artykuł redakcyjny EDITORIAL

Transkrypt

1 artykuł redakcyjny EDITORIAL Marzena Przybył 1, Zbigniew Barszcz 2, Jolanta Rabe Jabłońska 3 Związek BMI, ubytku masy ciała, czasu trwania wyniszczenia ze zmianami w zaisie EKG u chorych na jadłowstręt sychiczny The correlation between BMI, weight loss, duration of emaciation and changes in ECG in atients with anorexia nervosa 1 Poradnia Leczniczo Konsultacyjna Klinik Psychiatrycznych CKK IS UM w Łodzi 2 Klinika Zaburzeń Afektywnych i Psychotycznych I Katedry Psychiatrii UM w Łodzi Corresondence to: Marzena Przybył, Poradnia Leczniczo Konsultacyjna Klinik Psychiatrycznych CSK IS w Łodzi, ul. Pomorska 251, Łódź, tel. kom.: , e mail: marzena.rzybyl@w.l Source of financing: Deartment own sources Streszczenie Wrowadzenie: Zmiany w zaisach EKG stwierdza się u onad 80% osób z jadłowstrętem sychicznym (JP). Pacjenci ze znacznym ubytkiem masy ciała są szczególnie narażeni na oważne zaburzenia metaboliczne i atofizjologiczne. Z czasem większość acjentów dobrze rzystosowuje się do niedoborów okarmowych, w końcu jednak, w wyniku wyczerania się zdolności adatacyjnych organizmu, ojawiają się objawy zagrożenia życia. Cel badania: Celem badania była ocena związku między BMI, ubytkiem masy ciała, czasem trwania wyniszczenia a zmianami w zaisie EKG dla wszystkich acjentek z rozoznaniem JP, jak również dla oszczególnych tyów JP (restrykcyjnego i bulimicznego). Materiał i metody: W badaniu uczestniczyły 34 acjentki z rozoznaniem JP wg kryteriów DSM IV: 17 acjentek miało rozoznany ty restrykcyjny JP, ozostałe 17 ty bulimiczny JP. U każdej acjentki wykonano badanie EKG oceniane rzez kardiologa. Wyniki: Zmiany w zaisie EKG stwierdzono u 80% badanych z JP, odobnie często w tyie restrykcyjnym i bulimicznym 50% stanowiły zaburzenia rytmu i rzewodzenia. Wykazano korelację dodatnią między malejącym wskaźnikiem masy ciała i zmianami w zaisie EKG dla wszystkich acjentek z rozoznaniem JP, jak również dla oszczególnych tyów JP. Stwierdzono korelację dodatnią między ubytkiem masy ciała a zmianami w zaisie EKG dla acjentek z tyem restrykcyjnym JP. Odnotowano korelację ujemną między czasem trwania choroby a zmianami w zaisie EKG dla wszystkich badanych gru. Wnioski: Zmiany w EKG są owszechne w JP. Ryzyko wystąienia zmian w zaisie EKG jest tym większe, im niższy jest BMI i krótszy czas trwania wyniszczenia (dla wszystkich gru badanych) oraz większy rocentowy ubytek masy ciała (dla acjentek z tyem restrykcyjnym JP). 80 Summary Słowa kluczowe: ty restrykcyjny, ty bulimiczny, zmiany w EKG, BMI, ubytek masy ciała, czas trwania wyniszczenia Introduction: Changes in ECG are found in over 80% of atients with anorexia nervosa (AN). Patients with a considerable weight loss are articularly exosed to severe metabolic and athohysiological disorders. With time, most atients adjust well to food deficiencies, finally, however, the organism s adatability becomes exhausted, giving rise to life threatening symtoms. Aim of the study: The study is aimed at assessment of the correlation between BMI, weight loss, duration of emaciation and changes in ECG for all atients with diagnosed AN as well as resective tyes of AN (restricting and binge/urging). Material and methods: Particiants of the study were 34 atients with diagnosed AN according to DSM IV criteria: 17 atients were diagnosed with the restricting tye of AN, whereas the other 17 with binge/urging tye of AN. Each atient underwent ECG assessed by a cardiologist.

2 Results: Changes in ECG were found in 80% of atients with AN, with similar incidence in restricting and binge/ urging tyes: 50% were rhythm and conduction disorders. A ositive correlation was indicated between a decreasing body mass index and changes in ECG for all atients with diagnosed AN as well as for resective tyes of AN. A ositive correlation was found between the body mass loss and changes in ECG for atients with restricting tye of AN. A negative correlation was found between the duration of the disease and changes in ECG for all the examined grous. Conclusions: Changes in ECG are common in AN. The risk of the occurrence of changes in ECG is higher with a lower BMI and shorter duration of emaciation (for all the examined grous) and higher ercentage weight loss (for atients with restricting tye of AN). Key words: restricting tye, binge/urging tye, changes in ECG, BMI, weight loss, duration of emaciation WSTĘP Jadłowstręt sychiczny (JP) zgodnie z Międzynarodową Statystyczną Klasyfikacją Chorób i Problemów Zdrowotnych ICD 10 należy do gruy zaburzeń odżywiania (1). W klasyfikacji zaburzeń sychicznych Amerykańskiego Towarzystwa Psychiatrycznego DSM IV wyłoniono dwa odtyy JP: restrykcyjny z utratą masy ciała i stałym, nierzerwanym ograniczaniem odaży kalorii oraz bulimiczny ze soradycznymi naadami objadania się i stosowaniem sosobów rzeczyszczających rzewód okarmowy (2). JP jest zaburzeniem sychicznym niosącym ze sobą wysokie ryzyko wystąienia licznych zaburzeń somatycznych (3,4). Z iśmiennictwa wynika, że 80% acjentów z JP ma komlikacje kardiologiczne. Właśnie owikłania sercowo naczyniowe są rzyczyną tak wysokiego wskaźnika śmiertelności i zachorowalności w tej gruie chorych (5 9). Z większości badań wynika, iż u acjentów z JP zmiany w zaisach EKG stwierdzane są u onad 80% badanych (5,10). Osoby ze znacznym ubytkiem masy ciała są szczególnie narażeni na oważne zaburzenia metaboliczne. Z czasem większość acjentów dobrze rzystosowuje się do niedoborów okarmowych, w końcu jednak, w wyniku wyczerania się zdolności adatacyjnych organizmu, ojawiają się objawy zagrożenia życia (11). CEL BADANIA Celem badania była ocena związku między zmianami w zaisie EKG a wartością BMI, ubytkiem masy ciała i czasem trwania wyniszczenia u wszystkich acjentek z rozoznaniem JP, jak również dla oszczególnych tyów JP: restrykcyjnego i bulimicznego. MATERIAŁ I METODY W badaniu uczestniczyły 34 acjentki z rozoznaniem JP wg kryteriów DSM IV. Były to acjentki Oddziału Zaburzeń Odżywiania i Poradni Przyklinicznej CSK w Łodzi. U 17 acjentek rozoznano ty restrykcyjny JP, u ozostałych 17 ty bulimiczny JP. Pacjentki były w wieku lat. Gruę z tyem restrykcyjnym charakteryzował młodszy wiek w orównaniu z gruą z tyem bulimicznym. INTRODUCTION According to International Classification of Diseases ICD 10, anorexia nervosa belongs to the grou of eating disorders (1). The American Psychiatric Association s classification of mental disorders DSM IV singled out two subtyes of AN: restricting with weight loss and ermanent uninterruted limitation of calories suly, and binge/urging with soradic attacks of binge eating and use of methods which urge the alimentary tract (2). AN is a mental disorder which creates a high risk of many somatic disorders (3,4). Literature indicates that 80% of atients with AN exhibit cardiological comlications. Cardiovascular comlications are the most revalent cause of so high mortality and morbidity indices in this grou of atients (5 9). Most studies indicate that changes in ECG are found in over 80% of investigated AN atients (5,10). Patients with a considerable weight loss are articularly exosed to severe metabolic disorders. With time, most atients adat well to food deficiencies, finally, however, life threatening symtoms occur due to deleted adatability of the organism (11). AIM OF THE STUDY The study was aimed at assessment of the correlation between changes in ECG and BMI value, weight loss and duration of emaciation in all atients with AN diagnosis, and for restricting and binge/urging tyes. MATERIAL AND METHODS Particiants of the study were 34 atients with diagnosed AN according to DSM IV criteria. These were atients of the Ward of Eating Disorders and Clinical Disensary, Central Clinical Hosital in Łódź. Seventeen atients were diagnosed with restricting tye of AN and the other 17 with binge/urging tye. The atients were aged years. The grou with restricting tye was characterized by younger age, as comared to the binge/urging tye grou. Both grous were selected without statistically significant differences in BMI, duration of the disease and ercentage weight loss. None of the atients had any 81

3 n B Średnia B Mean value B SD B Min. B Maks. B Max. B n R Średnia R Mean value R Wiek [lata] Age [years] 17 21,8 4,10 13,3 27, ,8 3,07 13,0 26,0 <0,01 Masa ciała [kg] Body weight [kg] 17 40,4 4,59 33,0 48, ,1 5,33 30,9 52,0 ns Wzrost [cm] Height [cm] ,3 6,71 150,0 172, ,8 7,30 153,0 178,0 ns BMI [kg/m 2 ] BMI [kg/m 2 ] 17 15,3 1,30 13,3 17, ,8 1,63 12,4 17,4 ns Ubytek masy ciała [%] 17 28,4 Weight loss [%] 12,29 10,5 57, ,6 9,01 13,1 46,5 ns Czas trwania choroby [lata] Duration of disease [years] 17 4,3 3,74 1,0 12,0 17 2,8 2,59 0,5 9,0 ns B ty bulimiczny JP; R ty restrykcyjny JP; SD odchylenie standardowe; Min. wartość minimalna; Maks. wartość maksymalna; n liczba badanych acjentek; oziom istotności. B binge/urging tye of AN; R restricting tye of AN; SD standard deviation; Min. minimal value; Max. maximal value; n number of investigated atients; significance level. Tabela 1. Charakterystyka gruy badanej od względem wieku, masy ciała, wzrostu, BMI, ubytku masy ciała i czasu trwania JP Table 1. Characteristics of the investigated grou in terms of age, body weight, height, BMI, weight loss and duration of AN SD R Min. R Maks. R Max. R 82 Obydwie gruy zostały dobrane bez istotnych statystycznie różnic w BMI, czasie trwania choroby i rocentowym ubytku masy ciała. Żadna acjentka nie miała wcześniej stwierdzanych chorób serca i nie rzyjmowała leków kardiologicznych. Nie wykryto u nich innych zaburzeń sychicznych. Rozoznanie choroby ustalono wg kryteriów DSM IV, ze szczególnym uwzględnieniem odziału na dwa tyy. Na badanie wyraziła zgodę Komisja Etyczna Uniwersytetu Medycznego w Łodzi numer RNN/112/07/KE. Przerowadzono wywiad dotyczący stanu zdrowia oraz rzebytych chorób i rzyjmowanych leków (ze szczególnym uwzględnieniem tych, które wływają na czynność serca). W badaniu fizykalnym oceniono stan somatyczny i neurologiczny acjentek, zebrano dane demograficzne, wyliczono BMI, ustalono czas trwania wyniszczenia, rocentową utratę masy ciała. Każda acjentka miała wykonane badanie EKG, oisane rzez kardiologa. U wszystkich badanych za omocą wywiadu, badania sychiatrycznego oraz Mini International Neurosychiatric Interview (MINI) wykluczono wystęowanie innych zaburzeń sychicznych (12). ANALIZA STATYSTYCZNA Wyniki badań oddano analizie statystycznej. Dla wszystkich ocenianych arametrów w obrębie gru badanych obliczono wartość średnią, odchylenie standardowe (SD). Do weryfikacji statystycznej różnic omiędzy dwoma gruami zastosowano nastęujące testy: test Kołmogorowa Smirnowa z orawką Lillieforsa celem srawdzenia, czy rozkład badanej cechy jest zgodny z rozkładem normalnym, testy orównujące wartości oczekiwane dla cech zgodnych z rozkładem normalnym celem uchwycenia różnic istotnych statystycznie omiędzy głównymi gruami test Fishera Snedecora celem orównania zgodności wariancji, test t Studenta dla orówearlier heart diseases diagnosed and none of them took any cardiological drugs. No other mental disorders were diagnosed in them. Diagnosis of the disease was established according to DSM IV criteria, with a secial emhasis on the division into two tyes. The study was aroved by the Research Ethics Committee of the Medical University of Łódź number RNN/112/07/KE. Medical history was investigated, including questions about the health condition, ast diseases and taken medicinal drugs (esecially those which affect cardiac functions). In hysical examination the atients somatic and neurological condition was assessed, demograhic data were collected and BMI was calculated along with the duration of emaciation and ercentage weight loss. Each atient underwent electrocardiograhic examination described by a cardiologist. In all atients the medical history, sychiatric examination and Mini International Neurosychiatric Interview (MINI) excluded other mental disorders (12). STATISTICAL ANALYSIS The results of the study were analysed statistically. The mean value and standard deviation (SD) were calculated for all assessed arameters within the study grous. Statistical verification of differences between the two main grous was carried out using the following tests: Kolmogorov Smirnov test amended by Lilliefors with the aim to check whether or not the distribution of a given trait conforms with the normal distribution, tests comaring the values exected for traits conforming with the normal distribution to catch statistically significant differences between the main grous the Fisher Snedecor test to comare variance comatibility, Student s t test for comarison of exected values (identical variances) and Cochran Cox test to comare exected values

4 nania wartości oczekiwanych (wariancje jednakowe), test Cochrana Coxa dla orównania wartości oczekiwanych (wariancje różne). W celu uchwycenia korelacji omiędzy badanymi arametrami kardiologicznymi a stoniem nasilenia objawów klinicznych zastosowano analizę tabel wielodzielczych i czteroolowych (dla zmiennych tyu jakościowego). Do weryfikacji zastosowano testy χ 2, analizę McNemara, wsółczynnik korelacji rang Searmana i τ Kendalla. Analizę korelacji zmiennych mierzalnych wykonano testem korelacji liniowych Pearsona. Analizę danych rocentowych omiędzy gruami głównymi i w obrębie oszczególnych gru jadłowstrętu rzerowadzono testem dla wskaźników struktury z rzyjętym założeniem, iż mamy do czynienia z gruami n>100. Za oziom istotny statystycznie rzyjęto 0,05. Analizę statystyczną rowadzono rogramem STATISTICA 10.0 PL. WYNIKI Zmiany w EKG odnotowano u 79% acjentek z JP, odobnie często w wyłonionych odgruach tyie bulimicznym i restrykcyjnym. Zaburzenia rytmu i rzewodzenia zdiagnozowano u 68% acjentek (u 65% acjentek z tyem bulimicznym i u 70% z tyem restrykcyjnym JP). Nastęnie odzielono acjentki z obu gru (bulimicznej i restrykcyjnej) na odgruy, w zależności od wyliczonego dla nich BMI, rocentowego ubytku masy ciała oraz czasu trwania wyniszczenia. Takie same odziały zastosowano dla całej gruy acjentek z JP. Pacjentki od względem BMI odzielono na cztery gruy: BMI<13 grua A; 13 BMI<15 grua B; 15 BMI<17 grua C; BMI 17 grua D. Pod względem ubytku masy ciała (UMC) acjentki odzielono na trzy gruy: 10 %UMC<20 grua A; 20 %UMC<30 grua B; %UMC 30 grua C. (different variances). To cature the correlation between the examined cardiological arameters and the severity of clinical symtoms, the analysis of contingency and four column tables was used (for variables of qualitative tye). Tests χ 2, McNemar s analysis and Searman and τ Kendall rank correlation coefficients were used for verification. Measurable variables correlation analysis was carried out by the Pearson linear correlation test. Analysis of ercentage data between the main grous and within the resective anorexia grous was carried out using the test for structure indices, assuming that we deal with n>100 grous. The 0.05 level was assumed as a statistically significant level. Statistical analysis was carried out using STATISTICA 10.0 PL. RESULTS Changes in ECG were found in 79% of atients with AN, with similar incidence in selected subgrous of binge/urging and restricting tyes. Arrhythmias and conduction disorders were diagnosed in 68% of atients (65% of atients with binge/urging tye and in 70% with restricting tye of AN). Subsequently, the atients of both grous (binge/urging and restricting) were divided into subgrous, deending on the calculated BMI, ercentage weight loss and duration of emaciation. The same divisions were used for the whole grou of atients with AN. The atients were divided into four grous in terms of BMI: BMI<13 grou A; 13 BMI<15 grou B; 15 BMI<17 grou C; BMI 17 grou D. In terms of the weight loss (WL) the atients were divided into three grous: 10 %WL<20 grou A; 20 %WL<30 grou B; %WL 30 grou C. JP AN B R EKG (BvsR) n Frakcja Fraction n Frakcja Fraction n Frakcja Fraction Pat. 27 0, , ,88 ns Norma <0,0001 <0,01 <0,0001 Norm 7 0,21 5 0,30 2 0,12 ns R+P R+C 23 0, , ,70 ns ns <0,05 <0,01 Brak Lack 11 0,32 6 0,35 5 0,30 ns Pat. atologiczny zais EKG; Norma rawidłowy zais EKG; Brak brak wystęowania danego zaburzenia; R+P zaburzenia rytmu i rzewodzenia w zaisie EKG; JP jadłowstręt sychiczny; B ty bulimiczny JP; R ty restrykcyjny JP; n liczba badanych acjentek; oziom istotności; ns >0,05. Pat. athological ECG; Norm correct ECG; Lack no disorder found; R+C rhythm and conduction disorders in ECG; AN anorexia nervosa; B binge/urging tye of AN; R restricting tye of AN; n number of investigated atients; significance level; ns >0.05. Tabela 2. Częstość wystęowania zmian w zaisie EKG w JP w zależności od tyu choroby Table 2. Incidence of changes in ECG in AN, deending on the tye of the disease 83

5 Oceniane korelacje Assessed correlations Wartość testu rang Searmana Searman rank test value Poziom istotności Significance level 0,64 0,15 0,69 0,03 0,91 0,03 0,53 0,12 1,00 0,01 0,50 0,12 BMI wskaźnik masy ciała: A BMI<13, B 13 BMI<15, C 15 BMI<17, D BMI 17; UMC ubytek masy ciała: A 10 %UMC<20, B 20 %UMC<30, C %UMC 30; CTW czas trwania wyniszczenia: A CTW<1 rok, B 1 rok CTW<5 lat, C 5 lat CTW<10 lat, D CTW 10 lat; P atologiczny zais EKG; N rawidłowy zais EKG; Brak brak wystęowania danego zaburzenia; R+P zaburzenia rytmu i rzewodzenia w zaisie EKG. BMI body mass index: A BMI<13, B 13 BMI<15, C 15 BMI<17, D BMI 17; WL weight loss: A 10 %WL<20, B 20 %WL<30, C %WL 30; DE duration of emaciation: A DE<1 year, B 1 year DE<5 years, C 5 years DE<10 years, D DE 10 years; P athological ECG, N normal ECG; Lack no disorder found; R+C rhythm and conduction disorders in ECG. Tabela 3. Ocena korelacji omiędzy wartościami BMI, ubytkiem masy ciała, czasem trwania wyniszczenia i zmianami w zaisie EKG [zarówno wszystkimi tworzącymi obraz atologiczny (P), jak i zaburzeniami rytmu i rzewodzenia (R+P)] dla acjentek z tyem restrykcyjnym jadłowstrętu sychicznego. W analizie zastosowano korelację niearametryczną rang Searmana Table 3. Assessment of the correlation between the values of BMI, weight loss, duration of emaciation and changes in ECG [all changes forming the athological icture (P) and rhythm and conduction disorders (R+C)] for atients with restricting tye of anorexia nervosa. The Searman rank nonarametric correlation was used in the analysis 84 Pod względem czasu trwania wyniszczenia (CTW) badane odzielono na cztery gruy: CTW<1 rok grua A; 1 rok CTW<5 lat grua B; 5 lat CTW<10 lat grua C; CTW 10 lat grua D. Pacjentki w tych gruach były orównywane od względem zmian w zaisie EKG zarówno wszystkich tworzących obraz atologiczny (P), jak i zaburzeń rytmu i rzewodzenia (R+P). W tyie restrykcyjnym stwierdzono korelację dodatnią między malejącym BMI a wystęowaniem zaburzeń rytmu i rzewodzenia w zaisie EKG (im niższy BMI, tym wyższy odsetek zaburzeń rytmu i rzewodzenia) oraz kolejną istotną korelację dodatnią między rocentowym ubytkiem masy ciała a zmianami w zaisie EKG (wraz z rosnącym ubytkiem masy ciała rośnie odsetek zmian w zaisie EKG). W tej gruie wykazano korelację ujemną istotną statystycznie między czasem trwania wyniszczenia a zmianami w zaisie EKG (im dłuższy czas wyniszczenia, tym mniejszy odsetek ojawiania się zmian w EKG). W tyie bulimicznym odnotowano korelację dodatnią między malejącym BMI i wystęowaniem zmian w zaisie EKG (zmniejszanie się BMI zwiększa odsetek nierawidłowych zaisów EKG) oraz istotną korelację ujemną między czasem trwania wyniszczenia a zmianami w zaisie EKG (im dłuższy czas wyniszczenia, tym mniejszy odsetek ojawiania się zmian w EKG). Nie stwierdzono w tej gruie istotnej statystycznie korelacji między rocentowym ubytkiem masy ciała a zmianami w zaisie EKG. In terms of the duration of emaciation (DE) the atients were divided into four grous: DE<1 year grou A; 1 year DE<5 years grou B; 5 years DE<10 years grou C; DE 10 years grou D. Patients in these grous were comared in terms of changes in ECG both all those forming the athological icture (P), and rhythm and conduction disorders (R+C). In restricting tye a ositive correlation was found between the decreasing BMI and occurrence of rhythm and conduction disorders in ECG (the lower the BMI, the higher the ercentage of rhythm and conduction disorders) and a further significant ositive correlation between the ercentage weight loss and changes in ECG (with increasing weight loss the ercentage of changes in ECG is increased). In this grou a statistically significant negative correlation was indicated between the duration of emaciation and changes in ECG (the longer the emaciation time, the lower the ercentage of the occurrence of changes in ECG). In binge/urging tye a ositive correlation was noted between the decreasing BMI and occurrence of changes in ECG (a decrease in BMI increases the ercentage of abnormal ECG) and a significant negative correlation between the duration of emaciation and changes in ECG (the longer the duration of emaciation, the lower the ercentage of the occurrence of changes in ECG). This grou did not exhibit a statistically significant correlation between the ercentage weight loss and changes in ECG.

6 Oceniane korelacje Assessed correlations Wartość testu rang Searmana Searman rank test value Poziom istotności Significance level 0,71 0,02 0,45 0,14 0,00 1,00 0,20 0,52 0,66 0,05 0,58 0,09 BMI wskaźnik masy ciała: A BMI<13, B 13 BMI<15, C 15 BMI<17, D BMI 17; UMC ubytek masy ciała: A 10 %UMC<20, B 20 %UMC<30, C %UMC 30; CTW czas trwania wyniszczenia: A CTW<1 rok, B 1 rok CTW<5 lat, C 5 lat CTW<10 lat, D CTW 10 lat; P atologiczny zais EKG; N rawidłowy zais EKG; Brak brak wystęowania danego zaburzenia; R+P zaburzenia rytmu i rzewodzenia w zaisie EKG. BMI body mass index: A BMI<13, B 13 BMI<15, C 15 BMI<17, D BMI 17; WL weight loss: A 10 %WL<20, B 20 %WL<30, C %WL 30; DE duration of emaciation: A DE<1 year, B 1 year DE<5 years, C 5 years DE<10 years, D DE 10 years; P athological ECG; N normal ECG; Lack no disorder found; R+C rhythm and conduction disorders in ECG. Tabela 4. Ocena korelacji omiędzy wartościami BMI, ubytkiem masy ciała, czasem trwania wyniszczenia i zmianami w zaisie EKG [zarówno wszystkimi tworzącymi obraz atologiczny (P), jak i zaburzeniami rytmu i rzewodzenia (R+P)] dla acjentek z tyem bulimicznym jadłowstrętu sychicznego. W analizie zastosowano korelację niearametryczną rang Searmana Table 4. Assessment of the correlation between the values of BMI, weight loss, duration of emaciation and changes in ECG [all changes forming the athological icture (P) and rhythm and conduction disorders (R+C)] for atients with binge/urging tye of anorexia nervosa. The Searman rank nonarametric correlation was used in the analysis Porównano również wszystkie acjentki z JP niezależnie od tyu choroby. Stwierdzono, iż malejące BMI koreluje dodatnio ze zmianami w zaisie EKG zarówno rytmu i rzewodzenia, jak i wszystkimi składającymi się na nierawidłowy obraz EKG (zmniejszanie się BMI zwiększa odsetek zaburzeń rytmu i rzewodzenia, jak również całego nierawidłowego zaisu EKG). W tej gruie odnotowano korelację ujemną istotną statystycznie między czasem trwania wyniszczenia a zmianami w zaisie EKG zarówno wszystkimi, jak i zaburzeniami rytmu i rzewodzenia (im dłuższy czas wyniszczenia, tym mniejszy odsetek ojawiania się zmian w EKG). Nie stwierdzono w tej gruie istotnej statystycznie korelacji między rocentowym ubytkiem masy ciała a zmianami w zaisie EKG. OMÓWIENIE Zaletą rzerowadzonego badania było stworzenie dwóch gru jednolitych od względem głównego kryterium diagnostycznego JP BMI, co ozwoliło na wykluczenie odstawowego czynnika różnicującego stonia wyniszczenia. Obie gruy badane nie różniły się również od względem rocentowego ubytku masy ciała oraz czasu trwania wyniszczenia. Nowością rzerowadzonego badania był odział acjentek na ty bulimiczny i restrykcyjny w celu identyfikacji różnic w zakresie EKG zależnie od odtyu JP oraz odział na dodatkowe odgruy w zależności od wyliczonego dla nich BMI, rocentowego ubytku masy ciała oraz czasu trwania wyniszczenia. Ostatni odział zastosowano dla oszczególnych tyów JP, jak również dla Furthermore, all atients with AN were comared irresective of the tye of the disease. The decreasing BMI was found to correlate ositively with changes in ECG relating to both rhythm and conduction as well as with all those comosing an incorrect record of ECG (a decreasing BMI increases the ercentage of rhythm and conduction disorders, and the entire abnormal ECG). In this grou a statistically significant negative correlation was found between the duration of emaciation and changes in ECG, i.e. all changes and disorders of rhythm and conduction (the longer the emaciation time, the lower the ercentage of the occurrence of changes in ECG). No statistically significant correlation was found in this grou between the ercentage weight loss and changes in ECG. DISCUSSION An advantage of this study was the formation of two uniform grous in terms of the main diagnostic criterion of AN, i.e. the BMI, which allowed to exclude the rimary differentiating factor, i.e. the degree of emaciation. Besides, none of the investigated grous differed in terms of the ercentage weight loss or duration of emaciation. What was new in the study was the division of atients into the binge/urging and restricting tyes to identify differences in ECG deending on subtye of AN as well as the division into additional subgrous deending on the BMI calculated for them, ercentage weight loss and duration of emaciation. The latter division was used for resective tyes of AN, and also for the whole grou with AN, which 85

7 Oceniane korelacje Assessed correlations Wartość testu rang Searmana Searman rank test value Poziom istotności Significance level 0,69 0,004 0,60 0,005 0,32 0,21 0,11 0,62 0,60 0,01 0,46 0,04 BMI wskaźnik masy ciała: A BMI<13, B 13 BMI<15, C 15 BMI<17, D BMI 17; UMC ubytek masy ciała: A 10 %UMC<20, B 20 %UMC<30, C %UMC 30; CTW czas trwania wyniszczenia: A CTW<1 rok, B 1 rok CTW<5 lat, C 5 lat CTW<10 lat, D CTW 10 lat; P atologiczny zais EKG; N rawidłowy zais EKG; Brak brak wystęowania danego zaburzenia; R+P zaburzenia rytmu i rzewodzenia w zaisie EKG. BMI body mass index: A BMI<13, B 13 BMI<15, C 15 BMI<17, D BMI 17; WL weight loss: A 10 %WL<20, B 20 %WL<30, C %WL 30; DE duration of emaciation: A DE<1 year, B 1 year DE<5 years, C 5 years DE<10 years, D DE 10 years; P athological ECG; N normal ECG; Lack no disorder found; R+C rhythm and conduction disorders in ECG. Tabela 5. Ocena korelacji omiędzy wartościami BMI, ubytkiem masy ciała, czasem trwania wyniszczenia i zmianami w zaisie EKG [zarówno wszystkimi tworzącymi obraz atologiczny (P), jak i zaburzeniami rytmu i rzewodzenia (R+P)] dla wszystkich acjentek z jadłowstrętem sychicznym. W analizie zastosowano korelację niearametryczną rang Searmana Table 5. Assessment of the correlation between the values of BMI, weight loss, duration of emaciation and changes in ECG [all changes forming the athological icture (P) and rhythm and conduction disorders (R+C)] for all atients with anorexia nervosa. The Searman rank nonarametric correlation was used in the analysis 86 całej gruy z JP, co ozwoliło orównywać odobne odgruy w zakresie wybranych arametrów. Zmiany w zaisie EKG stwierdzono u 80% badanych z JP, odobnie często w tyie restrykcyjnym i bulimicznym 68% stanowiły zaburzenia rytmu i rzewodnictwa. Dane te nie odbiegają od rezultatów badań innych autorów (11,13,14). Wykazano korelację dodatnią między wskaźnikiem masy ciała i zmianami w zaisie EKG dla wszystkich acjentek niezależnie od tyu JP. W badaniu wraz z malejącym BMI rósł odsetek nierawidłowych zaisów EKG, w tym zaburzeń rytmu i rzewodzenia. Korelację dodatnią między rocentowym ubytkiem masy ciała a zmianami w zaisie EKG wykazano jedynie dla acjentek z tyem restrykcyjnym JP. Wyniki te, z braku odobnych badań, trudno orównać z innymi rezultatami. Trudno również jednoznacznie je zinterretować, onieważ badane odgruy nie różniły się istotnie wartościami ubytku masy ciała. Prawdoodobnie odgrua bulimiczna odczas trwania zaburzenia miała również okresy wyższej masy ciała. Stwierdzono korelację ujemną między czasem trwania wyniszczenia a zmianami w zaisie EKG dla wszystkich acjentek z JP oraz dla oszczególnych jego tyów. W rzerowadzonym badaniu najwięcej zmian w EKG wystąiło na oczątku trwania zaburzenia. Lesinskiene i ws. (15) w swojej analizie acjentów z JP wykazali, że odsetek bradykardii oraz związek między czynnością serca a BMI zmniejsza się w trakcie trwania wyniszczenia. Najrawdoodobniej owyższe owiązania stwierdzone w badaniach rzerowadzonych rzeze mnie i innych badaczy wynikają z braku możliwości adatacyjnej orgaallowed to comare similar subgrous within the selected arameters. Changes in ECG were found in 80% of the atients with AN, with similar incidence in restricting and binge/urging tyes 68% were rhythm and conduction disorders. These data do not differ from the results of studies carried out by other authors (11,13,14). A ositive correlation was found between the body mass index and changes in ECG for all atients, irresective of the tye of AN. In the study, with decreasing BMI the ercentage of abnormal ECG, including rhythm and conduction disorders, was increasing. A ositive correlation between the ercentage weight loss and changes in ECG was indicated only for atients with restricting tye of AN. Due to the lack of similar studies these results could hardly be comared with other results. Besides they could hardly be interreted unambiguously, because the investigated subgrous did not differ significantly in the weight loss values. Probably the binge/urging subgrou during the disorder also had some eriods of a higher weight. A negative correlation was found between the duration of emaciation and changes in ECG for all atients with AN and for its resective tyes. In this study most changes in ECG occurred at the beginning of the disorder. Lesinskiene et al. (15) in his analysis of atients with AN indicated that the ercentage of bradycardia and correlation between the heart action and BMI decreased during emaciation. Most robably the above correlations found in the studies carried out by me and by other researchers result from the

8 nizmu do szybko i gwałtownie narastających niedoborów okarmowych. Z czasem większość acjentów dobrze rzystosowuje się do niedoborów okarmowych, w końcu jednak, w wyniku wyczerania się zdolności adatacyjnych organizmu, ojawiają się objawy zagrożenia życia (11). WNIOSKI 1. Zmiany w EKG, szczególnie w zakresie zaburzeń rytmu i rzewodzenia, są owszechne w JP. 2. Ryzyko wystąienia zmian w zaisie EKG jest tym większe, im niższy jest BMI i krótszy czas trwania wyniszczenia (dla wszystkich gru badanych) oraz większy rocentowy ubytek masy ciała (dla acjentek z tyem restrykcyjnym JP). lack of the organism s adatability to raidly growing food deficits. With time, most of the atients adat well to food deficits, finally, however, life threatening symtoms occur due to the organism s deleted adatability (11). CONCLUSIONS 1. Changes in ECG, esecially within rhythm and conduction disorders, are common in AN. 2. The risk of changes in ECG is higher with lower BMI and shorter emaciation eriod (for all investigated grous) and a higher ercentage weight loss (for atients with restricting tye of AN). Piśmiennictwo: BIBLIOGRAPHY: 1. Międzynarodowa Statystyczna Klasyfikacja Chorób i Problemów Zdrowotnych, rewizja dziesiąta. Klasyfikacja zaburzeń sychicznych i zaburzeń zachowania w ICD 10. Oisy kliniczne i wskazówki diagnostyczne. Uniwersyteckie Wydawnictwo Medyczne Vesalius, Instytut Psychiatrii i Neurologii, Kraków Warszawa American Psychiatric Association: Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (DSM IV). APA, Washington, DC, Jagielska G., Tomaszewicz Libudzic C., Brzozowska A., Komender J.: Zaburzenia kardiologiczne u chorych na jadłowstręt sychiczny. Psychiatr. Pol. 2001; 35: Comerci G.D.: Medical comlications of anorexia nervosa and bulimia nervosa. Med. Clin. North Am. 1990; 74: Zifel S., Secht T., Herzog W.: Medical comlications of eating disorders. W: Hoek H.W., Treasure J.L., Katzman M.A. (red.): Neurobiology in the Treatment of Eating Disorders. John Wiley & Sons Ltd., Chichester 1998: Beumont P.J.V., Russell J.D., Touyz S.W.: Treatment of anorexia nervosa. Lancet 1993; 341: Cooke R.A., Chambers J.B.: Anorexia nervosa and the heart. Br. J. Hos. Med. 1995; 54: Schocken D.D, Holloway J.D., Powers P.S.: Weight loss and the heart. Effects of anorexia nervosa and starvation. Arch. Intern. Med. 1989; 149: Steiner H., Lock J.: Anorexia nervosa and bulimia nervosa in children and adolescents: a review of the ast 10 years. J. Am. Acad. Child Adolesc. Psychiatry 1998; 37: Alvin P., Zogheib J., Rey C., Losay J.: Severe comlications and mortality in mental eating disorders in adolescence. On 99 hositalized atients. Arch. Fr. Pediatr. 1993; 50: Tomaszewicz Libudzic C., Jagielska G., Komender J. i ws.: Zagrażające życiu zaburzenia metaboliczne i atofizjologiczne u chorych na jadłowstręt sychiczny. Psychiatr. Pol. 1997; 31: Sheehan D.V., Lecrubier Y., Janavs J. i ws.: Mini International Neurosychiatric Interview (M.I.N.I). University of South Florida, Institute for Research of Psychiatry Tama, FL; INSERM Hôital de la Salêtrière, Paris Fairburn C.G., Cooer Z., Doll H.A., Welch S.L.: Risk factors for anorexia nervosa: three integrated case control comarisons. Arch. Gen. Psychiatry 1999; 56: Eisler I., Dare C., Russell G.F.M. i ws.: Family and individual theray in anorexia nervosa. A 5 year follow u. Arch. Gen. Psychiatry 1997; 54: Lesinskiene S., Barkus A.,Ranceva N., Dembinskas A.: A meta analysis of heart rate and QT interval alteration in anorexia nervosa. World J. Biol. Psychiatry 2008; 9: Szanowni Autorzy Urzejmie rzyominamy, że zgodnie z rozorządzeniem Ministra Zdrowia z dn. 6 aździernika 2004 roku w srawie sosobów doełnienia obowiązku doskonalenia zawodowego lekarzy i lekarzy dentystów ublikacja artykułu w czasoiśmie Psychiatria i Psychologia Kliniczna indeksowanego w Index Coernicus umożliwia doliczenie 20 unktów edukacyjnych za każdy artykuł do ewidencji doskonalenia zawodowego. Podstawą weryfikacji jest notka bibliograficzna z artykułu. 87