I. WSTĘP. 3 S t r o n a

Transkrypt

1

2 I. WSTĘP... 3 II. MONITORING JEDNOLITYCH CZĘŚCI WÓD PŁYNĄCYCH W 2014 ROKU... 5 III. CHARAKTERYSTYKA I OCENA JEDNOLITYCH CZĘŚCI WÓD BADANYCH W 2014 ROKU... 6 III.1. PLRW Nogat... 6 II.2.PLRW Kanał Jagielloński III.3.PLRW Elbląg do Młynówki III.4.PLRW Elbląg od Młynówki do ujścia wraz z jez. Drużno III.5.PLRW Kumiela III.6.PLRW Burzanka do wpływu do jez. Drużno III.7.PLRW Wąska do Sały z Sałą III.8.PLRW Wąska od Sały do wpływu do jez. Drużno III.9.PLRW Brzeźnica III.10.PLRW Dąbrówka III.11.PLRW Grabianka III.12.PLRW Stradanka III.13.PLRW Narusa III.14.PLRW Kanał Różański III.15.PLRW Bauda od źródeł do Dzikówki III.16.PLRW Bauda od Dzikówki do ujścia III.17.PLRW Okrzejka III.18.PLRW Pasłęka od wypływu ze zb. Pierzchały do ujścia III.19.PLRW Banówka do granicy państwa PODSUMOWANIE MATERIAŁY ŹRÓDŁOWE S t r o n a

3 I. WSTĘP Monitoring wód powierzchniowych, zgodnie z art. 155 ustawy Prawo Wodne z dnia 18 lipca 2001 u, polega na pozyskaniu informacji o stanie wód w dorzeczach dla potrzeb planowania w gospodarowaniu wodami oraz oceny osiągania celów środowiskowych. Badanie jakości wód powierzchniowych w zakresie elementów fizykochemicznych, chemicznych i biologicznych należy do kompetencji wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska. Celem wykonywania badań jest dostarczenie wiedzy o stanie wód, koniecznej do podejmowania działań na rzecz poprawy stanu oraz ochrony wód przed zanieczyszczeniem. Działania te powinny zapewnić ochronę przed eutrofizacją spowodowaną wpływem źródeł bytowo-komunalnych i rolniczych oraz ochronę przed zanieczyszczeniami przemysłowymi, w tym zasoleniem i substancjami szczególnie szkodliwymi dla środowiska wodnego. Monitoring realizowany jest zgodnie z sześcioletnim cyklem gospodarowania wodami, wynikającym z przepisów prawa krajowego dostosowanego do wymogów Ramowej Dyrektywy Wodnej (Dyrektywa 2000/60/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 20 października 2000 u, ustanawiająca ramy wspólnotowego działania w dziedzinie polityki wodnej). Ocena jednolitych części wód przeprowadzona jest w oparciu o rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 30 października 2014 u w sprawie sposobu klasyfikacji stanu jednolitych części wód powierzchniowych oraz środowiskowych norm jakości dla substancji priorytetowych (poz. 1482). Na stan jednolitej części wód wpływ mają oceny stanu/potencjału ekologicznego, ocena stanu chemicznego oraz ocena spełnienia wymagań dodatkowych dla obszarów chronionych. Jednym z najważniejszych elementów oceny jest analiza występującego w jednolitych częściach wód życia biologicznego i warunków do jego rozwoju. Warunki te dla naturalnych części wód określa się mianem stanu ekologicznego, dla silnie zmienionych i sztucznych potencjałem ekologicznym. W skład oceny stanu/potencjału ekologicznego wchodzą: elementy biologiczne - fitoplankton, fitobentos, makrofity, makrobezkręgowce bentosowe oraz ichtiofauna, elementy hydromorfologiczne - reżim hydrologiczny (wielkość i dynamika przepływu wód, połączenie z częściami wód podziemnych) - ciągłość strugi, strumienia, potoku lub rzeki (liczba i rodzaj barier, zapewnienie przejścia dla organizmów wodnych) - warunki morfologiczne (m. in. struktura i podłoże koryta, struktura strefy nadbrzeżnej, szybkość prądu). elementy fizykochemiczne charakteryzujące stan fizyczny wody, warunki tlenowe, zasolenie, zakwaszenie, warunki biogenne, a także wskaźniki z grupy substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego (substancje syntetyczne i niesyntetyczne). Stan chemiczny ocenia się na podstawie klasyfikacji wskaźników chemicznych charakteryzujących występowanie substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego w tym substancji priorytetowych i innych substancji zanieczyszczających. Ocena stanu chemicznego polega na porównaniu wartości średnich i maksymalnych dla 3 S t r o n a

4 poszczególnych wskaźników z normami środowiskowymi określonymi w załączniku nr 9 rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 30 października 2014 u w sprawie sposobu klasyfikacji stanu jednolitych części wód powierzchniowych oraz środowiskowych norm jakości dla substancji priorytetowych (Dz.U. poz z 2014 r.). Podstawową zasadą na wszystkich etapach oceny jest decydująca rola elementu o najniższej klasyfikacji. 4 S t r o n a

5 II. MONITORING JEDNOLITYCH CZĘŚCI WÓD PŁYNĄCYCH W 2014 ROKU Podstawę programu badań monitoringowych wód stanowi Program Państwowego Monitoringu Środowiska na lata oraz realizowany na tej podstawie Program Państwowego Monitoringu Środowiska województwa Warmińsko-Mazurskiego na lata , zatwierdzony przez Głównego Inspektora Ochrony Środowiska. W 2014 u Delegatura w Elblągu, realizując założenia programowe Państwowego Monitoringu Środowiska, przeprowadziła badania 19 jednolitych części wód powierzchniowych. Przebadano 5 różnych typów abiotycznych cieków, wśród których najliczniej reprezentowany był typ 17 (potok nizinny piaszczysty) - 11 jcw. Pozostałe typy badanych rzek to: typ 19 (rzeka nizinna piaszczysto - gliniasta) 3 jcw, typ 18 (potok nizinny żwirowy) 2 jcw, typ 20 (rzeka nizinna żwirowa) - 2 jcw, typ 23 (potok lub strumień na obszarze będącym pod wpływem procesów torfotwórczych) jedna jcw. Badania prowadzono w zakresie monitoringu operacyjnego - 13 przekrojów oraz diagnostycznego i operacyjnego 6 ppk. (w tym 1 przekrój w ramach intensywnego monitorowania jednolitych części wód w ujściach rzek Przymorza). Z 19 profili badawczych 10 usytuowanych było na wodach naturalnych a 9 na wodach silnie zmienionych i sztucznych. Wyniki przeprowadzonych badań posłużyły do dokonania klasyfikacji stanu lub potencjału ekologicznego oraz w trzech przekrojach do oceny stanu chemicznego. Zakres oceny objętych monitoringiem operacyjnym uzależniony był od realizowanego w danym u programu. W przypadku monitoringu operacyjnego, ocena stanu/potencjału ekologicznego była sporządzona na podstawie ograniczonej liczby wskaźników i ukierunkowana na oddziaływującą na daną jednolitą część wód presję. Przy ocenie stanu jednolitej części wód zastosowano metodę dziedziczenia, przez którą rozumie się przeniesienie wyników oceny elementów biologicznych, fizykochemicznych, morfologicznych oraz chemicznych na kolejne lata w przypadku, gdy jcw nie była objęta monitoringiem w pełnym zakresie. Dziedziczenie jest procesem aktualizacji wykonanej oceny o wyniki uzyskane w kolejnych latach realizacji monitoringu wód powierzchniowych. Metodę dziedziczenia zastosowano dla 6 jednolitych części wód. Zgodnie rozporządzenia Ministra Środowiska w sprawie klasyfikacji stanu jednolitych części wód powierzchniowych oraz środowiskowych norm jakości dla substancji priorytetowych (Dz.U. poz z 2014 r.) podstawę oceny stanu/potencjału ekologicznego stanowią wskaźniki biologiczne wraz ze wspomagającymi je wskaźnikami fizykochemicznymi. Dobór tych parametrów uzależniony jest od typu abiotycznego cieku oraz presji. 5 S t r o n a

6 III. CHARAKTERYSTYKA I OCENA JEDNOLITYCH CZĘŚCI WÓD BADANYCH W 2014 ROKU III.1. PLRW Nogat Nogat jest jednolitą częścią wód o długości cieków 65,4 km i powierzchni zlewni jcw 112,79 km 2. Rzeka jest skanalizowaną odnogą Wisły, odciętą od niej śluzą w Białej Górze i należy do dorzecza Wisły w regionie wodnym Dolnej Wisły. Przepływ wody uzależniony jest od dopływu wód wiślanych, który jest regulowany sztucznie za pomocą jazu w Białej Górze oraz od zasilania z własnej zlewni tj. Liwy i Malborskiej Młynówki. Średni roczny przepływ Nogatu wynosi ok. 25 m 3 /s. Nogat jest rzeką nizinną o minimalnym spadku, leniwym przepływie i nasilającej się eutrofizacji, powodującej zakwity oraz zarastanie dna i brzegów. Ujściowy odcinek Nogatu jest pod wpływem słonawych wód Zalewu Wiślanego. Silne wiatry północne i północno-zachodnie powodują cofkę, czyli wlewanie wód zalewowych do rzeki. W bilansie wodnym Nogatu przeważają wody wiślane. Nogat jest rzeką żeglowną, na której funkcjonują 4 śluzy. Stanowi granicę pomiędzy Żuławami Elbląskimi i Malborskimi (Wielkimi). Ujściowy odcinek Nogatu wraz z przyległym terenem znajduje się w obrębie rezerwatu przyrody Ujście Nogatu. Odcinek ujściowy rzeki znajduje się w sieci Natura 2000 i objęty jest ochroną siedliskową Zalew Wiślany i Mierzeja Wiślana PLH i gatunkową Zalew Wiślany PLB Pod względem administracyjnym dolny odcinek rzeki stanowi granicę pomiędzy województwem pomorskim, a warmińsko-mazurskim. Nogat jest odbiornikiem ścieków z punktowych źródeł zanieczyszczeń na terenie województwa pomorskiego. Badania w zakresie monitoringu operacyjnego i obszarów chronionych, prowadzono w ppk Nogat Kępa Dolna/Kępiny. KLASYFIKACJA POTENCJAŁU EKOLOGICZNEGO Ocenę potencjału ekologicznego oraz stanu jednolitej części wód Nogat wykonano w oparciu o wyniki badań przeprowadzonych w u 2014 oraz częściowo o wyniki ocen dziedziczone z u Elementy biologiczne IV klasa potencjał słaby. Spośród badanych wskaźników biologicznych fitobentos (I klasa), wskaźnik fitoplanktonowy (II klasa), makrofitowy indeks rzeczny (III klasa), makrobezkręgowce bentosowe (IV klasa) - elementem decydującym były makrobezkręgowce bentosowe (ocena dziedziczona z 2012 r.). 2. Elementy fizykochemiczne II klasa. Wartości wszystkich badanych wskaźników fizykochemicznych (grupa ) oraz specyficznych zanieczyszczeń syntetycznych i niesyntetycznych (grupa 3.6 wyniki dziedziczone z 2012 r.) odpowiadały określonym dla klasy II wartościom granicznym. 3. Elementy hydromorfologiczne Jcw silnie zmieniona (obwałowania i regulacje) II klasa. 6 S t r o n a

7 4. Potencjał ekologiczny Na podstawie elementów biologicznych, hydromorfologicznych i fizykochemicznych potencjał ekologiczny jcw Nogat oceniono jako słaby. OCENA STANU CHEMICZNEGO Z uwagi na niedotrzymanie środowiskowych norm jakości dot. wskaźnika związki tributylocyny, stan chemiczny jcw Nogat oceniono jako poniżej dobrego. Przekroczenia dotyczyły wartości średniorocznych (dane dziedziczone z 2012 r). OCENA SPEŁNIENIA WYMAGAŃ DLA OBSZARÓW CHRONIONYCH Dla obszarów chronionych i wrażliwych na eutrofizację wywołaną zanieczyszczeniami pochodzącymi ze źródeł komunalnych wymogi nie zostały spełnione. KLASYFIKACJA JEDNOLITEJ CZĘŚCI WÓD Ocena wykonana w oparciu o ocenę potencjału ekologicznego i stanu chemicznego oraz ocenę spełnienia wymagań dla obszarów chronionych wskazuje na stan zły Wyniki badań i ocena fitobentosu w jcw "Nogat" Rzeka: Nogat Stanowisko: Nogat - Kępa Dolna Data poboru: Kod/zakres badań: fitobentos okrzemkowy - skład taksonomiczny, multimetryczny indeks okrzemkowy IO dla rzek Metoda badania: Wytyczne metodyczne do przeprowadzenia oceny stanu ekologicznego jednolitych części wód rzek i jezior oraz potencjału ekologicznego sztucznie i silnie zmienionych jednolitych części wód płynących Polski na podstawie badań fitobentosu, J. Picińska Fałtynowicz, J. Błachuta, IMGW Wrocław r. Współrzędne geograficzne (WGS84) N:54, E:19, Typ zbiorowiska: zgodny z zapisami karty wyników L.p. Taksony Liczba okryw % 1 Achnanthes minutissima var.minutissima Amphora ovalis Amphora pediculus Coccenis placentula var.euglypta Coccenis placentula var.lineata Coccenis placentula var.placentula Fragilaria construens f.construens Fragilaria ulna var.acus Fragilaria ulna var.ulna Gomphonema clavatum S t r o n a

8 11 Gomphonema minutum Melosira varians Navicula cari Navicula menisculus var.menisculus Nitzschia angustata Nitzschia fonticola Rhoicosphenia abbreviata SUMA Multimetryczny indeks okrzemkowy dla rzek IO: 0.64 Ocena stanu/potencjału ekologicznego: MAKSYMALNY 8 S t r o n a

9 Mapa 1.1. Użytkowanie terenu zlewni jcwp Nogat 9 S t r o n a

10 II.2.PLRW Kanał Jagielloński Kanał Jagielloński o długości 5,68 km (MPHP) łączy rzekę Elbląg z Nogatem. Zgodnie z Podziałem hydrograficznym Polski (1983) kanał został przyporządkowany do dorzecza rzeki Elbląg. W nowym podziale hydrograficznym (MPHP) Kanał Jagielloński należy do dorzecza Nogatu. Kierunek przepływu wody w kanale uzależniony jest od stanu wód na rzece Elbląg i Nogacie. Bardzo często występuje tutaj zjawisko stagnacji wód, a także zasilanie kanału, w tym samym czasie, wodami zarówno z Nogatu (zachodnia część Kanału Jagiellońskiego) jak i rzeki Elbląg (wschodnia część). Poza tym do kanału odprowadzany jest, za pomocą stacji pomp, nadmiar wód z polderu. Kanał Jagielloński jest szlakiem żeglugowym łączącym rzekę Elbląg z Wisłą. Woda z kanału, poprzez sieć urządzeń hydrotechnicznych, wykorzystywana jest do nawadniania pobliskich terenów rolniczych w okresach suszy. Teren położony po obu brzegach kanału jest w przeważającej części depresyjny. Jcw Kanał Jagielloński, poprzez Kanał A (odwadniający za pomocą stacji pomp polder Fiszewka S), jest odbiornikiem ścieków z mechaniczno-biologicznej oczyszczalni typu Bioclere z Domu Pomocy Społecznej we Władysławowie w ilości 6,14 m 3 /d. W odniesieniu do abiotycznej typologii Kanał Jagielloński stanowi sztuczną jednolitą część wód. Długość cieków w jcw wynosi 11,65 km, powierzchnia zlewni - 36,6 km 2. Badania w zakresie monitoringu operacyjnego prowadzono w ppk Kanał Jagielloński Bielnik w odległości 100 m od ujścia do Nogatu. KLASYFIKACJA POTENCJAŁU EKOLOGICZNEGO 1. Elementy biologiczne Ocenę elementów biologicznych wykonano w oparciu o wyniki badań makrobezkręgowców bentosowych (MMI) z u 2014 oraz dziedziczoną z u 2012 ocenę fitobentosu okrzemkowego (IO). Wartość MMI 0,644 wskazywała na III klasę potencjał umiarkowany, IO 0,37 na klasę II potencjał dobry. 2. Elementy fizykochemiczne Spośród badanych wskaźników fizykochemicznych większość spełniała kryteria określone dla I klasy. Jedynie stężenie średnioroczne ogólnego węgla organicznego (OWO) i azotu Kjeldahla sklasyfikowano w klasie II. 3. Elementy hydromorfologiczne Jcw sztuczna (sztuczny kanał) II klasa. 4. Potencjał ekologiczny Przeprowadzone badania elementów biologicznych, hydromorfologicznych i fizykochemicznych wskazują na umiarkowany potencjał ekologiczny jcw Kanał Jagielloński. Wskaźnikiem decydującym były makrobezkręgowce bentosowe. 10 S t r o n a

11 OCENA STANU CHEMICZNEGO Substancji z grupy 4.1 i 4.2 nie badano. KLASYFIKACJA JEDNOLITEJ CZĘŚCI WÓD Na podstawie oceny potencjału ekologicznego, stan jcw Kanał Jagielloński oceniono jako zły Wyniki badań i ocena makrobezkręgowców w jcw Kanał Jagielloński" Rzeka: Kanał Jagielloński Stanowisko: Kanał Jagielloński - Bielnik Kod/zakres badań: makrobezkręgowce- skład taksonomiczny, liczba osobników, wielometryczny wskaźnik MMI_PL dla makrobezkręgowców bentosowych z rzek Data poboru: r. Metoda badania: "Przewodnik do oceny stanu ekologicznego rzek na podstawie makrobezkręgowców bentosowych, B. Bis, NFOŚ - Warszawa 2012 Współrzędne geograficzne (WGS84) N: 54, E:19, L.p. TAKSONY LICZBA OSOBNIKÓW TRICHOPTERA 1 Beaeridae 4 2 Limnephilidae 20 DIPTERA 3 Chironomidae 140 MALACOSTRACA 4 Gammarus sp. 13 OLIGOCHAETA 5 Oligochaeta 5 6 Haplotaxis gordioides 1 BIVALVIA 7 Sphaerium sp. 9 8 Unio sp. 3 9 Pisidium sp Dreissena polymorpha 26 GASTROPODA 11 Valvata sp Lymnaleidae Bithynia sp Melanoides tuberculatus 9 ODONATA 15 Gomphus sp. 3 HIRUDINEA 11 S t r o n a

12 16 Hirudo 1 EPHEMEROPTERA 17 Ephemera sp. 1 SUMA 374 Wielometryczny wskaźnik MMI_PL: Ocena stanu ekologicznego: UMIARKOWANY 12 S t r o n a

13 Mapa 2.1. Użytkowanie terenu i zrzuty ścieków w zlewni jcwp Kanał Jagielloński 13 S t r o n a

14 III.3.PLRW Elbląg do Młynówki Górny odcinek rzeki Elbląg położony głównie na Pojezierzu Iławskim i częściowo na Żuławach Wiślanych stanowi jcw o nazwie Elbląg do Młynówki. Odcinek wysoczyznowy położony na Pojezierzu Iławskim ma wartki przepływ, znaczne spadki i jest kręty. Na Żuław Wiślanych z uwagi na zmniejszenie spadku biegu rzeki znacznie zmniejsza prędkość przepływu i jako ciek typowo nizinnym płynie w wałach przeciwpowodziowych. Długość cieków w jcw wynosi 130,48 km a powierzchnia zlewni 344,88 km 2. Elbląg do Młynówki jest jednolitą częścią wód silnie zmienioną z uwagi na zabudowę poprzeczną i regulacje. Rzeka Elbląg należy do dorzecza Wisły w regionie wodnym Dolnej Wisły. Górny odcinek rzeki Elbląg od źródeł do jeziora Drużno potocznie nazywany jest rzeką Dzierzgoń. Długość odcinka wynosi 54,2 km. Zlewnia jcw Elbląg do Młynówki jest obszarem rolniczym o zróżnicowanej rzeźbie od pagórkowatej na Pojezierzu Iławskim o deniwelacjach osiągających lokalnie 50 m, do zupełnie płaskiej na Żuławach Wiślanych. W granicach zlewni znajduje się obszar Natura 2000 Lasy Iławskie PLB Jcw Elbląg do Młynówki jest odbiornikiem ścieków komunalnych z miasta Dzierzgoń (woj. pomorskie) oraz ścieków z mechaniczno-biologicznej oczyszczalni dla Zalewa, zlokalizowanej w Półwsi, w ilości około 845 m 3 /d (dane z informacji o korzystaniu ze środowiska). Badania jakości wody w 2014 u przeprowadzono w zakresie monitoringu operacyjnego i obszarów chronionych w ppk Elbląg/Dzierzgoń - Stare Dolno (34,2 km). KLASYFIKACJA POTENCJAŁU EKOLOGICZNEGO 1. Elementy biologiczne Oceniono w oparciu o fitobentos (IO) i makrofity (MIR). Z uwagi na znaczną rozbieżność z oceną pozostałych wskaźników biologicznych, z klasyfikacji wykluczono ichtiofaunę. Wartości indeksów obydwóch badanych w 2014 u parametrów biologicznych (MIR 36,5; IO - 0,37) wskazywały na III klasę potencjał umiarkowany. 2. Elementy fizykochemiczne Większość normowanych wskaźników fizykochemicznych odpowiadała I klasie. Wartości średnioroczne tlenu rozpuszczonego, ChZT-Mn, OWO, azotu Kjeldahla i fosforanów wskazywały na klasę II. Wskaźniki z grupy 3.6 (substancje szczególnie szkodliwe dla środowiska wodnego specyficzne zanieczyszczenia syntetyczne i niesyntetyczne) nie przekraczały granic określonych dla klasy II. 3. Elementy hydromorfologiczne II klasa - jednolita część wód silnie zmieniona z uwagi na zabudowę poprzeczną i regulacje. 4. Potencjał ekologiczny W oparciu o ocenę elementów biologicznych, hydromorfologicznych i fizykochemicznych, potencjał jcw Elbląg do Młynówki określono jako umiarkowany. 14 S t r o n a

15 OCENA STANU CHEMICZNEGO Badania substancji priorytetowych oraz innych substancji zanieczyszczających wykazały, że w jcw Elbląg do Młynówki zostały przekroczone środowiskowe norm jakości wskaźnika WWA benzo(g,h,i)perylenu i indeno(1,2,3-cd)pirenu, w związku z czym stan chemiczny oceniono jak poniżej dobrego. OCENA SPEŁNIENIA WYMAGAŃ DLA OBSZARÓW CHRONIONYCH Wymagania dla obszarów chronionych i wrażliwych na eutrofizację wywołaną zanieczyszczeniami ze źródeł komunalnych nie zostały spełnione. KLASYFIKACJA JEDNOLITEJ CZĘŚCI WÓD Na podstawie oceny potencjału ekologicznego oraz chemicznego stan jcw Elbląg do Młynówki oceniono jako zły Wyniki badań i ocena fitobentosu w jcw "Elbląg do Młynówki" Rzeka: Elbląg Stanowisko: Elbląg - Stare Dolno Data poboru: r. Kod/zakres badań: fitobentos okrzemkowy - skład taksonomiczny, multimetryczny indeks okrzemkowy IO dla rzek Metoda badania: Wytyczne metodyczne do przeprowadzenia oceny stanu ekologicznego jednolitych części wód rzek i jezior oraz potencjału ekologicznego sztucznie i silnie zmienionych jednolitych części wód płynących Polski na podstawie badań fitobentosu, J. Picińska Fałtynowicz, J. Błachuta, IMGW Wrocław r. Współrzędne geograficzne (WGS84) N:54, E:19, Typ zbiorowiska: zgodny z zapisami karty wyników L.p. Taksony Liczba okryw % 1 Achnanthes minutissima var.minutissima Amphora pediculus Cocconeis placentula var.euglypta Cocconeis placentula var.lineata Cocconeis placentula var.placentula Cymbella cymbiformis Cymbella tumida Cymbella ventricosa Fragilaria ulna var.acus Fragilaria ulna var.ulna Gomphonema acuminatum Gomphonema minutum S t r o n a

16 13 Gomphonema parvulum var.parvulum Gomphonema truncatum Melosira varians Navicula cari Navicula cryptocephala Navicula cryptotenella Navicula menisculus var.menisculus Navicula oblonga Nitzschia angustata Nitzschia fonticola Nitzschia sigmoidea Rhoicosphenia abbreviata SUMA Multimetryczny indeks okrzemkowy dla rzek IO: 0.37 Ocena stanu/potencjału ekologicznego: UMIARKOWA NY 3.2. Wyniki badań i ocena makrofitów w jcw "Elbląg do Młynówki" Rzeka Elbląg/Dzierzgoń Jcw "Elbląg do Młynówki" Stanowisko: "Elbląg/Dzierzgoń Stare Dolno Data wykonania badania: GPS: N:54, E:19, Gatunek Liczba wartości wskaźnikowej (L) Współczynnik wagowy (W) Współczynnik pokrycia (P) L W P W P Alisma plantago-aquatica Ceratophyllum demersum Elodea canadensis Glyceria maxima Hydrocharis morsus-ranae Iris pseudacorus Lemna minor Lemna trisulca Nuphar lutea Phragmites australis Polygonium persicaria Potamogeton lucens Potamogeton natans Rorippa amphibia S t r o n a

17 Sagittaria sagittifolia Sparganium emersum Sparganium erectum Typha latifolia Makrofitowy indeks rzeczny MIR Ocena stanu/potencjału ekologicznego: UMIARKOWANY 17 S t r o n a

18 Mapa 3.1. Użytkowanie terenu i zrzuty ścieków w zlewni jcwp Elbląg do Młynówki 18 S t r o n a

19 III.4.PLRW Elbląg od Młynówki do ujścia wraz z jez. Drużno Jednolita część wód o nazwie Elbląg od Młynówki do ujścia wraz z jez. Drużno obejmuje powierzchnię zlewni wynoszącą 501,9 km 2. Długość cieków w jcw wynosi 197,25 km. Rzeka Elbląg należy do dorzecza Wisły w regionie wodnym Dolnej Wisły. Średni przepływ rzeki w przekroju ujściowym wynosi 8,6 m 3 /s. Poziom wód w rzece uzależniony jest od dopływu z dorzecza oraz stanu wody na Zalewie Wiślanym. Przy silnych wiatrach z kierunków: północnego i północno-wschodniego następuje cofka i wlewanie słonawych wód zalewowych do rzeki. Kierunek przepływu wody jest wtedy odwrotny tj. od Zalewu do jeziora Drużno, czyli w górę rzeki. Zmiany kierunku przepływu wód w rzece powodują duże wahania zasolenia oraz resedymentację osadów dennych. Elbląg skupia w sobie wszystkie niekorzystne cechy rzeki nizinnej i skanalizowanej, które decydują o stanie czystości oraz intensywności procesów samooczyszczania: minimalny spadek, leniwy przepływ a czasami jego brak, postępująca eutrofizacja powodująca zarastanie dna i brzegów oraz duża ilość osadów dennych. Dorzecze rzeki Elbląg posiada rozgałęziony układ hydrograficzny, a przeważającą jego część stanowi zlewnia jeziora Drużno. Bezpośrednio do rzeki Elbląg wpływa kilka niewielkich cieków (Fiszewka, Tyna, Kumiela i Babica). Główne zasilanie rzeki Elbląg pochodzi z jeziora Drużno. Według podziału Polski na krainy naturalne, zlewnia rzeki leży w obrębie czterech jednostek fizyczno-geograficznych: Żuław Wiślanych, Pojezierza Iławskiego, Wysoczyzny Elbląskiej i Równiny Warmińskiej. Jcw leży na obszarze objętym ochroną Natura 2000 Zalew Wiślany PLB280010, Zalew Wiślany i Mierzeja Wiślana (PLH280007), Jezioro Drużno PLB i Jezioro Drużno (PLH280028). Ponadto na obszarze zlewni występują cztery rezerwaty przyrody (Jezioro Drużno, Zatoka Elbląska, Dęby w Krukach Pasłęckich, Lenki). Rzeka Elbląg wykorzystywana jest jako szlak żeglugowy. Poprzez Kanał Jagielloński i Nogat posiada połączenie z Wisłą, a Kanałem Elbląskim można dopłynąć do Ostródy i Iławy. Na rzece znajduje się Port Morski w Elblągu. Woda z rzeki pobierana jest do celów technologicznych przez zakłady przemysłowe miasta Elbląga, a w okresach suszy, za pomocą systemu melioracyjnego, może być wykorzystana do nawadniania obszarów rolniczych na Żuławach. Jcw Elbląg od Młynówki do ujścia wraz z jez. Drużno bezpośrednio i za pośrednictwem licznych dopływów, jest odbiornikiem ścieków komunalnych i wód pochłodniczych ze źródeł punktowych - szczegółowe dane w tabeli poniżej. Nazwa zakładu Gminny Zakład Komunalny w Markusach Szkoła Podstawowa Miejscowość/ gmina Stare Dolno gm. Markusy Żurawiec Rodzaj oczyszczalni Mb (osad czynny, komora denitryfikacji, chemiczne strącanie fosforu PIX) Mb (SOTRALENTZ Odbiornik ścieków Elbląg Dzierzgoń Kanał A Ilość ścieków (m 3 /d) 12,94 (wg informacji o korzystaniu ze środowiska) 3,21 Uwagi Ścieki bezpośrednio odprowadzane są do rzeki Elbląg Ścieki poprzez system kanałów 19 S t r o n a

20 w Żurawcu gm. Markusy typu BIO-MAX, usuwanie azotu) (wg informacji o korzystaniu ze środowiska) i stację pomp odprowadzane są do Drużna Rzeźnia Żurawiec Gmina Gronowo Elbląskie Oczyszczalnia w Gronowie Elbląskim Elbląskie Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji Odlewnia Elzamech Energa Kogeneracja EPWiK w Elblągu oczyszczalnia w Nowakowie Żurawiec gm. Markusy Gronowo Elbląskie gm. Gronowo Elbląskie m. Elbląg Mb (złoże biologiczne, usuwanie azotu) Mb (złoże biologiczne, 3 filtry gruntowe) Mb (osad czynny, komory donitryfikacji i defosfatacji m. Elbląg Wody pochłodnicze m. Elbląg Nowakowo gm. Elbląg Wylot 1 Ścieki technologiczne Wylot 2 Oczyszczalnia mechaniczna Wylot 3 Wody pochłodnicze Mb typu Bioskop, złoże biologiczne Tyna Fiszewka Elbląg Elbląg Elbląg Elbląg Elbląg Elbląg poprzez Kanał A 0,98 (dane z Działu Inspekcji) 103,51 (dane z automonitoringu) ,0 (wg informacji o korzystaniu ze środowiska) 235,48 (dane z automonitoringu) 168,45 148, ,0 (dane z automonitoringu) 3,45 (wg informacji o korzystaniu ze środowiska) Ścieki odprowadzane bez wymaganego pozwolenia wodnoprawnego Do Fiszewki ścieki dopływają rowem o długości 1500 m Ścieki uszczelnionym kanałem o dł. 160 m odpływają do rzeki Elbląg Wody pochłodnicze bezpośrednio do rzeki Elbląg Wody pochłodnicze odprowadzane kanałem do rzeki Elbląg Wody z Kanału odprowadzane są do rzeki Elbląg za pośrednictwem stacji pomp. Badania jakości jcw Elbląg od Młynówki do ujścia wraz z jez. Drużno w 2014 r. prowadzono w ramach monitoringu operacyjnego i monitoringu obszarów chronionych w ppk Elbląg - Nowakowo zlokalizowanym w odległości 2,5 km od ujścia do Zalewu Wiślanego. 20 S t r o n a

21 KLASYFIKACJA STANU EKOLOGICZNEGO Do wykonania klasyfikacji stanu ekologicznego oraz stanu jednolitej części wód Elbląg od Młynówki do ujścia wraz z jez. Drużno oprócz wyników uzyskanych w 2014 r. wykorzystano wyniki badań elementów biologicznych, fizykochemicznych oraz wybranych wskaźników z grupy 4.1 i 4.2 (substancje priorytetowe i inne zanieczyszczenia) wykonanych w 2012 u (tzw. dane dziedziczone). 1. Elementy biologiczne Ocenę przeprowadzono w oparciu o badanie fitobentosu okrzemkowego (IO). Do oceny pozostałych elementów - fitoplanktonu (IFPL), makrofitów (MIR) i makrobezkręgowców bentosowych (MMI) wykorzystano wyniki badań z u Wartość indeksu MMI 0,145 odpowiadała V klasie i kwalifikowała elementy biologiczne do stanu złego. 2. Elementy fizykochemiczne Ocena wskaźników fizykochemicznych wskazuje na stan poniżej dobrego. Wskaźnikami przekraczającymi wartości graniczne określone dla II klasy były: przewodność w 20 C, substancje rozpuszczone oraz chlorki, co związane jest z tzw. cofkami - wlewami słonawych wód z Zalewu Wiślanego. Jednak z uwagi na niekorzystną ocenę elementów biologicznych (V klasa) w/w wskaźniki zostały uwzględnione w ocenie. Wartości pozostałych parametrów odpowiadały I lub II klasie. Wskaźniki z grupy 3.6 specyficzne zanieczyszczenia syntetyczne i niesyntetyczne - dziedziczone z 2012 u spełniały kryteria II klasy. 3. Elementy hydromorfologiczne Jcw naturalna I klasa. 4. STAN EKOLOGICZNY Na podstawie oceny elementów biologicznych i fizykochemicznych stan jcw Elbląg od Młynówki do ujścia wraz z jez. Drużno określono jako zły. OCENA STANU CHEMICZNEGO Oceniono jako poniżej dobrego ze względu na przekroczenie środowiskowych norm jakości wskaźników: WWA benzo(g,h,i)perylenu i indeno(1,2,3-cd)pirenu (2014) oraz związków tributylocyny (2012). Analiza wyników badań WWA benzo(g,h,i,)perylenu i indeno(1,2,3,-cd)pirenu wykazuje wzrost wielkości stężeń średniorocznych w kolejnych latach (2012 0,0023 µg/l, ,0032 µg/l, ,0035 µg/l). OCENA SPEŁNIENIA WYMAGAŃ DLA OBSZARÓW CHRONIONYCH Zarówno dla obszarów chronionych, jak i wrażliwych na eutrofizację wywołaną zanieczyszczeniami pochodzącymi ze źródeł komunalnych, wymagania nie zostały spełnione. 21 S t r o n a

22 KLASYFIKACJA JEDNOLITEJ CZĘŚCI WÓD Stan jcw Elbląg od Młynówki do ujścia wraz z jez. Drużno oceniono jako zły z uwagi na niekorzystną ocenę stanu ekologicznego i chemicznego a także niespełnienie wymagań dla obszarów chronionych Wyniki badań i ocena fitobentosu w jcw "Elblag od Młynówki do ujścia wraz z jez. Drużno" Rzeka: Elbląg Stanowisko: Elbląg - Nowakowo Data poboru: r. Kod/zakres badań: fitobentos okrzemkowy - skład taksonomiczny, multimetryczny indeks okrzemkowy IO dla rzek Metoda badania: Wytyczne metodyczne do przeprowadzenia oceny stanu ekologicznego jednolitych części wód rzek i jezior oraz potencjału ekologicznego sztucznie i silnie zmienionych jednolitych części wód płynących Polski na podstawie badań fitobentosu, J. Picińska Fałtynowicz, J. Błachuta, IMGW Wrocław r. Współrzędne geograficzne (WGS84) N:54,44445 E:19, Typ zbiorowiska: zgodny z zapisami karty wyników Lp. Taksony Liczba okryw % 1 Achnanthes minutissima var.minutissima Amphora pediculus Coccenis placentula var.euglypta Coccenis placentula var.lineata Coccenis placentula var.placentula Fragilaria ulna var.acus Gomphonema minutum Gomphonema parvulum var.parvulum Navicula menisculus var.menisculus Nitzschia angustata Nitzschia fonticola Nitzschia hungarica Rhoicosphenia abbreviata SUMA Multimetryczny indeks okrzemkowy dla rzek IO: 0.69 BARDZO Ocena stanu/potencjału ekologicznego: DOBRY 22 S t r o n a

23 Mapa 4.1. Użytkowanie terenu i zrzuty ścieków w zlewni jcwp Elbląg od Młynówki do ujścia wraz z jez. Drużno 23 S t r o n a

24 III.5.PLRW Kumiela Kumiela, zwana potocznie Dzikuską jest rzeką II rzędu, prawobrzeżnym dopływem rzeki Elbląg. Długość rzeki wynosi 16,9 km. Zlewnia jcw o kodzie PLRW zajmuje powierzchnię 54,1 km 2, w której długość cieków wynosi 26,9 km. Kumiela należy do dorzecza Wisły w regionie wodnym Dolnej Wisły. Przepływ średni w przekroju ujściowym wynosi 0,28 m 3 /s. Kumiela wypływa z Jeziora Starego położonego na wysokości 172,6 m n.p.m. i w swoim biegu przepływa przez zbiornik zaporowy nazywany Jeziorem Goplenica. Najważniejszym i największym dopływem Kumieli jest Srebrny Potok. Zasilana jest także wodami Jeziora Martwego. Od źródeł, aż do zabudowy miejskiej, Kumiela płynie przez lasy. Dolny odcinek rzeki przechodzący przez miasto Elbląg jest skanalizowany a ujściowy odcinek dodatkowo obwałowany. Przeważająca cześć jcw położona jest w obrębie Wysoczyzny Elbląskiej. Tylko niewielki skrawek znajduje się na Żuławach Wiślanych. Na obszarze jcw występuje zróżnicowana rzeźba z przewagą falistej, porozcinanej głębokimi dolinami erozyjnymi. Kumiela jest odbiornikiem ścieków z Nadleśnictwa Elbląg w ilości 0,5 m 3 /d (dane z Działu Inspekcji) oraz wód opadowych z terenu miasta. Na ujściowym odcinku rzeki znajduje się wylot awaryjny z przepompowni ścieków osiedla mieszkaniowego Zatorze. Rzeka w całości stanowi jednolitą część wód. Badania jakości przeprowadzono w zakresie monitoringu operacyjnego w ppk Kumiela - Elbląg-Zatorze w odległości 0,1 km od ujścia do rzeki Elbląg. KLASYFIKACJA POTENCJAŁU EKOLOGICZNEGO 1. Elementy biologiczne Ocenę wykonano w oparciu o fitobentos. Wartość multimetrycznego indeksu okrzemkowego 0,48 kwalifikowała jcw Kumiela do stanu dobrego - II klasy. 2. Elementy fizykochemiczne Wszystkie monitorowane wskaźniki fizykochemiczne spełniały wymagania I lub II klasy. 3. Elementy hydromorfologiczne Jcw silnie zmieniona (ciek biegnie przez intensywnie zagospodarowane obszary miasta) II klasa. 4. Potencjał ekologiczny Potencjał ekologiczny jcw Kumiela w oparciu o klasyfikację elementów biologicznych i fizykochemicznych oceniono jako dobry. OCENA STANU CHEMICZNEGO Z uwagi na ograniczony rodzajem monitoringu zakres badań, oceny stanu chemicznego nie wykonano. 24 S t r o n a

25 5.1. Wyniki badań i ocena fitobentosu w jcw "Kumiela" Rzeka: Kumiela Stanowisko: Kumiela - Zatorze Data poboru: r. Kod/zakres badań: fitobentos okrzemkowy - skład taksonomiczny, multimetryczny indeks okrzemkowy IO dla rzek Metoda badania: Wytyczne metodyczne do przeprowadzenia oceny stanu ekologicznego jednolitych części wód rzek i jezior oraz potencjału ekologicznego sztucznie i silnie zmienionych jednolitych części wód płynących Polski na podstawie badań fitobentosu, J. Picińska Fałtynowicz, J. Błachuta, IMGW Wrocław r. Współrzędne geograficzne (WGS84) N:54, E:19, Typ zbiorowiska: zgodny z zapisami karty wyników Lp. Taksony Liczba okryw % 1 Achnanthes minutissima var.minutissima Amphora pediculus Cocconeis placentula var.euglypta Cocconeis placentula var.placentula Cymatopleura solea Cymbella amphicephala var.amphicephala Cymbella cuspidata Cymbella rechradtii Fragilaria construens f.binodis Fragilaria construens f.construens Fragilaria parasitica Fragilaria ulna var.acus Fragilaria ulna var.ulna Gomphonema acuminatum Gomphonema minutum Gomphonema parvulum var.parvulum Navicula cari Navicula cryptotenella Navicula lanceolata Navicula menisculus var.menisculus Nitzschia acicularis Nitzschia angustata Nitzschia debilis Nitzschia fonticola Nitzschia hungarica Nitzschia linearis var.linearis S t r o n a

26 27 Surirella brebissoni SUMA Multimetryczny indeks okrzemkowy dla rzek IO: 0.48 Ocena stanu/potencjału ekologicznego: DOBRY 26 S t r o n a

27 Mapa 5.1. Użytkowanie terenu oraz zrzuty ścieków w zlewni jcwp Kumiela 27 S t r o n a

28 III.6.PLRW Burzanka do wpływu do jez. Drużno Burzanka jest rzeką II rzędu, o długości 12,5 km i powierzchni zlewni 20,1 km 2. Wypływa z Wysoczyzny Elbląskiej na wysokości 130 m n.p.m. w okolicach miejscowości Wilkowo i uchodzi do jeziora Drużno. Długość cieków w jcw wynosi 17,2 km. Burzanka należy do dorzecza Wisły w regionie wodnym Dolnej Wisły. Średni przepływ rzeki w przekroju ujściowym wynosi 0,2 m 3 /s. Dolina rzeki o głębokości dochodzącej do 20 m na obszarze wysoczyznowym w znacznej części jest zalesiona. Burzanka na ujściowym odcinku znajdującym się obszarze Żuław Wiślanych jest obwałowana. Burzanka objęta jest różnymi formami ochrony prawnej w zakresie środowiska przyrodniczego. Ujściowy odcinek rzeki leży w obrębie rezerwatu przyrody Jezioro Drużno oraz obszaru Natura 2000 Jezioro Drużno PLB (ochrona siedliskowa) i Jezioro Drużno PLH (ochrona gatunków). Powierzchnię zlewni budują głównie gliny zwałowe przemieszane z piaskami i żwirami. W strukturze użytkowania gruntów przeważają obszary rolnicze z przewagą gruntów ornych. Lasy zajmują tylko nieznaczną część terenu i występują głównie w dolinie rzeki i dolinach jej dopływów na obszarze wysoczyznowym. Burzanka, za pośrednictwem rowu melioracyjnego jest odbiornikiem ścieków z zakładu DRE w Gronowie Górnym w ilości około 3,5 m 3 /d (dane z informacji o korzystaniu ze środowiska). Dodatkowym, potencjalnym źródłem zanieczyszczenia rzeki są spływy powierzchniowe z terenów wiejskich. Stan jakości w zakresie monitoringu diagnostycznego, operacyjnego i obszarów chronionych, badano w ppk Burzanka - Gronowo Górne w odległości 2,4 km od ujścia do jeziora Drużno. KLASYFIKACJA STANU EKOLOGICZNEGO 1. Elementy biologiczne Klasyfikację przeprowadzono na podstawie makrofitów, makrobezkręgowców bentosowych oraz ichtiofauny. Ocena ichtiofauny, wykonana na zlecenie GIOŚ przez Instytut Rybactwa Śródlądowego w Olsztynie, wskazywała na V klasę stan zły i zadecydowała o klasyfikacji elementów biologicznych. 2. Elementy fizykochemiczne Ocena parametrów z grupy wskazuje na stan poniżej dobrego. Jedynym wskaźnikiem przekraczającym granice określone dla klasy II była zasadowość ogólna. Wartości pozostałych mieściły się w zakresie odpowiadającym I lub II klasie. Wartości parametrów charakteryzujących substancje szczególnie szkodliwe dla środowiska wodnego specyficzne zanieczyszczenia syntetyczne i niesyntetyczne z grupy 3.6, będące składową oceny stanu ekologicznego, wskazywały na II klasę. 3. Elementy hydromorfologiczne Jcw naturalna, brak zmian hydromorfologicznych - I klasa. 28 S t r o n a

29 4. Stan ekologiczny na podstawie oceny elementów biologicznych, hydromorfologicznych oraz fizykochemicznych stan ekologiczny jcw Burzanka do wpływu do jez. Drużno określono jako zły. OCENA STANU CHEMICZNEGO Jcw Burzanka do wpływu do jez. Drużno charakteryzuje się dobrym stanem chemicznym. Badania substancji priorytetowych oraz innych substancji zanieczyszczających z grupy 4.1 i 4.2 wykazały, że poziom żadnej z kontrolowanych substancji nie przekroczył wartości granicznych określonych dla środowiskowych norm jakości. OCENA SPEŁNIENIA WYMAGAŃ DLA OBSZARÓW CHRONIONYCH Dla obszarów chronionych Natura2000 oraz wrażliwych na eutrofizację wywołaną zanieczyszczeniami pochodzącymi ze źródeł komunalnych, wymagania nie zostały spełnione. KLASYFIKACJA JEDNOLITEJ CZĘŚCI WÓD Stan jcw Burzanka do wpływu do jez. Drużno oceniono jako zły z uwagi na niekorzystną ocenę elementów biologicznych (ichtiofauna) i fizykochemicznych a także niespełnienie wymagań dla obszarów chronionych Wyniki badań i ocena makrofitów w jcw "Burzanka do wpływu do jez. Drużno" Rzeka Burzanka Burzanka Jcw jcw Burzanka do wpływu do jez. Drużno Stanowisko: ppk Burzanka Gronowo Górne Data wykonania badania: GPS: N:54, E:19, GATUNEK Liczba wartości wskaźnikowej (L) Współczynnik wagowy (W) Współczynnik pokrycia (P) L W P Cladophora sp Vaucheria sp Glyceria fluitans Phalaris arundinacea Phragmites australis Scirpus silvaticus Makrofitowy indeks rzeczny MIR 21.4 Ocena stanu/potencjału ekologicznego: SŁABY W P 29 S t r o n a

30 6.2. Wyniki badań i ocena makrobezkręgowców w jcw Burzanka do wpływu do jez. Drużno" Rzeka: Stanowisko: Burzanka Burzanka - Gronowo Górne Kod/zakres badań: makrobezkręgowce- skład taksonomiczny, liczba osobników, wielometryczny wskaźnik MMI_PL dla makrobezkręgowców bentosowych z rzek Data poboru: r. Metoda badania: "Przewodnik do oceny stanu ekologicznego rzek na podstawie makrobezkręgowców bentosowych, B. Bis, NFOŚ - Warszawa 2012 Współrzędne geograficzne N:54, E:19, (WGS84) L.p. TAKSONY LICZBA OSOBNIKÓW EPHEMEROPTERA 1 Caenidae 24 HIRUDINEA 2 Hirudo 1 MALACOSTRACA 3 Gammarus sp. 203 OLIGOCHAETA 4 Oligichaeta 2 TRICHOPTERA 5 Limnephilidae 166 SUMA 396 Wielometryczny wskaźnik MMI_PL: Ocena stanu ekologicznego: UMIARKOWANY 30 S t r o n a

31 Mapa 6.1. Użytkowanie terenu i zrzuty ścieków w zlewni jcwp Burzanka do wpływu do jez. Drużno 31 S t r o n a

32 III.7.PLRW Wąska do Sały z Sałą Wąska, o długości 47,1 km i powierzchni zlewni 254,4 km 2, jest jednym z największych dopływów jeziora Drużno. Rzekę podzielono na dwie jednolite części wód. Górny odcinek rzeki stanowi jednolitą część wód o nazwie Wąska do Sały z Sałą o powierzchni 186,55 km 2 i łącznej długość cieków 71,7 km. Jcw obejmuje odcinek rzeki Wąskiej oraz jej dopływy: Szuwar, Dopływ z Grądek, Zimny Strumyk i Sałę. Rzeka Wąska należy do dorzecza Wisły w regionie wodnym Dolnej Wisły. Jest częścią wód silnie zmienioną ze względu na zabudowę poprzeczną. Średni przepływ rzeki w przekroju badawczym wynosi około 1,1 m 3 /s. Na obszarze zlewni jcw znajduje się obszar Natura 2000 pod nazwą Uroczysko Markowo PLH Wąska wypływa z północno-wschodniej przykrawędziowej strefy Pojezierza Iławskiego i następnie wpada na Równinę Warmińską. Zlewnia jcw jest obszarem o zróżnicowanej rzeźbie od pagórkowatej o znacznych deniwelacjach do zupełnie płaskiej. W strukturze użytkowania gruntów dominują tereny rolne w postaci gruntów ornych. Znaczną część zajmują lasy ciągnące się wzdłuż Wąskiej i jej dopływów. Wąska, za pośrednictwem Potoku Granicznego, jest odbiornikiem około 25 m 3 /d ścieków z oczyszczalni gminnej w Godkowie (dane z informacji o korzystaniu ze środowiska 2014 r. oraz z automonitoringu) a także, za pośrednictwem dopływu rzeki Sały, ścieków z mechaniczno-biologicznej oczyszczalni ścieków w Surowym w ilości 13,8 m 3 /d oraz mechaniczno-biologicznej oczyszczalni typu Bioclere w Kroninie odprowadzającej 4,6 m 3 /d ścieków (dane dotyczące ilości ścieków pochodzą z automonitoringu). Badania jakości wody w 2014 u w zakresie monitoringu operacyjnego i obszarów chronionych prowadzono w ppk Wąska Cieszyniec. KLASYFIKACJA POTENCJAŁU EKOLOGICZNEGO 1. Elementy biologiczne Ocenę wykonano na podstawie indeksu okrzemkowego (IO), którego wartość - 0,34 kwalifikowała jcw do III klasy. 2. Elementy fizykochemiczne Ocena wskaźników z grupy wskazuje potencjał poniżej dobrego. Wskaźnikiem przekraczającym granice określone dla II klasy były fosforany. Wartości pozostałych normowanych parametrów fizykochemicznych odpowiadały I lub II klasie. 3. Elementy hydromorfologiczne Ze względu na zabudowę poprzeczną jednolita część wód została sklasyfikowana jako silnie zmieniona II klasa. 4. Potencjał ekologiczny Na podstawie oceny elementów biologicznych, hydromorfologicznych oraz fizykochemicznych, potencjał jcw Wąska do Sały z Sałą określono jako umiarkowany. OCENA STANU CHEMICZNEGO 32 S t r o n a

33 Ze względu na ograniczony rodzajem monitoringu zakres badań, oceny stanu chemicznego nie wykonano. OCENA SPEŁNIENIA WYMAGAŃ DLA OBSZARÓW CHRONIONYCH Wymogania dla obszarów chronionych wrażliwych na eutrofizację wywołaną zanieczyszczeniami pochodzącymi ze źródeł komunalnych nie zostały spełnione. KLASYFIKACJA JEDNOLITEJ CZĘŚCI WÓD Stan jcw Wąska od Sały z Sałą oceniono jako zły z uwagi niekorzystną ocenę potencjału ekologicznego oraz niespełnienie wymagań dla obszarów chronionych Wyniki badań i ocena fitobentosu w jcw "Wąska do Sały z Sałą" Rzeka: Wąska Stanowisko: Wąska - Cieszyniec Data poboru: r. Kod/zakres badań: fitobentos okrzemkowy - skład taksonomiczny, multimetryczny indeks okrzemkowy IO dla rzek Metoda badania: Wytyczne metodyczne do przeprowadzenia oceny stanu ekologicznego jednolitych części wód rzek i jezior oraz potencjału ekologicznego sztucznie i silnie zmienionych jednolitych części wód płynących Polski na podstawie badań fitobentosu, J. Picińska Fałtynowicz, J. Błachuta, IMGW Wrocław r. Współrzędne geograficzne (WGS84) N:54, E:19, Typ zbiorowiska: zgodny z zapisami karty wyników Lp. Taksony Liczba okryw % 1 Achnanthes minutissima var.minutissima Amphora pediculus Coccenis placentula var.lineata Coccenis placentula var.placentula Cymatopleura solea Cymbella ventricosa Diatoma vulgaris Fragilaria ulna var.acus Fragilaria ulna var.ulna Gomphonema minutum Gomphonema parvulum var.parvulum Gyrosigma attenautum Melosira varians Navicula cryptocephala Navicula lanceolata Navicula slesvicensis S t r o n a

34 17 Navicula tripunctata Nitzschia acicularis Navicula angustata Nitzschia fonticola Nitzschia hungarica Rhoicosphenia abbreviata Surirella brebissonii Surirella minuta SUMA Multimetryczny indeks okrzemkowy dla rzek IO: 0.34 UMIARKOWA Ocena stanu/potencjału ekologicznego: NY 34 S t r o n a

35 Mapa 7.1. Użytkowanie terenu i zrzuty ścieków w zlewni jcwp Wąska od Sały z Sałą 35 S t r o n a

36 III.8.PLRW Wąska od Sały do wpływu do jez. Drużno Jednolita część wód Wąska od Sały do wpływu do jeziora Drużno obejmuje środkowy i dolny odcinek rzeki. Zlewnia jcw zajmuje powierzchnię 40 km 2, w której długość cieków wynosi 23,4 km. Wąska należy do dorzecza Wisły w regionie wodnym Dolnej Wisły. Średni przepływ rzeki w przekroju ujściowym dochodzi do 2,3 m 3 /s. Środkowy odcinek Wąskiej leżący w obrębie Równiny Warmińskiej charakteryzuje się głęboką doliną rzeki o głębokości dochodzącej do 30 m. Poniżej Pasłęka, Wąska wpływa na Żuławy Wiślane i jest obwałowana ze względu na zagrożenie powodziowe. Do najważniejszych dopływów środkowego i dolnego odcinka Wąskiej należą: Sirwa i Brzezinka. Zlewnia jcw jest obszarem o zróżnicowanej rzeźbie od pagórkowatej o znacznych deniwelacjach, do zupełnie płaskiej. Jest to obszar prawnie chroniony w zakresie środowiska przyrodniczego. Ujściowy odcinek rzeki leży w obrębie rezerwatu przyrody Jezioro Drużno oraz obszaru Natura2000 Jezioro Drużno PLB (ochrona gatunków) i PLH (ochrona siedlisk. Jcw Wąska od Sały do wpływu do jeziora Drużno jest bezpośrednim odbiornikiem ścieków z mechaniczno-biologicznej oczyszczalni w Pasłęku w ilości 1437 m 3 /d oraz, za pośrednictwem Brzezinki, ścieków z mechaniczno-biologicznej oczyszczalni dla zakładu Sery ICC Pasłęk w ilości około 1160 m 3 /d (dane dotyczące ilości odprowadzanych ścieków pochodzą z automonitoringu). Ponadto niewielka ilość w około 2 m 3 /d - odprowadzana jest na odcinku ujściowym z mechaniczno-biologicznej oczyszczalni w Węzinie (dane o ilości ścieków z informacji o korzystaniu ze środowiska). Na kilku odcinkach jest źródłem zasilania, jak i odbioru wody ze stawów rybnych. Badania w zakresie monitoringu diagnostycznego, operacyjnego i obszarów chronionych przeprowadzono w ppk Wąska Węzina, zlokalizowanym w odległości 2,2 km od ujścia rzeki do jeziora Drużno. KLASYFIKACJA POTENCJAŁU EKOLOGICZNEGO 1. Elementy biologiczne Z elementów biologiczych wykonane zostały badania fitobentosu oraz makrofitów (2014 r.). Wartość indeksu makrofitowego (MIR) wynosiła 26,9 i zadecydowała o zaliczeniu tego elementu do III klasy potencjału umiarkowanego. Indeksu okrzemkowy wskazywał na I klasę potencjał maksymalny. 2. Elementy fizykochemiczne Ocena elementów fizykochemicznych wskazuje na potencjał poniżej dobrego. Wskaźnikiem przekraczającym wartość graniczną dla II klasy były fosforany. Wartości pozostałych badanych parametrów odpowiadają I bądź II klasie. Analiza wyników badań substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego specyficzne zanieczyszczenia syntetyczne i niesyntetyczne z grupy 3.6 wykazała, że mieszczą się w granicach wyznaczonych dla klasy II. 3. Elementy hydromorfologiczne II klasa - jcw silnie zmieniona z uwagi na zabudowę poprzeczną (2 jazy z funkcją energetyczną MEW). 36 S t r o n a

37 4. Potencjał ekologiczny Na podstawie oceny elementów biologicznych, hydromorfologicznych oraz fizykochemicznych, potencjał jcw Wąska od Sały do wpływu do jeziora Drużno określono jako umiarkowany. OCENA STANU CHEMICZNEGO Jcw Wąska od Sały do wpływu do jeziora Drużno określono jako poniżej dobrego, z uwagi na przekroczenie dopuszczalnych norm środowiskowych dla WWA benzo(g,h,i)perylenu i indenol(1,2,3-cd)pirenu. Pozostałe monitorowane substancje z grupy 4.1 i 4.2 (substancje priorytetowe oraz inne zanieczyszczenia) nie występowały w stężeniach ponadnormatywnych. OCENA SPEŁNIENIA WYMAGAŃ NA OBSZARACH CHRONIONYCH Dla obszarów chronionych i wrażliwych na eutrofizację wywołaną zanieczyszczeniami pochodzącymi ze źródeł komunalnych, wymagania nie zostały spełnione. KLASYFIKACJA JEDNOLITEJ CZĘŚCI WÓD Stan jcw Wąska od Sały do wpływu do jeziora Drużno w oparciu o ocenę potencjału ekologicznego, stanu chemicznego oraz oceny spełnienia wymagań na obszarach chronionych, oceniono jako zły Wyniki badań i ocena fitobentosu w jcw "Wąska od Sały do wpływu do jez. Drużno"" Rzeka: Wąska Stanowisko: Wąska - Węzina Data poboru: r. Kod/zakres badań: fitobentos okrzemkowy - skład taksonomiczny, multimetryczny indeks okrzemkowy IO dla rzek Metoda badania: Wytyczne metodyczne do przeprowadzenia oceny stanu ekologicznego jednolitych części wód rzek i jezior oraz potencjału ekologicznego sztucznie i silnie zmienionych jednolitych części wód płynących Polski na podstawie badań fitobentosu, J. Picińska Fałtynowicz, J. Błachuta, IMGW Wrocław r. Współrzędne geograficzne (WGS84) N:54, E:19, Typ zbiorowiska: zgodny z zapisami karty wyników Lp. Taksony Liczba okryw % 1 Achnanthes minutissima var.minutissima Amphora pediculus Coccenis placentula var.lineata Coccenis placentula var.placentula Cymatopleura elliptica Cymbella cymbiformis Cymbella tumida S t r o n a

38 8 Cymbella ventricosa Fragilaria ulna var.acus Fragilaria ulna var.ulna Gomphonema acuminatum Gomphonema minutum Gomphonema parvulum var.parvulum Gomphonema truncatum Melosira varians Navicula cari Navicula menisculus var.menisculus Nitzschia angustata Nitzschia fonticola Nitzschia hungarica SUMA Multimetryczny indeks okrzemkowy dla rzek IO: 0.64 Ocena stanu/potencjału ekologicznego: MAKSYMAL NY 8.2. Wyniki badań i ocena makrofitów w jcw "Wąska od Sały do wpływu do jez. Drużno" Rzeka Wąska Jcw Wąska od Sały do wpływu do jez. Drużno Stanowisko: Wąska - Węzina Data wykonania badania: GPS: N:54, E:19, Gatunek Liczba wartości wskaźnikowej (L) Współczynnik wagowy (W) Współczynnik pokrycia (P) L W P Alisma plantago-aquatica Glyceria maxima Lycopus europaeus Nuphar lutea Phalaris arundinacea Phragmites australis Polygonium persicacria Potamogeton pectinatus Rorippa amphibia Sparganium erectum Veronica anagallis-aquatica Makrofitowy indeks rzeczny MIR 26.9 Ocena stanu/potencjału ekologicznego: UMIARKOWANY W P 38 S t r o n a

39 Mapa 8.1. Użytkowanie terenu i zruty ścieków w zlewni jcwp Wąska od Sały do wpływu do jez. Drużno 39 S t r o n a

40 III.9.PLRW Brzeźnica Brzeźnica jest rzeką II rzędu, o długości 24,3 km i powierzchni zlewni 48,4 km 2. Wypływa z Pojezierza Iławskiego na wysokości 120 m n.p.m. i uchodzi do rozległych bagien jeziora Drużno. Brzeźnica jest jednolitą częścią wód o łącznej długości cieków 27,1 km i powierzchni zlewni 48,4 km 2. Należy do dorzecza Wisły w regionie wodnym Dolnej Wisły. Średni przepływ w przekroju ujściowym wynosi 0,2 m 3 /s. Na obszarze wysoczyznowym rzeka płynie w głębokiej dolinie o deniwelacjach dochodzących do 20 m. Natomiast na terenie Żuław Wiślanych przepływa przez tereny depresyjne o znacznej podmokłości i jest obwałowana. Zlewnia Brzeźnicy jest obszarem typowo rolniczym z przewagą gruntów ornych. Lasy zajmują nieznaczną część tego terenu i występują głównie w dolinie rzeki na obszarze wysoczyznowym. Brzeźnica, za pośrednictwem rowu melioracyjnego, jest odbiornikiem ścieków bytowych z mechanicznej oczyszczalni typu Bioclere w Rychlikach w ilości około 11,7 m 3 /d (dane z Działu Inspekcji - kontrola 2014 r.) i mechaniczno-biologicznej oczyszczalni w Dymniku w ilości około 14,6 m 3 /d (dane z kontroli 2014 r.). Dodatkowe zagrożenie stanowią spływy powierzchniowe z terenów wiejskich. Badania jakości wód w 2014 u prowadzono w zakresie monitoringu operacyjnego i obszarów chronionych w ppk Brzeźnica Stankowo w odległości 5,4 km od ujścia jeziora Drużno. KLASYFIKACJA STANU EKOLOGICZNEGO 1. Elementy biologiczne Badanymi elementami biologicznymi były makrofity (2014) i fitobentos (2012). Wartości indeksów, odpowiednio 0,54 i 41,7 w obu przypadkach wskazywały na II klasę. 2. Elementy fizykochemiczne Ocena elementów fizykochemicznych z grupy wskazuje na II klasę. Wartości większości analizowanych wskaźników odpowiadały I klasie. Jedynie OWO, twardość ogólna i azot Kjeldahla kwalifikowały się do II klasy. 3. Elementy hydromorfologiczne Jednolita część wód naturalna I klasa. 4. Stan ekologiczny Klasyfikacja jcw Brzeźnica w oparciu o przeprowadzone badania elementów biologicznych, hydromorfologicznych i fizykochemicznych, wskazuje na dobry stan ekologiczny. OCENA STANU CHEMICZNEGO Ze względu na ograniczony rodzajem monitoringu zakres badań, oceny stanu chemicznego nie wykonano 40 S t r o n a

41 Stanowisko: Brzeźnica - Stankowo Data poboru: r. Kod/zakres badań: fitobentos okrzemkowy - skład taksonomiczny, multimetryczny indeks okrzemkowy IO dla rzek Metoda badania: Wytyczne metodyczne do przeprowadzenia oceny stanu ekologicznego jednolitych części wód rzek i jezior oraz potencjału ekologicznego sztucznie i silnie zmienionych jednolitych części wód płynących Polski na podstawie badań fitobentosu, J. Picińska Fałtynowicz, J. Błachuta, IMGW Wrocław r. Współrzędne geograficzne (WGS84) N:54, E:19, Typ zbiorowiska: zgodny z zapisami karty wyników L.p. Taksony Liczba okryw % 1 Achnanthes minutissima var.minutissima Amphora ovalis Amphora pediculus Coccenis placentula var.lineata Coccenis placentula var.placentula Cymbella microcephalala Cymbella ventricosa Fragilaria ulna var.acus Gomphonema minutum Gyrosigma attenautum Melosira varians Navicula cari Navicula integra Navicula tripunctata Nitzschia angustata Nitzschia fonticola Rhoicosphenia abbreviata Surirella brebissonii Surirella minuta SUMA Multimetryczny indeks okrzemkowy dla rzek IO: 0.54 Ocena stanu/potencjału ekologicznego: DOBRY 41 S t r o n a

42 Mapa 9.1.Uzytkowanie terenu i zrzuty ścieków w zlewni jcwp Brzeźnica. 42 S t r o n a

43 III.10.PLRW Dąbrówka Jcw Dąbrówka jest potokiem I rzędu o długości 7,4 km i powierzchni zlewni 10,2 km 2. Źródła rzeki znajdują się w centralnej części Wysoczyzny Elbląskiej na wysokości około 150 m n.p.m. Przepływ średni w przekroju ujściowym wynosi 0,085 m 3 /s. W okolicy miejscowości Rubno uchodzi do Zatoki Elbląskiej będącej częścią Zalewu Wiślanego. Potok przepływa przez teren byłego poligonu wojskowego w głębokiej dolinie o deniwelacjach lokalnie osiągających 30 m. Na odcinku ujściowym, leżącym na Żuławach Wiślanych, Dąbrówka płynie w wałach przeciwpowodziowych. Potok charakteryzuje się dużymi spadkami i szybkim przepływem, szczególnie w strefie krawędziowej wysoczyzny. Zlewnia Dąbrówki jest obszarem o rzeźbie falisto-pagórkowatej z licznymi rozcięciami erozyjnymi i zagłębieniami wytopiskowymi. Teren ten w przeważającej części pokryty jest lasem. Nieznaczną cześć stanowią tereny rolnicze w postaci gruntów ornych. Jcw Dąbrówka objęta jest ochroną prawną w zakresie środowiska przyrodniczego. W jej granicach znajduje się Rezerwat Zatoka Elbląska, obszar Natura2000 Zalew i Mierzeja Wiślana PLH Zalew Wiślany PLB Jcw Dąbrówka nie jest odbiornikiem ścieków z punktowych źródeł zanieczyszczeń. W zlewni jcw, w miejscowości Rubno, znajduje się składowisko odpadów dla Elbląga, które może stanowić potencjalne źródło zanieczyszczeń cieku. Badania przeprowadzono w zakresie monitoringu diagnostycznego i operacyjnego w ppk Dąbrówka Rubno w odległości 1,0 km od ujścia do Zalewu Wiślanego. KLASYFIKACJA STANU EKOLOGICZNEGO 1. Elementy biologiczne Wskaźnikami w oparciu o które przeprowadzono ocenę elementów biologicznych były makrobezkręgowce bentosowe (MMI 0,703) oraz ichtiofauna. Ocena w/w elementów wskazywała na III klasę stan umiarkowany. 2. Elementy fizykochemiczne W oparciu o monitorowane wskaźniki fizykochemiczne stan jcw Dąbrówka oceniono jako poniżej dobrego. Wskaźnikami niespełniającymi kryteriów II klasy były zawiesina ogólna, ChZT- Mn, ChZT-Cr, zasadowość ogólna i fosforany. Substancje z grupy 3.6 specyficzne zanieczyszczenia syntetyczne i niesyntetyczne nie przekraczały stężeń określonych dla II klasy. 3. Elementy hydromorfologiczne Jednolita część wód naturalna - I klasa. 4. Stan ekologiczny Na podstawie klasyfikacji elementów biologicznych, hydromorfologicznych i fizykochemicznych określono jako umiarkowany. 43 S t r o n a

44 OCENA STANU CHEMICZNEGO Ocena wyników badań substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego z grupy 4.1 i 4.2 substancje priorytetowe oraz inne zanieczyszczenia wykazała, że stan chemiczny jcw Dąbrówka jest dobry. OCENA SPEŁNIENIA WYMAGAŃ DLA OBSZARÓW CHRONIONYCH Wody jcw Dąbrówka nie spełniały wymagań dla obszarów chronionych. KLASYFIKACJA JEDNOLITEJ CZĘŚCI WÓD Stan jcw Dąbrówka oceniono jako zły z uwagi na ocenę stanu ekologicznego oraz niespełnienie wymagań dla obszarów chronionych Wyniki badań i ocena makrobezkręgowców w jcw Dąbrówka" Rzeka: Stanowisko: Dąbrówka Dąbrówka - Rubno Kod/zakres badań: makrobezkręgowce- skład taksonomiczny, liczba osobników, wielometryczny wskaźnik MMI_PL dla makrobezkręgowców bentosowych z rzek Data poboru: r. Metoda badania: "Przewodnik do oceny stanu ekologicznego rzek na podstawie makrobezkręgowców bentosowych, B. Bis, NFOŚ - Warszawa 2012 Współrzędne geograficzne N:54, E:19, (WGS84) L.p. TAKSONY LICZBA OSOBNIKÓW MALACOSTRACA 1 Gammarus sp. 317 TRICHOPTERA 2 Limnephilidae 36 SUMA 353 Wielometryczny wskaźnik MMI_PL: Ocena stanu ekologicznego: UMIARKOWANY 44 S t r o n a

45 Mapa Użytkowanie terenu w zlewni jcwp Dąbrówka 45 S t r o n a

46 III.11.PLRW Grabianka Jcw Grabianka jest potokiem o długości 11,0 km i powierzchni zlewni 19,7 km 2. Wypływa z centralnej części Wysoczyzny Elbląskiej w okolicach wsi Pagórki na wysokości około 175 m n.p.m. Na zachód od Tolkmicka rzeka uchodzi do Zalewu Wiślanego. Przepływ średni w przekroju ujściowym wynosi 0,12 m 3 /s. Rzeka należy do dorzecza Wisły w regionie wodnym Dolnej Wisły. Potok stanowi jednolitą część wód o nazwie Grabianka Zlewnia Grabianki w przeważającej części jest obszarem zalesionym. Jest to teren o zróżnicowanej rzeźbie, z dominacją pagórkowatej. Cechą charakterystyczną tego obszaru są głębokie wąwozy erozyjne o stromych stokach i deniwelacjach przekraczających 50 m. Na terenie zlewni znajdują się dwa rezerwaty przyrody: Buki Wysoczyzny Elbląskiej i Kadyński Las. Odcinek ujściowy rzeki znajduje się w sieci Natura2000 i objęty jest ochroną siedliskową Zalew Wiślany i Mierzeja Wiślana PLH i gatunkową Zalew Wiślany PLB Powierzchnia zlewni zbudowana jest głównie z glin zwałowych przemieszanych z utworami piaszczystymi. Grabianka na odcinku ujściowym jest odbiornikiem około 770 m 3 /d ścieków z mechaniczno-biologicznej oczyszczalnia w Tolkmicku (dane z informacji o korzystaniu ze środowiska 2014 r.). Badania w 2014 u przeprowadzono w zakresie monitoringu diagnostycznego, operacyjnego i obszarów chronionych w ppk Grabianka Janówek, w odległości 0,2 km od ujścia do Zalewu Wiślanego. KLASYFIKACJA STANU EKOLOGICZNEGO 1. Elementy biologiczne Ocenę elementów biologicznych wykonano w oparciu o fitobentos i makrobezkręgowce bentosowe. Wartości obydwóch indeksów odpowiednio 0,34 i 0,596 wskazywały na III klasę stan umiarkowany. W klasyfikacji nie uwzględniono ichtiofauny z uwagi na znaczną rozbieżność z ocenę pozostałych parametrów biologicznych. 2. Elementy fizykochemiczne Większość badanych elementów fizykochemicznych spełniała kryteria określone dla I bądź II klasy. Parametrami przekraczającymi dopuszczalne normy były ChZT-Cr oraz azot Kjeldahla, w związku z czym jcw Grabianka przypisano stan poniżej dobrego. Wszystkie wskaźniki z grupy 3.6 mieściły się w określonych normatywach. 3. Elementy hydromorfologiczne Jednolita część wód naturalma I klasa. 4. Ocena stanu ekologicznego Na podstawie oceny elementów biologicznych, hydromorfologicznych i fizykochemicznych stan jcw Grabianka oceniono jako umiarkowany. 46 S t r o n a

47 OCENA STANU CHEMICZNEGO Badania w zakresie substancji priorytetowych i innych zanieczyszczeń grupa 4.1 i 4.2 nie wykazały przekroczeń środowiskowych norm jakości kontrolowanych wskaźników. Stan chemiczny oceniono jako dobry. OCENA SPEŁNIENIA WYMAGAŃ DLA OBSZARÓW CHRONIONYCH Wody jcw Grabianka nie spełniały wymagań dla obszarów chronionych wrażliwych na eutrofizację wywołaną zanieczyszczeniami pochodzącymi ze źródeł komunalnych jak i dla Natury2000. KLASYFIKACJA JEDNOLITEJ CZĘŚCI WÓD Stan jcw Grabianka w oparciu o ocenę stanu ekologicznego, chemicznego oraz spełnienia wymagań dla obszarów chronionych oceniono jak zły Wyniki badań i ocena fitobentosu w jcw "Grabianka" Rzeka: Grabianka Stanowisko: Grabianka - Janówek Data poboru: r. Kod/zakres badań: fitobentos okrzemkowy - skład taksonomiczny, multimetryczny indeks okrzemkowy IO dla rzek Metoda badania: Wytyczne metodyczne do przeprowadzenia oceny stanu ekologicznego jednolitych części wód rzek i jezior oraz potencjału ekologicznego sztucznie i silnie zmienionych jednolitych części wód płynących Polski na podstawie badań fitobentosu, J. Picińska Fałtynowicz, J. Błachuta, IMGW Wrocław r. Współrzędne geograficzne (WGS84) N:54, E:19, Typ zgodny z zapisami karty zbiorowiska: wyników L.p. Taksony Liczba okryw % 1 Amphora ovalis Cymbella ventricosa Fragilaria ulna var.acus Fragilaria ulna var.ulna Gomphonema minutum Gomphonema olivaceum var.olivaceum Gomphonema parvulum var.parvulum Gomphonema truncatum Gomphonema vibrio Melosira varians Navicula antonii Navicula capitatoradiata Navicula cari S t r o n a

48 14 Navicula cryptocephala Navicula menisculus var. menisculus Navicula reinhardtii Nitzschia angustata Nitzschia fonticola Rhoicosphenia abbreviata Surirella brebissoni SUMA Multimetryczny indeks okrzemkowy dla rzek IO: 0.34 Ocena stanu/potencjału ekologicznego: UMIARKOWANY 48 S t r o n a

49 Mapa Użytkowanie terenu i zrzuty ścieków w zlewni jcwp Grabianka 49 S t r o n a

50 III.12.PLRW Stradanka Jcw Stradanka jest rzeką I rzędu o długości 11,45 km i powierzchni zlewni 24,8 km 2. Przepływ średni w przekroju ujściowym wynosi 0,2 m 3 /s. Stradanka wypływa kilkoma strugami z okolic miejscowości Przybyłowo na wysokości ok. 150 m n.p.m. W strefie krawędziowej wysoczyzny płynie w głębokiej dolinie erozyjnej o stromych stokach, gdzie deniwelacje lokalnie przekraczają 50 m. W dolnym biegu rzeka przepływa przez Tolkmicko i tam uchodzi do Zalewu Wiślanego. Stradanka należy do dorzecza Wisły w regionie wodnym Dolnej Wisły. Potok charakteryzuje się dużymi spadkami, szybkim przepływem oraz gwałtownymi wezbraniami i dużą zmiennością stanów wody. Zlewnia jcw jest obszarem o zróżnicowanej rzeźbie z dominacja falisto-pagórkowatej. Liczne doliny erozyjne o dużej głębokości i stromych stokach, jak również pagórki o znacznych wysokościach, tworzą tutaj bardzo malowniczy krajobraz. Przeważającą część dorzecza Stradanki zajmują obszary leśne (ok. 75 % powierzchni). Są to lasy mieszane i lokalnie liściaste. Zlewnia Stradanki leży w obrębie rezerwatu Buki Wysoczyzny Elbląskiej. Na odcinku ujściowym rzeka objęta jest ochroną siedliskową Zalew Wiślany i Mierzeja Wiślana PLH i gatunkową Zalew Wiślany PLB Powierzchnię zlewni budują głównie gliny zwałowe przemieszane z piaskami i żwirami, na których wytworzyły się gleby brunatne wyługowane. Jcw Stradanka nie jest odbiornikiem ścieków z punktowych źródeł zanieczyszczeń. Badania jakości wód prowadzono w zakresie monitoringu operacyjnego i obszarów chronionych Natura2000 w ppk Stradanka Tolkmicko w odległości 0,4 km od ujścia rzeki do Zalewu Wiślanego. KLASYFIKACJA POTENCJAŁU EKOLOGICZNEGO 1. Elementy biologiczne Oceniono w oparciu o fitobentos. Wartość indeksu okrzemkowego odpowiadała II klasie stan dobry. 2. Elementy fizykochemiczne Średnioroczne wartości wskaźników z grupy odpowiadały I bądź II klasie. Wyjątek stanowiły fosforany, które nieznacznie przekroczyły granicę dopuszczalną dla II klasy. Z uwagi na niewielkie przekroczenie, nie uwzględniono tego parametru w ocenie, a elementy fizykochemiczne zakwalifikowano do II klasy. 3. Elementy hydromorfologiczne Jednolita część wód naturalna I klasa 4. Stan ekologiczny Na podstawie oceny elementów biologicznych, hydromorfologicznych oraz fizykochemicznych stan ekologiczny określono jako dobry. 50 S t r o n a

51 OCENA STANU CHEMICZNEGO Z uwagi na ograniczony zakres monitoringu operacyjnego, nie prowadzono badań substancji z grupy 4.1 i 4.2 i nie określono stanu jcw Stradanka. OCENA SPEŁNIENIA WYMAGAŃ DLA OBSZARÓW CHRONIONYCH Jcw Stradanka spełniała wymagania dla obszarów chronionych położonych na obszarze Natura Wyniki badań i ocena fitobentosu w jcw "Stradanka" Rzeka: Stradanka Stanowisko: Stradanka - Tolkmicko Data poboru: r. Kod/zakres badań: fitobentos okrzemkowy - skład taksonomiczny, multimetryczny indeks okrzemkowy IO dla rzek Metoda badania: Wytyczne metodyczne do przeprowadzenia oceny stanu ekologicznego jednolitych części wód rzek i jezior oraz potencjału ekologicznego sztucznie i silnie zmienionych jednolitych części wód płynących Polski na podstawie badań fitobentosu, J. Picińska Fałtynowicz, J. Błachuta, IMGW Wrocław r. Współrzędne geograficzne (WGS84) N:54, E:19, zgodny z zapisami Typ zbiorowiska: karty wyników L.p. Taksony Liczba okryw % 1 Achnanthes minutissima var. minutissima Amphora ovalis Amphora pediculus Cocconeis placentula var.lineata Cymbella microcephala Cymbella ventricosa Fragilaria construens f. construens Gomphonema clavatum Gomphonema minutum Gomphonema parvulum var. parvulum Melosira varians Navicula cari Navicula cryptopcephala Navicula cryptotenella Navicula menisculus var. menisculus Navicula rhynchotella Nitzschia fonticola Nitzschia hungarica Surirella brebissoni Surirella minuta S t r o n a

52 SUMA Multimetryczny indeks okrzemkowy dla rzek IO: 0.44 Ocena stanu/potencjału ekologicznego: DOBRY 52 S t r o n a

53 Mapa Użytkowanie terenu w zlewni jcwp Stradanka 53 S t r o n a

54 III.13.PLRW Narusa Jcw Narusa jest rzeką I rzędu o długości cieków 27,0 km i powierzchni zlewni 56,5 km 2. Przepływ średni w przekroju ujściowym wynosi 0,3 m 3 /s. Źródła rzeki znajdują się na Wysoczyźnie Elbląskiej, w okolicach miejscowości Pogrodzie, na wysokości 100 m n.p.m. Najważniejszym dopływem Narusy jest Krzywiec o długości 13,8 km. Narusa leży w dorzeczu Wisły w regionie wodnym Dolnej Wisły. Zgodnie z podziałem Polski na krainy naturalne, rzeka Narusa przepływa przez dwa mezoregiony: Wysoczyznę Elbląską i Równinę Warmińską. Odcinek ujściowy rzeki znajduje się w sieci Natura 2000 i objęty jest ochroną siedliskową Zalew Wiślany i Mierzeja Wiślana PLH i gatunkową Zalew Wiślany PLB Zlewnia Narusy jest obszarem o zróżnicowanej rzeźbie od płasko-równinnej do falistopagórkowatej. Powierzchnię zlewni urozmaicają głębokie doliny erozyjne Narusy i jej dopływów. Zlewnię budują głównie gliny zwałowe przemieszane z piaskami i żwirami wodnolodowcowymi, na których wytworzyły się gleby brunatne wyługowane. Pod względem użytkowania gruntów jest to obszar rolniczo-leśny z nieznaczną przewagą powierzchni zalesionej. Aktualnie jcw Narusa nie jest odbiornikiem ścieków z punktowych źródeł zanieczyszczeń. Do września 2013 u, za pośrednictwem rowu melioracyjnego, odprowadzane były nieoczyszczone ścieki z osiedla mieszkaniowego w Pogrodziu. Potencjalne źródło stanowią zanieczyszczenia obszarowe z terenu zlewni. Rzeka stanowi jednolitą część wód Narusa. Badania w zakresie monitoringu operacyjnego i obszarów chronionych, przeprowadzono w ppk Narusa Frombork w odległości 0,4 km od ujścia do Zalewu Wiślanego. KLASYFIKACJA STANU EKOLOGICZNEGO 1. Elementy biologiczne Klasyfikację przeprowadzono na podstawie fitobentosu, którego wartość indeksu 0,44 odpowiadała II klasie. 2. Elementy fizykochemiczne Elementy fizykochemiczne z grupy zakwalifikowano do II klasy o czym zadecydował tylko jeden wskaźnik - azot Kjeldahla. Jego stężenie średnioroczne nieznacznie przekroczyło wartość dopuszczalną dla I klasy. 3. Elementy hydromorfologiczne Jednolita część wód naturalna I klasa. 4. Stan ekologiczny Na podstawie oceny elementów biologicznych, hydromorfologicznych i fizykochemicznych jcw Narusa przypisano stan dobry. 54 S t r o n a

55 OCENA STANU CHEMICZNEGO Nie prowadzono badań substancji priorytetowych oraz innych zanieczyszczeń z grupy 4.1 i 4.2. OCENA SPEŁNIENIA WYMAGAŃ NA OBSZARACH CHRONIONYCH Wody jcw Narusa spełniały wymagania zarówno dla obszarów chronionych wrażliwych na eutrofizację wywołaną zanieczyszczeniami pochodzącymi ze źródeł komunalnych jak i dla Natury Wyniki badań i ocena fitobentosu w jcw "Narusa" Rzeka: Narusa Stanowisko: Narusa - Frombork Data poboru: r. Kod/zakres badań: fitobentos okrzemkowy - skład taksonomiczny, multimetryczny indeks okrzemkowy IO dla rzek Metoda badania: Wytyczne metodyczne do przeprowadzenia oceny stanu ekologicznego jednolitych części wód rzek i jezior oraz potencjału ekologicznego sztucznie i silnie zmienionych jednolitych części wód płynących Polski na podstawie badań fitobentosu, J. Picińska Fałtynowicz, J. Błachuta, IMGW Wrocław r. Współrzędne geograficzne (WGS84) N:54, E:19, zgodny z zapisami karty Typ zbiorowiska: wyników L.p. Taksony Liczba okryw % 1 Achnanthes minutissima var.minutissima Cocconeis placentula var.euglypta Cymbella excisa Cymbella microcephala Cymbella ventricosa Fragilaria construens f.construens Fragilaria parasitica Gomphonema minutum Gomphonema parvulum var.parvulum Gomphonema tergestinum Gomphonema truncatum Navicula capitatoradiata Navicula cari Navicula cryptotenella Navicula integra Navicula menisculus var.menisculus Navicula radiosa Navicula slesvicensis Navicula trivialis S t r o n a

56 20 Nitzschia acicularis Nitzschia angustata Nitzschia fonticola Nitzschia intermedia Surirella brebissoni SUMA Multimetryczny indeks okrzemkowy dla rzek IO: 0.44 Ocena stanu/potencjału ekologicznego: DOBRY 56 S t r o n a

57 Mapa Uzytkowanie terenu w zlewni jcwp Narusa 57 S t r o n a

58 III.14.PLRW Kanał Różański Kanał Różański o długości 3,65 km i powierzchni zlewni 15,04 km 2 jest ciekiem sztucznym. Znajduje się w dorzeczu Wisły w regionie wodnym Dolnej Wisły. Odpływ wód z kanału do Zalewu Wiślanego regulowany jest sztucznie poprzez stację pomp. Według podziału Polski na krainy naturalne kanał położony jest na Wybrzeżu Staropruskim, które jest nisko położoną równiną akumulacji rzecznej i brzegowej. Ze względu na płytki poziom zalegania wód gruntowych równina jest przeznaczona na łąki. Kanał Różański znajduje się w sieci Natura 2000 i objęty jest ochroną siedliskową Zalew Wiślany i Mierzeja Wiślana PLH i gatunkową Zalew Wiślany PLB Kanał Różański nie jest odbiornikiem ścieków z punktowych źródeł zanieczyszczeń. W w 2014 u badania przeprowadzono zakresie monitoringu operacyjnego i obszarów chronionych w ppk Kanał Różański Różaniec na ujściowym odcinku kanału. KLASYFIKACJA POTENCJAŁU EKOLOGICZNEGO 1. Elementy biologiczne Klasyfikację przeprowadzono w oparciu o fitobentos. Wartość multimetrycznego indeksu okrzemkowego 0,59 odpowiadała stanowi dobremu - II klasie. 2. Elementy fizykochemiczne Wody jcw Kanał Różański nie spełniały kryteriów II klasy, o czym zdecydowały przekraczające dopuszczalne granice stężenia średnioroczne ogólnego węgla organicznego (OWO) i azotu Kjeldahla. Elementy fizykochemiczne zostały ocenione poniżej potencjału dobrego. 3. Elementy hydromorfologiczne Sztuczny kanał II klasa. 4. Potencjał ekologiczny Na podstawie wyników oceny elementów biologicznych, hydromorfologicznych i fizykochemicznych potencjał jcw Kanał Różański oceniono jako umiarkowany. OCENA STANU CHEMICZNEGO Nie prowadzono badań substancji priorytetowych i innych zanieczyszczeń z grupy 4.1 i 4.2. OCENA SPEŁNIENIA WYMAGAŃ DLA OBSZARÓW CHRONIONYCH Wymogi dla obszarów chronionych nie zostały spełnione. KLASYFIKACJA JEDNOLITEJ CZĘŚCI WÓD Przeprowadzona na podstawie oceny potencjału ekologicznego i oceny spełnienia wymagań dla obszarów chronionych wskazuje, że stan jcw Kanał Różański jest zły. 58 S t r o n a

59 14.1. Wyniki badań i ocena fitobentosu w jcw "Kanał Różański" Rzeka: Kanał Różański Stanowisko: Kanał Różański - Różaniec Data poboru: r. Kod/zakres badań: fitobentos okrzemkowy - skład taksonomiczny, multimetryczny indeks okrzemkowy IO dla rzek Metoda badania: Wytyczne metodyczne do przeprowadzenia oceny stanu ekologicznego jednolitych części wód rzek i jezior oraz potencjału ekologicznego sztucznie i silnie zmienionych jednolitych części wód płynących Polski na podstawie badań fitobentosu, J. Picińska Fałtynowicz, J. Błachuta, IMGW Wrocław r. Współrzędne geograficzne (WGS84) N:54,39525 E:19, zgodny z zapisami karty Typ zbiorowiska: wyników L.p. Taksony Liczba okryw % 1 Achnanthes minutissima var. minutissima Amphora ovalis Amphora pediculus Cocconeis placentula var.euglypta Cocconeis placentula var.lineata Cocconeis placentula var.placentula Cymbella microcephala Fragilaria ulna var.acus Fragilaria ulna var.ulna Gomphonema minutum Gomphonema parvulum var.parvulum Gomphonema truncatum Melosira varians Navicula cryptocephala Navicula menisculus var. menisculus Navicula radiosa Navicula rhynchotella Nitzschia acicularis Nitzschia fonticola Nitzschia hungarica Rhoicosphenia abbreviata SUMA Multimetryczny indeks okrzemkowy dla rzek IO: 0.59 Ocena stanu/potencjału ekologicznego: DOBRY 59 S t r o n a

60 Mapa 14.1.Użytkowanie terenu w zlewni jcwp Kanał Różański 60 S t r o n a

61 III.15.PLRW Bauda od źródeł do Dzikówki Bauda jest najdłuższą i największą pod względem przepływu i zlewni rzeką, wypływającą z Wysoczyzny Elbląskiej. Jej długość wynosi 57,9 km, a powierzchnia zlewni 361,1 km 2. Źródła rzeki znajdują się na wysokości około 190 m n.p.m. w miejscowości Milejewo. Bauda, niemal na całej długości płynie w głębokiej dolinie o stromych stokach, w przeważającej części zalesionej. Bauda podzielona jest na dwie jednolite części wód. Zlewnia jednolitej część wód Bauda od źródeł do Dzikówki obejmuje powierzchnię 201,8 km 2, w której łączna długość cieków wynosi 82 km. Jest to obszar o zróżnicowanej rzeźbie od pagórkowatej na Wzniesieniach Elbląskich, do falistej i płaskiej na Równinie Warmińskiej. Powierzchnię równinną tego terenu urozmaicają głębokie doliny erozyjne. Na terenie zlewni znajduje się rezerwat przyrody Osiek II. Zlewnia zbudowana jest głównie z glin zwałowych oraz piasków i żwirów a także iłów zastoiskowych (warwowych). W podmokłych obniżeniach terenu występują torfy. Na obszarze zlewni dominują gleby brunatne wyługowane. Poza tym występują w niewielkich płatach gleby brunatne właściwe, bielicowe a w obniżeniach terenowych gleby hydrogeniczne (torfowe, murszowe, glejowe). W strukturze użytkowania gruntów, około 50% powierzchni zlewni stanowią lasy. Pozostała część to głównie tereny użytkowane rolniczo. Jcw Bauda od źródeł do Dzikówki, poprzez Gardynę (prawobrzeżny dopływ), jest odbiornikiem ścieków komunalnych z mechaniczno-biologicznej oczyszczalni typu Obra w Młynarach, w ilości około 490 m 3 /d (dane z automonitoringu) oraz mechaniczno-biologicznej oczyszczalni ścieków w Słobitach w ilości 6,4 m 3 /d (na podstawie kontroli styczeń 2015 r). Ponadto za pośrednictwem rowu melioracyjnego uchodzącego do Baudy odprowadzane są ścieki z mechaniczno-biologicznej oczyszczalni typu Ekomiks w Chruścielu, w ilości 58,6 m 3 /d (dane z automonitoringu), a także z mechaniczno-biologicznej oczyszczalni typu Sotralenz w Nowinie w ilości 0,55 m 3 /d (dane z informacji o korzystaniu ze środowiska). Badania prowadzono w zakresie monitoringu operacyjnego i obszarów chronionych w ppk Bauda - Kraskowo charakteryzującym jednolitą część wód Bauda od źródeł do Dzikówki. KLASYFIKACJA POTENCJAŁU EKOLOGICZNEGO 1. Elementy biologiczne Ocenę elementów biologicznych przeprowadzono w oparciu o fitobentos, którego wartość indeksu - 0,38 kwalifikowała jcw do stanu umiarkowanego III klasy. 2. Elementy fizykochemiczne Na podstawie analizowanych wskaźników fizykochemicznych wody jcw Bauda od źródeł do Dzikówki oceniono jako niespełniające kryteriów potencjału dobrego, o czym zadecydowały przekraczające granice II klasy wielkości azotu amonowego, azotu Kjeldahla, fosforanów i fosforu ogólnego. 3. Elementy hydromorfologiczne Jcw silnie zmieniona ze względu na zabudowę poprzeczną 1 zastawka, 2 progi przelewowe) II klasa. 61 S t r o n a

62 4. Potencjał ekologiczny Na podstawie oceny elementów biologicznych, hydromorfologicznych i fizykochemicznych jcw Bauda od źródeł do Dzikówki przypisano potencjał umiarkowany. OCENA STANU CHEMICZNEGO Nie prowadzono badań substancji priorytetowych oraz innych zanieczyszczeń z grupy 4.1 i 4.2. OCENA SPEŁNIENIA WYMAGAŃ DLA OBSZARÓW CHRONIONYCH Wody jcw Bauda od źródeł do Dzikówki nie spełniały wymagań dla obszarów chronionych Natura2000 oraz wrażliwych na eutrofizację wywołaną zanieczyszczeniami pochodzącymi ze źródeł komunalnych. KLASYFIKACJA JEDNOLITEJ CZĘŚCI WÓD Na podstawie oceny potencjału ekologicznego oraz oceny spełnienia wymagań dla obszarów chronionych, stan jcw Bauda od źródeł do Dzikówki oceniono jako zły Wyniki badań i ocena fitobentosu w jcw "Bauda od źródeł do Dzikówki" Rzeka: Bauda Stanowisko: Bauda - Zaścianki Data poboru: r. Kod/zakres badań: fitobentos okrzemkowy - skład taksonomiczny, multimetryczny indeks okrzemkowy IO dla rzek Metoda badania: Wytyczne metodyczne do przeprowadzenia oceny stanu ekologicznego jednolitych części wód rzek i jezior oraz potencjału ekologicznego sztucznie i silnie zmienionych jednolitych części wód płynących Polski na podstawie badań fitobentosu, J. Picińska Fałtynowicz, J. Błachuta, IMGW Wrocław r. Współrzędne geograficzne (WGS84) N:54,18375 E:19, zgodny z zapisami karty Typ zbiorowiska: wyników L.p. Taksony Liczba okryw % 1 Achnanthes minutissima var.minutissima Amphora ovalis Amphora pediculus Coccenis placentula var.euglypta Coccenis placentula var.lineata Coccenis placentula var.placentula Cymbella ventricosa Fragilaria parasitica Fragilaria ulna var.acus Gomphonema minutum Gomphonema parvulum var.parvulum S t r o n a

63 12 Melosira varians Navicula cryptocephala Navicula gregaria Navicula menisculus var.menisculus Navicula pupula var.pupula Navicula tripunctata Nitzschia angustata Nitzschia fonticola Nitzschia hungarica Rhoicosphenia abbreviata Surirella angusta Surirella brebissonii SUMA Multimetryczny indeks okrzemkowy dla rzek IO: 0.38 Ocena stanu/potencjału ekologicznego: UMIARKOWANY 63 S t r o n a

64 Mapa Użytkowanie terenu i zrzuty ścieków w zlewni jcwp Bauda od źródeł do Dzikówki 64 S t r o n a

65 III.16.PLRW Bauda od Dzikówki do ujścia Jednolita część wód Bauda od Dzikówki do ujścia obejmuje środkowy i dolny odcinek rzeki. Zlewnia jcw zajmuje powierzchnię 59,3 km 2, w której długość cieków wynosi 31,96 km. Położona jest na Równinie i Wybrzeżu Staropruskim. Ujściowy odcinek rzeki jest obwałowany. Bauda należy do dorzecza Wisły w regionie wodnym Dolnej Wisły. Średni przepływ rzeki w przekroju ujściowym dochodzi do 2,7 m 3 /s. Odcinek ujściowy rzeki znajduje się w sieci Natura2000 i objęty jest ochroną siedliskową Zalew Wiślany i Mierzeja Wiślana PLH i gatunkową Zalew Wiślany PLB Zlewnia jcw jest obszarem o rzeźbie falisto-płaskiej na Równinie Warmińskiej, do zupełnie płaskiej na Wybrzeżu Staropruskim. Powierzchnię równinną tego terenu urozmaicają głębokie doliny erozyjne. Zlewnia zbudowana jest głównie z glin zwałowych oraz piasków i żwirów a także iłów zastoiskowych. W podmokłych obniżeniach terenu występują torfy. Na obszarze zlewni dominują gleby brunatne wyługowane. Poza tym występują w niewielkich płatach gleby brunatne właściwe, bielicowe, a w obniżeniach terenowych gleby hydrogeniczne (torfowe, murszowe, glejowe). Na osadach aluwialnych w dolnym odcinku rzeki wytworzyły się mady. W strukturze użytkowania gruntów, około 50% powierzchni zlewni stanowią lasy. Pozostała część to głównie tereny użytkowane rolniczo. Jcw Bauda od Dzikówki do ujścia nie jest odbiornikiem ścieków z punktowych źródeł zanieczyszczeń. Badania, w ramach monitoringu diagnostycznego, operacyjnego i obszarów chronionych, prowadzono w 2014 u w ppk Bauda-Frombork charakteryzującym jednolitą część wód Bauda od Dzikówki do ujścia. KLASYFIKACJA STANU EKOLOGICZNEGO 1. Elementy biologiczne Elementami biologicznymi, które posłużyły do wykonania oceny były makrofity, makrobezkręgowce bentosowe oraz ichtiofauna. Najmniej korzystną ocenę uzyskały makrobezkręgowce bentosowe (MMI 0,652), decydując tym samym o nadaniu jcw Bauda od Dzikówki do ujścia III klasy (stan umiarkowany). Makrofity zaliczono do klasy II, ichtiofaunę do klasy I. 2. Elementy fizykochemiczne Żaden z monitorowanych w 2014 u elementów fizykochemicznych z grupy nie przekroczył granic ustalonych dla II klasy. Wartości zbadanych wskaźników z grupy 3.6 specyficzne zanieczyszczenia syntetyczne i niesyntetyczne również wskazywały na II klasę. 3. Elementy hydromorfologiczne Jednolita część wód naturalna I klasa. 65 S t r o n a

66 4. Stan ekologiczny W oparciu o oceny elementów: biologicznych, hydromorfologicznych i fizykochemicznych, jcw Bauda od Dzikówki do ujścia przypisano stan umiarkowany. OCENA STANU CHEMICZNEGO Na podstawie badań wskaźników z grupy 4.1 i 4.2 substancje priorytetowe oraz inne zanieczyszczenia stan chemiczny określono jako dobry. Żaden ze wskaźników nie przekroczył środowiskowych norm jakości określonych dla poszczególnych kategorii wód. OCENA SPEŁNIENIA WYMAGAŃ DLA OBSZARÓW CHRONIONYCH Wody jcw Bauda od Dzikówki do ujścia nie spełniały wymagań dla obszarów chronionych. KLASYFIKACJA JEDNOLITEJ CZĘŚCI WÓD Na podstawie oceny stanu ekologicznego i chemicznego oraz oceny spełnienia wymogów dla obszarów chronionych stan jcw określono jak zły Wyniki badań i ocena makrofitów w jcw "Bauda od Dzikówki do ujścia" Rzeka: Bauda Bauda Jcw "Bauda od Dzikówki do ujścia Stanowisko: "Bauda - Frombork" Data wykonania badania: GPS: N:54, E:19, Gatunek Liczba wartości wskaźnikowej (L) Współczynnik wagowy (W) Współczynnik pokrycia (P) L W P Carex riparia Glyceria fluitans Glyceria maxima Phalaris arundinacea Phragmites australis Polygonum amphibium Polygonum persicaria Rorippa amphibia Scirpus lacustris Solanum dulcamara Sparganium emersum Sparganium erectum Makrofitowy indeks rzeczny MIR Ocena stanu/potencjału ekologicznego: DOBRY W P 66 S t r o n a

67 16.2. Wyniki badań i ocena makrobezkręgowców w jcw Bauda od Dzikówki do ujścia" Rzeka: Bauda Stanowisko: Bauda - Frombork Kod/zakres badań: makrobezkręgowce- skład taksonomiczny, liczba osobników, wielometryczny wskaźnik MMI_PL dla makrobezkręgowców bentosowych z rzek Data poboru: r. Metoda badania: "Przewodnik do oceny stanu ekologicznego rzek na podstawie makrobezkręgowców bentosowych, B. Bis, NFOŚ - Warszawa 2012 Współrzędne geograficzne N:54,36025 E:19, (WGS84) L.p. TAKSONY LICZBA OSOBNIKÓW TRICHOPTERA 1 Beaeridae Limnephilidae 14 DIPTERA 3 Chironomidae 146 POLYCHAETA 4 Polychaeata 8 EPHEMEROPTERA 5 Ephemera sp. 31 COELOPTERA 6 Gyrinus sp. 1 NEMATOMORPHA 7 Gordiidae 1 OLIGOCHAETA 8 Oligochaeta 1 SUMA 353 Wielometryczny wskaźnik MMI_PL: Ocena stanu ekologicznego: UMIARKOWANY 67 S t r o n a

68 Mapa Użytkowanie terenu i zrzuty ścieków w zlewni jcwp Bauda od Dzikówki do ujścia. 68 S t r o n a

69 III.17.PLRW Okrzejka Okrzejka jest rzeką II rzędu, lewobrzeżnym dopływem Baudy. Długość całkowita rzeki wynosi 14,9 km, a powierzchnia zlewni 29,9 km 2. Źródła Okrzejki znajdują się w centralnej, najwyżej położonej części Wysoczyzny Elbląskiej w okolicach wsi Majewo na wysokości ok. 160 m n.p.m. Przepływ średni w przekroju ujściowym wynosi 0,2 m 3 /s. Rzeka należy do dorzecza Wisły w regionie wodnym Dolnej Wisły. Zgodnie z podziałem Polski na krainy naturalne, zlewnia jcw leży w obrębie Wysoczyzny Elbląskiej i Równiny Warmińskiej. Jest to obszar o zróżnicowanej rzeźbie i malowniczym krajobrazie. Strefa krawędziowa wysoczyzny porozcinana jest głębokimi dolinami erozyjnymi, gdzie deniwelacje miejscami przekraczają 50 m. Wysoczyzna zbudowana jest głównie z glin zwałowych, natomiast powierzchnię równiny budują osady piaszczyste. Lokalnie występują również utwory ilaste. W strukturze użytkowania gruntów zlewnia jcw Okrzejka jest obszarem rolniczo-leśnym. Przeważają grunty orne. Na obszarach leśnych występują głównie lasy mieszane i liściaste. Okrzejka nie jest odbiornikiem ścieków z punktowych źródeł zanieczyszczeń. Badania w 2014 r. przeprowadzono w zakresie monitoringu operacyjnego w ppk Okrzejka Błudowo na ujściowym odcinku rzeki. KLASYFIKACJA STANU EKOLOGICZNEGO 1. Elementy biologiczne Elementem wybranym do badań i oceny był fitobentos. Wartość indeksu okrzemkowego 0,37 kwalifikowała jcw Okrzejka do III klasy stanu umiarkowanego. 2. Elementy fizykochemiczne Jedynym wskaźnikiem przekraczającym granice określone dla II klasy były fosforany. Pozostałe parametry nie przekraczały wielkości dopuszczalnych dla II klasy. Elementy fizykochemiczne sklasyfikowano poniżej stanu dobrego. 3. Elementy hydromorfologiczne Jednolita część wód naturalna I klasa. 4. Stan ekologiczny Stan ekologiczny jcw Okrzejka w oparciu o elementy biologiczne, hydromorfologiczne oraz fizykochemiczne oceniono jako umiarkowany. OCENA STANU CHEMICZNEGO Badań substancji priorytetowych i innych zanieczyszczeń z grupy 4.1 i 4.2 w 2014 r. nie wykonywano. KLASYFIKACJA JEDNOLITEJ CZĘŚCI WÓD W oparciu o ocenę stanu ekologicznego, stan jcw Okrzejka oceniono jako zły. 69 S t r o n a

70 17.1. Wyniki badań i ocena fitobentosu w jcw "Okrzejka" Rzeka: Okrzejka Stanowisko: Okrzejka-Błudowo Data poboru: r. Kod/zakres badań: fitobentos okrzemkowy - skład taksonomiczny, multimetryczny indeks okrzemkowy IO dla rzek Metoda badania: Wytyczne metodyczne do przeprowadzenia oceny stanu ekologicznego jednolitych części wód rzek i jezior oraz potencjału ekologicznego sztucznie i silnie zmienionych jednolitych części wód płynących Polski na podstawie badań fitobentosu, J. Picińska Fałtynowicz, J. Błachuta, IMGW Wrocław r. Współrzędne geograficzne (WGS84) N:54,23125 E:19, zgodny z Typ zbiorowiska: zapisami karty wyników Lp. Taksony Liczba okryw % 1 Achnanthes minutissima var.minutissima Amphora ovalis Amphora pediculus Coccenis placentula var.euglypta Coccenis placentula var.lineata Coccenis placentula var.placentula Fragilaria parasitica Fragilaria ulna var.acus Fragilaria ulna var.ulna Gomphonema minutum Gomphonema parvulum var.parvulum Gomphonema truncatum Gyrosigma attenautum Melosira varians Navicula cari Navicula cryptotenella Navicula gregaria Navicula menisculus var.menisculus Navicula slesvicensis Navicula tripunctata Nitzschia acicularis Nitzschia fonticola Nitzschia hungarica Nitzschia intermedia Nitzschia sigmoidea Rhoicosphenia abbreviata Surirella brebissonii Surirella ovalis S t r o n a

71 SUMA Multimetryczny indeks okrzemkowy dla rzek IO: 0.37 Ocena stanu/potencjału ekologicznego: UMIARKOWANY 71 S t r o n a

72 Mapa Użytkowanie zlewni jcwp Okrzejka 72 S t r o n a

73 III.18.PLRW Pasłęka od wypływu ze zb. Pierzchały do ujścia Pasłęka o długości 182,6 km i powierzchni zlewni 2294,5 km 2 jest rzeką I rzędu i jednym z najważniejszych dopływów Zalewu Wiślanego. Rzeka podzielona jest na 6 jednolitych części wód. Jednolita część wód Pasłęka od Zbiornika Pierzchały do ujścia obejmuje dolny odcinek rzeki. Długość cieków w jcw wynosi 25,2 km, a powierzchnia zlewni 38,4 km 2. Ze względu na zabudowę poprzeczną i obwałowania jcw zaliczana jest do silnie zmienionych. Pasłęka znajduje się w dorzeczu Wisły w regionie wodnym Dolnej Wisły. Przepływ średni w przekroju ujściowym wynosi 16,75 m 3 /s. W badanej jcw do najważniejszych dopływów Pasłęki zaliczamy: Łaźnicę, Biebrzę, Lipówkę i Czerwony Rów. Zgodnie z podziałem Polski na krainy naturalne jcw leży w obrębie Równiny Warmińskiej i Wybrzeża Staropruskiego. Jest to obszar o rzeźbie falisto-płaskiej poprzecinanej głębokimi dolinami erozyjnymi. Ujściowy odcinek rzeki znajdujący się na Wybrzeżu Staropruskim jest w zasięgu oddziaływania cofki Zalewu Wiślanego i zabezpieczony jest wałami przeciwpowodziowymi. Zlewnia jcw znajduje się w sieci obszarów Natura2000: Dolina Pasłęki PLB (ochrona siedliskowa), Rzeka Pasłęka PLH (ochrona gatunkowa), Zalew Wiślany PLB280010(ochrona siedliskowa), Zalew Wiślany i Mierzeja Wiślana PLH280006(ochrona gatunkowa). Poza tym na tym terenie znajduje się rezerwat przyrody Ostoja bobrów na rzece Pasłęce. Pasłęka, w badanej jcw, jest bezpośrednim odbiornikiem ścieków z mechanicznobiologicznej oczyszczalni w Braniewie odprowadzającej około 2350 m 3 /d ścieków (dane z automonitoringu). Jakość wód Pasłęki kontrolowano w zakresie monitoringu operacyjnego, monitoringu badawczego intensywnego oraz obszarów chronionych w przekroju Pasłęka - Nowa Pasłęka zlokalizowanym w odległości 2,0 km od ujścia rzeki do Zalewu Wiślanego. KLASYFIKACJA POTENCJAŁU EKOLOGICZNEGO Do wykonania klasyfikacji potencjału ekologicznego oraz oceny jednolitej części wód Pasłęka od wypływu ze zb. Pierzchały do ujścia wykorzystano zarówno wyniki uzyskane w 2014 u jak i wyniki badań elementów biologicznych, fizykochemicznych oraz chemicznych z u 2012 (ocena dziedziczona). 1. Elementy biologiczne Oceniono na podstawie badań fitobentosu (IO), makrofitów (MIR) i makrobezkręgowców bentosowych (MMI) dziedziczonych z 2012 u. O nadaniu jcw Pasłęka od wypływu ze zb. Pierzchały do ujścia potencjału umiarkowanego zadecydowały makrofity (MIR 33,7) i bezkręgowce bentosowe (MMI - 0,682). 2. Elementy fizykochemiczne Ocena elementów fizykochemicznych wykonana została częściowo w oparciu o dane dziedziczone z 2012 u. Wszystkie badane w 2014 u wskaźniki z grupy oraz z grupy 3.6 spełniały kryteria I lub II klasy w związku z czym elementom fizykochemicznym przypisano II klasę. 3. Elementy hydromorfologiczne 73 S t r o n a

74 Jednolita część wód silnie zmieniona - zabudowa poprzeczna, obwałowania, 1 MEW II klasa. 4. Potencjał ekologiczny Na podstawie oceny elementów biologicznych, hydromorfologicznych i fizykochemicznych potencjał ekologiczny jcw Pasłęka od wypływu ze zb. Pierzchały do ujścia oceniono jako umiarkowany. OCENA STANU CHEMICZNEGO Do oceny wykorzystano wyniki uzyskane w u 2014 oraz część wyników z u Badania substancji priorytetowych (grupa 4.1) oraz innych substancji zanieczyszczających (grupa 4.2) wykazały, że jcw charakteryzuje się dobrym stanem chemicznym. Poziom żadnej z kontrolowanych substancji nie przekroczył wartości granicznych określonych dla środowiskowych norm jakości. OCENA SPEŁNIENIA WYMAGAŃ DLA OBSZARÓW CHRONIONYCH Wymagania dla obszarów chronionych oraz wrażliwych na eutrofizację wywołaną zanieczyszczeniami pochodzącymi ze źródeł komunalnych nie zostały spełnione. KLASYFIKACJA JEDNOLITEJ CZĘŚCI WÓD W oparciu o ocenę potencjału ekologicznego (umiarkowany), ocenę spełnienia warunków na obszarach chronionych (niespełnione) oraz ocenę stanu chemicznego (dobry), stan jcw "Pasłęka od wypływu ze zb. Pierzchały do ujścia" sklasyfikowano jako zły. 74 S t r o n a

75 Mapa Użytkowanie terenu i zrzuty ścieków w zlewni jcwp Pasłęka od wypływu ze zb. Pierzchały do ujścia 75 S t r o n a

76 III.19.PLRW Banówka do granicy państwa Banówka jest rzeką I rzędu uchodzącą do Zalewu Wiślanego po stronie rosyjskiej w okolicach miejscowości Mamonowo. Długość rzeki w granicach Polski wynosi 30 km (całkowita 49,6 km) a powierzchnia zlewni 118,9 km 2 (całkowita 214,9 km 2 ). Długość cieków w jednolitej część wód Banówka do granicy państwa wynosi 65,2 km. Banówka znajduje się w dorzeczu Jarft w regionie wodnym Jarft. Źródła rzeki znajdują się na wysokości około 110 m n.p.m. w okolicach miejscowości Wysoka Braniewska. Banówka, niemal na całej długości płynie w głębokiej dolinie o stromych stokach, gdzie deniwelacje lokalnie przekraczają 20 m. Dolina w przeważającej części jest zalesiona. Średni przepływ w przekroju granicznym wynosi 1,2 m 3 /s. Zlewnia jcw leży w obrębie obszaru sieci Natura2000 Ostoja Warmińska PLB OSO. Zgodnie z podziałem Polski na krainy naturalne, zlewnia Banówki znajduje się w granicach Wzniesień Górowskich. Jest to obszar o zróżnicowanej rzeźbie, od pagórkowatej w południowej części, do falistej jak również zupełnie płaskiej w strefie przygranicznej. Dodatkowo powierzchnię zlewni urozmaicają liczne rozcięcia erozyjne i doliny rzeczne. W strukturze użytkowania gruntów, około 50% powierzchni stanowią lasy. Pozostała część to głównie tereny użytkowane rolniczo. W jcw Banówka do granicy państwa odprowadzane są, za pośrednictwem cieku Rusewo uchodzącego do Banówki, ścieki z mechaniczno-biologicznej oczyszczalni w Wyszkowie w ilości 18,6 m 3 /d (dane pochodzą z automonitoringu). Badania prowadzono w ramach monitoringu operacyjnego i obszarów chronionych w strefie przygranicznej z Obwodem Kaliningradzkim w odległości ok. 15 km od ujścia rzeki do Zalewu Wiślanego w ppk Banówka Podleśne. KLASYFIKACJA STANU EKOLOGICZNEGO Ocenę stanu ekologicznego oraz jcw Banówka do granicy państwa przeprowadzono na podstawie wyników badań uzyskanych w u 2014 oraz badań wykonanych w 2012 u (dane dziedziczone). 1. Elementy biologiczne Klasyfikację elementów biologicznych przeprowadzono w oparciu o fitobentos (IO), makrofity (MIR) i makrobezkręgowce bentosowe (MMI). Wskaźnikiem, który zadecydował o nadaniu jcw Banówka do granicy państwa stanu umiarkowanego był fitobentos (IO 0,36), którego badanie przeprowadzono w 2014 u. Ocenę pozostałych parametrów makrofitów i makrozoobentosu - wykonano na podstawie wyników dziedziczonych z 2012 u. Wartości indeksów MIR - 51,3 i MMI 1,0 kwalifikowały obydwa wskaźniki do I klasy. 2. Elementy fizykochemiczne Ocena elementów fizykochemicznych wskazuje na stan poniżej dobrego. Jedynym wskaźnikiem przekraczającym wartość graniczną określoną dla II klasy były, podobnie jak w 2012 u, fosforany. Stężenia średnioroczne pozostałych badanych parametrów odpowiadały I lub II klasie. Wartości badanych wskaźników z grupy 3.6 specyficzne zanieczyszczenia syntetyczne i niesyntetyczne, częściowo dziedziczonych z 2012 u, nie przekraczały określonych dla nich wartości granicznych. 76 S t r o n a

77 3. Elementy hydromorfologiczne Jednolita część wód naturalna I klasa. 4. Stan ekologiczny Na podstawie oceny elementów biologicznych, hydromorfologicznych i fizykochemicznych, stan jcw Banówka do granicy państwa oceniono jako umiarkowany. OCENA STANU CHEMICZNEGO Z uwagi na przekroczenie środowiskowych norm jakości dla substancji priorytetowych oraz innych zanieczyszczeń we wskaźniku związki tributylocyny, stan chemiczny jcw określono jako poniżej dobrego (stan chemiczny w oparciu o dane dziedziczone z u 2012). OCENA SPEŁNIENIA WYMAGAŃ DLA OBSZARÓW CHRONIONYCH Ocena wykazała, że nie zostały spełnione wymagania zarówno dla obszarów chronionych jak i wrażliwych na eutrofizację wywołaną zanieczyszczeniami pochodzącymi ze źródeł komunalnych. KLASYFIKACJA JEDNOLITEJ CZĘŚCI WÓD Klasyfikacja jcw Banówka do granicy państwa przeprowadzona na podstawie oceny stanu ekologicznego i chemicznego oraz oceny spełnienia wymagań dla obszarów chronionych wskazuje na stan zły. 77 S t r o n a

78 Mapa Użytkowanie terenu i zrzuty ścieków w zlewni jcwp Banówka do granicy państwa 78 S t r o n a