IMPATIENS PARVIFLORA DC.
|
|
- Urszula Brzezińska
- 6 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Anna Orczewska, Damian Chmura IMPATIENS PARVIFLORA DC. INWAZYJNY NEOFIT W ZBIOROWISKACH LEŚNYCH PŁASKOWYŻU GŁUBCZYCKIEGO I WYŻYNY ŚLĄSKIEJ Wstęp Niecierpek drobnokwiatowy (rodzina Balsaminaceae), pochodzący z centralnej Azji, w Europie jest jednym z bardziej inwazyjnych gatunków wśród roślin synantropijnych obcego pochodzenia (Faliński 1998a). Za roślinę o cechach inwazyjnych, rozsiewającą się za pomocą nasion, uważa się taką, której potomstwo pojawia się dalej niż 100 m od macierzystych osobników w czasie krótszym niż 50 lat (Richardson et al. 2000). W swojej ojczyźnie niecierpek rośnie nad brzegami rzek i potoków, w wąwozach i na kamienistych, stromych, wilgotnych górskich zboczach oraz w miejscach cienistych (Coombe 1956), wchodząc w skład mezofitycznych lasów liściastych, górskich lasów iglastych i lasów łęgowych (Podbielkowski 1995). Ogród botaniczny w Genewie był jednym z ośrodków, z których niecierpek drobnokwiatowy rozprzestrzenił się po Europie (Kornaś 1972, Podbielkowski 1995). W Polsce po raz pierwszy został odnotowany w połowie XIX w. w okolicach Gdańska (Kujawa-Pawlaczyk 1991). Gatunek ten ma bardzo szeroką amplitudę ekologiczną. Po wkroczeniu do nowego środowiska dobrze się rozwija i z czasem uzyskuje znaczny udział ilościowy. Osiągnął pełny sukces biocenotyczny, gdyż aktualnie jest stale obecny w wielu naturalnych zbiorowiskach roślinnych, dzięki czemu ma status neofita. Wpływa na strukturę zbiorowisk, ich wewnętrzną dynamikę i funkcje. Przechodzi pełen cykl reprodukcyjny i trwa w zbiorowisku, formując wtórne, autochtoniczne populacje (Faliński 1998a). W początkowym okresie po wkroczeniu Impatiens parviflora powoduje wzbogacenie kompozycji gatunkowej runa, czyli ma wpływ supletywny (Kujawa-Pawlaczyk 1991). Z czasem jednak, w szczególnych warunkach, staje się gatunkiem panującym i wypiera pierwotne składniki runa o podobnej biologii i wymaganiach siedliskowych (Faliński 1998a). Neofityzm zjawisko wkraczania obcych gatunków do rodzimych zbiorowisk jest odpowiedzią na działające w zbiorowisku zakłócenia (Faliński 1998a). Formę degeneracji fitocenoz leśnych, polegającą na ułatwianiu wnikania lub sztucznym wprowadzaniu gatunków obcych geograficznie, nazywamy neofityzacją (Olaczek 1974). Celem badań było przedstawienie, w jakich typach zbiorowisk leśnych obecny jest niecierpek drobnokwiatowy oraz ocena stopnia neofityzacji zbiorowisk przez ten gatunek w obrębie dwóch, blisko siebie położonych obszarów, a mianowicie Płaskowyżu Głubczyckiego i Wyżyny Śląskiej. 467
2 Obszar badań Obszar badań obejmuje 2 jednostki fizycznogeograficzne: makroregion Wyżyny Śląskiej oraz mezoregion Płaskowyżu Głubczyckiego (Kondracki 1988). Płaskowyż Głubczycki jest wysoką wyniesioną, lekko falistą wierzchowiną o charakterze wyżynnym, lessowym (Straszewicz 1962, Gilowski, Jeśman 1975). Dzięki bardzo urodzajnym glebom brunatnym, wytworzonym z lessów (Gilowski, Jeśman 1975), obszar ten ma doskonałe warunki do rozwoju rolnictwa. Jego początki na tym terenie sięgają 5 tysiąclecia p.n.e. Proces niszczenia pokrywy leśnej zaczął się tu zatem bardzo wcześnie (Środoń 1972, Gedl 1978, Michalak 1978). Wyżyna Śląska charakteryzuje się urozmaiconą budową geologiczną. Dużą rolę w ukształtowaniu rzeźby terenu odegrały zlodowacenia, stąd w wielu miejscach występują utwory polodowcowe: piaski, żwiry i pyły (Kondracki 1988). Gleby Wyżyny zaliczają się przeważnie do bielicowych utworzonych z różnego rodzaju piasków. Mniejszy udział mają gleby bagienne oraz gleby pochodzenia lessowego. Obecność bogatych złóż węgla kamiennego doprowadziła do rozwoju przemysłu i silnego przeobrażenia środowiska przyrodniczego, szczególnie na obszarze Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego i Rybnickiego Okręgu Węglowego. Metodyka Prezentowany w pracy materiał jest częścią obszerniejszych badań geobotanicznych, jakie na wymienionych obszarach prowadzono w latach W tym czasie w terenie wykonano kilkaset zdjęć fitosocjologicznych klasyczną metodą Brauna-Blanqueta (Braun-Blanquet 1964). Na Płaskowyżu Głubczyckim obiektem badań były wyspowe lasy o różnej wielkości, zaś na Wyżynie Śląskiej zwarte kompleksy leśne. Z zebranego materiału do niniejszego opracowania wykorzystano 50 zdjęć, w tym 31 z Płaskowyżu Głubczyckiego i 19 z Wyżyny Śląskiej. Zdjęcia zestawiono w tabelę syntetyczną, której tu nie zamieszczono z braku miejsca. Dla każdego ze zdjęć policzono wskaźnik różnorodności gatunkowej Shannona, posługując się programem MULVA-5 (Wildi, Orlóci 1996). Średnie wartości wskaźnika dla wyróżnionych zbiorowisk przedstawiono na wykresie (ryc. 1). Wyniki W lasach Płaskowyżu Głubczyckiego niecierpek drobnokwiatowy obecny był w większości zbiorowisk leśnych, od łęgów, poprzez zbiorowiska pośrednie między łęgami a grądami niskimi, w grądach, tych dobrze zachowanych, jak i w ich silnie zdegenerowanych postaciach, w porębowych stadiach regeneracyjnych grądów czy wreszcie w zastępczych zbiorowiskach z drzewostanem zdominowanym przez świerka, sosnę lub robinię akacjową. Pokrycie Impatiens parviflora, wyrażone skalą Brauna-Blanqueta, kształtowało się różnie. Niskie było w grądzie Tilio-Carpinetum, z runem zdominowanym przez kłosówkę miękką Holcus mollis oraz w tym samym zespole, ale z masowo wystę- 468
3 Ryc. 1. Wartość wskaźnika różnorodności gatunkowej Shannona dla zbiorowisk leśnych obecnych na badanym terenie Fig. 1. Shannon diversity index for the communities present in the study area Objaśnienia: Zbiorowiska: 1-9 Płaskowyż Głubczycki; Wyżyna Śląska; 1 zbiorowisko pośrednie między Ficario-Ulmetum campestris a Tilio-Carpinetum stachyetosum; 2 Circaeo-Alnetum; 3 zbiorowisko nawiązujące do Circaeo-Alnetum; 4 zbiorowisko nawiązujące do Tilio-Carpinetum corydaletosum; 5 Tilio-Carpinetum typicum; 6 porębowe stadia regeneracyjne grądu; 7 zbiorowisko zastępcze Robinia pseudacacia- Impatiens parviflora; 8 zbiorowisko zastępcze Picea abies-impatiens parviflora; 9 zbiorowisko zastępcze Pinus sylvestris-impatiens parviflora; 10 zbiorowisko ze związku Eu-Fagion; 11 Tilio-Carpinetum typicum; 12 Querco roboris-pinetum; 13 zbiorowisko zastępcze Pinus sylvestris-impatiens parviflora. pującą turzycą drżączkowatą Carex brizoides i w Tilio-Carpinetum, w wariancie z grabem zwyczajnym Carpinus betulus. W pozostałych postaciach grądu niecierpek występował często i licznie, osiągając zazwyczaj 5 lub 4 stopień pokrycia. Masowa obecność tego gatunku stała się nawet podstawą do wyróżnienia zbiorowiska Tilio-Carpinetum typicum wariantu z Impatiens parviflora. Łęgi oraz zbiorowiska pośrednie między łęgami a grądami niskimi cechowały się częstym i obfitym występowaniem analizowanego gatunku. Jego pokrycie osiągało bowiem w paru przypadkach 4 i 3 stopień. Masowa i stała obecność niecierpka drobnokwiatowego w antropogenicznych, zastępczych zbiorowiskach leśnych, znalazła odzwierciedlenie w nazwie tych zbiorowisk. Chodzi tu mianowicie o zbiorowiska z drzewostanem zdominowanym przez: 1. sosnę Pinus sylvestris-impatiens parviflora, 2. świerk Picea abies-impatiens parviflora oraz 3. robinię akacjową Robinia pseudacacia-impatiens parviflora. Runo tych zbiorowisk było bowiem opanowane przez niecierpka, co odbiło się niekorzystnie na składzie gatunkowym warstwy zielnej i znalazło wyraz w wartości wskaźnika Shannona (ryc. 1). 469
4 Na Wyżynie Śląskiej Impatiens parviflora najczęściej był obserwowany w czterech typach zbiorowisk, w tym trzech pochodzenia naturalnego, a jednym o charakterze antropogenicznym. W tym ostatnim przypadku mowa jest o zbiorowisku zastępczym Pinus sylvestris-impatiens parviflora. Pozostałe trzy zbiorowiska cechowały się różną kondycją oraz formą zachowania, od zbliżonych do naturalnych, poprzez zdegenerowane aż do postaci kadłubowych. Zespołem, w którym niecierpek występował najczęściej, był kontynentalny bór mieszany Querco roboris-pinetum. Zbiorowisko to ma charakter pośredni między lasami liściastymi a borami sosnowymi i często jest pochodzenia antropogenicznego (Cabała 1990). W badanym zespole niecierpek wykazywał najbardziej zmienne pokrycie, wahające się od + do 4 stopnia. Poza niecierpkiem dość licznie występowały inne kenofity, a mianowicie dąb czerwony Quercus rubra oraz czeremcha amerykańska Padus serotina. Oba gatunki odnawiały się, gdyż ich obecność stwierdzono we wszystkich warstwach zbiorowiska. W buczynach ze związku Eu-Fagion niecierpek drobnokwiatowy, jeśli występował, to osiągał 3 lub 2 stopień pokrycia. Płaty tego zbiorowiska były najuboższe gatunkowo, co znalazło odbicie w wartości wskaźnika Shannona, który był tu najniższy spośród wszystkich grup. Niewykluczone, że niska różnorodność gatunkowa jest po części spowodowana redukcyjnym wpływem niecierpka na inne rośliny w warstwie zielnej. Niezależnie od tego, na małą wartość wskaźnika wpływa bez wątpienia niewielkie bogactwo gatunkowe tego zbiorowiska. Jest ono cechą charakterystyczną kwaśnych buczyn, do których nawiązują omawiane płaty. Impatiens parviflora występował też licznie w wybranych płatach grądu Tilio-Carpinetum, we wszystkich jego postaciach, od normalnie wykształconych, do tych zdegenerowanych. Osiągał w nich od 2 do 4 stopnia pokrycia. Dość często zatem był dominującym gatunkiem runa. Neofityzacja grądów Wyżyny Śląskiej nie jest jednak tak dalece zaawansowana, jak na Płaskowyżu Głubczyckim. Częstotliwość występowania tego gatunku była bowiem na Wyżynie znacznie mniejsza, a zbiorowiskiem najczęściej opanowywanym przez niecierpka był wspomniany wcześniej bór mieszany. W antropogenicznym zbiorowisku Pinus sylvestris-impatiens parviflora pokrycie niecierpka było najwyższe spośród wszystkich zbiorowisk Wyżyny Śląskiej, nierzadko osiągało 5 stopień w skali Brauna-Blanqueta. Dyskusja Rezultaty badań, których efektem jest niniejsza praca dowodzą, że niecierpek drobnokwiatowy obecny jest w bardzo szerokim spektrum zbiorowisk leśnych, w których to zbiorowiskach wchodzi w stadium postneofita. Wynik jest zgodny z badaniami innych autorów podających, że gatunek ten spotkać można właściwie we wszystkich typach zbiorowisk leśnych, z wyjątkiem olsów, gdzie nadmiar wody nie pozwala niecierpkowi na wkroczenie. I. parviflora występuje w lasach w różnych częściach kraju, w tym także na obszarze parków narodowych. Krótkiego przeglądu terenów, z których znany jest ten gatunek, dokonała J. Kujawa-Pawlaczyk (1991). Na Wyżynie Śląskiej niecierpek drobnokwiatowy notowany był w kwaśnych dąbrowach, kontynentalnym borze mieszanym, łęgu wiązowo-jesionowym, łęgu jesionowo-olszowym, grądzie subkontynentalnym i buczynach ze związku Eu-Fagion 470
5 (Cabała 1990) oraz w boru trzcinnikowym (Cabała 1992). Na Opolszczyźnie gatunek ten sporadycznie spotykano w grądzie oraz w podgórskim łęgu jesionowym (Kuczyńska 1973). Impatiens parviflora posiada szereg cech, które czynią go gatunkiem inwazyjnym. Jedną z nich jest wspomniana wcześniej szeroka amplituda ekologiczna, która pozwala mu na wnikanie zarówno do zbiorowisk o dużym natężeniu czynników antropogenicznych, jak i do naturalnych lub tylko nieznacznie zmienionych. W wielu miejscach, takich jak ogrody, parki lub zręby, gatunek ten nie znajduje konkurentów i dlatego występuje w nich masowo. W środowiskach leśnych zajmuje miejsca w różnorodnych warunkach świetlnych, od miejsc w pełni otwartych, np. zrębów, polan i obrzeży lasów, poprzez ścieżki i drogi leśne, a więc siedliska o umiarkowanych warunkach oświetlenia, gdzie osobniki niecierpka uzyskują największą żywotność oraz najbardziej obfitą produkcję nasion (Hegi 1965, Podbielkowski 1995), po miejsca silnie zacienione. O inwazyjności niecierpka drobnokwiatowego decydują również: obfita produkcja nasion oraz długi okres kwitnienia i owocowania w Europie kwitnie od maja do września (Trepl 1984). Tak długi okres pozwala mu w pełni wykorzystać sezon wegetacyjny. Ponadto gatunek ten cechuje szerokie spektrum zapylaczy, przeżywanie okresów niesprzyjających rozwojowi w postaci nasion (gatunek jednoroczny), różne, efektywne sposoby rozprzestrzeniania ballochoria i hemerochoria (Podbielkowski 1995) oraz strategia typu S-R gatunek ruderalny tolerujący stres (Kimsa 1996). Niecierpkowi nie zagrażają pasożyty, rzadko też zapada na choroby wywołane infekcjami grzybiczymi. Impatiens parviflora spotykany jest na glebach różnego rodzaju i nie wymaga mikoryzy (Coombe 1956). Istnieje obawa, że w przyszłości gatunek ten będzie się coraz szerzej rozprzestrzeniał. Sprzyja temu m. in. tworzenie sieci dróg komunikacyjnych, przebiegających przez zwarte kompleksy leśne. Są to potencjalne szlaki inwazji gatunku, umożliwiające wnikanie rośliny do wnętrza lasu. Fragmentacja siedlisk leśnych na małe powierzchnie może być jedną z przyczyn ekspansji tego gatunku. G. Peterken i M. Game (1984) oraz M. Hermy i inni (1993) sugerują bowiem, że proces fragmentacji lasów faworyzuje gatunki o cechach inwazyjnych, odpornych na zaburzenia, a wręcz z nich korzystających. Są dowody na to, że niecierpek drobnokwiatowy konkuruje, a nawet wypiera z lasu nasz rodzimy gatunek, tj. niecierpka pospolitego (Faliński 1998b). Walka z niecierpkiem drobnokwiatowym bywa trudna i sprawdza się tylko w przypadku, gdy jego populacje są niewielkie (Adamowski, Keczyński 1998). Naturalne siedliska leśne, zwłaszcza w miejscach znajdujących się pod szczególną ochroną, takich jak parki narodowe i rezerwaty przyrody, powinny podlegać monitoringowi a pojawiające się osobniki niecierpka należałoby natychmiast usuwać. 471
6 Podsumowanie Postępujący proces fragmentacji siedlisk leśnych, rozbudowa sieci dróg, stanowiących szlaki migracji dla gatunków inwazyjnych oraz intensywna gospodarka leśna nastawiona na produkcję drewna, powodują zakłócenia w ekosystemach leśnych. Przyczyniają się tym samym do zmian jakościowych i ilościowych w fitocenozach. Jednym z przejawów tego procesu jest omówiona neofityzacja. LITERATURA Adamowski W., Keczyński A., 1998, Czynna ochrona zbiorowisk leśnych Białowieskiego Parku Narodowego przed wkroczeniem Impatiens parviflora, Parki Nar. Rez. Przyr. 17 (1), s Braun-Blanquet J. 1964, Pflanzensoziologie. Grundzüge der Vegetationskunde, Wien-New York, Springer Verl., s Cabała S., 1990, Zróżnicowanie i rozmieszczenie zbiorowisk leśnych na Wyżynie Śląskiej, Prace Nauk. Uniw. Śląskiego. Ser. Biol., Katowice 1068, s Cabała S., 1992, Stan synantropizacji boru trzcinnikowego (Calamagrostio villosae-pinetum STASZK., 1958) w Polsce, Acta Biol. Siles. 21(38), s Coombe D. E., 1956, Impatiens parviflora DC., J. Ecol. 4, s Faliński J. B., 1998a, Invasive alien plants, vegetation dynamics and neophytism, Phytocoenosis. 10. (N. S.) Supplementum Carthographiae Geobotanicae 9, s Faliński J. B., 1998b, Success of alien species in the process of degeneration and regeneration [w:] Falińska K. (red.), Plant population biology and vegetation processes, Polish Academy of Sciences, Kraków, s Gedl M., 1978, Najdawniejsze dzieje Ziemi Głubczyckiej [w:] Ziemia Głubczycka, Instytut Śląski w Opolu, s Gilowski J., Jeśman M., 1975, Przewodnik po województwie opolskim, Wyd. LOP, Nasza Przyroda, Warszawa, s Hegi G., 1965, Illustriete Flora von Mittel-Europa, Carl Hanser Verlag, München, T. 5, cz. 1, s Hermy M., van der Bremt P. & Tack G., 1993, Effects of site history on woodland vegetation, [w:] Brockmeyer M.E.A., Vos W., Koop H. (red.), European forest reserves, Pudoc, Wageningen, s Kimsa T., 1996, Liczby wskaźnikowe flory Polski (oparte na danych Ellenberga, Franka & Klotza i Zarzyckiego) wraz z synonimami wg Jasiewicza, (maszynopis), s. 69. Kondracki J., 1988, Geografia fizyczna Polski, Wyd. VI. PWN, Warszawa, s Kornaś J., 1972, Wpływ człowieka i jego gospodarki na szatę roślinną Polski - flora synantropijna [w:] Szafer W., Zarzycki K. (red.), Szata roślinna Polski, T. I., Wyd. II, PWN, Warszawa, s Kuczyńska I., 1973, Stosunki geobotaniczne Opolszczyzny. Cz. I. Zbiorowiska leśne, Acta Univ. Wrat. 162, Prace Bot. 15, s. 87. Kujawa-Pawlaczyk J., 1991, Rozprzestrzenianie się i neofityzm Impatiens parviflora DC. w Puszczy Białowieskiej, Phytocoenosis 3. (N. S.) Seminarium Geobotanicum 1, s Michalak S., 1978, Środowisko naturalne Ziemi Głubczyckiej [w:] Ziemia Głubczycka, Instytut Śląski w Opolu, s
7 Olaczek R., 1974, Kierunki degeneracji fitocenoz leśnych i metody ich badania, Phytocoenosis 3 (3/4), s Peterken G. F., Game M., 1984, Historical factors affecting the number and distribution of vascular plant species in the woodlands of Central Lincolnshire, J. Ecol. 72, s Podbielkowski Z., 1995, Wędrówki roślin, WSiP, Warszawa, s Richardson D. M., Pyšek P., Rejmánek M., Barbour M. G., Panetta F. D. & West C. J., 2000, Naturalization and invasion of alien plants: concepts and definitions, Diversity and Distributions 6, s Straszewicz L., 1962, Śląsk Opolski. Zarys geografii gospodarczej, Instytut Śląski w Opolu, Wyd. Śląsk, Katowice, s Środoń A., 1972, Roślinność Polski w czwartorzędzie [w:] Szafer W., Zarzycki K. (red.), Szata roślinna Polski, T. I, Wyd. II, PWN Warszawa, s Trepl L., 1984, Über Impatiens parviflora DC., als Agriophyt in Mitteleuropa, Dis. Bot. 73, s Wildi O., Orlóci L., 1996, Numerical exploration of community patterns. A guide to the use of MULVA-5, 2 nd edition, SPB Academic Publishing bv, Amsterdam, the Netherlands, s IMPATIENS PARVIFLORA DC., AN INVASIVE NEOPHYTE IN THE FORESTS OF THE GŁUBCZYCE PLATEAU AND THE SILESIAN UPLAND Summary A study was carried out in southern Poland on the neophytization of forests by the small balsam Impatiens parviflora, an invasive Asian species. Phytosociological surveys indicate that I. parviflora frequently becomes a post-neophyte, i.e. a dangerous invader. It is to be found in a wide range of forest communities (Fig. 1.). On the Głubczyce Plateau it occurs most frequently in oak-hornbeam communities. It is also present in riverside carrs, in former clear-cut areas with regenerative forms of oak-hornbeam communities, and in spruce and robinia plantings. In the Silesian Upland it grows in mixed coniferous forests, and can also be found in beech woods and oak-hornbeam associations. Pine plantings of both regions are dominated by I. parviflora. Forest fragmentation, development of road networks (which work as migration paths), and intensive forest management, lead to disturbances in forest ecosystems. Neophytization is one of the consequences. Dr Orczewska Anna, Katedra Ekologii Uniwersytet Śląski ul. Bankowa Katowice Mgr Chmura Damian Katedra Botaniki Systematycznej Uniwersytet Śląski ul. Jagiellońska Katowice 473
Udział obcych gatunków roślin naczyniowych w strukturze leśnych zespołów roślinnych nadleśnictwa Kozienice
Udział obcych gatunków roślin naczyniowych w strukturze leśnych zespołów roślinnych nadleśnictwa Kozienice Jacek Koba ARTYKUŁY / ARTICLES Abstrakt. W roku 2010, na całym obszarze Nadleśnictwa Kozienice
Bardziej szczegółowoEdyta SiErka, anna OrczEwSka zdegenerowane GrĄdy z CAREX BRIZOIDES wybranych OBSzarÓw wyżyny ŚLĄSkiEJ i PŁaSkOwyŻU GŁUBczyckiEGO Wstęp
Edyta Sierka, Anna Orczewska ZDEGENEROWANE GRĄDY Z CAREX BRIZOIDES L. WYBRANYCH OBSZARÓW WYŻYNY ŚLĄSKIEJ I PŁASKOWYŻU GŁUBCZYCKIEGO Wstęp Opanowywanie runa zbiorowisk leśnych przez gatunki o cechach inwazyjnych
Bardziej szczegółowoOpracowanie: Lech Krzysztofiak Anna Krzysztofiak
Inwentaryzacja barszczu Sosnowskiego Heracleum sosnowskyi i niecierpka gruczołowatego Impatiens glandulifera na obszarach Natura 2000 "Dolina Górnej Rospudy" oraz "Ostoja Augustowska" Opracowanie: Lech
Bardziej szczegółowoWarszawa, dnia 22 kwietnia 2015 r. Poz. 3790
DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA MAZOWIECKIEGO Warszawa, dnia 22 kwietnia 2015 r. Poz. 3790 ZARZĄDZENIE REGIONALNEGO DYREKTORA OCHRONY ŚRODOWISKA W WARSZAWIE i REGIONALNEGO DYREKTORA OCHRONY ŚRODOWISKA W
Bardziej szczegółowoINWENTARYZACJA INWAZYJNYCH GATUNKÓW OBCYCH NA TERENIE PNBT
INWENTARYZACJA INWAZYJNYCH GATUNKÓW OBCYCH NA TERENIE PNBT CHARZYKOWY 2010 W 2010 w ramach wniosku złożonego do Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Gdańsku pn. Czynna ochrona
Bardziej szczegółowoEkologia roślin i fitosocjologia SYLABUS A. Informacje ogólne
Ekologia roślin i fitosocjologia SYLABUS A. Informacje ogólne Elementy sylabusu Nazwa jednostki prowadzącej kierunek Nazwa kierunku studiów Poziom kształcenia Profil studiów Forma studiów Kod przedmiotu
Bardziej szczegółowo3 TABLICE NA PRZYSTANKACH TEMATYCZNYCH parametry 150cm x 125cm
ZAŁĄCZNIK 6.1 WYTYCZNE DO TREŚCI TABLIC I TABLICZEK Każda plansza powinna zawierać część opisową i graficzną (np. ilustrację, fotografię, rysunek). TABLICE INFORMACYJNE 1 TABLICA INFORMACYJNA - informacje
Bardziej szczegółowoOperat ochrony szaty roślinnej i grzybów. Plan ochrony dla Kozienickiego Parku Krajobrazowego Etap I Diagnoza stanu
Operat ochrony szaty roślinnej i grzybów Plan ochrony dla Kozienickiego Parku Krajobrazowego Etap I Diagnoza stanu Zespół autorski Dr Bartosz Piwowarski zbiorowiska nieleśne, analiza florystyczna, opracowanie
Bardziej szczegółowoGorzów Wielkopolski, dnia 3 sierpnia 2016 r. Poz ZARZĄDZENIE REGIONALNEGO DYREKTORA OCHRONY ŚRODOWISKA w GORZOWIE WIELKOPOLSKIM
DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA LUBUSKIEGO Gorzów Wielkopolski, dnia 3 sierpnia 2016 r. Poz. 1660 ZARZĄDZENIE REGIONALNEGO DYREKTORA OCHRONY ŚRODOWISKA w GORZOWIE WIELKOPOLSKIM z dnia 2 sierpnia 2016 r.
Bardziej szczegółowoZARZĄDZENIE NR 22/2011 REGIONALNEGO DYREKTORA OCHRONY ŚRODOWISKA W ŁODZI
ZARZĄDZENIE NR 22/2011 REGIONALNEGO DYREKTORA OCHRONY ŚRODOWISKA W ŁODZI w sprawie ustanowienia planu ochrony dla rezerwatu przyrody "Lubiaszów" Na podstawie art. 19 ust. 6 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004
Bardziej szczegółowo2. Odnawianie lasu po wycince (drzewa rodzime) B
Załącznik Nr 3 do zarządzenia Nr 38/2013 Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Katowicach z dnia 31 grudnia 2013 r. Identyfikacja istniejących i potencjalnych zagrożeń dla zachowania właściwego stanu
Bardziej szczegółowoPrzyrodnicze uwarunkowania gospodarki przestrzennej PUGP. Ćwiczenie 1 zagadnienia wprowadzające do informacji o środowisku przyrodniczym
Przyrodnicze uwarunkowania gospodarki przestrzennej PUGP Ćwiczenie 1 zagadnienia wprowadzające do informacji o środowisku przyrodniczym Zagadnienia wprowadzające czyli przypomnienie - po trochę o wszystkim
Bardziej szczegółowoInstytut Badawczy Leśnictwa
Instytut Badawczy Leśnictwa www.ibles.pl Drzewostany Puszczy Białowieskiej w świetle najnowszych badań monitoringowych Rafał Paluch, Łukasz Kuberski, Ewa Zin, Krzysztof Stereńczak Instytut Badawczy Leśnictwa
Bardziej szczegółowoSzczecin, dnia r. ANALIZA RYNKU
Szczecin, dnia 14.04.2014 r. ANALIZA RYNKU W celu oszacowania wartości zamówienia publicznego, Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Szczecinie zwraca się z prośbą o przedstawienie informacji dotyczącej
Bardziej szczegółowoDZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA ŁÓDZKIEGO
DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA ŁÓDZKIEGO Łódź, dnia 5 lipca 2013 r. Poz. 3525 ZARZĄDZENIE NR 31/2013 REGIONALNEGO DYREKTORA OCHRONY ŚRODOWISKA W ŁODZI Na podstawie art. 19 ust. 6 oraz w związku z art. 20
Bardziej szczegółowoGorzów Wielkopolski, dnia 22 lutego 2013 r. Poz. 565 ZARZĄDZENIE NR 3/2013 REGIONALNEGO DYREKTORA OCHRONY ŚRODOWISKA W GORZOWIE WIELKOPOLSKIM
DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA LUBUSKIEGO Gorzów Wielkopolski, dnia 22 lutego 2013 r. Poz. 565 ZARZĄDZENIE NR 3/2013 REGIONALNEGO DYREKTORA OCHRONY ŚRODOWISKA W GORZOWIE WIELKOPOLSKIM w sprawie ustanowienia
Bardziej szczegółowoKlub Przyrodników. Świebodzin, 3 września 2010
Klub Przyrodników ul. 1 Maja 22, 66-200-Świebodzin Konto: BZ WBK SA o/świebodzin nr 28 1090 1593 0000 0001 0243 0645 tel./fax 068 3828236, e-mail: kp@kp.org.pl, http:// www.kp.org.pl Świebodzin, 3 września
Bardziej szczegółowoNIECIERPEK GRUCZOŁOWATY W KAMPINOSKIM PARKU NARODOWYM OD INWENTARYZACJI DO STRATEGII ZWALCZANIA KAMPINOSKI PARK NARODOWY
NIECIERPEK GRUCZOŁOWATY W KAMPINOSKIM PARKU NARODOWYM OD INWENTARYZACJI DO STRATEGII ZWALCZANIA Anna Bomanowska 1, Izabella Kirpluk 2, Anna Otręba 3 1 Katedra Geobotaniki i Ekologii Roślin, Wydział Biologii
Bardziej szczegółowoWarszawa, dnia 19 października 2016 r. Poz ZARZĄDZENIE REGIONALNEGO DYREKTORA OCHRONY ŚRODOWISKA W WARSZAWIE. z dnia 17 października 2016 r.
DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA MAZOWIECKIEGO Warszawa, dnia 19 października 2016 r. Poz. 8995 ZARZĄDZENIE REGIONALNEGO DYREKTORA OCHRONY ŚRODOWISKA W WARSZAWIE z dnia 17 października 2016 r. w sprawie ustanowienia
Bardziej szczegółowopołączeń przy ich klasyfikacji. W jej wyniku wyróżniono i scharakteryzowano 5 grup poletek nazwanych synuzjami.
Anna Śliwińska-Wyrzychowska, Tadeusz Kimsa, Edyta Sierka, Krzysztof Pawełko, Barbara Majchrzak STRUKTURA PRZESTRZENNA UŻYTKOWANYCH GOSPODARCZO BORÓW SOSNOWYCH WYŻYNY OLKUSKIEJ Wstęp Istnieją różne sposoby
Bardziej szczegółowoKARTA KURSU. Kod Punktacja ECTS* 2. Dr Robert Kościelniak Dr Lucjan Schimscheiner
KARTA KURSU Nazwa Nazwa w j. ang. Bioróżnorodność środowisk przyrodniczych Biodiversity of Natural Environments Kod Punktacja ECTS* 2 Koordynator Dr Robert Kościelniak Dr Lucjan Schimscheiner Zespół dydaktyczny
Bardziej szczegółowoCzy można budować dom nad klifem?
Przyrodnicze uwarunkowania gospodarki przestrzennej [PUGP] Ćwiczenie 1 zagadnienia wprowadzające do informacji o środowisku przyrodniczym Zagadnienia wprowadzające czyli przypomnienie - po trochę o wszystkim
Bardziej szczegółowoPrzemiany zbiorowisk leśnych i ich znaczenie dla ochrony walorów przyrodniczych rezerwatu przyrody Dolina Żabnika (Wyżyna Śląska)
Chrońmy Przyrodę Ojczystą (4): 85 93, 2006. EDYTA SIERKA* DAMIAN CHMURA** *Katedra Geobotaniki i Ochrony Przyrody, Uniwersytet Śląski, 40-032 Katowice, ul. Jagiellońska 28 **Instytut Ochrony Przyrody PAN,
Bardziej szczegółowo1. Wstęp cel, zakres i założenia pracy
9 1. Wstęp cel, zakres i założenia pracy Idea opracowania powstała w wyniku wieloletnich przemyśleń i doświadczeń dotyczących oceny środowiska przyrodniczego z wykorzystaniem szaty roślinnej jako swoistego
Bardziej szczegółowoOpole, dnia 14 września 2016 r. Poz ZARZĄDZENIE REGIONALNEGO DYREKTORA OCHRONY ŚRODOWISKA W OPOLU. z dnia 13 września 2016 r.
DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA OPOLSKIEGO Opole, dnia 14 września 2016 r. Poz. 1882 ZARZĄDZENIE REGIONALNEGO DYREKTORA OCHRONY ŚRODOWISKA W OPOLU w sprawie ustanowienia planu ochrony dla rezerwatu przyrody
Bardziej szczegółowoUniwersytet Śląski w Katowicach str. 1 Wydział Biologii i Ochrony Środowiska
Uniwersytet Śląski w Katowicach str. 1 Kierunek i poziom studiów: Biologia, poziom drugi Sylabus modułu: Ekologia miasta. kod modułu: 2BL_52 1. Informacje ogólne koordynator modułu Dr hab. Ryszard Ciepał
Bardziej szczegółowoKARTA KURSU. Biologia środowiskowa. Kod Punktacja ECTS* 2. Dr Lucjan Schimscheiner Dr Robert Kościelniak
KARTA KURSU Nazwa Nazwa w j. ang. Biologia środowiskowa Environmental Biology Kod Punktacja ECTS* 2 Koordynator Dr Lucjan Schimscheiner Dr Robert Kościelniak Zespół dydaktyczny Dr Laura Betleja Dr Marek
Bardziej szczegółowodotychczasowych lustracji terenu rezerwatu, plan urządzenia lasu, miejscowy plan zagospodarowania
Załącznik nr 1 ZAKRES DOKUMENTACJI 1. Wykaz publikowanych i niepublikowanych opracowań przydatnych do sporządzenia projektu planu (w tym dokumentacja dotycząca rezerwatu zgromadzona przez Zamawiającego,
Bardziej szczegółowoWarszawa, dnia 26 września 2017 r. Poz ZARZĄDZENIE REGIONALNEGO DYREKTORA OCHRONY ŚRODOWISKA W WARSZAWIE. z dnia 22 września 2017 r.
DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA MAZOWIECKIEGO Warszawa, dnia 26 września 2017 r. Poz. 8151 ZARZĄDZENIE REGIONALNEGO DYREKTORA OCHRONY ŚRODOWISKA W WARSZAWIE z dnia 22 września 2017 r. zmieniające zarządzenie
Bardziej szczegółowoWarszawa, dnia 22 listopada 2017 r. Poz ZARZĄDZENIE REGIONALNEGO DYREKTORA OCHRONY ŚRODOWISKA W WARSZAWIE. z dnia 13 listopada 2017 r.
DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA MAZOWIECKIEGO Warszawa, dnia 22 listopada 2017 r. Poz. 10646 ZARZĄDZENIE REGIONALNEGO DYREKTORA OCHRONY ŚRODOWISKA W WARSZAWIE zmieniające zarządzenie w sprawie ustanowienia
Bardziej szczegółowoDZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA ŁÓDZKIEGO
DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA ŁÓDZKIEGO Łódź, dnia 9 stycznia 2018 r. Poz. 98 ZARZĄDZENIE REGIONALNEGO DYREKTORA OCHRONY ŚRODOWISKA W ŁODZI z dnia 4 stycznia 2018 r. w sprawie ustanowienia planu ochrony
Bardziej szczegółowoDiagnoza obszaru. Las Baniewicki
Diagnoza obszaru Las Baniewicki Las Baniewicki LAS BANIEWICKI 611, ha, zachodniopomorskie, Gmina Banie, miejscowość Baniewice Czy w badanej gminie poza obszarem Natura 2000 występują: Parki narodowe podaj
Bardziej szczegółowoZnaczenie obszarów NATURA 2000 ze szczególnym uwzględnieniem siedlisk łęgowych
Znaczenie obszarów NATURA 2000 ze szczególnym uwzględnieniem siedlisk łęgowych Leśny Bank Genów Kostrzyca, 26.06.2014 r. Dr hab. Paweł Rutkowski Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu Wydział Leśny Katedra
Bardziej szczegółowoLasy Puszczy Białowieskiej w perspektywie zmian długoterminowych Małgorzata Latałowa
Lasy Puszczy Białowieskiej w perspektywie zmian długoterminowych Małgorzata Latałowa Pracownia Paleoekologii i Archeobotaniki Katedra Ekologii Roślin Uniwersytet Gdański Cel referatu: odniesienie się do
Bardziej szczegółowoFunDivEurope: znaczenie różnorodności biologicznej dla funkcjonowania i produktywności ekosystemów leśnych Europy. Bogdan Jaroszewicz
Białowieska Stacja Geobotaniczna FunDivEurope: znaczenie różnorodności biologicznej dla funkcjonowania i produktywności ekosystemów leśnych Europy Bogdan Jaroszewicz Seminarium Ochrona różnorodności biologicznej
Bardziej szczegółowoWpływ zabiegów hodowlanych i ochronnych na bioróżnorodność w ekosystemach leśnych na obszarach chronionych i gospodarczych
Wpływ zabiegów hodowlanych i ochronnych na bioróżnorodność w ekosystemach leśnych na obszarach chronionych i gospodarczych Adam Kwiatkowski RDLP w Białymstoku Około 30% powierzchni kraju to lasy A. K.
Bardziej szczegółowoBydgoszcz, dnia 21 listopada 2013 r. Poz ZARZĄDZENIE Nr 0210/23/2013 REGIONALNEGO DYREKTORA OCHRONY ŚRODOWISKA w BYDGOSZCZY
DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA KUJAWSKO-POMORSKIEGO Bydgoszcz, dnia 21 listopada 2013 r. Poz. 3484 ZARZĄDZENIE Nr 0210/23/2013 REGIONALNEGO DYREKTORA OCHRONY ŚRODOWISKA w BYDGOSZCZY w sprawie ustanowienia
Bardziej szczegółowo628 i 842, z 2014 r. poz. 805, 850, 1002, 1101 i 1863, z 2015 r. poz. 222.
projekt ZARZĄDZENIE REGIONALNEGO DYREKTORA OCHRONY ŚRODOWISKA W BYDGOSZCZY w sprawie ustanowienia planu ochrony dla rezerwatu przyrody Grabowiec Na podstawie art. 19 ust. 6 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004
Bardziej szczegółowo628 i 842, z 2014 r. poz. 805, 850, 1002, 1101 i 1863, z 2015 r. poz. 222.
projekt ZARZĄDZENIE REGIONALNEGO DYREKTORA OCHRONY ŚRODOWISKA W BYDGOSZCZY z dnia... 2015 r. w sprawie ustanowienia planu ochrony dla rezerwatu przyrody Uroczysko Koneck Na podstawie art. 19 ust. 6 ustawy
Bardziej szczegółowoZARZĄDZENIE NR.../.../2012 REGIONALNEGO DYREKTORA OCHRONY ŚRODOWISKA W BYDGOSZCZY
Projekt Zatwierdzony przez... ZARZĄDZENIE NR.../.../2012 REGIONALNEGO DYREKTORA OCHRONY ŚRODOWISKA W BYDGOSZCZY w sprawie ustanowienia planu ochrony dla rezerwatu przyrody "Źródła Rzeki Stążki" Na podstawie
Bardziej szczegółowoDziałania ochronne ze wskazaniem podmiotów odpowiedzialnych za ich wykonanie i obszarów ich wdrażania.
Załącznik nr 5 do zarządzenia Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska we Wrocławiu z dnia 13 czerwca 2014 r. Działania ochronne ze wskazaniem podmiotów odpowiedzialnych za ich wykonanie i obszarów ich
Bardziej szczegółowoGorzów Wielkopolski, dnia 11 maja 2017 r. Poz. 1191
DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA LUBUSKIEGO Gorzów Wielkopolski, dnia 11 maja 2017 r. Poz. 1191 ZARZĄDZENIE REGIONALNEGO DYREKTORA OCHRONY ŚRODOWISKA w GORZOWIE WIELKOPOLSKIM w sprawie ustanowienia planu
Bardziej szczegółowoWrocław, dnia 21 stycznia 2013 r. Poz. 396 ZARZĄDZENIE NR 12 REGIONALNEGO DYREKTORA OCHRONY ŚRODOWISKA WE WROCŁAWIU. z dnia 17 stycznia 2013 r.
DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA DOLNOŚLĄSKIEGO Wrocław, dnia 21 stycznia 2013 r. Poz. 396 ZARZĄDZENIE NR 12 REGIONALNEGO DYREKTORA OCHRONY ŚRODOWISKA WE WROCŁAWIU z dnia 17 stycznia 2013 r. w sprawie ustanowienia
Bardziej szczegółowoKARTA KURSU. Kod Punktacja ECTS* 1. Zespół dydaktyczny dr hab. Beata Barabasz-Krasny
KARTA KURSU Nazwa Nazwa w j. ang. Flora wybranych środowisk Flora of selected environments Kod Punktacja ECTS* 1 Koordynator dr hab. Beata Barabasz-Krasny prof. UP Zespół dydaktyczny dr hab. Beata Barabasz-Krasny
Bardziej szczegółowoHistoria Utworzony został w 1960 r. Wtedy zajmował obszar 4844 ha. Przez włączenie w 1996 r. do obszaru parku wód morskich i wód Zalewu
Historia Utworzony został w 1960 r. Wtedy zajmował obszar 4844 ha. Przez włączenie w 1996 r. do obszaru parku wód morskich i wód Zalewu Szczecińskiego oraz archipelagu przybrzeżnych wysp stał się pierwszym
Bardziej szczegółowoHodowanie sosny zwyczajnej (Pinus sylvestris L.) na glebach drobnoziarnistych jest nieracjonalne
Hodowanie sosny zwyczajnej (Pinus sylvestris L.) na glebach drobnoziarnistych jest nieracjonalne Piotr Sewerniak Katedra Gleboznawstwa i Kształtowania Krajobrazu Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu
Bardziej szczegółowoROZPORZĄDZENIE NR 51/2007 WOJEWODY ŁÓDZKIEGO z dnia 28 listopada 2007 r. w sprawie ustanowienia planu ochrony dla rezerwatu przyrody Kruszewiec
ROZPORZĄDZENIE NR 51/2007 WOJEWODY ŁÓDZKIEGO z dnia 28 listopada 2007 r. w sprawie ustanowienia planu ochrony dla rezerwatu przyrody Kruszewiec Na podstawie art. 19 ust. 6 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004
Bardziej szczegółowoNATURA 2000 STANDARDOWY FORMULARZ DANYCH
FORMULARZ DANYCH 1 NATURA 2000 STANDARDOWY FORMULARZ DANYCH DLA OBSZARÓW SPECJALNEJ OCHRONY (OSO) DLA OBSZARÓW SPEŁNIAJĄCYCH KRYTERIA OBSZARÓW O ZNACZENIU WSPÓLNOTOWYM (OZW) I DLA SPECJALNYCH OBSZARÓW
Bardziej szczegółowo8150 Środkowoeuropejskie wyżynne piargi i gołoborza krzemianowe
8150 Środkowoeuropejskie wyżynne piargi i gołoborza krzemianowe Koordynator: Krzysztof Świerkosz Eksperci lokalni: Piwowarczyk Renata, Świerkosz Krzysztof Liczba i lokalizacja stanowisk i obszarów monitoringowych
Bardziej szczegółowoDZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA ŁÓDZKIEGO
DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA ŁÓDZKIEGO Łódź, dnia 9 stycznia 2018 r. Poz. 95 ZARZĄDZENIE REGIONALNEGO DYREKTORA OCHRONY ŚRODOWISKA W ŁODZI z dnia 4 stycznia 2018 r. w sprawie ustanowienia planu ochrony
Bardziej szczegółowoIntegracja danych o środowisku województwa śląskiego i ogólnodostępna baza danych bio- i georóżnorodności w ORSIP
Integracja danych o środowisku województwa śląskiego i ogólnodostępna baza danych bio- i georóżnorodności w ORSIP Ryszard Chybiorz Uniwersytet Śląski, Międzywydziałowy Zespół ds. Geoinformacji Przyrodniczej
Bardziej szczegółowoZARZĄDZENIE REGIONALNEGO DYREKTORA OCHRONY ŚRODOWISKA W WARSZAWIE. z dnia 25 lipca 2017 r.
ZARZĄDZENIE REGIONALNEGO DYREKTORA OCHRONY ŚRODOWISKA W WARSZAWIE z dnia 25 lipca 2017 r. w sprawie ustanowienia planu zadań ochronnych dla obszaru Natura 2000 Świetliste dąbrowy i grądy w Jabłonnej PLH140045
Bardziej szczegółowoGorzów Wielkopolski, dnia 20 grudnia 2013 r. Poz ZARZĄDZENIE NR 38/2013 REGIONALNEGO DYREKTORA OCHRONY ŚRODOWISKA W GORZOWIE WIELKOPOLSKIM
DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA LUBUSKIEGO Gorzów Wielkopolski, dnia 20 grudnia 2013 r. Poz. 2798 ZARZĄDZENIE NR 38/2013 REGIONALNEGO DYREKTORA OCHRONY ŚRODOWISKA W GORZOWIE WIELKOPOLSKIM w sprawie ustanowienia
Bardziej szczegółowoUCHWAŁA NR... RADY MIASTA BIAŁYSTOK. z dnia... 2016 r.
Projekt UCHWAŁA NR... RADY MIASTA BIAŁYSTOK z dnia... 2016 r. w sprawie zaopiniowania projektu zarządzenia Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Białymstoku w sprawie ustanowienia planu ochrony dla
Bardziej szczegółowoUwaga!!! OBCY. Fot. 1. Kwitnące pędy nawłoci kanadyjskiej przygotowują się do wydania jak największej liczby nasion. ( Fot. L. Samosiej ).
Uwaga!!! OBCY Ludwik Samosiej, st. specjalista ds. ochrony przyrody w ZPKWŁ OT PKWŁ Wiosna to okres, w którym budzi się do życia cała przyroda. W naszym otoczeniu pojawiają się pierwsze rośliny wiosenne.
Bardziej szczegółowoWykonanie: Koplin Małgorzata i Szmyt Konstancja Kl. 3 IM
Wykonanie: Koplin Małgorzata i Szmyt Konstancja Kl. 3 IM Jest to obszar chroniony ze względu na swoje walory, głównie przyrodnicze. W Polsce obejmuje obszar wyróżniający się szczególnymi wartościami przyrodniczymi,
Bardziej szczegółowoRezerwaty przyrody czas na comeback!
Rezerwaty przyrody czas na comeback! OCHRONA REZERWATOWA W WOJ. MAŁOPOLSKIM STAN na Dorota Horabik Magdalena Bregin WIĘCEJ: www.kp.org.pl Na terenie województwa małopolskiego powołano 85 rezerwatów przyrody
Bardziej szczegółowoRAMOWY PROGRAM PRAKTYK NA KIERUNKU LEŚNICTWO, REALIZOWANYCH W JEDNOSTKACH ADMINISTRACYJNYCH LASÓW PAŃSTWOWYCH (NADLEŚNICTWACH)
RAMOWY PROGRAM PRAKTYK NA KIERUNKU LEŚNICTWO, REALIZOWANYCH W JEDNOSTKACH ADMINISTRACYJNYCH LASÓW PAŃSTWOWYCH (NADLEŚNICTWACH) 1. Zapoznanie się z organizacją wewnętrzną, zakresem zadań komórek organizacyjnych
Bardziej szczegółowoROZPORZĄDZENIE NR 56/2007 WOJEWODY ŁÓDZKIEGO z dnia 28 listopada 2007 r. w sprawie ustanowienia planu ochrony dla rezerwatu przyrody Żądłowice
ROZPORZĄDZENIE NR 56/2007 WOJEWODY ŁÓDZKIEGO z dnia 28 listopada 2007 r. w sprawie ustanowienia planu ochrony dla rezerwatu przyrody Żądłowice Na podstawie art. 19 ust. 6 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004
Bardziej szczegółowoMonitoring gatunków i siedlisk przyrodniczych - Państwowy Monitoring Środowiska cele, zakres, organizacja, metodyki
Monitoring gatunków i siedlisk przyrodniczych - Państwowy Monitoring Środowiska cele, zakres, organizacja, metodyki Dorota Radziwiłł Departament Monitoringu i Informacji o Środowisku Główny Inspektorat
Bardziej szczegółowoGorzów Wielkopolski, dnia 28 kwietnia 2014 r. Poz. 938
DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA LUBUSKIEGO Gorzów Wielkopolski, dnia 28 kwietnia 2014 r. Poz. 938 ZARZĄDZENIE REGIONALNEGO DYREKTORA OCHRONY ŚRODOWISKA w GORZOWIE WIELKOPOLSKIM i REGIONALNEGO DYREKTORA OCHRONY
Bardziej szczegółowoTYPOLOGICZNY SYSTEM KLASYFIKACJI SIEDLISK A FITOSOCJOLOGICZNA OCENA SIEDLISK
TYPOLOGICZNY SYSTEM KLASYFIKACJI SIEDLISK A FITOSOCJOLOGICZNA OCENA SIEDLISK Ewa Sikorska, Jarosław Lasota Abstrakt Praca nakreśla problemy, jakie napotyka się w gospodarce leśnej przy porównaniu jednostek
Bardziej szczegółowoZARZĄDZENIE REGIONALNEGO DYREKTORA OCHRONY ŚRODOWISKA W GORZOWIE WIELKOPOLSKIM
ZARZĄDZENIE REGIONALNEGO DYREKTORA OCHRONY ŚRODOWISKA W GORZOWIE WIELKOPOLSKIM z dnia 27 czerwca 2016 r. w sprawie ustanowienia planu ochrony dla rezerwatu przyrody Uroczysko Grodziszcze. Na podstawie
Bardziej szczegółowoCzy powstrzymanie inwazji roślin obcego pochodzenia w Kampinoskim Parku Narodowym jest realne?
Czy powstrzymanie inwazji roślin obcego pochodzenia w Kampinoskim Parku Narodowym jest realne? Anna Otręba Kampinoski Park Narodowy Anna Bomanowska Uniwersytet Łódzki Dorota Michalska-Hejduk Uniwersytet
Bardziej szczegółowoGorzów Wielkopolski, dnia 22 sierpnia 2012 r. Poz ZARZĄDZENIE NR 32/2012 REGIONALNEGO DYREKTORA OCHRONY ŚRODOWISKA W GORZOWIE WIELKOPOLSKIM
DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA LUBUSKIEGO Gorzów Wielkopolski, dnia 22 sierpnia 2012 r. Poz. 1592 ZARZĄDZENIE NR 32/2012 REGIONALNEGO DYREKTORA OCHRONY ŚRODOWISKA W GORZOWIE WIELKOPOLSKIM w sprawie ustanowienia
Bardziej szczegółowoJak to z żubrami bywa ochrona żubra w ramach sieci Natura 2000
Jak to z żubrami bywa ochrona żubra w ramach sieci Natura 2000 Żubr (Łac. Bison bonasus) jest największym ssakiem Europy, pomimo dużej wagi dochodzącej w przypadku samców niekiedy do 900 kg, żubry potrafią
Bardziej szczegółowoSpis treści. Raport z monitoringu leśnych siedlisk przyrodniczych Puszcza Białowieska PLC200004
Spis treści 1. Cel badania... 2 2. Termin i lokalizacja wykonywanych prac... 2 3. Podstawowe założenia metodyki monitoringu... 3 4. Wyniki monitoringu... 5 5. Najważniejsze czynniki wpływające na obniżenie
Bardziej szczegółowo8160 Podgórskie i wyżynne rumowiska wapienne
8160 Podgórskie i wyżynne rumowiska wapienne Koordynatorzy: obecny: Wojciech Mróz, Natalia Mikita; w poprzednim badaniu: Joanna Perzanowska Eksperci lokalni: obecni: Pielech Remigiusz; w poprzednim badaniu:
Bardziej szczegółowoROZPORZĄDZENIE NR 53/2007 WOJEWODY ŁÓDZKIEGO z dnia 28 listopada 2007 r. w sprawie ustanowienia planu ochrony dla rezerwatu przyrody Dębowiec
ROZPORZĄDZENIE NR 53/2007 WOJEWODY ŁÓDZKIEGO z dnia 28 listopada 2007 r. w sprawie ustanowienia planu ochrony dla rezerwatu przyrody Dębowiec Na podstawie art. 19 ust. 6 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004
Bardziej szczegółowoROZPORZĄDZENIE NR 54/2007 WOJEWODY ŁÓDZKIEGO z dnia 28 listopada 2007 r. w sprawie ustanowienia planu ochrony dla rezerwatu przyrody Spała
ROZPORZĄDZENIE NR 54/2007 WOJEWODY ŁÓDZKIEGO z dnia 28 listopada 2007 r. w sprawie ustanowienia planu ochrony dla rezerwatu przyrody Spała Na podstawie art. 19 ust. 6 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r.
Bardziej szczegółowoProjekt Planu Ochrony dla Brudzeńskiego Parku Krajobrazowego Szata roślinna i grzyby diagnoza stanu
Projekt Planu Ochrony dla Brudzeńskiego Parku Krajobrazowego Szata roślinna i grzyby diagnoza stanu dr Michał Falkowski, dr Krystyna Nowicka-Falkowska, dr Beata Jastrzębska, mgr inż. Łukasz Brylak Słabe
Bardziej szczegółowoNATURA 2000 STANDARDOWY FORMULARZ DANYCH
NATURA 2000 STANDARDOWY FORMULARZ DANYCH DLA OBSZARÓW SPECJALNEJ OCHRONY (OSO) DLA OBSZARÓW SPEŁNIAJĄCYCH KRYTERIA OBSZARÓW O ZNACZENIU WSPÓLNOTOWYM (OZW) I DLA SPECJALNYCH OBSZARÓW OCHRONY (SOO) 1. IDENTYFIKACJA
Bardziej szczegółowoDiagnoza obszaru. Dolina Tywy
Diagnoza obszaru Dolina Tywy Dolina Tywy Dolina Tywy -3754,9 ha, zachodniopomorskie, Gmina Banie Czy w badanej gminie poza obszarem Natura 2000 występują: Parki narodowe podaj nazwy: NIE Rezerwaty przyrody
Bardziej szczegółowoDziewięćsił popłocholistny Carlina onopordifolia
Dziewięćsił popłocholistny Carlina onopordifolia Informacja o zakresie przeprowadzonych prac W ramach prac terenowych przeprowadzono obserwacje gatunku i jego siedliska we wszystkich czterech obszarach
Bardziej szczegółowoWaloryzacja a wycena funkcji lasu
Waloryzacja a wycena funkcji lasu Gołojuch Piotr, Adamowicz Krzysztof, Glura Jakub, Jaszczak Roman Katedra Urządzania Lasu, Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu Katedra Ekonomiki Leśnictwa, Uniwersytet
Bardziej szczegółowoLublin, dnia 8 maja 2014 r. Poz ZARZĄDZENIE REGIONALNEGO DYREKTORA OCHRONY ŚRODOWISKA W LUBLINIE. z dnia 29 kwietnia 2014 r.
DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA LUBELSKIEGO Lublin, dnia 8 maja 2014 r. Poz. 1875 ZARZĄDZENIE REGIONALNEGO DYREKTORA OCHRONY ŚRODOWISKA W LUBLINIE w sprawie ustanowienia planu zadań ochronnych dla obszaru
Bardziej szczegółowoWycena zmian w zarządzaniu lasami
Wycena zmian w zarządzaniu lasami Mikołaj Czajkowski miq@wne.uw.edu.pl Pozaprodukcyjne funkcje lasów Pozaprodukcyjne funkcje lasów: Różnorodność biologiczna Rekreacja Retencja wody Funkcje glebotwórcze
Bardziej szczegółowoZdegenerowane grądy i łęgi z carex brizoides l. w wybranych zbiorowiskach l eśnych Pomorza Zachodniego
Klasyfikacja krajobrazu. Teoria i praktyka. Problemy Ekologii Krajobrazu. 2008, t. XX. 251-256. Zdegenerowane grądy i łęgi z carex brizoides l. w wybranych zbiorowiskach l eśnych Pomorza Zachodniego Degenerated
Bardziej szczegółowodr Anna Krzysztofiak dr Lech Krzysztofiak Wigierski Park Narodowy 13-14.10.2015 r. GDOŚ Warszawa
dr Anna Krzysztofiak dr Lech Krzysztofiak Wigierski Park Narodowy 13-14.10.2015 r. GDOŚ Warszawa Działania dotyczące ograniczania populacji roślin obcego pochodzenia podejmowane na terenie Wigierskiego
Bardziej szczegółowoNATURA 2000 STANDARDOWY FORMULARZ DANYCH
FORMULARZ DANYCH 1 NATURA 2000 STANDARDOWY FORMULARZ DANYCH DLA OBSZARÓW SPECJALNEJ OCHRONY (OSO) DLA OBSZARÓW SPEŁNIAJĄCYCH KRYTERIA OBSZARÓW O ZNACZENIU WSPÓLNOTOWYM (OZW) I DLA SPECJALNYCH OBSZARÓW
Bardziej szczegółowoBarszcz Sosnowskiego na tle innych roślin inwazyjnych - czy jest najgroźniejszy?
Artykuł 22 Barszcz Sosnowskiego na tle innych roślin inwazyjnych - czy jest najgroźniejszy? Marta Walkowiak Barszcz Sosnowskiego (Heracleum sosnowskyi Manden.) jest jedną z wielu roślin inwazyjnych występujących
Bardziej szczegółowoMartwe drewno w lesie jako element monitoringu i oceny stanu ochrony leśnych siedlisk przyrodniczych
Martwe drewno w lesie jako element monitoringu i oceny stanu ochrony leśnych siedlisk przyrodniczych Wojciech Mróz, Instytut Ochrony Przyrody PAN Paweł Pawlaczyk, Klub Przyrodników Ilość martwego
Bardziej szczegółowoMetody rekonstrukcji warunków paleoekologicznych (zasada aktualizmu)
Metody rekonstrukcji warunków paleoekologicznych (zasada aktualizmu) Analiza syntaksonomiczna materiałów archeobotanicznych metoda fitosocjologiczna Brauna Blanqueta Ekologiczne liczby wskaźnikowe Zarzyckiego
Bardziej szczegółowoPrzedmioty ochrony obszaru siedliskowego a gospodarka leśna
Spotkanie Zespołu Lokalnej Współpracy obszarów Natura 2000 Lasy Puszczy nad Drawą PLB320016 i Uroczyska Puszczy Drawskiej PLH320046 Człopa, 18 czerwca 2013 r. Przedmioty ochrony obszaru siedliskowego a
Bardziej szczegółowoZAŁACZNIK NR 2 Lista źródeł możliwych do pozyskania informacji z zakresu różnorodności biologicznej, przy opracowywaniu KIP i ROS
ZAŁACZNIK NR 2 Lista źródeł możliwych do pozyskania informacji z zakresu różnorodności biologicznej, przy opracowywaniu KIP i ROS Źródło informacji Ustawa o udostępnianiu informacji o środowisku i jego
Bardziej szczegółowoKlub Przyrodników. Świebodzin, 26 marca Regionalna Dyrekcja Lasów Państwowych w Poznaniu i Nadleśnictwo Babki
Klub Przyrodników ul. 1 Maja 22, 66-200-Świebodzin Konto: BZ WBK SA o/świebodzin nr 28 1090 1593 0000 0001 0243 0645 tel./fax 068 3828236, e-mail: kp@kp.org.pl, http:// www.kp.org.pl Świebodzin, 26 marca
Bardziej szczegółowoZARZĄDZENIE REGIONALNEGO DYREKTORA OCHRONY ŚRODOWISKA w WARSZAWIE z dnia... 2014 r.
ZARZĄDZENIE REGIONALNEGO DYREKTORA OCHRONY ŚRODOWISKA w WARSZAWIE z dnia... 2014 r. w sprawie ustanowienia planu zadań ochronnych dla obszaru Natura 2000 Rogoźnica PLH140036 Na podstawie art. 28 ust. 5
Bardziej szczegółowoZARZĄDZENIE NR 20/0210/2011 REGIONALNEGO DYREKTORA OCHRONY ŚRODOWISKA W BYDGOSZCZY. z dnia 28 grudnia 2011 r.
ZARZĄDZENIE NR 20/0210/2011 REGIONALNEGO DYREKTORA OCHRONY ŚRODOWISKA W BYDGOSZCZY w sprawie ustanowienia planu ochrony dla rezerwatu przyrody Las Mariański Na podstawie art. 19 ust. 6 ustawy z dnia 16
Bardziej szczegółowoTwórcza szkoła dla twórczego ucznia Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
SCENARIUSZ LEKCJI PRZEDMIOT: BIOLOGIA TEMAT: Struktura ekosystemu i jego funkcjonowanie AUTOR SCENARIUSZA: mgr Agnieszka Kowalik OPRACOWANIE ELEKTRONICZNO GRAFICZNE : mgr Beata Rusin TEMAT LEKCJI Struktura
Bardziej szczegółowoBiegacz Zawadzkiego Carabus (Morphocarabus) zawadzkii (9001)
Biegacz Zawadzkiego Carabus (Morphocarabus) zawadzkii (900) Autor raportu: Mieczysław Stachowiak Eksperci lokalni: Holly Marek, Mazepa Jacek, Olbrycht Tomasz Opisany pierwotnie jako forma Carabus Preyssleri
Bardziej szczegółowo4080 Subalpejskie zarośla wierzby lapońskiej lub wierzby śląskiej (Salicetum lapponum, Salicetum silesiacum)
4080 Subalpejskie zarośla wierzby lapońskiej lub wierzby śląskiej (Salicetum lapponum, Salicetum silesiacum) Metodyka badań Autor: Krzysztof Świerkosz fot. K. Świerkosz Za stanowisko uznawano wystąpienia
Bardziej szczegółowoRezerwaty przyrody czas na comeback!
Rezerwaty przyrody czas na comeback! OCHRONA REZERWATOWA W WOJ. LUBUSKIM ANDRZEJ JERMACZEK, MAREK MACIANTOWICZ Stan na 20.01.2017 Według stanu na koniec roku 2016 w województwie lubuskim były 64 rezerwaty
Bardziej szczegółowoAsia Maziarz Aneta Wyrwich Piotrek Dobrowolski
Asia Maziarz Aneta Wyrwich Piotrek Dobrowolski Nadleśnictwo Zawadzkie - jednostka organizacyjna Lasów Państwowych podległa Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Katowicach, której siedziba znajduje
Bardziej szczegółowoGATUNKI ROŚLIN SYNANTROPIJNYCH JAKO WSKAŹNIKI STOPNIA PRZEKSZTAŁCENIA BIOCENOZ LEŚNYCH
GATUNKI ROŚLIN SYNANTROPIJNYCH JAKO WSKAŹNIKI STOPNIA PRZEKSZTAŁCENIA BIOCENOZ LEŚNYCH Małgorzata Falencka-Jabłońska Abstrakt Synantropizacja to proces antropogenicznych przemian prowadzących w przyrodzie
Bardziej szczegółowoLas jako zjawisko geograficzne. (Biomy leśne)
Las jako zjawisko geograficzne (Biomy leśne) Dlaczego lasy na Ziemi w Europie, Afryce, Ameryce, Azji są takie a nie inne? Są pochodną klimatu zmieniającego się w przestrzeni i czasie Lasy (ekosystemy,
Bardziej szczegółowo1.14. PROGRAM POMIAROWY J2: STRUKTURA I DYNAMIKA SZATY ROŚLINNEJ (POWIERZCHNIE STAŁE)
1.14. PROGRAM POMIAROWY J2: STRUKTURA I DYNAMIKA SZATY ROŚLINNEJ (POWIERZCHNIE STAŁE) Bogdan Jackowiak (Uniwersytet im. A. Mickiewicza w Poznaniu) CEL POMIARÓW: Celem programu pomiarowego jest kontrola:
Bardziej szczegółowoLIFE Pieniny PL Pieniński Park Narodowy Natura w mozaice ochrona gatunków i siedlisk w obszarze Pieniny nr LIFE12 NAT/PL/000034
LIFE Pieniny PL 2013-2018 Zachowanie cennych siedlisk i gatunków charakterystycznych dla Pienin Ochrona półnaturalnych zbiorowisk łąkowych oraz wyłączenie z gospodarczego użytkowania ekosystemów leśnych
Bardziej szczegółowodr Joanna Bloch-Orłowska dr inż. Katarzyna Żółkoś
Sprawozdanie z realizacji zadania pt. Eliminacja populacji inwazyjnego rdestowca sachalińskiego Reynoutria sachalinensis na Podleśnej Polanie w dzielnicy Wrzeszcz Górny w Gdańsku dr Joanna Bloch-Orłowska
Bardziej szczegółowoOd autora Przedmowa do drugiego wydania Od Wydawnictwa Część pierwsza. Wprowadzenie w problematykę ekologii lasu I. Las jako system ekologiczny A.
Od autora Przedmowa do drugiego wydania Od Wydawnictwa Część pierwsza. Wprowadzenie w problematykę ekologii lasu I. Las jako system ekologiczny A. Pojęcie i zakres poznawczy ekologii B. Zagadnienia autekologii
Bardziej szczegółowoMarek Degórski, Ewa Roo-Zielińska
ZRÓśNICOWANIE FLORYSTYCZNO-GLEBOWE POWIERZCHNI BADAWCZYCH Marek Degórski, Ewa Roo-Zielińska Rozdział ten stanowi kompilację głównych charakterystyk geobotanicznych i glebowych analizowanych powierzchni
Bardziej szczegółowo