RAPORT: kondycja, perspektywy, inwestycje i ich finansowanie

Transkrypt

1 RAPORT: kondycja, perspektywy, inwestycje i ich finansowanie 1

2 Wstęp 4 Komentarze ekspertów 7 Charakterystyka badanych firm 15 Porównanie 2017/ Aktualna kondycja 32 Plany rozwoju 34 Inwestycje 36 Innowacje 39 Eksport 41 Finansowanie inwestycji 43 Relacje z bankami 46 Bariery 48 Nota metodologiczna badania

3 SZANOWNI PAŃSTWO, POLSKIE FIRMY WYPRACOWAŁY UMIEJĘTNOŚĆ FUNKCJONOWANIA W WARUNKACH CIĄGŁEJ ZMIENNOŚCI, A WRĘCZ UMIEJĄ OBRÓCIĆ JĄ NA SWOJĄ KORZYŚĆ. TERAZ PRZED WIELOMA Z NICH KOLEJNE WYZWANIA, ZWIĄZANE CHOĆBY Z KONIECZNOŚCIĄ ZNALEZIENIA NOWYCH ŹRÓDEŁ WZROSTU CZY SUKCESJI. CZY POLSKI BIZNES JEST NA NIE GOTOWY? ODPOWIEDZI DOSTARCZA DRUGA EDYCJA KOMPLEKSOWEGO BADANIA DEUTSCHE BANK POLSKA. PYTAMY W NIM M.IN. O NASTROJE I PERSPEKTYWY, GOTO- WOŚĆ DO INWESTYCJI I KLUCZOWE BARIERY W POLSKIM BIZNESIE. LESZEK NIEMYCKI Wiceprezes Zarządu Deutsche Bank Polska Jaki obraz wyłania się z tegorocznej odsłony naszego badania? Widać wyraźnie, że polskie przedsiębiorstwa wypracowały umiejętność funkcjonowania w warunkach ciągłej zmienności, nabrały odporności, zaakceptowały nieprzewidywalność, a wręcz umieją obrócić ją na swoją korzyść. LESZEK NIEMYCKI WICEPREZES ZARZĄDU DEUTSCHE BANK POLSKA POLSKIE FIRMY POWINNY STAWIAĆ NA ROZWÓJ, PRZY WSPARCIU ZE STRONY SEKTORA BANKOWEGO W REALIZACJI AMBITNYCH WIZJI. W TYM KONTEKŚCIE JEDNYM Z NAJWAŻNIEJSZYCH I NAJBARDZIEJ OPTYMISTYCZNYCH WNIOSKÓW Z RAPORTU JEST ODWRÓCENIE KOLEJNOŚCI W ZESTAWIENIU BARIER. Tę metamorfozę widać nawet w porównaniu wyników badań z 2016 i 2017 roku. W zeszłym roku zaledwie 4% w skali ogólnopolskiej brało pod uwagę rozszerzenie skali działania na inne kraje europejskie; dziś takie aspiracje ma niemal co trzeci badany podmiot. Średnio pięciokrotnie większa niż rok temu jest także skłonność firm lokalnych do rozwoju na skalę regionalną, a regionalnych do ekspansji ogólnopolskiej. Znacząco wzrosło także zainteresowanie dywersyfikacją eksportu rok temu chęć wejścia ze swoimi produktami i usługami na rynki azjatyckie przejawiało 10% eksporterów; dziś niemal 30%. Średnio dwukrotnie zwiększyła się także chęć rozszerzenia kierunków eksportu o Afrykę i obie Ameryki. Widać też ożywienie w zakresie planów inwestycyjnych: dobrą koniunkturę chce właśnie poprzez nowe inwestycje wykorzystać 62% średnich i 57% dużych firm. Do inwestycji przymierza się 87% w skali europejskiej i 63% rodzimych przedsiębiorców obecnych na globalnych rynkach. Szczególnie cieszy fakt, że co druga duża firma (z grona tych, które planują inwestycje), zamierza postawić na badania i rozwój. Optymizm przejawia się także w podejściu do zatrudnienia. Nowych pracowników chce pozyskać w najbliższym czasie co druga średnia firma i niemal cztery na dziesięć dużych przedsiębiorstw. Znaczne potrzeby w tym zakresie zgłaszają rodzime firmy działające w skali europejskiej i globalnej (niemal 50% z nich planuje rekrutację w najbliższym półroczu). Z drugiej strony, najnowsze badanie pokazuje jeszcze wyraźniej niż rok temu, że niestety tworzy się coraz większa luka rozwojowa pomiędzy małymi i większymi firmami. 4 5

4 Małe i lokalne firmy to jedyne dwie podgrupy, które zanotowały gorszy niż rok temu wynik w porównaniu obrotów i zysków. Przykładowo, odsetek rentownych lokalnych firm spadł z 60% do 40%. W każdej innej kategorii zwiększyła się ilość firm, które wykazały większe obroty i odnotowały zysk w badanym okresie (I półrocze br.). Nierzadko zmiany te były bardzo spektakularne, jak np. wzrost (z 29% do 100%) odsetka dużych firm, które zwiększyły obroty w I półroczu br. Wniosek? Polskie firmy powinny stawiać na rozwój, przy wsparciu ze strony sektora bankowego w realizacji ambitnych wizji. W tym kontekście jednym z najważniejszych i najbardziej optymistycznych wniosków z raportu jest odwrócenie kolejności w zestawieniu barier. Rok temu przedsiębiorcy za największą przeszkodę w rozwoju uznali utrudniony dostęp do finansowania zewnętrznego. Dziś ta bariera praktycznie nie istnieje badani przedsiębiorcy wskazywali na nią najrzadziej. Na przedostatnie (z drugiego) miejsce barier spadły zatory płatnicze. Na pierwszym miejscu barier znalazła się rosnąca konkurencja (rok temu... ostatnia). To dobry sygnał presja konkurencyjna jest najlepszym katalizatorem jakości, innowacyjności i wysokiej wartości dodanej, tak potrzebnej naszej gospodarce. Mam nadzieję, że nasz raport będzie dla Państwa inspirującą lekturą. ARKADIUSZ KRZEŚNIAK GŁÓWNY EKONOMISTA DEUTSCHE BANK POLSKA POMIMO OCZEKIWANEJ KORZYSTNEJ KONIUNKTURY NA RYNKU KRAJOWYM I RYNKACH ZAGRANICZNYCH W EUROPIE W PRZYSZŁYM ROKU FIRMY STANĄ W OBLICZU NOWYCH WYZWAŃ. 6 7

5 NA PIERWSZY PLAN W TEGOROCZNYM BADANIU WYSUWAJĄ SIĘ OPTYMISTYCZNE SYGNAŁY: ISTOTNA POPRAWA AKTYWNOŚCI W SEKTORZE MSP, WZROST ODSETKA FIRM PLANUJĄCYCH WEJŚCIE NA NOWE RYNKI, MNIEJSZE PROBLEMY Z PŁYNNOŚCIĄ ORAZ BRAK ISTOTNYCH BARIER W DOSTĘPIE DO KREDYTU. WIDAĆ TEŻ PIERWSZE SYGNAŁY ZWIĘKSZENIA SKŁONNOŚCI DO INWESTOWANIA. ARKADIUSZ KRZEŚNIAK Główny Ekonomista Deutsche Bank Polska W I półroczu 2017 r. badane przez nas średnie i duże firmy, podobnie jak rok wcześniej, charakteryzowały się lepszą niż małe firmy zdolnością do generowania zysku (tendencja ta jest najsilniejsza w sektorze średnich firm). Średnie i duże przedsiębiorstwa są też bardziej skłonne do zwiększania zatrudnienia, aczkolwiek także małe firmy chcą rekrutować wyraźnie częściej niż rok temu. W 2017 r. rynek krajowy w większym stopniu niż w poprzednich latach przyczyniał się do generowania przychodów przedsiębiorstw, ale nadal ponad 40% badanych firm to eksporterzy. To, co się zmienia, to coraz bardziej zróżnicowana geograficznie struktura eksportu; firmy ewidentnie szukają nowych kierunków ekspansji zagranicznej. Wyniki badania pokazują, że co siódma firma działająca regionalnie chciałaby zwiększyć skalę działalności na ogólnopolską; co trzecia z w skali ogólnopolskiej planuje wejście na rynki zagraniczne. W poprzednim badaniu odsetek firm planujących zwiększenie skali działania wynosił zaledwie 3-4%. W tegorocznym badaniu jako główną barierę rozwoju przedsiębiorstwa wskazały rosnącą konkurencję oraz zewnętrzne czynniki mające wpływ na branżę. Nadal istotnym czynnikiem ograniczającym rozwój jest niedobór odpowiednich pracowników, ale zmniejszyło się znacząco znaczenie zatorów płatniczych i problemów z płynnością. W tegorocznym badaniu firmy wskazują ponadto na znacznie mniejsze trudności w znalezieniu zewnętrznego finansowania (rok temu numer jeden w zestawieniu barier). W 2018 roku gospodarka Polski prawdopodobnie zwiększy się realnie o 3,6%, gospodarka strefy euro powinna wzrosnąć o 2,0% a niemiecka o 1,8%. Wzrost gospodarczy w otoczeniu Polski będzie więc tylko nieco niższy niż w br. Dobre fundamenty makroekonomiczne, nadal silny popyt na polski eksport oraz dodatnia różnica stóp procentowych w stosunku do strefy euro powinny skutkować umiarkowanym umocnieniem złotego wobec EUR i CHF oraz nieco silniejszą (ok. 5%) aprecjacją złotego wobec USD. Pomimo oczekiwanej korzystnej koniunktury na rynku krajowym i rynkach zagranicznych w Europie, w przyszłym roku firmy staną w obliczu nowych wyzwań. Dalszy spadek stopy bezrobocia spowoduje, że niedobór pracowników stanie się coraz bardziej odczuwalną barierą, zwłaszcza biorąc pod uwagę fakt, że w Polsce przeważają technologie wymagające relatywnie dużego nakładu pracy. Rynku pracy nie zrównoważy w pełni wzrost wynagrodzeń, dlatego w średnim terminie coraz więcej przedsiębiorstw będzie musiało inwestować w technologie zmniejszające ich zależność od dostępu do taniej siły roboczej. Pojawi się także presja na wzrost, bo jak pokazuje nasze badanie oraz dane GUS, w Polsce lepiej być firmą większą niż małą. Wraz ze wzrostem wielkości firmy wzrastają przeciętne (na zatrudnionego) przychody, inwestycje i wynagrodzenia. Z badań GUS wyłania się także pozytywna korelacja pomiędzy wielkością firmy a jej zdolnością do corocznego zwiększania przychodów. Promocja do wyższej klasy oznacza zwiększenie prawdopodobieństwa dalszego rozwoju i zmniejszenie ryzyk, charakterystycznych dla firm mniejszych, znajdujących się we wcześniejszym stadium rozwoju. POLSKIE I NIEMIECKIE FIRMY PORÓWNANIE W Polsce działa mniej więcej tyle samo mikroprzedsiębiorstw (do 9 pracowników), co w Niemczech. Dwukrotnie większe per capita zainteresowanie przedsiębiorczością wskazuje na wysoką aktywność i chęć podejmowania ryzyka przez Polaków. Jednakże mikroprzedsiębiorstwa w Niemczech są silniejsze niż polskie: zatrudniają średnio o 40% więcej osób, obrót na jednego pracownika jest wyższy średnio o 30%, a inwestycje na zatrudnionego dwuipółkrotnie wyższe. Małych firm (10-49 pracowników) w Niemczech jest prawie trzy razy więcej na 1000 mieszkańców niż w Polsce. Mała firma w Polsce w porównaniu z jej niemiecką odpowiedniczką zatrudnia przeciętnie ok. 20% więcej pracowników, ma nieznacznie większy obrót na zatrudnionego, ale inwestuje o 15% mniej na zatrudnionego. 8 9

6 DUŻY MOŻE WIĘCEJ NASZE BADANIE POTWIERDZA, ŻE W TYM POWIEDZENIU JEST BARDZO DUŻO RACJI. TO DUZI GRACZE ZDECYDOWANIE LEPIEJ WYKORZYSTUJĄ UTRZY- MUJĄCĄ SIĘ KONIUNKTURĘ. 100% BADANYCH DUŻYCH FIRM ZWIĘKSZYŁO OBROTY W I PÓŁROCZU 2017 ROKU. W GRONIE ŚREDNICH PODMIOTÓW TEN ODSETEK WYNIÓSŁ 53%; WŚRÓD NAJMNIEJSZYCH FIRM ZALEDWIE 36%. WZROSTOWI OBROTÓW SPRZYJA EKSPANSJA ZAGRANICZNA ZWYŻKĄ WYKAZAŁY SIĘ 2 Z 3 FIRM DZIAŁAJĄCYCH NA EUROPEJSKĄ LUB GLOBALNĄ SKALĘ. PODOBNY REZULTAT OSIĄGNĘŁO JEDYNIE 22% FIRM LOKALNYCH. W Niemczech, na 1000 mieszkańców działa ponad dwa razy więcej średnich firm ( osób) niż w Polsce. Przeciętna średnia firma w Polsce zatrudnia prawie o 40% więcej pracowników, ma o 30% mniejszy obrót i inwestuje o 15% mniej na jednego zatrudnionego niż przeciętna średnia firma w Niemczech. W Niemczech, na 1000 mieszkańców, działa blisko 2,5 razy więcej dużych firm (250 i więcej pracowników) niż w Polsce, co w liczbach absolutnych oznacza 5 razy większą liczbę dużych firm niż w Polsce. Duże firmy w Niemczech łącznie dają pracę czterokrotnie większej liczbie osób niż duże firmy w Polsce. Statystycznie to jednak przeciętna polska duża firma zatrudnia więcej (o 25%) osób, niż jej niemiecka odpowiedniczka. Ma jednak aż o 60% mniejszy obrót na zatrudnionego i inwestuje o 1/4 mniej na jednego zatrudnionego. Porównując sektor MSP w Polsce i w Niemczech, można wyróżnić, nieco upraszczając, dominujące dwa modele wzrostu: niemiecki oparty na inwestycjach kapitałowych oraz technologiach o wysokiej wartości dodanej, polski oparty przede wszystkim na wzroście zatrudnienia, w połączeniu z mniej intensywnymi kapitałowo technologiami, skutkującymi niższą wartością dodaną. PAWEŁ SIENKIEWICZ Dyrektor Departamentu Produktów Kredytowych Deutsche Bank Polska Średnie i duże przedsiębiorstwa zdecydowanie częściej są rentowne na plusie pierwsze półrocze zakończyło 88% średnich, 75% dużych i jedynie 52% najmniejszych firm. Wyniki skłaniają do tezy, że aby lepiej sobie radzić, trzeba rosnąć. Tę korelację łatwo wytłumaczyć w praktyce: stawiając na dywersyfikację geograficzną, uniezależniamy się od wahań lokalnego rynku. Większa skala działania procentuje, gdy planujemy prorozwojowe inwestycje; wydatek opłacalny dla dużej firmy (np. nowe biuro handlowe), dla małej może stać się nadmiernym obciążeniem. To, co może niepokoić, to utrzymująca się niska skłonność do inwestycji. Jeszcze mniej liczne jest grono firm, które chcą wspierać inwestycje finansowaniem zewnętrznym. Obie te tendencje widoczne były już w ubiegłorocznej edycji naszego badania. Wśród źródeł finansowania inwestycji niezmiennie królują środki własne; kredyt uważany jest za rozwiązanie ostateczne, gdy wyczerpią się już inne możliwości. Wydaje się, że przedsiębiorstwa, które odważyłyby się pójść pod prąd i postawiły na inwestycje, także te naoliwione kredytem bankowym, mogłyby zyskać sporą premię. Z kilku powodów. Innowacyjne inwestycje to szansa na nowe rynki zbytu i ucieczkę z pułapki niskiej marży. Już w tej edycji badania widać bardzo wyraźny wzrost zainteresowania eksportem poza Europę a to z reguły wymaga nowych inwestycji. Z kolei postawienie na automatyzację (produkcji, obsługi klienta, itp.) pozwoliłoby uniknąć lub zminimalizować kłopoty z pozyskaniem pracowników. Przekłada się to na istotne różnice w wartości dodanej na jednego zatrudnionego w Polsce jest ona średnio o połowę mniejsza niż w Niemczech (praktycznie niezależnie od wielkości przedsiębiorstwa). Biorąc pod uwagę obecne tendencje na rynku pracy (wzrost wynagrodzeń i spadek stopy bezrobocia) przejście do technologii kapitałochłonnych stanie się koniecznością dla wielu firm, planujących dalszy rozwój. Dlaczego firmy tak lubią środki własne? Bo są własne. Nie chodzi nawet o koszty (choć wciąż niedoceniany jest fakt, że gotówka jest uważana za najdroższą z dostępnych form finansowania), ale łatwy dostęp do nich. Gdy firma zbliża się do kresu możliwości produkcyjnych, po prostu sięga po własne środki i stawia np. nową linię. Ale to historyczne przyzwyczajenie ma swoje wady. Własną poduszkę finansową warto zachować na trudniejsze czasy, gdy gorsza koniunktura będzie wymagała np. dodatkowego finansowania obrotowego, a banki będą mniej skore do udzielania kredytów. Zdolność kredytową lepiej budować w dobrych czasach, traktując wynegocjowaną na dobrych warunkach linię jako rezerwę na nagłe sytuacje, gdyby np. pojawiła się możliwość przejęcia innego podmiotu

7 NAJBARDZIEJ WYMOWNĄ LICZBĄ W BADANIU JEST 91%. WŁAŚNIE TAKI ODSETEK BADA- NYCH FIRM NIE PLANUJE ZMIENIĆ SWOJEGO BANKU. LOJALNOŚĆ FIRMOWYCH KLIENTÓW TO DLA INSTYTUCJI FINANSOWYCH W TYM NASZEGO BANKU OGROMNE ZOBOWIĄ- ZANIE. TWORZĄC PRODUKTY I BUDUJĄC RELACJE, MUSIMY PAMIĘTAĆ, ŻE JESTEŚMY DLA NASZYCH KLIENTÓW NIE TYLKO DOSTAWCĄ USŁUG FINANSOWYCH, ALE TAKŻE ZAUFA- NYM PARTNEREM W ZRÓWNOWAŻONYM ROZWOJU I WZMACNIANIU WARTOŚCI. MACIEJ SUS Dyrektor Departamentu Klienta Biznesowego Deutsche Bank Polska Warto zwrócić uwagę na inną ciekawą korelację: im większa firma, tym większa paleta wykorzystywanych produktów finansowych. Może warto odwrócić tę relację i potraktować faktoring, leasing, gwarancję czy inne rozwiązania tworzone z myślą o firmowych potrzebach i wyzwaniach jako szansę na dołączenie do grona dużych, rentownych firm? Zmianę preferencji względem banków wraz ze wzrostem skali i złożoności biznesu widzimy na co dzień w relacjach z naszymi klientami. Z każdym rokiem przybywa firm, które stawiają na ekspansję zagraniczną, także na te najbardziej odległe rynki. Jeszcze rok temu Azję jako główny kierunek eksportu wymieniło 10% badanych firm, Afrykę 11%. W tegorocznej edycji Azję wskazało 29%, Afrykę 21% ankietowanych firm. Rośnie ponadto grono firm (głównie z branży IT), które już od początku istnienia nastawiają się na globalną skalę. Dla tej grupy koszt np. wypłaty w krajowym bankomacie to rzecz wtórna wobec dostępności różnorodnych produktów wspierających handel zagraniczny czy unikalnego bankowego know-how na temat niuansów prawnych czy organizacyjnych funkcjonowania na innych rynkach. Martwić powinna niska ranga, którą badane firmy przypisują inwestycjom w innowacje. W zestawieniu celów inwestycji badania i rozwój spadły z drugiego (ex aequo z dwoma innymi wskazaniami) na szóste miejsce. Na sferę B+R zamierza obecnie postawić mniej niż co siódma (13,6%) firma z grona tych, które planują inwestycje. Rok temu takie plany miało 21% podmiotów. To właśnie innowacyjność warto powtarzać to przy każdej okazji jest długofalowo najsilniejszą dźwignią wzrostu wartości. Wiedzą to duże firmy do proinnowacyjnych wydatków przymierza się w najbliższych miesiącach co drugi podmiot o obrotach powyżej 50 mln euro. Na drugiej szali są małe firmy zaledwie 9% z nich stawia na inwestycje w B+R. Jak odczarować inwestycje w innowacje? Wydaje się, że paraliżujące może być samo słowo innowacja. Dlatego zamiast myśleć nad wynalazkiem na miarę odkrycia koła, wspierajmy kulturę, w której docenia się drobne usprawnienia marketingowe, organizacyjne, produkcyjne, logistyczne które wpływają na wskaźniki, na którym firmie szczególnie zależy: od rentowności produkcji przez liczbę powracających klientów po satysfakcję pracowników

8 PO ROKU DEUTSCHE BANK POWRÓCIŁ DO BADANIA PLANÓW FINANSOWYCH POLSKICH PRZEDSIĘBIORCÓW. CYKLICZNY CHARAKTER BADANIA POZWALA PORÓWNAĆ ZMIANY ZACHOWAŃ I STRATEGII BIZNESOWYCH, SZCZEGÓLNIE, ŻE SĄ ONE PODEJMOWANE W OKREŚLONYCH UWARUNKOWANIACH ZEWNĘTRZNYCH. CZAS, KTÓRY MINĄŁ OD POPRZEDNIEJ TURY BADAŃ DEUTSCHE BANK TO OKRES POLEPSZAJĄCYCH SIĘ NASTRO- JÓW, CO POKAZUJĄ DANE WTÓRNE. PROF. DR HAB. MAŁGORZATA BOMBOL Szkoła Główna Handlowa Jak wynika np. z raportu Pracodawcy RP do października 2017 w wyniku coraz lepszej koniunktury gospodarczej firmy z rosnącym optymizmem podchodziły do swoich strategii biznesowych, planując rozwój działalności i zatrudnienia. W 3,5 rocznej historii badania Pracodawców RP, zanotowano najwyższe wskaźniki optymizmu. Jednakże październik okazał się miesiącem, który zwieńczył 7-miesięczny okres poprawy bieżącej sytuacji biznesowej polskich przedsiębiorstw - wyraźnie obniżył się udział firm deklarujących zamiar zwiększania poziomu zatrudnienia oraz nakładów inwestycyjnych. W badaniu Deutsche Bank optymizm firm widać w dwóch obszarach: inwestycyjnym i związanym z zatrudnieniem. Inwestycji chce dokonać 41% firm (wzrost o 6 pp.) przy czym największy przyrost skłonności do inwestowania widzimy wśród firm o średniej (wzrost o 29 pp.) oraz dużej skali działalności (wzrost o 19 pp.). Firmy planują przede wszystkim inwestycje w zwiększenie mocy produkcyjnych i ulepszanie technologii; w mniejszym stopniu w rozwój kapitału ludzkiego lub nieruchomości. Niepokojąco niskie jest zainteresowanie inwestycjami w badania i rozwój, które tak naprawdę mogą pomoc firmom w budowaniu przewagi konkurencyjnej w gospodarce epoki cyfrowej. Należy jednak podkreślić, iż pomimo spadku tych wskaźników w każdym wymiarze utrzymuje się silna przewaga wskazań pozytywnych nad negatywnymi. Z czego może to wynikać? Wydaje się, że na ocenę warunków biznesowych najmocniej wpływa niestabilność otoczenia prawnego oraz nadmierna skłonność władzy ustawodawczej do ingerowania w prowadzenie działalności gospodarczej. Ważną kwestią jest też sezonowy charakter przychodów, który może być trudny do utrzymania w dłuższym horyzoncie czasowym. Duże obawy wśród małych firm budzi również projekt przewidujący wprowadzenie mechanizmu podzielonej płatności VAT (split payment). Mali przedsiębiorcy wskazują, iż takie rozwiązanie istotnie pogorszyłoby ich sytuację poprzez ograniczenie płynności finansowej. Liczba firm zwiększających obroty kształtuje się na podobnym poziomie jak w poprzedniej fali badania, przy czym większe firmy zdecydowanie częściej notowały zwiększenie obrotów w pierwszym półroczu niż przedsiębiorstwa o mniejszej skali działalności. Jeżeli chodzi o zysk, liczba rentownych firm jest mniejsza o 3 pp. w stosunku do 2016 r., ale na ten gorszy wynik zapracowały najmniejsze firmy (w gronie średnich firm ten odsetek wzrósł do 88%, a dużych do 75%). Ciekawym aspektem związanym z inwestycjami jest struktura środków, z których firmy chcą finansować inwestycje. W stosunku do badania z 2016 roku wzrosła skłonność do korzystania ze środków własnych (o 20 pp.), funduszy unijnych (9 pp.) oraz leasingu (6 pp.). Zwiększenie zatrudnienia planuje 29% firm (wzrost w stosunku do 2016 r. o 12 pp.), przy czym największa dynamika zmian dotyczy w skali ogólnopolskiej i lokalnej. W stosunku do ubiegłego roku zdiagnozowano także zmiany w kierunkach eksportu firm niewielkie obniżenie dotyczy krajów Unii Europejskiej przy wzroście eksportu do Azji (wzrost o 19 pp.), Ameryki Północnej (wzrost o 11 pp.) i Afryki (wzrost o 10 pp.). Warto zwrócić uwagę na zdiagnozowane różnice w subiektywnych ocenach barier rozwoju firm. Głównym problemem jest rosnąca konkurencja oraz czynniki zewnętrze mające wpływ na branżę, potwierdzające wspomniany wcześniej aspekt niestabilności otoczenia prawnego oraz obawy przed nadmierną ingerencją władzy ustawodawczej. Zmniejszeniu uległy problemy związane z zatorami płatniczymi oraz utrudnionym dostępem do finansowania zewnętrznego. deksu-optymizmu-przedsiebiorcow-pracodawcow-rp. Indeks Optymizmu Przedsiębiorców to cykliczne badanie, w którym członkowie Pracodawców RP (ok. 12 tys. firm zatrudniających ok. 5 mln osób) oceniają 14 co miesiąc obecny klimat do prowadzenia interesów oraz prognozują koniunkturę dla biznesu. 15

9 W podsumowaniu należy zauważyć, że badana przez Deutsche Bank populacja polskich firm na warunki swojego funkcjonowania patrzy z lekkim optymizmem i rozważa nowe kierunki rozwoju. Warto podkreślić, że w badaniu ujawniono jednak wiele zachowań ostrożnościowych firm wskazujących raczej na postawę wyczekująco przeczekującą, a nie wybitnie ekspansywną. LESZEK NIEMYCKI WICEPREZES ZARZĄDU DEUTSCHE BANK POLSKA POLSKIE PRZEDSIĘBIORSTWA WYPRACOWAŁY UMIEJĘTNOŚĆ FUNKCJONOWANIA W WARUNKACH CIĄGŁEJ ZMIENNOŚCI, NABRAŁY ODPORNOŚCI, ZAAKCEPTOWAŁY NIEPRZEWIDYWALNOŚĆ, A WRĘCZ UMIEJĄ OBRÓCIĆ JĄ NA SWOJĄ KORZYŚĆ

10 celów inwestycyjnych 60,6% wzrost mocy produkcyjnych 52,6% zakup nowych technologii / sprzętu / infrastruktury 52,5% odnotowało zysk w I półroczu 2017 roku 31% eksportuje swoje towary i usługi 54% miewa problemy z nieterminowymi płatnościami od swoich kontrahentów (rok temu 61%) 88% korzysta z usług jednego lub dwóch banków DO 10 MLN EURO ROCZNEGO OBROTU NAJLICZNIEJ REPREZENTOWANA GRUPA W BADANIU (72,1%) 33,7% planuje inwestycje w ciągu najbliższych 6 miesięcy 4% korzysta z faktoringu 21,7% planuje zwiększyć zatrudnienie w ciągu najbliższych 6 miesięcy (rok temu 17%) 35,6% zwiększyło obroty w I półroczu 2017 roku 5% korzysta z akredytywy 25% planuje rozszerzyć działalność eksportową na nowe rynki w ciągu najbliższego roku 27,2% nowe inwestycje biurowe 28,6% rachunek walutowy 24% transport / logistyka / flota wskazania małych firm, które deklarują wydatki inwestycyjne w ciągu najbliższych 6 miesięcy Małe firmy kredytem w pierwszej kolejności sfinansowałyby inwestycje w sprzęt / maszyny / oprogramowanie / flotę. produktów bankowych 58,4% karta płatnicza 24,7% kredyt długoterminowy 20,7% rozwój kadr / szkolenia / wzrost zatrudnienia 32,5% lokata terminowa 22,1% kredyt krótkoterminowy 18 19

11 celów inwestycyjnych 60,3% zakup nowych technologii / sprzętu / infrastruktury 59,7% wzrost mocy produkcyjnych 62,5% planuje inwestycje w ciągu najbliższych 6 miesięcy OBROTY MLN EURO DEKLARUJE CO PIĄTA BADANA FIRMA 79% miewa problemy z nieterminowymi płatnościami od swoich kontrahentów (rok temu 69%) 27% planuje rozszerzyć działalność eksportową na nowe rynki w ciągu najbliższego roku 60% eksportuje swoje towary i usługi 55% korzysta z usług jednego lub dwóch banków 19% korzysta z faktoringu 50% planuje zwiększyć zatrudnienie w ciągu najbliższych 6 miesięcy (rok temu 11%) 88,2% odnotowało zysk w I półroczu 2017 roku (to znacząca poprawa w stosunku do sytuacji sprzed roku, gdy rentownych było 68% badanych średnich firm) 19% korzysta z akredytywy 53,3% zwiększyło obroty w I półroczu 2017 roku 46,7% rozwój kadr / szkolenia / wzrost zatrudnienia 42,9% lokata terminowa 33,3% nowe inwestycje biurowe wskazania średnich firm, które deklarują wydatki inwestycyjne 71,4% karta płatnicza 38,1% natychmiastowe transakcje wymiany walutowej 13,3% transport / logistyka / flota Średnie firmy kredytem sfinansowałyby w pierwszej kolejności inwestycje w sprzęt / maszyny / oprogramowanie / rozwój kadr / flotę. produktów bankowych 61,9% rachunek walutowy 28,6% kredyt długoterminowy 20 21

12 celów inwestycyjnych 72,3% nowe inwestycje biurowe 49,9% inwestycje w badania i rozwój 100% zwiększyło obroty w pierwszym półroczu 2017 roku (dla porównania, w ubiegłym roku udało się to jedynie 29% badanych dużych firm) 33% korzysta z faktoringu; taką samą popularnością cieszy się akredytywa DO GRONA DUŻYCH (ROCZNE OBROTY POWYŻEJ 50 MLN EURO) NALEŻY 7,5% BADANYCH FIRM 75% odnotowało zysk w pierwszym półroczu 2017 roku 67% miewa problemy z nieterminowymi płatnościami od swoich kontrahentów (rok temu 76%) 37,5% planuje zwiększyć zatrudnienie w ciągu najbliższych 6 miesięcy (rok temu 23%) 33% planuje rozszerzyć działalność eksportową na nowe rynki w ciągu najbliższego roku 57,1% eksportuje swoje towary i usługi 32% korzysta z usług więcej niż czterech banków 57,1% planuje inwestycje w ciągu najbliższych 6 miesięcy 49,9% zakup nowych technologii / sprzętu / infrastruktury wskazania dużych firm, które deklarują wydatki inwestycyjne 48,6% natychmiastowe transakcje wymiany walutowej 49,9% wzrost mocy produkcyjnych 64,9% karta płatnicza 48,6% gwarancja 47,2% transport / logistyka / flota Kredytem duże firmy w pierwszej kolejności sfinansowałyby inwestycje w nieruchomości. produktów bankowych 48,6% rachunek walutowy 32,5% lokata terminowa 22 23

13 NA SKALĘ LOKALNĄ DZIAŁA CO TRZECIA BADANA FIRMA 14% FIRM LOKALNYCH CHCE ZWIĘKSZYĆ SKALĘ DZIAŁALNOŚCI NA REGIONALNĄ W NAJBLIŻSZYM CZASIE NA SKALĘ GLOBALNĄ DZIAŁA CO DZIESIĄTA BADANA FIRMA W NAJBLIŻSZYM CZASIE DO GRONA FIRM GLOBALNYCH CHCE DOŁĄCZYĆ 43% FIRM DZIAŁAJĄCYCH DZIŚ NA SKALĘ EUROPEJSKĄ 42% odnotowało zyski w pierwszym półroczu 2017 roku 60% korzysta z usług jednego banku 6,5% korzysta z faktoringu 20,5% planuje inwestycje w ciągu najbliższych 6 miesięcy 22% zwiększyło obroty w pierwszym półroczu 2017 roku 15,4% planuje zwiększyć zatrudnienie w ciągu najbliższych 6 miesięcy 6,5% korzysta z gwarancji 27,3% korzysta z usług dwóch banków 18,2% korzysta z usług jednego banku 23% wspiera się faktoringiem 87,5% odnotowało zysk w I półroczu 2017 roku 66,7% zwiększyło obroty w I półroczu 2017 roku 38,5% korzysta z gwarancji; równie popularna jest akredytywa 63,6% planuje inwestycje w ciągu najbliższych 6 miesięcy 46,2% planuje zwiększyć zatrudnienie w ciągu 6 miesięcy 27,3% korzysta z usług czterech banków 71,4% zakup nowych technologii / sprzętu / infrastruktury 42,9% wzrost mocy produkcyjnych 42,9% transport / logistyka / flota 100% wzrost mocy produkcyjnych 71,4% zakup nowych technologii / sprzętu / infrastruktury 28,6% rozwój kadr / szkolenia / wzrost zatrudnienia celów inwestycyjnych 28,6% rozwój kadr / szkolenia / wzrost zatrudnienia 14,3% 14,3% nowe inwestycje biurowe inwestycje w badania i rozwój celów inwestycyjnych 28,6% 14,3% 14,3% transport / logistyka / flota nowe inwestycje biurowe inwestycje w badania i rozwój wskazania lokalnych firm, które deklarują wydatki inwestycyjne wskazania w skali globalnej, które deklarują wydatki inwestycyjne 24 25

14 JAKA JEST STATYSTYCZNA POLSKA FIRMA? TAKA NIE ISTNIEJE. DLATEGO ZREALIZOWANE PO RAZ DRUGI BADANIE DEUTSCHE BANK POLSKA ANALIZUJE TĘ NIEJEDNORODNĄ GRUPĘ POD KĄTEM DWÓCH KRYTERIÓW: WIELKOŚCI OBROTÓW ORAZ ZASIĘGU TERYTORIALNEGO. SKALA DZIAŁALNOŚCI 32,2% lokalna 13,2% regionalna W Polsce działa blisko 2 mln przedsiębiorstw. Ilościowo zdecydowaną przewagę mają mikroprzedsiębiorstwa, które według przygotowanego przez PARP Raportu o stanie MSP w Polsce 2017 stanowią 96% działających w Polsce firm. Badanie Deutsche Bank bierze pod lupę kondycję i perspektywy pozostałych 4%, czyli małych (bez mikroprzedsiębiorstw), średnich i dużych firm. To one zapewniają najwięcej miejsc pracy, najwięcej inwestują i mają dominujący wpływ na wartość polskiego PKB. 29,8% ogólnopolska 14% europejska 10,7% globalna firmy, które sprzedają swoje produkty i usługi w skali międzynarodowej. 72,1% małe firmy powyżej 50 mln euro 7,4% duże firmy do 10 mln euro 20,5% średnie firmy mln euro ARKADIUSZ KRZEŚNIAK GŁÓWNY EKONOMISTA DEUTSCHE BANK POLSKA NA PIERWSZY PLAN W TEGOROCZNYM BADANIU WYSUWAJĄ SIĘ OPTYMISTYCZNE SYGNAŁY: ISTOTNA POPRAWA AKTYWNOŚCI W SEKTORZE MSP, WZROST ODSETKA FIRM PLANUJĄCYCH WEJŚCIE NA NOWE RYNKI, MNIEJSZE PROBLEMY Z PŁYNNOŚCIĄ ORAZ BRAK ISTOTNYCH BARIER W DOSTĘPIE DO KREDYTU. WIDAĆ TEŻ PIERWSZE SYGNAŁY ZWIĘKSZENIA SKŁONNOŚCI DO INWESTOWANIA

15 SKALA DZIAŁALNOŚCI PORÓWNANIE WYNIKÓW DWÓCH EDYCJI BADANIA DEUTSCHE BANK POLSKA POKAZUJE, JAK DYNAMICZNIE PRZEOBRAŻA SIĘ SEKTOR PRZEDSIĘBIORSTW W POLSCE. ZDECYDO- WANA WIĘKSZOŚĆ ZMIAN MA BARDZO POZYTYWNY CHARAKTER, JAK CHOĆBY ZNACZNIE WIĘKSZA GOTOWOŚĆ DO WZROSTU SKALI DZIAŁANIA I EKSPORTU. SĄ JEDNAK I NIEPO- KOJĄCE SYGNAŁY NA CZELE ZE SPADAJĄCĄ SKŁONNOŚCIĄ DO INWESTYCJI W BADANIA I ROZWÓJ. lokalna regionalna ogólnopolska W I PÓŁROCZU OBROTY ZWIĘKSZYŁO: ,9% 35,6% małych firm z rocznym obrotem do 10 mln euro 48,1% 53,3% średnich firm z rocznym obrotem od 10 do 50 mln euro 29,2% 100% dużych firm z rocznym obrotem powyżej 50 mln euro 26,7% 32,2% 13,3% 13,2% 28,1% 29,8% 42,1% 22,2% 41,7% 46,2% 34,5% 42,1% 47,5% 65,3% 49,2% 66,7% europejska globalna w skali lokalnej w skali regionalnej w skali ogólnopolskiej w skali europejskiej w skali globalnej 18,1% 14% 13,9% 10,7% firmy, które sprzedają swoje produkty i usługi w skali międzynarodowej W I PÓŁROCZU ZYSK ODNOTOWAŁO: 60,9% 52,5% 67,7% 88,2% 72,9% 75% PLAN ZWIĘKSZENIA SKALI DZIAŁALNOŚCI Z: małych firm z rocznym obrotem do 10 mln euro średnich firm z rocznym obrotem od 10 do 50 mln euro dużych firm z rocznym obrotem powyżej 50 mln euro lokalnej na regionalną regionalnej na ogólnopolską ogólnopolskiej na europejską 3,8% 14,3% 3% 15,4% 3,6% 31,8% 60,2% 42,3% w skali lokalnej 60% 69,2% w skali regionalnej 61,7% 63,2% w skali ogólnopolskiej 67,1% 71,4% w skali europejskiej 77,8% 87,5% w skali globalnej 28 29

16 W CIĄGU NAJBLIŻSZYCH 6 MIESIĘCY INWESTYCJE PLANOWAŁO / PLANUJE: 33,2% 33,7% 34% 62,5% 38% 57,1% ŹRÓDŁA FINANSOWANIA ,3% 20,5% ,5% 25% małych firm z rocznym obrotem do 10 mln euro 28,6% 42,9% średnich firm z rocznym obrotem od 10 do 50 mln euro 40,7% 87,5% dużych firm z rocznym obrotem przekraczającym 50 mln euro 39,4% 63,3% Ze środków własnych realizację inwestycji planowało / planuje: Kredytem inwestycje planowało / planuje sfinansować: Po fundusze unijne zamierzało / zamierza sięgnąć: 65,3% 84,8% 28,8% 28,3% 23,7% 32,6% badanych firm badanych firm badanych firm w skali lokalnej w skali regionalnej w skali ogólnopolskiej w skali europejskiej w skali globalnej NOWE KIERUNKI EKSPORTU odsetek wskazań firm, które deklarowały się jako eksporterzy KŁOPOTY Z PŁATNOŚCIAMI MIEWAŁO / MIEWA: INWESTYCJE W B&R : ,7% 59,7% badanych firm wskazania firm deklarujących wydatki inwestycyjne w ciągu najbliższych 6 miesięcy 11,1% 14,3% ,5% 25% 18,8% 8,8% małych firm z rocznym obrotem do 10 mln euro 16% 0% 18,2% 11,2% średnich firm z rocznym obrotem od 10 do 50 mln euro 22,7% 25% 26,3% 49,9% dużych firm z rocznym obrotem przekraczającym 50 mln euro 38,9% 14,3% Azja Ameryka Północna Afryka Ameryka Środkowa i Południowa 9,6% 28,6% 13,7% 25% 11% 8,2% 21,4% 14,3% FINANSOWANIE ZEWNĘTRZNE Wcale nie jest potrzebne Bardzo duża potrzeba 32,8% 39,5% 6,5% 8,6% w skali lokalnej w skali regionalnej w skali ogólnopolskiej w skali europejskiej w skali globalnej 30 31

17 POLSKIE PRZEDSIĘBIORSTWA UMIEJĘTNIE WYKORZYSTUJĄ DOBRĄ KONIUNKTURĘ. ZDOLNOŚĆ DO GENEROWANIA ZYSKU I ZWIĘKSZANIA OBROTÓW ROŚNIE WRAZ ZE SKALĄ DZIAŁALNOŚCI. Czy firma w I półroczu 2017 r.: ZWIĘKSZYŁA OBROTY? 58,4% NIE ODNOTOWAŁA ZYSK? 38,8% NIE 41,6% TAK 61,3% TAK ANALIZA OBROTÓW PAWEŁ SIENKIEWICZ DYREKTOR DEPARTAMENTU PRODUKTÓW KREDYTOWYCH DEUTSCHE BANK POLSKA ŚREDNIE I DUŻE PRZEDSIĘBIORSTWA ZDECYDOWANIE CZĘŚCIEJ SĄ RENTOWNE. NA PLUSIE PIERW SZE PÓŁROCZE ZAKOŃCZYŁO 88% ŚREDNICH, 75% DUŻYCH I JEDYNIE 52% NAJMNIEJSZYCH SPÓŁEK. Imponującą skutecznością wykazały się zwłaszcza duże firmy: 100% z nich zwiększyło obroty w I półroczu 2017 roku (dla porównania, w ubiegłorocznej edycji badania jedynie 29% dużych firm deklarowało, że poprawiło obroty w badanym okresie). Większe obroty odnotowała ponad połowa (53,3%) średnich firm i 36% małych podmiotów. Im większa skala działalności, tym łatwiej o wzrost obrotów zwyżką wykazały się 2 z 3 na europejską (65%) lub globalną (67%) skalę. Podobny rezultat osiągnęło jedynie 22% firm lokalnych. ANALIZA RENTOWNOŚCI Najwięcej (88,2%) zyskownych firm znajdziemy w gronie przedsiębiorstw średniej wielkości. Dobrze radzą sobie także duże firmy 75% wykazało zysk. Na plusie znalazło się 52,5% najmniejszych podmiotów

18 POLSKIE FIRMY, MIMO NIESTABILNEJ SYTUACJI NA ŚWIECIE, Z OPTYMIZMEM PATRZĄ W PRZYSZŁOŚĆ. Z BADANIA WYŁANIA SIĘ WIĘKSZA NIŻ ROK TEMU GOTOWOŚĆ DO EKS- PANSJI I WZROSTU ZATRUDNIENIA. PROF. MAŁGORZATA BOMBOL SZKOŁA GŁÓWNA HANDLOWA W BADANIU DEUTSCHE BANK OPTYMIZM FIRM WIDAĆ W DWÓCH OBSZARACH: INWESTY CYJNYM I ZWIĄZANYM Z ZATRUDNIENIEM. 14,3% na skalę lokalną chce zwiększyć skalę na regionalną (2016 4%) 15,4% firm regionalnych chce działać na skalę ogólnopolską (2016 3%) 31,8% na skalę ogólnopolską planuje ekspansję europejską (2016 4%) 42,9% przedsiębiorstw działających na skalę europejską chce dołączyć do grona firm obecnych na globalnych rynkach (46%) EKSPANSJA TERYTORIALNA Najbliższe miesiące mogą przynieść wnioskując z wyników badań istotne przetasowania w strukturze firm, jeśli chodzi o zakres terytorialny. Firmy są znacznie bardziej niż rok temu gotowe do skoku do wyższej ligi. Największą metamorfozę w podejściu do ekspansji przeszły firmy działające na skalę ogólnopolską co trzecia z nich planuje ekspansję europejską (rok temu jedynie 4%). ZATRUDNIENIE TAK Czy Państwa firma planuje zwiększyć zatrudnienie w najbliższych 6 miesiącach? 29% 71% Przedsiębiorcy śmielej niż rok temu chcą zatrudniać. Takie plany ma 28,7% badanych firm. Rok temu pracodawcy byli dużo bardziej ostrożni, nowe miejsca pracy planowało jedynie 17% z nich. Pracowników poszukiwać będą przede wszystkim średnie firmy (co druga ma takie plany) oraz te, które działają na skalę europejską lub globalną (również niemal co druga). NIE 34 35

19 PRZEDSIĘBIORCY SĄ BARDZIEJ SKŁONNI DO INWESTYCJI NIŻ ROK TEMU. W CIĄGU 6 MIE- SIĘCY PLANUJE JE 41% BADANYCH FIRM; W POPRZEDNIEJ EDYCJI BADANIA ODSETEK TEN WYNIÓSŁ 34%. NIESTETY TYLKO NIEWIELKI WYCINEK INWESTYCJI DOTYCZY SFERY INNOWACYJNOŚCI. TAK NIE Czy Państwa firma ma plany inwestycyjne na najbliższe 6 miesięcy? 41% 59% PAWEŁ SIENKIEWICZ DYREKTOR DEPARTAMENTU PRODUKTÓW KREDYTOWYCH DEUTSCHE BANK POLSKA INNOWACYJNE INWESTYCJE TO SZANSA NA NOWE RYNKI ZBYTU I UCIECZKĘ Z PUŁAPKI NISKIEJ MARŻY. JUŻ W TEJ EDYCJI BADANIA WIDAĆ BARDZO WYRAŹNY WZROST ZAINTERESOWANIA EKSPORTEM POZA EUROPĘ A TO Z REGUŁY WYMAGA NOWYCH INWESTYCJI. Z KOLEI POSTAWIENIE NA AUTOMATYZACJĘ (PRODUKCJI, OBSŁUGI KLIENTA, ITP.) POZWOLIŁOBY UNIKNĄĆ LUB ZMINIMALIZOWAĆ KŁOPOTY Z POZYSKANIEM PRACOWNIKÓW. Wysoką skłonnością do inwestycji charakteryzują się średnie firmy 62,5%. Największą wstrzemięźliwość wykazują najmniejsze przedsiębiorstwa 33,7%. Widać pogłębiającą się różnicę rok temu odpowiedzi firm różnej wielkości były praktycznie identyczne. Największy optymizm inwestycyjny przejawiają firmy działające na europejską skalę inwestycje planuje 87,5% z nich. Do inwestycji przymierzają się także 63,6% na skalę globalną. Na przeciwnej szali są firmy lokalne w tym gronie zaledwie co piąta rozważa inwestycje. Listę celów inwestycyjnych otwierają podobnie jak rok temu wydatki na zwiększenie mocy produkcyjnych. Taki plan ma blisko 60% z grona firm deklarujących inwestycje. Badane przedsiębiorstwa przymierzają się także do zakupu nowych technologii, sprzętu czy infrastruktury oraz inwestycji w nowe powierzchnie (biurowe, usługowe, itp)

20 RODZAJ PLANOWANYCH INWESTYCJI Inwestycje zwiększające moce produkcyjne 59,1% 70,4% Zakup nowych technologii/sprzętu/ infrastruktury 54,5% 20,9% Nowe powierzchnie biurowe/usługowe 34,1% 20,9% Rozwój kadr/szkolenia/większe zatrudnienie 29,5% 6,1% Transport/logistyka/flota 22,7% 6,1% MACIEJ SUS DYREKTOR DEPARTAMENTU KLIENTA BIZNESOWEGO DEUTSCHE BANK POLSKA Badania i rozwój 13,6% 20,9% MARTWIĆ POWINNA NISKA RANGA, KTÓRĄ BADANE FIRMY PRZYPISUJĄ INWESTYCJOM W INNOWACJE

21 BADANIA I ROZWÓJ ZNALAZŁY SIĘ DOPIERO NA SZÓSTYM MIEJSCU W ZESTAWIENIU CELÓW PLANOWANYCH INWESTYCJI. W TEN OBSZAR ZAMIERZA ZAINWESTOWAĆ MNIEJ NIŻ CO SIÓDMA BADANA FIRMA (13,6%). ROK TEMU NA TEN ASPEKT WSKAZAŁO 21% BADANYCH. INWESTYCJE W BADANIA I ROZWÓJ 14,3% firmy lokalne 25% firmy regionalne Forpocztą inwestycji w innowacje są duże firmy takie plany na najbliższe półrocze ma co druga firma o obrotach powyżej 50 mln euro. Najmniej skore do wydatków na B+R są małe firmy takie plany ma zaledwie 9% z nich. Ogółem: ,6% ,9% 0% firmy ogólnopolskie Małe firmy 8,8% 18,8% 25% firmy działające w skali europejskiej Średnie firmy 11,2% 18,2% 14,3% firmy działające w skali globalnej Duże firmy 49,9% 26,3% MACIEJ SUS DYREKTOR DEPARTAMENTU KLIENTA BIZNESOWEGO DEUTSCHE BANK POLSKA Z KAŻDYM ROKIEM PRZYBYWA FIRM, KTÓRE STAWIAJĄ NA EKSPANSJĘ ZAGRANICZNĄ, TAKŻE NA TE NAJBARDZIEJ ODLEGŁE RYNKI

22 POLSKIE FIRMY TRAKTUJĄ EKSPORT STRATEGICZNIE ZASTANAWIAJĄ SIĘ NIE TYLKO, CZY I CO, ALE TAKŻE GDZIE SPRZEDAWAĆ SWOJE TOWARY I USŁUGI. TEGOROCZNA EDY- CJA RAPORTU POTWIERDZA ROSNĄCĄ DYWERSYFIKACJĘ KIERUNKÓW EKSPORTU. Swoje towary i usługi eksportuje: 42% badanych firm, w tym: 31% małych firm 60% średnich firm 57% dużych firm Rozszerzenie działalności na nowe rynki w nadchodzącym roku planuje: 26,9% badanych firm, w tym: 25% małych firm 27,3% średnich firm 33,3% dużych firm KIERUNKI EKSPORTU 89,3% UE 25% 71,4% 14,3% 21,4% Europa poza UE 28,6% PAWEŁ SIENKIEWICZ DYREKTOR DEPARTAMENTU PRODUKTÓW KREDYTOWYCH DEUTSCHE BANK POLSKA WYDAJE SIĘ, ŻE PRZEDSIĘBIORSTWA, KTÓRE ODWAŻYŁYBY SIĘ PÓJŚĆ POD PRĄD I POSTAWIŁYBY NA INWESTYCJE, TAKŻE TE NAOLIWIONE KREDYTEM BANKOWYM, MOGŁYBY ZYSKAĆ SPORĄ PREMIĘ

23 PRZEJAWEM DOBREJ KONIUNKTURY JEST TAKŻE TO, ŻE FIRMY ZWŁASZCZA DUŻE BYŁY W STANIE ZGROMADZIĆ DOŚĆ ŚRODKÓW OBROTOWYCH, BY TO WŁAŚNIE NIMI FINANSOWAĆ NOWE INWESTYCJE. AŻ 85% BADANYCH FIRM WSKAZUJE ŚRODKI WŁASNE JAKO OPTYMALNE ŹRÓDŁO KAPITAŁU NA ROZWÓJ. Dodatkowe finansowanie? Dziękuję, nie jest mi potrzebne odpowiedziało 40% badanych firm (rok temu 33%). Na bardzo dużą potrzebę pozyskania zewnętrznego finansowania wskazało jedynie 9% przedsiębiorstw (rok temu 7%). Rok temu inwestycje ze środków własnych planowało 65% firm; dziś aż 85%. W tegorocznej edycji badania na drugie miejsce źródeł finansowania awansowały fundusze unijne, wskazane przez co trzecią firmę. Kredytem bankowym, podobnie jak rok temu, planuje wesprzeć swoje inwestycje 28% przedsiębiorstw, przy czym najwyższą skłonność do kredytu przejawiają małe firmy 41% właśnie tak planuje sfinansować wydatki inwestycyjne. Analogiczne plany ma co piąta średnia i co czwarta duża firma. Zalety kredytu doceniają przede wszystkim firmy działające na globalną skalę (43% wskazań). Firmy byłyby skłonne rozważyć wzięcie kredytu bankowego przede wszystkim na inwestycje w sprzęt, maszyny, oprogramowanie czy flotę (25% wskazań), nieruchomości (16%), ekspansję rynkową (11%) oraz cele obrotowe (10%). ŹRÓDŁA FINANSOWANIA INWESTYCJI Środki własne 84,8% 65,3% Fundusze unijne 32,6% 23,7% Kredyt bankowy 28,3% 28,8% Rośnie znaczenie i popularność leasingu rok temu wskazało go 16% badanych firm, teraz 22%. Najchętniej leasingiem wspierają się firmy średnie (27% wskazań) i duże (25%). Leasing Obligacje korporacyjne Emisja akcji 21,7% 16,1% 2,2% 0,8% 2,2% 1,7% Inwestor strategiczny 2,2% 0,8%

24 O WYBORZE WIODĄCEGO BANKU DECYDUJĄ DZIŚ KRYTERIA JAKOŚCIOWE: PROFESJO- NALNA OBSŁUGA, WIEDZA, DOŚWIADCZENIE. JEŚLI FIRMA ZNAJDZIE PARTNERA FINAN- SOWEGO, KTÓRY ŁĄCZY TE CECHY, ODWDZIĘCZA SIĘ NADZWYCZAJNĄ LOJALNOŚCIĄ. 91% badanych firm nie planuje zmiany wiodącego banku. Jeśli miałyby rozważyć taką decyzję, kluczowe znaczenie miałoby indywidualne podejście (20% wskazań) oraz dobra relacja jakości do ceny (20% wskazań). 43% firm korzysta z usług jednego banku. 36% współpracuje z dwoma bankami. W sporadycznych przypadkach firmy głównie duże, działające na globalną skalę utrzymują relacje z trzema (10%), czterema (7%) lub pięcioma i więcej bankami (4%). CZYNNIKI BUDUJĄCE LOJALNOŚĆ: wysoka jakość obsługi indywidualne podejście profesjonalni doradcy zrozumienie potrzeb 43% 36,7% dobra relacja jakości do ceny dobra e-bankowość 38% 35,4% elastyczność /proklienckie podejście 29,1% MACIEJ SUS DYREKTOR DEPARTAMENTU KLIENTA BIZNESOWEGO DEUTSCHE BANK POLSKA ZMIANĘ PREFERENCJI WZGLĘDEM BANKÓW WRAZ ZE WZROSTEM SKALI I ZŁOŻONOŚCI BIZNESU WIDZIMY NA CO DZIEŃ W RELACJACH Z NASZYMI KLIENTAMI. najpopularniejszych produktów bankowych 61,5% karta płatnicza 36,5% rachunek walutowy 34,6% 25% 23,1% lokata terminowa kredyt długoterminowy kredyt krótkoterminowy 46 47

25 ZESTAWIENIE BARIER W ROZWOJU PRZEDSIĘBIORSTW ZAZWYCZAJ NIE PRZYNOSI OPTY- MISTYCZNEGO WYDŹWIĘKU. TEGOROCZNA EDYCJA RAPORTU STANOWI POD TYM WZGLĘ- DEM WYJĄTEK. PRESJA KONKURENCYJNA - UWAŻANA W 2017 ROKU ZA NAJWIĘKSZĄ BARIERĘ - JEST JEDNOCZEŚNIE SZANSĄ. SKŁANIA BOWIEM FIRMY DO SZUKANIA SWO- ICH BŁĘKITNYCH OCEANÓW, STAJĄC SIĘ KATALIZATOREM JAKOŚCI, INNOWACYJNOŚCI I WARTOŚCI DODANEJ, TAK POTRZEBNYCH NASZEJ GOSPODARCE. W zestawieniu barier nastąpiły w porównaniu z ubiegłym rokiem diametralne zmiany. W 2016 roku firmy wskazywały przede wszystkim na utrudniony dostęp do finansowania oraz zatory płatnicze. Aktualnie straciły one zupełnie na znaczeniu. Listę przeszkód otwierają zjawiska, które dotykają firmy na wszystkich dojrzałych rynkach: rosnąca konkurencja i czynniki zewnętrzne. Można postawić hipotezę, że zaczyna działać odsunięty w czasie efekt rekordowo niskiego oprocentowania oraz edukacji finansowej, nastawionej na pokazywanie zalet i wad różnych form finansowania inwestycji. BARIERY W ROZWOJU Rosnąca konkurencja Czynniki zewnętrzne Trudności w znalezieniu pracowników 30,4% 3,8% 20,5% 8,5% 12,5%12,8% LESZEK NIEMYCKI WICEPREZES ZARZĄDU DEUTSCHE BANK POLSKA Zatory płatnicze Utrudniony dostęp do finansowania PRESJA KONKURENCYJNA JEST NAJLEPSZYM KATALIZATOREM JAKOŚCI, INNOWACYJNOŚCI I WYSOKIEJ WARTOŚCI DODANEJ, TAK POTRZEBNEJ NASZEJ GOSPODARCE. 8,9% 25,6% 7,1% 34,8%

26 Nota metodologiczna badania Czas realizacji badania: Miejsce realizacji: Próba: Jednostka badania: Wielkość próby: Technika badawcza: wrzesień 2017 badanie ogólnopolskie losowo-kwotowa firmy, bez mikroprzedsiębiorstw n = 500 Badanie zrealizowane metodą telefonicznych standaryzowanych wywiadów kwestionariuszowych wspomaganych komputerowo (CATI). 50