 osób więcej). Program zakładał, że efektywność zatrudnienia będzie się kształtowała na poziomie 20%. Wskaźnik ten został znacznie przekroczony: 946 osób zostało 19

20 zatrudnionych po zakończeniu udziału w Programie (wskaźnik efektywności 30,8%). Najwyższy wskaźnik efektywności zatrudnienia osiągnięto w powiatach: toruńskim 66,7%, golubsko dobrzyńskim oraz grudziądzkim po 62,0%. Do rzeczowych efektów wskazanych podczas realizacji Programu należy zaliczyć: wykonanie konserwacji 679,4 km cieków wodnych, wykonanie konserwacji 19 km wałów przeciwpowodziowych, zrealizowanie działań polegających na zagospodarowaniu zaniedbanych terenów leśnorekreacyjnych, szlaków turystycznych, uporządkowanie i konserwacja ścieżek rowerowych, terenów wokół jezior i ośrodków wypoczynkowych, likwidowanie dzikich wysypisk śmieci oraz sortowanie surowców z selektywnej zbiórki. Przy realizacji Programu wystąpiły następujące trudności: osoby zainteresowane uczestnictwem w Programie nie spełniały warunków ustawowych lub zdrowotnych, problemy osób bezrobotnych z dojazdem do miejsca wykonywania prac, ograniczenia ustawowe dotyczące naboru osób bezrobotnych (po 50 roku życia, długotrwale bezrobotne, samotnie wychowujące dziecko itp.), konieczność ponoszenia kosztów opłat na PFRON przez spółki wodne przy przekroczeniu stanu zatrudnienia powyżej 25 osób, brak zainteresowanych osób bezrobotnych spełniających warunki ustawodawcy tego typu pracą. Pomimo powyższych trudności udało się realizować podstawowe cele Programu w zakresie: zmniejszenia negatywnych skutków bezrobocia poprzez organizowanie sezonowych subsydiowanych prac, a także przygotowania do zawodu bezrobotnych, przeprowadzenia działań na rzecz ochrony środowiska poprzez poprawę funkcjonowania istniejących urządzeń melioracji wodnych podstawowych oraz poprzez prawidłową gospodarkę wodami służącymi rolnictwu, przeprowadzenia konserwacji urządzeń melioracji szczegółowych, jakie utrzymują spółki wodne, rolnicy i inne zainteresowane podmioty, zapobieżenia dekapitalizacji urządzeń, poprawy bezpieczeństwa ludności na obszarach chronionych systemem wałów przeciwpowodziowych i stacji pomp, uporządkowania wód i terenów do nich przyległych poprzez realizację robót polegających na zebraniu śmieci w postaci folii, opon, puszek, butelek i innych zanieczyszczeń. Reorientacja zawodowa osób odchodzących z rolnictwa, Działanie 2.3 ZPORR W Działaniu 2.3 Reorientacja zawodowa osób odchodzących z rolnictwa proces kontraktacji zakończył się w 2006 r. Wartość 17 umów podpisanych w ramach Działania według stanu na r. wynosi: ,18 zł. Według stanu na koniec 2007 r. realizowanych było 5 projektów o wartości ,34 zł., z czego: 3 umowy o wartości ,70 zł (w tym EFS ,28 zł) były realizowane rzeczowo i finansowo, 2 umowy o wartości ,64 zł (w tym EFS ,98 zł) były realizowane finansowo (w tym dla 1 z 2 projektów r. był ostatnim dniem realizacji projektu). 20

21 Zakończyła się natomiast realizacja 12 projektów (w tym 1 umowa została rozwiązana) o wartości ,84 zł, w tym ostatecznie rozliczono 5 projektów na łączną kwotę ,76 zł. Wśród 17 projektów, które realizowane były od początku wdrażania Działania projekty można uznać za duże (powyżej 1 mln zł). Wsparcie w ramach podpisanych umów skierowane jest do Beneficjentów Ostatecznych, w tym wsparciem w ramach zakończonych umów zostało dotychczas objętych 768 Beneficjentów Ostatecznych, co stanowi 40% osób, które zgodnie z założeniami Ostatecznych Odbiorców skorzystają ze wsparcia w wyniku realizacji wszystkich projektów w ramach Działania 2.3. W województwie kujawsko-pomorskim w Działaniu 2.3 ZPORR większość projektów, poza szkoleniami zawodowymi, oferowało Beneficjentom Ostatecznym doradztwo zawodowe, informację zawodową oraz pośrednictwo pracy. Kursy i szkolenia zawodowe realizowane w ramach Działania 2.3 charakteryzują się bardzo szerokim przekrojem tematycznym. Oferują przygotowanie do wykonywania m.in. następujących zawodów: kierowca, spawacz, sekretarka, pracownik ochrony, opiekun osób starszych, przedstawiciel handlowy, administrator sieci komputerowej, analityk danych statystycznych, grafik komputerowy, projektant stron WWW, operator multimediów, magazynier, florystyka, kosmetyczka, specjalista ds. zarządzania projektami, pracownik małej gastronomii, pracownik księgowości, pracownik hurtowni, pracownik zasobów ludzkich, itp. W Działaniu 2.3 Beneficjent Końcowy przekazał Ostatecznym Odbiorcom w formie zaliczki środki w wysokości ,71 zł, co stanowi 95% wartości umów (z czego ,90 zł stanowiły środki wypłacone Ostatecznym Odbiorcom w 2007 r.). Od początku realizacji Działania Beneficjent Końcowy poświadczył wydatki zawarte w 32 Wnioskach beneficjenta o płatność pośrednią i końcową. Wydatki, które zaakceptowano w ogólnej kwocie ,25 zł (100% zaakceptowanych wydatków), zostały ujęte we Wnioskach o płatność od IW do IP i przedłożone do poświadczenia Instytucji Pośredniczącej. Stanowi to 52% zakontraktowanych środków. Natomiast w 2007 r. wpłynęło do Wojewódzkiego Urzędu Pracy w Toruniu 28 Wniosków beneficjenta o płatność pośrednią i końcową, w których projektodawcy udokumentowali wydatki poniesione w ramach realizowanych projektów na kwotę ,56 zł i wnosili jednocześnie o wypłatę kolejnych transzy dofinansowania w ogólnej kwocie ,14 zł. Z kwoty ,19 zł (75% zaakceptowanych wydatków) do końca grudnia 2007 r. Instytucja Pośrednicząca zrefundowała Beneficjentowi Końcowemu ze środków pochodzących z Europejskiego Funduszu Społecznego wydatki w wysokości ,71 zł. PO KL Działanie 6.3 Program Operacyjny Kapitał Ludzki (PO KL) jest jednym z programów operacyjnych służących realizacji Narodowych Strategicznych Ram Odniesienia i obejmuje całość interwencji Europejskiego Funduszu Społecznego (EFS) przewidzianej w wyżej wymienionym okresie programowania w Polsce. Głównym celem Programu jest wzrost poziomu zatrudnienia i spójności społecznej. Cel ten jest realizowany m.in. poprzez aktywizację zawodową osób bezrobotnych i biernych zawodowo, rozwijanie potencjału adaptacyjnego przedsiębiorstw i ich pracowników, upowszechnianie edukacji i podniesienie poziomu wykształcenia społeczeństwa, zmniejszenie 21

22 obszarów wykluczenia społecznego, wsparcie mechanizmów efektywnego zarządzania w administracji oraz zwiększenie spójności terytorialnej. W ramach działania 6.3 Inicjatywy lokalne na rzecz podnoszenia poziomu aktywności zawodowej na terenach wiejskich w planie do zagospodarowania jest ,13 PLN (1,33% środków w ramach Priorytetu VI). Projekty w ramach Priorytetu VI PO KL realizowane są w oparciu o konkursy, w których aplikować mogą wszystkie podmioty oraz tzw. wsparcie systemowe, polegające na dofinansowaniu realizacji przez powiatowe urzędy pracy zadań publicznych określonych w Ustawie o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy. W dniu 17 grudnia 2007 r. Wojewódzki Urząd Pracy w Toruniu ogłosił trzy konkursy na składanie wniosków o dofinansowanie projektów ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach Priorytetu VI PO KL - Poddziałań 6.1.1, oraz Działania 6.3. Dostępna kwota środków w ramach konkursu dla Działania 6.3 wynosiła ,00 PLN. Beneficjentami ostatecznymi w ramach Priorytetu VI PO KL mogą być zarówno osoby pozostające bez zatrudnienia (zarejestrowane lub niezarejestrowane w urzędzie pracy), osoby zamierzające rozpocząć prowadzenie własnej działalności gospodarczej, instytucje rynku pracy i ich pracownicy, społeczności lokalne oraz instytucje/podmioty działające na poziomie regionalnym na rzecz aktywizacji zawodowej i rozwoju zasobów ludzkich. INTERREG IIIC projekt ADEP Od 2004 roku do końca czerwca 2007 r. województwo kujawsko-pomorskie uczestniczyło w realizacji Projektu ADEP w ramach Inicjatywy Wspólnotowej INTERREG IIIC Południe. Nadrzędnym celem INTERREG IIIC jest poprawa efektywności polityk i instrumentów rozwoju regionalnego i spójności poprzez wymianę informacji oraz wzajemne wykorzystywanie doświadczeń. Oprócz naszego regionu w Programie brali udział: Region Midi Pyrenees (Francja), który jest Partnerem Wiodącym, Region Navarra (Hiszpania), Region Toskania (Włochy), Region Pohjois Suomi (Finlandia), Region Border Midland And Western (Irlandia), Województwo Podkarpackie (Polska). W województwie kujawsko pomorskim realizowane były trzy subprojekty: subprojekt w obszarze Lokalne programy zatrudnienia "Zacznijmy od tego, co posiadamy... Nowe metody wykorzystania lokalnych zasobów" Stowarzyszenie "Partnerstwo Powiatu Inowrocławskiego". subprojekt w obszarze Poprawa jakości terytorium "Bogactwo kulturowe regionu inspiracją rozwoju gospodarczego obszarów wiejskich w województwie kujawsko-pomorskim" Stowarzyszenie Rozwoju Regionalnego PARTNER w Bydgoszczy. subprojekt w obszarze Poprawa jakości terytorium "Znaki Europy - dziedzictwo kulturowe i historyczne jako czynnik rozwoju lokalnego" Pomorsko Kujawskie Centrum Demokracji Lokalnej w Bydgoszczy. W I półroczu 2007 r. (w marcu i czerwcu) odbyły się kolejne spotkania robocze koordynatorów projektu ADEP z realizatorami podprojektów w ramach programu INTERREG IIIC. Podczas spotkań omawiano m.in. kwestie związane z promocją rezultatów subprojektów, organizacją konferencji podsumowującej realizację projektu ADEP w województwie kujawsko- pomorskim. Konferencja podsumowująca realizację projektu odbyła się dnia 13 czerwca 2007 r. w Przysieku. W pierwszej części konferencji przedstawiono założenia współpracy transnarodowej i międzyregionalnej (przedstawiciel Ministerstwa Rozwoju Regionalnego) 22