NIECIERPEK GRUCZOŁOWATY W KAMPINOSKIM PARKU NARODOWYM OD INWENTARYZACJI DO STRATEGII ZWALCZANIA KAMPINOSKI PARK NARODOWY

Wielkość: px

Rozpocząć pokaz od strony:

Download "NIECIERPEK GRUCZOŁOWATY W KAMPINOSKIM PARKU NARODOWYM OD INWENTARYZACJI DO STRATEGII ZWALCZANIA KAMPINOSKI PARK NARODOWY"

Andrzej Jastrzębski
6 lat temu
Przeglądów:

1 NIECIERPEK GRUCZOŁOWATY W KAMPINOSKIM PARKU NARODOWYM OD INWENTARYZACJI DO STRATEGII ZWALCZANIA Anna Bomanowska 1, Izabella Kirpluk 2, Anna Otręba 3 1 Katedra Geobotaniki i Ekologii Roślin, Wydział Biologii i Ochrony Środowiska, Uniwersytet Łódzki 2 Ogród Botaniczny, Instytut Botaniki, Uniwersytet Warszawski 3 Kampinoski Park Narodowy KAMPINOSKI PARK NARODOWY utworzony powierzchnia ha Rezerwat Biosfery UNESCO Puszcza Kampinoska Obszar NATURA 2000 Puszcza Kampinoska (PLC ) 1

FLORA NACZYNIOWA KAMPINOSKIEGO PARKU NARODOWEGO 1400 gatunków roślin naczyniowych, z czego:

3% wszystkich obcych) uznawanych w Polsce za inwazyjne.

pl/do-sciagniecia/file/136- inwazyjne-gatunki-roslin-w-kpn-monografia-2014 Niecierpek

] Rodzina: niecierpkowate Balsaminaceae Roślina roczna, wysokości od 1 do 3 m.

2 FLORA NACZYNIOWA KAMPINOSKIEGO PARKU NARODOWEGO 1400 gatunków roślin naczyniowych, z czego: około 310 (26%) to gatunki obce, w tym: 40 gatunków (ok. 3% wszystkich obcych) uznawanych w Polsce za inwazyjne. Publikacja dostępna w wersji pdf na stronie: inwazyjne-gatunki-roslin-w-kpn-monografia-2014 Niecierpek gruczołowaty Impatiens glandulifera Royle [I. roylei Walp.] Rodzina: niecierpkowate Balsaminaceae Roślina roczna, wysokości od 1 do 3 m. Liście: lancetowate, piłkowane, z gruczołkami u nasady, ustawione naprzeciwlegle lub w okółkach po trzy. Kwiaty: okazałe, 3-4 cm, różowe lub purpurowe, zakończone krótką ostrogą. Owoc: torebka, pękająca eksplozywnie pięcioma klapami. 2

NIECIERPEK GRUCZOŁOWATY ZASIĘG NA ŚWIECIE I WYSTĘPOWANIE W POLSCE Pochodzenie: zachodnie Himalaje (od Pakistanu po Kaszmir i Uttarakhand).

uni-potsdam.de/ausstellung-biologischeinvasionen/big/03/map-04.

i zbiorników wodnych, zagraża szuwarom i zbiorowiskom welonowym oraz lasom i zaroślom łęgowym. Jest w stanie skutecznie konkurować z bylinami, np. pokrzywą.

3 NIECIERPEK GRUCZOŁOWATY ZASIĘG NA ŚWIECIE I WYSTĘPOWANIE W POLSCE Pochodzenie: zachodnie Himalaje (od Pakistanu po Kaszmir i Uttarakhand). Zasięg wtórny: strefa umiarkowana półkuli północnej, pojawił się też na Nowej Zelandii. Występowanie w Polsce: stanowiska rozproszone na obszarze całego kraju. wg Zając & Zając 2001 NIECIERPEK GRUCZOŁOWATY ODDZIAŁYWANIE NA ŚRODOWISKO Preferuje podłoża wilgotne i zasobne w składniki odżywcze, najczęściej zasiedla brzegi cieków i zbiorników wodnych, zagraża szuwarom i zbiorowiskom welonowym oraz lasom i zaroślom łęgowym. Jest w stanie skutecznie konkurować z bylinami, np. pokrzywą. Może przyspieszać erozję brzegów cieków wodnych, zwłaszcza przy wysokich stanach wody zimą i wczesną wiosną. Ze względu na dużą produkcję nektaru może zmniejszać częstość odwiedzin zapylaczy na rosnących w pobliżu rodzimych roślinach. Gatunek o najwyższej inwazyjności w Polsce IV kategoria (wg Tokarskiej-Guzik i in. 2012). 3

CELE PREZENTACJI: rekonstrukcja historii zadomowienia gatunku na obszarze Kampinoskiego Parku Narodowego, przedstawienie aktualnego rozmieszczenia niecierpka gruczołowatego w

HISTORIA ROZPRZESTRZENIENIA NIECIERPKA GRUCZOŁOWATEGO W KPN I JEGO SĄSIEDZTWIE 1968 pierwsze notowanie w okolicach Puszczy Kampinoskiej (Pruszków; okaz w zielniku UW).

W tym samym czasie Głowacki (1984) podawał stanowisko z Sochaczewa. 1992-1995 znajdowany na pojedynczych stanowiskach ruderalnych w opuszczonych wsiach parkowych (Kirpluk 2003).

4 CELE PREZENTACJI: rekonstrukcja historii zadomowienia gatunku na obszarze Kampinoskiego Parku Narodowego, przedstawienie aktualnego rozmieszczenia niecierpka gruczołowatego w KPN, określenie zagrożeń, jakie gatunek stwarza dla ekosystemów parku, wskazanie sposobów przeciwdziałania i ograniczenia inwazji niecierpka na terenie KPN. HISTORIA ROZPRZESTRZENIENIA NIECIERPKA GRUCZOŁOWATEGO W KPN I JEGO SĄSIEDZTWIE 1968 pierwsze notowanie w okolicach Puszczy Kampinoskiej (Pruszków; okaz w zielniku UW) notowany (rzadko) w Warszawie (Sudnik-Wójcikowska 1987). Lata 70. XX w. pierwsze dane o występowaniu w otulinie KPN (Borzęcin Duży; Nowak 1983). W tym samym czasie Głowacki (1984) podawał stanowisko z Sochaczewa znajdowany na pojedynczych stanowiskach ruderalnych w opuszczonych wsiach parkowych (Kirpluk 2003) nowe stanowiska we wschodniej części KPN (Jeziorko Dziekanowskie, Powązki i Mościska; M. Ferchmin, npbl.), a także w centralnej części Parku (Górki, Zamość), gdzie występował jako chwast w uprawach (A. Bomanowska, npbl.). 4

5 METODY INWENTARYZACJI NIECIERPKA GRUCZOŁOWATEGO W KPN METODY INWENTARYZACJI NIECIERPKA GRUCZOŁOWATEGO W KPN granica parku granica otuliny transekty trasa objazdu stanowiska transektowe 4 stanowiska objazdowe 7 stanowiska punktowe 49 5

6 ROZMIESZCZENIE NIECIERPKA GRUCZOŁOWATEGO W KPN I JEGO SĄSIEDZTWIE (siatka 1 x 1 km) ROZMIESZCZENIE NIECIERPKA GRUCZOŁOWATEGO W KPN I JEGO SĄSIEDZTWIE N = 51 6

7 ROZMIESZCZENIE NIECIERPKA GRUCZOŁOWATEGO W KPN I JEGO SĄSIEDZTWIE niecierpek gruczołowaty w KPN roślina ozdobna 7

8 niecierpek gruczołowaty w KPN siedliska ruderalne niecierpek gruczołowaty w KPN siedliska półnaturalne i naturalne 8

MOŻLIWOŚCI OGRANICZENIA INWAZJI W KPN Monitoring nielegalnych wysypisk śmieci i ich likwidowanie.

materiału glebowego na obszary chronione, a remonty dróg ograniczać do niezbędnego minimum.

prywatnych. Wprowadzenie zakazu uprawy rośliny w KPN i jego otulinie.

Utrudnieniem w skutecznym zwalczaniu niecierpka gruczołowatego w Kampinoskim Parku Narodowym jest jego uprawa w osiedlach

9 rosliny-i-zwierzeta-inwazyjne-wokol-nas-kpn-broszura NIECIERPEK GRUCZOŁOWATY MOŻLIWOŚCI OGRANICZENIA INWAZJI W KPN Monitoring nielegalnych wysypisk śmieci i ich likwidowanie. Ze względu na możliwość zawleczenia nasion niecierpka z glebą lub na sprzęcie mechanicznym należy unikać wwożenia materiału glebowego na obszary chronione, a remonty dróg ograniczać do niezbędnego minimum. Usuwanie pojedynczych stanowisk występujących na gruntach skarbu państwa i w porozumieniu z właścicielami na terenach prywatnych. Wprowadzenie zakazu uprawy rośliny w KPN i jego otulinie. Edukacja miejscowej społeczności mająca na celu zaniechanie uprawy tej rośliny. Utrudnieniem w skutecznym zwalczaniu niecierpka gruczołowatego w Kampinoskim Parku Narodowym jest jego uprawa w osiedlach wewnątrz Parku i na jego obrzeżach. NIECIERPEK GRUCZOŁOWATY PRÓBY ZWALCZANIA W KPN Stanowisko: Sadowa przed eliminacją Stanowisko: Sadowa 2 tygodnie po eliminacji Eliminację mechaniczną przez wyrywanie lub wykopywanie roślin oraz likwidację siedlisk ruderalnych będących potencjalnymi miejscami występowania gatunku rekomenduje baza danych Gatunki obce w Polsce (IOP). 9

10 WNIOSKI Dokumentacja rozmieszczenia gatunku w KPN stanowi wkład w poznanie jego zasięgu w skali kraju. Przeprowadzona inwentaryzacja daje podstawy wdrożenia programu ochrony ekosystemów parku przed inwazją niecierpka gruczołowatego. Aby skutecznie zapobiegać rozprzestrzenianiu się niecierpka gruczołowatego niezbędne są regulacje prawne umożliwiające zwalczanie gatunku na gruntach prywatnych w Parku i otulinie. DZIĘKUJEMY ZA UWAGĘ Autorstwo zdjęć wykorzystanych w prezentacji: I. Kirpluk, A.Otręba 10

Podobne dokumenty

Czy powstrzymanie inwazji roślin obcego pochodzenia w Kampinoskim Parku Narodowym jest realne?

Czy powstrzymanie inwazji roślin obcego pochodzenia w Kampinoskim Parku Narodowym jest realne? Anna Otręba Kampinoski Park Narodowy Anna Bomanowska Uniwersytet Łódzki Dorota Michalska-Hejduk Uniwersytet