Wyniki techniczno-produkcyjne osiągnięte w kampanii cukrowniczej 2013/2014 w Polsce.

Transkrypt

1 Wyniki techniczno-produkcyjne osiągnięte w kampanii cukrowniczej 2013/2014 w Polsce Strona: 1 z 38 Wyniki techniczno-produkcyjne osiągnięte w kampanii cukrowniczej 2013/2014 w Polsce. Rozpoczynająca się dzisiaj Konferencja pokampanijna jest już 26 organizowaną przez Stowarzyszenie Techników Cukrowników, na której dokonuje się podsumowanie osiągniętych wyników produkcyjnych. Patronat nad naszymi konferencjami obejmuje Związek Producentów Cukru w Polsce, który w 2013 roku obchodził jubileusz 10-lecia funkcjonowania. Na konferencji pokampanijnej omawiamy tylko wyniki z przerobu buraków cukrowych. Od paru już lat Cukrownie: Chełmża i Glinojeck przerabiają cukier surowy. Cukrownia Cerekiew i również Glinojeck prowadzą przerób magazynowanego soku gęstego. Cukrownia Glinojeck przeprowadza trzy kampanie w roku. Kampanie cukrownicze przerobu buraków cukrowych charakteryzują się dużą zmiennością osiąganych wyników produkcyjnych w poszczególnych latach. Mimo stabilnych i doświadczonych załóg, bez istotnych zmian w technologii oraz w wyposażeniu technicznym fabryk przebieg i wyniki kampanii mogą się znacznie różnić. Wyniki techniczno-produkcyjne daje się określić kilkoma podstawowymi wskaźnikami. W sferze surowcowej ocenia się wielkością plonów buraków, ich jakością w tym głównie zawartością cukru. Wieloletnie doświadczenia pokazują, że wielkość plonów buraków w około 30% zależy od warunków pogodowych w okresie siewu, wegetacji i przechowalnictwa. Dlatego w ocenach podkreśla się, że nie ma dwu jednakowych kampanii. Łatwo się o tym przekonać na podstawie plonów buraków z ostatnich pięciu lat.

2 Wyniki techniczno-produkcyjne osiągnięte w kampanii cukrowniczej 2013/2014 w Polsce Strona: 2 z 38 Tab. 1. Plony buraków cukrowych w latach Dokonując porównania lat, w których plony były największe tj i najmniejsze w 2010 roku, widać jak bardzo były różne. Różnice plonów wahały się od 4,3 t/ha w Cukrowni Krasnystaw do 28,1 t/ha w Cukrowni Nakło. Procentowo stanowiły one odpowiednio 9,4% i 54,5%. Średnio w kraju różnica plonów buraków w soku 2012 i 2010 wynosiła 12,7 t/ha co stanowi 25%. Warunki pogodowe wpływają nie tylko na wielkość plonów buraków ale również i na ich wartość technologiczną w tym głównie na zawartość cukru od której zależy wydajność cukru w produkcji.

3 Wyniki techniczno-produkcyjne osiągnięte w kampanii cukrowniczej 2013/2014 w Polsce Strona: 3 z 38 Wskaźnikiem wiążącym plon buraków i wydajność cukru jest plon technologiczny określający ilość soku wyprodukowanego z 1 ha plantacji. Różnica pomiędzy plonem technologicznym cukru osiągniętym w roku 2012 i 2010 w skali kraju wynosiła 2,55 t/ha co stanowiło 35% w odniesieniu do roku Próbując dokonać oceny wyników techniczno-produkcyjnych minionej kampanii cukrowniczej nie można tego zrobić bez przypomnienia jaka była pogoda w roku Rok 2013 pod względem pogody znacznie różnił się od lat poprzednich. Zasadniczą różnicą było przedłużenie się zimy do miesiąca kwietnia. Inny był też rozkład wielkości opadów atmosferycznych w poszczególnych miesiącach i regionach kraju. Tab. 2. Średnia miesięczna temp. powietrza w marcu 2013 i w wieloleciu Marzec 2013 r. pod względem termicznym był ekstremalnie chłodny. Średnia temperatura w kraju wynosiła -1,9 o C i była niższa aż o -4,6 o C od normy wieloletniej. W rejonie Zielonej Góry różnica wynosiła -5,5 o C

4 Wyniki techniczno-produkcyjne osiągnięte w kampanii cukrowniczej 2013/2014 w Polsce Strona: 4 z 38 Tab. 3. Miesięczne średnie, maksymalne i minimalne temperatury powietrza w marcu Pełniejszy obraz daje Tab. 3 podająca średnie, maksymalne i minimalne temperatury powietrza przy gruncie oraz ilość dni z temperaturą ujemną przy gruncie. Na początku miesiąca przyszło ocieplenie. 6 marca temperatura w Krakowie wynosiła +15,2 o C. W drugiej połowie miesiąca nastąpiło ochłodzenie. 18 marca w Zamościu temperatura spadła do -18,7 o C. W trzeciej dekadzie wystąpiły obfite opady śniegu, szczególnie na południu kraju i na wschodzie Lubelszczyzna. Do końca miesiąca pokrywa śnieżna zalegała na polach.

5 Wyniki techniczno-produkcyjne osiągnięte w kampanii cukrowniczej 2013/2014 w Polsce Strona: 5 z 38 Rys. 1 Mapa pokrywy śnieżnej w marcu 2013 r. Tab. 4. Średnia miesięczna temp. powietrza w kwietniu 2013 i w wieloleciu

6 Wyniki techniczno-produkcyjne osiągnięte w kampanii cukrowniczej 2013/2014 w Polsce Strona: 6 z 38 Średnia miesięczna temperatura powietrza w kwietniu była wyższa o 0,4 o C od normy wieloletniej. Pierwsza dekada była bardzo chłodna. W całym kraju występowały opady śniegu, deszczu ze śniegiem i deszczu. Do 5 kwietnia prawie na całym obszarze kraju zalegała pokrywa śnieżna. W drugiej dekadzie przyszło ocieplenie z południa i południowego zachodu. W dniu 12 kwietnia w Tarnowie było +17 o C a w Słubicach 18 kwietnia odnotowano + 26,7 o C. Zalegająca pokrywa śnieżna na początku miesiąca i nadmierne uwilgocenie gleby spowodowały opóźnienie rozpoczęcia siewu buraków o 2 do 3 tygodni w zależności od regionu. Pierwsze siewy przeprowadzono po 10 kwietnia. Ocieplenie i dostatek wilgoci w glebie sprawiły, że wschody buraków obserwowano już po 7 do 10 dni po wysiewie nasion. Tak duże opóźnienie siewu budziło obawy o wielkość plonów buraków i zawartość w nich cukru. Tab. 5. Suma opadu atmosferycznego w kwietniu 2013 i w wieloleciu Pod względem wielkości opadów kwiecień był bardzo zróżnicowany w poszczególnych regionach kraju od 160,8% normy wieloletniej w Terespolu do 23% normy w Krakowie z opadami zaledwie 11,5 mm.

7 Wyniki techniczno-produkcyjne osiągnięte w kampanii cukrowniczej 2013/2014 w Polsce Strona: 7 z 38 Warunki pogodowe w maju. Tab. 6. Średnia miesięczna temperatura powietrza w maju 2013 i w wieloleciu Maj w całym kraju był ciepły. Średnia temperatura była wyższa o 1,5 o C od wielolecia, przy dużych różnicach w poszczególnych regionach od 0,4 o C do 2,6 o C Tab. 7. Suma opadu atmosferycznego w maju 2013 i w wieloleciu Pod względem opadów deszczu w regionach było duże zróżnicowanie od 51,9 mm w Mławie do 133,7 mm w Kielcach. W porównaniu z wieloleciem opady wszędzie były znacznie

8 Wyniki techniczno-produkcyjne osiągnięte w kampanii cukrowniczej 2013/2014 w Polsce Strona: 8 z 38 większe. W Kielcach norma wieloletnia przekroczona została o 154%. W kraju średnia suma opadów miesięcznych była większa o 68% od normy wieloletniej. Warunki pogodowe w czerwcu. Tab. 8. Suma opadu atmosferycznego w czerwcu 2013 i w wieloleciu Pod względem wielkości opadów deszczu czerwiec na obszarze kraju był wilgotny i skrajnie wilgotny. Na Pomorzu, Warmii, Mazurach i Podlasiu opady były w normie wieloletniej. Na Podlasiu miejscami nawet suchy. Największe opady były w Jeleniej Górze 200,5 mm to jest 228,4% normy, w Krakowie 195,7% normy. W Elblągu spadło tylko 48,6 mm co stanowi 61,1% normy. Obfite opady deszczu w maju i w czerwcu spowodowały miejscami zastoiny wody na polach. Na glebach zwięzłych wystąpiły objawy choroby korzeni buraków. Ogólnie warunki agrometeorologiczne były korzystne dla plantacji buraków. Następowało przyśpieszenie wzrostu buraków i niwelowanie skutków opóźnionych siewów.

9 Wyniki techniczno-produkcyjne osiągnięte w kampanii cukrowniczej 2013/2014 w Polsce Strona: 9 z 38 Tab. 9. Średnia miesięczna temperatura powietrza w czerwcu 2013 i w wieloleciu Czerwiec pod względem termicznym był bardzo ciepły. Średnia temperatura wynosiła 17,6 o C i była o 1,6 o C wyższa jak w wieloleciu. W poszczególnych regionach różnica wahała się od 0,7 o C w Opolu do 2,3 o C w Olsztynie. Warunki pogodowe w lipcu. Tab. 10. Suma opadu atmosferycznego w lipcu 2013 i w wieloleciu Po bardzo obfitych opadach deszczu w maju i czerwcu lipiec na przeważającym obszarze kraju był suchy i skrajnie suchy, jedynie na Żuławach, Warmii i Mazurach był wilgotny.

10 Wyniki techniczno-produkcyjne osiągnięte w kampanii cukrowniczej 2013/2014 w Polsce Strona: 10 z 38 Miesięczne sumy opadów przeważnie były niższe od normy. Najmniejsze opady były w rejonie Kielc 12,1 mm i w Rzeszowie 19,2 mm. Średnio w kraju opady lipcowe stanowiły 71% normy wieloletniej. Tab. 11. Średnia miesięczna temperatura powietrza w lipcu 2013 i w wieloleciu Podobnie jak maj i czerwiec miesiąc lipiec był bardzo ciepły. W całym kraju temperatura była wyższa od normy wieloletniej od 0,8 o C w Białymstoku do 2,5 o C w Poznaniu i we Wrocławiu. Średnio temperatura w lipcu była wyższa o 1,6 o C od wielolecia. Tab. 12. Usłonecznienie - suma godzin ze słońcem w lipcu 2013 i w wieloleciu.

11 Wyniki techniczno-produkcyjne osiągnięte w kampanii cukrowniczej 2013/2014 w Polsce Strona: 11 z 38 W korelacji z mniejszą od normy ilością opadów atmosferycznych było usłonecznienie mierzone sumą godzin ze słońcem. Na całym obszarze kraju usłonecznienie było większe jak w wieloleciu średnio o 75,8 godzin to jest o 34%. Słoneczna pogoda sprzyjała przyrostowi masy korzeni i zawartości cukru w burakach. Warunki pogodowe w sierpniu. Tab. 13. Suma opadu atmosferycznego w sierpniu 2013 i w wieloleciu Pod względem wielkości opadu deszczu sierpień na Pomorzu Gdańskim, Kujawach, Warmii i Mazurach, Podlasiu oraz na północnym Mazowszu był normalny i wilgotny. Na pozostałym obszarze był suchy i bardzo suchy a na Lubelszczyźnie, Kielecczyźnie, Podkarpaciu i w Małopolsce skrajnie suchy. W Lublinie spadło 17,3 mm a w Rzeszowie tylko 11 mm co stanowiło 16% normy wieloletniej.

12 Wyniki techniczno-produkcyjne osiągnięte w kampanii cukrowniczej 2013/2014 w Polsce Strona: 12 z 38 Tab. 14. Średnia miesięczna temp. powietrza w sierpniu 2013 i w wieloleciu Sierpień był kolejnym czwartym już bardzo ciepłym miesiącem. Średnia temperatura w kraju była wyższa o 1,3 o C od normy wieloletniej. Największa różnica wystąpiła w Rzeszowie 2,0 o C a najmniejsza w Białymstoku 0,8 o C. W dniu 8 sierpnia w Warszawie temperatura osiągnęła 37,0 o C. Był to rekord termiczny dla wielolecia Tab. 15. Usłonecznienie - suma godzin ze słońcem w sierpniu 2013 i w wieloleciu. W sierpniu suma godzin ze słońcem średnio w kraju była większa o 49,2 godz. to jest o 22,5%. To drugi kolejny słoneczny i ciepły miesiąc. Warunki pogodowe podobnie jak w lipcu sprzyjały przyrostowi masy i gromadzeniu cukru w korzeniach buraków.

13 Wyniki techniczno-produkcyjne osiągnięte w kampanii cukrowniczej 2013/2014 w Polsce Strona: 13 z 38 Warunki pogodowe we wrześniu. Tab. 16. Suma opadu atmosferycznego we wrześniu 2013 i w wieloleciu W 10 na 12 wykazanych w tabeli regionach kraju opady deszczu przekraczały normę wieloletnią. W Lublinie opady na poziomie 41 mm były mniejsze o połowę od średniej w kraju i czterokrotnie mniejsze jak w rejonie Białegostoku 167,2 mm. Średnia suma w kraju 82,1 mm stanowiła 153% normy wieloletniej. Tab. 17. Średnia miesięczna temp. powietrza we wrześniu 2013 i w wieloleciu

14 Wyniki techniczno-produkcyjne osiągnięte w kampanii cukrowniczej 2013/2014 w Polsce Strona: 14 z 38 Średnia temperatura września wyniosła 12,2 o C i była niższa o 0,8 o C od normy wieloletniej. Związane to było z dużą ilością opadów. Miesiąc oceniony został jako lekko chłodny. Tab. 18. Usłonecznienie - suma godzin ze słońcem we wrześniu 2013 i w wieloleciu. Usłonecznienie prawie na całym obszarze kraju było w normie wieloletniej. Uzupełnione opadami deszczu niedobory wody w glebie oraz normalne usłonecznienie sprzyjały przyrostowi masy korzeni buraków i zawartości cukru. W końcu drugiej dekady września rozpoczęte zostały wykopki buraków. Zbiór buraków trochę utrudniały opady deszczu. Przerób buraków jako pierwsza rozpoczęła Cukrownia Środa w dniu 17 września. Do 20 września kampanię rozpoczęło sześć cukrowni.

15 Wyniki techniczno-produkcyjne osiągnięte w kampanii cukrowniczej 2013/2014 w Polsce Strona: 15 z 38 Warunki pogodowe w październiku. Tab. 19. Suma opadu atmosferycznego w październiku 2013 i w wieloleciu Poza regionem Szczecina i Kołobrzegu na pozostałym obszarze październik pod względem wielkości opadów deszczu był bardzo suchy. W Sandomierzu spadło tylko 5,4 mm, w rejonie Lublina 6,7 mm, to jest 15% normy, w Rzeszowie 8,5 mm co stanowiło 18% normy wieloletniej. Średnio w kraju opady wynosiły 41,9 mm to jest 38% normy. Tab. 20. Średnia miesięczna temp. powietrza w październiku 2013 i w wieloleciu

16 Wyniki techniczno-produkcyjne osiągnięte w kampanii cukrowniczej 2013/2014 w Polsce Strona: 16 z 38 Październik po minimalnie chłodniejszym od normy wrześniu był bardzo ciepłym miesiącem. Średnia temperatura w kraju była wyższa o 2,0 o C a we Wrocławiu o 3,0 o C.. Tab. 21. Miesięczne średnie, maksymalne i minimalne temperatury powietrza w październiku. Przy średnich temperaturach miesiąca od 8,6 w Białymstoku do 11,8 o C we Wrocławiu. Temperatury maksymalne powietrza dochodziły do 22,9 o C a minimalne nie przekraczały -4,9 o C. Temperatura gruntu na głębokości 5 cm wahała się od 9,0 o C do 10,9 o C a minimalna nie opadała poniżej 0 o C. Przygruntowe przymrozki największe były w Toruniu -7,5 o C, podobnie jak w latach poprzednich. Tab. 22. Usłonecznienie - suma godzin ze słońcem w październiku 2013 i w wieloleciu.

17 Wyniki techniczno-produkcyjne osiągnięte w kampanii cukrowniczej 2013/2014 w Polsce Strona: 17 z 38 Usłonecznienie miesięczne w październiku było większe o 17,6 godz. to jest o 17% jak w wieloleciu, trochę większe jak w roku Przy słonecznej pogodzie, relatywnie wysokiej temperaturze były bardzo sprzyjające warunki do przyrostu zawartości cukru w burakach., które pozostawały jeszcze nie wykopane na plantacjach. W okresie wegetacji buraków warunki pogodowe w poszczególnych regionach kraju i w cukrowniach w nich zlokalizowanych różniły się w znacznym stopniu. Pełniejszy obraz zróżnicowania dają zestawienia podstawowych czynników pogody to jest temperatury, wielkości opadów atmosferycznych i usłonecznienia w poszczególnych miesiącach i latach. Tab. 23. Sumy miesięcznych opadów atmosferycznych od maja do października. Suma miesięcznych opadów atmosferycznych od maja do października 395,2 mm była większa od wielolecia tylko o 29 mm ale mniejsza aż o 128,6 mm od roku 2010, w którym była największa w ostatnich dziesięciu latach a wynosiła 523,8 mm. Wielkość opadów atmosferycznych w okresie wegetacji w ostatnich 9 latach oraz wielkość plonów w tym okresie pokazuje Rys. 2.

18 Wyniki techniczno-produkcyjne osiągnięte w kampanii cukrowniczej 2013/2014 w Polsce Strona: 18 z 38 Rys. 2. Sumy średnich rocznych opadów atmosferycznych od maja do października oraz plony buraków w latach mm 600 Opady Plon t/ha ,2 395,2 60,8 365,4 63,6 394,9 59,1 523,8 50,9 435,5 56, Rok Wielol Wykresy pokazują, że nie ma prostej zależności pomiędzy sumą opadów deszczu w okresie wegetacji a wielkością plonów buraków w roku, Z pewnością ważniejszy jest rozkład wielkości opadów w poszczególnych miesiącach dostosowany do zapotrzebowania na wodę w różnych fazach wzrostu buraków. Jak bardzo zróżnicowany był rozkład wielkości miesięcznych opadów deszczu w ostatnich 4 latach w poszczególnych miesiącach pokazuje Rys. 3.

19 Wyniki techniczno-produkcyjne osiągnięte w kampanii cukrowniczej 2013/2014 w Polsce Strona: 19 z 38 mm 200,0 180,0 160,0 140,0 120,0 100,0 80,0 60,0 40,0 20,0 0,0 m-c Rys. 3. Średnie miesięcznych opadów atmosferycznych od maja do października w latach i w wieloleciu. 53,4 89,9 47,5 45,2 135,9 72,7 109,4 79,6 62,0 61,6 Wielolecie ,3 55,3 92,1 186,4 109,0 V VI VII VIII IX X 65,1 43,0 55,3 46,4 117,6 54,9 82,1 35,0 26,3 87,4 42,4 15,4 56,0 28,7 12,4 Wykresy pokazują, że różnice pomiędzy latami są bardzo duże. Duże były też różnice pomiędzy regionami uprawy buraków w kraju a tym samym w poszczególnych cukrowniach. Uzupełnieniem informacji o wielkości opadów atmosferycznych w ostatnich 3 latach są hydrogramy przepływu wód w Wiśle i w Odrze w latach Rok hydrologiczny zaczyna się 1 listopada i kończy się 31 października roku następnego. Rys. 4. Hydrogramy przepływu w latach na Wiśle w Warszawie.

20 Wyniki techniczno-produkcyjne osiągnięte w kampanii cukrowniczej 2013/2014 w Polsce Strona: 20 z 38 Rys. 5. Hydrogramy przepływu w latach na Odrze w Nowej Soli. Z porównania hydrogramów z ostatnich 3 lat widać, że największe wahania i ekstrema przepływu wód były w roku Były one spowodowane szybkim ociepleniem w drugiej dekadzie kwietnia oraz burzowego charakteru intensywnych opadów deszczu w maju i w czerwcu. Tab. 24. Suma średnich miesięcznych temperatur powietrza od kwietnia do października.

21 Wyniki techniczno-produkcyjne osiągnięte w kampanii cukrowniczej 2013/2014 w Polsce Strona: 21 z 38 Z zestawienia w Tab. 24 wynika, że średnio w kraju różnica między sumą temperatur w roku 2013 i wieloleciu wynosi 7,3. Różnica pomiędzy najchłodniejszym Białymstokiem 94,4 o C a najcieplejszym Wrocławiem 105,6 o C wynosi aż 11,2 o C. Pokazuje to jak znaczne są różnice pomiędzy regionami. Największy przyrost sumy temperatur pomiędzy wieloleciem i rokiem 2013 nastąpił w rejonie Rzeszowa aż 10,3 o C a najmniejszy w Olsztynie 4,6 o C. Różnice w wielkości sum temperatur widać dobrze na wykresie Rys. 6. Rys. 6. Średnie sum rocznych temperatur powietrza od kwietnia do października w latach i w wieloleciu. o C 104,0 102,0 100,0 98,0 96,0 94,0 92,0 90,0 93,4 100,7 101,0 102,5 96,6 99,4 88,0 Rok Wykres ten unaocznia jak znaczne było ocieplenie. Różnice średnich temperatur miesięcznych w ostatnich 4 latach pokazuje wykres Rys. 7.

22 Wyniki techniczno-produkcyjne osiągnięte w kampanii cukrowniczej 2013/2014 w Polsce Strona: 22 z 38 Rys.. 7 Średnie miesięcznych temperatur powietrza od kwietnia do października w latach i w wieloleciu. o C Wielolecie ,0 20,0 15,0 10,0 5,0 7,6 8,0 9,1 10,7 8,7 13,2 14,7 14,8 13,9 12,6 16,0 17,6 16,4 18,2 17,1 17,7 19,3 19,7 17,9 21,2 17,4 18,7 18,5 18,4 18,9 13,0 12,2 14,3 14,9 12,2 8,2 10,2 8,2 8,6 5,9 0,0 m-c IV V VI VII VIII IX X Tab. 25. Suma miesięcznych ilości godzin ze słońcem od maja do października.

23 Wyniki techniczno-produkcyjne osiągnięte w kampanii cukrowniczej 2013/2014 w Polsce Strona: 23 z 38 Suma ilości godzin ze słońcem od maja do października 2013 r. była o 122,7 godz. większa jak w wieloleciu ale mniejsza o 20 godz. jak w roku Najwięcej słońce świeciło w Poznaniu 1323,4 godz. a najmniej w Zielonej Górze 1111,0 godz., to jest o 212,4 godz. krócej. Rys. 8. Suma rocznych ilości godzin ze słońcem od maja do października w latach i w wieloleciu. h 1350,0 1300,0 1250,0 1200,0 1150,0 1100,0 1050,0 1129,5 1252,2 1272,4 1324,0 1202,6 1258,7 1000,0 Rok Zróżnicowanie wielkości miesięcznych sum godzin ze słońcem od maja do października w latach pokazuje Rys. 9. Rys. 9. Miesięczne sumy godzin ze słońcem od maja do października w latach i w wieloleciu. h Wielolecie ,0 300,0 250,0 200,0 150,0 100,0 50,0 232,0 207,7 280,9 295,2 124,2 212,5 223,0 198,8 276,8 279,8 225,5 301,3 262,7 175,0 287,8 219,1 268,3 239,1 251,5 211,1 136,2 130,2 173,0 195,4 142,5 104,2 121,8 117,9 130,2 151,7 0,0 m-c V VI VII VIII IX X

24 Wyniki techniczno-produkcyjne osiągnięte w kampanii cukrowniczej 2013/2014 w Polsce Strona: 24 z 38 Usłonecznienie od czerwca do października włącznie w 2013 r. było większe jak w wieloleciu. Szczególnie duże usłonecznienie było w lipcu i sierpniu. Podsumowując ocenę warunków pogodowych w okresie wegetacji maj-październik można stwierdzić, podwyższenie temperatury i zwiększenie usłonecznienia w stosunku do wielolecia a także korzystny miesięczny rozkład wielkości opadów atmosferycznych pozwoliły na zniwelowanie skutków niekorzystnego wpływu opóźnienia terminu rozpoczęcia siewu buraków i pozwoliły na uzyskanie wysokich plonów buraków o 60,8 t/ha mniejszych tylko o 2,8 t/ha od rekordowych w roku ubiegłym. Mniejszy plon buraków jak w roku 2012 wykazało 12 cukrowni. W 6 cukrowniach plony były nieznacznie wyższe w 2013 roku. Okres przechowalnictwa buraków Warunki pogodowe w listopadzie. Tab. 26. Suma opadu atmosferycznego w listopadzie 2013 i w wieloleciu Opady atmosferyczne były na poziomie normy wieloletniej. Między regionami były zróżnicowane od 20,8 mm w Olsztynie do 78,3 mm w Rzeszowie.

25 Wyniki techniczno-produkcyjne osiągnięte w kampanii cukrowniczej 2013/2014 w Polsce Strona: 25 z 38 Tab. 27. Średnia miesięczna temp. powietrza w listopadzie 2013 i w wieloleciu Listopad pod względem termicznym ciepły. Średnia miesięczna 5,2 o C była wyższa o 2,3 o C od wieloletniej. Warunki pogodowe były bardzo korzystne dla zakończenia wykopków buraków i przygotowania ich do przechowalnictwa. Warunki pogodowe w grudniu. Tab. 28. Średnia miesięczna temp. powietrza w grudniu 2013 i w wieloleciu

26 Wyniki techniczno-produkcyjne osiągnięte w kampanii cukrowniczej 2013/2014 w Polsce Strona: 26 z 38 Tab. 29. Średnie, maksymalne i minimalne temperatura powietrza. Średnia temperatura wynosiła 2,4 o C i była wyższa o 2,6 o C od wieloletniej. Maksymalna temperatura 13,7 o C była w Rzeszowie a minimalna -8,5 o C w Olsztynie. Grudzień pod względem wielkości opadów był miesiącem suchym. Niewielkie opady śniegu wystąpiły w dniach 6 9 grudnia. Śnieg szybko stopniał i do Nowego Roku nie było śniegu. Do zakończenia kampanii była wyjątkowo korzystna pogoda dla przechowalnictwa buraków i ich transportu do cukrowni. Generalnie rok 2013 pod względem zabezpieczenia surowcowego należy uznać za bardzo korzystny zarówno dla plantatorów jak i cukrowni.

27 Wyniki techniczno-produkcyjne osiągnięte w kampanii cukrowniczej 2013/2014 w Polsce Strona: 27 z 38 Wyniki techniczno-produkcyjne W pierwszej części referatu omawiając wpływ warunków pogodowych na wielkość plonów w poszczególnych latach pokazałem wyniki jakie uzyskali nasi plantatorzy w ostatnich pięciu latach. Z zestawienia widać, że w roku 2013 wynosiły one średnio w kraju 60,8 t/ha i były niższe o 2,8 t/ha od rekordowych uzyskanych w roku Wiadomo, że warunki pogodowe również w bardzo dużym stopniu wpływają na wartość technologiczną buraków a głównie na zawartość cukru i tym samym na wydajność cukru w produkcji. Wskaźnikiem, który określa wartość technologiczną buraków oraz zawartości w nich cukru jest czystość soku dyfuzyjnego otrzymywanego w procesie dyfuzji (ekstrakcji). Wskaźnik ten podaje jaki jest stosunek zawartości cukru do zawartości suchej substancji w soku. Tab. 30. Czystość soku dyfuzyjnego i gęstego w latach 2011 i Z porównania danych w tabeli wynika, że czystość soku dyfuzyjnego w roku 2013 była najwyższa w ostatnich 3 latach. Wyższa była średnio o 0,7% jak w roku Wysoka czystość soku dyfuzyjnego przełożyła się na bardzo wysoką czystość soku oczyszczonego

28 Wyniki techniczno-produkcyjne osiągnięte w kampanii cukrowniczej 2013/2014 w Polsce Strona: 28 z 38 i zagęszczonego. Czystość soku gęstego w 2013 roku była wyższa również o 0,7% od osiągniętej w 2012 roku, a to miało istotny wpływ na wydajność cukru z przerobionych buraków. Z przykrością muszę oznajmić, że w tym roku Spółki Cukrowe nie udostępniły swoich danych o wydajności cukru z buraków i wielkości produkcji cukru. Powodem odmowy były przepisy prawne dotyczące ochrony konkurencji i konsumentów. Cukrownie KSC są rozlokowane na obszarze całego kraju od Kluczewa koło Stargardu Szczecińskiego na północnym zachodzie do Werbkowic koło Hrubieszowa na południowym wschodzie, w których warunki pogodowe w czasie wegetacji znacznie się różniły. Warunki pogodowe różne w zależności od regionu kraju wpłynęły na to, że w poszczególnych cukrowniach plony buraków różniły się w dużym zakresie od 51,8 do 70,9 t/ha. Tab. 31. Dane surowcowe, plony buraków w latach **) **) Kolorem zielonym oznaczono w tabeli dane szacunkowe

29 Wyniki techniczno-produkcyjne osiągnięte w kampanii cukrowniczej 2013/2014 w Polsce Strona: 29 z 38 W roku 2013 buraki były uprawiane na powierzchni prawie 185 tys. hektarów. Była ona mniejsza o około 8 tys. ha od uprawy w 2012 roku. Główną przyczyną zmniejszenia powierzchni uprawy buraków było planowe ograniczenie w Spółkach Südzucker, Pfeifer & Langen i Nordzucker. Ilość plantatorów w kraju zmniejszyła się o 147. Średnia wielkość plantacji wyniosła 5,18 ha, Średni plon buraków był mniejszy o 2,8 t/ha od rekordowego uzyskanego w 2012 roku tj. 63,6 t/ha. Ograniczenie areału uprawy i niższe plony spowodowały zmniejszenie zbioru o około tys. ton buraków. Tab. 32. Podstawowe dane techniczno-produkcyjne. **) **) Kolorem zielonym oznaczono w tabeli dane szacunkowe

30 Wyniki techniczno-produkcyjne osiągnięte w kampanii cukrowniczej 2013/2014 w Polsce Strona: 30 z 38 Rozpoczęcie przerobu buraków w 2013 roku zostało opóźnione z powodu spodziewanego mniejszego zbioru buraków. Było to następstwem opóźnionych o 3 tygodnie siewów buraków i tym samym skróconego okresu wegetacji a w konsekwencji mniejszych plonów oraz planowego zmniejszenia powierzchni uprawy. Jako pierwsza przerób buraków rozpoczęła Cukrownia Środa w dniu 17 września. Dzień później przerób rozpoczęły cukrownie: Cerekiew, Miejska Górka i Opalenica. We wrześniu produkcję rozpoczęło 14 cukrowni a pozostałe 4 ruszyły w październiku. Jako ostatnia kampanię rozpoczęła Cukrownia Ropczyce w dniu 7 października. W grudniu kampanię zakończyło 7 cukrowni a pozostałe 11 w styczniu 2014 roku. Czas trwania krojenia buraków wahał się od 81 dób w Strzyżowie do 117 dób w Środzie. Z danych oficjalnych przekazanych do STC o ilości przerobionych przez Krajową Spółkę Cukrową i Grupę Pfeifer & Langen oraz z wyliczeń szacunkowych w Spółkach Südzucker i Nordzucker wynika ogólna ilość przerobionych buraków wyniosła około tys. ton. Jest to wielkość mniejsza o około tys. ton jak w kampanii 2012/13 r. Jak wcześniej wspomniano było to spowodowane zmniejszonym areałem uprawy i mniejszymi plonami buraków w 12 cukrowniach. Tab. 33. Średnie przeroby dobowe w latach 2001, 2011 i **)

31 Wyniki techniczno-produkcyjne osiągnięte w kampanii cukrowniczej 2013/2014 w Polsce Strona: 31 z 38 **) Kolorem zielonym oznaczono w tabeli dane szacunkowe Oficjalne dane o wielkości średnich przerobów dobowych buraków osiągniętych w kampanii 2013/14 podały Spółki: KSC, Südzucker i Pfeifer & Langen. Z porównania danych w tabeli Tab. 33 wynika, że w okresie ostatnich 2 lat w w/w Spółkach osiągnięty został znaczny przyrost zdolności przerobowej buraków. Suma średnich przerobów dobowych wzrosła o tony buraków, to jest więcej jak wynosiła średnia zdolność przerobowa jednej cukrowni w Polsce w roku 2013/14. Można powiedzieć, że w okresie 2 ostatnich lat przybyła jedna średniej wielkości cukrownia. Największy, wynoszący 4200 t/dobę wzrost zdolności przerobowej uzyskała Krajowa Spółka Cukrowa, co stanowi 8,4%. Porównując średnie przeroby buraków w kampanii 2013/14 i 2001/02 widać, że suma średnich przerobów dobowych 18 czynnych obecnie cukrowni w Polsce wzrosła prawie o 35 tys. ton na dobę. Pokazuje to skalę zmian jakie nastąpiły w wyniku rozbudowy i modernizacji tych cukrowni. W ramach modernizacji cukrowni w Spółkach Pfeifer & Langen i Nordzucker we wszystkich fabrykach zainstalowane zostały dyfuzory wieżowe. W Cukrowni Glinojeck razem z dyfuzorem wieżowym ostatnią kampanię pracowały jeszcze dyfuzory korytowe. W Spółce Südzucker dyfuzor wieżowy pozostał tylko w Cukrowni Strzyżów. W KSC w Cukrowni Kluczewo razem z dwoma dyfuzorami korytowymi pracował również dyfuzor wieżowy. W ostatniej kampanii eksploatowane było 13 dyfuzorów korytowych i 11 dyfuzorów wieżowych. Godne podkreślenia jest to, że dyfuzory korytowe eksploatowane we wszystkich cukrowniach Krajowej Spółki Cukrowej bronią się możliwością ich przeciążania o ponad 100% ich nominalnej wielkości przerobowej. Tab. 34. Wykorzystanie nominalnej zdolności przerobowej dyfuzorów korytowych DC w KSC

32 Wyniki techniczno-produkcyjne osiągnięte w kampanii cukrowniczej 2013/2014 w Polsce Strona: 32 z 38 *) średni przerób dobowy w kampanii 2009/10, w której eksploatowane były tylko dyfuzory korytowe. Przez bardzo wiele lat wydawało się, że duże przeciążanie dyfuzorów jest abstrakcją. Wymiana krajalnic buraków z tarczowych na nowoczesne bębnowe, umiejętność ich eksploatacji z automatycznym sterowaniem ale również w ogromnym stopniu poprawa jakości surowca pozwoliły osiągnąć tak duży efekt. Rozbudowa i modernizacja cukrowni oprócz wzrostu zdolności przerobowej dały zmniejszenie zużycia paliwa i energii elektrycznej oraz kamienia wapiennego i koksu a także wody do celów produkcyjnych w przeliczeniu na tonę przerabianych buraków. Szczegółowo o tym będą mówić przedstawiciele Spółek Cukrowych prezentując swoje wyniki. Żałuję, że nie mogę przekazać oficjalnej informacji o wielkości produkcji cukru w minionej kampanii w poszczególnych cukrowniach i Spółkach Produkcja ogólna wynosi 1 778,4 tys. ton. Jest to bardzo dobry wynik, który po mocno opóźnionych siewach buraków wydawał się bardzo trudnym do osiągnięcia. Tab. 35. Zbiorcze dane z kampanii 2012/13. **) **) Kolorem zielonym oznaczono w tabeli dane szacunkowe

33 Wyniki techniczno-produkcyjne osiągnięte w kampanii cukrowniczej 2013/2014 w Polsce Strona: 33 z 38 Tab. 36. Kwoty i wykonanie produkcji cukru Produkcja cukru w kampanii 2013/14 jest większa o 372,8 tys. ton od posiadanej przez Spółki Cukrowe kwoty. Stanowi to 26,5% wielkości kwoty. Tab. 37. Dane techniczno-produkcyjne w latach Dla przypomnienia jakie zmiany dokonały się w polskim przemyśle cukrowniczym w okresie ostatnich 10 lat podaję podstawowe dane techniczno-produkcyjne z tego okresu. Dane te prezentowane na wykresach pokazują dynamikę i wielkość zmian. Wyniki ostatnich trzech kampanii wykazały, że 18 czynnych cukrowni są w stanie ze znaczną nadwyżką zabezpieczyć potrzeby rynku wewnętrznego na cukier.

34 Wyniki techniczno-produkcyjne osiągnięte w kampanii cukrowniczej 2013/2014 w Polsce Strona: 34 z 38 Rys. 10. Powierzchnia uprawy buraków w latach tys. ha 350,0 300,0 250,0 200,0 150,0 100,0 292,0 281,5 237,0 228,7 176,4 191,2 195,6 196,3 192,9 184,8 50,0 0, Rys. 11. Plon buraków. ton/ha 70,0 60,0 50,0 40,0 30,0 20,0 42,4 42,3 48,4 55,7 48,4 56,7 50,9 59,1 63,6 60,8 10,0 0,

35 Wyniki techniczno-produkcyjne osiągnięte w kampanii cukrowniczej 2013/2014 w Polsce Strona: 35 z 38 Rys. 12. Ilość przerobionych buraków. tys. ton Rys. 13. Średni czas przerobu buraków. 120,00 doba 100,00 80,00 60,00 40,00 77,06 78,79 83,60 93,10 83,58 107,47 101,06 107,36 110,69 97,80 20,00 0,

36 Wyniki techniczno-produkcyjne osiągnięte w kampanii cukrowniczej 2013/2014 w Polsce Strona: 36 z 38 Rys. 14. Suma średnich przerobów buraków. tys. ton 180,0 160,0 140,0 120,0 100,0 80,0 60,0 40,0 160,7 151,3 137,2 138,0 102,2 100,9 98,5 108,1 110,9 114,8 20,0 0, Rys. 15. Średnia wydajność cukru. %nb 20,00 18,00 16,00 14,00 12,00 10,00 8,00 6,00 16,22 17,29 15,02 15,05 15,19 14,81 14,29 16,21 15,42 15,83 4,00 2,00 0,

37 Wyniki techniczno-produkcyjne osiągnięte w kampanii cukrowniczej 2013/2014 w Polsce Strona: 37 z 38 Rys. 16. Średni plon technologiczny cukru. t/ha 12,00 10,00 8,00 6,00 4,00 6,88 7,31 7,27 8,46 7,36 8,40 7,27 9,59 9,82 9,62 2,00 0, Rys. 17. Produkcja cukru. tys. ton 2 500, , , ,0 500,0 2008,4 2060,4 1722,7 1934,0 1297,8 1606,1 1433,3 1881,2 1894,8 1778,4 0,

38 Wyniki techniczno-produkcyjne osiągnięte w kampanii cukrowniczej 2013/2014 w Polsce Strona: 38 z 38 Rys. 18. Średnia produkcja cukru na 1 cukrownię. tys. ton 120,0 100,0 80,0 60,0 40,0 20,0 46,7 51,5 55,6 66,7 68,3 89,2 79,1 104,5 105,3 98,8 0, W imieniu Stowarzyszenia Techników Cukrowników gratuluję naszym plantatorom, Zarządom Spółek Cukrowych, Dyrekcjom i wszystkim pracownikom uzyskania tak dobrych wyników w minionej kampanii. Gratuluję firmom współpracującym z Cukrowniami oraz plantatorami i mają one swój udział w sukcesie cukrowników. Życzę aby następna kampania cukrownicza była tak samo udana jak trzy ostatnie. Dziękuję za uwagę Stanisław Świetlicki Przewodniczący ZG STC